December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0537a

BION [4] corrupte pro Baeo. Doridis urbs. Ptol. *boi=on habet Stephanus, qui ab Homero Boebin dici tradit.

BIONIA Italiae urbs. Phlegon Trallianus.

BIORNEBURGUM urbs Sueciae, in Finlandia Septentrionali ubi Cumo flu. in sinum Bothnicum se exonerat, ex adverso Helsingae. Paucorum incolarum 20. leuc. ab Aboa in Boream.

BIOTA alias BITIA, hodie Porto Bota, vicus Sardiniae insul. cum portu, in latere Australi. Brietius.

BIOTHANATOS ex Graeco bi/a et sqa\natos2, apud Ael. Lamprid. in Heliogabalo, c. 33. Et praedictum eidem erat a Sacerdotibus Syris, biothanatum se futurum; vox est Magicae vanitatis, ut ostendit Tertullian. de Anima c. 57. vel curiositatis Genethliacorum: Nam apud Firmicum legas, mortem biothanatam, miro [orig: mirô] loquendi genere: Graecis non *biosqa/natos2 solum, sed et *biaioqa/natos2, et bioqanh\s2, quod ultimum in Martyrologiis occurrit: Significat, qui mortem sibi ipsi consciscit, qui qui violenta [orig: violentâ] perit morte. Quod utrumque cum infame haberetur, apud Gentiles, illi Christianos, quod ultro et sponte se morti exponerent, et violenta [orig: violentâ] Martyrii morte frequentes abriperentur, hoc [orig: hôc] nomine praesertim insignierunt [orig: insigniêrunt], uti discimus ex Actis Getuli et Sociorum, Actis S. Babylae num. 2. aliis. Sic nempe eos per contemptum vocaverunt, cum voce hac [orig: hâc] malefici utplurimum intelligi soleant. Aldhelmus de Virginit. c. 16. Extraneus ab Ecclesiae soietate, inter Biothanatos reputabitur. Iis pausantes oppositi, qui nempe in communione Ecclesiae et in Domino requiescunt. Cassianus de Monacho quodam suicida, Collat. 2. c. 2. Vix a Presbytero et Abbate Paphnutio obtineri potuit, ut non inter Biothanatos reputatus, memoria et oblivione pausantium iudicaretur indignus. Cum itaque istiusmodi Biothanati, h. e. violenter exstincti, etiam post mortem horrorem excitent, factum est, ut vox ad spectra et phantasmata denotanda tandem extensa fuerit. Exorcilmus pro benedict. Aquae in vigil. Epiphaniae, in Rituali MS. Abbatiae Mileti: Sed expellas omnem umbram, omnem machinationem Diaboli, sive Spirituum immundorum, sive Biothanatorum, sive errantium, apud Macros Fratres in Hierolex. Cum Aboris, qui Graec. a)wroi, h. e. immaturi, coniunguntur Biothanati, apud Tertullian. ubi supra: Itaque invocantur Ahori et Biothanati. Mors ipsa talis eidem Apocarteresis est, l. 1. contra Marcionem, Hypocrita, ut apocarteresi probat se Marcionitam: ex Graeco a)pokarte/rhsis2. Nempe inter hos Haereticos istiusmodi mors frequens erat, ut suo [orig: suô] loco [orig: locô] ostendimus, etc. Addendum de iis, quod habet Concilium Budense A. C. 1279. can. 46. in quo narratur, inolevisse in Hungaria consuetudmem, secundum quam Archidiaconi pro occisis gladio [orig: gladiô] sive fuste, vel alio [orig: aliô] armorum genere, seu veneno [orig: venenô], aut quocumque [orig: quôcumque] alio damnabili aut reprobato [orig: reprobatô], consueverant recipere unam marcam argenti, antequam sic occisi traderentur Ecclesiasticae sepulturae, quae quidem consuerudo ad eos, qui filmine percussi, fluminibus suffocati, exusti incendio [orig: incendiô], arboribus oppressi, aut de equo cadentes vel aliis similibus seu fortuitis casibus diem clauserunt extremum, seu interisse noscuntur, extendi vetatur: sed sic defuncti, dummodo paenitentes decesserint, vel in morte paenitentiae signa apparuerint manifesta, sicut alii Christiani, Ecclesiasticae sepulturae tradi iubentur, ex Car. du Fresne Glossar. Vide quoque supra, in voce Ahori, item Biaeothanati, et infra Intestatus.

BIOTTIA oppid. Macedoniae, ex quo Biottica regio Chalcidicae finitima, haud procul ad Olyntho, de qua inter Athenienses et Sprtanos decertatum est. Thucydides.

BIPATENTES Fores, Graece de/qura, vide supra Bifora, sic Bipatentia pugillaria, Graece di/ptuxa. Vide infra Diptycha.

BIPEDILE in Histor. MS. de Excidio Acconis, apud Car. du Fresne, machinae iaculatoriae species est, duobus pedibus innixa.

BIPEDIMNI Galliae Aquitan. populi, Plin. l. 4. c. 19. quorum urbs Pamiers, vide Apamier.

BIPENNES apud Papin. Statium Theb. l. 12. ubi de Theseo Amazonum victore, v. 523.

Ante Ducem spolia et duri Mavortis imago
Virginei currus, cumulataque fercula cristis,
Et tristes ducuntur equi, truncaeque bipennes,
Quis nemora et solidam Maeotida caedere suetae etc.

inter praecipua Amazonum arma fuere [orig: fuêre], alias secures quoque dictae, apud eundem, Theb. l. 2. v. 609.

--- -- sublata [orig: sublatâ] minitantem bella securi.

Iisdem armis antiquissimi Heroes usi. Unde in Calydonii apri oppugnatione habuit geminas secures, i. e. unam quidem, sed utrinque vulnerantem, Ancaeus. Gratius Cynegetico, v. 67.

--- --- ceciditque suis Ancaeus in armis,
Ut praedexter erat geminisque securibus ingens.

Hoc est enim Bipennis, quod bis --- -- acyta secyrus. Nam de eodem Ancaeo Ovid. l. 8. Met. v. 391.

Ecce furens contra sua fata bipenniser Arcas.

Et statim eadem [orig: eâdem] Historia [orig: Historiâ] v. 396.

Talia magniloquo [orig: magniloquô] tumidus iactaverat ore,
Ancipitemque mann tollens utraque [orig: utrâque] securim,
Institerat digitis primos suspensus in artus.

Homerus an ad praelia usum eius retuletit, non adeo compertum: Boum praecidendis collis adhibitam bipennem, legimus Il. r. v. 540. et od. g. v. 442. At Virgilius etiam Virgini Camillae tribuit plane atroci exemplo [orig: exemplô], l. 11. Aen. et Penthesileae Quintus Smyrnaeus l. 1. v. 157.

*doiou\s2 ei)/let' a)/kontas2 u(p' a)spi/da. deciterh=| de\
*)amfi/topon bou/plhga, to\n oi( *(/eris2 w)/pase deinh/.
Duas sumpsit sagittas sub aspidem, dextra vero
Ancipitem securim, quam ei Eris suppeditavit acris.



page 537, image: s0537b

Certe Amazonum peculiarem illam armaturam esse, Claudian. quoque innuit, l. 2. Rapt. Proserp. v. 66.

Thermodoontiaca [orig: Thermodoontiacâ] Tanain fregere [orig: fregêre] bipenni etc.

Vide Casp. Barthium Animadversion. l. 2. p. 567. et infra in voce Securis, Smyrna, item Bisacutus. Inter illustrium Familiarum insignia, Bipennes 2. caeruleae, supra castrum rubeum, in area aurea Scuti Emanuelis Comit. de Cnisso et Apcher An Gallia, Apcheriae gentis dei=gma: uti Bipennes decussatae, Hospitiorum Designatoris, in eodem regno, symbolum sunt. Leo vero aureus, Bipennem seu securim militarem argenteam, auro [orig: aurô] manubriatam tenens, Norvegiae est tessera. Cuiusmodi Bipenniferi Leones in aliis quoque scutis, vel supra inter apices, conspiciuntur, vide Cl. Spenerum Arte Herald. Parte II. Passim.

BIPONTIUM Ducatus Bipontini caput, in Palatinatu Rhem, parva sed culta, ad amnem Schwolbe, cum arce: in Vasgoia regione, 3. leuc. a Caesaropoli, in Occasum. Familiae origo a Iohanne I. secundo filio Wolfgangi. cuius pater Ludovicus, Carolo V. contra Franciscum I. militavit, et inter primos, per Schwebelium, ditionem reformavit, mortuus A. C. 1532. Hic Wolphgangus, Interimisticam formulam A. C. 1548. pio [orig: piô] ac generoso [orig: generosô] responso [orig: responsô] deprecatus, et Neoburgico [orig: Neoburgicô] Principatu ab agnato donatus, ac gymnasio [orig: gymnasiô] Lavingae, atque Horubaci instituto [orig: institutô], inclitus, a Friderico III. Electore Dux copiarum, iuvandae Reformatorum causae, in Galliam, missus est, A. C. 1596. Hoc [orig: Hôc] patre natus Iohanues, Catechismum Heidelbergens. cui sua [orig: suâ] manu Praefationem fationem adscripsit, in Ducatum introduxit. Unde mox colloquio [orig: colloquiô] inter Beutherum et Heilbrunnerum Neoburgi instituto [orig: institutô], scripta postea inter Bipontinos et Argentoratenses Theologos coepere [orig: coepêre] reciprocari. Obiit A. C. 1604. Eu syccessut fil, Iohannes I 1. Unioni, implicitus, Obiit A. C. 1635. Pater Friderici, qui in adempta rstiturus est, pace Monasteriensi A. C. 1648. Huic mortuo A. C. 1661. successit ex patruo Friderico Casimiro, Landspergensis lineae satore, natus Fridericus Ludovicus, cuius mascula proles cum pridem exuncta sit, Carolus Sueciae Rex ex tertio filio Iohannis I. ortum trahens, Gallicis armis sub initium A. C. 1676. vivo [orig: vivô] adhuc vegetoque [orig: vegetôque] Principe ditionem occupavit. Vide Spener. Syll. General. Hist. Bipontinum Palatinatum a Stephano conditum ait Hornius, eumque primum Palatinum Bipontinum et Simmeren sem sive in Hundsruck factum esse, ac ducta [orig: ductâ] Anna [orig: Annâ] Fridei ici ultimi Comitis in Feldentz et Sponheim filia [orig: filiâ], utroque [orig: utrôque] illo [orig: illô] Comitatu potitum, refert; Idem observat, Bipontinos acres hostes fuisse Electorum Palatinorum, Ludovicum inprimis, cognomine Nigrum, et Alexandrum, qui gravia contra Fridericum et Philippum Electores bella gessere [orig: gessêre]. Post mortem tamen Frederici IV. Electoris Iohannes Bipontinus tutelam et administrationem Electoratus suscepit, vi Testamenti Friderici, frustra Neoburgico [orig: Neoburgicô] sese opponente. Vide Georg. Hornium orb. Polit. cum Notis L. Ottonis Menkcnii p. 215. et seqq.

BIRACELUM urbs Tuscorum. Ptol. Vicarello Leandro.

BIRAGUS Renatus, Mediolanensis, in Galliam, metu Lud. Sfortiae se recepit. Francisco I. a consiliis, dein supplieum libellorum Magister ad Concilium Trident. missus, Cancellarius sub Ca rolo I X. Cardinalis, ope Henrici III. Obiit A. C. 1583. aetat. 74. Dicere solitus est, se Cardinalem esse absque titulo, Sacerdotem absque beneficio, Cancellarium absque sigillo. Thevetus, in eius vita. Histor. Gall.

BIRCA urbs alias praeclara Sueciae, et Ostrogothiae caput, nunc in ruinis, biduo [orig: biduô] ab Upsalia. Zeilerus.

BIRCHENFELDIA vel BIRCOFELDIA oppid. in Palatinatu Rheni. prope Nabum fluv. Principatus caput, gentis Palatinae, in regione Hundsruk, 5 leuc. Germ. a Treviris. Familiaeorigo a Carolo, filio minimo natu Wolphgangi Bipontini, mortuo A. C. 1600. magna [orig: magnâ] pietatis et literarum fama [orig: famâ]. Ei successit fil. Georgius Wilhelmus, pater Caroli Ottonis, qui natus A. C. 1625. genuit Christianum, natum A. C. 1637. et Iohannem Carolum, natum 1658. rei bellicae laude clarissimos. Vide Spener. Syll. Geneal. Hist.

BIRDAMA Indiae intra Gangem oppid. Ptol.

BIRELLUS Iohannes, vide Iohannes.

BIRETUM Gall. Birette, capitis tegmen est apud Iesuitas, in Communione Romana quo [orig: quô] Novitii eovum, ut vocant, utuntur. Vide quoque infra Birretum, item Birrus.

BIRFLETUM fortalitium Belgii probe munitum, in Insul. cognomine in Flandriae ora, ex adverso Isendici. Sub Hollandis. Bioruliet vulgo.

BIRGERUS Sueciae, post Magnum II. Rex. Feliciter initio praefuit, devicta [orig: devictâ] Carelia [orig: Careliâ], et ad agnitionem Iesu Christi perducta [orig: perductâ]. Postmodum vero, ab uxore Saxonica im pulsus, laevus in Ecclesiasticos, saevus in subditos esse coepit, hinc captivus: Mox hac [orig: hâc] conditione liber, ut parte regni contentus esset, ope Errici Dani pristinam potentiam recupteraturus, a duobus fratribus suis, victus, in captivitate obiit. A. C. 1319. Magnus, Hist. Suec. l. 20. et 21. Item, gener Erici II. Sueciae Regis pater Waldemari, qui avo successit. A. C. 1250. Magnus l. 19. Crantz. l. 5. Item, Episcop. Lincopiensis in Suec. auctor Historiae Eccles. Spondan A. C. 1363. n. 7.

BIRGINIUM Hispaniae Tarraconens. urbs. quae Berga hodie dicitur. Episcopus Gerundensis.

BIRGUS Hiberniae fluv. Ptol. Barrow, teste Camdeno [orig: Camdenô]; Aliis est Neure, fluv. ingens una cum Suirio (qui praeterlabitur Watersordiam) in Baroum exceptus, ac in ortum fluens. Hi 3. fluv. iuxta Camdenum ex montibus Bladinis (Hibernice Sliew Bloemy, vel Slew Bloom ) fluunt, ac divisis alveis decurrentes, priusquam Oceanum adeant, concordibus se consociant aquis, unde Tres sorores ab antiquis dicti. Baudrando oritur in


page 538, image: s0538a

Comitatu Reginae, in Lagenia; dein auctus aliquot rivis, alluit Rhebam, Caterlogum, Laghliniam urbes, recipitque Neorum fluv. qui per Kilkenniam labitur, paulo supra Rossas, quas rigat. et post una cum Suirio, Lageniam a Momonia dividit, et in Oceanum Hibernicum se exonerat.

BIRIAS Italiae urbs, quam Narses a Gothis recepit. Cedrenus.

BIRMANDUS monetae minutioris species, apud Leodienses, Car. du Fresne Glossar.

BIRONIUM Castryn Aquitan. in agro Petrocoriensi, intra montes situm, unde Mareschalli duo celeberrimi; medium ferme inter Bergeracum et Cadurcum, olim Birontium dictum unde Guilielmus de Birontio, qui floruit A. C. 1115. Hadr. Vales. voce Mulcidonum.

BIRONIUS Armandus, Galliae Mareschallus sub Henrico II. filiisque eius, et Henrico IV. celebris. In obsidione Spernaei, globo [orig: globô] ictus, occubuit, A. C. 1592. Eius fil. Carolus, Henrico IV. gratus, rebus gestis, inclitus, Dux et Par Galliae factus est. Postmodum sinistri genii impulsu, cum Sabaudis et Hispanis, contra Regem suum, collusit, tandem re detecta [orig: detectâ], crimen negare pertinax, licer 4. vicibus a Rege rogatus; capite plexus est. A. C. 1602. Histor. Gall.

BIRRA fluv. Galliae, Narbonam inter ac Leucatem, Vallem Corbariam, cuius ex nomine mons, unde fluit, et Villam Salsam alluit: dein stagnum maritimum l'Estang de l'Olivier petit, eiusque faucibus in mare abit. Caroli Martelli de Saracenis victoria [orig: victoriâ] nobilis. Vulgo Berre. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

BIRRATI dicti Monachi Carmelitae, vide infra Birrophori.

BIRRETUM cuius mentio in Bulla Bonifacii VIII. Pontificis Romani, Illudque eidem Thomae contulimus (sermo est de beneficio Ecclesistico) ac nos de ipso per nostrum birretum praesentialiter investimus: capitium est seu capitis tegmen lineum, tenue, strictum forma [orig: formâ] ipsius capitis, Pontificum olim proprium. Unde, cum Hugo Cadurcensis degradaretur a Iohanne XXII. inter alia Pontificalia insignia, annulum Videl. mitram et cappam, Romanam quoque camisiam ac birretum ablatum esse, memoratur in Chronico S. Martialis A. C. 1317. Doctorum tamen etiam fuisse, Nicol. de Clemangis docet l. de Studio Theol. Non cappa quippe Doctorem facit, non birreti Magistralis impositio, non cathedra sublimior etc. At Italis omnibus capitis tegmen commune fisse, diescas ex Academicis Cruseanis, Vox diminutiva est, ex Birrus, de quo suo [orig: suô] loco [orig: locô]: namque et palliolum Veteres non tantum, quo [orig: quô] humeros tegerent, sed etiam, quo [orig: quô] capita velarent, appellarunt [orig: appellârunt]. fulgentius; Numa vero Pompilius et ipse de Pontificalibus scribens, tutulum dici ait pallium, quo [orig: quô] Sacerdotes caput tutabant. Vide Salmas. ad Tertullian. de Pallio c. 4. et infra Corneta.

BIRRHUS fluv. Norici, per Catinthiam in Dravum fluens. German. Putster.

BIRRIA memoratus apud Car. du Fresne, Archithrenio l. 3. c. 4.

Nudus in annoso tunicae squalore ministrat
Geta dapes, dum vile meri libamen in urbe
Bitria veratur, pretio [orig: pretiô] vestitus eodem [orig: eôdem]
Muricis eiusdem etc.

Et l. 4. c. 14.

--- -- --- -- --- -- Numquam
Bitria sufficeret, ubi defecisset Homerus.

BIRROPHORI pars dicebatur Atheniensis populi, Graece *bir)r(ofo/roi. Eum enim totum Paladius in Lausiaca da Serapione in *tribwnofo/rous2 dividit et *bir)r(ofo/rous2, qui ad quiritationem Serapionis concurrerunt. Et quidem *tribwnofo/roi Philosophi sunt, a pallio, quod gestabant, dicti: reliquus vero Populus, tam plebs, quam Magistratus, quos e)n te/lei idem vocat, bir)r(ofo/roi, quod omnes hi communi veste, birro [orig: birrô] scil. essent induti. Birrus itaque commune gestamen erat, quod a pallio sive tribone distinguebatur, indumento omnium Ascetarum, h. e. tam gentilium, quam Christianorum postea Philosophorum; idem cum Lacerna, et Chlamyde et Mandya, uti discimus ex Artemidoro de Somniis coniectandis l. 2. c. 3. Graecis usus eius transiit ad Romanos, quibus communis haec vestis sub Imperatorib. fuit, iam inde ab Augusti aevo, qui, cum in contione lacernis indtum vidisset Populum Rom. En, exclamavit,

Romanos rerus dominos; gentemque togatam!

Iussitque deinceps onmes positis lacernis togatos consistere, ut apud Suetonium legitur, c. 40. quod tamen vix post illum obtinuit. Rarus enim exinde, ac indies rarior togarum usus, Senatoresque ipsi, qui omnium ultimi togam retinuere [orig: retinuêre], ea [orig: ] tandem similiter in totum abdicata [orig: abdicatâ], Constantini Principatu chlamydes lacernasque passim sumpserunt: quod vetitum illis fecit lex Constantini Cod. Theod. quo [orig: quô] habitu uti oporteat intra urbem, iussitque terrore clamydum deposito [orig: depositô] ad paenulas et colobia redire. Reliqui vero omnes birris amicti vel paenulati ibant. Nec servilem fuisse vestem ex eo recte conicias, quod servi birris etiam usi leguntur intra urbem, ex l. 1. Cod. Theod. tit. praef. Ex quo enim Romae togarum usus desuetus ac plane desotis fiot. et birri sive lacernae in usum passim venere [orig: venêre], nulla de habitu inter servos et liberos discretio amplius dignosci quita est. Quod sua [orig: suâ] aetate difcrimen fuisse sublatum, queritur Appian. Bellor. Civil. l. 1. Sic Birrus illo [orig: illô] tempore Romana vestis, ac deinceps porro sub Imperatorib. in frequentiore usu Romanis fuit, tam in Urbe, quam in provinciis: atque etiam ab Ecclesiasticis progressu temporis sumi coepit. Postquam enim pro paupertate divitiae magno [orig: magnô] agmine in Ecclesiam intrarunt [orig: intrârunt], non solum magnifice ac sumptuose


image: s0538b

Templa exstrui atque auro [orig: aurô] argentoque [orig: argentôque] ornari: Sed et Ministri quoque sacrorum mundule ac mtide vestiri, et, penes solos Ascetas palliis relictis, birris ac paenulis incedere, coeperunt etc. Coeterum pro conditione ac dignitate gestautium cum de colore, tum de materia, pretiosiores erant, aut minus pretiosi birri. Pretiosioribus utebantur vulgo Episcopi, minus pretiosis Presbyteri, postquam pallia reliquerunt, et philosophari desierunt. In Actis Passionis Cypriani, In agrum Sexti perductus est et ibi lacerno [orig: lacernô] birro [orig: birrô] se expoliavit: ubi lacernum birrum est lacerna rulbra. (Byrrus enim coloris ut plurimum byrri, h. e. russei fuit, unde illi nomen: sed et cuiussibet dein coloris lacernas, byrros etiam per catachresin appellarunt [orig: appellârunt] ) Theodoretus Hist. Eccles. l. 1. c. 30. e)festri/da vocat. Birram pro Birro posuit Auctor Vitae Pelagiae; ut in illo versu Eucheriae,

Nobilis horribili iungatur purpura birrae etc.

Neque vero Episcopi solum, et Presbyteri, sed et coeteri Clerici birros habuisse leguatur, apud Augustin. Serm. divers. ad Clericos. suos: Monachi vero eos sibi interdixerunt, quod ambitiosior esset vestis, quam ut humilitatem professis conveniret, apud Cassianum de Habitu Mon. c. 7. etc. Sub Birro autem Clerici colobia primum, h. e. tunicas sine manicis, postea Dalmaticas, h. e. xeiridwtou\s2, auro [orig: aurô] clavatas, coeperunt gestare, uti testantur Isidorus, Anselmus, Alii: sicque Birrus et Damatica Episcoporum ac Sacerdotum habitus, haec interior, ille exterior; pro quibus stixa/ria passim et felo/nia nominant recentioris Graeciae auctores, cum de vestimento Sacerdotali agunt, Codinus, Moschopulus etc. Quamvis vero aliud esset Birrus, aliud Paenula, interdum tamen a Scriptoribus confundi et indiscretim pro eodem poni reperias, to\ bir)r(i/on kai\ to\ felo/nion. Unde et felo/nhv recentiores Graeci pro birro Sacerdotali videntur usurpasse [orig: usurpâsse]; quo [orig: quô] tempore nec birrs, nec paenula, de nomine ule usu amplius agnoscebantur. Aliae enim vestium species ac nomina tunc erant usitata, ut skarama/gkia, kaba/dia et alia: sicque, mutata [orig: mutatâ] saeculi veste, pristinam retinuere [orig: retinuêre] praecipue in celebrandis sacris Sacerdotes, quos olim certum est in eadem veste et publicum frequentasse [orig: frequentâsse] et sacram liturgiam celebrasse [orig: celebrâsse], etc. Vido plura in hanc rem apud Salmas. Not. ad Tertullian. de Pallio. et ad Histor. Augustam passim: de significatione vero vocis hodierna, usuque eius in Communione Romana [orig: Romanâ] consule Car. du Fresne Glossar. et Macros Fratres in Hierolex. ut et quae iam praelibavimus, in voce Birrus: quoque dicemus infra de Prolatitio habitu. Addam saltem Epigramma de Birro et Castoreo, ex eodem Car. du Fresne:

Nominis umbra manet veteris, nam dicere birrum,
Si Castor niteat, Castoreum nequeo.
Sex emptus solidis, quid sit, iam scire postestis:
Si mihi nulla fides, credite iam pretio etc.

Hinc Birratus, birro [orig: birrô] indutus, apud Ioh. Villaneum l. 9. c. 30. In Provinciali Cantuar. Eccl. l. 3. tit. 1. vestes birratas Landwodus scissas sive divisas aut complicatas, interpretatur: unde forte Gallorum birbare, pro variegatus. In specie Birrati, dictor sunt Monachi Carmelitae, vulgo Gallis les Freres Barrez. Auctor Tract. de Ordin. Relig. in Tom. I. Monast. Angl. Albertus Patr. fecit regulam fratribus, qui Stragulati, Radiati et Birrati vacabantur. Walfinghamus p. 49. et Henr. Knyghton l. 3. c. 1. Honorius IV. --- mutavit capas Fratrum de Carmelo in purum album, quae prius et aut stragulatae, radiatae et birratae. Ordericus Vitalis l. 8. de similibus suae aetatis Monachis: Inusitata [orig: Inusitatâ] quoque pannorum sectione suorum ab aliis discrepare appetunt. Carmelitarum vero horum Birrata vel Barrata, seu radiata pallia habes, apud Dan. Papebrochium, ad 8. April. laudatum Carolo du Fresne Glossar.

BIRRUS et BIRRUM lacerna, palliolum: Vestis Romana, ut probat Martianus l. 4. referente Cael. Rhodig. l. 16. c. 10. Vopiscus, in Carino, c. 20. ab Atrebaticis birri petiti: et donati birri Canusini: quae cum de veste splendidiore dicta videantur Pithoeus Beri legit: Beri, inquiens, honestirum et Palatiorum vestes erant, sericoe. Birrus autem indumentum vile, ad excutiendam pluviam, humeros tantum et brachia tegens. Gloss. Isidori, amsibulum, birrum villosum. Etiam lacernae simile, hoc est, fimbriatum, quo [orig: quô] soli quondam milites utebantur. Sed haec cum burra Ausonii, praef. ad Latin. Pacat. et bera Martialis, excutiant eruditi. Fuit etiam Birrus, palliolum sacerdotale: sic Paulus Monachus Cyprianum Byrro [orig: Byrrô] indutum refert, cum ad supplicium duceretur. Putat Spel. mannus Byrrum idem esse, quod hodie breve mantillum Hibernicum, et e)festri/da: servilis vestis; Meursio. Est etiam Birrus, Bireta, Birretum, etc. tegmen capitis, pileus: quod Servis tribuitur, L. 1. ad finem Cod. Theodos. non tamen militum servis, quorum domini militantes hoc [orig: hôc] induebantur, Pithoeus. Posterioribus tamen Magisterii nota, ut pileus olim. Clemangius Ep. 74. Coccinea Bireta, Cardinalium petasus, Platina in Paulo II. a quo id privilegii Cardinales acceperunt, ut soli illo [orig: illô] uterentur: cum prior Innocentius IV. iam id instituisset, Album Birretum, capitis tegmen lineum, tenue, strictum: forma [orig: formâ] iplius cranii vel cassidis, quo Homer. Il. 6. Ulyssem ornat exploraturum. Hoc [orig: Hôc] insigniuntur apud Anglos, qui supremam in Iure palmam ferunt, Servientes ad Legem dicti. Vide Spelmannum Glossar. Archaeol. et supra Birrophori.

BIRSA vulgo die Birs, amnis in monte Iura ortus, qui multas valles praeterlapsus, rates variique generis et usus ligna secum Basileam maior. usque trahit: ibidem fossa est, ad molendinorum usum, ducta. Mercat. in Atl. min. Munst. l. 3. etc. Nasonum, quod piscis marini genus est, stupendo [orig: stupendô] circa Pasca puerperio [orig: puerperiô] et numeroso hinc piscatu, celebris. Haud procul Basilea [orig: Basileâ], ponte iungitur,



page 539, image: s0539a

Hic [orig: Hîc] mulius olor victuro camine caelum
Mulcet, et egregis murmura miscet aquis.

BIRSECKA arx ad Birsam fluv. sub Episcopo Basiliensi, cum territorio vicino.

BIRSEMSEM putei nomen, de quo supra, ubi de Acervandi lapides in via more.

BIRSICUS fluviolus agri Basiliensis, in supremitate vallis, quam a limi copia (totus enim tractas eius argillosus est) vulgo das Leimbal appellant, ex monte Blavio, Iurassi brachio, ortus, Basileam per medium secat, elotisque sordibus, prope pontem, in Rhenum exit: gravis urbi, cum tumet: Ut, inter alia, factum die 18. Kal. Iulii, A. C. 1529, et 4. Non. Iul. A. C. 1630. Urstisius, epitom. Hist. Basil. c. 5. Vulgo der Birsick.

BIRTHA urbs parva regionis Diarbech, in confinio Syriae, ad Euphratem inter Alepum et Orpham. Sub Turcis.

BIRUS seu BERUS vide Birrus.

BISA [1] urbs Thraciae. Steph.

BISA [2] seu BESA Graece *bh=sa, apud Strabonem l. 8. ubi emendara exemplaria habent *bi/sa: locus fuit Attieae, ad Tribum Antiochidem pertineus: e quo qui oriundus erat, dicebatur *bhsaieu\s2, ut apparet ex hac Inscr. Eleusine reperta [orig: repertâ]:

--- - *n*o*u ---
*s*t*r*a*t*o*n*i*k*h
*e*k *b*h*s*a*i*e*w*n
*t*o*i*n *q*e*o*i*n
*d*h*m*h*t*r*i*o*s

Etem ex alia,

*t*i*b*e*r*i*o*s *k*l*a*u*d*i*o*s
*q*e*o*f*i*l*o*s *t*i*b*e*r*i*o*u
*k*l*a*u*d*i*o*u
*q*e*m*i*s*t*o*k*l*e*o*u*s *b*h*s*a*i*e*w*e.

apud Iac. Sponium Itiner ar. Graec. Tom. 3. p. 102. Vide quoque Tom. 2. p. 205. Alia est Bissa Locridis, de qua vide Strabonem l. 8. et 10.

BISACIUM Urbecula Principatus Ulterioris in regno Neapolitano iuxta Apenninum. Paucorum incolatum.

BISACUTUS cognomen Comiti Guidoni, a quo Conti Guidi Italici originem ducunt, inditum, propter crebta maleficia ab ipso et suis perpetrata, apud Iohannem Villaneum l. 5. c. 36. Fu sopranominato besangue per so maleficio e de suoi. A Bisacuta, quae vox apud recentiores Scriptores securim denotat duplicem habeutem aciem, vel telum utrinque acutum. Sic enim Gtossarium Cambronense, Bisacuta, ferramentum quoddam utrinque incidens. Guil. Brito Philppidos l. 2. p. 115.

Ascia dum dextris, bisacuta, securis et ensis
Fulminat.

Et infra:

--- -- Nunc clava caput, nunc vero bipennis
Excerebrat, sed nec bisacuta, sudisve vel hasta
Otia vel gladius ducit etc.

apud Car. du Fresne Glossar. Vide quoque lupra in voce Bipennis.

BISALTAE populi Scythiae, qui secundum Serv. fugientes, equorum sanguine aluntur, lacte permixto. Virg. l. 3. Georg. v. 461.

Bisaltae quo [orig: quô] more solent, acerque Gelonus,
Cum fugit in Rhodopen
Et lac concretum cum sanguine potat equino.

Plin. l. 4. c. 10. Libera gens Bisaltae, a fluvio Bisalte, sive a Bisalte Solis et terrae filio, ubi lepores dupltci iecinore sunt. Suidas, *bisalti/a, xw/ra kai\ po/lis2 *makedoni/as2, a)po\ *bisa/ltou tou= *(hli/ou kai\ gh=s2. *peri\ tau/thn oi( lagwoi\ pa/ntes2 a(li/skontai du/o h(/pata e)/xontes2. *(o poli/ths2 *bisa/ltios2. Val. Flacc. l. 6. v. 48.

Proxima Bisaltae regio.

Horum meminit Athenaeus l. 12. Vide Plin. l. 4. c. 11. Nic. Loydius. Baudrando populi Macedoniae, versus Thraciam, iuxta Strymonem fluv. ubi alias Euporia oppid.

BISALTIS vel BISALPIS puella quaedam, quam Neptunus in arietem conversus compressi. Ovid. Met. l. 6.

BISAMNIS amnis Liguriae, Ex Apennino oritu, et in mare Mediterran. se exonerat, prope Genuam. Vulgo Bisagno. Aliis Feritor.

BISANTHE vel BISATE urbs Macedoniae, iuxta Thraciam, a Samiis deducta, Graecanica. Steph. Rodostro. vulgo dicitur.

BISANTINUS seu BISANTIUS monetae species aureae, apud Dominic. Macrum in Hierolex. Vide infra Byzantius.

BISARGIS oppid. Ilercaonum, in Hispania Tarraconeusi nunc forte vicus Ribaroia, in Catalaun, ad Iberum fluv. seu, Flix oppid. Paulo inferius, ut aliis placet.

BISCAJA [1] provinc. Castellae veteris ampla, fertilis et portubus referta. Cui a Septentrione Oceanus Cantabricus, ab Occidente Asturia, ab Ortu Ipuscoa, a Meridie Castella verus, et Alava provinc. Praecipuae Urbes Bilbaum, Fanum S. Andreae, Ordunia et Laredum. Fuit sedes Cantabrorum veterum. Plin. l. 4. c. 20. Mela. l. 2.

BISCAJA [2] Nova, regio Americae Septentriovalis sub nova Hispania. Vide Nova Biscaia.

BISCHIUM vide Bidiscum.

BISCOCTUS Panis, Gall. Biscuit, panis nauticus, quem Latini Buccellatum, Graeci chro\n a)/rton, dixere [orig: dixêre]. Sed et Biscoctum Galli appellant genus panis melliti, qui inter bellaria adponitur, saccaro [orig: saccarô] et aliis rebus conditi. Salmas. ad Vopisc. in Tacito c. 11.