December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0545a

BLASSENBURGUM German. Blassenburg, arx munitissima, in ditione Marchionis Culmbacensis, e Brandenburgica Familia, imminens oppido Culmbaco: quam, Alberto [orig: Albertô] II. Marchione iurato [orig: iuratô] Norimbergensium hoste, acre his inferente bellum A. C. 1552. hi expugnatam funditus everterunt A. C. 1554. magna cum offensione ac detrimento to tius domus Brandenburgicae, ut videre est apud Thuanum Hist. l. 13. Exstincto [orig: Exstinctô] dein Alberto [orig: Albertô], illam suis sumptibus instaurare coacti, ex sententia a Ferdinando I. Imperarore lata. Vide Georg. Hornium Orb. Politico cum Notis Menckenii p. 252.

BLASTARES Matthaeus, inter Canonistas Graecos, memoratur Anton. Augustino Praefat. ad antiq. Decret. Collect. Fohannes Scholasticus et Photius ambo Antistites Constantinopol. et Matthaeus Blastares Monachus et Constantinus Harmenopulus, et his omnihus brevior Arsenius, sub certis quibusdam titults sententias Canonum comprehendunt: adiectis etiam Legum de iisdem rebus decretis. Ex quo factum est, ut id genus Nomocanones appellarent, etc. Eundem inter Nomocanonum Scriptores citat Iustellus Pater Praefat. ad Cod. Canonum Ecclesiae Univ. Synopsin eius Conciliorum laudat Meursius in Glossario Mixob. voce a)/mbwn. In Catalogo MSS. Codd. Bibliothecae Patriarchae Constantinopol. hic quoque titulus legitur: De legibus Magnum Volumen, habens explicationem trium Doctorum, explicantium Canones et LL. Imperiales. Imtium Fohannis Monachi Zonarae, deinde Theodori Balsamonis Patriarchae Antiocheni, postremo Matthaei Blastaris: in charta bomhacina. Sed et Leo Allatius, in famoso Tractatu de Ecclesiae Occidentalis et Orientalis consensione, in indiculo Auctorum et hunc Matthaeum collocat inter Auctores nondum editos. Gerh. von Mastricht Histor. Iur. Eccl. num. 288. et 289.

BLASTOPHOENICES Lusitaniae populi. Appian. de Bellis Hispan.

BLASTUS nomen viri. Actor. c. 12. v. 20.

BLATTA multis idem, quod tinea: Namque iungit utramque Horatius l. 2. Sat. 3. v. 119.

--- --- Cui stragula vestis
Blattarum ac tinearum epulae, putrebat in arca.

Martialis l. 6. Epigr. 60. v. 7.

Quam multi tineas pascunt, blattasque diserti.

Et l. 14. Epigr. 37.

Constrictos nisi das mihi libellos,
Admittam tineas trucesque blattas, etc.

Sed blattas, inter scarabaeorum genera, reponere videtur Plin. l. 11. c. 28. et easdem describit l. 29. c. 6. quomodo ta\s2 si/lfas2 Dioscorides l. 2. Quid quod apud sequentis aevi scriptores blatta plane aliud est, purpura scil. aut purpurae genus? Sic Eutropius l. 7. c. 9. in Nerone scribit, eum piscatum esse retibus aureis, quae funibus blatteis extrahebat: pro eo, quod Sueton. c. 30. Piscatus est reti aureo [orig: aureô] purpura [orig: purpurâ] cocoque fumbus nexis. Et Lamprid. de Heliogabalo, c. 33. Paraverat funes blatta [orig: blattâ] et serico [orig: sericô] et cocco [orig: coccô] intortos, quibus, si necesse esset, laqueo [orig: laqueô] vitam finiret, etc. Sic Theodoricus Rex Theoni apud Cassiodorum l. 1. Ep. 11. Cum blatta (i. e. cum purpura) quam nostro cubiculo dare annis singulis consuevistis, venire festina. Sidonius quoque l. 9. Ep. 13. Tonantio,

Rutilasque terrae blattas,
Recoquente quas aheno
Meliboea fucat unda.

Et Ep. 16. Firmico,

Blattifer vel quam tribuit Senatus.

h. e. Senatorum ordo purpuratus. Et Carm. 5.

Pontus Castorca, blattam Tyrus, aera Corinthus, etc.

Vide Sam. Bochart. Hieroz. Part. poster. l. 4. c. 25. Carolo du Fresne vermiculus est, qui e Ghermes, ut Arabes vocant, et e cocco sanguinei coloris erumpit: unde postea pro ipsa purpura purpureoque colore usurpata vox. Et quidem Blattam Tyriam commendat Sidonius, ut vidimus; Neapolitanam Anastasius in Leone III. Byzantiam idem alibi: ut et Serapion libr. Aggregat. Blattae Byzantiae sunt ex ungulis Ostracorum et sunt coopercula, quibus teguntur in foramine suo et meliores sunt, quae vergunt ad albedinem, et sunt odoriferae, quarum odor trahit aliquantum ad odorem Castorei. Actuario blatti/on *buza/ntion, o)stou=n th=s2 r(ino\s2 th=s2 porfu/ras2, os nempe anterius purpurae, cuius appellationis rationem exponit Leonh. Fuchsius de Composit. Medicam. l. 1. Adde eundem ad Myrepsum sect. 1. c. 1. 21. et 451. Ruellium item de Natura Stirpium l. 1. c. 7. *bluti/on quoque, pro purpura Nicetas, Cedrenus et Codinus, non uno in loco, usurpant. Unde o)cu/blatton, sericoblattum et blatto-sericum, pro ipso serico blatta [orig: blattâ] tincto, vide l. 10. Cod. de Murileg. quo [orig: quô] sensu *bla/ttion usurpavit Anna Comnena Alexiad. p. 93. Vide ad eam Notas Car. du Fresne, et plara hanc in rem, apud Hadr. Turnebum Adversar. l. 18. c. 17. Cuiacium, Savaronem, I. Gothofredum, alios, ut et hic [orig: hîc] infra.

BLATTEA in Glossar. sqro/mbos2 ai(/matos2 tw=n kogxuli/wn, grumus sanguinis conchyliorum: pro Blatta. Adiective sumitur apud Flav. Vopisc. in Aureliano, c. 46. Idem concessit, ut blatteas matronae tunicas haberent et coeteras vestes, cum antea coloreas habuissent. Nempe matronarum habitus ante Imperium Caesarum purpureus et auratus fuit. Sub Imperatorib. vero iam inde a Iul. Caesare purpurae usus privatis interdictus; quem in totum sustulit Nero: quod tenuit usque ad Aurelianum, quem permisisse hic [orig: hîc] scribit Vopiscus, ut matronae tunicas blatteas, h. e. purpureas et coeteras vestes haberent: namque quod blatteas hic [orig: hîc], postea purpureas vocat. Ne cum Viro quodam doctissimo censeamus, blattam exquisitissimum purpurae genus fuisse, atque ideo minus mirum, si ius non fuit matronis blatteas tunicas et coeteras vestes habendi. Blattam enim Recentiores dixere [orig: dixêre], quam


page 545, image: s0545b

Vetustiores purpuram. Blattae vel blatteae proprie bullae luti ex' itineribus, ut ex Festo scribit Panlus: inde bullae sanguinis concreti. Hinc Blatteum, i. e sanguineum, pro purpureo: namque et duos hos colores pro uno habet Servius l. 3. et 6. Aeneid. et saniem purpurae sanguinem etiam, ac cruorem appellarunt [orig: appellârunt]. Vide Salmas. ad Vopisc. l. c. ubi addit, a blattis vermiculis blatteam appellari male quibusdam Viris doctissimis; infra etiam aliquid, ubi de Purpura et Sanguineo colore.

BLATTOSERICUM apud eundem Vopiscum in Vita eiusd. Imperatoris c. 45. paulo supra, Et quum ab eo uxor sua peteret, ut unico [orig: unicô] pallio [orig: palliô] blatteoserico [orig: blatteosericô] uteretur, ille respondit, Absit ut auro [orig: aurô] fila pensentur: pallium est ex blattoserica contextum. Blattoserica autem vel Sericoblatta, est sericum nema purpura [orig: purpurâ] seu blatta [orig: blattâ] tinctum: quod et sericum absolute dicebatur. Under trecentae librae blatto sericae in Cod. Theodos. Ubi libra serici et libra blattosericae idem, vel blattaesericae, uti legitur in vulgatis. Hinc *blati/on recentioribus Graecis, non blatta vel purpura, sed sericum nema blatteum est. Nicetas, thn u(fantikh\n te/xnhn tw=n blati/wn, ubi blati/a sunt vestes purpureae. Alter enim codex habet, th\n u(fantikh\n te/xnhn o)qonw=n, vel pe/plwn e)gi/iwskon. Alio [orig: Aliô] loco [orig: locô] apud eund. ubi habetut in Graeco codice, pe/plois2 xrusoufe/si: Graecobarbarus codex habet, blati/wn xrusw=n Sic, ubi in Graeco codice legitur, nh/mata xrusoufh=: BarbaroGraecus legit, blati/a dibo/lea kai\ tribo/lea, etc. Fila igitur serici, quae auro [orig: aurô] erant i)so/staqma, purpura [orig: purpurâ] vel blatta [orig: blattâ] tincta fuere [orig: fuêre], atque sic a Seribus usque adferebantur, etc. Vide Salmas. ad loc. et infra Sericoblatta.

BLATUM Bulgium , sive Ablatum Bulgium Bulnesse, teste Camdeno [orig: Camdenô], oppid. Angliae in Cumbria ad occidentem.

BLAUDUS urbs Phrygiae, Steph.

BLAVETUM flumen est notissimum in Britannia, Blavet hodieque dictum: a quo et Blavetum oppid. ad eius ostium positum nomen accepit, Blavet. Eius fluvii mentio fit in Vita Sancti Gildae, his verbis, Construxit parvum oratorium super ripam fluminis Blaveti sub eminenti rupe. Regino quoque, qui ante annos 760. Chronicorum libros duos scripsit, eiusdem fluminis meminit, ac Blavittam fluvium sincero [orig: sincerô] et incorrupto [orig: incorruptô] nomine appellat. A. C. 890. Illi (Brittones) graviter ab hoste laeduntur. (a Nortmannis) Caeduntur passim, et usque Blavittam fluvium omnis eorum possessio diripitm: quae verbae in annalibus Mettensibus etiam reperiuntur. Flumen ergo, ut et castrum, primo dictum est Blavitta, deinde Blavetum. Oppid. istud Portum Ludovici, a Ludovico XIII. Francorum Rege dictum audivimus Principatu eius, le Port Louys: sed hoc nomen post ipsius obitum exolevit. Blavitta fluvius a blavo, i e. caeruleo colore aquarum dictus est. Hadr. Vales. Notit. Gall.

BLAVIA oppid. et arx munitissima Galliae Aquitanicae ad Garumnam fluv. in agro Burdigal. Aufsonius ep. 10. v. 16.

Fert militarem ad Blaulam.

Hic [orig: Hîc] relinquere coguntur bellica tormenta, qui Burdigalam navigant. Ausonius autem Blaviam militarem cognominat, quod praesidium militum haberet, ut etiamnum habet. Est enim monti imposita Garumnae imminenti, paulo infra confluentes eius et Duranii, ita ut maximum flumen habeat in potestate. Aethicus in itinere a Burdigala Augustodunum Blavutum vocat, et inter Burdigalam ac Tamnum ponit, a Burdigala 19. a Tamno 16. milibus distans. In eius codicibus nunc Blavutum, nunc Blautum reperiri ait Surita; Blavium Simlerus, quod melius est. Tabula Peutingeriana, inter Burdegalam similiter et Tamnum castrum hoc ponit, sed Blaviam sincero [orig: sincerô] nomine appellat. Gregorius, in libro de Gloria Confessorum, locutus de Severino urbis Burdegalensis Episcopo et Patrono, statim subicit haec verba: Habetur in hoc territorio (i. e. territorio Burdigalensi) et S. Romanus Presbyter, quem S. Martinus sepulturae locavit. Est autem sepulchrum eius contiguum Blaviensi castello super litus amnis Garonnae. Qurbus verbis castellum Blaviense agro Burdigalensi sive Biturigibus Viviscis adscribit, non Santonibus. Charibertum Regem in Blavia castello, in Bastilica S. Romani se. pultum esse, Gesta veterum Francorum et Aimoinus tradidere [orig: tradidêre]: ex quibus Aimoinus castrum Blaviam in Aquitania nuncupavit; castrum Blavium Appendix Chronici Fredegarii; castra Blavia Annales Mettenses corrupte pro castrum Blaviam. Vulgo nunc dicitur Blaye. Blaviam autem seu Blaiam promontorium Santonum a Ptolemeo appellari existimat Olivarius, qui Melam adnotationibus illustravit. In notitia Imperii Rom. sub dispositione V. S. Ducis tractus Armoricani et Nervicani reperitur Praefectus militum Garronensium vel Carronensium Blabia: et Blabia haec nunc ab omnibus fere pro Blavia nostra habetur. Plin. quidem l. 4. c. 17. Aquitaniam a Garumna ad Pyrenaei montis excursum Armeoricam ante dictam ait: et Notitia supra laudata, extendi tamen tractum Armoricani et Nervicani limitis per provincias 5. per Aquitanicam 1. et 2. Senomam, 2. Lugdunensem et 3. affirmat. Nihilominus Blaviam heic castrum Aquitaniae locum habere posse non puto: cum constet Armoricanum tractum Ligere et Sequana [orig: Sequanâ] fluviis, seu Lugdunensis 2. et 3. finibus terminari; nec unquam (quidquid dicat Plinius et Notitia ) ora Aquitanicae secundae et Novempopulanae, multo minus provincia Aquitanica 1. quae a mari remota et mediterranea est, Armoricae aut Armoricani tractus nomine a quoquam fuerit designata. Certe in tractu Armoricano Venetos, Osismios, Mannarias, vel potius Namnetas, Aletum, Constantiam, Rotomagum, Abrincatas, Grannonam ponit Notitia ipsa Imperii: quae omnia loca sunt pars provinciae Lugdunensis 2. pars tertiae inter Ligerim et Sequanam: a quibus plurimum abest Blavia, castrum Aquitaniae Garumnae adsitum. Itaque pro Blabia libenter in Notitia Imperii emendaverim Blabita, crediderimque Blavittam castrum Armoricae maritimum, quod et Blavetum nomine fluvii sui appellant, ibi designari. Pagus Blaviensis vulgo dicitur le Blaiguez, ut ager Frontiacensis le Fronsaguez, ager Cusacensis le Cusaguez. Hadr. Vales. Notit. Gall.