December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0563a

BORCANI populi Hirpinorum in Italia, non procul a Collatinis. Plin. l. 3. c. 11.

BORCEOS vicus, qui etiam Annuath appellatur, et est in confimo Sarmatiae regionis.

BORCHEMIOS Martinus, vide Martinus.

BORCHLOON oppid. in Episcopatu Leodiensi Comitatus [orig: Comitatûs] dignitate pollens. Metel.

BORGHOLMIA oppidul. Sueciae, in Oelandia Insul. maris Baltici, versus Ostrogothiam provinc. et Calmariam urbem.

BORCHOLTUM oppidul. Westphaliae, in ditione Episcopatus [orig: Episcopatûs] Monasteriensis ad Aam fluv. in confinio Belgii, 3. leuc. a Vesalia.

BORCHWORM oppid. Episcopatus [orig: Episcopatûs] Leodiensis, Comitatus [orig: Comitatûs] dignitate clarum. Metel.

BORCOBE Thraciae urbs circa Moesiam inferiorem, fuit quidem cum Gerania Scitharum Aroterum, sed Thraciae finitima et a Plinio in descriptione Thraciae commemorata, l. 4. c. 11.

BORCOVICUM urbs Albionis in ora Angliae orientali in Northumbria regione teste Camdeno [orig: Camdenô], probe munira, ad ostium Tuedae fluv. Vulgo Barwick, Borwick, vel Berwick. longitud. 20. 04. latitud. 56. 15.

BORDA vox Arabica, striatam vestem notat, et hinc alam locustae, in Poetis, apud Sam. Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 2. c. 45. Apud Scriptores citimae aetatis Latinos, domum significat, aedem, tugurium. Unde Bordellum, aedicula, tuguriolum; et quia meretrices plerumque in istiusmodi domunculis ac nullius momenti aedibus habitant, Gallis lupanar. Vide Car. du Fresue Glossar. Vide et Not. ad Ionivillam.

BORDELONA urbs Asiae, in India ultra Gangem in regno Siami cum emporio et portu satis commodo. Vulgo Bordelong.

BORDINATI vide Guidones.

BORDINUS Franciscus, vide Franciscus.

BOREA oppid. quod a Sext. Pompeio captum est, ut scribit Cicer. l. 16. ad Attic. ep. 4.

BOREAS [1] Aquilo dictus, (quod vide) ab Hyperboreis montibus flans, unde et frigidus, dictus u)po\ tou= *boa=|n kai\ r(e/w, quoniam ut violenti flatus [orig: flatûs] est, ita etiam sonori. Virg. l. 1. Georg. v. 93.

Boreae penetrabile frigus adurat.

Ovid. Met. l. 6. v. 690. Boreas de se ipso,

Apta mihi vis est, qua [orig: quâ] tristia nubila pello,
Et freta concutio, nodosaque robora verto,
Induroque nives, et terras grandine pulso.

Poetae eum Astraei filium faciunt, Hyacinthumque puerum adamasse [orig: adamâsse] volunt, qui etiam ab Apolline diligebatur. Ahi Strymonis filium fuisse dicunt. Amavit praeterea Orithyiam, Erichthonii, Athenarum Regis filiam, quam et in coniugem postulavit; verum, cum non daretur, vi eam rapuit, ex qua postea Zeten, et Calaim suscepit. Euseb. in Chron. circa A. M. 2655. Fertur quoque pulcherrimas Dardani equas adamasse [orig: adamâsse], et ex illis 12. velocissimos equos suscepisse. Nic. Lloydius. In turre ventorum octogona, ab Andronico Cyrrheste, Athenis exstructa [orig: exstructâ], quam Vitruvius prolixe discribit, l. 1. c. 6. quamque Horologii nomine Varro appellat, cum omnes octo venti, tum noti, repraesentarentur sub pusionum variis schematibus: Boreas ibi hodieque visitur, sub imagine pueri alati celerrime volantis, cothurnati ac vultum pallio [orig: palliô], velut contra frigus se muniret, obvolventis, nihilque secum ferentis: (Ventus enim sterilis est et frigus utraque [orig: utrâque] bucca [orig: buccâ] spirans) Uti observavit Iac. Sponius Lugdun. Voyage de Grece part. 2. Cum porro Ventis supplicare Athenienses coepissent, sub adventantem Xerxis exercitum, ara in delubro Thuiae, Cephisi filiae, ventis in genere constituta est, Herodot. l. 7. Sed nec peculiaris Boreae defuit, ubi is Orithyam rapuisse dicebatur, Plat. in Phaedro. Quem tamen cultum fuisse mixtum, censet Vossius, ut una cum hoc vento cultus sit Vir magni nominis e Boreali tractu adveniens, a quo rapta Orithya. Nisi malis, principem hanc puellam periisse tempestate, quam phreneticus ille Boreas conciverat; ac propterea placuisse, ut Boreae supplicaretur, quo in posterum magis propitius fieret navigantibus. Vide Voss. de Idolol. l. 3. c. 1. et plura de hoc vento, apud Salmas. ad Solin. p. 1247. et seqq. uti de vestibulis templi Priapi versus Boream directis, infra lemmate ad Orientem, et de Borea, iaspidis specie, infra itidem voce Iaspis, item Turchesia.

BOREAS [2] mons Epiri, aliis Macedoniae, Dyrrhachio proximus.

BOREON Stoma, apud Solin. c. 13. de flum. Histro. Sepiem ostiis Pontum influit: quorum primum Peuce, secundum Naracustoma, tertium Calonstoma, quartum Pseudostoma: nam Boreon Stoma, ac deinde Stenonstoma languidiora sunt coeteris. Uti correxit Salmas. e libris; cum ante excuderetur, Boreostoma. Certe Amminaus ex hoc loco, Nam Boreon stoma, inquit, ac deinde Stenon stoma longe minora sunt coeteris. Graece enim *bo/reion sto/ma dicitur. Ptolem. sto/mati kaloume/nw| *borei/w| etc. Vide eum Exercit. Plin. ad Solin. p. 186. Boreostoma, Plin. l. 4. c. 12. Vide supra.

BOREUM promontor. Hiberniae in ora Boreali. Ptolem. Tellinghead Ortelio. Aliis S. Hellens head. Aliis Capo de Ligra dicitur: Ubi Venicnii populi nunc Cap Enis, in Lagenia provinc. et Comitatu Dungalensi. Baudrand. Item Cyrenae regionis promontor. Capo di Teiones, teste Marmolio [orig: Marmoliô]. Eius meminit Mela, l. 1. c. 7. Ptolem. vocat *bo/reion a)/kron. Strabo etiam mikro\n a)krwth/rion *bo/reion refert, oppositum Cephalis, Procopius *borei=on. Attamen nec Melam, nec Plinium ita scripsisse existimo. Antiquissimi codices apud Pomponium Botrion legunt. Apud Plinium vero l. 5. c. 4. ita scribitur in plerisque vetustis exemplaribus; Promunctorium, quod Maiorem


image: s0563b

(Syrtim) includit, Byrion vocatur. Utrobique scribendum Bryon. Litus quod a Berenice Syrtin versus extenditur, *bru/wn ai(gialo\s2 appellatur a Ptolemaeo. In illo est *bo/reion a)/kron. Idem ergo Borevin et *bruw=n promontorium. In vulgatis Ptolemaei libris male scribitur *bru/wn ai)gialo/s2. Veteres Grammatici, qui de differentiis accentuum scripse [orig: scripsê], huius quoque litoris meminere [orig: meminêre]. Aiunt enim *bruw=n *bruw=nos2 cum pro litore Cyrenaico acciptiur, anflecti. Sed errant. Omnino existimo, litus hoc a copia [orig: copiâ] muscimarini *bruw=n ai)gialo\n elle appellatum. Is. Vost. in loc. cit. Melae. Boreum quoque mons Arcadiae Pausaniae, in Arcadic. et tenedi portus Arriano. Dicitur etiam Borion.

BORGES a Persarum Rege Eioni impositus; qui a Graecis vehementissime oppugnatus, ante quam se dederet, maluit subiecto [orig: subiectô] igni conflagrare. Polyaen. l. 7. c. 24.

BORGHA et BURGHA apud Anglos, ea Comitatus seu provinciae portio est, quam olim Decaniam seu Decuriam et Friborgam vocabant, inhabitata a Decemviris, qui in solidum fideiusiores erant erga Regem de iis, quae in Decenna perpetrarentur. Aluredus namque Rex, qui circa A. C. 880 floruit, Angliam totam in Comitatus, Comitatus in Centurias, atque has in Decennas seu Decurias divisit etc. Qua [orig: Quâ] notione vox non semel occurrit, apud W. Thorn, vide in voce Friborga.

BORGI Ariae populi. Ptol.

BORGODI Aliae populi Plin. l. 6. c. 28. ubi de descriptione Arabiae.

BORGUM Centenarium, Lib. Notit. Zentmar, oppid. olim, nunc pagus Pannoniae superioris seu Valeriae Ripensis. Lazius.

BORGUS urbs Finlandiae, in ora littorali ad Finnicum sinum maris Baltici in tractu Nyland. 15. leuc. Germanic. a Revalia Livoniae, in Ortum. Aliis Burgus.

BORICHENA vel BORICA hodie Insula S. Iohannis, a portu divite. Insula est Oceani Occidentalis, ab Ortu habens insulam S. Crucis, insulasque exiguas plures: Ab Occidente et Borea insulam S. Dominici: A Meridie promontorium Pariae, a quo centum triginta sex milliar. abest. Insula in longitudine porrigitur ad 50. pene milliaria, in latum patet duodecim aut sextemdecim, maxima latitudo octodecim pene milliaria Germanica complectitur. Dividitur in duas partes, nempe Borealem et Australem: Borealis quidem auro [orig: aurô] abundat plurimo [orig: plurimô]. Australis frugum, fructuum, aviumque feracissima. Urbs praecipua in ea est S. Iohannis, optimo [orig: optimô] gaudet portu. Mercat.

BORICHUS Colomanni nothus. Volaterran. Ritius.

BORINGIA vulgo BORNHOLM, insul. maris Baltici, versus Scaniam, sub dominio Daniae Regis. Ibi oppid. Nexoa et arx Hammerhusia. Hic triduano [orig: triduanô] praelio [orig: praeliô] superatus est, a Daniae Rege Ericus Suecus, A. C. 1564.

BORIQUENA insul. Americae Septentrional. una ex Antillis, inter Insulas Portus divitis et S. Crucis, parva admodum. Vide Borichena.

BORIS Fedrovitius, veneno [orig: venenô] sublatis Demetrio [orig: Demetriô] et Theodoro [orig: Theodorô] filiis Iohannis Basilidis, Moscoviae principatum in se astute transtulit, A. C. 1598. contra Tartaros victor. Obiit A. C. 1605. Sub eo Pseudodemetrius turbas dedit.

BORIVOJUS decimus a Zecho, conditore gentis, Bohemorum Dux a Methodio. Moravorum Apostolo, baptizatus, religionem Christianam in Bohemiam introduxit, a. C. 865. Aliter Borivogius. Georg. Hornius Orb. Imper. A Cyrillo Alexandrino, una cum XXX. Palatinis sacro [orig: sacrô] fonte tinctum esse, refert Theobaldus Bohemus. Vide supra, in voce Bohemia et in Borzivous.

BORMANICO oppid. Narbonensis provinciae. Plin. l. 3. c. 4.

BORMANUM urbecula Daciae, in eo tractu, ubi Iazyges Metanastae. Non longe a Tibisco fluv. Sanson.

BORMIA Italiae fluv. duplex, uterque oritur in cevae Marchionatu, in Pedemontio, et aquas suas miscet paulo supra Sessanum, dein auctus aliquot rivis, Aquas Stateliorum rigat, et infra Alexandriam in Tanarum influit.

BORMIAE Aquae oppid. Rhaetorum, ad extremum Vallis Telinae, inter fontes Adduae et Ollii fluv. Wormsee.

BORMISCUS regio Macedoniae, ubi canes Euripidem lacerarunt [orig: lacerârunt]. Steph.

BORMIUM castrum Lombardiae Transpadanae, populo [orig: populô] ac divitiis abundans, quod alluit Abdua. Item oppid. Vulturenae, in suprema valle, ad Braulium montem. Prima Praefectura est, et prae reliquis privilegia ac immunitates habet.

BORNANUS Rex Persarum, post Sarbaram, regnavit menses 7. nullo [orig: nullô] facto [orig: factô] clarus. Eum excepit ultimus ex Artaxerxis familia Persiae Regum Hormisda II. vel Isdigerdes III. quem vide.

BORNEUM [1] insula Oceani Indici, quam Mercator putat eandem esse, quae Ptolemaeo Insula Bonae Fortunae dicitur. Iacet inter Sumatram, Iavam et Philippinas Insul. Figurae circiter rotundae. parte Australi subest Aequinoctiali circulo, cetera [correction of the transcriber; in the print ceterea] Boream versus extenduntur. Est omnium illius Oceani maxima, siquidem ducentas circiter et quinquaginta leucas ambitu colligit: ita ut trium mensium circumnavigationem habeat. Aliquot. regna complectitur sed praeeipua [orig: praeeipuâ] nobilitate Borneum regia est urbs: Haec nomen ducit insulae, lateritiis moenibus et sumptuosis aedificiis mirum in modum exculta. In hac Insula reperiuntur aves Lusitanis Passaros del Sol dictae, quae habent adeo speciosas plumas, ut quaseumque alias pulchritudine superent: vivas eas nemo vidit unquam. mortuae in hac insula delapsae, ab insulanmis conquiruntur: volant, ut fama est, nonnist in Solem, vivuntque aere, numquam in terram subsidentes, nee enim pedes nec alas habent, ex solo capite et ventre constant: corporis pars maxima in cauda cousistit: rarissimae et maximi pretii. Haec insula ab Europaeis bene lustrata est, praesertim versus oram Orientalem. Baudrand.