December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0569b

BOXUS Macerianus, per quem Bicon Athenodorum in convivio interfecit. Curt. l. 9. c. 7.

BOYCUS Henricus, vide Henricus.

BOZOLUM oppid. Ducatus Mantuani, Principatus titulo [orig: titulô] clarum, gentis Gonzagae, in limite gti Cremonensis. Medium fere inter Mantuam et Cremonim.

BOZRA Urbs Palaestinae, capta ab Abubechere. A. C. 635.

BRABANCIONES apud Willh. Neubrigensem l. 2. c. 27. Iac. Vitriacensem Histor. Occid. c. 7. Columbum in Episcopu Vasion. l. 2. n. 24. 38. in Vita Ludovici VII. Irancor. Regis alibique. praedones sunt Brabantini, seu ex Brabantia, Carol. du Fresne Glossar. At Brabantini, moneta Ducum Brabantiae, m aliquot Tabb. apud Freder. Sandium in consuetud. Feud. p. 35. 37. 48. laudatum Eidem. Vide hic [orig: hîc] infra.

BRABANTIA regio maxima Belgii in ter Flaudriam ad Occidentem et Geldriam ad Ortum, cuius populi Ambivariti vereribus dicti a nonnullis putantur. In es Tungros et Grundios esse certum est. Urbes primariae sunt Bruxellae, sedes olim Duci (est enim Ducatus [orig: Ducatûs] titulo [orig: titulô] insignis) hodie Gubernatoris Hispan. Machlinia Metropolis, et conventus Iuridicus: Lovanium Acadmia celeberrima: Antverpia emporium maximum, ante excussum a Batavis iugum, quarum descriptio exstat apud Ludovicum Guicciardinum, Gallice Le Duche de Brabant. Ei a Brenno Britannorum Regis cuiusdam filo nomen, ut quidam volunt, vel ut alii, a Bratuspantio oppido, cuius Caesar meininit in commentariis l. 2. c. 13. ahi a Salvio Brabone quodam, C. Caesaris ex nepote cognato: sunt qui a Gotefrido, Barbato Louvaniensi Comite appellatam regionem veliat. Guicciard. in Belg. Secundum Auctores, Anchisus, vel Anchisisne: pater Pepini Herstatensis, Dominus fuit Brabantiae. Dein Carolus M. et libiri, usque ad Ottonem, Caroli filium Inferior. Lotharingiae Ducem quo [orig: quô] defuncto [orig: defunctô] A. C. 1004. Henricus Rex Duatum eius Godofrido Bullionaeo dedit, unde Duces Brabantiae. Postmodum Flandriae et Burgundiae sub Phil. Bono unita. Alii sic: Fuit olim sub Ducibus, quorum origo a Giselberto, Comite Mansuariae, que ex Ermengarda, Lotharii Imperatoris filia, Raginerum I. Hasbaniae et Haniaci Ducem suscepit. Pater hic Giselberti, celebris Lotharingiae Ducis, qui ab Ottone I. Imperatore affine praelio [orig: praeliô] caelus periiie, A. C. 939. Frater fuit Ragineri II. e quo genitus Raginerus III. pater Lamberti Barbati, qui genuit Lambertum II. patrem Henrici II. cuius fil. Henricus primus se Brachbantiae patriae Comitem vocavit: Huius frater Godofredus I. pater Godofredi II. avus fuit Godofredi III. qui praelio [orig: praeliô] adversus Grimbergiam factionem commisso [orig: commissô], in cunis prolatus, victor fuit: pater Henrici, mortui A. C. 1235. cuius fil. Henrieus II. varia gessit bella, ab Innocentio IV. ad regnum Romanum vocatus, contra Fredericum II. Imperatorem. Hic filium Henricum III. Brabantini, per alium autem Henricum, Hassiaci rami auctor fuit, Henricus prior Dux Brabantiae, ab Alphonso Imperatore universalis tutor et defensor partium Imperii, a Brabantia ad Rhenum usque constitutus, obiit A. C. 1260. pater Iohannis I. qui Ducatum Limburgensem avitae ditioni adiecit, mortuus A. C. 1294. Ei Iohannes II. fil. successit, pater Iohannis III. cui successit ex filia Ioanna, gener Wenceslaus Lucemburgicus, quo [orig: quô] defuncto [orig: defunctô] A. C. 1383. Brabantiae Ducatus iure, a filia altera Iohannis III. Ludovici Flandri uxore, repetito [orig: repetitô] ad domum Burgundicam, ex ea in Austriacam, salvis tamen privilegiis et immumtatibus Brabantorum, quae magna tum erant, est devolutus. Vide Philippi Iacobi Speneri Syllog. Histor. Geneal. Vide quoque in voce Brachbantum. De Brabantia ita Baudrand. Brabantia, vulgo le Brabant, provincia est Belgii inter Hollandiam ad Boream. Gueldriam et Leodiensem ditionem ad Ortum, Flandriam et Zeelandiam ad occasum, et Hannoniam Comitatumque Namurci ad Meridiem. Ibi alias fuere [orig: fuêre] Menapii populi; et hodie pro maiori parte subest dominio Regis Hispaniae. Sed pars eius septentrionalis paret Hollandis, et sub Brabantiae Ducatu censentur etiam Marchionatus S. Romani Imperii, ubi Autverpia, et Mechliniae dominum, ubi Mechlinia.

Brabantiae urbes.

Autverpia. Anvers, Sub Hispanis. Bruxellae, Provinciae caput, Bruxelles. Sub Hispanis. Lovanium, Louvain, Sub Hispanis. Mechliniae, Malines. Sub Hispanis. Tienae, Tillemont. Sub Hispanis. Bergae ad Zomam, Berg op Zoom. Sub Hiollandis. Breda, Breda. Sub Hiollandis. Buscumducis. Bosseduc. Sub Hiollandis. Gravia, Grave. Sub Hiollandis. Guillelmostadia, Willempstadt. Sub Hiollandis.

BRABANTINI populi ex Saxonibus trans Albiam habitantibus, in Franciam a Carolo M. A. C. 806. translatis prognati. Aemil. l. 3.

BRABASTHENES mons Peloponnesi, 10. mill. pass. a Lacedaemone distans. Liv. l. 4. Bell. Macedon.

BRABEUTA Graece *brabeu\s2, item *brabeuth\s2, Iudex dicebatur apud Graecos, qui in Ludis pubilicis, Sacris inprimis Agonibus, praesidebat: cuiusinodi munus olim maximi aestimabatur. Unde apud Persas, insos Reges praemia proposuisse cursus eorumque omnium, quorum in quinquennalibus certaminibus exercitamenta exhibebantut: Corinthios quoque Agesilaum, ut ordinarot Hthmicnm cer tamen, rogasse [orig: rogâsse], docet Strabo l. 14. et Plutarchus in Agesilao. Et qui dem, apud Graecos, eligebantur hi Iudices e Proceribus omnium Graeciae civitatum, saltem donec Graecia fuit libera: unde indignatur De´mosthenes Philipp. 3. Philippum Macedonem praesidere Pythiis,


page 570, image: s0570a

communibus Graeciae ludis, et si ipse non adsit, ei negotio imponere servos suos. Idue ut plurimum et eorum numero qui e talibus certaminibus ipsi victores rediistent. Hi dem intra quoddam sepimentum seclusi iureiuraudo adigebantur, ad iudicaudum religiose; quo [orig: quô] peracto [orig: peractô], coronati, et ut videtur, purpurati, manuque virgam tenentes, sedebant in loco, qui pleqri/on dicebatur, tutusque erat asyli instar. Quaecausa, quod Vitelliani milites, cum Othonianos irriderent, vocaverint eos *puqi/wn kai\ *)olumpi/wn qewrou\s2, h. e. ignavos et imbelles, utpote Pythia et Olympica Certamina, e loco tuto, spectantes, apud Plut. in Othone. Potestas puniendi illis amplissima erat, si quis contra legem quid fecisset, legibus Lycurgi: Proin flagris caedebant inepros et ridiculos athletas, si quis magna illa Numina non ex dignitate imtatus esset. Contra victoribus coronas, nullo [orig: nullô] gratiae ac favoris intuitu, saltem antiquitus, imponebant promeritas, quas propterea, quod Iudicarent iustissime, qemile/ktous2, quasi ab ipsa Themide plexas, Pindarus vocat. Numerum quod attinet, non semper unus idemque fuit, Tradit enim l. 5. Pausan. Iphitum solum ludis ab se editis praefuisse: id quod ab Oxyli posteris observatum est. Postea traduntur fuisse novem. Iarchas Indus, decem habet, apud Philostratum in Vita Apollon. l. 3. Aliquando septem: nonnumquam duodecim fuere [orig: fuêre]. Denique Athenis per singulas Tribus electi sunt decem, qui hoc [orig: hôc] munere per quadriennium fungerentur. Nimirum hi erant, ad quos pertinebat cura disponendi, ta\ *panaqh/naia, to/n te *moutiko\n kai\ to\n *gumniko\n kai\ th\n *(ippodromi/an, Panathenaicos Ludos et Musicum et Gymmicum et equorum cursum. Sedebant vero, in Musicis certaminibus, seu in Theatro: at in Gymnicis, forte quo longius prospicerent, stabant plerumque: interdum tamen etiam in hisce sedisse, discimus ex Luciano in Hermo. Coeterum vocabantur *)aganoqe/tai, *)aqloqe/tai, *ai)sumnh=tai, *)epi/skopai, *)epo/ptai, et ut alia omittam, *brabei=s2 item *brabeutui\: dicebanturque *brabeu/ein a)gw=na. Hinc parabrabeu/ein (quo [orig: quô] verbo [orig: verbô] per translationem elegantem alicubi Apostolus utitur) et parabrabeu/ontes2 dicebantur, quum praemia bene metitis dempta suis suffragiis in immeritos conferebant. Quod Plut. disertim enuntiat his verbis, *xarizo/menoi (nempe Iudices praefati) peri\ ta\s2 xeirotoni/as2, e)c ou) proshko/ntwn arxei=a kai\ stefa/nous2 a)llois2, kai\ do/can, a)fairou=ntai to\ e)/ndocon au)tw=n kai\ to\ kalo\n, Qui, cum ventum est ad suffragia et aliis Magistratus largiuntur et coronas gloviam e non convenientibus (i. e. ex iis, in quibus nullum est meritum) ipsi sibi auferunt nobrlitatem et (si quid in ipsis est) praeclarum etc. Nec hoc omittendum, non omnes Iudices simul et promiscue de omnibus Certaminibus iudicasse [orig: iudicâsse]. Ex his namque tres, de Equorum cursu; totidem, de Quinquertio, de coeteris certaminibus reliquos udicaskem [orig: udicâskem] dicet Pausan, l. 2. Plura hanc in rem, vide apud Carol. Paschalium Coronar. l. 6. c. 10. et 11. De Brabeutis, Iul. Pollux Onomastic. l. 3. c. 30. *toi=s2 de\ gumnikoi=s2 i)fista=si *brabeutai\, ou(\s2 kai\ *brabe/as2 o( *pla/twn kalei=, Gymnicis autem Ludis praesident Brabeutae, quos etiam Brabeos Plato vocat. Certaminis nempe hi praemium victoribus decreverunt, ut B. Rhenanus ostendit Adnotat. ad Tertullian. Ulpianus l. ff. de iis qui not. infam. Certaminum Designatores hoc [orig: hôc] nomine insignitos fuisse ait, etc. Vide Moschopulum quoque in Sylloge Atticor. nomin. et Biissonium laudatum Calvino in Lexico Iur.

BRACA non Gallica vox, uti nonnulli contendunt, sed pura puta Graeca. Salmas. ad Tertullian. de Pallio p. 123. aliter Bracca, vestis species, qua [orig: quâ] crura reguntur, ait Hieronymus in Dan. c. 3. *)anacuri/d\a vocat Diodor. Sic. Biblioth. l. 5. et Hesych. etc. Sic Agathias l. 2. de Francis, *)anacuri/das2 oi( me\n lina=s, oi( de\ skoti/nas2 diazwnnu/menoi toi=s2 ske/lesi periampi/xontai, Braccas alii quidem lineas, alii coriaceas cruribus aptant. Usum earum, propter aeris inclementiam, introductum este, innuere videtur Hyginus Poetic. Astronom. l. 1. et Ovid. de Getis ac Sarmatis Pontum accolentibus, l. 5. Trist. El. 7. v. 49.

Pellibus et laxis arcent mala frigora braccis.

Idem de Bessis, l. 3. Trist. El. 10. v. 19.

Pellibus, et sutis arcent mala frigora braccis.

Eidem braccae Persicae memorantur, Trist. l. 5. El. 10. v. 34. sed praecipue Gallis fuisse in usu, argumento est, quod pars quaedam Galliae ab illis nomen traxerit etc. Vide hic [orig: hîc] infra.

BRACANETUM villa Galliae, in Suessionibus, super fluv. Rorumnam vulgo Bricqenay, Hadr. Valel. in voce Tardanensis pagus.

BRACARA vide Brachara.

BRACCAE apud Ael. Lamprid. in Alexandro Sever. c. 46. extr. Fasiis semper usus est, braccas semper habuit; a)nacuri/des2 Graecorum sunt; qua [orig: quâ] utraque [orig: utrâque] voce feminalia, tibialia et pedulia, h. e. feminales et crurales et pedules fascias, non raro comprehendunt Auctores, Certe vetus Interpres Iuvenalis versum illum Poetae, Sat. 1. v. 111.

Nuper in hanc Urbem Pedibus qui venerat albis:

de brachis vel de pedulibus accipit; et bracas ibi manifesto pro pedum quoque regmine posuit. Sic o)dw/nia, h. e. udones, a quibusdam bracas appellari, adnotavit Epiphanius, ubi de Catharis, qui contrarii reliquo hominum generi agentes, annulos in pedibus, pedules et brachas in manibus gestabant. Sic Isidorus, Tubruci, inquiens, quod a bracis usque ad tibiam perveniant: bracas itidem pro pedulibus habuit; Tubruci enim dicebantur, quos supra hosas accipiehant, teste Paulo [orig: Paulô] de Gestis Langobard. etc. Quemadmodum contra fascias crurales et feminales, quales in usu Persis, calciamenta vocavit Iustin. l. 1. c. 2. de Semiramid verba faciens. Latinis tamen proprie Braccae de feminalibus, fasciae vero de cruralibus pedulibusque: quomodo et Lampridius distinguit, Sicuti autem, quidquid pedibus tegendis esset


image: s0570b

accommodatum, pi/lous2 et po/dia Graeci appellarunt [orig: appellârunt], et tam fascias, quam udones, vel calceos aut soleas lanatas hoc [orig: hôc] nomine comprehenderunt: sic Feminalia Latini et bracas id omne appellarunt [orig: appellârunt], quo [orig: quô] femora tegerentur; quamvis tantum inter haec distaret, quantum inter pedules fascias et udones. Feminalibus, i. e. falciis, quibus femina involvebantur, usi Romani etiam sub Augusto, et Augustus ipse usus, frigoris praecipue caussa [orig: caussâ]: Bracarum usu tum penitus adhuc incognito [orig: incognitô], quarum forma ea plane fuit, quae nunc quoque est; qula/kous2 et sa/kkous2 Graeci dixerunt, pro braccis. Euripides.

--- - h( tou\s2 qula/kous2 tou\s2 tou\s2
potki/lous2 *peri\ toi=n skeloi=n i)dou=sa.
Quae braccas illas varias
Circa crura quum conspexisset.

Postea tamen Romani et illas adhibuere [orig: adhibuêre], bracaeque in Lampridii loc. cit. quas albas gestavisse Alexandrum scribit, cum coccineas prius Imperatoies solerent, prorsus Gallicae bracae fuerunt. Et videntur per illa tempora Romae etiam fregquentes fuisse, in Italia vero frequentissimae. Demum earum usum intra urbem vetuerunt Honorius et Arcadius A. A. Cod. Theodos. leg. 2. et 3. Interim feminalia et braccas ubique confundunt Graeci Romanique Scriptores: fimina/lia quoque passim Auctores Graeci, praecipue Gtammatici, in expositione bracarum et a)nacuri/dwn usurpant. Hesych. a)nacuri/des2, fimina/lia, et periske/lia, fhmina/lia, brakia. Idem, bra/kes2, a)nacuri/des2, quod notandum. Sic enim bra\c pro Latino braca Graeci citeriores dixerunt; ut ka/lic, pro caliga etc. Vide Salmas. Not. ad Lamprid. in Alexandro Severo. loc cit. Incisione porro et sutura [orig: suturâ] diversorum pannorum, bracas fieri consuevisse, ex Hieronymo discimus de Veste Sacerdot. Vocaturque linqua [orig: linquâ] Hebraea [orig: Hebraeâ] vestis hoc genus michense, Graece periskelh=, a nostris feminalis vel braccae, usque ad genua pertingentes, Refert Iosephus haec feminalia de bysso retorta ad fortitudinem solere contexi, et, postquam incisa fuerint, acu consui, non enim posse in tela huiuscemodi fieri etc. A Braccis vocem medii aevi Rebrachiatorium ortam vult Car. du Fresne, ut infra videbimus in hac voce.

BRACCALEONE Marchionatus Calabriae ulterioris versus Meridiem.

BRACCATA Gallia, vulgi La Provence. Nomen habet a braccis, quae Isidoro sic dictae videntur, quod sint breves, et corporis verenda iis velentur, quasi dicas braxei=s2 e)sqh=tai. Imo Braccae sunt bra/kh, vel bra/kia, h. e. r)a/kh vel r(a)kia, inquit Casaubonus, qui minime assentitur Diodoro Siculo, existimanti bra/kas2 vocem esse Gallicam, uti nec Hesychio, qui scribit, *bra/kkai ai)/geioi difsqe/rai para\ *keltoi=s2. Ait enim, Diodorum l. 7. Galatas anaxyridas vocare braccas. Hieronymus, ad Fabiolam de veste sacerdotali, et Ambrosius, l. 1. Offic. appellant braccas feminalia, quibus velantur pudenda. Graeci peiskelh= vocant, quamquam Flaccus, l. 1. Ep. 17. v. 56. periscelida acceperit pro ornatu feminino, et Porphyrio apud eundem, esse velit ornamentum pedum circa crura, ex vi nominis sumpta interpretatione, cuiusmodi ornamenta Ovidius genualia vocat, l. 10. Met. v. 593. Ab his autem braccis, ut vulgo volunt, nominata est ea pars Galliae, quae alias Narbonensis Provincia audit. Quamquam non soli Galli usi sunt braccis, sed et Medi, et reliqui populi. Legitur enim, in Obsceno carmine.

Medis laxior Indicisque braccis.

Hinc Persius, Sat. 3. v. 53.

--- --- Braccatis illita Medis.
Porticus. --- -

Ovid. Tristium l. 5. El. 7. v. 49. de Getis:

Pellihus et laxis arcent mala frigora braccis.

Idem ibid. El. 10. v. 33.

Hos quoque qui Graia [orig: Graiâ] geniti creduntur in urbe.
Pro patrio cultu Persica bracca tegit.

Lucanus l. 1. v. 430.

Et qui te laxis imitantur, Sarmata, braccis,
Vangiones. --- ---

Val. Flac. l. 5. Argonaut. v. 424.

Et iam Sarmaticis permutant carbasa braccis.

BRACCIANUM alias BRACENUM oppid. Italiae, in provinc. Patrimonii S. Petri, Ducatus titulo [orig: titulô] insigne Ursinorum, ad lacum cognomin. Dicitur Arcennum, quod vide.

BRACCIOLINUS Iacobus, vide Iacobus.

BRACCUM Saccum, in veteribus tabulis appellari reperio casrum in pago Andecavino ad fluvium Albantiam Aubance, quod vulgo Brissac nuncupatur, Ducatus [orig: Ducatûs] titulo [orig: titulô] illustre, Brisiacum alias dictum. Fulco Richinus in rebus gestis Andecavensium Comitum, quas Lucas Acherius nuper edidit, castrum Brachesac appellat, nomine ad Braccum saccum proxime accedente, atque inde deducto [orig: deductô]: Invasit me iterum idem frater; (Gaufridus Barbatus) ponens obsidionem circa quoddam castrum meum quod vocabatur Brachesac. An a bracco vel braccone, (ita Germni, ac inprimis Franci canem venaticum et sagacem appellabant) et a sacco nomen compositum acceperit, incertum est. Eiusmodi certe canem hodieque Germani brahen, Angli brache, Batavi brack, Nostri braque nuncupant. Locum huncce veteres Historici, qui patria [orig: patriâ] lingua [orig: linguâ] scripsere [orig: scripsêre], Brochesac etiam vocarunt [orig: vocârunt]. In priscis monumentis Latinis Brigidisaccum dici, quidam asserunt: quod nomen me nusquam reperire memini. Buchananus in l. 2. Rerum Scoticarum rupturam a Nostris brcche dici ait, et briser runpere vel frangere: et inde cum Brisiacum in Alesatia, Brisac, tum Brisiacum in Andibus Brissac deduci affirmat. Cuius ego coniucturae nequaquam accedo, cum Braccum saccum, et Brachesac ac Brochesac priscae appellationes castelli huius in Andicavis, ab ista ruptura,


page 571, image: s0571a

breche aut brisure vulgo dicta [orig: dictâ], longissime recedaut. Hadr. Vales. Notit. Gall.

BRACELLUS Iacobus, vide Iacobus.

BRACHARA apud Ptol. vulgo hodie Braga. Ad amnem Cavadum in provinc. Inter Durium et Minium dicta: Cuius Praesul Metropoliticus simul, et Primas regni Lusitaniae appellatur. Urbs antiqua, olim Bracara Augusta, et satis ampla, a qua Callaici Braccarii in Hispania Tarraconensi. Ubi Concilium A. C. 408. Bernard. de Brito tom. 2. Monarch. Lusit. A. C. 563. cum Theodomirus, Gothorum in Hispania Rex ad fidem Christi conversus esset, quo [orig: quô] Priscillianistae confutati. Tom. 5. Concil. Gall. A. C. 572. sub Ariamiro, et A. C. 675. Baron. hoc [orig: hôc] anno [orig: annô] n. 6. Concil. Gall.

BRACHARENSIS Martinus, natione Pannonius, primum Dumiensis Monsterii Abbas, postea Episcopus Bracharensis; ex patira in Orientem progressus, bonas literas et scientias ibidem hausit, tanto [orig: tantô] quidem successu, ut doctissimos sui temporis aequaret aut superaret. Ex Oriente in Gallaeciam delatus, conversis ibi ab Ariana impietate Suevis, regulam fidei et sanctae Religionis constituit, Ecclesias confirmavit, condidit Monasteria, inter quae Dumiense ipsum, cuius is primus Abbas factus est. Inde in sede Bracarensi annis 30. circiter exactis, plenus virtutibus ad Dominum migravit, Gregorius Turon. Histor. Franc. l. 5. c. 38. anno [orig: annô] 7. Childeberti Regis Franc. qui fuit 21. Chilperici atque Guntranni, ut habet Aimoinus de Gestis Francor. l. 3. c. 38. Testamenti eius mentio est, in Concilii Tolet. X. Decr. 3. Scripsit, verba sunt Miraei in Histor. Eccl. librum de quatuor virtutibus, falso Senecae a nonnullis attributum, sive Formulam honestae vitae, quae Tomo VI. Bibliothecae Patrum exstat --- -- Idem Collectionem Canonum ex Graecis Synodis adornavit, quae in Tomis Conctkorum legitur. In appendice ad Vitas Patrum, typis Plantinianis editas A. C. 1628. exstant sententiae Aegyptiorum Patrum ab homine Graeco anonymo collextae, et a Martino Dumiensi in Latinum transtatae. Interrogationes, quarum in fine meminit Miraeus, transssatae sunt per manum Paschasii Diaconi, ut refert Sigebertus de Scriptor. Eccles. c. 117. etc. E quibus Collectionem Canonum quod attinet, facta est illa ab eo eodem fere tempore, quo [orig: quô] Dionysius Exiguus Romae suam Collectionem et Versionem, et in Africa suam Digestionem adornaret Ferrandus, utroque [orig: utrôque] tamen posterior est; nam Ferrandus iam vita [orig: vitâ] excesserat A. C. 551. et Dionysius 530. iam anno [orig: annô], cum Martinus hic anno [orig: annô] demum 573. secundum Baronium, vel 580. secudum Dalaeum, vita [orig: vitâ] decesserit. Propius ad eam accedit *sunagwgh\ *kano/nwn Iohannis Scholastici, quae facta est circa A. C. 564. etc. Vertit autem pleraque ex Graeco, aliquibus tamen immixtis, ex Conciliis Occidentalibus, Africanis, item Hispanicis, veluti Tolosano I. et Bracharensibus; Divisit Opus in 2. partes, quarum prior Canones continet, de Personis, Rebus et Ritibus Eccles. agentes; posterior res ad Laicos pertinentes'complectitur, Editiones eius duae sunt; una vulgaris et vetus, quam omnes Conciliorum collectiones exhibent: Altera recens, quam ex antiquis MS. dicit sese edidisse Garsias a Loaysa, in collectione Conciliorum Hispamae. Quarum illam exhibuere [orig: exhibuêre] Editores Bibliothecae Iuris Can. vet. Voellius et Iustellus filius in Appendict Tom. I. ita tamen, ut novum opus, ut illi praefantur, iure censeri ac dici mereatur, ut quae singulati cura [orig: curâ] a Ioh. Doviatio, Saer. Canonum Interprete Regio, cum coeteris editionibus et libris manu exaratis, collata sit, adnotatis ad marginem versionis tum variis lectionibus, tum Conciliis, ex quibus, tamquam fontibus, suos Martinus Canones deprompsit. In quo tamen Lextorem monet Mastricht IC. ne credat Doviatio, aut ei, qui in editione Voelli ac Iustelli fontes adiucit, quando in indicandis fontibus etiam memorat Canones Pseudapostolicos: Hos enim numquam in suam Collectionem Episcopus hic [orig: hîc] retulit, nec eorum meminit, ut qui tum, cum in Oriente esste, nondum consarcinati fuere [orig: fuêre] etc. Vide Gerh. von Mastricht Histor. Iuris Eccles. num. 171. et seqq.

BRACHBANTUM Pagi Bracbantensis primo sit mentio in Vita S. Gudilae Virginis, quae in eo pago Brabatensi corrupte dicto nata esse dicitur, regnantibus Dagoberti filiis Sigiberto [orig: Sigibertô] atque Chlodoveo [orig: Chlodoveô]: Gudila autem hodieque Brucsellae in Brabantia colitur. Brachbanti vel Bracbanti in Vita S. Hucberti Tungrensis Episcopi fieri quoque mentionem video: quo Antistes, administrante Regna Francorum Carolo [orig: Carolô] Martello [orig: Martellô] per rotam Arduennam, Taxandriam atque Brachbantum vel Brachbante templa diruisse, fregisse statuas, Ecclesias struxisse dicitur. In literis Domini Ludovici Imperatoris de divisione Regni sui inter filios, Bragbeutum vocatur, poniturque inter Arbaniam et Franderes seu Flandriam. In Divisione Regni Lotharii a Ludovico et Carolo Regibus anno [orig: annô] 870. facta. quae Capitulis Caroli Cali Francor. Regis, et Annalibus Bertinianis mserta est. Bracbantum nuncupatur, et ponitur inter Toxandros et Camaracenses; quatuorque habere Comitatus dicitur, his verbis: Comitatum Toxandrum: in Bracbanto Comitatus 4. Camaracensim. Ex quo intelligitur, Btracbantum vel Bragbentum satis amplum et spatiosum exstitisse, cum in eo quatuor fuerint Comitatus vel minores pagi. Sigebertus in Chronico Brachbantum appellat in rebus anni 633. in anno 1005. semel ac iterum provinciam Bracbatensem mendose pro Bracbantensem, ut saepe alias; (quemadmodum et Brachantum non raro scriptum aut excusum reperitur pro Bracbantum ) in anno 1059. pagum item Bracbatensem aut Brachatensem. In pago (inquit) Bracbatensi iuxta Tornacum, celebri proelio [orig: proeliô] inter se concurrunt. Turnacum igitar civitas Bracbanti tum erat, quae nunc Flandriae attribuitru, non Brabantiae: quod et docet Anselmus in Chronico, bisce in anno 1113. verbis In pago Bracbatensi circa Tornacum nix tanta cecidit, ut et silvas fregerit. Ganda quque Bracbanti olim fuit,quae nunc est Flandriae. Certe in literis Ludovici Aug. vocatur Einhardus Abbas es Monasterio, quod dicitur Ganda, quod situm est in pago Brachbatense, constructum in


image: s0571b

honore S. Petri, ubi etiam S. Bavo corpore requiescit. Sigebertus incolas Bracbanti sive Bracbantenses, Bratuspantes nonnumquam vocat, nomine Bratuspantii oppidi Bellovacorum, quod apud Caesarem reperitur, inepte genti a Bellovacis valde remotae attributo. Cerre Anssridum quendam memorat anno [orig: annô] 997. Comitem Bratuspantium, qui fuerit postea Traiectensium Episcopus: et in anno 1012. Heinricus (inquit) Imperator Godefridum Ducem in fines Bratuspantium mittit ad obsidendum castrum Lovanium. Est autem Lovanium hodieque in Brabantia. Sic et Anselmus in anno 1134. congregarionem Malisnensis Ecclesiae, quae est in Bracbanto, commemorans, satis indicat tum Malisnas vel Massinas Bracbanti ita fuisse, ut sunt hodieque Brabantiae. A Bracbanto ethnicon fit Bracbantensis; a Brabantia Brabantus, et plerumque Brabantio in recentioribus nostris annalibus: unde hodieque Brabantiae incolae vocantur Brabancons. Bracbantum, quae Brabantia Latinis scriptoribus recentioribus; Nostris le Brabant ex parte nuncupatur, olim ab Alosto et Ganda usque ad Turnacum; aut etiam usque ad Condate pertinebat, si qua Miraeo fides habetur. Bracbantum autem, ut et Austerbantum vel Austrebantum; et Testrabentum vel Testrebantum nomina sunt Germanica a Francis natione Germana [orig: Germanâ] pagis regionibusve olim imposita. Limes enim Germanice bant dicebatur. Regionum limites ac confinia lingua [orig: linguâ] sua [orig: suâ] vocari Bant ait Wendelinus Belga: qui Testrebantum (Testerbant) Taxandriae limitem interpretatur; Austrebantum (Osterbant) ortivum limitem dioeceseos Camaraeensis; Bracbantum (Brackbant) Arboricorum limitem quasi Arborickbant, Ego Bracbantum ad quosvis alios porius quam ad Arboricos retulerim. qui nulli usquam sunt, cum apud Procopium Arborychorum nomine corrupto [orig: corruptô] Armorici proculdubio designentur. Austrebantum autem ortivum Neustriae limitem interpretari convenit. Erat enim hic pagus, ingentium olim Regnorum Austriae Neustriaeque sub vostris Regibus terminus, ab Austria Scaldi flumine divisus, et in extremis Neustriae finibus positus. Hadr. Vales. Notit. Gall.

BRACHIA [1] Steph. *braxei=a, ou(/tws2 h' *)arabixh\ sqa/lassa kalei=tai. *)eklh/qh de\ dia\ to\ e)n au)th=| bra/xh ei)+nai plei=s2a. Verum non Arabicum tantum, sed et Aethiopicum mare braxei=an sqa/lassan dixere [orig: dixêre]. Inepti homines apud Ptolemaeum traxei=an substituere [orig: substituêre] sqa/lassan pro braxei=an. Vide Vost. ad Melam l. 1. c. 10. Item. Insula Illyrici, Ioh. Bucio. Italis, Brazza.

BRACHIA [2] in LL. Aragonum, Ordines Regni sunt, qui vulgo in Gallia Status dicuntur, apud Blancam p. 771. laudatum Car. da Fresne in Glossar. In fluviis Brachia dicuntur, quae Graecis i)ktrepai\, ke/rata, et ploxuioi\, Latinis Diverticula, itidemque Cornua et Crines. Geographus Salmasii ineditum de Nilo; In brachium Nili incidit, quod ceras Nili vocitatur secat hoc brachium per magnam inundationem. Et de eodem, Exhinc per diversa camporum spatia, per octo brachia exiens effluit. tota [orig: totâ] Aegyptiorum terra [orig: terrâ] irrigata [orig: irrigatâ]. Latini quoque ramos dicunt, ut Graeci kla/dous2 etc, vide Salmas. ad Solin. p. 479.

BRACHIA [3] seu lacertos inspectante Populo [orig: Populô], ferro [orig: ferrô] cruentare, religionis ergo, soliti sunt olim Cybeles sacerdotes Galli; partim ad placandam Deam, quia sanguine, ac praecipue humano [orig: humanô], propitiari Numina Vereres credebant: partim ut, cum Cybele terram denotaret. neque semina rerrae mandentur in novae segetis spem, nisi aratro [orig: aratrô] scindatur ager, aratione lacertorum illud repraesentaretur. De ritu sie Statius Theb. l. 10. v. 170.

Sic Phryga terrificis genetrix Idaea cruentum
Elicit ex adytis, consumptque brachia ferro,
Scire vetat.

Quomodo id factum, exponit Appuleius Metam. l. 8. Diuque capite demisso, cervices lubricis intorquentes motibus, crinesque pendulos rotantes et nonnumquam suos incur santes musculos, ad postremum ancipitt ferro, quod ferebant, brachia sua quisque dissecant. Quod casirare lacertos dixit Tertullian. Apologet. c. 24. Archigallus ille sanctissimus sanguinem impurum lacertos quoque castrando libabat. Expiatorium autem id fuisse creditum, Prudentius quoque docet Passion. S. Romani. v. 1061.

Cultrum in lacerios exserit fanaticus,
Sectisque Matrem brachiis placat Deam.

Meminit eiusdem ritus [orig: ritûs] Sidonius Carm. 9. sive Epithal. Ruricii et Iberiae:

Hic [orig: Hîc] et Sigais specubus qui Dindyma ludit,
Iam sectus recalet Corybas.

Quem locum cum Savaro capiat de tonsura syncipitis, Vossius ad illud refert, quod Corybantes in sacris Cybeles brachia ferro [orig: ferrô] secarent. Nisi simplicius videatur, sectus exponere eviratus, nam eosdem Sacerdotes se castrasse [orig: castrâsse] quoque nemini ignotum. Hinc fuit, quod inter alia instrumenta, cultros quoque gestarent: uti discimus ex Lucretio l. 2. v. 621.

Telaque praeportant violenti signa furoris.

Vide Gerh. Ioh. Voss. de Idolol. l. 2. c. 53. et supra, ubi de Bellonariis, infra quoque voce Lacertus, item ubi de Veter. Planctu. Contra alterum Brachium luxuriosos olim petuliari unguenti genere. quod Sisymbrinum vocabant, illinere consuevisse, dicemus voce Unguentum: de ornatu paulo infra in Brachiale.

ad BRACHIA, ad Brachia clamor olim Gallorum militaris, de quo sic Guil. Nangiacensis in Gestis S. Ludovici Regis Franc. p. 381. Et quia tantis armorum utensilibus armari non consueverant, idcirco minus agiles et ruinae propiores concussi cum impetu exstiterunt: quod ut


page 572, image: s0572a

Francis animadversum est, communiter acclamantes ad Brachia, ad Brachia, per humeros eos manibus rapientes, ab equis ad terram praecipites impellebant. Et paulo ante, Et cum densitas armorum, quibus hostes erant munitissimi, ictus Francorum vibratos in aere repelleret, Franci mucronibus gracilibus et acutis sub humeris ipsorum, ubi inermis patebat aditus, dum levarent brachia, transforantes, per latebras viscerum gladios scapulo tenus immergebant. Nempe, cum Milites sive Equites cataphtacti, armis undique corpus tectum ac munitum haberent, celis, hastis ac ensibus impervii erant, nisi qua caput humeris connectebatur, aut per ocularia cassidum, aut etiam cum brachia erigerent ad vibrandos ictus et in enses assurgerent: tum enim, captata [orig: captatâ] huiusmodi occasione, brevioribus ensibus ac verutis latera perfodiebantur. Vel denique in id potissnnum erant intnti, ut captatis brachiis hostes de equis deicerent: cum lapsi rursum sese erigere, ob armorum grave pondus, non valerent. Ob quam proin [orig: proîn] duplicem causam, in praelio, vulgo ad Brachia clamatum. Quo pertinet, qud Carolus Siciliae Rex. Punctim infigite, milites Christi, punctim transfigite, in praeliis milites horratus legitur. Guil. Britto Philippidos l. 11.

--- --- --- --- --- --- Cultris subularibus alter
Scrutatur thorace vias.

Et,

- --- --- --- --- --- Nunc corpora forti
Prensa manu, quando spatium non invenit ictus,
Hunnisonis depellit equis, nunc iuxta peremptis
Viva coacerans aliena [orig: alienâ] tabe volutat.
Nunc multis lapis et ferri pondere pressis,
Inque ipos lapsu fracto [orig: fractô] quandoque cerebro [orig: cerebrô].
Aut collo aut costis, vita [orig: vitâ], sine vulnere, privat, etc.

apud Car. du Fresne in Glossar.

BRACHIALE seu Brachialium cuius meminit Paulos Diaconus Histor. Miscell. l. 19. A brachialio Aureae portae, usque ad Cyclobium: propugnaculum est, Gall. vulgo Braye, unde Fausse-braye, *braxio/lion Theodoro Mon. in Epist. de Excidio Syracus. Rocho Pirro in Episc. Syracus. et aliis Scriptoribus Byzantinis, uti docet Cat. dur Fresne in Glossar. et plutibus in Not. ad Alexiadem. Item manica, h. e. pars illa vestis vel tunicae, quae ab humero ad manum usque brachia operit, vulgo Manche Gallis. Vide Ekkenardum Iunior. de Casibus S. Galli c. 14. Atque hinc dextrale, seu armilla, ornamentum scil. brachiorum, largioris segmenti instar, auro [orig: aurô] gemmisque distinctum, apud Papiam. Ioh. de Ianua, Alios: proprie, circuli ex auro, quibus brachia arctantur, ut ait Tertullianu. de Mul. Hab. Quo [orig: Quô] sensu Vopiscus in Aureliano, c. 7. Torquem, inquit, Brachialem, annulum apponat: Trebellius Pollio in Claudio, c. 14. Brachialem unum unciarum septem etc. Graecis *bra/xisthr, aut braxisth/rion, uti docet Rubenius Elect. l. 1. c. 38. Vide de Brachialibus et armillis notata eid. Carolo du Fresne ad Alexiadem, Olaum insuper Borrichium de variis L. L. aetatibus p. 52. Pachymerem l. 8. c. 12. ubi inter vestes Imperatorias seu Imperii fymbola recenset, xeiri/das2 e)mmrirga/rous2 kokki/nas2, brachialia coccinea margaritis undique distincta; Alios; et supra in voce Armilla, ut et infra Dextrocherium, it. Psellia, et Spatale. De Brachialibus Zipangriporum incantatis, aliquid habes infra, ubi de gente hac. At Brachialia in Ecclesia Romana dicuntur manicae cera [orig: cerâ] circumlitae, quibus Pontifex olim, cum in Sabbato, ut vocant, Sancto baptizaret, utebatur: ne sacras contaminaret vestes, quia tum immersione adhuc Baptismus peragebatur. Ceremoniale MS. Cencii Camerar. Hoc [orig: Hôc] sacto [orig: sactô] revertitur ad eandem Ecclesiam, ibique exuit se pallio [orig: palliô] et planeta [orig: planetâ], induit brachialia cerat, et revertitur ad fontes et baptizat tres pueros, apud Dominic. Macrum in Hterolex. ubi et iamnum Graecos in qualibet functione sacra, semibrachialibus non tamen ceratis, sed sericis et compte ornatis uti, addit. Vide quoque infra, voce Manipulus. it. Rebrachiaiorium.

BRACHINONENSIS Ager a Saracenis vastatus Blondus Dec. 2. c. 2.

BRACHITES secta Haereticorum, qui Manis et Gnosticorum deliria amplexi sunt. Prateolus in Brachites.

BRACHIUM Ferreum vide infra Ferrea brachta.

BRACHIUM S. Georgii apud Guil. Tyrium l. 2. c. 8. et l. 20. c. 24. dictus reperitur Bosphorus seu Fretum Hellespontiacum. a templo S. Georgii extra Urbem Constantiopol. quod ad litus istius freti exstructum erat. Apud Villharduinum num. 65. et 162. pro ipsa Propontide usurpatur; ibi enim Abydenum castrum Brachio S. Georgii adiacuisse dicitur. Vide Leunclavium in Pandextis Turc. num. 128. praeter alios Auctores, laudatos Carolo du Fresne in Glossar.

BRACHIUM in collum ponendi ritus in signum servitutis susceptae, indigitatur in Charlis Parentalibus apud Eund. p. 26. Sed dum ipsos solidos minime habui, unde transsolvere debeam, sic nuhi aptificavit, ut brachium in collum posui et per comam capitis mei coram praesentibus hominibus tradere feci, in ea ratione, ut interim, quod ipsos solidos vestros reddere potuero, et servitium vestrum et operam. qualemcumque vos vel iuniores vestri iniunxeritis, facere et adimplere debeam etc. Vide et quae infra dicemus, de Nodo brachiorum, termino plaestrae. Brachium Regis invocare, quid sit, vide apud eundem Car. du Fresne, uti de Brachium exserendi more, infra verbo [orig: verbô] Exserere; de stigmatis quae in Brachio vel mann milites olim acceperunt, ubi di Inscriptis; de ratione sub Brachio convolvendi seu subducedi vestem, voce Latitaliter. Vide ubi de Collo: it. vote Phylacteria. Lacedaemonios milites schedam brachio adalligatam, in qua nomen, aetae, familia aliaque huc facientia erant anotata, scutis circumtulisse, ut si peregre vel in bello mori contigisset, ex his notis agnoscerentur tumulo inferendi, qui eorum generi ac conditioni conveniret, dicemus infra, voce Tumulus.