December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0587b

BRITOMARUS Caput Gallorum Insubrlum, ab Aemilio victus, votoque [orig: votôque] sic frustratus, de quo vide Flor. l. 2. c. 4.

BRITONES populi tum maioris tum minoris Britanniae, quae posterior est Galliae Celticae regio ad mare sita Normannis at Pictavis contermina. Iuvenal. Sat. 15. v. 524.

Qua nec terribiles Cimbri, nec Britones udnquam.

Vide Brittannia.

BRITONIA vide Bretonia.

BRITONUM castrum Dunbritton, oppid. Scotiae et ernporium in ora Occidentali apud ostia Clude fluv. Vide Alcluith.

BRITWALDUS Epi copus Canturaricnsis tempore Bedae, Hist, eius l. 5. c. 4. plurima scripsit. Obiit A. C. 731. Voss. Hist. Lat. l. 3. c. 5. part. 4. p. 752.

BRIVACURRETIA vicus erat in finibus Lemovicum, regnantibus Chlodovei Magni nepotibus ac pronepotibus, nunc municipii instar se ferens, a ponte flumini Curretiae imposito Briva Curretia Gallice, h. e. pons ad Curretiam cognomivatus: cuius in Basilica B. Martrnum, Martini Turonici Episcopi discipulum sepultum esse affirmant inoolae, et ob praesens auxilium saepe expertum summopere venerantur. Vulgo Brive la Gaillarde, h. e. Briva hilaris nuncupatur, proximumque habet viculum, Templum Amoris dictum, Temple d'Amour. Posita est Briva fere ad ipsos Curretiae et Viserae confluentes, quorum fluviorum alter Coureze, alter Vezere appellatur. Curretia autem amnis proximum capiti suo vicum cognominem haber, nimirum Curretiam, Coureze, deinde Tutelam attingit Episcopis sedem, Tulle, ac Brivam: infra quam in Viseram influit. Basilicam B. Martini supradicti, in Briva vico, ab exercitu Gundobaldi, qui ibi Rex A. C. 584. consalutatus est a quibusdam Optim atlbus Francorum, incensam esse auctor est Gregorius, ita ut eam altaria, quam columnae ex variis marmorum generibus igne dissolverentur ac discuterentur: quam Basilicam Ferreolus Lemovicarum Episcopus postmodum reparaverit: et Brivam Curretiam vicum in Lemovicino appellat, in c. 10. l. 7. Hist. Vales. Notit. Gall.

BRIVA-ISARAE in Itinerario Aethici appellatur, poniturque inter Petromantalum et Luteciam medio [orig: mediô] spatio [orig: spatiô]: Brivisura corrupte pro Briva-Isarae aut Brivisara nuncupatur in tabula Peutingeriana a briva, seu ponte flumini Isarae imposito: (Pontem enim veteres Galli brivam sua [orig: suâ] lingua [orig: linguâ] dixere [orig: dixêre] ) quam recentiores Pontem Isarae, et Pontisaram, Pontem-Esiae, et Pontesiam vocavere [orig: vocavêre], Pontoise. Quippe Isara alio [orig: aliô] nomine dictus est et Esia, ut Vibius Sequester docuit. Locus hic situs est in Veliocassibus, quorum fines a finibus Parisiorum Isara [orig: Isarâ] fluvio [orig: fluviô] dividuntur; Orderico Vitali in l. 5. castellum Viicassmi, quod Pontisera vocatur, in l. 12. Pontesia. Ceterum Brivisara vel Brivaisara supra non male nuncupari videtur in tabula Peutingeriana, pro Briva-Isarae: cum Brivae Curretia similiter appelletur a Gregorio pro Briva Gurretiae. Nam ut heic pons Curretiae fluvio est impositus, Ita illic Isarae. Briva-Isara autem vel Brivisa eodem [orig: côdem] olim modo [orig: modô] dici potuit, quo [orig: quô] posteae Pontisera, Pontisara, et Pontesia, pro Pons Iserae, Pons-Iserae, et Pons Esiae. Hadr. Vales. Notit. Gall.

BRIVAS quae et Briva Curretia, Gallic. Brive, urbs lepida Galliae in Lemovicensi provinc. ad Curretiam amnem, in limite provinc. Cadurcensi. Brivas autem, vulgo Brioude, oppid. est Alvermae amplum, ad Elaverem fluv. 10. leuc. a Chlaromonte in Austrum et 6. a Fano S. Flori. Nobile Capitulo [orig: Capitulô] 25. Canonicorum, olim Equitum, a Guil. I. in stituro [orig: stiturô], et Concilio [orig: Conciliô] A. C. 1092. T. 10. Conc. De hoc oppido ita Vales. Brivas vicus fuit Arvernorum, tumulo [orig: tumulô] ac Basilica [orig: Basilicâ] Iuliani Arverni Martyris nobilis, Constantio Pr. Sidonio, Gregorio, et Fredegario memoratus, vulgo Brioude. Eo delatus est Avitus Aug. et ad pedes B. Iuliani sepultus A. C. 456. Brivatensem vicum, in libro de Gloria Martyrum vocat Gregorius, et in c. 11. l. 2. Historiae Francicae: ut omittam Erricum Monachum, et Martyrologos. Sidonius in Propemptico ad libellum Brivatis meminit his versibus,

Hinc te suscipiet benigna Brivas,
Sancti quae fovet ossa Iuliani.

Nunc est oppidum non longe a flumine, quod dicitur Elaver, Brioude Glise ab Ecclesia S. Iuliani saepe cognominatum: cui proximus vicus, impositus ei flumini, ubi pontem fert, nuncupatur vetus Brivas, Vieille Brioude. Eoricum Gothorum Regem 14. regni sui ano [orig: anô] Ecclesiam S. Iuliam Brivate columnis ornatam mirisice construxisse scribit Fredegarius in l. 4. Chronici c. 13. deceptus, ut solet male intellectis Gregorii verbis, quae talia sunt in libri Historiae 2. capite 20. Eorichus Gothorum Rex Victorium Ducem super 7. civitates praeposuit anno [orig: annô] 14. regni sui: qui (nimirum Victorius) protinus Arvernis adveniens, civitatem addere voluit: unde et cryptae illae usque hodie perstant ad Basilicam S. Iuliani: et colummas quae sunt in aede positae, exhiberi iussit. Fuit autem Arvernis annis 9. Ex quibus intelligitur, Victorium natione Gallum, virum mulierosum quidem, sed clarum genere arque Catholicum, ab Eurich Gothorum Rege Arvernis ac sex finitimis Aquitaniae civitatibus Ducem esse praepositum sive rectorem: qui civitatem Arvernorum, ubi 9. annis cum imperio moratus est, ampliare voluerit, cryptis etiam ad Basilicam S. Iulianl aedificatis, et columnas advehendas, ac in aede eius Martyris ponendas curaverit. At Fredegarius Eurico Regi Vesigothorum Ariano perperam tribuit, quod Victorio Duci eius Catholico attibuendum fuit, et de Brivatensi Basilica S. Iuliani Mart. accepit, quod de Basilica vel aede eiusdem S. Iuliani in urbe Avernis accipiendum erat: quam Basilicam Victorius quidem columns ornavit, sed non (ut addit Fredegarius) exstruxit. Sirmundus scribit, cum


page 588, image: s0588a

duae Brivates sint. vetus et nova, de vetere quidem Brivate loqui Apollinarem Sidonium et ceteros; novam vero nobili Canonicorum collegio [orig: collegiô] claram esse: irt ut veterem Brivatem tumulo [orig: tumulô] ac Basilica [orig: Basilicâ] S. Iuliani Martyris insignem faciat: de quo alii iudicent. Nam ut vetus Rotomagus, vetus Massilia, veteres Pictavi, cognominati sunt incertam ob caussam, et nonnumquam per iocum vici, qui numquam sedes fuere [orig: fuêre] Rotomagi, Massiliae et Pictavorum, urbium semper stabilium atque fixarum, atque ibi primum conditarum ubi hodieque spectantur: sic vetus Brivas casu aliquo [orig: aliquô] dici potuit, licet altera [orig: alterâ] esset recentior. Praeterea altera quidem vetus Brivas cognominatur; alteta nova Brivas nusquam cognominatur, sed Brivas an Ecclesiam. A Brivate, ager Brivatensis vocatur le Brivadois, et Praepositura Brivatensis, la Prevoste de Brivadots. Hadr. Vales. Notit. Gall.

BRIVATES Galliae Lugdunensis portus, Ptol. Brest Scaligero.

BRIVENES pagus Germanic. ad Danub. in Sucvia, apud Langingam urbem: Prentz, ad Brentium fluv.

BRIVODURUM oppidulum Aurelianensis agri, ad Ligerim fluvium. Ibi Ligeris Lupiae fluv. et dein Sequanae iungitur per incile, a paucis annis. Vulgo Briare. Aliis Breviodurus et Bridoborum.

BRIXABA mons Tanai fluv, vicinus, postea Arietis fons dictus. Plur. l. de Fluminibus.

BRIXELLUM oppid. Italiae, inter Mantuam et Cremonam, vulgo Bressello. Tacito Hist. l. 2. c. 32. Suetonio in Othone, c. 9. Phlegonti l. de longaevis, praetereaque Ptolemaeo atque Antomno scribitur Brixellum, at apud Plin. l. 3. c. 5. Brixillum; apud Put. in Othone e)n *brici/lw| legas, et postea, e)n *bricila/w|: ab Agilulpho subactum est A. C. 593. longitud. 32 42. latitud. 44. 08.

BRIXENTES populi Norici. Ptol.

BRIXIA [1] urbs Longobardiae Transpadanae: Catullus carm. 68. v. 31.

Atqui non solum hunc se dicit cognitum habere
Brixla, Chineae supposita speculae;
Flavus quam molli percurrit flumine Mela,
Brixia, Veronae mater amata meae.

Vide Cluver. Ital. Antiq. l. 1. c. 26. Brescia et Bressa hodie dicitur, a qua Comitatus Brixiensis nomen habet: in colle, ad rivum Gorzam, propeamnem Melam, cum arce pervalida condita, ut refert Livius, a Cenomannis, qui per Taurinos et Alpis Iuliae salrus favente Belloveso [orig: Bellovesô], nam is prius transcenderat ex Gallia in Italiam, Elituo [orig: Elituô] Duce, venerunt: dicit Capreolus merito Brixiam urbem hanc dictam ab arboribus fructu gravidis et fetu gaudentibus. Colonia dedeucta est cum reliquis Transpadanis ab Cn. Pompeio Strabone anno [orig: annô] 665. et postea cum aliis ab C. Caesare Dictatore Givitatis iure donata: fidem populi Rom. constantissime coluit, praecipue vero diffieillimis belli Punici temporibus, post cladem ad Trebiam ab Annibale accepram, quamobrem subsidia rei Romanae praestiti: dein in Imperatorum fuit potestate, quandiu salva stetie sua Romano nomini maiestas. Post a Radagiso Gothorum Rege incendio [orig: incendiô] vastata, anno [orig: annô] 412. binc ab Attila Hunnorum Principe subversa, sed refecta anno [orig: annô] 452. imperante Martiano [orig: Martianô], dein Longobardis, Corolo M. Regibus Italiae subfuit, liberaposthaec. Sed ab Henric. VI. Imperat. ocoupata, tandem in Ducum Mediolanens. potestatem pervenit, dodnec se Venetis dedidit, quibus cum a Ludovico XII. A. C. 1509. erepta esset, a Francisc. I. A. C. 1517. reddita est, sub quorum imperio maxime hodie floret. Venetae urbis sponsa vulgo cognominatur. Ager Brixiensis admodum longe lateque patet, etenim latitudine stadia fere 800. seu Pass. Mill. C. continet, nimirum a Moso, a Mantua milibus 15. abest, usque ad Dialengum extremo in vallis Camuniae capite situm: longitudine stadia 400. vel Pal. Mill. L. inter Limonem Benaci vicum et Orcios novos. Sunt hoc [orig: hôc] tractu lacus laiquor, nominatim Isaeus, Idtinus, et Benacus. In huius urbis agro, perfidia [orig: perfidiâ] Italorum, clade affectus est Rupertus Imperator, qui Italiam intraverat, ut Galeatium, dominatum invadentem, compesceret, A. C. 1403. Vide Cuspin. in Ruperto. Anton. part. 3. titul. 22. c. 3. et 38. longitud. 30. 20. latitud. 44. 30.

BRIXIA [2] Susianae fluv.Plin. l. 6. c. 27.

BRIXINO urbs Germaniae, sub clienrela Comitum Tirolis, cum toto territorio. Ad Eisocum fluv. qui ibi recipit amnem Riencz, ad pedes montium, 2. leuc. German. a confinio ditionis Venetae, 6. a Bolzano. Hic [orig: Hîc] Hcnricus III. Imperator. A. C. 1380. contra Gregorium VII. elegit Gilbertum Episcopum Ravennae. Episcopalis est sub Archiepiscopo Salisburgensi.

BRIXIUS Germanus, vide Germanus Brixius.

BRIZACA Armeniae maioris oppid. Ptol.

BRIZANA vide Brisoana.

BRIZANI populi Septentrionales Helmoldo.

BRIZICA Thraciae urbs. Antonin.

BRIZO apud Delios vaticiniorum, quae ex somniis sumuntur, Dea habita est, a *bri/zein, dormire. Cael. Rhodig. l. 27. c. 10.

BROBURGUS Morinorum castrum. Veteres tabulae ante annos 600. datae nunc Broburgum, nunc Bruchburch castrum, i. e. Brocburgum sive lursoum oppidum vocant; quod nos Brodbourg appellamus, Flandrenses Borborch, aut si quibusdam credimus Brovebourg. Cilbertus de Vita et Morte Caroli Comitis Flandriae, Brodburg nuncupat et Brudburg, i. e. Brodburgum. Brod autem et brud, non minus quam bruch et broc, lutum significat, et a brodio deductum videtur. Unde Broagiun quoque a situ palustri nomen accepit, Brovage: et Monstreletius de caede Ludovici Aurelianensium Ducis loquentes eius filios inducens, brouct pro luto usurpat: uti Flandrenses brove lutum nominant; et Braium vel Braiotum castrum in Pertico, vulgo Nostris Bron dicitur. Idem Gilbertus Brudgis


image: s0588b

Flandriae oppidum nominat, haud dubie sicut Brudburgum a luto. Hadr. Vales. Notit. Gall.

BROCAE GallisBroches, verna sunt, capreatum item cornua, cum recta ac simplicia sunt: sicut iidem in cervis daguds appellant, Latini subulas et ferulas, Graeci pa/qas2 et patta/lous2. Unde oi( paqi/nai kai\ pattali/ai, Gallis Brocards, Latine Subulones, apud Plin. l. 11. c. 37. Sparsit haec in ramos, ut cervorum: alus simplicia tribuit, ut in eodem genere subulombus, ex argumente dictis. Vide Salmas. ad Solin. p. 222.

BROCALUM regnum Africae in Nigritia, inter ostia Nigri fluv. non longe ab ora Oceani Atlantici, et ab Hesperio promontorio.

BROCARIACUM Villa Regia, in Galliae regno, ut memorant Ionas in Vita Columbani Abbatis Luxoviensis, et Fredegarius in l. 5. ac ultimo Chronici, quo Columbanus, ad Keginam Brunichildem venerit: qui videtur esse vicus Bourcheresse, inter Cabillonum Regiam Theodorici ac Brunichldis et Augustodunum positus. Ibidem Villa Regia Spinsia vel Spissia, in qua commorantes Theodoricum ac Brunichildem eius aviam adiit Columbanus, videtur esse Espoisse locus inter Aballonem et Simemurnm. Vales. ibid.

BROCCHUS [1] praenomine Iulius, e familia Iuliorum, tribu Volrinia [orig: Volriniâ], maximis muneribus, in Allobrogibus defuoctus, urbi Genevensi Lacum Lemanum, cum minoribus quibusdam aliis, muneri dedit: unde liquer, quanti a Romanis iam tum Urbs et aestimata fuerit. Fuit autem is Praefectus Fabrum [orig: Fabrûm], bis Tribunus Militum Legionis Octavae Augustae, Duumvir Iuri dicundo, Trium vir locorum publicorum persequendorum, Augm, Ponrifex, Duumvir. Flamen in Colonia Equestri etc. quae omnia discere est, ex sequente Inscriptione quae hodieque Genevae exstat, inangulo viti Canonicorum, atque sie habet: L. IUL. P. F. VOL. BROCCHUS VAL. BASSUS PR AE F. FA BR. BIS TRIB MIL. LEG. VIII. AUG. IIVIR IUR. D. IIIVIR LOC. P. P. AU- GUR. PONTIF. II. VIR FLAMEN IN COL. EQUESTRE VIANIS GENAVENSIBUS LACUUS DAT: Pater fuit Decimi Iulii Ripani Capitonis Bassiani, cuius memorian Novioduni, seu in Colonia Equestri Inscr. haec servat: D. IUL. L. F. VOL. RIPANO CAPITONI BASSIANO EQUO PUBLICO HONO RATO PRAEFECTO FABRUM TRIB. MIL. COH. I. GAL. L. IUL. BROCCHUS VALER. BASSUS FILIO Avus Decimi Iulii Capitonis, qui Augur itidem erat et Duumvir Aerarii, Flamen item Martis et Tribunus Militum, uti pater ex Inscr. hac, quae Gentevae visitur. D. IUL. D. F. VOLT. CAPITON. AUGURI II VIRO AERAR. FLAMINI MARTIS TR. MIL. Ex eadem porro familia erat Caius Iulius Capito, fil. Caii, Duumvir similiter et Flamen August: ur et Lucius Iulius Capito amicus eius, de quibus vide itidem Inscriptiones antiquas, in vicinia, apud Iac. Sponium Descript. Urbis Genevae Tom. 2. p. 325. et 326. Sed et Lucii Turpilii Brocchi Liciniani meminit vetus Lapis, in urbe Liburuiae Iadera superstes, his verbis: IUNONI AUGUSTAE APPULEIA M. F. QUINTA SUO ET L. TURPILII BROCCHI LICINIANI FILII NOMINE. apud Eund. Itiner. Graeciae Tom. 3. p. 77.

BROCCHUS [2] praenomine Iunius memoratur Trebellio Pollioni in Claudio, c. 8. Ut docet eiusdem (Claudii) epistola, quam Iunium Brocchum scripsit Illyricum tuentem: Claudius Broccho. Delevimus CCCXX. milia Gotthorum, Il. milia navium mersimus etc. Vocabant autem Brocchos vel Broccos Latini, quibus superiussabrum tumet. Varro Rei Rust. l. 2. c. 9. Plin. l. 11. c. 37. et Glossae, Brocchus, o( to\ a)/nw xei=los2 w)|dhkio\s2 cuius superius labrum tumet, Casaubon. ad Pollion. loc. cit.

BROCHMAND Erasmus Iohannes Hafnia [orig: Hafniâ] Danus, fil. Ioh. Erasmi Theol. Professoris, Lugduni Batavorum aliquot annos commoratus, Petro ibi Scriverio, M. Z. Boxhornio, Claud. Salmasio et Iac. Maestertio innotuir: Oxonii dein in Anglia in evolvendis Bibliothecae Bodleianae aliorumque Collegiorum, inprimis Aedis Chrtsti, libris, integrum anmtm insumpsit. In patriam reversus, in Regia Sotana Historiarum A. C. 1654. in Hafniensi dein Theologiae, A. C. 1660. Profellor constirutus: obiit A. C. 1664. aetat. 38. Auctor Speciminis Ethices Historiae, Disquisitionis de Historiae legitimae notis, Orationis funcbr. in Exsequias Christiani IV. Paul. Freherus Theatro [orig: Theatrô] Viror. eruditione claror.