CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

BYLAEUM amnem videtur Val. Facc. l. 5. Cobyllum vocasse [orig: vocâsse], initium Paphlagoniae constituens. Hermol. Barb. in Plin. l. 6. c. 1.

BYLAZORA locus Paeoniae, apud Liv. l. 44. c. 26. Eo mittit (Perseus) Antigonum ex purpuratis unum, qui iuberet multitudinem Gallorum ad Bylazora --- castra movere, principes ad se venire frequentes.

BYLLIONES populi Illyrici supra Epidamnum sive Dytrhachium et Apolloniam sedes habentes. Strabo l. 7. Dicuntur et Bulliones, de quibus Plin. l. 3. c. 22. *boulime/wn a)kta/s2 habet Dionysius, v. 387. Cum autem, teste Eustathio, nonnulla exemplaria *bouline/wn per n ibi habeant, ista lectio, ut quae ad Bullionum nomen propius accedit, vulgatae hic [orig: hîc] praeferenda videtur.

BYLLIS urbs Illyriae maritima, a Myrmidonibus, qui cum Neoptolemo erant, condita.Steph.

BYRCHANIS Straboni, Burchanis Stephano qorum priori insula in mari Germanico, alteri in mari Celtico dicitur. Burchana Plinio, l. 4. c. 13. qui dicit eam a Romanis Fabariam appellari. A Druso subacta fuit.

Ut sis tu similis Caeli, Byrrhique latronum,
Non ego sum Capri, neque Sulci. --- -

BYRRIAS Graece *pur)r(i/as2, nomen proprium Viri, apud veteres Latinos Comicos. Scaurus de Ortograph, B. cum P. etiam consentit, quoniam origo eorum non sine labore coniunctione revelli a quoquam potest. Graeci *pur)r(i/an, nostri Byrriam, et quam illi pu/r)r(on, antiqui burrum. A colore nempe dictum. Burrum enim dicebant veteres, qui Graecis pur)r(o\s2, Achillis filius, uti ex Quintiliano docet clarissimus Salmas. Notis ad Vipisc. in Carino, c. 20.

BYRRUS vel BURRUS veterib. Latinis, idem qui Graecis pur)r(o\s2, aliter russus seu rufus, quo [orig: quô] nomine Latini appellant id omne, quod vel rubrum est, vel flavum, vel croceum aut luteum, coccineum et purpureum; sicuti Graeci sub nomine pur)r(o\s2 plerumque etiam comprehendunt, et canqo\n et foinikou=n et mou/linon. Qui color cum in lacernis frequens esset, factum inde, ut primo pur)r(o\s2 xitw\n, dein pur)r(o\s2 absolute, sicque tandem Latinis byrrus dicereur; subintellecto [orig: subintellectô] vel sago [orig: sagô] vel manto [orig: mantô], vel cucullo [orig: cucullô], vel habitu. Vulgarium videl. lacernae hoc [orig: hôc] colore plerumque erant, idque in Gallia inprimis. Martialis, l. 14. Epigr. 129.

Lacernae quoque hovestiorum et delicatiorum rubri coloris, ut plurimum, sed coccineae aut purpureae. Vopiscus in Carino c. 20. tres enumerat byrrorum species e diversis locis venientium, quos et olim in fama fuille et byrro [orig: byrrô] colote tinctos constat: Canusinum byrrum, ex lana Canusina factum, quae rutili velleris erat, sine dubio etiam et ipsum rutilum seu rufum; meminit tamen Martialis fuscarum Canusinarum et fuscis Romanos magis vestiri, Gallos rifis, notissimo [orig: notissimô] Epigrammate testatur: Byrrum Atrebaticum, eiusdem ferme coloris cum Canusinis, h. e. byrrei; xerampelinum vocat Suidas, h. e. mulso turbato similem, quem inter coccinum et muricem medium esse scribit vetus Interpres Iuvenalis: Byrrum tandem Africanum ex lanis Africanis textum, quae Baeticis quoad colorem similes etc. Vide quoque in voce Birrum. Sed et burrus quoque pro hispido et villoso Latinis: quod ut diversae significationis, sic et originationis, a voce burrus, quae rufum denotat. Burrus est o( pur)r(o\s2, qui rufus: at o( ber)r(o\s2, qui hispidus. Hinc burra vestis villosa et hispida. Vetus Epigr.

BYRSA [1] arx in media Carthagine, in cuius vertice Aesculapii templum, quod Asdrubalis uxor, capta [orig: captâ] urbe, concremavit. De cuius nominis origine haec Servius, Appulsa ad Libyam Dido, quum ab Hiarba Gaetulorum Rege pelleretur, petiit callide, ut tantum terrae emeret, quantum posset taurino [orig: taurinô] tergo [orig: tergô] circumdare, quod cum obtinuisset, corium in tenuissima frusta sectum ita tetendit, ut occupatis 22. stadiis civitatem construxerit, quam postea vocavit Carthaginem. Arcem vero a bovino corio quod vocant Graeci, Byrsan nuncupavit. Virg. l. 1. Aen. v. 371.

Mercatique solum facti de nomine Byrsan,
Taurino [orig: Taurinô] quantum possim circumdare tergo [orig: tergô].

Tum pretio [orig: pretiô] mercata solum nova maenia ponit,
Cingere qua secto [orig: sectô] permissam litora tauro.

Commentum istud Didonis etiam attigit Herodian. l. 5. c. 6. loquens de quodam simulacro: *fasi\ de\ au)to *didw= th\n *foi/nissan i( dru/sasqai, o(/te dh\ th\n a)rxai/an *karxhdo/na po/lin e)/ktise, bu/rsan katatemou=san. Rem eandem tetigit quoque Dionys. Perieg.

Sunt qui hoc Didonis commentum ad totam urbem referant. Livius l. 34. c. 62. Advenis, quantum secto [orig: sectô] bouts tergo [orig: tergô] amplecti loci potuerint, tantum ad urbem communiendam precario datum. Sed hoc et ratio abnuit, et Appianus, qui clare in Libycis: *(oi de\ to\ de/rmm peritemo/ntes2 e)s2 i(ma/nta e(/na steno/taton, perieqhkan, e)/nqa nu=n e)stin h( *karxhdoni/wn a)kro/polis2, kai\ u(po\ tou= de\ *bu/rsa o)noma/zetai. Silius l. 3. v. 241. veterem vocat,

Proxima Sidoniis Utica est effusa maniplis
Prisca situ, veterisque ante arces condita Byrsae.

Fabulam est qui ex eo natam putat, quod veterrimis vice pecuniae fuerint frustra corii bubuli signati. Itaque secundum antiquos, ut vidimus, a corio Byrsae nomenclatio est. Interim tamen et hoc Graeculorum inventum est, cui praebita est occasio e voce *bu/rsa illis corium significante, nempe more suo [orig: suô] omnium origines ex sua lingua petunt. Quod si accuratius inquisivissent in res Punicas, vidissent verum arcis eius nomen non *bu/rsa esse, ut pisi pronuntiabant, sed Botzra, vel Bosra. Hebr. [gap: Hebrew] h. e. o)xu/rwma, pu/rgos, frouri/on, quocirca Strabo l. 17. a)kro/polin interpretatur. Nic. Lloydius. Vide etiam Marmol. l. 6. c. 15.

BYRSA [2] amnis e Iura ortus, prope Basileam, cui plurimum adfert commodi, in Rhenum influit. Vide Birsa.

BYSACIUM Graece *buza/ntion, nomen regionis in Africa, quam *buzaki/da vocat et per circuitum bis mille stadris patete, scribit Polybius, l. 3. seu, quod idem est, 250. mill. pass. Plin. l. 5. c. 4. Libyphoenicibus illam adscribit Ptolemaus, *tw=n de libufoini/kwn a)po\ meshmbre/as2 e)sti\n h( *buzaki=tis2 xwra. Vide in voce Byzatium.

BYSIUS Graece *bu/sios2, quasi fu/sios2, unus mensium Delphis olim sic dictus, quod, cum ver incepit, *pa/nta fu/etai, omnia nascantur. Plut. in Hellenicis.

BYSSUM Marinum, Eruditis muscosum lanosumque capitium pinnae, quod Graecis e)/rion, Latinis vellus et lana est, vulgo dicitur, sed sine ratione: Byssus enim non lana, sed linum est, et ne linum quidem, sed certa lini species hoc [orig: hôc] nomine censebatur. De prinnico seu pinnae lana, vide infra, plura vero hanc in rem apud Tertullian. de Pallico c. 3.

BYSSUS [2] lini species pretiosissima, e qua vestes mollissimae ac renuissimae conficiebantur. Unde dictum Parysatidis Reginae Persarum, in Regum alloquio utendum esse verbis *bussi/nois2, i. e. mollissimis, ac lenissimis. Eius meminit Theocritus Idyllio 2. ubi Simaetha inducitur *bu)ssoio kalo\n su/roisa xitw=na, trahens pulchram ex bysso tunicam. Indorum opus, quorum quosdam linteis vestibus, nobiliores vero Bysso uti, notavit Philostratus l. 2. c. 9. qui idem narrat, Apollonium, cum Byssum vidisset, gavisum fuisse, quod fusco [orig: fuscô] amictu, vem gestabat, non esset dissimilis. Ex India in Aegyptum delata est, ubi hoc [orig: hôc] lini genere in plerisque sacris Aegyptii olim utebantur; hinc turba linigera, grexque liniger apud Poetas, de Isidis Sacerdotibus. Et Apuleius l. 11. in pompa Isidis describit viros feminasque linteae vestis candore luminosas: Anubis quoque a Luciano, Deorum concilio inducitur sindone amictus. Interim non tota Aegyptiorum vestimenta linea fuerunt, sed tunicae tantum: Galli vero Cybeles et vultum candido [orig: candidô] bysso velabant, ut infra videbimus voce Telchines. Ex Aegypto dein vestes hae Romam pervenere. Sed et Byssi frequens in sacris Literis mentio, praecipue ubi agitur de apparatu vestis sacrificalis, velisque et aulaeis tabernaculi. Hinc et Byssina Iosephi stola, Gen. c. 41. v. 42. Dives etiam epulo purpura et bysso [orig: byssô] indutus legitur in Euangelio Lucae c. 16. v. 19. unde colligitur, a purpura vestem byssinam drstinctam fuisse, quod notandum contra veteres Grammaticos, qui Byssinum, colorem purpureum interpretati sunt. Quoniam autem hae vestes pretiosissimae erant, et, ut Phlinius ait, mulierum luxui destinatae, ideo ferme purpura [orig: purpurâ] tegebantur, quod forte errori modo notato occasionem praebuit. Talis fortasse Tyria sindon Martiali l. 4. Epigr. 19. v. ult. quae etiam in usum virorum ea [orig: eâ] aetate transisse videtur: de Endromide,

Ridebis ventos hoc [orig: hôc] munere tectus et imbres,
Non sic in Tyria sindone tectus cris etc.

Origo byssi ex Indicarum arborum lana, quam linum vocat Atrianus in Indicis et Plin. l. 12. c. 10. Hinc in Indice Plinii MS. linigerae arbores inscribuntur, quas e)riofo/ra de/ndra appellat Theophrastus. Idemque Plinius l. 19. c. 1. ubi de lino, id Arabes Indosque ex arboribus colligere tradit. Et l. 12. c. 10. de Tyli Insul. arboribus: Ferunt, inquit, cotonei mali amplitudine cucurbitas, quae maturitate ruptae ostendunt lanuginis pilas, ex quibus vestes pretioso linteo saciunt. En linteas vestes pretiosas, h. e. line/as2, ex arborum lana, factas! Nce certe aliud linum apud Indos nascebatur, aut in usu erat, quam quod ex arboribus colligeretur etc. Unde falli Melam l. 3. c. 7. docet Salmas. cum scripsit, Indorum alios lino [orig: linô] vestri, alios lana [orig: lanâ], quam silvae ferunt etc. Vide eum Exercitat. Plin. ad Solinum p. 998. Adde Volaterranum Comm. Urban l. 389. Petrum Fabrum Semestr. l. 1. c. 16. Delrium ad Hippolytum Senecae, v. 389. ubi hodie etiam Byssum apud Belgas nasci, nec aliud quid tenuissimum illud et purissimum Cameraconsium esse linum, existimare se ait, Alios. Aliquando tamen Byssi nomine et Sericum venit, de quo dicemus infra. Apud Plinium vero, l. 9. c. 41. ubi de byssini ringendi ratione, sicut olim legebatur: bysginum reponit Dalechampius. Nec omittendum, quod Scaliger Poetices l. 1. c. 13. ubi de Comicis personis, puellis vestitum tribuit coloris byssini vel candidi, uti meretricibus lutei: et l. eod [orig: eôd]. c. 21. ubi de Theatro, parapetasmata byssina a Lentulo Spinthere posita, obsorvat etc. Vide quoque infra, Lanugo, Pinnicum.

BYZACIUM Africae propriae regio. Inde Byzacenus ager, cuius Adrumetum est Metropolis, feracissimus. Plin. l. 17. c. 5. eum ait esse centena [orig: centenâ] et quinquagena [orig: quinquagenâ] fruge fertilem. Vide eundem l. 18. c. 10. Varro de R. R. l. 1. c. 44. In Syria ad Gadara, et in Africae ad Byzacium item (dicunt) ex modio nasci centum. Silius Ital. l. 9. v. 204.

Ubi male vulgo legitur Buxentia. Vide Plin. l. 5. c. 4. itemque Solin. c. 27. Videtur itaque natum ex Phoenicio [gap: Hebrew word(s)] biza, quae vox, pro manna vel ubere, frequens est in Chaldaea Paraphrasi, qua [orig: quâ] figura [orig: figurâ] Homerus Il. 1. v. 141. *ou)=qar a)rou/rhs2 dixit, et ex illo Virg. l. 2. Georg. v. 185.

Porro, ut gemina sunt ubera, ita geminum fuisse notum est in Africa Byzacium. Sed et in Byzacio oppidum fuit Mamma, de quo Procopius, Vandalicorum secundo [orig: secundô]. Alio nomine Byzantium, apud nonnullos, dicitur. Bochart. l. 1. Chanaan, c. 25. Byzacena regio Baudrando fuit, inter Adrumetum et Tacaspem urbes, extremumque angulum Syrtis minoris, ubi nunc Regnum Tunetanum. Morerio provincia regni Tunetani, prope urbem Hamamet, vel Mahamet, ex M Marmol. l. 6. c. 22. Hic [orig: Hîc] Concilium A. C. 522. post mortem Thrasimundi Regis Vandalorum. 541. 602. 646. contra Monotheletas. Baron. Addo, quod fuerit sub dispositione Vicarii Africae, cui quinque provincias attribuit Notitia Imperii, Byzacium, Numidiam, Tripolitanam Sitifensem, et Mauritaniam Caesariensem; e quibus Byzacium et Numidia Consulares, coeterae Praesidiales erant. Illius frequens mentio in Actis Conciliorum Carthagin. etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 320. 321. et 806. ut et supra.

BYZANTII seu BYZANTEI nummi Graecorum Imperatorum a Byzantio, quo [orig: quô] nomine primitus urbs Constantinopolis vocata fuerat, dicti, apud Baldricum Dolensem Histor. Hierosolym. l. 1. Guil. Malmesburiensem de Gestis Regum Angl. l. 4. Guntherum Histor. Constantinopolit. c. 15. alios. Primus vocem usurpasse [orig: usurpâsse] Carolo du Fresne videtur Iohannes VIII. Pontif. Ep. 133. Et nostram, inquiens, iram habebit et mille Byzanteos palatio nostro componet: a quo inter Latinos appellatio ista hisce nummis mansit. Aurei illi erant, unde Byzantei aurei apud Tudebodum et Visanti aurei, in Capitulari Radelchisi Principis Benevent. auri librae Byzanteae, in Charta Athanasii Archiepiscopi Neapolitani circa A. C. 937. etc. Solidi Constantinopolit. interdum nuncupantur in veterib. Tabb. apud Ughellum passim: Imo eorum, quorum erant Imperatorum, vel quorum imagines praeferebant, nominibus persaepe a Scriptoribus insigniti occurrunt dictique Romanati, Constantinati, Michalati, Manuelatt et contracta [orig: contractâ] voce Manlat, a Romano Diogene, Constantino Duca, Michaele Duca, Manuele Comneno etc. Ad Saracenicas dein et Turcicas monetas Byzantiorum nomen transiit, quos ad Graecanicorum nummorum discrimen, Saracenatos Byzantios appellant plerique Scriptorum mediae aetatis; item Saracenatos nude, et Saracenos: Cuiusmodi fuere [orig: fuêre] Sultanorum Iconiensium, apud Guil. Tyrium l. 12. c. 25. De Byzantiis Massamutinis, vide infra ubi de vode Marabotinus. Neque vero aureis tantum nummis id vocabuli mansit, sed et argenteis, praesertim in Cyprio Lusignanorum Regno, attributum legitur: qui Byzantii albi dicuntur in Constitutionibus Odonis L. A. in Cypro A. C. 1248. c. 4. Byzantit de plata, i. e. argentei et Byzantii bonae platae, in Charta Bermundi de S. Martino Maioricensi A. C. 1232. qua [orig: quâ] Nunoni Sancii vendit aliquot alquerias pro mille et quingentis Byzantiis bonae platae. Unde Car. du Fresne colligit, eiusmodi Byzantios monetam fuisse Maurorum in Hispania Principum. Idem hinc Heraldicae Artis studiosos docet, cur in armorum insignibus globuli aurei et argentei Byzantiorum appellatione donentur, cum, qui alterius coloris sunt, Tortelli dicantur; quia videl. nummos aureos et argenteos exhibent, quos Bezans vulgo Galli ipsi appellant, vide eum in Glossar. item Dissertat. 20. ad Ioinvillam et Dissertat. de inferioris aevi Numismatibus p. 56.

BYZANTIUM urbs Thraciae. Hanc pleraque Historia Spartanis adscribit conditam. Iustin. l. 9. c. 1. et Isidorus a Pausania rege, Claudianus a Byzante quodam non obscure exstructam vel saltem restauraram vuit: in Eutropium l. 2. v. 83. Conditor: hoc Byzas Costantmusque videbunt? Circa annum 97. Urb. Cond. In Iohantie Sarisburiensi, de nugis Curialium legitur: Cbilon Lacedaemonius iungendae societatis causa [orig: causâ] missus Corinthum, duces et seniores popidi ludentes invenit in alea. Infecto [orig: Infectô] itaque negotio [orig: negotiô] reversus est, dicens se nolle gloriam Spartanorum, quorum virtus constructo [orig: constructô] Byzantio [orig: Byzantiô] clarescebat, hac maculare insamia [orig: insamiâ], ut dicerentur cum aleatoribus contraxisse societatem. Secundum Eustathium vero a Byze. Megarensium classis praefecto, exstructa est. Liberae olim conditiovis, et Ligos ante dicta. Plin. l. 4. c. 1. Mox tempore Severi munita, et filii sui Antonini Antoma vocata. Expugnata a Mahumete Turca, A. C. 1453. magna [orig: magnâ] prorsus Christianae religionis iactura [orig: iacturâ]. Nunc sedes est Imperii Ottomanniei. Eius meminit Ovid. Trist. l. 1. El. 9. v. 31.

Quaque tenent Ponti Byzantia litora fauces,
Hic locus est gemim ianua vasta maris.

Tacitus Annal. l. 12. c. 63. Bzyantium fertili solo [orig: solô], fecundoque [orig: fecundôque] mari. Stamboli hodie Turcis dicitur. Vide Petrum Gyllium de Topographia Constantinopoleos. Hinc Byzantiacus, Statius l. 4. Sylv. 9. v. 13.

Porro Urbis descriptionem habes apud Dionem in Severo, (a quo duriter admodum habita fuit A. C. 198. Dion. l. 42.) quam Zonaras in suam Historiam de Constantino Magno descripsit; quamque Tomo [orig: Tomô] 3. initio [orig: initiô] dedit. Urbs est innutneris referta incolis, et omnium Europaeorum maxima, (una [orig: unâ] tantum Lutetia [orig: Lutetiâ] excepta [orig: exceptâ] ) cum portu commodissimo et percapaci. Iuxta Bospirorum Thracium inter Pontum Euxinum et Propontidem, e regione Asiae minoris. Estque triangularis, et persaepe incendiis deformata. Sed ab aliquot annis multum defecit, licet situ et aspectu pulcherrima sit>

rotius Orbis. Vide Constantinoplis, a Constantino M. enim id nomen accepit, a quo et Nova Roma dicta est: unde truncatum Stamboli Turcarum. Est etiam Indiae intra Gangem urbs. Ptol.

BYZENUS Neptuni fil. cui mos fuerat mira [orig: mirâ] in dicendo libertate uti: unde Proverbium: Byzeni libertas, iu eos, qui audacius, liberiusque loquuntur.

BYZERES Ponti populi inter Cappadoces et Colchos. Horum meminit Dionys. Perieg. v. 765.

Mossynichi, vos et stabulis Macrones ab altis
Byzeresque vagi, Philyraeque a nomine dicta
Litora. --- --

Buzeri, Plinio l. 6. c. 4. Vide Montanum, ad praedictum Dionysii locum. Inde portus Byzericus Stephano dicitur.

BYZIA urbs Regum Thraciae, a Terei nefasto crimine hirundinibus invisa. Plin. l. 4. c. 11.

BZOVIUS Abrahamus, Polonus, Dominicanus continuator Historiae Ecclesiasticae Baronii. Vel potius auctor Annalium sui ordinis.

C. Nota condemnationis veteribus, proin fatalis litera dicta, sient contra A. veniae et absolutionis erat character. Pierius in Hierogl. l. 7. c. 23. Metellus apud Indos, illos qui ex regia familia Christianam fidem amplectuntur, in fronte et brachio hac [orig: hâc] litera [orig: literâ] insigniri, refert. Est autem litera haec inversum Hebraeorum Caph, Scaligero C. ex dimidio Graeca est, subtracta [orig: subtractâ] namque columna [orig: columnâ] ipsius K. cuspis nuda remansit, cui ad faciliorem scripturam angulum ademere [orig: ademêre]. Fungitur eius vice G. praecipue sequente N. ut Cneius, Gneius; Caius, Gaius etc. Imo ram arcta utriusque cognatio est, ut promiscue scribatur; Vicesimus, Vigesimus, et in compositis a Centum, C. in G. transeat. Abit prro in consonantenl V. ut, Quiesco, quievi, Pasco, pavi: in S. ut Parco, parsi: in T. ut Irascor, iratus: vel illud assumit, ut Nanciscor, noctus etc. In notis antiquorum C. pro Caio, i. e. viro: *bu/zhre/s2 toi prw=ta kai\ a)gxo/qi fu=la *bexeirwn., inversa Caiam i. e. mulierem significat. CA. AM. denotat, Causa amabilis: CCCT P. designat, Tercentum terrae pedes etc. *Ka/ppa *(rwmai+ko\n, h. e. Kappa Romanum, dicitur Suidae: cum ait, Kappa Romanum in Senatorum calceis apponi solere. Ubi plane intelligit Lunulam, cuius meminit Papinius l. 5. Sylv. 2. v. 28.

Vide Ioh. Gerh. Voss. de Arte Gramm. l. 1. c. 17. etc. Pronuntiarl hanc literam Italis, ut Francorum ch. notum; cui pronuntiationl favere videtur Inscr. vetus Romae, in Aedibus Barberinis hodle extaus, quae sic incipit;

CHEIONIO CONTUCIO V. C. OB EGREGIA FACTA ET RARUM VETERIS SANCTITATIS EXEMPLAR etc.

apud Iac. Sponium Itinerar. Graeciae Part. 3. p. 40. Ubi Cheionius, est idem, quod Ceionius ex familia Ceionia, inter Romanas illustri, unde Commodum Imperatorem ortum novimus. Videtur autem vixisse Ceionius hic Contucius quarto [orig: quartô] saeculo [orig: saeculô], ut idem Sponius aliquot rationibus probat, ex titulo videl. V. C. Viri Clarissimi seu Consularis, diphthongo Ae. per E. simplex scripto [orig: scriptô] etc. Inter Insignia Electoris Brandeburgici C. litera, in pectore aquilae Prussicae occurrit, qua [orig: quâ] Casimirum Regem a quo investituram Elector acceperit denotari vult Cl. Spenerus: a quo tamen nexu hodie immunis est. L. C. in sigillo Electoris, Coloniens. sui temporis idem notat, Leodiensis Episcopatus et Coloniensis Archiepiscopatus symbola etc.

CAABA Turcis dicitur lapis niger, in vetustissimo illorunl templo Mechae asservatus, quem illi summa [orig: summâ] veneratione, colentes; peregrinationem eo [orig: eô] factam, inter praecipua Superstitionis suae arcana habent, vide infra Methymna Talnati, it. de Saracenis.

CAATH filius Levi, Gen. c. 48. v. 11. alias Koath. Latine congregatio, sive ruga, aut obtusio. Pater Amrami, qui genuit Mosis patrem. Mendose autem leguntur verba Demetrii, ex Alex. Polyhistore citata, apud Eusebium de Praep. Euang. l. 9. *kla\q de\ e)tw=n m/ gennh=sai *)arraa\m. Legendum *kaa\q de\ e)tw=n c/ gennh=sai *)ambra/m.

CABADES Rex Persarum electus, Peroza [orig: Perozâ] exstincto [orig: exstinctô] cum omni fere exercitu, frattem huius Valam excepit. Hic unius uxoris pertaesus, lascivo [orig: lascivô] impetu in vagum raptus concubitum, omnibus subiectis suis communionem mulierum indulsit. Hinc regno [orig: regnô] pulsus, uxoris suae fidelitate e vinculis iterum liber, in thronum quem interea Lamases occupaverat, rediit. Saevus in Christianos, donec, invento [orig: inventô] thesauro [orig: thesaurô] in arce prius daemonibus infesta [orig: infestâ], illis pacem dedit. Mavichaeos, qui illo [orig: illô] deturbato [orig: deturbatô], filium eius Regem creatum ibant, crudeliter habuit. Cum Anastasio Imperatore bellum gessic, quod sub Iustino ad tempus compositum. A Iustiniano I. tandem, per Bellisarium, saepius victus. Obiit A. C. 532. regni 41. Agathias l. 4. Procop. de Bell. Pers. Niceph. Hist. Miscell. l. 16. c. 15. Successit ei Cosroes I.

Carthaginenses dimicans, victoria [orig: victoriâ] potitus est. Diodor. Sic. l. 15. Item urbs Ciliciae, Appianus. Est etiam Thraciae oppid. Cedrenus et Zonaras.

CABALA [2] seu vel est occultissima scientia, quam divinitus una cum Lege Moysi traditam fuisse, asterunt Hebraeorum Rabbini: a voce [gap: Hebrew word(s)] Kabel, i. e. accepit vel suscepit. Fuit enim doctrina, quae solo [orig: solô] percipiebatur auditu, idque non nisi ab iis, qui annum aetatis 40. iam excessissent, nec quidquam de ea literis maudare licebat. Qualia erant Aristotelis a)kroa/mata, Item musth/ria qesmofo/ria, in memoriam Cereris, legum et frugum, h. e. omnis humani cultus inventricis, celebrari solita, de quibus Cicero l. 2. de Legg. Haec enim mysteria, nihil aliud, quam secretiorem Philosophiam, quae per occultas traditiones, non nisi inter initiatos, propagabatur, continuisse inde patet. Hinc Seldenus proleg. 3. de Diis Syris: Medio, inquit, ibant tutissmi Graecorum et Latinorum sacri Antistites. Reconditam et vero proximantem Philosophiam neque evulgabant, neque omnino sibi retinebant, sed mystevia instituebant sollennia. Unde ansam occultae veritatis cruendae non ita difficile erat sanioribus arripere. Vide de Cabala plura, apud Ioh. Picum Mirandulanum; et lepidam de Censore quodam, Cabalam pro Haeretico insigni habente, Historiam, in voce Picus Iohannes.

CABALAIS Solymorum regio alio [orig: aliô] nomine sic dicta. *kabalai\+s2 Straboni, i. e. montana: Arabice id esset [gap: Hebrew word(s)] gabalia. Sed Graeci g et c permutarunt [orig: permutârunt], ut in Camelo et aliis. Hinc et Solymi Cabalenses. Strab. *solu/mous2 d' ei)=nai/ fasi tou\s2 *kaballei=s2.

CABALLARIA apud Marcam Hist. Benebarn. l. 6. c. 24. §. 10. praedium est servitio Militari obnoxium: Cavareria Vasconibus, Cavalbairiou Carcassonensibus; aliis Chevaliere: Latinis citerioris aevi Militia; *klh=ros2 *(ippiko\s2 in Veter. Inscr, apud Seldenum ad Marm. Arundel. et de Titulis Honorar. Assignari illa emeritis militibus consuevisse, tradit Sabellicus Histor. Ven. l. 5. dec. 1. p. 248. ubi de Creta insul. Praedia quaedam in Insula esse constat, quae equestris Militiae nomine emeritis traduntur: insulani Caballarias vocant. Apud Aragones, cum Ricis hominibus ius antiquum esset, in omnibus civitatibus atque oppidis, maxima vectigalia Militibus alendis assignari, stipendariae hae portiones Honores et Cavalleriae dictae leguntur passim, in Usaticis inprimis Barcinon, MSS. apud Car. du Fresne Glossar. Erantque harum 4. species: Nempe Cavalertae de Honor, quomodo appellabant stipendia illa, quibus Rici homines Milites suos vel Militum filios, Infanciones vocatos, afficiebant, vel in pecunia, vel in fructibus vel in vacuis possessionibus: Cavalleriae de Mefnada dignitate inferiores, qua [orig: quâ] voce denotabant singulas eas stipendiarias portiones, quas Reges, de Regalis patrimonii subsidiis, domesticis suis ac palatinis hominibus impertiebant; Cavallertae taudem acostumbradas dar como de Honor et como de Mesnada, ita dictae, quod interdum quae unius generis erant, ad alterum traducerentur: v. g. cum Cavalleria de Honor fiebat Cavalleria de Mesnada, vel e diverso, i. e. mutabilis aut immutabilis: Nam Cavalleriae de Honor (sic dictae, quod vectigalia Ricorum hominum Honores vocarentur) perpetuae erant, aliae ad libitum a Rege, a quo nude pendebant, conferebantur. Vide Glossographum praefatum et Auctores ei laudatos. Sed et Caballarii, Graecis citerioribus dicti sunt Milites, seu Equestri dignitate donati, apud Annam Commenam in Alexiade, Pachymerem l. 1. c. 30. 31. et l. 4. c. 31. Cantacuzenum l. 1. c. 42. et l. 3. c. 27. Germanis Ritter, Gallis Chevaliers, Graece *kaballa/rioi.

CABALLI Silvatici, apud Paulum Diaconum Histor. Langobard. l. 4. c. 4. iidem sunt, quos feros vocat Iul. Capitolinus in Gordianis, c. 3. Exstat silva eius memorabilis, quae picta est in domo --- In qua pictura etiam nunc continentur cervi palmati ducenti mixtis Britannis: equi feri ´XXX. oves ferae C. alces X. etc. De quibus Aristoteles, Strabo, Plinius, Oppianus, alii videndi. Fuere [orig: Fuêre] autem cum in aliis provinciis multis, tum in Syria quoque et quidem peculiaris ingenii in vindicta de rivalibus capienda, ut scribit Philosophus, libro de Mirac. audit. De iis accipienda verba Paraphrastae Chaldaei, c. 5. Ierem. ubi eos vocat Graeca [orig: Graecâ] dictione, ut Aristoteles i(/ppous2 a)gri/ous2, Casubon. ad Capitolin. Et quidem apud recentioris aevi Scriptores caballus pro quovis equo usurpatur. Latini vero non quosvis equos sic appellarunt [orig: appellârunt], sed viliores solum, cuiusmodi sunt, qui pistrinis, agriculturae et mercium vecturis inserviunt. Hesych. Caballus, e)rga/ths2 i(/ppos2. Hieronymus Ep. ad Heliodrum, Statimque cernamus sagittas pilis tiaras galeis, caballos equis cedere etc. Car. du Fresine Glossar. Vide quoque Casaubon. praefatum ad Persum Sat. 7.

CABALLIACUS Ager Regiunc. Sabaudiae, iuxta Lemanum lacum prope Fossiniacum tractum. Ibi oppidum primarium Tunonium, ad Lacum. Nantuates hic [orig: hîc] quidam locant, vulgo [orig: vulgô] le pays de Chablais.

CABALLINUM Aeduorum in Gall. Lugdunens. oppid. Ptol. Casar. l. 7. Bell. Gall. c. 42. et ult. Cabilonum vocat. Castrum Cabillonensium Liber. Provinciarum. Chalons sur Saone Gallice. Antoninus hic [orig: hîc] Legionem. 14. collocavit.

CABALLINUS [1] fons limpidissimus in Helicone Boeotiae monte Musis consecratus, Graecis Hippocrene, i. e. fons equi dictus; quam Pegasus in eo loco saxum feriens, aperuit, unde et Pegasus vocatur Straboni. Persius in Prologo, v. 1.

Visus eram molli recubans Heliconis in umbra,
Bellerophontei qua fluit humor equi.

CABALLINUS [2] cognomen inditum Constantino Copronymo Imperatori Constantinopol. quod equini stercoris (Caballinum dicti, apud Marcellum Empiricum c. 8. et 10.) odore ac tactu delectaretur. Anastasius ad Synodum VIII. Constantinopol. Stercoralis nominis praesulatum ideo appellat hos, quos nominavit, quia cum essent Constantini Imperatoris, qui dicebatur Caballinus, tempore Constantinopoleos Praesules, haeresi eius favorem pessime commodabant. Idem in Hist. Eccl. Magicis maleficiis et luxuriis --- -- et caballinis stercoribus atque lotio [orig: lotiô] delectatus. Theosterictus in S. Niceta Hegumeno num. 29. de eod. *tosou=ton de\ e)/xairen th=| duswdi/a| th=s2 a)kaqarsi/as2 o( duswde/statos, w(s2 kai\ ta\ a)lisgh/mata tw=n a)lo/gwn xri/esqai kai\ toi=s2 su\n au)tw=| tou=to poiei=n parakeleu/esqai, ou(\s2 e)qera/peuen, ka\n tou/tou filofronou/menos2 tai=s2 duswdi/ass2 a)ei\ xai/rontas2, Tantopere delectatus est foetore impuritatis foetidissimus ille, ut etiam sordibus brutorum se inungeret, idemque ut facerent, suis imperaret, e quibus illos, qui eodem [orig: eôdem] modo [orig: modô] affecti essent. ambitiose coluit. Alii vero sic dictum censent, quod, dum baptizabatur, lavacrum stercore inquinaverat, quod Graeci eius aevi *kabali=na dixere [orig: dixêre]. Vide Gloss. Meursii et Car du Fresne. Omnia vero haec ab hostibus eius, per convitium illi afficta, censent alii, ut cui etiam dogmata blasphema tribuerunt, a quibus cum constat fuisse alienissimum. Sic enim Suidas, aut potius Graeculus is, qui Suidae panno purpureo vilissima sua pictacia assuit, eum statuisse ait, Ne quisquam prorsus servorum Domini sanctus diceretur et eorum reliquiae conspuerentur. At vetuerat tantum Imperator, ne Sanctorum nomina imaginibus tribuerentur. Et Theosterictus, illum venerandum B. Mariae nomen multis modis ab Ecclesia expellere voluisse scribit: cum tamen Patres Concilii, eius iussu, contra imagines convocati atque ab illo approbati, dicant se congregatos fuisse, in Basilica intemeratae et sanctae semper Virginis Deiparae. Qui etiam, in ipsa definitione, eam appellant inculpatam et supergloriasam Deiparam Dominam, ut alia omittam, de quibus videri potest A. Rivetus Apolog. pro SS. Virgine Maria l. 2. c. 1.

CABALLUS [1] nomen viri proprium. Nam Sestium Caballum apud Martialem legimus, l. 1. epigr. 42. v. ult. Vide et Sextius.

CABALLUS [2] dictus est collis Quirinalis, unus ex Romae, quibus insidet, montibus, a statuis marmoreis duabus, Alexandri M. equum Bucephalum domantis, quas Alexandria [orig: Alexandriâ] Constantinum Imperatorem Romam transtulisse, atque in medio Thermarum a se in Quirinali exstructarum collocasse [orig: collocâsse], annotat Onuphrius: vide quoque Georg. Fabricium in sua Roma, et in voce Quirinalis: uti de *kaba/llhs2, citerioribus Graecis in usu, infra in Sagma, ubi Sagmarium equum illa [orig: illâ] indigitari videbimus; nec non quae retro dicta. Vulgo Monte Cavallo.

CABANA Galli Cabanne, ex Graeco kapa/nh, quod a ka/palos, fa/tnhn, h. e. praesepe, significante, ortum: Est tugurium, domuncula, casa *ka/palos2 autem Capulus, Latinis arcam funebrem denotat, ex ligno, qua [orig: quâ] mortui olim ad rogum vel ustrinam efferri solebant. Salmas. ad Solin. p. 1205. Vide infra, in voce hac.

CABANODORUM oppid. Norici. Ptolem. Brunaw, teste Moletio [orig: Moletiô]. Melius Gavanodurum seu Iuvania, vulgo Saltzburg, iuxta amnem Saltz. Vide Gavanodurum.

CABARETUM castrum fortissimum in Carcassessio, Chron. Simonis Montisfortis, ubi Rogerii domini huius castri mentio fit. Vide et Petrum Histor. Albig. c. 34. et 61. Vulgo Cabarerde: et ager Cabarensis le Cabardet. Est et Gabarretum, Gabaet, caput agri cognominis le Gabardan, inter Elusam et Vasates positi, in Novempopulana: quod cum priori nihil commune habet. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

CABARNI Sacerdotes Cereris apud Parios. Hesych. *kaba/rnoi, oi( th=s2 *dh/mhtros2 i(erei=s2, w(s2 *pa/rioi. Hinc Suidas in *)orgiw=nes2, o( gou=n *)anti/maxos2 e)n th=| *ludh=| (lege *lh/dhs2' genea=| *kaba/rnous2 qh=ken a)bakle/as2 (lege a)gakle/as2' o)rgew=nas2. Stephanus, in *pa/ros2, scribit post Nicanorem, etiam ipsam insulam dici *kaba/rnin, a)po\ *kaba/rnou tou= mhnu/santos2 th\n a(rpagh\n th=| *dh/mhtri th=s2 qugatro/s2. Quod nihilo [orig: nihilô] est verius, quam quod ibi sequitur, Parum dici a Paro Arcade Parrhasiii filio. Nam, ut Pari vocabulum Phoenicum est, ita etiam Cabarnorum, quamvis traiectis literis. Phoenicie enim Cabarni essent [gap: Hebrew word(s)] Carbanin, ut a [gap: Hebrew word(s)] careb offerre, est [gap: Hebrew word(s)] corban oblatio, quam vocem apud Tyrios in usu fuisse, docet ex Theophrasto, Ioseph. l. 1. contra Appionem. Nic. Lloydius.

CABASSUS vel CABESSUS, urbs Cappadoriae, Homer. Othryonei patria. Hecataeus hanc urbem ultra Aemum Thraciae montem sitam esse ait. Hellanico Lyciae urbs est. Est et vicus huius nominis inter Tarsum et Mazacam, teste Apione. Steph.

CABELGENSES vulgo Cabillaux, nomen factionis in Hollandia exortae, sub A. C. 1350. cui opposita altera eorum, qui Hoekenses appellati amarunt [orig: amârunt], de quibus sic Ioh. a Leydis l. 29. c. 16. Anno [orig: Annô] D. 1350. ortae sunt proh dolor, in Hollandia, duae factiones --- -- homines vero unius factionis assumpserunt nomen a quodam pisce marino, qui dicitur Asellus, i. e. Cabbeliau, ad denotandum, quod, sicut piscis ille in mari est devorator aliorum piscium, sic et isti essem domitores suorum adversariorum: et isti dicuntur Cabelgenses. Alterius vero factionis homines nominati sunt e contra Haeckenses, trabentes vocabulum ab hamo, quasi dicerent. Hamus piscem prendere saepe solet etc. Vide ubi diximus de Asellata factione.