CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CAESALPINUS Andreas, Aretinus, docuit Pisis Philosophiam, Romae postea Clementis VIII. Medicus primarius, floruit. Scripsit complura, de quibus vide les Eloges Antonii Teissier, vide et Bibliogr. Curiosam German. ann. 1667.

CAESAR [1] De huius nominis origine sunt opiniones eruditorum variae. Nonnulli enima caeso elephanto deducunt, quem Poeni, quorum lingua ex Syriaca [orig: Syriacâ] fluxit, nominant caesam, hoc est, [gap: Hebrew word(s)] Spartianus quoque et Servius dicunt, vocatum primum hoc nomine C. Iulii Caesaris avum, qui in Africa elephantem interfecit, Caesarem lingua [orig: linguâ] Punica [orig: Punicâ] appellatm. Quibus assentitur Constantinus Manasses p. 71. *kai/sares2 ga\r e/le/fantes2 toi\s2 *foi/nici kalou=ntai. Nonnulli a caesarie, cum qua primus in Iuliorum familia [orig: familiâ] in lucem prodiit Iul. Caesar. Verisimilior eorum sententia, qui id nominis primum illi inditum existimant, quia matris utero [orig: uterô] erat excisus, etiamsi Festus Pompeius tales potius Caesones appellandos existimer. Multi hanc in sententiam eunt. Suidas inprimis, qui inquit in Iulio, *kai\sar, ou(/tws2 o)noma/zontai oi( *r(wmai/wn basilei=s2 a)po\ *)aouli/ou tou= mh\ gennhqe/ntos2. Vide Fungerum in Caesar, et Vossium, in Caesones. Nic. Lloydius. Addo, quod Imperatores postea, creatum unum ex filiis vel nepotibus, vel sanguine iunctis, ad quem imperium transferre meditabantur, primum Principem iuventutis; post, exstincta [orig: exstinctâ] fere Caesarum familia [orig: familiâ], Caesarem: tandem Nobilissimum Caesarem appellavere [orig: appellavêre]. Cuius instituti primus Auctor fuit Octavius Augustus, apud Tacitum Annal. l. 1. c. 3. Exemplum in Nerone habemus; qui a Claudio Princeps iuventutis dictus est. Et exstant in Huberti Goltzii Augusto numismata aliquot cum his inscriptionibus: C. L. Caesares: Augusti. F. Coss. desig. princ. iuvent. In Aelio Vero, c. 2. qui ab Adriano adoptatus et Caesar appellatus est etc. Ioh. Rosinus infra laudandus. Salmasio Caesar tantum primus appellatus est Ceionius Commodus, qui et Aelius Verus: Imperatoribus antea nomine hoc [orig: hôc] exsistente proprio [orig: propriô]. Tunc itaque primum novum genus honoris in Rem publ. introductum, inquit, ut essent CAESARES, velut candidati quidam Imperii, et designati eius heredes; Quae eadem quoque iam Augusto mens, cum Caium et Lucium suos Principes iuventutis voluit appellari; sed more suo [orig: suô] in re nova usitatum etiam libera [orig: liberâ] Republ. titulum usurpavit: Pari civilitatis iudicio [orig: iudiciô], atque titulum Principis Senatus ipse sibi vendicavit. Porro huic Vero simul cum appellatione Caesaris tributa est facultas utendi coccinei pallii; praesente Hadriano [orig: Hadrianô]: et purpura [orig: purpurâ] etiam, sed sine auro, cuius antiquitatis auctor Commodus Imp. in Epist. ad Albinum. Hinc Spartian. in Severo, c. 14. Caesarm, inquit, Bassianum filium suum Antoninum a Senaiu appellari iussit, decretis Imperatoriis insignibus. Cuius ritus primus auctor Hadrianus fuit, cum Verum Caesarem designaret, vide Casaubon. et Salmas. Not. ad loca cit. et infra in voce Nobilissimus. Hodie simile quid habemus in Rege Romanorum, qui vivo [orig: vivô] Imperatore subinde eligitur, in spem indubitatam successionis. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 7. c. 13. Ex Caesar, corruptum est vel potius concisum, Czar, quo [orig: quô] titulo [orig: titulô] Moscorum utitur Imperator, ut in hac voce videre est etc.

C. JULIUS Caesar Dictator perpetuus fil. L. Caesaris, ex Aurelia Cottae filia, originem ab Iulo Aeneae filio per Patrem, ab Anco vero Martio, quarto Romanorum Rege per aviam Marciam trahens, natus est die 12. Iulii, A. C. 654. Urb. Cond. 98. ante Christum Natum primus Romanorum Imperator, vel secundum egregios quosdam Auctores, primi, Augusti nempe, antecessor: Hic omnem Galliam, quae saltu Pyrenaeo [orig: Pyrenaeô], Alpibusque et monte Gebenna [orig: Gebennâ], fluminibusque Rhodano [orig: Rhodanô] et Rheno [orig: Rhenô] continetur, novem annis in provinciae formam redegit. Germanos, qui trans Rhenum incolunt, primus Romanorum ponte fabricato [orig: fabricatô] aggressus, maximis cladibus affecit. Aggressus es et Brittannos, ignotos antea, superatisque pecunias et obsides imperavit. Deinde cum obtinere non potuisset, ut sui absentis in Consularibus comitiis ratio haberetur, arma in patriam convertit; nemineque repugnante Galliam Cisalpinam, Picenum, Umbriam, et Hetruriam occupavit, Pompeiumque Italia [orig: Italiâ] expulit. Post haec in Hispaniam progressus, validissimas Pompeii copias, quae sub tribus legatis, Petreio, Afranio, et Varrone erant, superavit. Pompeium funestissimo [orig: funestissimô] in campis Pharsalicis praelio [orig: praeliô] vicit. Ptolemaeum in Aegypto subegit. In Africa devicit Scipionem et Iubam, in Hispania Pompeii liberos. Triumphavit quinquies, primum de Gallia, postea de Alexandtia, deinde de Ponto, de Africa et de Hispania. Liberalissimus fuit omnium, et quidem post hos triumphos. Eum scribere, et legere simul, dictare et audire solitum accepimus, inquit Plin l. 7. c. 25. Periit in Senatu a Bruto, Cassio, et reliquis coniuratis 23. vulneribus die 15. Martii, An. 709. Urb. Cond. aetat. 56. ante Christum Natum 43. Dictaturae perpetuae Anno [orig: Annô] 3. mense 4. die 6. Olymp. 184. confoslus; infinitis propemodum portentis mortem eius ante denuntiantibus, quorum bonam partem enumerant Virgilius et Ovidius: quorum primus Georg. l. 1. v. 465. haec habet:

Ille etiam exstincto miseratus Caesare Roman.
Cum caput obscura [orig: obscurâ] nitidum ferrugine texit.
Impiaque aeternam timueruns saecula noctem.
Tempore quamquam illo [orig: illô] tellus quoque et aequora ponti,
Obscenique canes, importunaeque volucres
Signa dabant. Quoties Cyclopum effervere in agros.
Vidimus undantem raptis fornacibus Aetnam,
Flammarumque globos liquefactaque volvere saxa!
Armorum sonitum toto [orig: totô] Germania caelo [orig: caelô]
Audiit: insolitis tremuerunt motibus Alpes,
Vox quoque per lucos vulgo exaudita silentes
Ingens, et simulacra modis pallentia miris
Visa sub obscurum noctis, pecudesque locutae,
Infandum! sistunt amnes, terraeque dehiscunt,
Et maestum illacrymat templis ebur, aeraque sudant.
Proluit insano [orig: insanô] contorquens vortice silvas

Signa tamen luctus [orig: luctûs] dant haud incerta futuri.
Arma ferunt inter nigras crepitantia nubes,
Terribilesque tubas, auditaque cornua caelo
Praemonuisse nefas. Phoebi quoque tristis imago
Lurida sollicitis praebebat lumina terris.
Saepe faces visae mediis ardere sub astris:
Saepe inter nimbos guttae cecidere [orig: cecidêre] cruentae.
Caerulus et vultum ferrugine Lucifer atra [orig: atrâ]
Sparsus erat: sparsi Lunares Sanguine currus:
Tristia mille locus Stygius dedit omina bubo;
Mille locis lacrimavit ebur: cantusque feruntur
Auditt, sanctis et verba minacia lucis.
Victima nulla litat: magnosque instare tumultus
Fibra monet: caesumque caput reperitur in extis,
Inque foro, circumque domos, ac templa Deorum
Nocturnos ululasse [orig: ululâsse] canes; umbrasque silentum
Erravisse ferunt: motamque tremoribus urbem.

Percussorum autem fere neque triennio [orig: trienniô] quisquam amplius supervixit, neque sua [orig: suâ] morte desunctus est. Damnati omnes alius alio [orig: aliô] casu perierunt, pars naufragio [orig: naufragiô], pars praelio [orig: praeliô]; nonnulli semet ipsos eodem [orig: eôdem] pugione, quo [orig: quô] percusserant Caesarem, interemerunt. Sueton. in Iulio, c. ult. Id vero mortis genus, inexpectatum scil. optimum semper Caesar habuerat: et amicis quidem inter cenandum rogantibus, quaenam optima esset mors, responderat, a)prosdo/kytos2. Vitam eius et res gestas pete ex Tranquillo et Plutarcho. Quibus adde Dionem, Appianum, Diodorum, Florum, Orosium, Ammianum, etc. De scriptis eius alibi se Lloydius acturum pollicetur. Post eum Triumviri Rei publ. constituendae creati, Lepidus, Antonius, et Augustus: quibus inter se paulo post collisis Lepidus primum summotus, dein Antonius ad Actium victus est, sicque summa rerum ad superstitem Augustum translata, de quo supra.

C. CAESAR Poeta Tragicus et Orator, de quo sic Tullius in Bruto: C. Caesar. L. F. et iusperioribus et aequalibus omnibus praestitit, oratorque fuit minime ille quidem vehemens, sed nemo unquam urbanitate, nemo lepore, nemo suavitate conditior. Sunt eius aliquot orationes, in quibus sicut ex eiusdem Tragaediis lenitas eius sine nervis perspici potest.

L. CAESAR [2] Caii Oratoris frater, et Consul et Praetor fuit, ambo Syllam secuti, iussu Marii interfecti sunt.

L. CAESAR [3] M. Antonii Triumviri avunculus, Pompeianarum partium, missus ab utraque parte quandoque orator de pace; postremo, inter proscriptos ab Octavio interfectus fuit, cuius loco [orig: locô] obtinuit M. Antomus, ut Cicero Octavii amicus proscriberetur. Eius filius L. Caesar adolescens, a Iulio Caesare victore occisus est.

CAESAR [3] Vastallae Dux, aemulus Ducis Niverniae, Mantuam asserentis. Caesar Vindocinus, fil. nothus Henrici IV. ex Gabrielide. Francisca [orig: Franciscâ] lotharinga [orig: lotharingâ], Mercurii Ducisa [orig: Ducisâ], A. C. 1609. Ducta [orig: Ductâ], numerosae prolis parens, fortitudine et proudentia [orig: proudentiâ] muneribusque inclitus, obiit A. C. 1665. aetat. 71.

CAESAR [4] Atestinus, fil. Alphonsi, qui ex vilis feminae contubernio ab Alphonso I. Ferrariae Duce susceptus dicebatur, patruele Alphonso [orig: Alphonsô] II. sine masculis heredibus exstincto [orig: exstinctô] A C. 1597. a Pontitifice successione exclusus. Imperialia tantum feuda Mutinae, Regii Lepidi, et Carporum obtinuit, Modernorum Atestinorum ac Ducum Mutinae conditor. Vide Thuanum l. 119. et in voce Caesar Estensis.

CAESAR [6] Borgia, Alexandri VI. spurcissimi Patris nequissimus Primo Cardinalis et Archiepiscopus Valentiae in Hispania, dein Purpura [orig: Purpurâ] abiecta [orig: abiectâ], miles, cum Ludovico XII. Galliae Rege expeditionem Mediolanens. meditante, foedus iniit, ab hoc Dux Valentinus creatus, inde maritus Carlotae, filiae Alani, Domini d'Albret. Huius itaque armis subnixus, suos conatus perficere contendit, Regio non ubique fidus. Romandiolae potissima [orig: potissimâ] parte occupata [orig: occupatâ], aliisque locis, in Italos Principes crudelissimus: Ardens dein desiderio [orig: desideriô] exuviarum Cardinalis Adriani Corneti, cum Patre, eum convivio adhibitum veneno [orig: venenô] tollere, constituit. Sed uterque per ministri errorem, letali liquore, quem merebantur, hausto [orig: haustô], Pater mox exstinctus est, Caesar iuventae robore, postquam mulae vivae corpore dissecto [orig: dissectô], ei se immersisset, evasit. Sub Pio III. Alexandri successore, ab hostibus tancum non oppreslus, apud Galliae Regem perfugium habuit, quem tamen paulo post deseruit, traditis Iulio Pontifici quatuor locis, quae ex tanto numero ipsi restabant. Hinc in Hispaniam missus et in vincula perpetua coniectus est. Quae nihilominus effugit, ingenti libro [orig: librô] intus plumbo [orig: plumbô] repleto [orig: repletô], quod Bibliorum speciem repraesentabat, custodi carceris impacto [orig: impactô]. Inde ad Iohannem Albretanum, fratrem uxoris, Navarrae Regem se cum contulisset, A. C. 1507. in quodam conflictu, occisus est. Dicere solitus est, quoties per munificas indulgentias pecuniam a patre corrasam prodige dilapidabat, Germanorum peccata esse. Guicc. Hist. Italic. l. 5. et 6. Marian. l. 27. et 28. P. Iovius, in elog.