CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CAESARISTA Graecis recentioribus dicta est Caesaris uxors sicut Sebastocratista, Uxor Sebastocratoris et Panhypersebasta, uxor Panhypersebusti. Vide Macrum in voce Sebastocrator.

CAESARIUS [2] frater Nazianzeni, polt Mammertinum, thesauri praefectus, a Iuliano Apostata creatus, abdicavit se munere, a fratre monitus sed antequam ad Patrem reverteretur, Iulianum publica [orig: publicâ] ditputatione, solide Idolorum vanirate demonstrata [orig: demonstratâ], confudit, exclamante Iuliano [orig: Iulianô], o [orig: ô] felix Pater, o [orig: ô] infelices liberi. Quaesturam porro a Valente Imperatore sibi oblatam, exercuit Niceae, tempore horrendi illius terrae motus. A. C. 368. quourbs [orig: quôurbs] subversa, unde ille micaculo [orig: micaculô] liber evasie. Trihuuntur ei scripta quaedam, quae fratris S. Gregorii esse videntur, Niceph. Calixtus, l. 12. c. 24. Phot. Bibl. Cai. 210. Suidas, Gregor. Nazianz. in oratione, qua [orig: quâ] Caesarium laudat, et Iacob. Byllius, praesat. in decim. Orat. Gregorii.

Praesule Patre satus claro [orig: clarô], non Casaris ora
Pertimuit, certus fallere nolle fidem.
Non sceptrum, saevasque minas expalluit, orbis
Ipse quibus totus subdita colla tulit.
Sed Patris Fratrisque ardens imitator, Olympo
Posthabuit terrae munera, sceptra, mina.

CAESARIUS [3] Episcopus Arelatensis A. C. 500. Coram Alacico Rege accusatus collusionis cum Burgundis, innocentiam clare probavit. Scripta eius sacra, tomo 9. Bibliothecae Patrum inserta reperiuntur. Obiit A. C. 544. Gennad. in Catal. c. 86. Sigeb. c. 119. Trithem. et Bellarm. de Scriut, Eccl. gregor. Turon. Florianus, Venantius, Baron.

CAESARIUS [4] Cistertiensis, saeculo [orig: saeculô] 13. scripsit 12. libros miraculorum illustrium, et Historiarum memorabilium, cum vita S. Engelberti, Archiepiscopi Coloniensis, Trithem. in Catal. Innocentius Caesarius, Praepositus Eccles. Brixiensis, scripsit miseriam huius urbis, a Gastone Foxio A. C. 1512. pulsis Venetis occupatae. Voss. de Hist. Lat. l. 3. c. 10.

CAESARODUNUM Apud Claudium Ptolemaeum, Turonum, qui *tourou/pioi pro *tourou/nioi mendose dicuntur, urbs est Caesarodunum, *kaisaro/dounon in Gallia Lugdunensi: in tabula Theodosiana, quae vulgo Peutingeriana nuncupatur: similiter Caesarodunum, h. e. Caesaris mons, nomine Latinogallico [orig: Latinogallicô] parum conveniente urbi in planitie positae. Dunum enim Gallis collem locumve eminentem significasse [orig: significâsse] docet Clitophon. Apud Magncnem Turonus, Caesaredunum; i. e. Turou aut Turonus, cuius caput Caesarodunum. Ammano Marcellino, cuius aetate duae tantum Lugdunenses provinciae erant, urbs nomine Gentis appellatur Turini corrupte pro Turoni, et in Lugdunensi secuuda ponitur: Severo Sulpicio de Vita S. Martini, Turaoni; Turoni Galliae civitas, et Prospero in Chronico, et Gregorio in Historia Francica, aliisque passim nostris scriptoribus, vulgo Tours. In Notitiis veteribus provinciarum civitatumque Galliae nuncupatur provinciae Lugdunensis tertiae Metropolis civitas Turonorum, nonnumquam civitas Toronorum; (Nam interdum Toroni pro Turoni scribebant pronuntiabantque) paullino in l. 5. de Uta Martini, Turonorum urbs; civitas Turonum Sulpicio in l. 3. de Vita S. Martini: Gregorio nostro nunc civitas Turonica, nunc urbs Turonica, qui et urbis totiusque adeo Pagi Turonici incolas et habitatores Turonicos semper appellat: et Turonos in l. 5. Hist. c. 14. vocat unam civitatum, que super Ligeris alveum sita est in dexira eius parte, in dextra inquam Ligeris ripa adverso [orig: adversô] flumine navigantibus, non autem secindo [orig: secindô] amne defluenribus, ut fieri solet, ac mare petentibus. Aimoinus in l. 1. Historiae Franc. de Urbe Turonis sic scribir: Urbs Biturica atque Turonica secundum Orosit diffinitionem, qui Aquitaniam a flumine Ligeri usque ad Pyrenaeos determinat montes, quamque moderni sequuntur, non in Celtica Gallia, sed magis in Aquitania sunt provincia. Et de civitate quidem Biturigum nemo unquam dubitavit, in Aquitania eam cum Gente sua esse: sed de Turonis alibi observavi. et Gentem maiori ex parte sitam trans laevum Ligerim, et capue Gentis sinistrae ripae Ligeris appositum, Aquitaniae magis quam Celtieae vel Galliae Lugdunensi attribui oportuisse, si a Romanis Gallias dividentibus exacta cuiusque provinciae finium ratio habita esset. Paulinus in l. 11. de Vita S. Martini, multum laudat Turonos paucis, ita tamen ut sua [orig: suâ] aetate defecisse indicet. Nam qui urbem aliquam valde quondam floruisse et populis refertam fuisse ait, aperte docet fortunam eius esse mutatam, nec iam eam opibus ut quondam incolarumque multitudine florere. Verba Paulini sunt,

Gallorum quondam valde florebat in oris
Urbs Turonum, distenta agris populisque referta.

Haec urbs Comites quondam suos habuit, deinde etiam Duces. Willelmus Britto in l. 3. Philippidos, situm civitatis Turonum ponit his versibus,

Inde iter accelerat Turonis festinus ad urbem,
Quam geminum nitida [orig: nitidâ] flumen circumfivit unda [orig: undâ]
Hinc Liger, hinc Carus. Medio sedet inter utrumque
Clar a situ, speciosa solo [orig: solô], iucunda fluentis,
Fertilis arboribus, uberrima fruge, superba
Cive, potens Clero [orig: Clerô], populis numerosa, referta
Diuttiis, lucis et vitibus undique lucens.
Quae cum sit Britonum caput et metropolis, una
Bissenas sub se cathedras laetatur habere.

Sane st inter Ligerim et Carum fluvios posita urbs Turonum et pars Cari fosla [orig: foslâ] deducitur Turonos: ac Carus non minus 15. passuum milibus infra Turonos in Ligerim effluit. Guillelmus

Postellus nulla [orig: nullâ] veterum auctoritate fretus Caesarodunum Turonum Augustam Turonum Appellavit, non magis sequendus, aut non minus ridendus, quam qui Geneevam oppidum Allobrogum novis fictisque nominibus nunc Aureliam, nunc Coloniam Allobrogum nuncupant. Aetate Gregorii aberat a civitate passus 550. Bafilica S. Martini nomine et tumulo [orig: tumulô] illustris: Quae ne Normannorum incursionibus diriperetur, muris et turribus eum locum totum cinig munirique placuit. Munitionem hancce Castrum Novum, nonnulli et Martinopolim seu Martini urbem nuncupavere [orig: nuncupavêre], eo confluentibus et ibi sedem capientibus plurimis ob virtutes sancti Martini. Castri novi meminit saepe praeter ceteros Monachus Maioris Monasterii in Gestis Consulum Andegavensium ante annos 500. Hadr. Vales. Votit. Gall. Hic [orig: Hîc] Ioh. Turrius Euangelii Minister iam seqtuagenarius, in flumen praecipitatus est, A. C. 1562. Thuan. Hist. Vide quoque Turo.

CAESAROMAGUS [1] Bellovacorum, Bratuspantium oppidum Bellovacorum, cuius Caesar meminit, l. 2. Bell. Gall. c. 13. caput ipsum Gentis fuisse, quod postea Casaromagum, ac demum Bellovacos nomine Gentis appellaverint incolae, existimant Iosephus Scaliger, Anton. Oiseliu I. C. et Nicolaus Samson aliique; quibus libens accesserim. Nam Caesar in l. 2. c. 13. scribit, ipso cum exercitu appropinquante, Bellovacos se suaque omnia in oppidum bratuspantium contulisse, tamquam nimitum in maxim um munitissimumque oppidum Gentis. Oiselius et Samson eos irrident, qui sola [orig: solâ] similitudine nominis ducti, Grattepanche esse putant Bratuspantium Caesaris in bEllovacis: inter quos est Massonus. Certe Gratepance, vel ut Picardi pronuntiant Gratepanche, vicus est parvus et ignobilis, qualis sempr fuit, in Ambianis seu in Ambianensi Dioecesi, atque ab urbe sam arobriva Ambianorum 3. leucas abest; ita ut Ambianis, non Bellovacis attribui debeat: quem vicum si Latino [orig: Latinô] nomine appellare quis voluerit, non aliter quam Crata-panticem appellare potest ac debet. Qui Bratuspantium putant esse Britolium, refelli non merentur. Nomen autem est gallicum urbis Gallicae Braruspantium: quo [orig: quô] deposito [orig: depositô], ea urbs a Iulio Caesare, cui traditis sexcentis obsidibus armisque omnibus sese dediderat; aut certe ab Augusto Caesare, nominis eius fortunaeque successore dicta est Caesaromagus nomine semilatino [orig: semilatinô] ac semiceltico [orig: semicelticô]. Ita apud Ptolemaeum Bellovaci, quorum urbs Caesaromagus, *kaisaro/magos2: in tabula Theodosiana, quae et Peutingeriana nuncupatur, Caesaromagus prope Augustomagum; in Itinerario Aethici inter Samarabrivam et Augustomagum Caesaromagus medio [orig: mediô] fere spatio [orig: spatiô] ponitur. Item a Caesaromago Luticiam usque M. P. 46. sic: Petromantalium, (Mante) M. P. 17. Briva Isarae (Pontoise) M. P. 14. Luticiam M P. 15. Est et in insula Britannia Caesaromagus, ab urbe Londinio milibus passuum 28. aut 31. distans: sicut ibidem condate, Mediolanum, Noviomagus, quae sunt nomina Galliae oppidorum ac locorum. In veteribus Notitiis provinciarum et civitatum Galliae vocatur civitas Bellovacorum, nunc civitas Belloacorum, nunc civitas Beluagorum aut Beluacensium; nonnumquam et civitas Bellovagorum: atque inter provinciae Belgicae secundae urbes nonum obtinet locum; cum aetate Iulii Caesaris Bello vaci virtute, et auctoritate ac hominum numero [orig: numerô] Belgis omnibus praestiterint. Ex quo apparet, tum eorum potentiam valde fuisse imminutam, qui Catalaunis, Camaracensibus, Turnacensibus, Silvanectibus etiam postponerentur, et solis Ambianis, Morinis, Bononiensibusque praeferrentur. Quamquam ne in nona quidem sede permansere [orig: permansêre], sed postea in penultim um locum reiecti sunt post Morinos et Ambianos, et soli Lauduno praelati, ut Gervasius Tisleberiensis et recentiores Notitiae Episcopatuum Galliae docent. Legimus in l. 7. Codicis Theodosiani legem Imper. Constantini, latam et datam in civitate Velovocorum, corrupte pro Vellovacorum aut Bellovacorum. Eadem urbs nomen proprium nomine Gentis, cuius caput erat, mutavit, et dici coepit Bellovaci; ut Lutecia Parisii, Durocortorum Remi, Iuliomagus Andicavi, Augusta Trevirorum Treviri, etc. Civitas Belevagus in veteri nummo Regio nuncupatur; Belvagus Aimoino inter urbes Belgicae inclitas; civitas Belvacus Roberto in Chronico Belvacum Iucni Episcopo Carnutensi, qui in Ep. 264. ad Ludovicum Regem Francorum, Bellovacos vocat populum, a quo potest Regia maiestas prae ceteris urbibus Galliarum honestum habere servitium. Vulgo Beauvais vocitant nostri, quae urbs Episcopum suum, Comitem et Parem unum e 12. priscis Franciae Paribus habet, et ad flumen Taram est posita, et Ecclesias continet amplius 30. Legimus cum apud alios, tum apud Iohannem Parisiensem in Memoriali Historiarum, regnante apud Francos Rotberto [orig: Rotbertô] comitatum Belvacensem datum esse Rogerio Episcopo. Addie Iohannes, Tempore eodem [orig: eôdem] decessit in urbe Belvacensi inclitus Episcopus Rogerius: qui dedit Ecclesiae S. Petri cui praesidebat, Alliacum in Normannia et Montiacum in Viromandensi patria. Comitatum quoque Belvacensem ab Odone Campaniensi Comite impetravit, dato [orig: datô] ei pro commercio (i. e. pro excambio vel commutatione) castro [orig: castrô] Sincerio [orig: Sinceriô], (Sancerre) in territorio Bituricensi sito [orig: sitô], quod sibi iure patrimonii competebat. Sic igitur ante annos circiter sexcentos quinquaginta Episcopatui Bellovacensi Comitatus accessit. Haec est origo Comitatus [orig: Comitatûs] et Pariatus [orig: Pariatûs] Bellovacensis, quo [orig: quô] Episcopi Ecclesiae Bellovacae gloriantur. Comites autem ante annos 900. Pares absolute, alias pares Comitum dictos esse observo quod ipsi inter se pares essent, ac dignitate potentiaque [orig: potentiâque] aequales. Hoc nos docet Historicus, qui auctore V. I. Nibelungo [orig: Nibelungô] Comite Childebrandi Comitis flio [orig: fliô], de rebus gestis Pippini Francorum Regis, scripsit: cuius haec verba sunt, Waifarius Princeps Mancionem Comitem partibus Narbonae cum reliquis Comitibus transmisit. Factum est autem ut Australdus Comes et Galemanius itemque Comes cum Paribus eorum ad propria reverterentur: hic Mancio super eos irruit. Galemanius et Australdus ibidem Mancionem et universos Pares suos intersiciunt. Item, Chilpingus Comes Arvernorum in pago Lugdunensi ad praeliandum ambulare nitebatur; contra quem Adalardus Comes Cavalonensis, et Australdus Comes

cum paribus eorum venientes, etc. Hic scriptor Mancionem Comitem, quem cum reliquis Comitibus missum a Waifario dixerat, qulo post cum universis Paribus suis interfectum esse tradit, i. e. cum universis Comitibus, collegis suis, quibuscum missus fuerat. Australdum idem et Galemanium Comites cum Paribus eorum reverti ait, h. e. cum aliis Comitibus, qui amborum Comitum Pares erant et expeditionis socii: sicuti infra quum Adalardum et Australdum Comites cum Paribus eorum ad Chilpingum oppugnandum venisse dicit, Pares utriusque Comitis haud dubie alios Comites appellat; qui cum ipsis adversus Chilpingum missicrant. Hadr. Vales. Notit. Gall.

CAESAROMAGUS [2] oppid. Angliae in Essexia, Chelmesford Talboto. Camdenus vero solum iuxta Brentwood oppid. eiusdem regionis esse autumat.

CAESAROPOLIS urbs Macedoniae. Item, urbs in Palatinatu Rheni Imperial. ad amnem Lauter, prope Ducatum Bipontinum, arce et Praefectura [orig: Praefecturâ] gaudens. 6. leuc. a Spira in Occasum, paulo minus a Wormatia, 2. autem ab oppido Lamisiul. Gallis Caseloutre.

CAESENA Galliae Togatae oppid. Ptol. Cesena Plini, l. 3. c. 15. nunc Cesnabrigo vocari scribit Fabricius; hinc Caesenates populi et Caesenatia vina. Plin. l. 14. c. 6. A caedendo dicta, uti volunt Grammatici, quod exiguo [orig: exiguô] amne caesa, i. e. divisa sic, vel quod ager eius duobus fluminibus sapi et Rubicone sit divisus. Strabo l. 5. *kaish=nw pro\s2 tw=| *)isa/pei potamw=| kai\ tw=| *p(oubi/kwm, h)/dh suna/ptei tw=| *)arimi/nw|. A Procopio *frou/rion tantum, h. e. castellum dicitur: Agathtas autem po/lin, urbem vocat. Imo 170. annis ferme ante Procopium Antoninus bis, in 2. diversis Itinerariis, Civitatem appellat, quod ille non nisi praecipuis rubibus tribuit. Morerio Caesena urbs est ad fluv. Savio, Episcopalis sub Archiepiscopo Ravennae, in Romandiola. Hic [orig: Hîc] Synodus, A. C. 1633. Vide Leandr. descr Ital. de hac urbe, p. 303.

CAESENNIUS Paetus, proprius Dux, in locum Corbulonis, a Nerone, in armeniam missus. Tacit. l. 15. Annal. c. 6. Sed rebus ibi flagitiosissime gestis turpique pace facta [orig: factâ] Romam redux scommate a Nerone exceptus est, his ferme verbis: Ignoscere se statim, ne tam promptus in pavorem longiore sollicitudine aegresceret. c. 25.

CAESERVERUS antiquitus Caradoc dictum. Angliae urbs, qod vulgo Sarisbury dicunt. Lhuidus. Apud priscos auctores Latinos non videtur extare vocabulum.

CAESIA Paetus, Tacit. l. 1. Annal. c. 50. Heserwald, Germaniae inferioris in Ducatu Clivensi, apud Dinstlakam oppid. Chrysanthus.

CAESIM quae fit pugna, h( e)n katafora=s2 ma/xh, Polybio dicitur l. 17. de Romanis, th=| maxai/ra| d' e)n katafora=s2 --- -- poiei=sqai th\n ma/xhn: sicut quae punctim fit, h( e)n diersews2, Ibid. Eo quod ex alto deferatur ensis, cum caesim ferire adversarium cupimus. Eadem di/arsis2, quod brachium in diversum pandatur et attollatur, ad ictum hoc [orig: hôc] modo [orig: modô] infligendum etc. Salmas. ad Solin. p. 1071. Vide quoque infra Punctim, it. Scrama, et Spathe: etiam ubi de Torneamentis.

CAESIUS [2] Poeta Latinus de quo Catull. Epigr. 14. v. 18. ubi inter malae notae Poetas numeratur, cum ait:

CAESIUS [3] Bassus, Poeta Lyricus, Heroicus, sub Galba et Nerone. Huic Persius dedicavit Satyr. 6. Fabius eius meminit l. 10. c. 1. Quibusdam videtur Arati commentator. Voss. Hist. Lat. l. 1. c. 22. et de Poet. Lat. c. 3. Hic in suis praediis, ardente Vesuvio [orig: Vesuviô], cum villa conflagravit.

CAESIUS [4] Nasica, legioni in Britannia praefectus. Tacit. l. 12. Annal. c. 40.

CAESO [3] Fabius Vibulanus, Cons. collega L. Aemilii Mamerci, an. Urb. Cond. 270. Item collega Spurii Furii Medullini, an. Urb. Cond. 273. Item collega T. Virginii Rutilii, an. Urb. Cond. 275.

CAESO [4] L. Quintii Cincinnati Fil. petulantissimus a Patre abdicatus, qui et a Censoribus notatus ad Volscos et Sabinos confugit, qui Duce Cloelio [orig: Cloeliô] Graccho [orig: Gracchô] bellum adversus Romanos gerebant.

CAESONIA Caligulae Imperatoris uxor, cuius collum quoties exoscularetur maritus, addebat; Tam bona cervix simul ac iussero, demetur. Quin subinde iactabat; exquisiturum se semel sidiculis, cur eam tantopere diligeret. Mox daro [orig: darô] hippomane, eum in furorem vertit. Iuvenal. Sat. 6. v. 614.

--- - Tamen hoc tolerabile, si non
Et furere incipias, ut avunculus ille Neronis,
Cui totam tremuli frontem Caesonia pulli
Infudit. --- --- -

Erat neque facie insigni, neque aerate integra [orig: integrâ], materque iam ex alio viro trium filiarum, sed luxuriae ac lasciviae perditae, et ardentius et constantius amata est a C. Caesare Caligula: quam saepe clamyde peltaque [orig: peltâque] et galea [orig: galeâ] atmatam, et iuxta adequitantem militibus ostendit, amicis vero etiam nudam, quam cnixam uxorio [orig: uxoriô] nomine dignatus est, uno [orig: unô] atque eodern [orig: eôdern] die profelsus et maritum se eius, et patrem infantis ex ea natae: nec ullo [orig: ullô] firmiore indicio [orig: indiciô] sui seminis esse eredebat infantem hanc, quam feritatis.

quae illi quoque tanta iam tunc erat, ut infestis digitis ora et oculos simul ludentium infantium incesseret. Periit cum viro Caesonia, gladio [orig: gladiô] a Centurione Iulio Lupo confossa, insigni constantia [orig: constantiâ], mortem passa, cuius etiam filia parien est illisa. Sueton. in Caligula. c. ult. Ioseph. Iud. Antiq. l. 19. c. 2.

CAESONIUS [1] Commodus Verus praenomine Lucius, Cons. collega C. Cornelii Prisci an. Urb. Cond. 850.

CAESONIUS [2] Maximus, Consularis, ob amicitiam senecae, Patefacta [orig: Patefactâ] coniuratione Pisoniana [orig: Pisonianâ], a Nerone Italia [orig: Italiâ] prohibitus. Tacit. l. 15. Annal. c. 71.

CAESORTIUM vel CAESAROTIUM, urbs Galliae in Norman. Ad Eptam fluv. 14. leuc. a Lutetia et Rothomago. Cum titulo Comitatus. Dicitur etiam Gisorium. Gall. Gisors.

CAESTIPHORI species Pugilum: sic enim vel pugno [orig: pugnô], vel caestibus pugnare erant soliti. Fuit autem Caestus (a caedendo dictus) clava plumbeas pilas loris bubulis appensas habens; sed et lam inae nonnumquam ferreae aut annuli connexi erant, quibus utrumque vel alterutrum brachium armabatur. Propert. l. 3. El. 13. v.9

Vide Anton. Thysium ICtum, Nto. ad Gell. l. 3. c. 15. Mercuriali, laminae erant aeneae manibus alligatae; quibus vero alligabantur, erant lora quaedam punctis interstincta, quae manibus et brachiis circumcirca alligabantur, ut non modo pondere aliquo [orig: aliquô] et crassitie, verum etiam soliditate caestibus certantes se ipsos ferirent. Unde colligitur duum [orig: duûm] fuisse generum, ita ut vel clavam referrent, quae plumbeas pilas loris appensas habebat; vel laminae ferreae insutae loris essent. Virg. Aen. l. 5. v. 405.

Terga boum plumbo [orig: plumbô] insuto [orig: insutô] ferroque rigebant.

Grave admodum pugnae genus: unde Servius, Erat, inquit, durum certamen caestuum, raroque sine caede committebatur. Nam ex ferro et ant, et ut habilius faciliusque manibus gererentur, pendebant ab illis lora, quibus non solum manus, sed brachia humerique alligabantur, ut etiam remissis digitu palmae tamen haererent. Imo saevissimum aliquando erat spectaculum, cum cerebrum et guttur ex facili eliderent. Interim non parum eo delectatos Athleras, hinc conicimus: tum quia maxime Populo huiusmodi pugna placebat; tum, quia gloriam et praemia ex ea Populi voluptate in Amphitheatris et Sacrificiis sibi comparabant. Ut vero eo tutiores essent ad ictus, a)mfw/tidas2, seu aurium munimenta inducebant: namque aures non raro decussas, ex Anthologia liquet. Utroque [orig: Utrôque] autem nonnumquam brachio [orig: brachiô] armabantur. Virg. de Entello., 1. 5. Aen. v. 457.

Nunc dextra [orig: dextrâ] ingeminans ictus: nunc ille sinistra [orig: sinistrâ].

Nec Viri solum, quos in gymnasiis quoque exerceri solitos, testatum facit Propertius, sed et in palaestris Spartanorum, puellae quoque hoe [orig: hôe] genere pugnae exercebantur, ut videre est apud eum l. c. Calrum fuisse caestibus Amycum Bebryciorum Regis Neptuni filium, a Polluce occisum, legimus apud Poetam Argonaut. l. 4.

Sparta Terapnaea pugilem cum Gymnade pinguem
Stratum bEbryciis Amycum suspexit arenis.

Virgilius Daretem et Entellum, caestu pugnantes graphice depingit, loc. cit. Ovidius Brotheae ac Ammonis peritiam laudibus extolit, Met. l. 5. etc. Plutarchus autem narrat Lycurgum ea certaminum genera sustulisse, in quibus xei\r a)natei/netai, manus ad feriendum attollitur: quod huiusmodi exercitia frangant potius ac debilitent, quam foveant corpora. Pugilum vero istiusmodi, nec non caestuum ipsorum, varias icones exhiber Hieronym. Mercurialis, uti ipsas vel ex sepulchrorum vel ex gemmarum antiquarum sculpturis desumptas ipsi dederat Pyrrhus Ligorius, de Arte Gymnast l. 2. c. 9. Vide quoque Onuphrium de Ludis Circens. l. 2. c.2. Ald. Manutium de Quaesit. per Epist. l. 1. c. 8. et Hadr. Turnebum l. 14. c. 4.

CAESTIUS homo erat nasutissimus, sed nullius ingenii, et Ciceroni etiam infestus, quod illi non impune cessit. Nam cum M. Tullius Ciceronis filius Asiam obtineret, homo, qui nihil ex paterno ingenio habuit, praeter urbanitatem, caenabat apud cum Caestius. M. Tullio et natura memoriam dempserat, et ebrietas, si quid ex ea supererat, subducebat, hinc subinde interrogabat, qui ille vocaretur, qui in imo recumberet: et cum pluries subiectum nomen Caestii excidisset, novissime servus, ut aliqua [orig: aliquâ] nota [orig: notâ] memoriam eius faceret certiorem, interroganti domino, quis ille esset, qui in imo recumberet, ait, Hic est Caestius ille, qui patrem tuum negabat seire literas: Afferri protinus flagra iussit Marcus, cui, ut oportuit, de corio Caestii satissactum fuit. Cael. Rhodig. l. 14. c. 7.

CAETULUM urbs praestantissima regionis Otetanae, quam in citeriore Hispan. aliqua [orig: aliquâ] ex parte intra columnas Herculis et ad meridiem maxime vergentem collocat Strabo l. 2. Castulo Ptolemaeo.

CAFA secundum Mahumetum, mons est, qui caelum, ne concidat, sustinet. Alcoranus.

CAFERONIANA regio Italiae intra Apenninum montem, cuius maior pars est ditionis Mutinensis, minor Rei publ. Lucensis; ibi oppid. praecipuum Castrum novum. Vide Carferoniana et Grafiniana.

CAFFA urbs Tauricae Chersonesi, sub Turcis, cum portu et emporio Celeberrimo in ora Ponti Euxini, quamquam in Tartaria minore.

inter regnum Angolae et Zanguebariam regionem. Absque civitatibus vagi in ora praesertim, versus promontor. bovae Spei et maiori ex parte Anthropophagi. Hic [orig: Hîc] loca alicuius norae; Caput Nigrum versus Bengnelam; Caput Currentinm, versus Zanguebariam et Caput Bonae Spei in extrema parte Africae, versus Austrum. Eis etiam tribuitur Sossala, arx Lusitaniae in ora Oceani, et Arx Holland. Caput Tabulae, in ora prope promontor. Bonae Spei.

CAGAN vel GAGAN, nomen Hunnorum Regibus commune. Horum unus Sigeberti Austrasiae Regis ditiones, sub finem saeculi 6. invasit, ab hoc victus; sed biennio post, A. C. 571. reversus, magicis artibus tantum effecit, ut Sigebertus pecuia [orig: pecuiâ] et frumento [orig: frumentô] se redimere cogeretur. Gregor. Turonens. l. 4. c. 23. et 27. Aimoin. l. 3. c. 6. et 11. Idem Turonensis Histor. l. 4. c. 28. Scd et Rex Chunnorum, vocabatur autem Caganus: omnes enim Reges gentis illius hoc appellantur nomine: Occurrit vox passim, apud Sigebertum A. C. 520. Paulum Diaconum, Theophanem, Zonaram, Cedrcnum, aliosque Scriptores Byzantinos. Cacanum vocat Paulus Warnefridus de Gestis Longobard. l. 4. c. 39. Qua [orig: Quâ] dignitate Russorum seu Moscorum Principes quoque donatos esse, testantur Annales Francorum. Neque alterius originis est vox Chan vel Can, qua [orig: quâ] Tartari Piincipes suos indigitant, Imperatorem ac Regem sonante, ut auctor est Vincentius Bellovac. l. 32. c. 10. et 32. vide infra in voce Can, item in Canis. Facit huc etiam Serviae olim Principis appellatio ac nomenclatura, qui Knes appellabatur seu megas2 *kne/zis2 vel *kne/nzhs2 pa/shs2 *serbi/as2, magnus Cnezis universae Serviae, uti docet Goarus, post Codinum, de Officiis Aulae Constantinop. Ubi Knes idem valet, ac Dominus, quae vocis apud Slavos notio fuit. Ditmarus l. 7. Uxor autem eius Beleknegini, i. e. pulchra domina vocabatur. Apud Cantacuzenum, l. 2. c. 5. occurrit *tamhrxa/nhs2 Phrygiae Princeps. Vide Car. du Fresne in Glossar.

CAGANUS Rex Avarum, superbus admodum, Mauritio Imperatori bellum illaturus, prudenti oratione Theodori Medici, ad foedus pertractus est A. C. 592. Mox imprudenti venatione Prisci Ducis Offensus, A. C. 594. Romanos ingenti clade affecit. A qua superstites captivos, cum Imperator redimere noller, odium militum sibi conciliavit, quod difflare non valuit, licet Caganum, per Priscum, rursus non minori clade, filiis etiam in Istro submersis, affecisset, A. C. 595. Huic postmodum cum Phoca Imperatore quoque res fuit, a quo, maiori tributo [orig: tributô] concesso [orig: conceslô], repressus est, A. C. 609. Niceph. l. 18. c. 28. 29. et c. 36 37.

CAHAOVA nomen apud Aegyptios potionis usu celebratissimae, quam Persae Cahwe, Europaei Cosse seu Casse vocant, de qua sic Prosper Anlpinus de Medicin. Aegyptior. l. 4. c. 3. Apud Aegyptioe, in frequentissimo usu est decoctum Chaova appellatum. Hoc ex seminibus nigris, fabas imitantibus, consuevei unt duobus modis parare: Alii decoctum faciunt ex seminum tunicis sive folliculis, alii ex seminum substantia, quod ex folliculis paratur, effecacius praedicant. Semen hoc Bon vocant, arbarem illud ferentem vidi in quodam Turcae Bei viridario, ex Arabia delatam, quae evonymo macime similis erat. Cum ergo animadvertissem, mulieres, quibus menses fluere coeperint, ad se iuvandas de eo calidiori semper paulatim multum sorbillare --- experientia [orig: experientiâ] edoctus --- didici, hoc genus remedii pro evocandis menstruis ab uteri obstructis venis, praestantissimum esse etc. Post, Aegyptii parant hoc decoctum tali modo [orig: modô]: Sumunt nucleorum seminum a folliculis mundatorum libram unam et dimidiam, parum igne torresaciunt et in aquae libris 20. ad mediet atis consumptionem coquunt, colatumque decoctum in fictilibus vasis undique clausis asservant. Eodem [orig: Eôdem] modo [orig: modô], sed in minore quantitate, par aut decoctum ex seminum solliculis --- quod stomacho summopere conducit, quod Aegyptii valde calidum ieiuni paulatim sorbent: uti nostrum multi in oenopoliis vino indulgent, sic illi hoc [orig: hôc] decocto [orig: decoctô] delectantur. ab Aegyptiis transtulit eius usus luxuria ad alias gentes, vicinas primo, inde remotiores; hodieque vix ulla in Europa celebrior regio est, in quo usus eius ignoretur: Belgis inprimis, Danis, Suecis, Anglisque familiaris. In gAllia similiter parisiis tabernae sunt eius confectioni potationique destinatae, cum elogio eximio publice affixo, quod vide apud Bernhard. verzascham Senatorem ac Archiatrum Basil. Herbar. l. 4. c. 156. Ubi et modum decocti huius faciendi, in Germania usitatum, cum icone arboris Bon (cuius patriam Arabiam Desertam faciunt) et instrumenti ferrei, quo illud paratur ad ignem, exhibet: Ibidem de usu abusuque eius varia. Vide quoque Olaum Wormium in Musaeo p. 189. Val. Andr. Mollenbroccium de Arthrit. vaga scorbut. c. 3. Simonem Pauli Commentar. de abusu Tabaci et herbae Thee, Laur. Siraussium, Alios: de consimili vero Sinensium potu infra, in voce Cha.

CAJA vetus verbum, quod fustem aut baculum significat: unde caiare pro verberare. Fulgentius de Virgil. contin. In septimo vero Caieta sepulta nutrice, i. e. Magtstriani timoris proiecta [orig: proiectâ] gravedine: unde Caieta dicta est, quasi ccactrix aetatis: Nam et apud antiquos caiatio erat pueritis caedes. Unde Plautus in Comoedia Cistellaria ait:

CAJAMII nomen secundae in Persia familiae regnatricis, ante Muhammedanos Hornio, vide infra Persia.

CAJANEBURGUM oppid. Finlandiae, in Caiania provinc. cum arce, in mediterraneis versus Lapponiam, prope Ulam lacum.

CAJANI Haeretici inter alia Resurrectionem negantes. Vide Epiphanium, Haer. 18.

CAJANIA provinc. Regni Sueciae, in Finlandia. Alias Bothnia Orientalis, inter sinum Bothnicum et Lapponiam extensa.

CAJANUS Assis, apud Stat. l. 4. Sylv. 9. cuius lemma, Risus Saturnalitius, ad Photium. v. 20.

Sed Bruti senis oscitationes
De capsa miseri libellionis:
Emptum plus minus asse Catano [orig: Catanô]
Donas?

est unus assu Turnebo, quales intervenire solebant nuptialibus coemptionibus; uno [orig: unô] ex tribus a muliere Sponso tradito [orig: traditô]: quam rem docet Nonius in voce Nubentes. Caianus autem, quia Caius et Caia boni ominis gratia [orig: gratiâ]. nupti novi dicebantur. Vide eum Adversar. l. 20. c. 32. Ioann. item bernartium ad hos versus, ut et Theod. Marcilium ad LL. XII. Tabb. c. 14. Barthius verw, Caianum interpretatur vilissimum, ab avaro et desperato pene Principe utique etiam assibus dempto pondere, ut viliores essent coeteris, cum perdita [orig: perditâ] sua [orig: suâ] prodigalitate tantam pccuniam Caligula pessum dedisset. A qua sententia non abhorrebit, qui Vitam huius portenti apud Sueton c. 37. legerit. Vilissimus certe assis omnium Caianus hic dicitur: neque facile ab alio Caio ortum tam exiguae monetae detrimentum comperies. Vide Casp. Barthium Animadversion. ad Stat. l. 1. p. 418.

CAICANDROS Insul. apud Arriavum in Nearchi navigatione, contra Persidem, *)/ilas2 xw=ros, i(/na limh\n pro\nh/sou smikrh=s2kai\ e/rh/mhs2 gi/netai. ou)/noma th=| nh/sw| *ka+i/kandros2: in sinu Persico, Persidi adiacet; deserta, 50. mill. pass. e qua Occidentem versus perveniri, in Insul. nomine Tyndin, quaestuosam margaritarum piscatione, tradit Plinius. Sed Tyndin unum fuisse ex emporiis Limyricae Indorum regionis, docet Salmasius; at classis Alexandri, Neatcho, et Onesicrito praefectis eius auctoribus, Caicandron insulam in eursu suo offendit, quum e Carmaniae ora in persidem transisset. Vide eum ad Solin. p. 1190.

CAICUS [1] e ducibus Aeetae, quem Lexanor sagittae in Iasonem directae aberratione occidit. Val. Flacc. l. 6. v. 69.

Mysiaque et gelido [orig: gelidô] tellus Perfusa Caico [orig: Caicô]
Idalis. --- --- --- --

Plin. l. 35 c. 30. Ex Mysia [orig: Mysiâ] veniens Caicus Amnis. Ovid. l. 3. de Art. Am. v. 196.

Sed quae pars Mysiae? Plinius adducto [orig: adductô] loco [orig: locô] Teuthraniam nominat. Inde Ovid. Met. l. 2. v. 243.

Est autem fortassis alia ratio, cur Caicus attriburo [orig: attriburô] isto [orig: istô] ornetur; eam capias ex Strabone,. 13. *p(ei= de\ e)n tou= *th/knou potamo\s2 *mn/sios2 e)mba/llwn ei)s2 to\n *ka+i/kon u)po\ tai=s2 thg ai=s2 au)tou=, Ovid. Met. l. 15. v. 277.

Et Mysum capitisque sui vipaeque prioris
Paenituisse ferunt, alia [orig: aliâ] nunc ire Caicum.

Ergo ab hac amnium commistione ratio epitheti. Certe Aeschylus in Myrmidonibus, utrasque aquas coniunxit, citante ibidem Strabone:

CAJETA promontor. et oppid. et portus Campaniae in Italia. Nomen unde habuerit, poeta Aen. l. 7. v. 1. indicat his versibus

Tu quoque litoribus nostris Aeneia nutrix,
Aeternam moriens famam Caieta dedisti.

Cedant Telegoni: cedant Laurentia Turni
Iugera, Lucrinaeque domus, litusque cruenti
Antiphatae, cedant vitreae iuga persida Circes
Dulichiis ululata lupis, arcesque superbae
Anxuris, et sedes Phrygio quas mitis alumno
Debet anus. --- ---

Seu placet Aeneae nutrix, seu filia Solis,
Sive salutiferis candidus, Anxur aquis.

Aliam etymologiam affert Servius. Caieta, inquit. dicta, l)po\ tou= kai/ein, quod classes Troianae ibi incenderentur. Diodor. Sic. l. 4. ab Aeeta [orig: Aeetâ] Colchorum Regis nomine dictam tradit. Strabo autem l. 5. a sinus [orig: sinûs] cavitate aec appellatam existimat Laconum idiomate: *ta\ ga\r koi=la pa/nta *ka+i/a oi( *la/kwnes2 protagord/ousi Baudrando Urbs est provinc. Terrae Laboris, ad radices collis, in peninsul. cum duplici arce et portu percapaci, in ora maris Tyrrheni. Alias varias experta vices, nunc bahdum habet Hispanorum praesidium. Vulgo Gaetta. Nic. Lloydius.