December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0634b

CAIMANA insul. in sinu Mexicano, ad Austrum Cubae insul. piscatione testudinum percelebris. Sub Anglis, a pqucis annis.

CAIN [1] i. e. possessio, vel possessus, Adae filius. Gen. c. 4. v. 1. Hesychius, *ka+i/n, ktk=sis2. Natus A. M. 2. terrae colendae intentus, Fratrem Abelem, qui per fidem sacrificaverat, proin acceptus Deo, invidiae furiis agitatus occidit, A. M 130. Hinc de venia desperans, continuis erroribus divinitus ia ctatus, in loco Nais sedem sixit; Interim nihilo [orig: nihilô] melior, vitia sectatus, sceleratorum homivum caput, ponderis et mensurae auctor dicitur. Fraudum architectus, qrimaeque urbis conditor, quam Enos seu Enochiam a filio maiore natu appellavit. A Lamecho, in vepreto latitans, sagitta [orig: sagittâ] confixus dicitur. A. M. 688. Vide Ioseph. Iud. Ant. l. 1. c. 2. et Suidam in voce Cain. Hic, ut de Idololatria taceam, illam inprimis Philosophiae pattem, quae in civili vita consistit cortuptum ivit, sicave Philosophia in duas scissa est sectas, siliorum Dei et hominum, ut Gen. c. 6. v. 2. vocantur, sive familiam Sethi et Caini: in quarum hac errores brevi in immensum creverunt. Qualis autem Cainitarum Philosophia fuerit, nemo melius expressit, Iuda [orig: Iudâ] Epist. v. 10. et 11. audacissimae inscitiae et bruti stuporis reos illos peragens. Rationem igitur corruptam principii habuere [orig: habuêre] loco [orig: locô], cum qua quod minus consentire videbatur, audacissime expolserunt: Coetera fusikw=s2 cognoscentes, ad curam et voluptatem, velut bruta ventri oboedientia, retulerunt Quae brcvi tempore tanta incrementa sumpsit, pertractis per vetitos hymenaeos in sectm suam etiam illis, qui filiorum Dei elogio [orig: elogiô] insignes erant, ut, paucissimis exceptis, totus mundus in errore illo iaceret, quem diu post Epicurus in lucem denuo produxit: Deum nempe mortalia non curare, nec irae tangi, nec peccatis aut gratia [orig: gratiâ] affici. Unde admonitionem de diluvio sprevere [orig: sprevêre], Gen. c. 6. v. 16. 17. 1. Per. c. 3. v. 20. [gap: Hebrew] enim sunt qui ex Adami et Sethi schola profecti, veram Philosophiam habebant. Sie dicti, quod potentes et excellentes viri propter Sapientiam haberentur: Quales divinitatis alicuius opinionem semper affectarunt [orig: affectârunt]. Talium e Caini schola, tamquam ex equo Troiano, innumeri prodiere [orig: prodiêre], quos [gap: Hebrew] Moses c. 6. v. 4. vocat, et ab his: ut videtur, omnis Deorum suppullulavit turba. Inde dicti Semones, inde Kabiri, Magi, Incantatores, Necromantici etc. Vide georg. Hornium Philos. Histor. l. 1. c. 9.

CAIN [2] Mons, fons et castrum, in pede extremo Carmeli montis, in tribu Isaschar.

CAINAN [1] i. e. posssessor, vel emptor, aut lamentator, vel nidus, filius Enos, natus A. M. 326. Obiit A. M. 1235. Gen. c. 5. v 9.

CAINAN [2] deu/teros2 a B. Luca inter Arphaxad et Sala insertus c. 3. v. 37. ac si Sala non fuerat Arphaxadi filius, sed nepos ex Cainan. Sunt qui Euangelistam hic [orig: hîc] sequi volunt 70. Interpret. apud quos idem legas. Putant igitur, eum in re non magni momenti, quaeque ad sidem ninil pertinet, pia [orig: piâ] sugkataba/sei maluisse errantes sequi, quam intempestivo [orig: intempestivô] dissensu scrupulum inicere, aut etiam Euangelii sui au)sqenti/an in discrimen adducere, apud infirmos vel pertinaces, quibus persuasum erat, hos Interpretes fuisse a)namaoth/tous2. Caererum de hac re vide Bochart. Phateg. l. 2. c. 13. et Is. Vossium Castig. in Geo. Horn. p. 318. Alii librariorum *paro/rama esse volunt; nec quoque in omnibus N. T. editionibus ille Cainan apparet, August. Eugub. in Gen. c. 11. Iansen. Concord. Euang. c. 12. Alii retinentes etiam hunc Cainan, cum Graecis Latinisque plurimis patribus, malunt confiteri, se ignorare, cur in Hbraeo omissus sit, quam agnoscere, vel incuriam librariorum, vel sugkata/basin aliquam Euangelista [orig: Euangelistâ] minus dignatm. Nic. Lloydius. Morerius, etc.

CAINANI vide hic [orig: hîc] Cainita.

CAINITAE vel CAIANI, Gnosticorum secta, Cainum formatum dixere [orig: dixêre] virture caelesti et omnipotenti, Abelem tantura infirma [orig: infirmâ] et debili. Luxuriam ad salutem prodesse delirantes, inunmeros meros finxerunt Angelos, barbaris nominibus, et quemque insigni quodam [orig: quôdam] flagitio [orig: flagitiô] conspicuum, ut facinus aliquod enorme commissuri haberent, quos adorarent. Librum, cui titulus. Ascensio S. Pauli in caelum, composluerunt, exsecrabilem penitus, Peculiari cultu Cainum, Corg, Datan et Abiram, Sodomitas item, et prae his omnibus Iudam proditorem venenati: huius Euangelium iactantes. Tertullian. de Praescr. c. 33. 47. Hieron. l. 1. c. 35. Epiphan. Haer. 33. Augustin. de Haer. c. 18. Baron. A. C. 145.

CAINO oppid. lepidum Galliae ad vigennam fluv. in provinc. Turonensi, versus Pictaviensem tractum. 7. leuc. a Salmurio in Ortum, 5.a Loduno. etiam Chinonium. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

CAJOLUM vicus Lombardiae Transpadanae.

CAIPHAS [1] princeps quidam Sacerdotum inter Iudaeos tempore Christi. Latine circuitor, vel investigator. Hic Christo [orig: Christô] respondente, se esse filium Dei, vestem discidit, contra Legem, Levit. c. 21. v. 10. Condemnavit eum postmodum ad mortem, Matth. c. 26. v. 65. 66. marc. c. 14. v. 63. 64. a Vitellio depositus, contumeliam tam impatienter tulit, ut post 25. ann. Sacerdotii S. sibi ipsi necem conseiverit. Constitut. 5. Clementis, l. 8. c. 1. Nicephorus idem de Anna refert, Hist. l. 2. c. 10. Vide Iosephum Iud. Ant. l. 18. c. 3. et supra et in Anano I.

CAIPHAS [2] a Tyrio Porsina dicitur, et Perphyria, urbs maritima ad Carmeli montis radices, parte Aquilonari sita, exstructa a Caipha Pontifice, et nominata, in tribu Lsaschar.

CAIRGUENTIUS Gregorius, vide Gregorius.

CAIRLIONIUS Ludovicus, vide Ludovicus.

CAIROANUM [1] vide Cyrene.

CAIROANUM [2] urbs Africae in regno Tunetano, non longe ab ora maris Africi et Syrti minor. Crevit, ut multi volunt, ex ruinis antiquae Thisdri, fuitque antea maioris momenti. Vide Thisdrus

CAIRUS vel ALCAIRUS et MEMPHIS, Aegypti, imo Africae rotius maxima civitas, et praecipua opportuno [orig: opportunô] loco [orig: locô] sita, ubi Nilus primum secatur ac [gap: Hebrew] formam facit. Lutetiam Parisiorum, ut quidam aiunt, quinquies olim superavit. Suburbia


page 635, image: s0635a

multa continet, quorum quaedam 3. alia 12. milia domorum habent, urbem autem ipsam 30. milia aedium habere tradunt. Hic [orig: Hîc]; in aedibus Aphrodisi, Christum infantem, per biennium latuisse, A. C. 1. 2. sunt qui dicant. Restaurata est ab Elmendinalla, Abdallae Africae Caliphae neqote; qui, Aegypto [orig: Aegyptô] potitus, regnum hic [orig: hîc] Babylonio aemulum condidit, A. C. 908. Postea illam Selymus Turca expugnavit A. C. 1517. ac Tomumbeium tunc temporis Aegyptium Sultanum in palude latitantem captum, ac per totam urbem vectum ad pottam laqueo [orig: laqueô] strangulari iussit. Eius vectigalibus, quae Iocm. aureorum superabant, muneravit Mahumetes III. Turcarum Imper matrem 12. annis sibi non visam. Cairum descripserunt I. leo Africanus, P. Bellonius, aliique. Crevit in immensum, cum Sultanos seu Reges haberet proprios. Nunc sensim deficit, cum tantum habeat Proreges, sub dominio Turcarum. Estque nunc Lutetia [orig: Lutetiâ] multo minor, ut quidam volunt. Ab ora maris Mediterranei 80. milliar. in Austrum, et 110. ab Aleandria distat. Baudrand. Marmolius urbem hanc a Slavo quodam, Turcicam religionem amplexo, conditam putat, ibique 6000. egregiarum aedium, cum superbis quibusdam palatiis, et Moschea (seu Turcico fano) admiranda, esse refert: additque Memphim, veterum Pharaonum sedem, hodie destructam, ad Nilum fuisse sitam, aliquot a Cairo milliaribus. Quibusdam hoc Cairum Babylon Aegypti est. Vide Marmol. l. 11. c. 24. 25. Texeiram l. 1. Sanut. l. 9. Petrum de Valle, Itiner. Tom. 1. A. C. 1582. Iesuitae quidam, iussu Gregorii IX. Cophitas huius loci a Nestorii et Dioscuri erroribus abducturi frustra fuere [orig: fuêre], Morerius.

CAIS Mais in Malaio dicitur deterior casiae species, teste Garcia [orig: Garciâ], qui vocem lignum dulce significare ait; In Malabaria Cameaa appellatur: a quibus vocabulis non longe abludit Hebr. [gap: Hebrew word(s)] Chanam, unde cinnamum. Hinc sunt, qui vocem Hebraeam, modo cinnamomum, modo canellam sive casiam interpretantur: Cum tamen canella tasia, fistula sit in totum diversa a Veterum cinnamono, quippe cortex exsistens merus, cum cinnamomum surculus esset. Qua de re vide Salmas. ad Solin. p. 1303. et infra ubi de Casia ac Cinnamo.

CAISCANDROS Insul. deserta, in sinu Pesico, apud Plin. Vide supra Carcandros.

CAJUS [1] praenomen fuit apud Romanos; sed veteres Gaius dicebant, qui multum delectati fuerunt litera [orig: literâ] G. ut auctor libelli de Nominibus, qui Val. Maximo tribuitur, et qui cum eo edi consuevit, observat, et nomen Gaii, seu Caii, a gaudio parentum factum scribit, nimirum u)po\ tou= gai/ein a gaudendo. At Iul. Scaliger, Caium, ab antiquitate dictum censet u)po\ th=s2 gh=s2 a terra scil. Utrum que autem dicebatur Caius, et Caia: Ita ut C. rectum Caium, C. inversum Caiam feminam notaret. Quintilian. l. 1. c. 7. Caius C. liter a [orig: â] notatur, quae inversa O. mulierem declarat; quia tam Caias esse vocitatas, quam Caios etiam ex nuptialibus sacris apparet. Quod de nuptialibus sacris dicit, Plut. explicat in Qu. Romanis: Cur sponsam, inquit, introducentes dicere Iubent, UBI TU CAIUS, EGO CAIA? An quia hac [orig: hâc] conditione pacta intrat, ut particeps rerum omnium, et gubernandae familiae sit? Itaque haec verba id significant, UBI TU DOMINUS ERIS ET PATER FAMILIAS, EGO DOMINA ERO ET MATER FAMILIAS. Dicitur autem et Caius et Caius, Martial. l. 9. Epigr. 94. v. 5.

Caius a prima [orig: primâ] tremebundus luce salutat.

Idem l. 2. Epigr. 30. v. ult. Vocativum extulit,

Quod peto, da Cai, non peto consilium.

Ausonius Epigr. 75. v. 5.

Quis tu? Caius ait. --- ---

Hinc adiectivum Caianus. Stat. l. 4. Sylv. 9. v. 22.

Emptum plus minus asse Caiano.

De quo vide sis Turneb. Advers. l. 20. c. 32.

CAJUS [2] nomen viri Macedonis, cum Aristarcho, a seditiosis Ephesiis ad tribunal rapti, Actor. c. 19. v. 29. et c. 20. v. 4. et Hospes Pauli. Roman. c. 16. v. 23. Graece *ga+i/os2. Vide Gaius.

CAJUS [3] Patriarcha Hierosolymit. e Gente C. Rufi, a quo familia augusti. Sueton. in Aug. c. 2. Item filius Agrippae, ex Iulia, maritus Liviae, Sororis Germanici. Obiit in itinere Hispanico, Tacit. l. 1. Annal. c. 3.

CAJUS [4] mons Hispaniae ex quo Durius fluv. profluit. Iulius Orat. Fluvius Durius nascitur in Carpetania, exiens de monte Caio iuxta Pyrenaeum. Ubi male montem hunc iuxta Pyrenaeum collocat, a quo abest quam longissime. Apud Livium Caunus vocatur, l. 40. c. 50. cum Caius sit verum nomen. Vide Voss. ad Melam p. 228. 229.

CAJUS [5] Acerronius Consul Collega C. Pontii Nigrini. an. Urb. Cond. 789.

CAJUS [6] Acilius, Iulii Caesaris miles navali ad Massiliam praelio [orig: praeliô], iniecta [orig: iniectâ] in puppim hostium dextra [orig: dextrâ], et abscisla [orig: abscislâ], memorabile illud Cynaegiri apud Graecos exemplum imitarus, transiit in navem, umbone obvios agens. Sueton. in Iul. c. 68.

CAJUS [7] Aelius Paetus Consul, Collega Valerii Maximi an. Urb. Cond. 447.

CAJUS [8] Aemilius Mamercus tribunus militum an. Urb. Cond. 362. 363.

CAJUS [9] Aemilius Paulus Consul, Collega M. Livii Denteris an. Urb. Cond. 452.

CAJUS [10] Antistius Vetus Consul, Collega D. Laelii Balbi an. Urb. Cond. 748.

CAJUS [11] Antistius Vetus Consul, Collega C. Asinii Pollionis an. Urb. Cond. 775.

CAJUS [12] Antistius Vetus Consul, Collega M. Suilli Serviliani an. Urb. Cond. 802.

CAJUS [13] Antistius Vetus Consul, Collega M. Suilli Serviliani an. Urb. Cond. 802.

CAJUS [14] Aquillius Florus Consul, Collega L. Cornelii Scipionis an. Urb Cond. 494.