CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CALDARIIS decoquere apud Luc. Tudensem in Chron. p. 110. Latrones suspendebat, alios igne cremabat, alios caldariis decoquebat, alios vivos comburebat: supplicii genus fuit, quod ita describit, de quodam milite, qui pauperculae feminae vaccam abstulerat, loquens Heremannus de Restaurar. S. Martini Tornac. c. 22. Protinus vero (Comes Flandriae) vas aeneum maximum, quod vulgus lebetem seu caldariam vocat, publice in foro videntibus cunclis in iublime appendi et aqua [orig: aquâ] impleri praecepit, igneque magno [orig: magnô] supposito, dum nimis ferveret aqua, Militem illum cum omnibus indumentis suis, etiam gladio [orig: gladiô] accinctum, in caldariam proici fecit, sicque cum in aqua ferveme necavit. Potissimum in falsarios et monetarum adulteratores, id poenae genus decerni consuevisse, discimus ex Chron. Colmariensi Part. 1. A. C. 1279. Falsarius monetae coctus in Caldario Columbariae. Et Ann. seq. In Sultz prope Rubeacum decoctus fuit monetarius etc. Vide Car. du Fresne in Glossar. et supra ubi de iudicio Aquae ferventis.

CALDERINUS Iohannes, auctor libri, cui titulus Forma procedendi contra Haereticos, seu inquisitos de Haeresi et in causahaeresii, nonnullis creditus. Vide et Iohannes Calderinus.

CALDIUS militari ioco [orig: iocô] sic dictus est Claudius Caesar, quemadmodum Biberius pro Tiberius, et Mero pro Nero. Sueton.

CALE [1] urbs Lusitaniae, hodie Puerto. Baudrando, oppidul. alias Callaicorum Braccariorum, ad ostia Durii fluminis cum portu admodum frequenti, propter piscationem, unde dictus Portus Cale; crevit in Civitatem opulentam, unde postea Portugalliae nomen. Emporium est celebre et maxime a Belgis frequentatum. Est et im Gallia hoc [orig: hôc] nomine urbs, quam Sallustius in Fragm. captam a Perpennna commemorat: Servius in Aen. l. 7.

CALE [2] , les, vel CALES lium, sive CALENUM, oppid. Campaniae non procul a Casilino, in cuius agro vinum generosum nascebatur. Horat. l. 4. Carm. Od. 12. v. 14.

Caecubm et praelo [orig: praelô] domitam Caleno [orig: Calenô]
Tu bibes uvam. --- -- --- --

Occurrit matrona potens, quae molle Calenum
Porrectura viro miscet sitiente rubetam.

Ibi ridicule quidam Caloenum; quasi kalo\s2 oi)=nos2, cum sit a Cale Campaniae oppido. Virg. Aen. l. 7. v. 725.

--- --- Vertunt felicia Bacchol
Massica, qui rastris, et quos de collibus altis
Aurunci misere patres, Sidicinaque iuxta
Aequora, quique Cales linquunt --- ---

Nec cedit studio vicinus sanguine miles,
Quem genuere [orig: genuêre] Cales, non parvae conditor urbis,
ut sama est Calais, Boreae Quem rapta per auras
Orithyia vago Geticis nutrivit in antris.

Idem nescio cur l. 12. v. 525. eam sinqulari numero [orig: numerô] adpellarit [orig: adpellârit]:

Fuisse haud postremae notae urbem, auctor est Strabo l. 5. *kai\ h( e)fech=s2 h( tw=n *kalh/nwn po/lis2 kai\ au(/th a)cio/logos, suna/ptousa tw=| *kasili/nw. Nic. Lloydius.

CALE [3] urbs Italiae ad Cantianum amnem, ubi recepit Boasim, ad radices montis Apennini; in ditione Pontificis. Nunc Calium. Italice Cagli. Vide Calle.

CALE [4] seu CALA, oppidul. Galliae cum celebri monasterio Monialium, in provinc. insul. Franciae, prope matronam fluv. 4. lecu. a Parisiis. Vulgo Chelles.

CALE [5] Graec *kalh\, locus Atticae, memoratus Stephano, in voce *)aggelh\, idem forte cum illo, qui vocatur Athenaeo a)kth\ kalh\, pulchrum littus, unde Caecilius Orator oriundus. Sed et Harpocrationi Acti, locus Atricae maritimus fuit, olim quoque sic dcitus. Iacob. Sponius Itinerar. Graec. Part. 3. p. 139.

CALEB i. e. quasi cor, aut canis, vel canistrum, fil. Iephunne. Natus A. M. 2506. inter exploratores terrae Canaan, cum Iosua, se reliquis, populum absterrere volentibus, strenue opposuit, unde etiam solus cum illo solo terram promissam ingressus est, in cuius divisione Hebron ei cessit. Othnielem generum nactus, capta [orig: captâ] prius urbe Cariath-Sepher, obiit A. M. 2617. aetat. 113. Numer. c. 13. 14. et sequentibus. Ios. c. 14. et 15. Iudic. c. 1. Ioseph. Antiq. l. 3. c. 13. et 1. 5. c. 2. Torniel. Salian. Annal.

CALECUT urbs Indiae Orientalis cis Gangem praecipua. Emporium celebre, caput regni perampli, in ora Malabarica, cum portu satis capaci. A Cochino 20. leuc. Hispanic. circiter, vix decem a Cadanora. Eius Rex Zamorinus dicitur, i. e. Supremus Imperator, et Deus in terris. Pelago [orig: Pelagô] alluitur; vasta est admodum absque moenibus, intus pluribus in locis vacat, domus non sunt contiguae, invicem distantes plurimum, lapidibus et calce exstructae,

interiores partes sculptae, pro imbrice palmis utuntur, illisque suas aedes regunt. Fores praegrandes habent, miroque [orig: mirôque] artificio [orig: artificiô] fabrefactas, quas muro [orig: murô] cingunt instar pomoerii. Ibi visuntur arbotes innumerae, stagna, et fontes complusculi, ubi saepius, et quater fere interdiu lavantur. Rex Idolorum latriae mire est addictus, cui a subditis suis servitus incredibilis exhibetur, Cum egreditur, carpento [orig: carpentô], seu curru vehitur, quem bini viri ferunt, omni lapidum genere condecoratum. Carpentum stipant choraulae, praecones, buccinatores, et id genus quamplurimi. Patricii vero et eminentiores suae ditionis omnes sequuntur, enses denudatos, et clypeos teretes gerentes; Sagittarii etiam ac velites praecedunt, itinera explorantes, tentorio [orig: tentoriô] Rex incedens tegitur, ad quem propius quis nou accedit, quam ad 3. et 4. passus. Extra sollennis autem pompae tempus habitu non multum a ceteris differente utitur. Cum ei aliquid porrigunt, ac si stipem darent elephanto, ab ipsis tremebundis in ramo porrigitur, quoniam Regem apud eos tangere nefas sit. Ditissimi et innumeri sunt in hac civitate mercatores, quorum commercia sunt lapides pretiosi, aromata omnis generis undequaque importata: panni ex serico omnium generum, et auri intertexti plurifariam, aerea autem fabrefacta et stannea vasa plurima: denique nihil fere ibi desideratur, quod ad humanum cultum pertineat. Cadamustus in Navigat. et Ludovicus Patricius Romanus. Rex autem Calecutianorum, qui e stirpe Braminis esse debet, urbis huius conditoris, (inquit Munsterus, in Cosmographia ) latriae Daemonum est addictissmus. Habet enim Daemonis imaginem, in sacello suo sedentem, diademate redimito [orig: redimitô] eius capite, quod quaterna fulciunt cornua: Naso [orig: Nasô] est deformi, torvis, trucibusque oculis, vultu minaci, aduncas manus harpaginis instar habet, pedes vero gallo haud absimiles, quod quidem monstrum ingens, et horrendum, qui conspicantur, pavent continuo. Res est sane visu indignissima, eademque admodum horrifica. Sacellum ambiunt picti daemones, et in singulo angulo sedens ex aere visitur Satanas, ita affabre factus, ut undecumque flammescere videatur. Singulis diebus mane eorum sacerdotes, qui Bramini dicuntur, memoratum idolum rosacea [orig: rosaceâ], et huiusmodi odorifero [orig: odoriferô] latice emaculant, suffiuntque variis odoramentis, procumbentesque adorant. Sanguinem galli gallinacei per hebdomadem vasi argenteo, carbunculis ignitis oppleto, indunt, additis suffimentis odorum innumeris, thuribuloque [orig: thuribulôque] accepto [orig: acceptô], adolent largissime tura, tinniente crebrius interea argenteo [orig: argenteô] tintinnabulo [orig: tintinnabulô]. Porro Rex pransurus, quod sobrie admodum et frugaliter fieri solet, humi recubat absque stragulis, ac discumbentem sacerdotes ipsum circumstant, nusquam propius quam ad quaternos passus accedentes, Regis verba summa cum reverentia observantes. Ubi vero edere desierit, sacerdotes regias reliquias efferunt corniculis avibus depascendas, quas nefas est laedere, et ob eam causam tuto volitant, quocumque libuerit. Ducturus Rex uxorem, prius torum inire non consuevit, quam a digniore sacerdote nova nupta deflorata fuerit: istiusque stupri a Rege pretium 500. aureorum constituitur. Primum insuper locum post Regem tenent Sacerdotes idolorum cultores: his succedunt Naeri, qui non minoris dignitatis sunt apud eos, quam olim apud Romanos fuere [orig: fuêre] Patricii. Horum etenim interest, ensem, clypeum, arcum, lanceamque cum prodeunt ferre. Qui deinceps tertiae classis habentur, hi eius loci sunt apud eos, cuius apud nos ii; qui cerdonicam artem exercent; quarto [orig: quartô] loco [orig: locô] succedunt, qui piscatu victum quaeritant; quinto [orig: quintô] ii, ad quos spectat piper, vinum, iuglandesque colligere, postremo [orig: postremô] qui serunt et colligunt oryzam, contempti a Sacerdotibus, et Patriciis. Adoraturi ante emersum Solem stagno lotionis gratia [orig: gratiâ] immerguntur: Sicque loti nihil prius contrectant, quam domi suae preces ad idola fuderint. Profecturo ad bellum Regi, in expeditione sunt centena peditum milia, nam equitum ibi nullus est usus, praeter Elephantorum. Qui Regem sequuntur vitta [orig: vittâ] serica [orig: sericâ], eademque [orig: eâdemque] coccinea [orig: coccineâ] caput vinciunt. Proelium inituri ense obrotundo [orig: obrotundô], clypeo [orig: clypeô], lanceis, et arcubus utuntur. Haec Munsterus. Lusitani, licet sub praecedentis saeculi finem, aliquoties Samorinum praelio [orig: praeliô] vicissent, numquam tamen in regno eius firmum figere pedem hactenus potuere [orig: potuêre]. Praeter Ethnicos, quorum superstitio hic [orig: hîc] regnum habet, reperiuntur quoque in hisce oris, Mahometani, Arabes, Christiani S. Thomae, et quidam a Christianis Europaeis conversi. Plura de Rege, et Regno hocce vide apud P. de Valle, testem au)to/pthn, Itiner. Tom. 4. Arcem Calecuti condidit Iohannes, filius et successor Emanuelis Lusitaniae Regis circa A. C. 1529.

CALEDONIA pars Septentrionalis Scotiae, et Caledonii populi ubi nunc provinc. Rossia, Loquabria et Atholia. Regio Incolis Allibaum, Latin. Albania, Camdeno; vastissimam olim habens silvam, quae et ipsa Caledonia dicebatur; maximos ursos alens. Martial. Spectacul. Epigr. 7. v. 3.

Hodie Caldar, Calender Hect. Boetio. Cuius tamen vix reliquiae supersunt. Ibi et castrum Caledonium urbis. Dunhelden ad Taum fluvium. Martial. l. 10. Epigr. 44. v. 1.

--- - Caledonius postquam tua carbasa vexit
Oceanus, Phrygios prius indignatus Iulos.

Oceanus Deu caledonius Ptolemaeo dicitur, i. e. mare Scoticum, maxime versus Boream. Saltem a Cantio longe distare innuit haec Lucani Comparatio. l. 6. v. 64.

Prima quidem surgens operum structura fefellit
Pompeium; Veluti mediae qui tutus in arvis
Sicaniae rapidum nescit latrare Pelorum.
Aut vaga cum Tethys, Rutupinaque litora fervent,
Unda Caledonios fallit turbata Britannos.

CALEDONIOS Camdenus recte deducit a Britannico kaled quod durum sonat. Duri enim et asperi erant mcolae. Et terra etiam tota horridis et confragosis montibus attollitur. Ita Hebraeorum magistris, [gap: Hebrew word(s)] galad, est durescere. Syris etiam et Arabibus. Unde [gap: Hebrew word(s)] gelid pro glacie, et crystallo saepe occurrit. Quasi duramen dixeris cum Lucretio l. 6. v. 529.

Sed et pro firmamento sumitur [gap: Hebrew] in Arabica Paraphrasi. Gen. c. 1. v. 6. Nic. Lloydius.

CALEFACTORIUM Gallic. Chauffoir, item Poisse, locus, ubi Monachi calefiunt, in Chronico Trudonensi l. 10. Item in numero ministeriorum sacrorum, in Inventario Ecclesiae Eboracensis in Monastico Anglic. Tom. III. p. 173. Item unum calefactorium argenti deauratum, cum nodis curiosis insculptis, ponderis unias unciae. Item unum califactorium de cupro deaurato cum nodis insculptis, ponderans 10. uncias.

CALEM urbs inter Ulyssipolim, et Bracarum. Antonin. Hodie Gaia. Item urbs Italiae prope Anconam. Antonin. Caglio Simlero.

CALEMBERGA tractus Germaniae, in Ducatu Brunsvicensi, prope Visurgim fluv. extensus, et inter Hannoveram, Hamelium, Eimbecum et Götingam urbes, hodie sub dominio Ducis Luneburgici Hannoverae. Baudrand. Hinc linea olim Calembergia, alias Götingensis, stirpis Brunsvicensium Principum, cuius Ericus senior, Wilhelmi iunioris secundus filius Sator fuit. Hic in aula Maximiliani I. Imperatoris, cui in bello Bavarito, praelio [orig: praeliô] adversus Bohemos vitam, aurea [orig: aureâ] stella [orig: stellâ] insignisub sadiecta [orig: sadiectâ] ob id donatus, servaverat, vixit. Dein grave ei A. C. 1518. cum Iohanne Lawenburgico, Episcopo Hildeshemensi bellum ortum. Obiit A. C. 1540. pater Erici iunioris qui a matre Elisabetha Brandeburgica in Euangelica religione educatus, eam postea deseruit, matre ob id maerore exstincta [orig: exstinctâ], impatiens otii, fastu ac stolida [orig: stolidâ] taciturnitate vanis consiliis plerumque abreptus, in bello Smalcaldico Caesari militavit, dein Bremam A. C. 1546. frustra obsedit. Contra patruelem Henricum A. C. 1552. bellum suscepit: Alberti Brandeburgici partes tuitus est: Hispano adversus Gallos meruit, praelii ad Quintini fanum pars magna: Monasteriensi Episcopo et Dantiscanis pecuniam extorsit, mox Borussiam invasurus, etc. Tandem Papiae A. C. 1584. obiit sine legitima prole. Hereditatem eius Guelferbytanus crevit. Vide Spener. Syll. Genealog. Histor.

CALENDAE primus dies mensis, de quibus Macrob. l. 1. c. 15. Priscis temporibus, inquit, antequam Fasti a Cn. Flavio scriba, invitis patribus, in omnium notitiam proderentur, Pontifici minori haec provincia delegabatur, ut novae Lunae primum aspectum observaret, visamque Regi sacrificulo nuntiaret. Itaque sacrificio [orig: sacrificiô] a Rege et minore Pontifice celebrato [orig: celebratô], idem Pontifex, Kalata [orig: Kalatâ], h. e. vocata [orig: vocatâ] in Capitolium plebe, iuxta curiam Kalabram, quae casae Romuli proxima est, quot numero [orig: numerô] dies a Kalendis ad Nonas superessent, pronuntiabat: et quintanas quidem, dicto [orig: dictô] quinquies verbo [orig: verbô] kalw=, septimanas repetito [orig: repetitô] septies praedicabat. Verbum autem kalw= Graecum est, i. e. voco, et hunc diem, qui ex his diebus, qui Kalarentur, primus esset, placuit Kalendas vocari. Haec Macrobius. Eam autem ob causam populo, quotnam dies Calendarum essent, praedici necesse erat, ut sciret, quinam Nonarum dies esset futurus, quo [orig: quô] confluere in urbem populus solebat, ut addiscerent, quid eo [orig: eô] mense in divinis, humanisque rebus facto [orig: factô] opus esset. Calendaris Iuno dicta est, quod Calendarum dies ei sacer esset. Ovid. Fast. l. 1. v. 55.

Vindicat Ausonias Iunonis cura Calendas,
Idibus alba Iovi grandior agna cadit.
Nonarum tutela Deo [orig: Deô] caret. --- ---

a CALENDARIO nomen servi apud Romanos, qui Calendario praeponebatur ab Actore, ut pecunias domini exigeret, crederetque. Erat autem Calendarum, seu paginae Calendarum, uti vocat Marticlis l. 8. Epigr. 44. v. 11. codex nominum, in quem nomen debitoris Seii aut Caii cum summa pecuniae singulis Calendis exigendae referebatur, Scaevola l. 40. ff. de statu lib. Item quaero, an ea quae exacta sunt per adiutores eius (Actoris,) neque Calendario illata sunt aut fraudulenter acta, huic adscribi possint, cum esset hic praepositus. Seneca de Benefic. l. 1. c. 2. Nemo beneficia in Calendario scribit, nec avarus exactor ad horam et diem debitorem apellat etc. Postea vero, cum ostentationis ergo greges Amicorum, conduci inciperent, a viris opulentis et splendorem professis, uti videre est supra, ubi de Amicis: quo ipsa iactantia se proderet magis, Calendaria quoque amicorum excogitata sunt, in quae nomina illorum inferrentur. Unde Seneca de Benefic. l. 6. c. 33. Nescis quantum sit pretium amicitae etc. Et paulo post, Quid? istos tu libros, quos vix Nomenclatorum complectitur aut memoriae aut manus, amicorum existimas esse, Vide Pignorium de Servis et infra in voce Calendarium.

CALENTUM Hispanae ulterioris oppid. ubi lateres fiunt, qui proiecti in aquam natant. Plin. l. 35. c. 14.

CALENUM seu CARINULA, urbs regni Neapolitani in provinc. Terrae Laboris, 4. milliar. ab ora maris Tirrheni, totidem a Suessa. Parvi circuitus. Aqua [orig: Aquâ], quae temulentos facit, Pliu. l. 2. c. 103. vinoque [orig: vinôque] suo [orig: suô] celebris, parum que dissita a vereris Caleni ruinis. Vide Cale, et Cales.