December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

page 667, image: s0666a

CAMERINUS [2] Poeta, cuius meminit Ovid. l. 4. De Ponto, Eleg. 16. v. 19.

Quique canit domitam Camerinus ab Heztore Troiam.

Ubi alii domito. Nic. Lloydius.

CAMERINUS [3] vide Pomponius, it. Sulpitius.

CAMERIUM Italiae oppid. iuxta Collatiam. Plin. l. 3. c. 5. Cameria Livio, l. 1. c. 38. et Halicarnasseo.

CAMERIUS nomen Romanum. Vide supra Camelius.

CAMERLENGUS vide supra Camarlengus.

CAMEROPIS civitas Indiae. Strabo.

CAMERTES populi Umbriae nunc Camerinenses, vide Camerinum.

CAMESENE vel CAMISENE, Latii vel Italiae vetustissimum nomen, iam inde a Iani temporibus, de cuius origine Grammalici certant, et adhuc sub iudice lis est. Ad Camisen quidem omnes referunt, sed de Camise nihil certi. Hunc enim alii cum Macrobio, l. 1. c. 7. Saturnal. et Hygino, et Protarcho Tralliano, advenam et imperii consortem; alii Iam fratrem faciunt cum Catone in Originum libris. Alii denique Camisem asserunt sororem et coniugem fuisse Iani, ut Draco Corcyraeus apud Athen. l. 15. Unde videtur desumptum, quod Servius in l. 8. Aen. Tiberim vel Tiberinum Iani, et Camesenae filium facit. Quid si Camesem, vel Camisenem dicamus id ipsum esse quod Latium et [gap: Hebrew word(s)] Cethim, quia [gap: Hebrew word(s)] Camas Hebraeis est abscondere. Hinc Moses Deuter. c. 32. v. 34. nonne illud est [gap: Hebrew word(s)] camus, reconditum apud me? Nic. Lloydius.

CAMESUS Thraciae urbs. Ptol.

CAMEUS vulgo dicitur lapis lacteus, nigro [orig: nigrô] et candido [orig: candidô] compositus, cuius nempe superficies candida est, radix vero nigra, marmoribus potius, quam gemmis, annumerandus. Ingentes namque exciduntur crustae, quibus lactea superficies, quae ectypis imaginibus aptatur, fundus autem vel radix nigerrima substernitur. Paulus certe Silentiarius inter marmora recenset atque sic id genus describit in Ecphrasi S. Sophiae,

*(/ossa de\ *kelti\s2 a)nei=xe *baquxru/stallos2 a)/roura
*xrwti\ me/lan sti/lbonti polu\ gla/gos2 a)mfibalou=sa
*)/ekxuton t(=|ke tu/xhsin a(lw/menon e)/nqa kai\ e)/nqa.

Ubi corpori nigro superficies luctea hinc inde superfusa, marmoris omnino illud genus designat, unde volgo Camei fiunt. In Germaniae montibus illud inveniri iisdem in versibus innuit idem, etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 562. et supra, ubi de Camaeis figuris.

CAMICUS urbs Siciliae, in qua Cocalus Daedali fil. imperavit, et circa quam Minos Cretensis mortuus est. Ita Steph. Vibius in Catalogo fluminum: Camicos, Siciliae, ex qua urbs Camicos. Aristot. Polint. l. 2. c. 10. Quapropter et maris imperium tenuit Minos, insularum alias cepit, alias incolis frequentavit, ad extremum autem bellum Siciliae inferens, to\n *bi/on e)teld/thsen enei= peri\ *ka/mikon. Strab. l. 6. Multa etiam barbarica oppida interierunt, *kaqa/per o( *ka/mikos2 *kwka/lou *basi/leion par' w(=| *mi)nws2 dolofonhqh=nai le/getai. Vide Herodot. l. 7. et Diodor. Sic. l. 4. Apud Tzetzen in Chil. corrupte *ka/minon, et postea *ka/milon legitur. Fiume delle Canne, hodie Cluverio. Scribit hic [orig: hîc] Carolus Steph. Charax hanc urben Inycum vocat, dein Stephanum auctorem advocat. Sic enim ille habet, *ka/mikos, po/lis2 *sikeli/as2, e)n h(=| *kw/kalos2 h)=rxen. *xa/rac d' l)/nukon tau/thn fhsi/n. Atqui non unum eundemque locum esse voluit Charax Inycum et Camicum; sed cum alii Camicum fuisse cocali regiam adfitmarent, ipse e diverlo Inycum sedem eius fuisse tradit. Nic. Lloydius. Nunc urbs semidiruta iacet, in colle, et Siculiano dicitur. Briet. Fluvius autem cognomin. nunc Cannaro seu Fiume delle Canne; estque parvi momenti, Baudrand.

CAMIGARA Indiae intra Gangem urbs. Ptol.

CAMILABO pannus utrinque dependens, a pileo Patriarchali, Lexicon Graec. apud Car. Macrum in Hierolex.

CAMILETAE populi ultra Euphratem. Strabo.

CAMILLA [1] Volscorum Regina, Metabi Volscorum Regis, et Casmillae filia, quam pater invidia [orig: invidiâ] suorum regno [orig: regnô] pulsus, Dianae famulam vovit. Quare ab ineunte aetate venationibus eam, et omni armorum genere exercuit: quibus in rebus brevi tantopere profecit, ut summam sibi ex re militari laudem pepererit. Tandem cum turno adversus Aeneam suppetias ferret, ab Arunte quodam ex insidiis est interfecta.Ut latius describit Virg. Aen. l. 11. v. 539.

Pulsus ob invidiam regno [orig: regnô], viresque superbas
Priverno [orig: Privernô] Antiqua [orig: Antiquâ] Metabus cum excederet urbe,
Infantem fugiens, media inter praelia belli,
Sustulit exilio [orig: exiliô] comitem, matrisque vocavit
Nomine Casmillae, mutata [orig: mutatâ] parte, Camillam.

Eam etiam describit l. 7. v. 803.

Hos super advenit Volsca [orig: Volscâ] de gente Camilla,
Agmen agens equitum, et storentes aere catervas
Bellatrix: non illa colo, caltahuve Minervae,
Femineas assueta manus, sed praelia virgo
Dura pati, cursuque pedum praevertere ventos.

CAMILLA [2] inter vestes Episcopales, apud Theodulfum, l. 6. Carm. 18. de Vestib. Episc.

Fluxa camilla caput; mentem tegit, etc.

Gall. Camail. Vide supra in voce Camallum. Nisi potius legendum Capella, i. e. minor capa, qua [orig: quâ] caput tegebant, uti censet Car. du Fresne in Glossar.

CAMILLI et CAMILLAE, ministri sacrorum, a Romulo instituti: de quibus Dionys. l. 2. ita Romulus voluit uxores cum suis


image: s0666b

maritis fungi sacerdotio [orig: sacerdotiô], et si qua sacra viros obire vetaret mos patrius, ea relinqui feminis, in eiusque ministern partem debitam venire, illorum etiam liberos: quod si qui prole carerent, eis liceret optare ex quacumque tribu puerum puellamque, elegantissimos: alterum nunistraturum sacris, donec pubesceret: alteram tantisper, dum pura esset a nuptiis,
Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 31. Dicebatur quoque in nuptiis Camillus puer impubes, qui in operto vase, quod Cumerum vocat Varro de L. L. l. 6. utensilia mulieris, quaeque in usn ac ministerio sponsae erant, ferebat, Idem Rosin. l. 5. c. 37. Vide et infra.

CAMILLIACUM castellum Gall. priscum, nunc Chemille, locus non obscurus hodieque in Andibus, a Camillo conditore. Est et Camilliacum, in dioecesi Saiensi, Chemilly, quod et Prioratum ad Blesense Monasterium S. Launomari pertinentem et Ecclesram suam seu paroeciam habet. Hadr. Vales. Notit. Gall.

CAMILLUS [1] puer ingenuus, qui flamini Diali ad Sacrificia mivistrabat. Antique enim Camillos et Camillas vocabant ministros, et ministras impuberes in sacris. Unde Mercurius Hetruscorum lingua [orig: linguâ] Camillus dicitur, h. e. Deorum minister. Plut. in Numa. De ominis notatione Bochart. l. 2. de Animal. c. 36. Vates et ministri Deorum [gap: Hebrew word(s)] Kosemim vocantur; ut Romanis Casmilli, i. e. [gap: Hebrew word(s)] Cosme el ministri Dei. Cuius feminimum Casmilla, vel Camilla, Virg. Aen. l. 11. v. 557.

Alma tibi hanc, nemorum custos, Latonia virgo.
Ipse pater famulam voveo. --- --- --

Ubi Servius, Voveo, consecro in tuum ministerium, unde et Camilla dicta est. Vide Voss. in Camillus. Nic. Lloydius, adde Ioh. Marshamum Canon. Chron. et praedicta, voce Camilli.

CAMILLUS L. Furius, qui et alter Romulus dictus est, Romanorum suae aetatis clarissimus fuit, qui Faliscis devictis, Veios toto [orig: totô] decennio [orig: decenniô] obsellos per cuniculos cepit. Nec multo post [orig: pôst], cum crimini illi daretur, quod albis equis triumphasser [orig: triumphâsser]: et praedam inique divisisset, die dicto [orig: dictô] ab Apuleio Saturnino Tribuno plebis damnatus, Ardeam concessit. Mox cum Galli Senones urbem diripuissent, ipsumque capitolium arctissinia [orig: arctissiniâ] obsidione premerent, absens Dictator factus, collectis ex fuga Romanorum reliquns, Gallos pendendo auro intentos incautos oppressit, patriamque in libertatem vindicavit. Post haec popul. Roman. veios migtare volentem, gravissima [orig: gravissimâ], et elegantissima [orig: elegantissimâ] illa [orig: illâ], quae apud Livium, l. 5. c. 51. legitur, contione retinuit; Legibusque pristino vigori redditis, Volscos, Aequos, Tuscos superavit. Tertitim Dictator creatus, et Satricum sociam Populi Romani urbem ab impetn Latinorum tutatus est. Quarrem Dictator ad sedandam populi seditionem factus, valerudmem excusavit, aliumque sibi subrogandum curavit. Quintum Dictator Gallos iterum Romam petentes, et ad fluv. Anienem castrametatos superavir. Postremo Romae octogenarius pestilentia [orig: pestilentiâ] interiit. Plut. in vita eius. Liv. l. 5. Flor. l. 1. Aut. Victor. de Vir. Illustr. c. 23. Diodor. Oros. Zonaras, etc. Deillo Virg. Aen. l. 6. v. 825.

Aspice Torquatum, et referentem signa Camillum.

CAMILLUS [2] unus ex Cabiris, quos quatuor fuisse vult Apollonii Schol. in l. 1. Argon. Vide Bochart. de Phoen. Colon. l. 1. c. 12.

CAMILLUS [3] Ovinius, vide Ovinius.

CAMILLUS [4] Scribonianus, cui a Romanis Clandii imperium pertaesis, imperium erat oblatum, mox a suis desertus et necatus est, Arria uxore supra sexum virili animo [orig: animô] femina [orig: feminâ], ultronea [orig: ultroneâ] morte ipsum subsequente A. C. 42. Tacitus, l. 6. Annal. c. 1. l. 12. Annal. c. 52. Plin. Ep. 16. l. 3. etc.

CAMINA Insula maris Aegaei. Plin. l. 4. c. 12.

CAMINATA in Chronico Fontanell. c. 15. seu Cantinada, apud Chrodegangum in Regula Canonic. c. 36. locus est, ubi Monachi in commune convivantur, seu, uti censet Haeftenus, calefiunt. Unde Gallorum Cheminee ortum. Landinus ad Dantem ait, Caminatas dici in Lombardia Sale de pelagi, h. e. Palatiorum oecos, apud Car. du Fresne Glossar.

CAMINUM urbs Pomeraniae ulterioris antea sub Episcopo proprio, nunc sub Electore Brandeburgico ad ostium Oderae Drwenow. E regione Insul. Vollinae. 1. vix leuc. a Mari Baltico 6. infra Stetinum, 3. a Treptavia. Vide et Camminum.

CAMINUS apud Plin. l. 33. c. 4. ubi de Auro, Quod effossum est, tunditur, lavatur, molitur, ut farma ac pilis cuditur, vocant argentum, quod exit e fornace, sed auri. At quae e camino iactatur spurcitia, in omni metallo Scotia appellatur: idem cum fornace, uti idem alibi eam vocat. Glossae Fornax, kami=nos2 . Habuitque in auto coquendo locum; cuius ramenta in catinos quidem coquenda mirtebantur ex argilla factos: sed illi catini in fornace seu eamino ponebamur. Et quidem catinos istos a)ggei=a keramika\ Agatharchides vocat: in camino vero poni consuevisse, idem Plinius ait, Catini fuent ex tasconto, h. e. terra alba similis argillae: neque enim alia flatum ignemque et ardentem materiam tolerat. Sed et kami/nous2 in argento vocat Strabo, ta\s2 de\ tou= a)fgu/rou kami/nous2 poiou=sin u(yhla\s2, Argenti vero caminos faciunt sublimes. Imo in omni metallo, in quo, quae e camino iactatur spurcitia, Scotiam dici, habet, d. l. Vide Salmas. ad Solin. p. 1079.

CAMIRUS urbs in Rhodo, ... [reading uncertain: page damaged] a Camiro Herculis filio [orig: filiô], quem ex Iole Euryti regis filia susceperat. Phoenicibus erat [gap: Hebrew word(s)] Chamira, quasi argillosam dixeris. Nam [gap: Hebrew word(s)] Chamer est argilla. Natum nomen ex argumento, quia Camitus erat in argillolo solo. Unde est, quod Homerus, cuius epitheta rato sunt otiosa, vocat a)fgino/enta *ka/meiron, argillosam Camirum. Il. b. v. 647. Nic. Lloydius.

CAMISATUS Clericus est, cui cura erat infundendi aquam calidam in calicem, post consecrationem, ritu Graecorum, a quibus kwdwnofo/ros2 appellatur. Vide Curopalatam, laudatum Macro.


image: s0667a

Graeci namque praeter aquam, quam ponunt in calice, in Eucharistiae principio, quaque denotati volunt aquam ex latere Christi manantem; infundunt etiam post consecrationem aliquas guttas aquae calidae ante communionem, ut significent, quod etiam in corpore Christi iam mortui remanserit Divinitatis calor, sen, ut labtis admotis et sanguini communicates sic afficiamur, quasi e vivisico illo latere biberemus, quae verba sunt Simonis Thessalonic. Hoc [orig: Hôc] proin officio [orig: officiô] qui fungebatur, dicebatur Camisatus, forte a Camisia, h. e. alba seu superpellicio. Citrinus a Novar. Sacr. Elect. l. 5. c. 8. Camisatus ferendis ab altari carbonibus et sacris lebetibus calefaciendie occupatus est, ut tllic more solito [orig: solitô] aqua fervens tempestive sacris calicibus infundatur, apud eund. Macrum.

CAMISENA Parthiae regio. Strabo l. 11. Cui l. 12. est Armeniae minoris regio, et in ea urbs Camisa.

CAMISIA sive CAMISIUM, prima vestium sacrificalium, linea tunica talaris: quae quod ad talos pertingerer, Poderis. Graece podh/rhs2, a colore Alba dicta est; ipsa vero a Camis nomen accepit, de quibus vide supra, in voce Camae. Fuisse strictam et corpori adhaerentem, tradit Hieronymus ad fabiolam, eamque similem militum Camisus esse dicit, quae sic aptae membris et adstrictae corport, ut nihil militares exercitationes impedirent. Earum mentio apud Anastasium, in vita Benedicti III. Camisias albas sigillatas holosericas cum chrysoclavo. Casaubonus in illud Lampridit, in Alexandro, c. 40 In linea autem aurum mitli etiam dementiam iudicabat, cum asperitati adderetur rigor; iure, inquit, damnatas ab Alexandro lineas auro [orig: aurô] clavaras, propter asperitatem ac rigorem: et propterea se valde mirari, cur apud Anastasium legantur Camisiae auro [orig: aurô] clavatae, has autem non ad usum compatatas, sed ad ornatum aedium sacrarum. verum nihil aliud illae Camisiae fuerunt, quam lineae runicae sacrificantium, et ad usum sacrorum, non ad ornatum templorum: in quibus auri rigor et asperitas non erat gestantibus incommoda, cum super alias vestes, nempe communes, inicerentur; secus ternpore Alexandri, cum lineae nudis carnibus admoverentur, quas auri rigor ac asperitas laedebat. Cerre quemad modum epularum ministri, in tunieis tantum et ferme lineis, sic etiam in sacro convivio, Altaris ministri sive Diaconi in tunicis, quas et nunc tuniculas appellant, inserviebant, turba minor sacricolarum in cunica linea. Honori Episcoporum tamen datum est, ut soli duas tunicas in sacris gestent, praeterque Camisiam talarem, tunicam superiorem induant, quae primo de more *kolobo\s2 erat ac sine manicis, mox in Dalmaticam conversa est, teste Alcuino [orig: Alcuinô] de divingis officiis: quemadmodum in veteri Testamento Pontifex praeter tunicam lineam, etiam hyacinthina [orig: hyacinthinâ] induebatur, cum reliqui sacrorum ministri linea [orig: lineâ] tantum amicirentur. Fuit autem Camisia olim quidem, ut dictum, talatis ac manuleata, quales in antiquis picturis cernuntur, post brevior in usu elle coepit, nec ramen eadem [orig: eâdem] ubique forma [orig: formâ]. Plerumque manicata est, scissis tamen et lexe fluentibus manicis, alibi stricta corpori et brachiis pressa, quales Cardinalium et Clericorum Augustinianorum, alibi etiam ad instar involucris ronsorum, quod totum corpus involvit et hinc inde brachiis in humeros reicitur, ut veteres Casulae sive Planerae, quae forma Pataviii visitur, Cotta Italis dicta. Vide ibi. Lectorum propriam fuisse, ait Simon Thessalonic. l. de Sacram. *(o *)anagnw/sths2 ke/kthtai e)/nduma, to\ kalou/menon kami/sion, o(/per kata\ to/pon felwni/ou e)sti\ mikrou=, h)\ stixari/ou, e)n li/nou. th\n a)parxh\n th=s2 i(erwsu/nhs2 rhlou=n, Lector veste ornatur quam Camisium dicunt, quae ad parvae casulae, vel certe tunicae modum e lino conficitur, primamque Sacerdotii delibationem demonstrat. Vide quoque Codinum de Officiis, c. 6. num. 3. apud quem gretserus vestes eas hoc [orig: hôc] nomine intelligi vult, quas supra vestes Clerici vulgo deferunt, et superpellicia Oatinis dicuntur. Hinc Camisati, certi ordinis Clerici, apud Graecos, de quibus dictum. Camisialis vestis, in Concilio Coloniensi A. C. 1260. can. 7. tunica longior, hodie Gallis Sotane, quam Sacerdotes missam celebraturi, sub Albis habere iubentur: Camisile tandem, Camisilis seu Campsile, apud Monachum Sangall. de Rebus Caroli M. l. 2. c. 29. alibique passim, vestis species, eadem cum Alba seu Camisia; vel certe tela quaevis linea aut cannabina, quomodo camisiam videtur usurpare Caesarins l. 8. c. 32. etc. Vide Macros in Hierolex. et Car. du Fresne in Glossar.

CAMIZISUS pagus Gall. dictus a Camzo loco, vulgo Chemois, inter Catalannos et Barrum Ducis, ad amnem in Matronam influentem: Obscurus maxime et ignobilis, nec usquam alibi, quam in capitulis Silvacensibus memoratus. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

CAMMA nobilis femina e Galatia oriunda, viri sui Sinati mortem a Sinorige illatam, aegerrime ferens, quum apud Galatas in more esset, ut qui ineunt sponsalia, vir scilicet et uxor de eodem poculo bibant, dissimulato [orig: dissimulatô] dolore, sponsalia cum eo inire finxit, venenatumque poculum illi propinavit: quo [orig: quô] hausto [orig: haustô] Sinorix. et ipsa. laeta quod virum ulta esiet, mortem obivere [orig: obivêre]. Alex. ab Alex. ex Plut. Polyaen. l. 8. c. 39.

CAMMANIA pars Thesprotiae (quae Cestrinia postea dicta, ex qua Cadnus fluvius Cestrinus) condita a Cestrino Heleni Priamidae filio. Steph.

CAMMINUM German. Cammin, urbs Pomeraniae ulterioris Episcopal. olim, vide in Caminum. Institutus hic Episcopatus a Bogislao II. vel, ut alii; Casimiro, Pomeraniae Duce post Iulinum destructam a Danis A. C. 1173. ab eoque multis praediis, iis tamen legibus, auctus est, ut ditio per quoscumque pacis bellique casus, Pomeraviae indivulsa manerer, neque Episcopus, nisi Principis adsensu, legeretur: quod pacto [orig: pactô] inter Ericum I. Pomeraniae Ducem, et Sigfridum Cammini Praesulem reperito [orig: reperitô] firmatum est. Pacificatione vero Monasteriensi, una cum Magdeburgico, aliisque quibusdam Episcopatibus, religione solutis (secutarizatis ) Brandenburgico Electori obvenit, quibus abdicatae in Sucos Pomeraniae damnum sarcirer. Tob. Pfannerus de praecipuis Germ. Princip. Gentibus.