CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CANALICUM est Cairo, castrum ad Bormiam amnem, in Ducatu Montisferrati, prope Apenninum, medium inter Finariam et Aquas Statiellas, 10. Milliar. a Savona in Boream.

CANALUVII montes in Macedonia sunt, Ptol. Cambunil a Livio dicuntur, l. 44. c. 2. qui addit eosdem ab incolis Volusiana appellari.

CANAMELLA a canna, h. e. arundine, melle, ut videtur Fulcherio Carnotens. l. 1. c. 21. hinc canna mellis dicta Constantino Afric. Commun. locor. Meidic. l. 5. c. 18. arundo est, unde elicitur Zaccharum seu Zuccarum; seil. audex nodosus, spongiosa [orig: spongiosâ] plenus materia [orig: materiâ], cortice renui, dulci succo [orig: succô], qui sic exprimitur: Caudex totus frustatim minutimque conciditur, deinde torculati pressus sucum reddit, qui in cacabum mundissimum dimissus, igne supposito [orig: suppositô] coquitur et expurgatur. Purgatus vero m figulinis vasis reconditur, ubi cum refrixerit, in laudatissimum colescit saccharum. Albertus Aquensis, l. 5. c. 37. Calamellos ibidem mellitos per camporum plamtiem abundanter repertos, quos vocant Zucra, suxit populus, illorum succo [orig: succô] et vix ad saturitatem prae dulcedine expleri hoc [orig: hôc] gustato [orig: gustatô] valebant. Hoc enim genus herbae summo [orig: summô] labore agricolarum per singulos excolitur annos; deinde tempore messis maturum mortariolis indigenae contundunt, sucum colatum in vasis suis reponentes, quousque coagulatus indurescat, sub specie nivis vel salis albi etc. Cuiusmodi canamellas et zuccara nasci in terris Sultano subiectis, unde ipse magnos reditus percipiat; praeterea in Cypro, Rhodo, Morea et Sicilia, observat Sanutus, l. 1. part. 1. c. 2. De cannamellis, quae in agro Siciliae Panormitano nascuntur, Hugo Falcandus Praefat. ad Histor. de Calamit. Siciliae, Occurret tibi mirandarum seges arundinum, quae cannae mellis ab incolis nuncupantur, nomen hoc ab interioris succi dulceline sortientes. Harum sucus diligenter et moderate decoctus, in speciem mellis traducitur; si vero perfectius excoctus fuerit, in saccari substantiam condensatur. Molendina, quibus istiusmodi cannae confringuntur, ibidem Saracenica [orig: Saracenicâ] voce Massaras vocari, colligitur es Charta Guil. Regis Siciliae A. C. 1176. apud Rocchum Pirrum in Archiep. Montis-Regahs, laudatum Carolo du Fresne in Glossar. De sacchari vero hodierm antiquique discrimine, vide Salmas. ad Solin. p. 1312. ut et in libro pecul. de Manna et Sacchare: infra item ubi de Saccharo, it. voce Trapetum.

CANAN [1] dicta est Arabia a Cham, qui in ea consedit, a quo Cananaei. Haec fuit prima gens, quae Deum ignoravit, quia princeps eius et conditor cultum a patre non accepit, maledictus ab eo; Itaque ignorantiam divinitatis minoribus reliquit. Nic. Lloydius.

CANAN [2] locus inter duo flumina, qui a Tiberiade vix quatuor distat milliaribus, in tribu Zabulon.

CANANEA Syriae regio, a Canane Cham filio, qui eam regionem, quae nunc Iudaea appellatur, inhabitans a se Canaan nuncupavit. Inde Cananitis, itidis, regio.

CANANORIUM urbs Indiae citerioris in ora Malabarica, Lusitanis erepta, a Batavis, his temporibus. Regni cognominis caput. 10. leuc. Hispanic. a Calecutho. Vide Maffaeum Hist. Ind. l. 12. Barbos. l. 9. c. 1. Linschot.

CANARA regio Asiae citerioris inter montes et oram littoralem Oceani Indici, versus Occasum, sub Rege Bisnagaris, inter Malabariam et regnum Decani, ubi regna Onoris, Baticalae in ora, et Gorcopae in Mediterran. Hinc lingua Canarina usitatissima in Indiis. Tulamar, Barbosae. Hic [orig: Hîc] mercatura floret, et Lusitanis aliquot arces. Texeira l. 1. c. 22. Linschot. etc.

CANARIA insul. Africae in mari Atlantico, e regione Maroci regni, Fortunatis propinqua, sic dicta a magnorum canum multitudine ingenti. Plin. l. 6. c. 32.Hodie omnes illae insulae, quas veteres Fortunatas dixerunt, quae 7. nempe Teneriffa, alias Nivaria: Forteventura, antea Capraria et Casperia: Lancerotta, alias Centuria: Gomera, alias Theode: Insula Ferri, alias Pluvialia: Insul. Palmae, alias Capraria: praecipuaque Canaria. Baudrand. Detectae a Ludovico Comite Claraemontano, fil. Alphonsi de la Cerda, cognomine Exheredati, A. C. 1343. Visitatae a I. Bentacurtio nobili Gallo, A. C. 1346. uno [orig: unô] nomine Canariae dicuntur. Harum nobilissima est Palma, vel Madera, praestantissimo [orig: praestantissimô] saccharo [orig: saccharô], quod Maderanum vocatur, insignis. Nic. Lloyduis. Ipsa Canaria urbem habet cognominem cum arce et portu. Post varias vicissitudines, ad Hispanos pervenere [orig: pervenêre] hae insulae. Incolae Christiani sunt, sub Episcopo, cui Canariae sedes. Solum frugum et generosi vini feracissimum. Insula erri, mirabili arbore est celebris, quae toti Insulae, alias siticulosae admodum, aquarum affatim suppeditat. Vide Sanut. Linschot. Marianam, Gramaeum, etc. Salmasius Uterum insulas Fortunatas longe magis Meridionales fuisse, quam hodiernas Canarias, contendit ad Solin. p. 1298.

CANARII populi circa Atlantem Africae montem habitantes, quod victus canibus et his promiscuus sit. Plin. l. 5. c. 1. Decumis se eo pervenisse castris (i. e. ad Atlantem) et ultra ad fluvium, qui Niger vocatur, per solitudines nigri pulveris, eminentibus interdum velut exustis cautibus, loca inhabitabilia fervore, quamquam hiberno tempore expertum, qui proximos inhabitent saltus elephantorum, ferarumque et serpentium omni genere refertos, Canarios appellari. Addit, victum eius animalis (canis scil.) his promiscuum esse et dividua ferarum viscera; ad quem vide Salmas. ad Solin. p. 303. ubi Graecorum *)agriofa/gous2, an *kunamo/lgous2 intelligi, suspicatur.

CANARIUM Sacrificium, mense Iulio [orig: Iuliô], apud Romanos, peragi solitum est: immolabantur in illo canes rutilae, pro frugibus, deprecandae saevitiae causa [orig: causâ] sideris Caniculae. Festus, Atteius Capito apud Ioh. Rosin. Antiq. Rom. l. 4. c. 11. Hac [orig: Hâc] enim victima [orig: victimâ] placari Divam Rubiginem creditum illis. Ovid. l. 4. Fast. v. 907.

Flamen in antiquae lucum Robiginis ihat,
Exta Canis flammis, exta daturus aquis.

Est Canis. Icarium dicunt, quo [orig: quô] sidere moto [orig: motô]
Tota sitit tellus, praecipiturque seges.
Pro cane sidereo cants hic imponitur aris,
Et, quare fiat, nil nisi nomen habet.

*periskulakismo\n dixere [orig: dixêre] Graeci etc. Verum non Robigalibus, quo [orig: quô] tempore omnes Caniculae sidus occidere docent, sed exortu Caniculae, quo [orig: quô] tota tellus sitit, et sata omnia exuruntur, uvae item catbunculantur uredine, canarium id sacrificium oblatum fuisse, docet Salmas. ad Solin. p. 434. et 723.

CANARIUS Annus Plinio, *kuniko\s2 eniauto\s2 Graecis, alias *(hliako\s2 *qeou= eniauto\s2 et *te/tartos2, dictus est, Aegyptiorum olim annus, quod eum a Canis ortu auspicarentur. Columella, l. 3. c. 6. Nec tamen ultra quadriennium talis extenditur inquisitio, id enim tempus fere vitentium generositatem declarat etc. Et Plin. l. 2. c. 47. extr. Omnium quidem (si libeat observare minimos ambitus) redire easdem vices quadriennio [orig: quadrienniô] exacto [orig: exactô] Eudoxus putat, non ventorum modo, verum et reliquarum tempestatum magna ex parte, et est principium lustri eius semper in canario anno, caniculae ortu. Habuit is 365. dies et diei quadrantem, unde teta/rtou ei nomen: quemadmodum Magnus eorundem Annus totidem annis constabat, et anni quadrante, h. e. tribus Mensibus. Uti autem iidem e minoribus aunis periodum quadriennalem componebant; sic ex istis quatuor maioribus alium itidem circuitum conflarunt [orig: conflârunt], qui totidem annos haberet, quot in illa minore dies reperiebantur, h. e. mille quadringentos sexaginta unum. Qua [orig: Quâ] periodo [orig: periodô] annorum a)pokata/s2asin omnium planetarum fieri vulgo, tum Aegyptii, tum Graeci omnes existimarunt [orig: existimârunt]. Atque hic circuitus a Caniculae ortu semper inctpiebat, ut et minor ille annorum quatuor, et singuli anni vertentes apud Aegyptios. Sed quocumque [orig: quôcumque] mense Anni et quocumque [orig: quôcumque] die mensis tum annus vertens, tum periodus parva, poterat incipere, dum ab ortu caniculae initium duceret, verum periodus illa maior ex centuriis annorum composita, non aliud principium habebat, quam ubi prima mensis Thot in Caniculae ortum inciderat, quam semper redire ad idem principium post annos 1461. putabant etc. Qua de re vide Salmas. ad Solin. p. 553. et supra, ubi de Anno. Quod vero diximus de Anno hoc, *(hliako\n quoque, item *qeou= enituto/n, dictum esse, inde est, quod *qeo\s2 absolute est Sol, etiam apud Graecos, ut idem docet p. 552. et Solem etiam Sirium dixere [orig: dixêre]. etc.

CANASTRAEUM Macedoniae promontor. in Thermaico sinu. Plin. l. 4. c. 10. Capo Canistro, vel Capo Crio.

CANATH i. e. emptio, sive possessio, aut lamentatio, urbs in tribu Manasse, quae et Nobah dicitur. Numer. c. 32. v. 42.

CANATHA oppid. in Decapolitana regione, quae Syriae iungitur. Plin. l. 5. c. 18. Mediae urbs Ptol. et alia urbs ad Bostram Arabiae sita. Steph.

CANATHUS fons iuxta Nauplium, in quo quotannis Iuno, ut virginitatem recuperaret, lavabatur; Quod mulieres Archivae credentes, idem factitabant. Pausan. in Corinth.

CANATIUS mons est excelsus citerioris Hispaniae in cuius vertice (ut aiunt) est lacus profunditatis imperscrutabilis, colore niger, in cuius fundum si quis lapidem, aut durum aliquid iecetit, confestim tempestatem oriri scribunt Historici, eiusque in abdito specu palatium esse Daemonum. Bocat.

CANAVENSIS Tractus regiuncula Italiae, alias Montisferrati pars, nunc Pedemontio adiuncta, A. C. 1631. pace ad Clarascum confecta [orig: confectâ]. Inter Eporedium urbem et Padum fluv. versus Clavasium.

CANCAMUM cuius Plinius et Dioscorides meminere [orig: meminêre], quibusdam Lusitanorum Anime, aliis Lacca est; et quidem Arabes sub Cancami Historia Laccham descripserunt. Sed Anime bdellium esse Veterib. supra dictum. Cancamum vero Laccam non esse, hinc liquet, quia illud myrrhae quadantenus simile traditur, smu/rnh|, ut Dioscorides habet, quod Lacchae non convenit. Quaerendum itaque, ecquod hodie odoratae gummis genus Cancamo Veterum respondeat, Salmas. ad Solin. p. 1149. et seqq. De locis, unde afferri consueverit, sic Plin. l. 12. c. 20. Ex confinio casiae cinnamique et cancamum ac tarum invehitur, sed per Nabathoeos Troglodytas, qui considere ex Nabataeis: ad quae verba vide Notas Dalechampii.

CANCELLARIA apud Anglos, summum Angliae dicitur tribunal, si universalem illum Conventum excipias, quem Parlamentum dicunt: in quo Cancellarius singulis, qui rigore Iuris communis se laesos queruntur, ex regula aequitatis subvenit, Cowellus, apud Car du Fresne Glossar. Galli vero sic vocant locum in Palatio, in quo Regia ac publica instrumenta olim asservabantur (hodie enim vix eiusce appellationis hac [orig: hâc] notione vestigium superest) Idem. De Cancellariae Regulis, iure particulari Curiae Pontificrae, vide infra lemmate, Regulae Cancellariae.

CANCELLARIUS [1] Ingulpho, aliisque Scriba, et Notarius: Goldasto Graphiarius: Hincmaro Secretarius: Nicetae Scriniarius, item Domesticus: Cassiodoro a Cancellis: Hincmaro iterum a Secretis, ab Actis, a Libellis. In Gloss. Isidori., Antigraphus. In Imperio orient. Logothetes et Caniclinus. In Eccles. Roman. aliquoties Onuphtio Bibliothecarius: Suidae Logographus et Epistates: Gregorio Turonensi Referendarius: Quibusdam Apocrisiarius, et quod regiae

capellae curam gerebat, Capellanus. Interdum Actuarius, quod acta Iudicum scriberet, et Tabellio, quod tabulas. Ad distinctionem, Cancellarius Regis et Cancellarius Palatii: Archicancellarius, Protocancellarius et Protonotarius, Nomophylex, Asylum Iuris, Arae boni et aequi, Vicarius Regis, Prorex, Interrex, etc. Originem Cancellarii ab Augusto Caesare, ab Atheniensibus, ab Amphictyonibus, ab ipso Minae, Iovis forte Cancellario, quod ex eius sententia Leges Cretensium sanxit, arcessont. Dici coeperunt sic Notarii Imperatoris, cum seclusi a turbae molestiis inter cancellos agerent. Sunt autem cancelli fenestratae partitiones, ingressum prohibentes, non visum: ut quae chorum in Ecclesia dividunt a navi, cancellum inde appellatum. Sed et Cancelli dicuntur, septa curiarum, quae barras vocant: atque inde Iuris Candidati, causas illic agentes, Budaeo Cancellarii: spatium intra Curiam, cancellorum area; et a cancellis Curiae explodi dicitur, cui ab agendis causis interdictum est. Per translationem cancellos iudiciates sibi circumdat, qui rem arduam in se probandam suscipit: Conicit se in cancellos Curiae, qui litibus se implicat, etc. Mox vocabulum Cancellarius transferebatur, a Scribis Imperatoris, ad Notarios quoque publicos: inter quos tamen id discriminis est, quod Cancellarius Regum praecepta vel acta Iudicum scribit, Notarius vulgaria instrumenta. Hinc in charta Eduardi Confessoris Cancellarius, post Episcopos et Abbates, inter Capellanos, subscribit, Notarius vero ultimum locum sumit. Hinc Cancellare, pro scribere: Et illud,

Cancello, scribo: Cancello, grammata sindo,
Cancelloque meas in cruce pono manus.

CANCELLARIUS [2] Anglo-Saxonum vulgo Scriba et Notarius dicebatur: vernaculo [orig: vernaculô] sermone Bosa. Hi tum operam navarunt [orig: navârunt] in dictandis chartis regiis, si non exarandis, ut patet ex Ingulpho, ubi de Turketulo Eduardi Senior. Cancellario loquirur. Fungebatur hic etiam legatione ad Imperatorem et Franciae Reges, quin et bellator egregius Constantinum Scotiae Regem fudit et occidit. Exsistus tandem mundo [orig: mundô], Abbas Croylandiae factus est: cum, ut ceteri Cancellarii, nec Capellanus Regis, nec vel eousque Cleri pars fuisset. Postea dispartitum est munus alternatim pluribus. In Histor. Eliens. l. 2. ubi de Ethelredo, qui regnum iniit A. C. 970. connectuntur munus Cancellarit et Capellavi Regis, nec deinde nisi raro disiunguntut. Sigillis sub hoc saeculo vix usi sunt Reges Saxonici, Athelstano tamen, et Edgaro, et Canuto sua interdum, sed incerto [orig: incertô] custode, attribuuntur: Eduardi vero Confessoris penes Cancellarium fuit. Sub Anglo-Normannis dein, Guilielmus Conquestor Scribarum collegium, qui diplomata scriberent, eiusque collegii Magistrum vocatum Cancellarium, qui paulatim supremus effectus Magistratus, instituisse legitur, apud Polyd. Virg. quae cum supradictis perpendantur. Verum id est, Cancellarii sub ipso ingressu Normannorum dignitatem non, ut postea, claruisse. Vide muneris specimen apud Spelmann. Glossar. Fungebantur autem antique Cancellariatus dignitate, viri tantum Ecclesiastici et Episcopi, qui praeterea curam gerebant regiae Capellae, repositaque illic monumenta sacra [orig: sacrâ] custodia [orig: custodiâ] tuebantur. Hinc accidit, ut Ecclesiastica oninia ad Regem pertinentia, Cancellarius administraret, Ecclesias disponeret et regio [orig: regiô] nomine Vistitatoris munus exsequeretur. Nec perpetuus olim fuit, sed vel biennalis, vel triennalis, saepe bimus et annuus: pluresque interdum simul vicibus alternantes. Electionem ad Parlamentum spectare ex antiquo iure asseverabant tunc omnes Angliae Magnates. Recentior electio apud Reges fuit, e quibus Henricus U III. cum curam eiusdem Consiliariis suis demandasset [orig: demandâsset], Episcopos hi praetereundos censuerunt: sed Eduardo VI. et Mariae aliter visum est. Idem. Occurrunt quoque Archicancellarius et Vicecancellarius, hic Cancellario [orig: Cancellariô] inferior, ille superior. Dici autem videntur Archicancellaris, qui et alias Archicapellanii, sub aevo Ottonum Imperatorum Antistes Moguntinus, rebus Germaniae praefectus, Coloniensis, Italiae, Treverensis, Galliae; cum exuti panlatim molestias Cancellariatus, ut Ecclesiis suis liberius vacarent, munus per vicarios, quos Cancellarios simpliciter nuncuparunt [orig: nuncupârunt], exsequerentur. Vicecancellarius apud maiores dictus est, qui alias Custos sigilli, alias Cancellatii Locum-tenens appellatur. Sed et alia [orig: aliâ] significarione celebris est Vicecancellarii appellatio, in Academiis, de quo vide in Vicecancellarius.

CANCELLARIUS [4] Ecclesiae Romanae nomen magnae dignitatis, cuius quanta fuerit in Romana olim Curia auctoritas, docet S. Bernardus Ep. 313. Siquidem cum nullum ferme fiat in Orbe bonum, quod per manus quodammodo Romani Cancellarii transire non habeat, ut vix vel bonum iudicetur, quod eius prius examinatum non fuerit iudicio [orig: iudiciô], moderatum consilio [orig: consiliô], studio [orig: studiô] roboratum et confirmatum adiutorio [orig: adiutoriô] etc. Unde factum volunt nonnulli, ut hic titulus a Pontificibus supprimeretur, sola [orig: solâ] Vicecancellarii dignitate retenta [orig: retentâ], de qua diximus aliquid supra, ubi de Bibliothecario Ecclesiae Romanae. Quo referunt versus illos Petri Damiani, in Alexandrum II. Pontificem Romanum, et Hildebrandum Cancellarium simul Ecclesiae Romanae et Archidiaconum, quorum ille Damiano a Curia discedendi facultatem cum dedisset, hic nihilominus ibidem ipsum retinuit,

Vivere vis Romae, clara [orig: clarâ] depromito voce:
Plus Domino Papae, quam Domno pareo Papae.

Papam rite colo, sed te prostratus adoro,
Tu sacis hunc dominum, te facit ipse Deum.

Vide Baronium ad A. C. 1061. num. 31. et seqq. Verum etiam posthac, bullas consistoriales Innocentii II. et III. Alexandri item IV. et aliorum Pontificum, propriis eorum et Cardinalium

manibus firmatas, cum hac subscriptione, Datum per manus N. Cardinalis S. R. E. Cancellarii, in Archivo Cathedralis Viterbiensis, se vidisse, Dominic. Macer testatur in Hierolex. in Eeclesiis Cathedralibus eiusdem Communionis Romanae Cancellariatus [orig: Cancellariatûs] dignitas quoque viget, quae sic describitur in Statutis Leichfeldensis Eccles. in Monastico Angl. Tom. 3. p. 24. Officium Cancellarii est, sive residens, sive non exstiterit, lectiones legendas in Ecclesia, per se, vel per suum Vicarium auscultare, male legentes emendare, scholas conferre, sigilla ad causas et negotia conferre, literas Capitult facere et consignure, libros servare, quotiescumque voluerit praedicationes in Ecclesia vel extra Ecclesiam praedicare et cui voluerit, praedicationis officium assignare etc. apud Car. du Fresne in Glossar. In Melitensium Equitum ordine dignitas Magni Cancellarii etiam reperitur, quae spectat ad Primatem linguae Castellanae et Lusitan. et Vicecancellarium habet. Vide Car. Mactum Op. cit. etc. et de Cancellario Imperatorum Graecorum, infra in vocibus Caniclinus, item Logotheta, ac Notarius. Adde quae dicemus, voce Ostiarius.

CANCELLARIUS [5] Imperii, primo omnium memoratur Fl. Vopisco, in Carino, c. 16. circa A. C. 287. cum humile admodum ac despectum munus fuit. Post alterum autem saeculum ad amplissimum crevit faltigium unus e Cancellariis, ceteris praefectus: cuius munus et dignitas luculenter describuntur apud Cassiodorum, Variar. l. 11. Formul. 6. qui locus hodiernum Magistratum graphice depingit. Inferiorum, qui huic summo parebant, numerum Heraclius Imperator ad 12. redegit. Nec summus quidem unice datus est toti Imperio, sed Provinciis singulis singuli, ut clare indicat Cassiodor. l. 12. form. 1. Hincmari aevo [orig: aevô], qui sub Carolo Magno et Ludovico Pio floruit, minui videtur in aula Gallica muneris istius amplitudo: dum parte una [orig: unâ] Apocrisiarius fungitur, alia [orig: aliâ] Comes palatii; Cancellario [orig: Cancellariô] ipso [orig: ipsô] vix quid praeterea tunc curante, quam chartas Regias. Vide illum, Ep. 3. c. 16. Sigillum vero regium nondum adeptus est. Hoc enim cum aliud non esset, quam annulus, apud ipsum mansit Regem, ut Monachus Engolism. in vita Caroli Magni, p. 15. docet. De Imperii hodierni Romano-Germ. Cancellario, vide apud Limuaeum de Iure publico, aliosque. A palatio Imperii deducitur Cancellarius in Consistorium Ecclesiae, aevo [orig: aevô] quidem incerto [orig: incertô], sed antiquo [orig: antiquô]. Vide Hieron. ep. ad Geromiam. Transiit dein hic Magistratus in aulas omnium Principum Europaeorum: sed primum a similitudine potius Gallici Cancellarii, quam Imperatorii. Exoletis vero aliquando Apocrisiario et Comite palatii, sensim pervenere [orig: pervenêre] ipsorum munera in officium Cancellarii, qui deinceps, ne Praefecto praetorio, ut in Imperio olim, subiectus, eius etiam partes plures suscepit, eoque tandem crevit fastigii, ut Principis praesentis vicarius et eo [orig: eô] peregre profecto [orig: profectô], Interrex quodammodo censendus dicatur. Budaeus. Vide quoque supra.

CANCELLATAE Fores quae alias Reticulatae, Graece dikiuwtai\, solidis foribus, praecipue in prima ianua, apud Veteres praeponi solitae sunt. Vetus Scholiastes Aristophanis ad illud, *klei=e phkta\ dwma/twn pro\s2 ta\s2 e)/mprosqen tw=n qurw=n i(s2ame/nas2 kigkli/das2, phkta\s2 ta\s2 squ/ras2 ei)pe, dia\ to\ di' o(/lou a)sfali/zein kai\ a)piklei/ein ta\s2 o)/yeis2,, Praeter stantes ante ianuam cancellos, solidas fores dixit, quo sic omnino visus excluderetur. Nempe visum transmittunt istiusmodi fenestrae, ut Nonius vocat, h. e. cancelli vel fenestrae opere reticulato [orig: reticulatô] factae, squei/des2 dediktuwmen/ai, 1. Reg. c. 1. v. 2. quamvis obscurum et incertum: hinc transluctdae fores Cassiodoro, et perlucentes transennae Paulino dictae. Quare ad arcendum penitus visum ipsas fores solidas addi necesse. Hinc iunxit utrasque Tertullian. Ianuarum cancellorumque potestates, tou\s2 e)pi\ squrw=n kai\ e)pi\ kigkli/dwn, Ianitores et Cancellarios, i. e. ostiarios: qua de re mox plura. Muniebantur autem istiusmodi fores, sera [orig: serâ] vel vecte seu repagulo [orig: repagulô] ligneo [orig: ligneô], Graece moxlw=, coque unico [orig: unicô]: unde velut singulare quid de foribus quibusdam du plici claustro [orig: claustrô] obseratis, notatur Polybio l. 5. *sune/baine de\ ta\s2 squ/ras2 ei)=nai diktuwta\s2 digfanei=s2, a)pokleiomen/as2 de\ dittoi=s2 moxloi=s2, Accidit autem, ut fores essent cancellatae et translucentes, ac duabus seris clausae. Vide supra in voce Balanus, et passim alibi. Ab aedibus in Circum trausiere [orig: trausiêre] Cancelli, ubi fores carcerum cancellatae itidem erant seu reticulato [orig: reticulatô] opere factae: cuiusmodi cancelli, signo [orig: signô] dato [orig: datô], funibus demittebantur ac laxabantur. Tzetzes, th\n trw/thn balbi/da, th\n a)fethei/an, to\ ka/gkellon xa/tas2 kai\ a)nlicas2 dia\ th=s2 mhei/nqou h)\ xoini/ou. Cassiodorus, Ostia ab Hermulis, funibus demissis, subita [orig: subitâ] aequalitate panduntur. Vide infra in voce Hermulae. Cum, ante aedificatos carceres, non nisi funiculus praetenderetur, cohibendis et in aequo limite continendis equis etc, Qua de re vide hic [orig: hîc] passim, plura vero apud Salmas. ad Solin. p. 922. et seqq. Sed et Podium in Circo cancellatum fuisse, discimus ex ovidio, l. 3. Amor. El. 2. v. 63.

Si pendent tibi crura: potes, si forte iuvabit,
Cancellis primos inseruisse pedes.

Puella spectabat in subselliis podio proximis, quam proin crura pendula sustinere immissis in Cancellos podii pedibus, iuber Poeta. Idem ibid. etc. plura hic [orig: hîc] infra.

CANCELLATIO apud Agrimensoriae Rei Auctores, pro limitatione passim, quam alii centuriationem, nonnulli metationem, quidam etiam perticam cominavere [orig: cominavêre]. Nempe territorium omne Coloniae alicuius e. g. per centurias dividebatur, seu limites, aut metas, quas Gromatici dictabant, in prehendendis rigoribus: qui limites, quod decussatim sese invicem secarent, quomodo et cancelli fiebant, hinc ager huiusmodi cancellari dicebatur, h. e. delimitari. Hinc Cassiodorus, Intra Tusciae cancellos, h. e. limites. Et in Glossis Veter. cancellus, xara/dra; quae vox proprie th\n xa/racin tou= e)da/fou significat, i. e. cancellationem. Salmal. ubi supra p. 1129.

CANCELLE Graece kigkli/des2, item dru/faxta, omne conseptum Latinis dictum est. Papiae, ligna subtilia in transversum facta, vel de ferro in modum retis, nunc vero et de lapidibus fiunt. Scholiastes Aristophanis, kigkli/des2 e)/mprosqen tw=n squrw=n i(s2a/menai, ante fores positi,

etc. Sic de Antonino Caracallo Ael. Spartian. c. 9. Opera, inquit, Romae reliquit, thermas nominis sui eximias: quarum cellam soliarem negant Architecti posse ulla imitatione, qua [orig: quâ] sacta est, fieri. Nam et ex aere vel cupro cancelli subterpositi esse dicuntur, quibus cameratio tota concredita est: et tantum est spatium, ut id ipsum fieri negent potuisse docti Mechanici. Ubi non novum illo tempore aut mirum visum est, in illius cellae fabrica, quod tota cameratio eius subterpositis cancellis esset imposita, sed tantum erat spatium, ut vix fieri potuisse videretur. Meminitque cancellorum eiusmodi, quibus apsidae et concamerationes frimarentur, non uno loco Anastasius Bibliothec. imprimis in Sixto III. ubi apsidam super cancellos argenteos habemus: Fecit altare pensantem liber as quinquaginta, cancellos argenteos supra platonias pensan. libras trecentas, absidam super cancellos cum statua B. Laurentii Martyris argentea pensan. libras ducentas. Idem in Hadriano, Zacharia et ante utrumque Hilaro quoque de cancellis loquitur, sed non tam qui concamerationem sustinebant, quam qui ad ianuas aut fenestras apponebantur, etc. Salmas. ad Spartian. loc. cit. Ab istiusmodi vero cancellis, quos non Augusta solum domus, sed et Magnatum ac Principum aedes foribus obtentos, ut et vela, habebant, Cancellariorum nomen et prima origo est. Cancellorum certe velorumque meminit IC. l. 41. D. de leg. 1. Sed si cancelli sunt vel vela, legari poterunt. Cancellos autem in veterib. aedibus fores fuisse cancellatas, et translucidas, ex lignis reticulatim compositis textas notum. *diktuwta\s2 squ/ras2 Graeci dixere [orig: dixêre], h. e. reticulatas fores, kigkli/das2 itidem, uti diximus; recentiores quoque kagke/llous2 et kagkeloqu/ria: de quibus elegans exstat Epigramma Graecum, Antholog. l. 5. ei)s2 ka/gkellon th=s2 oi)ki/uis2.

*)\hn klei/sh|s2 m' a)ne/w|ga kai\ h)n oi)/ch|s2, su/ me klei/seis2
*toi=os2 e)w\n threi=n so\n do/mon ou) du/namai.
si claudis me, aperior: sin me aperis, clausus sum.
Talis cum sim, qui possim domum vestram tutari?

Cum namque claudebantur caucelli, nihilominus tamen quodammodo aperti manebant: utpote cum diafanei=s2 essent visumque transmitterent. At ubi revera aperiebantur, tum vel intra septa reducti, vel in parietem reclinati, non amplius apparebant, aut pariete opposito [orig: oppositô] vitum non amplius transinittebant, et sic quodammodo erant clausi. Simile quid Cassiodorus de Cancellario: Tenes quippe lucidas fores, claustra patentia, fenestratas ianuas, et quamvis studiose claudas, necesse est, ut te cunctis aperias. Ad hos itaque qui stabant Ostiarii, illosque servabant, Cancellarii primitus, item a Cancellis dicebantur: qui non modo Caearibus Proceribusque, sed et Iudicibus fuere [orig: fuêre], ut ex Cod. notum tit. de Assessoribus et Cancellariis Iudicum. Nam in tribunalibus septa, quibus arcebantur turbae, cancellos dicebant: Graeci dru/fakta, quod ex tabulis quernis constarent, vetus Scholiast. Aristoph. taulw/mata et taulwta\, h. e. tabulata et septa, item squ/rakas2 culi/nous2, i. e. ligneos pluteos: alii kigkli/das2 quoque appellarunt [orig: appellârunt]. Quamvis dru/faktos2 proprie erat totum fori Iudicialis conseptum, quod ex tabulis compactum et pluteis undiquaque munitum erat, parquetum hodie vocant Galli diminutive, ex parquum peri/bolon, h. e. septum: kigkli/des2 autem fuere [orig: fuêre] reticulatae vel cancellatae fores tou= dikasthri/ou, seu tribunalis. Unde Cancellarii iisdem oi( e)pi\ kigkli/dwn. Mentio horum Fori cancellorum, apud Ciceronem. Glossae vero Caules, cancelli Tribunalis, ubi sunt advocati. Ubi pro caules legit aliquando Salmasius, canales, qua [orig: quâ] voce Fori cancelli etiam videntur esse dicti; vide supra ubi de Canalicolis: Postea vero caules retinuit, pro caulas, quod nomen, proprie munimentum septumque ovium denotans, pro septis seu cancellis Tribunalium usurpatur, in Glossis optimae notae, quae in Biblioth. P. Puteani servantur. Cuiusmodi cancellus in summis Galliae tribunalibus vulgo barreau vocitatur, vide supra Barrae, Igitur secretaria seu tribunalia Iudicum fores huiusmodi habebant cancellatas seu ad motum retis factas, quod omnium facilime aperirentur et clauderenrur, propter frequentes ad Iudicem ingressus et egressus. Has servabant Cancellarii, curabantque, ut admissiones et ingressus ad Iudicem sine confusione et tumultu fierent, Iudici praesentandos admittebant, responsa Iudicum exsequutioni dabant, idemque plane sustinebant osficium, quod hodie solent in Curiis regiis, qui Ostiarii dicuntur, item Secretarii, namque et expediendis Iudicum iussis, edictis, et epistolis dictandis signandisque, relationibus formandis ac responsis protandis operam dabant, secretaque servabant, Scribae hinc, et Dictatores citimi aevi Scriptoribus, Graecis a)ntigrafei=s2 appellati: diversi in eo a Cancellariis domus [orig: domûs] Augustae Procerumque, qui solum Ostiariorum munus sustinebant etc. A septis Dicasteriorum transiit ad Aedes sacras cancellorum vox, quae et ipsae suas au)la\s2 ac arxei=a, h. e. septa sive caulas prohibendis turbis habere coeperunt: intra quos cancellos solis licebat Clericis state, Capitular. Caroli M. l. 7. c. 291. observatque Durandus Rational. l. 1. c. 3. num. 35. In primitiva Ecclesia peribolum seu parietem, qui circuit chorum, non elevatum fuisse, nisi usque ad appodiationem, idque sua [orig: suâ] aetate adhuc in quibusdam Ecclesiis observatum. Quod ideo fiebat, ut populus videns Clerum psallentem, inde sumeret bonum exemplum. Veruntamen hoc [orig: hôc] tempore quasi communiter suspenditur, sive interponitur velum, aut murus inter Clerum et populum, ne mutuo se conspicere possint etc. Vide Car. du Fresne in Descript. Aedis Sophianae num. 71. 72. Itaque Altaris septum vel locus istiusmodi cancellis muniebatur, sicque bema separabatur a Choro. Sed et hinc ipsum *bh=ma vel *)/aduton. Presbyterium Latinis dictum, Cancellus postea appellatus est. Vide Order. Vitalem, l. 11 p. 832. et infra voce Pectorale. Gallis hodieque Chancel. Ioh. de Garlandia in Synonym.

Infra Cancellum Laicos compelle morari,
Ne videant vinum cum sacro pane sacrari,

Porro cancellis, hominum vitae innocentia [orig: innocentiâ] et sanctitate illustrium monumenta et tumulos muniri consuevisse, legimus apud Augustin. Serm. de diversis 31. Cyrillum Abbat. in Vita S. Euthymii Magni Abbat. c. ult. Gregorium Turonens. de Miracul. l. 1. c. 69. et l. 2. c. 30. etc. imo omnium promiscue sepulchra tandem cancellis vallari solita, docet idem Histor. l. 6. c. 10. Cataractam S. Petri cancellum talem vocat Vigilius Pontif. Epistol. Encycl. ad Ecclesiam umvers. Nec omittendum, quod a cancellis, quibus secreta Iudicum muniti diximus, etiam regionum limites et agrorum termini, cancellorum nomine appellati legantur. Iordanes certe, l. de Successione Regnor. Cancellos Tusciae dixit, pro limitibus Tusciae: in vetere quoque Fragm. ex veteri scheda, quam a Iureto Salmas. habuit, cancelli dicuntur termini, i. e. lapides, quibus agri limitantur, quibusque olim sacra pagani faciebant. Unde cancellatie, ut dictum, pro metatione vel limitatione, apud Saeculum Flaccum et apud Hyginum, regio cancellata, pro limitata: Est autem cancellare, proprie delineare et lineas transversim et in obliquum ducere etc. Vide hanc in rem plura, apud praefatum Salmas. ad Vopisc. in Carino, loc. cit. et ad Solin. d. l. nec non infra in voce Transenna.

CANCER [2] aquatile animal, de quo Plin. l. 9. c. 31. Vivunt petrosis locis, cancri mollibus. Hieme aprica litora sectantur: aestate in opaca gurgitum recedunt --- Cancrorum genera, carabi, astaci, maeiae, paguri, heracleotici, leones, alia --- Carabi cauda [orig: caudâ] a ceteris cancris distant. In Phoenice hippae vocantur, tantae velocitatis, ut consequi non sit. Cancris vita longa: pedes octoni, omnes in obliquum flexi, feminae primus pes duplex non simplex. Praeter bina brachia denticulatis forcipibus. Superior pars in primoribus his movetur, inferiore immobili, dextrum brachium omnibus maius. Uviversi uhi aliquando congregantur, os Ponti evincere non valent: quamobrem regressi circumeunt, apparetque tritum iter. --- In pavore et retrorsi pari velocitate redeunt. Dimicant inter se ut arietes, adversis cornibus incursantes etc. Apud Sinenses, sunt cancri marini, inter urbem Kaocheu et Insul. Hainan, qui, ubi ex aqua extrahuntur ac aerem sentiunt, continuo, servata [orig: servatâ] tamen antiqua [orig: antiquâ] figura [orig: figurâ] ac lineamentis, lapidescunt, durissimum lapidem referentes. Illis similes in lacu quodam eiusdem Insulae, quos Sinenses et Lusitani contra calidas fehres adhibent. Auctor Anonymus Sinae et Europae, c. 41. ubi de Amphibiis. A cancro gemmae nomen, vide Carcinias.

CANCER [3] unum est ex 12. Zodiaci signis, a quadam Cancri piscis similitudine ita dictum; eo quod Sol in mense Iunio signum hoc perambulans, paulatim incipit a nobis recedere, et cursu retrogrado [orig: retrogradô] ferri in modum Cancri. Refert Hyginus hunc fuisse Cancrum, qui a Iunone in Herculem cum Hydra Lernaea pugnantem immissus fuit, qui cum pedem eius momordisset, ab Hercule occisus, et a Iunone inter sidera collocatus est, quod itidem testarur Germanicus, in a)nekdst/tois2.

Te quoque fecundam meteret cum cominus Hydram
Alcides, ausum morsu contingere, bello [orig: bellô]
Sidere donavit, Cancer, Saturnia Iuno
Numquam oblita sui, numquam secura novercae.

Unde rapidus Cancer dicitur Statio, Theb. 4. v. 776. Et torrens Lucano l. 8. v. 851. Cicero in Arateis:

Claro [orig: Clarô] collucens lumine Cancer,
In quo consistens convertit curriculum Sol.

Nic, Lloydius. Nota eius Latinis sic habet 69. At Graecis aliud instar gerit; quam ex priote corruptam esse, dubium non est. Graeci Mathematici et Chymici ea [orig: eâ] figura [orig: figurâ] h(meronu/ktion exprimunt, qua [orig: quâ] Latini signum Cancri: Nempe diem unum sic designant 6. dies plures 66. noctem sic 9. plures noctes, 99. Diem vero cum nocte 69. Salmas. ad Solin. p. 1236. et 1237. Coeterum de Cancrorum piscium natura, vide late agentem Plinium, d. l.

CANCER [4] species machinae bellicae, de qua sic Auctor Chronici Colmat. A. C. 1300. Expugnavit Rex hanc civitatem per duo vaesa (instrumenta) concava, quae faciebant artisices sapientes. Unum vas Cattus vocabatur, alind Cancer. Erant haec vasa longa, quadrata, ex omni parte laterum clausa: versus terram nullum munimen habebant, sed versus caelum de sortibus ac spissis tahulis tectum, machinarum lapides minime metuebat --- Fuit Cancer instrumentum magnum, sorte pariter ac ponderosum. In eo erat trabs magna, pariter longa, in una parte grossa, in altera parva. Ingrossiori parte sive in capite, fuit ferro [orig: ferrô] forti circumdata et in fronte ipsius Cancri fortissme colligata. Haec trabs super quaedam instrumenta iacuit, quod facile moveretur. Hic Cancer cum ad murum pervenisset, octoque in circulos, qui in trabe erant, funes immisissent, ex paucis ictibus pro magna parte cadere coegerunt. Et mox, Ex parte terrae fuerunt obsessi per Cattum atque Cancrum: quia solus Cancer quingentos homines occupabat. In Consuetud. Baionensi, pro specie armorum Escrevisse quoque usurpatur; quae vox Gallis itidem cancrum notat, vide Car. du Fresne Glossar.

CANCHLAEI Arabes, catabanis et Scenitis Arabibus ab oriente iuncti, memorantur Plinio, l. 5. c. 11.

CANCIUS fluv. Picardiae, la Canche, Hedinum alluit, et infra Monstrolium in Oceanum cadit. Vide Quentia.

CANDACE Aethiopum Regina, tempore Augusti, maximi animi mulier, tantique in suos meriti, ut omnes deinceps Aethiopum Reginae eius nomine fuerint appellatae. Plin. l. 6. c. 29. Huius quoque fit mentio mentio apud Strab. l. 17. ubi illam magni animi feminam fuisse refert, sed altero [orig: alterô] oculo [orig: oculô] privatam; et Dionem, l. 54. Vide Marmol. l. 10. c. 23. et Iohannem de Barros, l. 3. c. 2. Candaces

Reginae, Iuditae quibusdam, Eunuchus per Philippum Euangelistani ad fidem Christi convertitur. Actor. c. 8. v. 27. Et consentaneum est, hunc Eunuchum semina Euangelii de Christo apud Aethiopas, Iren. l. 3. c. 12. Hieron. in Esai. c. 51. Cyrillus Cath. Euseb. l. 2. c. 1. sparsisse, quae postea per Matrhaeum Euangelistam exculta et latius propagata sint. Vide et supra Abyssini.

CANDACENSIS Vicus et Candaeum, oppidul. Galliae, ad Ligerim fluv. ubi Vigennam recipit. Estque provinc. Turoniae, sed in limite Andegavensi.

CANDAHARA regio Asiae, cum urbe cognomine in Persia olim, nunc sub Magno Mogole, a multis annis. Urbs ipsa est permunita, intra montes. 50. leuc. German. ab urbe Balch, 60. ab Indo fluv.

CANDAMIUS Mons vet. Inscr. Candannedo, Marianae in finibus Asturum, in Hispania Tarraconensi inter Logionem et Ovetum, urbes.

CANDARA urbs Paphlagoniae tribus schoenis a Gangris distans, et Thariba vico, ubi Iunonis Candarenae templum est. Steph.

CANDARI Sogdianae populi sunt et Plinio, l. 6. c. 16. et Ptolemaeo, quamvis apud priorem Gandari non recte vocentur.

CANDAVIA [1] regio et mons Epiri, Illyriam a Macedonia dividens. Lucan. l. 6. v. 331.

Vide Plin. l. 3. c. 23. et Strab. l. 7. Etiamnum la Canovia; estque regiuncula Albaniae, intra montes, ubi incolae plerumque Christiani. Baudrand.

CANDAVIA [2] in Excerptis veter. Plinii et Solini, eadem cum Scandinavia est, Germanicarum Insularum maxima; quam Ptol. *ska/ndeian vocat, praeter tres parvas hoc [orig: hôc] eodem [orig: eôdem] nomine, unam faciens megi/s2hn kai\ a)natolikwtuithn, maximam et Orientalissimam. Mela Codanoniam appellat, l. 3. c. 6. a Codano sinu, Gangaviam Solinus, c. 20. Gangavia Insula a regione Germaniae emmittit animal, quale alces. Et paulo post, De Germanicis Insulis Gangavia maxima est, sed nihil in ea magnum praeter ipsam: ad quem locum, vide Salmas.

CANDAULES Graecis Myrsilus, fil. Myrsi, an Meletis, ab Alcaeo filio Herculis oriundi, XXII. et ultimus ex Heraclidis, Lydorum Rex; occisus a Gyge iussu Reginae, eo quod nudam inspiciendam se Gygi concessisset, qui sic uxore et regno [orig: regnô] potitns est. Anno [orig: Annô] regni Candaulis 18. Sicque ad Mermnadas illud transtulit, in quorum familia duravit, usque ad Croesum, an. 210. Urb. Cond. Euseb. Herodot. l. 1. et Iustin. l. 1. c. 7.Nic. Lloydius. Factum id duodevicesima [orig: duodevicesimâ] Olympiade, aut, ut quidam tradunt, eodem [orig: eôdem] anno [orig: annô], quo [orig: quô] Romulus obiit, Plin. l. 35. c. 8. ubi Bularchi pictoris tabulam, in qua erat Magnetum praelium, a Candaule auro [orig: aurô] repensam tradit. Tanta iam dignatio picturae erat, addens. Desiit itaque Candaules anno [orig: annô] Nabonass. 30. qui est Period. Iul. 3996. postquam Heraclidae (quorum primus Argon) regnassent [orig: regnâssent] annos 505. filio [orig: filiô] succedente patri per 22. generationes, Herodot. l. 1. c. 7. Ioh. Marshamus Canone Chron. ad Sec. XII. et XVII. Vide Argon, Gyges, Meles, Xanthus, qui Candaulis fil. celebris Lydiacorum fuit auctor.

CANDEA urbs Indiae citerioris insul. Ceylan, regni cognominis caput, in meditullio insulae, urbs ampla et totius insulae facile princeps.

CANDEI Arabici sinus populi, quos Ophiophagos ob id vocant, quod serpentibus vesci soliti sint. Plin. l. 6. c. 29.

CANDELA quid proprie, vide infra, Lucerna. At pro lucerna olearia, apud recentioris aevi Scriptores passim; sicut kandh/la Graecis usurpatur. Sophronius Patriarch. Hierosolymit *tou= th=s2 kandhlas2 e)lai/ou a)/nw pro\ tw=n tou= *swth=ros2 ei)ko/nos2 a)pto me/nhs2 labw/n. Et infra, th=s2 kandh/las2 lamba/nei to\ e)/laion, Candelae accipit oleum. Anonymus de Locis SS. *)/anwqen tou= a(gi/ou ta/fou kremou=n tai kandh/laiols2. Infra kremou=n tai kandh/liad, Pendent candelae quatuor, etc. aliter tamen vocem usurpante Auctore Chronici Alexandr. p. 686. ut videbimus infra, ubi de Papyro. Dominico Macro Candela, cereus funiculus est, a verbo candeo: cuiusmodi candelas, in Communione Romana in exsequiis accendi notissimum, more a Gentilibus recepto [orig: receptô], sed damnato [orig: damnatô] Concilii Eliber. can. 34. ubi cavetur, Ne animae Sanctorum candelis inquietentur. Constantinopoli olim Imperator, quoties sollenni pompa [orig: pompâ] ad Templum ibat, duobus cereis erat comitatus; Patriarcha unico [orig: unicô]: quod privilegio [orig: privilegiô] postmodum ad Archiepiscopos Cypri, Bulgariae aliosque Metropolitas extensu, hodie omnibus Graecorum Episcopis in communi usu est: unde degradationis certissima nota, candelae exstinctio, uti de Arsenio Pattiarcha refert Pachymeres, l. 2. c. 13. Moris origo ex Apocalyps. c. 2. v. 5. Movebo candelabrum tuum. Similiter in Ecclesia Galliae Turonensis, Archiepiscopus in sollennitatibus ad sacrum celebrandum prodiens, praeeuntem hodieque cum candela accensa habet Thesauratium: quemadmodum in Mediolanensi Subdiaconus Sacerdoti, ad canendam Missam progredienti, manu candelam praefert, quae Cantharium appellari consuevit; altera [orig: alterâ] thuribulum defereus: quae ceremonia etiam, cum Euangelium canitur, ibidem obtinet, etc. De superstitione XII. Candelarum, quibus nomina Apostolorum inseripta, vide Pachymerem in Andronico, Petrum Cluniac. et Gregorium Turonens. ut et Lapidem, cuius inscriptionem refert Car. Macer in Hierolex. Alia, candelas accensas sub coniugatorum pedibus ponendi, damnata est legibus ab Ottone Legato Pontificio in Syria A. C. 1253. in Constitut. c. Simoniac. De alta: Candelam deferendi, ut vocatur in Concilio Nannetensi, dicemus infra ubi de Facularum accensoribus. Porro ritus, Candelas proiciendi et exstingnendi, in excommunicationibus

memoratur Reginoni; de Eccles. Discipl. l. 2. c. 409. Matthaeo Westmon. A. C. 1253. Aliis, Candelae de Madio mense, inter praestationes Eccles. referuntur in veter. Charta A. C. 1030. apud Unghellum in Episcopis Novar. Vide quoque hic [orig: hîc] infra; in civitate Atrebatum Candela S. Lamberti, magna [orig: magnâ] veneratione adservatur: de qua persuasum sibi incolae habent, B. Virginem eam illi praebuisse A. C. 1105. eiusque guttas in aquam resolutas morbis variis mederi, uti habet Ioh. Alberti apud Menochium Historiar. Centur. 4. c. 92. Simile quid, de Candelis, accensis in vigilia Assumptionis et in Missa eiusdem Festi, apud S. Matiam Maiorem Romae, refetunt Petrus Cluniac. et Gregor. Turonensis apud Macros in Hierolex. ubi eiusdem commatis quaedam reperies, de invocatione Apostolorum per XII. candelas, etc. De Candelarum apud Hebraeos usus adversus peieraturos, vide aliquid infra voce Periurium.

CANDELABRA Veterum, ita fere fiebant, ut hodie videmus ea, quibus in templis utuntur: catinus erat vel scyphus, et in medio uncinus, cui infiegebatur candela. Varro de Vita Populi Rom. apud Servium, Facibus aut candela [orig: candelâ] simplici, aut ex funiculo facta [orig: factâ], cera [orig: cerâ] vestita [orig: vestitâ]: quibus ea figebant, appellabant funalia. Ipse mox Servius, Nonnulli apud Veteres candelabra dicta tradunt, quae in capitibus uncinos habevent, quibus affigi solebat, vel candela, vel funes pice delibuti, quae interdum erant minora, ut gestari manu et praeferri Magistratibus a cena possent. Donatus item in Andriam, Funus a funalibus dictum est, i. e. uncis vel cuneis candelabrorum, quibus delibuti funes pice vel cera [orig: cerâ] infiguntur. Candelabra nempe ipsa in modum lancis vel e)mbafi/ou uncinum in medio habebant, cui infigi candela solebat, cum pediculo, quo [orig: quô] manu retinebantur. Cuiusmodi lances seu e)mba/fia, ad excipiendas candelae emunctiones facta, ba/mmoula vel ba/mpoula recentiores Graeci, unde ipsa Candclabra, si unico [orig: unicô] tantum constarent acetabulo [orig: acetabulô], *monstba/mboula; si duobus, *diba/mboula, iidem appellavore [orig: appellavôre], uti supra vidimus. Scyphi vocantur vulgato Interpreti huiusmodi acetabula, in Candelabro Templi Exodi c. 25. v. 31. et seqq. Tremellius Iuniusque lances vertit: Vide infra in voce Lychnuchus. Quod vero de funere supra ex Donato dictum, hinc est, quod, candelis e papyro cera [orig: cerâ] circumdato praelucentibus, mortui olim noctu efferri consueverunt. Persius, Sat. 3. v. 103.

Uti autem ex scirpi cortice tegetes, vela, vestes, stragulae, funes et alia vitilia confiebant; sic detracto [orig: detractô] cortice medulla interior candelis faciendis inserviebat, cera [orig: cerâ] circumdata, etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 375 et 1002. uti de investitura per Candelabrum, suo [orig: suô] loco [orig: locô]. De Candelabris sic Plin. l. 34. c. 3. Privatim Aegina Candelabrorum superficiem duntaxat elaboravit, sicut Tarentum scapos. In his ergo iuncta commendatio officinarum est. Nec pudet Tribunorum militarium salariis emere, cum ipsum nomen a candel arum lumine impositum appareat. Accessio candelabri talis fuit: Theonis iussu praeconis Clesippus fullo, gibbere praeterea et alio [orig: aliô] soedus aspectu, emente id Gegania sestertiis L. eademque ostentante convivio emptum, ludibrii causa [orig: causâ] nudatus, atque impotentia [orig: impotentiâ] libidinis receptus in torum, mox in testamentum, praedives Numinum vice illud Candelabrum coluit, et hanc Corinthiis fabulam adiecit: vindicatis tamen moribus nobili sepulchro, per quod eterna supra terras Geganiae dedecoris memoria perduret. Sed cum esse nulla Corinthia candelabra constet, nomen id praecipue in his celebratur, quoniam, etc. Ad quem locum vide Ioh. Frid. Gronov. de Pecunia vet. l. 4. c. 8. Vide quoque infra Clesippus, plura vero hanc in rem habes supra, voce Arboris imago cantharus carrus ac infra Lychnuchus.

CANDELARIA Gallis olim la Candeliere, hodie la Chandeleur, Italis Candelora, item Santa Maria Candelara; Latinis etiam Festum Candelarum, et Festum S. Mariae Candelarum: Festum est in communione Romana Putificationis B. Mariae, de quo vide Durandum, l. 7. c. 7. num. 17. Nomen ei a candelis ardentibus, quas hac [orig: hâc] die suis deferre praecepit Gelasius Pontifex Roman. abrogatis Lupercalibus, quae mense Februario [orig: Februariô] agi solita, testatur Varro. Litanias publicas et processiones sollemnitati addidit Sergius Pontifex. Finem, quo [orig: quô] ceremonia haec introducta, exponit Beda de Rat. tempor. c. 10. ubi eius cum Lustrationibus Veterum collationem instituit. Olaus Wormius, ad eundem diem, Kendelmess genti illi dictum, manum facem ostentantem depingi consuevisse: tradit in Fastis Danicis. Pluta hanc in rem vide apud Auctores laudatos Carolo du Fresne in Glossar. Aliud est Candelarum seu Candelabrorum Festum, quod in aliquot Galliae Ecclesiis, primae classis Festum est: ut quinque Candelabrorum, secundae classis. Ibidem, quando sollenniter, ut vocant, celebrat Episcopus, septem in Altari candelae ardent: quo [orig: quô] ritu alludi dicunt ad v. illa candelabra, quae Iohannes vidit ante Thronum Dei, Apocalyps. c. 1. v. 12. sicque significari, Praesulem quemque tot Spititus divini donis ornatum esse debere. Quod cautum etiam in Abbatibus mitratis, Sacr. Congr. Rit. die 29. Ianuar. 1628. In Papali Missa sollenniter itidem celebrata [orig: celebratâ]; non septem solum in Altari candelae ponuntur, sed etiam cum septem cereis accensis totidem Acolythi inserviunt, etc. Vide Macrum utrumque Hierolekcica, et infra in voce Lucerna nec non, ubi de Luminum sesto. Apud Graecos, qui lampades et candelas Aedium Sacratum accendere folent, *kandela/ptai, appellantur: at ipsum Sacristam Kandalaphthi appellant Maronitae.

CANDELARUS fluv. regni Neapolitani in Capitanata provinc. ex Apennino ortus, in mare Adriaticum se exonerat, prope Manfredoniam.

CANDELIS fasces involuti in sepulchro Numae Pompilii, apud Livium, l. 40. c. 29. Eodem anno [orig: annô] --- duae arcae lapideae oeionos ferme pedes longae, quaternos latae, inventae sunt; operculis plumbo devinctis. Literis Latinis Graecisque utraque arca inscripta erat; in alteva Numam --- sepultum esse: in altera, libros Numae Pompilii inesse, Eas arcas quum ex amicorum sententia dominus aperuisset; quae titulum sepulchri Regis habucrat, inanis inventa sine ullo vestigio corporis

humani --- in altera duo fasces, candelis involuti, septenos habuere libros, non integros modo, sed recentissima [orig: recentissimâ] specie. Qua de re sic Cassius Hemina, vetustissimus Auctor Annalium, apud Plinium, l. 13. c. 13. Lapidem fuisse ait quadratum, circiter in media arca vinctum candelis quoque versus. In eo lapide insuper libros impositos fuisse, etc. Hoc est, funiculis pice vel cera [orig: cerâ] illitis, uti habet Gronov. ad Livium. Sic candelio subigi, apud eundem Plinium, l. 33. c. 7. ubi de Minio: Auro [orig: Aurô] candente fucatum nigreseit --- invenio et calce adalterari --- Solis atque Lunae contactus inimicus: remedium, ut parieti siccato cera Punica cum oleo Liquet facta candens setis inducatur, iterumque admotis gallae carbonibus ad sudorem usque: postea candelis subigatur, ac dein limeis puris, sicut et marmora nitescunt, etc.

CANDERE proprium est ignis, unde a luce ignea candori nomen. Quin leuko\n album fit, a)po\ tou= leu\ssein, quod videre est, quia color est maxime conspicuus. Inde in Hesychio, leuka\, faidra\, lampra\. Item leukansqi/zonta, la/mponta. Rursus, leuko\n, to\ lampro\n. Ita ut leuka\ alba dici possint, quaecumque insigniter splendent, quomodo rutila et purpurea. Certe a Poetis purpurea vocantur, quae exituii caudoris sunt, ut tux et cygui. Albino vanus in Macenatis obitum.

Utrique enim colori, candido scil. et purpureo, hoc commune est, ut admixti luminis multum habeant. Unde verbum [gap: Hebrew] quod Hebraice rubere, est Arabice candere significat; quibus proin adamo, de camelo et iumento quovis, est maxime candidus, et naka adma, camela summe candida. Sic leprae macula lucida, a Mose vocatur [gap: Hebrew] Levit. c. 13. v. 19. quasi alab impense rubra, h. e. macula alba maxime candens, seu nivis instac candeus, atque ideo lucens, qui verus leprae color est, uti paret ex Exodi c. 4. v. 6. et 2. Regum c. 5. v. 27. Ob quod ipsum, verba Sponsae Cantic. c. 5. v. 10. [gap: Hebrew] Bochartus non vult reddere, Sponsus meus candidus est. Sed, Sponsus meus est candidus et lucidus, i. e. summo [orig: summô] candore nitens, etc. Vide eum Hieroz. Part. poster. l. 5. c. 6. ubi exponit locum Tlvenorum, c. 4. v. 7. de Nazaraeis, Corpore rubri fuerunt, prae peninim. Atque hoc [orig: hôc] sensu candere, de margaritis inprimis, occurrit; quae sive Graecam, sive Arabicam, sive Phoeniciam vocis originem attendas, a luce, nitore ac claritate, dicuntur. Et quidem candorem earum alii, apud Audrosthenem, cum atgento conferunt, alii cum piscium oculis. Et in candore ipso, inquit Plin. l. 9. c. 35. magna differentia. Clarior in Rubro mari repertus. Indicus specularium lapidum squamas assimilat. Summa laus coloris est, exaluminatas videri. Inde margarita diangh\s2 li/qos2, Clementi Alexandr. Paedagog. l. 2. c. 12. et diafanh\s2 th=| fu/sei, lapis pellucidus natura [orig: naturâ], Theophrasto dicitur. Isidorus quoque Characenus, ubi margaritam in coucha crescere tradit, quam diu carni adhaeret, sed a carne divulsam a concha non amplius ali, leiote/ran d' au/th\n, inquit, kai\ diaugeste/ran poiei=, sed leviorem eam pellucidioremque efficit. Et statim, *(h me\n tou=n e)mbu/qios2 pi/nna diaugesta/thn poiei=, Pinna, quae in alto degit, margaritam pellucidissimam gignit, apud Bochartum, ibid. Vide quoque Samas. ad Solin. p. 1133. ubi hunc de margaritis locum Plinii exponit, Mirum ipso tantum eas candere caelo [orig: caelô], sole rufescere, candoremque perdere, ut corpus humarum. Quare praecipue eum custodiunt, pelago altius meisae, quam ut penetrent radii. etc.

CANDIA [1] Insul. celeberrima maris Mediterranei ab urbe primaria sic dicta. Horrendo [orig: Horrendô] Turcico [orig: Turcicô] bello [orig: bellô], quod 24. annis, et gravissima [orig: gravissimâ] obsidione urbis Candiae, quae ultra biennium duravit, famosa. Portuum tanta [orig: tantâ] commoditate instructa est, ut Hieron. Gievarina Legatus Venetus, in conventu Electorali A. C. 1658. Francofurti habico, testatus sit, Candia [orig: Candiâ] semel subiugata [orig: subiugatâ], omnes Principes Christianos mari Mediterraneo adsitos, infestationibus Turcicis aeque obnoxios fore: Turcam enim, qui hactenus classem suam quotannis Constantinopolim reducere coactus fuerit, Regni huius adiectione non solum tutam ubique et omni tempore receptionem, sed etiam fabricandis instruendisque triremibus ac navibus amplissimam commoditatem acquisiturum esse. E numero horum protuum, indicat Auctor Histor. Orbis Terr. Retimum, Caneam, Candiam, Spinam Longam, Carabusam et Sudam. E regione quoque Candiae Standia est, locus itidem navium receptioni accommodus. In hac Insul. porro Labyrinthum fuisse, a Daedalo fabricatum, vestigiaque eius adhuc extare, Georg. Alexander Insulae Praesul apud Volaterranum, auctor est: ubi ait, Montem esse effossum ac undique concavum, una [orig: unâ] tantum et angusta [orig: angustâ] via [orig: viâ] adiri aptum, quo venientibus praeire ducem loci peritum cum ardente funali, qui monstret errores, alias inextricabiles. Sed Bellonius, qui Insulam hanc curiose lustravit, lapidicinam hic [orig: hîc] olim fuisse, quae vulgo Cretensi Labyrinthus dicatur, scribit. Malvatico [orig: Malvaticô] inprimis vino [orig: vinô] insignis est Candia, cui a vico Malvasia nomen: Volaterranus vero pro Arvisia dici Malvisia contendit, additque id genus vitium ex Arvisio Chius Iusulae promontor. unde Arvisia vina olim, in Cretam delatum esse. Hodie Insula bipartita est, pars una sub Turcis, in qua Retimum, Canea, Candia: Altera Venetis adhuc paret, ubi Spina Longa, Carabusa et Suda. Vide et Creta.

CANDIA [2] urbs Archiepiscopalis Cretae seu Candiae primaria: satis ampla et permunita. Cum portu commodo. Venetis post o bsidium diuturnum a Turcis aegre erepta, A. C. 1670, Olim Matium, teste Pineto, quod vide, ut et in voce Creta.

CANDIA Nova arx permunita Cretae, a Turcis, prope Candiam urbem exstructa. Nunc diruta iacet ab aliquot annis. A Candia vix 3. milliar. distabat. Vide Creta

candore aquae dictus: vulgo Conde, aliis, inprimis Sansoni, Caude. Hic ultimus est omnium, Avarionem augentium. Eodem [orig: Eôdem] modo [orig: modô], ab aquarum colore, plurimis fluviis Albae nomen haesit. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Alba.

CANDIDA [2] apud Ambrosium, Serm. 67. Praeparemus nova et praeclarissima munera, edamus primam Candidam, in vestitu nudorum, secundam vero non minus nobilem, etc. et in Actis Bonifacii Martyris, ubi de Aglae eius matre, Haec ergoter Candidam egerat, apud urbem Romam ex Praefectura: Editio est ludorum, quae fiebat olim apud Romanos, a Magistratibus, Praetoribus scil. et Quaestoribus Candidatis, proprio [orig: propriô] sumptu. In veter. Kalendario Hervarti M. Decembr. 13. Kal. Ian. Munus Kandida. Vide Car. du Fresne Glossar.

CANDIDA Casa urbs Scotiae, a Glascoa 45. milliar. Scotic. in Austrum, in ora maris Hibernici, ex adverso Monae insul. cum portu utcumque commodo. Vulgo With-hern.

CANDIDA Toga Polybio lampra\, proprie erat, quae a praelo et creta splendescebat. Splendens Senecae, ep. 5. Non splendeat toga, ne sordeat quidem: Et de tranquill. c. 1. Non ex arcula prolata vestis, non mille ponderibus, aut tormentis, splendere cogentibus, pressa. Pondera scilicet ac praela vestem splendere cogebant. Quo spectat locus Martialis, l. 2. Epigr. 46. v. 3.

Sic tua suppositis pellucent praela lacernis,
Et micat innumeris arcula synthesibus.

Alba itaque toga nativo [orig: nativô] lanae colore erat, candida addita [orig: additâ] creta [orig: cretâ] fiebat, ut Lipsius ait. Manutius quoque aliud fuisse Candidum, aliud album; et esse in colore candido splendorem quendam, qui non est in albo, itaque candidam nivem proprie dici, pallorem autem non candidum, sed album, docet. Cum autem in omni togarum lotione creta adhiberetur, nec ars fullonia sine creta esset, communi togae abluendae creta simpliciter adhibebatur, at togae, quam candidam vocamus, iam lotae creta superinducebatur, ut candesceret magis ac poliretur. Certe Plin. l. 35. c. 6. Cimoliam cretam abluendis vestibus in usu esse scribit: Umbricam autem, quae et saxum vocabatur, nonnisi poliendis vestibus assumi solitam. Illud etiam addi potest, togas, ut candidae fierent, postquam Umbrica [orig: Umbricâ] expolitae essent, praelo, ut dictum, subiectas fuisse, quo nitescerent, splendoremque acquirerent. Et talis propre fuit petitorum, qui hinc Candidati dicti sunt, toga, primo nempe abluta, deinde Umbrica [orig: Umbricâ] sive saxo [orig: saxô] expolita, et tandem praelo [orig: praelô] splendere iussa. Unde Persius, Sat. 5. v. 177.

Sequentibus temporibus, postquam toga pulla, quae olim in luctu solum sumebatur, vulgo communiter usurpari incepit, ditiores et in dignitate constituti omnes candida [orig: candidâ] veste usi sunt: Unde nata divisio Candidatorum et Pullatorum: ubi per illos, non ii solum, qui honores ambiebant, verum omnes illustriores cives, per hhos de plebe homines intelligendi veniunt. Unde is, cuius officium erat, Imperatoris literas in Senatu legere, Candidatus Principis, vel Quaestor Candidatus dicitur, apud Fenestellam, de Magistrat. Rom. c. 3. Vide Octav. Ferrarium, de re vestiaria, l. 1. c. 21. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 32. Sigon. de Iudic. l. 3. c. 19. etc. nec non infra, ubi de Niveo colore, Purpureo, it et Senatoria Veste, uti de sordida veste Candidae opposita suo [orig: suô] loco.

CANDIDAE et CANDICANTES, gemmae dicuntur Plinio, l. 37. c. 9. quae kru/s2alloi Straboni, l. 15. ubi de India, fe/rei de\ kai\ liqi/an h( xw/ra polutelh= krusta/llwn kai\ a)nqra/kwn pantoi/wn, e)/ti de\ kai\ margaritw=n: h. e. crystallina [orig: crystallinâ] facie gemmae, inter quas primatum obtinet adamas. Plinius, loc. cit. paederoti in iis primum locum tribuit; in reliquis recenset, Asterion, Astrion, Cerauni albam, alias: quas et crystallo propinquare dicit, Candidis opponit Strabo, d. l. a)/nqrakas2, quo [orig: quô] nomine palam est, eum ardentes gemmas significare, quarum principatum obtinet, qui a)/nqrac proprie est appellatus; reliquae Sandaresus, Lychnites, Hyacinthus, Rubinus, etc. Vide de utrisque Salmas. ad Solin. p. 1093.

CANDIDATI [1] dicti olim, qui Magistratum petebant; a toga candida, qua [orig: quâ] sumpta [orig: sumptâ] nundinis in Comitium venientes in colle considebant, unde coram possent ab universis videri, Macrob. Saturnal. l. 1. c. 16. Hi ut scopo [orig: scopô] potirentur, necessaria quaedam erant requisita; quorum 1. Nomenclatio fuit: Amicorum enim et populi voluntas quoniam concilianda erat, elaborandum Candidato erat, ut singulos cives nosset [orig: nôsset] eorumque nomina teneret: quod cum in tanto populo esset difficile, ministro [orig: ministrô] opus erat, qui Petitori nomina omnium civium, ut quisque occurrebat, suggereret; Hunc Nomenclatorem dixere [orig: dixêre] vulgo, Montorem Cicero: Fartorem Festus, quod clam velut infarciret in aures Candidati nomina salutandorum civium. 2. Blanditia: est autem blande appellate, non proprio [orig: propriô] nomine, sed honestiore, ut patrem, aut fratrem, aut patronum, salutare. 3. Assiduitas, ad quam pertinebat ambire, prensare ac rogare, seu supplicare: in quo postremo munere aut ipsi versabantur, aut alios claros viros adhibebant, Suffragatores dictos, qui vices suas sustinerent. Quo faciebat etiam; ut, cum in campum descenderent, tunicam deponerent, sive ne in sinu pecuniam gestare possent, sive ut cicatrices adverso [orig: adversô] pectore pro Patria acceptas, commodius omnibus occurrentibus possent ostendere; sive etiam, ut, quemadmodum prensationibus et supplicationibus, sic etiam habitu se deprimerent. 4. Benignitas, quae posita fuit in conciliando populo, congiariis dandis, prandiis praebendis, gladiatoribus exhibendis, locis parandis et pecuniis dividendis, in quae munera multos patrimonia satis ampla consumpsisse legimus. Haec tandem in largitionem degeneravit, a qua prius differebat: Benignitas enim liberalitatem magis, quam largitionem significavit, teste Cicerone Orat. in Muraen. Consuetudoque invaluit,

ut praesenti pecunia [orig: pecuniâ] populi suffragia emerentur, ad eamque rem adhiberentur Interpretes, per quos pactio inducebatur; Sequestres, apud quos pecunia deponebatur: ac Divisores, qui singulis pecunias distribuebant. Vide Cicer. de petit. Consul. et alibi, Asconium, Plut. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 7. c. 8. etc. Latins postmodum Candidatorum vox accipi coepit, vide supra in voce Candida toga ut et hic [orig: hîc] infra.

CANDIDATI [2] Graecis leuxei/mones2, dignitas Palatina aeque ac militaris fuit, instituta a Gordiano Seniore. Hic enim selectos e Scholarium classe quosdam, ex iis, quos staturae proceritas ac forma commendaret, in peculiarem Scholam seu cohortem coniecit, eosque Candidatos vocavit, quod fortassis candidi quidpiam in vestibus vel armaturis deferrent. Fasti Graeci. *gordiano\s2 *au)/goustos2 e)poihsen a)riqmo\n tw=n legome/nwn *kandida/twn, i)pa/ras2 au)tou\s2 kat' e)pilogh\n w)s2 telei/ous2 kai\ eu)sqenei=s2 kai\ mega/lhs2 o)/ntas2 sqe/as2, a)po\ tou= ta)gmatos2 tw=n legome/nwn xolaei/wn, kale/sas2 th\n xolh\n tou= au)tou= a)riqmou=, ei)s2 to\ i)/dion epw/numon *senio/rwn. ou(=toi/ ei)sen oi( th=s2 e(/kths2 xolh=s2, ubi de cognomine Gordiani Scholarium Seniorum, nomen ab eo inditum illis fuisse, docent, Quemadmodum apud Cedrenum eadem fere de Iuniorum Schola, a Gordiano Iuniore instituta [orig: institutâ] leguntur: utrique Historiae fidem derogante Salmasio [orig: Salmasiô], ad Capitolin. in Gordianis, c. 1. et 2. Certe Candidatorum nomen, aut cohortem scholamque a Gordiano primum institutam non fuisse, hinc patet, quod longe ante in Palatio Candidatos militasse [orig: militâsse], et Vegetio Candidatos simplares et duplares recenseri constat. Candenti lineo sub chlamyde indutos fuisse, refert Hieronymus, ubi de Nepotiano: Sic Ausonius,

--- -- --- -- --- -- Cum iam succinctus amictu
Per Ligurum populos solito [orig: solitô] succinctior ires,
Atque inter niveas alte veherere [orig: veherêre] cohortes, etc.

Militabant illi in ipso Palatio, atque adeo ad Imperatoris Custodiam adhibiti, perinde ac Scholares, e quorum classe erant, et quidem sextam obtinuisse scholam, vidimus supra ex Fastis laudatis: Meminitque Candidatorum Iuliani ac Valentis non semel, tamquam asseclarum ac custodum, Ammianus, l. 25. et 31. Corippus, de Laudibus Iustini,

Ornata est Augusta domus, iussuque regentis
Acciti Proceres omnes, Scholaque Palati est,
Iussa suis adstare locis: iamque ordine certo [orig: certô]
Turba Decanorum, Cursorum in Rebus agentum,
Cumque Palatinis stans Candida turba Tribunis,
Et Protectorum numerus mandante Magistro [orig: Magistrô], etc.

In hanc vero cohortem, utpote summae ac praecipuae in Palatio dignitatis, nulli admissi sunt, nisi qui genere, opidus et animo [orig: animô] coeteris praecellerent. Hinc passim legimus, in ea militasse [orig: militâsse] viros primarios, Iustinianum Iustini Imperatoris nepotem, apud Victorem Tunnensem, in Chron. Vitulinum, hominem dignitate et opibus illustrem, apud Nicephorum Constantinopol. in Brev. alios. Et refert Leo Ostiensis, Arduinum nobilem Mediolanensem, auro [orig: aurô] oblato [orig: oblatô] non modico [orig: modicô], a Docaeano Italiae Praefecto. Candidati honore donatum et quibusdam Apuliae oppidis praefectum fuisse. Ex eadem classe delectos copiarum et exercituum Duces, docent Synaxaria ad 31. Iulii in Vita S. Eudocimi, ut et Legatos ad Principes, Ammian. l. 15. Auctor Passionis S. Caloceri Mart. num. 11. Guilielmus Biblioth. in Hadriano II. alii. Sed et omnes in universum milites Romani Canditatorum nomine nonnumquam veniunt, quod in praelium ituri, aut pugnaturi, album paludamentum aut purpureum inducere solerent, quod testatur Val. Max. l. 1. c. 6. ex. 11. ubi de Crasso. Vide Car. du Fresne Glossar.

CANDIDIANUS Comes, iussu Theodosii Iunioris interfuit Concilio Ephesino, sed a Nestorio seductus, contra Orthodoxos, Cyrillum imprimis, ad Imperatorem scripsit: Postmodum ab hoc, ab Episcopis Concilii melius edocto, punitus. A. C. 43 1. Concil. tom. 2.

CANDIDUM Zeugitaniae regionis, quae proprie Africa dicitur, promontorium. Plin. l. 5. c. 4. Capo Ferrato, Mercat.

CANDIDUS [1] Consul, collega Numatii Quadrati an. Urb. Cond. 837. In Fastis Capitolinus Iulii Quadrati. Memoratur Spartiano, in Adriano Caes. c. 3. ubi Adrianum secundo [orig: secundô] utriusque Consulatu Tribum um Plebis factum esse refert. Vetus Insor. T. IULIO. CANDIDO. II. A. IULIO. QUADRATO II. COSS. qui annus Imperii Traiani octavus, aetatis Hadriani nonus erat et vigesimus. Vide Casaubon. ad loc.

CANDIDUS [2] Isaurus, Historiam scripsit, ab imperio Leonis exorsus, vel Zenonis, Voss. de Hist. Graec. l. 3. c. 21. vult, usque ad Anastasium. Christianus fuit, sed stylius eius nimis poeticus videtur Photio, Biblioth. c. 79.

CANDIDUS [3] scripsit Hexaemeron. Hieron. Euseb. Item Episcop. Donatistarum, in Africa, qui in Ecclesiae communionem rediit. Augustin. l. 2. c. 10. contra Crescon. Item, Presbyter a S. Gregorio, in Galliam missus; l. 4. ep. 5. et l. 5. ep. 10. Item Monachus, aliquot vitarum auctor. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 34. Hugo Candidus, Monachus, Historicus. Idem c. 56. Petrus Candidus December, Nicolao V. gratus, Alphonsi V. Arragoniae Regis iussu, Appianum Alexandr. vertit, sed parum feliciter. Scripsit dem vitam Philippi, Vice-Comitis Mediolanens. Obiit an. aetat. 80. Mediolani. Paul. Iov. in Elog. Nic. Lloydius.

CANDIOPE Oenopionis filia, soror Theodotionis, quam cum frater in venatione in antrum traxisset, vim illi intulit: et ex ea Hippolagum suscepit, quod cum Oenopion rescivisset, indignatus filium exulatum abire iussit: qui oraculo [orig: oraculô] edoctus versus Orientem in Thraciam cum Candiope, et parvo filio delatus est, ibique ob insignes virtutes in magno pretio fuit. Aliter Ovidius, ut infra de Orione.