CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CANI populi Rhaetiae, quorum regio Campi Canini, Amm. Marcellino, l. 15. Hodieque Italis Grisoni et Germanis Grawpundter, i. e. Cani Confoederati. Simler. de Rep. Helv. l. 1. Vide Rhaeti.

CANICLEUM arx Constantinopol. seu Palatium Imperiale, cui, qui praeerat, Canicleus seu Caniclinus, vocabatur, Macer in Hierolex. Melius *kaniklei=on vas erat, in quo asservabatur sacrum encaustum, quo [orig: quô] Imperatores diplomata vel Epistolas subsctibebant; unde Caniclinus, dignitas Palatina in eadem Graecorum Imperatorum aula, Graece o( e)pi\ kaniklei/ou, appellatus. Erat vas illud aureum, gemmis lapillisque distinctum, doxei=on e/ruqroda/nou dialiqon xru/seon, h. e. calamarium aureum margaritis et pretiosissimis gemmis insignitum, uti describitur a Niceta in Manuele, l. 3. num. 4. seu, ut habet Petrus Diaconus, Chron. Casin. l. 4. c. 13. xrusi/menon skeu=os2 ei)s2 ta\s2 basilika\s2 u(po/grafa\s2, Aureum vas ad Imperatorias subscriptiones. De Encausto vide infra. Sic itaque Caniclinus idem fuerit cum Logotheta, uti pluribus probat Car. du Fresne ad Alexiadem, p. 378. Appellatum est autem vas illud caniculus, kaniklei=on, quod caniculi formam effigiemque prae se ferret. Salmas. tamen ad Solinum vocem Caniculum a kanou=n, deducit, quae vox in Glossis trubli/on et magi\s2 vertitur, unde canistrum dictum. Vide Pachymerem, l. 8. c. 32. l. 9. c. 24. aliosque laudatos Carolo du Fresne, in Glossar. et supra in voce Calamaricum ac Cana.

CANICLEUS seu CANICLINUS, kaniklei=on, palatium alterum Constantinopoli, arce et monasterio [orig: monasteriô] insigne, a cuius praefectura, apud Auctores Orientales omnium honoratissima, et qua [orig: quâ] Codinus socerum donat Imperatoris, Caniclinus dicitur. Hunc Cancellario assimilat Rodericus, de gestis Frid. I. l. 1. c. ult. Tyrius autem de Bello Sac. l. 22. c. 6. Logothetem, qui Cancellarium verius exprimit, a Caniclino videtur distinguere. Guntherus non male de Camerario intelligit, Ligurin. l. 8.

--- -- --- -- Tempore servus eodem [orig: eôdem]
Argolici Regis, Graeci cognominis usus
Hoc Canichlinus erat, nobis Camerarius idem
Esse potest.

Sic Narses, apud Paulum Diacon. Longob. l. 2. c. 3. et alios, Chartularius dicitur: Cedreno koubikoula/rios2, et a vetere Scholiaste Iuliani Patricii, Constit. 15. Tit. 60. Cubicularii exponuntur Chartularti. Vide Henr. Spelmann. Gloss. Archaeol. Vide et supra.

CANICULA [1] Stella lucida in ore canis, quae quod Canem diem unum, noctemque antevertat, a Graecis Procyon, a Cicerone etiam Antecanis appellatur. Vide Erigone, et Caesii Caelum Astronomico-poeticum, p. 250. Salmasio proprie proku/wn, qui et Canis minor Plinio, l. 18. c. 28. et minusculus Vitruvio, l. 9. c. 7. male a nonnullis confunditur cum stella maioris Canis lucidissima, quae *sei/rios2 per excellentiam appellatur, cum alias, ab eodem lucis candore, omnia astra sei/ria vocet Ibycus. Quamvis enim et stellam illam, quae in ore Canis, pro/kuna appellent Graecorum nonnulli, eo quod in primore parte oris canis constituta prius oriatur, quam Canis totus: tamen hic proku/wn, qui Sirius est, diversus est a sidere Ante-canis, quem et pro/kuna dixere [orig: dixêre], quod ante canem maiorem oriatur, vel, et Plinius, d. l. quod indicet Canis ortum, constitutus iuxta lacteum circulum etc. Vide infra in voce Procyon. Ab exortu autem Caniculae, ad alterum eiusdem exortum, anni sui spatium definiebant Aegyptii, ut supra diximus, ubi de Canario Anno: Orygem feram tradentes ea hora [orig: horâ] ac momento [orig: momentô], quo [orig: quô] id sidus exoriebatur, vocem emittere atque hoc [orig: hôc] indicio [orig: indiciô], annui motus orbem absolutum esse, indicare. Imo Libyes omnes capras idem apud se facere inemorant, ut commodum exoriente cum Sole Canicula [orig: Caniculâ] ad eam converterentur et vocem emitterent, quod signum esset certissimum sollemnis circuitus, ut videre est apud Plut. de Sollertia Animal. Quod nec de solis Libyae capris, sed de aliis etiam pecoribus ac iumentis, refert Antigonus ex Lyco. quam rem paulo aliter sic narrat Solinus, c. 32. Aegyptium limitem, qua ad Diacecaumenem tendit, incolunt populi, qui momentum, quo [orig: quô] reparari mundum ad motus ferunt annuos, hoc [orig: hôc] studio [orig: studiô] deprehendunt. Eligitur sacer lucus, in quo conseptant animalia diversissimi generis. Ea, ubi ad statum modum caelestis pervenit disciplina --- alia ululant, alia mugiunt, quaedam stridunt etc. Porro Plin. loc. cit. Orygem appellat Aegyptus feram, quam in exortu eius contra stare ac intueri tradit, ac velut adorare cum sternuerit. Certe Aegyptios sternuente oryge, ortum Caniculae deprehendisse, traditum veteri Scholiasti Arati, Auctori Vitae Isidori apud Photium, Aliis. Uti autem Canis maior, Europae custos, aliis Canis Orionis: sic Canicula, Icarii canis fuisse dicitur Hygino: unde in Ceo Insul. quo Artici agrestes, qui Icarium interemerant, se receperunt, Aristaei monitu, ad liberandam peste terram Graeciam et praecipue Cyclades Insul. Caniculae sacra facta, eaque quotannis postmodum continuata esse, idem, ut et Diodorus, tradit. Vide Salmas. ad Solin. p. 144. 429. et seqq. 723. nec non infra in voce Canis. De canum vero, in exortu huius stellae, occidendi apud Romanos more, retro diximus.

CANICULARES Dies matura messis. Unde de Virgine, quae inter sidera est, Avienus in Paraphrasi Aratea,

Aut Pelusiaci magis es Dea littoris Isis,
Digna tori consors et cura latrantis Anubis.
Seu tu diva Ceres, sic nam tibi fragrat arista,
Et ceu Siriaco [orig: Siriacô] torretur spica calore
Protentata manu.

Ubi intelligit spicam eam, quam manu gestat, maturam videri, utopote Sirii tostam calore. De eadem Germanicus,

--- - --- --- - Cui plena sinistra
Fulget spica manu, maturisque ardet aristis.

At quum per decimam consurgens torrida partem,
Spica feret prae se squalentes corbis aristas:

Spicam vocans stellam Virginis maiorem, et squalentes corbis aristas eleganter appellans, quae arefactae sunt et maturae, quales exstant, quum demetuntur et in corbem messuariam, qui mos fuit apud Veteres congeruntur. Salmas. ad Solin. p. 1236. Feriatos Romanis hos dies fuisse, infra dicemus.

CANIDIA unguentaria Neapolitana, in quam tamquam in veneficam, saepe invehitur Horatius. Vide Gratidia.

CANIGUS Mons unus ex Pyrenaeis, Candidus etiam dictus, inter Comitatum Ruscinonensem et Cataloniam, versus Confluentes.

CANINA Effigies in capite symbolum olim Ducis ignavi et vitiis mersi. Non dico illum utilem Canem, vigilem et pastoritium; nec venaticum, et generosum, de quibus infra: sed timidum, impurum, ignavum latratorem, crudelem, exedentem cadavera, cuiusmodi apud Bactrianos dicuntur fuisse sepulchrales, aut ecrte similem illius Atistophanaei, *(ipp.

*(\os2 ke/rkw| sai/nwn o(po/tan deipnoi=s2 e)piqhrw=n
*)ece/detai/ sou t' ou)=yon, o(/tan su/ pou a)/llose ka/skhs2,
*)esfoitw=n d' e)s2 t)oupta/nion lh/sei se kunhdo\n
*nu/ktwr ta\s2 lopa/das2 kai\ ta\s2 nh/sous2 dialei/xwn.

Simile quid fuit pileus Eilotarum, apud Athenaeum, l. 14. quem ipsis e camna pelle gestare necesse fuit, in signum miserrimae conditionis, cui eam gentem necessitas apud Lacones addixerat. Vide quoque Platonem, de LL. l. 6. Eiusdem generis fuere forte Camnae illae Aegyptiorum effigies, de quibus Romam advectis, ut illic quoque inter Numina colerentur: Prudentius, contra Symm. l. 2. v. 353.

CANINEFATES populi Batavis finitimi, et eandem insulam incolentes, qui origine et virtute, et lingua [orig: linguâ] pares Batavis numero [orig: numerô] superantur. Tacit. l. 4. Hist. c. 15. 16. Le pays de Gorikum en Hollande. Kenemerland, B. Rhenano. Hos Fulvius Ursinus Cannanefates ex antiq. inscript. vocat.

CANINI Campi Rhaetorum sunt apud Marcellin. l. 15. Grisoni Italis, Graupundter Germanis. Vide Cani.

CANINIUS [1] Morerio C. Canimus Rebilius, eodem die, quo [orig: quô] adeptus est Consulatum, obiit. Septem enim horarum Consul fuit, in quem iactatum est illud scomma Ciceronis, l. 7. Famil. Ep. 30. Mira fuit Caninii Consulis vigilantia, qui toto [orig: totô] suo [orig: suô] consulatu somnum non vidit. Vide infra.

CANINIUS [2] Angelus, Angleria [orig: Angleriâ] Insuber, in Linguis eruditis optime versatus, docuit illas in Italia primum, Venetiis, Patavii et Bononiae, dein in Hispania; unde ab Andrea Dudithio in Hungariam vocatus; postmodum Parisiis eodem [orig: eôdem] munere functus, tandem in Arvernia obiit, in Familia Guil. Pratensis Episcopi Claromontani, saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô]. Princeps Grammaticorum Graecorum Tanaq. Fabro. Edidit Institutiones linguae Syriacae. Assyriacae atque Thalmudicae, una cum Aethiopicae ac Arabicae collatione, quibus ad calcem addita est N. T. multorum locorum Historica enarratio. Grammaticam Graecam: Versionem Latinam Simplicii in Manuelem Epicteti, Commentarium de Locis Scripturae Hebraicis. Svertius in Vita Magit, Thuanus, Tanaq. Faber, Notis in prima. Scalig. Anton. Teissier, aux Eloges des Hommes Scavants Vol. 1. etc.

CANINIUS [3] Celer, Orator Graecus, inter Praeceptores Marci Antonini Philos. apud Iul. Capitolin. c. 2. cuius praeterea [orig: praetereâ] nemo meminit, praeter unum Philostratum, qui vitam eius sed nec ex proposito scripsit; meminit tantum illius obiter, et texnogra/fon nominat; Eundem ab Epistolis Imperatoris fuisse dicit, sed cuius, non addit; Hadriani fuisse, divinare facile est: in Dionysio, ou' ga\r *dionusi/ou to\ fro/ntisma tou=to, a)lla\ *ke/kertis2 tou= texnogra/fou, o( de\ *ke/ler me\n basilikw=n e)pistolw=n a)gaqo\s2 prosta/ths2, mele/th| de\ ouk a)poxrw=n' *dionusi/ou to\n e)k meiraki/ou xro/non dia/foros2. Mentionem tamen Celeris ipse quoque Marius facit Vitae suae l. 8. Salmas. ad loc. etc.

L. CANINIUS Gallus Consul, Collega Vipsanii Agrippae, an. 717. Urb. Cond. 37. ante Christum Natum cum Hierosol. ab Herode, iuvante C. Sosio [orig: Sosiô], capta est.

C. CANINIUS Gallus Consul, an. 752. Urb. Cond. quem Christi natalem, Onuphr. Sigon. Pererius, Salianus, etc. volunt. Vide et Caius.

CANINIUS [5] Rebilus, praenomine Lucius, Legatus Caesaris in Gallia. Caes. l. 7. Comm. c. 83.

CANINIUS [7] Rebilus, unius diei Consul, C. Caesare Dictat. cum belli civilis praemia festinarentur. Tacit. l. 3. Hist. c. 37. Vide supra.

CANINIUS [8] Rufus, amicus Plinii iun. Poema de Dacis meditatus est. Plin. l. 1. ep. 3. et l. 8. ep. 4.

CANIS [1] nonnullis Scriptoribus dicitur, qui aliis Cham vel Can, item Caanus, quae omnia ex Caganus orta, de qua voce retro diximus. Chronicon Nangii A. C. 1299. Usuncassano Tartarorum Rex, Qui et Magnus Canis dicitur. Byzantini seu Graeci recentiores *ka/nhs2 et *ka/nis2 Tartarorum vocant Principem. Pachymeres inprimis, l. 3. c. 25. l. 5. c. 4. l. 10. c. 25. et l. 11. c. 16. qui vocem hanc dicto [orig: dictô],

libro [orig: librô] 5. c. 4. Imperatorem sonare, addit. *tzi/ggis2 ga\r to\ o)/noma, o( de\ *ka\n basileu/s2. Idem coeteros quoque Toparchas Canes vocatos innuit, l. 9. c. 26. et Principes Tartariae gentis *kani/das2 appellat, l. 5. c. 4. quos Canesios nuncupat Magister Rogerius, Destruct. Hungar. c. 33. Alteri vero ipsorum Canesio, i. e. maiori volenti prostrato succurrere, etc. c. 35. constituerunt Canesios, i. e. Ballivos, qui iustitiam facerent. Infra, Procurator meus de istis dominis erat unus, et paene mille villas regebat et erant Cancsii fere centum etc. Ab hac igitur origine, aliquot ex Scaligerorum gente, quae Veronensem diu Principatum possedit, Canes appellatos censuit Iovius, quam vocem nomini interdum proprio sic praeponebant, Can Franciscus, Can Grandis, Can Signorius. Vide Iosephum Scaligerum in Vita Patris. Sed nec Veronenses duntarat Principes id sibi praenomen vindicavere [orig: vindicavêre], cum in familia Dandula apud Venetos idem usurpatum doceat Sansovinus in Venetia, l. 13. sub A. C. 1328. qui, ut modo dictus Scaliger ibid. p. 29. docet, non a latranti illo animali dicti sunt; sed, quod lingua [orig: linguâ] Winidorum seu Sclavorum, Cahan idem sit, quod Rex aut Princeps. Quam quidem sententiam non parum firmat ipsa olim Serviae Principis appellatio ac nomenclatura: Knes enim appellabatur, seu me/ga *kuezis2, magnus Knes, vel *kneu/zhs2 pa/shs2 *serbi/as2, Cnenzes totius Serviae, ut est in Codice Reg. MS. 2023. ex quo descripsit Goarus, quae habet, post Codinum de Officiis aula Constantinop. p. 414. 415. Idem autem valet, quod Dominus: eam namque fuisse vocis Kneg apud Slavos notionem, discimus ex Dietmaro, l. 7. quem laudat Car. du Fresne in voce Caganus.

CANIS [2] apud Romanos, custodiae causa [orig: causâ] in tabernis legitur fuisse. Paulns IC. l. 2. §. 1. ff. si quadr. paup. fec. dic. Si quis aliquem evitans, Magistratum forte in tabernam proximam se immisisset, ibique a cane feroce laesus esset, non posse agi canis nomine quidam putant, at si solutus fuisset, contra. Etiam Ostiarii plerumque comes fuit. Plautus, Mostellar. Actu 3. sc. 2. v. 167.

Hinc de Vitellio Imperatore latebras quaerente Sueton. c. 16. Confugit, inquit, in cellulam Ianitoris, religato [orig: religatô] pro foribus cane. Vide quoque Senec. de Ira l. 3. c. 37. Et hic erat mutus, vel potius vocalis custos, qui Excubitore dormiente vigilaret: Ianitori enim vigilia indicta erat. Videturque ad cynicum hoc munus alludere parabola divitis Epulonis, quae exstat Lucae c. 16. v. 21. In quam ita commentatus est P. Chrysologus Serm. 123. Sed dicis dives; ego etsi vinum negavi, aquam peto, quam communem cunctis animalibus auctor ipse omnium praestitit et natura. Puto dives, quod et aquam pauperi tu negasti [orig: negâsti], cui ne ingrederetur ianuam tuam, ne ad tuum pureum perveniret, Canes quamplurimos obiecisti. Sed et erant, qui pone ianuam canem pictum haberent, ut apud Petronium, Trimalcio. Nec hominibus solum hunc usum praestitere [orig: praestitêre], sed et summorum custodiam Numinum canum sollicitudinibus credere soliti sunt Veteres, quod ridet false Arnob. adv. Gentes l. 6. ubi voce sollicitudinibus magnam vigilum istarum et intensam sollicitudinem indigitat, qui idcirco dormire iubentur interdiu, noctu ut vigilent. Varro, de Re Rust. l. 1. c. 21. Canes potius cum dignitate et acres paucos habendum, quam multos. Quos consucfacias potius noctu vigilare: et interdiu clausos dormire. Quare apud Phaedrum cans, l. 3. Fab. 7.

--- -- Alligant me interdiu,
Luce ut quiescam, et vigilem, nox quum venerit.

Et apud Aeschylum ille Agamemnone, queritur vigilem se stare continuis noctibus, canis instar vigilis,

*qeou\s2 me\n au)tw=| tw=n d' a)pallagh\n po/nwn,
*frourai= e)tei/ai mh=kos, h(\n koimw/menos2
*ste/gais2 *)atreidw=n a)/gkaqen, kuno\s2 di/khn
*)/astrwn ka/toida nukte/rwn o(mh/gurin.

In delitiis vero tricliniaribus catelli erant, ut testatur mulier Chananaea apud Matth. c. 15. v. 26. 27. et indicant sculpturae antiquorum Marmorum, apud Fulv. Ursinum, Appendic. ad Ctacconium de Triclin. Porro praeter villaticos molossos, Vestigatoris quoque minister canis fuit, qui vestigia ferarum odoraretur, ut habent leges Baioariorum et Artemidorus, Onirocr. l. 3. c. 2. cuius pretium sollertia naris et industria: nare mereri tales Gratius ait. Vide Laur. Pignorium Comm. de Servis. Ad sacrificia etiam Canem adhibitum, quamvis id in Lege sua gravissime Deus prohibuerit, apud Cares legimus, qui Marti hanc victimam, sicut Scythae asinum, sacrare solebant, teste Clemente in Protreptico. Sed magis mirum, quod Aegyptii etiam Numinibus sus inseruerunt, non felem solum, sed et canem; de cuius veneratione vide Cicer. Tusculan. l. 5. Unde Iuvenalis, Sat. 15. v. 8.

Cynopolitanis inprimis in veneratione fuisse, indicat Clemens praefatus loc. cit. Addunt Herodot. Euterpe et Diodorus Sic. l. 2. Aegyptios, in quorum aedibus Canis moreretur, solitos fuisse ad luctum indicandum, totum corpus radere, cum in felis, itidem illis miseris sacri animalis, obitu supercilia solum pillis nudarent. De Cynocephali cultu vide infra; de Sergii Haerctici Cane, cuius interitum annuo [orig: annuô] ieiunio [orig: ieiuniô] venerantur Armenii, supra voce Artziburus: et plura hanc in rem, apud Bochart. Hieroz. Part. 1. l. 2. c. 55. 56. et Car. du Fresne Glossar. Cadavera canibus obiecta, vidimus supra: etiam Parentum, infra in hac voce. Iisdem sepulchra constituta ab Hadriano Caesare memorat Ael. Spartian. c. 20. Equos et canes sic amavit, ut eis sepulchra constitueret. Qui mos olim multorum, ut apud Plinium, Plutarchum, Martialem, Alios, ut et infra in voce Philocynegus, videre est. Iis obici reos quoque vivos consuevisse, diximus alibi, et memorat crudelissimi huius supplicii exemplum Petrus de Valle Itiner. Persic. in Iudaeis quibusdam Magiae convictis, Hispahani, Persiae Metropoli, statutum.

Nec omittendum, quod Canum in bello eximius olim usus; Sic enim Alyattes Lydus Cimmerios ex Asia exegit canum auxilio [orig: auxiliô], ut in adiunctis ad Eusebium legimus, et in Polyaeni Stratag. l. 7. c. 2. Similia exempla vide apud Lipsium, Ep. ad Belgas, Cent. 1. Ep. 44. ubi multa de Canibus egregia. Inprimis vero feroces Indici, quos es cane et tigride nasci, Diodorus tradit, l. 17. c. 92. et Aelianus, Hist. anim. l. 8. c. 1. Gallici item, quos ex lupis generari, Patricius scribit: Cuiusmodi canes reperiri in provinc. Gingui Cathaeis finitima, testatut Paulus Venetus l. 2. c. 49. ut duo canes et vir sagittarius equo insidens leonem sternerent. Vide quoque Freinshemium ad Cartium l. 9. c. 1. et Auctores illi hanc in rem laudatos. A Cane, nomen celebri Cymicorum sectae, in qua Diogenes Canis nomine superbus, eiusdem animalis figura [orig: figurâ] repraesentatur, in veteri lapide, qui hodieque Venetiis visitur, cum hac Inscript.

*ei)pe\ ku/wn ti/nos2 a)/ndros2 e)festw\s2 sh=ma fula/sseis2;
*tou= *kuno\s2. a)lla\ ti/s2 h)=n ou(=tos2 a)nh\r o( *ku/wn;
*diogenh\s2 ge/nos, ei)=pe, *sinopeu\s2, o(\s2 pi/qon w)/|kei,
*kai\ ma/la nu=n de\ qanw\n a)ste/ras2 oi)=kon e)/xei.

apud Iacobum Sponium, Itinerar. Graeciae Part. 3. p. 60. Vide quoque alia ex Genitivo kuno\s2 composita infra.

CANIS [3] sidus caeleste oriens, 18. Cal. Aug. occidens autem, sed non totum, post dies 40. quod dierum spatium Dies Caniculares appellamus: quo [orig: quô] tempore sidus hoc in medio Caeli centro cum sole coniunctum aestum conduplicat. Unde et nomen invenit, quod nimio [orig: nimiô] calore mordere quodammodo videatur. Unde Aestiferum Canem appellat Virg. l. 2. Georg. v. 353. et Tibull. l. 3. El. 5. v. 2.

Vide omnino Caesium, in Caelo Astron. p. 258. etc. Ut inter erraticas prima honore divino aucta est Veneris stella, quam Phosphorum et Hesperum dicimus, ita inter fixas, ad id decoris primo illa evecta est, quae vocatur *)astrw=|os2 ku/wn, Caelestis canis, vel etiam Sirius: Imo ab Aegyptiis Hespero quoque praelata, Isidisque, quae cum Osiride supremum iis Numen erat, nomine est insignita, Plut. de Isid. et Osir. Praeter Aegyptios vero Romani quoque religiose hoc sidus coluerunt, ut docet Festus passim; unde obscurum non est, cur Deo Rubigo sive Rubigini, praeter ovem, etiam canem immolarent, in Aprili. Nempe, quia Caniculae sidus frugibus inimicum, non longe a porta Catularia Romae, rufae ei canes, deprecandae saevitiae causa [orig: causâ], immolabantur. Praeter Canem autem in Meridionalibus sideribus, Piscem quoque divinos invenisse honores, dicemus infra suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Vide Voss. de Idololatr. l. 2. c. 36. Idem vero sidus dum *mai/ra quoque dictum est; namque Hesychius: *mai/ra ku/wn to\ a)/stron (quam Maeram seu canem Erigones fuisse Poerae fabulantur) ingeniose Anglus Sanfordus coniectabat, Mairam esse Liberi (h. e. Mosis) sororem Mariam. Mosem enim, sub Liberi schemate, cultum, accurate osteudit Voss. qui cum fidelem haberet socium Caleb, [gap: Hebrew word(s)] Keleb quoque Hebraeis canem denotet: non difficile hinc videre est, cur Gentiles Libero dederint socium canem, orta [orig: ortâ] nempe fabula [orig: fabulâ] ex vocabuli homonymia. Nec enim e vulgo canem fuisse, indicio [orig: indiciô] est, quod donum dicatur Panos, h. e. Domini totius naturae, quodque ratione foret praeditus, ut est apud Nonnum, Dionysiac. l. 17. v. 187. et seqq. praemium eius etiam caelum. Ita enim ad eum Liber:

--- -- *xa/rin de/ soi e(/neka mo/xqwn,
*dw/sw a)moibai/hn meta\ *sei/rion a)ste/ra *mai/rhs2,
*ai)qe/ros2 a)sto\n e)gw/ se, kai\ a)stero/enta tele/ssw
*)/agxi kuno\s2 pro/teron, stafulh\n i(/na kai\ su\ pepai/nhs2,
*bo/truos2 e)s2 liqei/an a)konticwn se/qen ai)/glhn.
--- -- --- Gratiam tibi, laborum ergo,
Referam mutuam, post Sirium, stellam Maerae,
Aetheris civem ego te, et stellis multis relucentem efficiam,
Prope Canem priorem, uvam ut et tu maturam reddas,
Racemi in ubertatem iaculans a te splendorem.

CANIS [4] Ordo equestris a Buchardo IV. ex Montmorantia famil. primo Galliae Barone, institutus; qui pace cum Philippo I. vel Ludov. fil. eius potius, a quo arce quadam [orig: quâdam] exutus erat, quod Adrianum Abbatem S. Dionysii bello [orig: bellô] vexasset [orig: vexâsset], mita [orig: mitâ] A. C. 1102. Parisios venit, magna [orig: magnâ] comitatus caterva [orig: catervâ] equitum, quibus omnibus Canus insigne de collo pendebat, ad fidelitatem suam demonstrandam. Mennenius de Ordinib. Equestr.

CANIS [6] convitium atrox. Quamvis enim humilitatis sit, cum quis eousque se abicit, ut Canis vocari non dedignetur. Quemadmodum de Davide legimus 1. Sam. c. 24. v. 15. de Mephibosetho, 2. Sam. c. 9. v. 8. et de Hazaele 2. Regum c. 8. v. 13. Nec non de Helena, Il. z. v. 356.

*da/er, e)pei/ se ma/lista po/nos2 fre/nas2 a)mfibe/bhken
*(ei/nek' e)mei=o kuno\s2 --- --- -
O levir, quoniam animum tuum labor maxime invasit
Propter me, quae sum canis.

Tamen alterum qui sic appellat, eum docet se ptorsus spernere et pro nihilo habere. Ut cum Abisai dicit de Semei 2. Sam. c. 16. v. 9. Cur malediceret canis iste mortuus domino meo Regi? et Ulysses procis Od. x. v. 35. *)=w ku/nes2, ô Canes. Et quidem Scriptura Canum nomine, significat Infideles, Matth. c. 15. v. 26. Profanos Verbi divini contemptores, qui crudeliter saeviunt in veritatis praecones, Matth. c. 7. v. 6. Quosvis piorum hostes et invasores, Psalmo 22. v. 17. Impuros, Apocal. c. 22. v. 15. et Pastores mercenarios, qui pro Domini grege se pascunt, Esaiae c. 56. v. 10. Nempe aut in genere canes,

aut saltem nonnulli eorum, iis vitiis laborant, quibus haec sunt analoga. Ut enim taceam, multos somno et gulae deditos esse, kramad\oi/lwn proin cognomento [orig: cognomentô] digniffimos, quomodo vocari refert Hesychius, testudines cochleasque et ta\s2 nwqrota/tas2 tw=n kunw=n, canum tardissimas pigerrimasque. Proprium canum est to\ loi/doron, convitiari, et ignotos quoslibet latratu, nonnumquam morsu lacessere. Unde vel mere hyperbolicum est, quod habetur Exodi c. 11. v. 7. nullum canem hirrivisse, in tot Israelitarum milia, ex Aegypto excedentia, vel id fuit insigne miraculum, quo [orig: quô] Deus testatum voluti, se specialius huic populo invigilare et prospicere. Nec immerito Hecuba in canem fingitur fuisse mutata, quia Graecorum Proceribus perpetuis convitiis quasi oblatrabat. Plautus. in Menaechmis, Actu 5. Sc. 1. v. 14.

ME. Non tu scis mulier, Hecubam quapropter canem
Graii esse praedicabant? MU. Non equidem scio.
ME. Quia idem faciebat Hecuba, quod tu nunc facis.
Omnia miale ingerebat, quemquam aspexerat.
Itaque adeo iure coepta est appellari canis, etc.

Sed et canum vitium summa Impudentia est, sive enim gulae indulgent, sive libidini, nihil non in propatulo patrant. Unde pletasque voces, quae impudentiam significant, Graeci a cane desumunt, ku/naidos, kunai=os, kunei=s2, kunw/h, apud Hesychium; ku/nteros2 item: etiam ipsum Canis nomen pro impudente est, apud Eund. et Pollucem, l. 5. c. 11. ubi Aristogiton Cydimachi filius Canis, propter audaciam, dictus legitur. Est porio Canis immundum animal. Virg. Georgic. l. 1. v. 470.

Unde Deuteron. c. 23. v. 18. Lex vetat offerri Deo non solum canem, sed et canis pretium, etc. Hinc Praefectura canum, munus semper vilissimum habitum est: Iobi c. 30. v. 1. Non dignabar eos ponere cum canibus gregis mei, i. e. in canes praeficere. Hinc Abner, a Rege suo se contemptim haberi putans, 2. Sam. c. 3. v. 8. Sumne, inquit, ego caput canis? i. e. caput canum, ut Syrus reddit. Graece *kunagwgo\n dixeris, uti nominat Xenophon de Venat. Et Iuvenalis, Sat. 6. v. 415. dominum, nempe canis sibi commissi:

--- - -- Nam si latratibus alti
Rumpuntur somni: fustes huc ocius, inquit,
Afferte, atque illis dominum iubet ante ferivi,
Deinde canem. --- --- ---

Quam in rem vide plura apud Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 2. c. 56. Hodieque Canis filius, inter prima apud Hungaros souvitia est, etc. In laudem contra versum Cams epitheton, a Dandulo Venetorum Duce, diximus alibi: namque et eximiae iis dotes, vigilantia, heri amor, et fides infracta, etc. de quibus vide enndem Bochart. ibid.

CANIS [7] et CANICULA, iactus in ludo tesserario infortunatissimus, alias Chius quoque dictus: quemadmodum contra prosperrimus Veneris seu Basilici titulo [orig: titulô] erat superbus. Sextus Propertius, l. 4. El. 9. v. 17.

Me quoque per talos Venerem quaerente secundos,
Semper damnosi subsiliere [orig: subsiliêre] canes.

Anglis Dog-chance nuncupatur. Vide Thom. Dempster. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 5. c. 1. ut et infra in voce Chius.

CANIS [8] in Plauti Casina, Actu 2. sc. 6. v. 37. --- Hodie, canem et furcam feres; vinculi genus est. Festus, Catulus genus quoddam vinculi, quod interdum Canis appellatur. Isidorus, Canicula est ferreus harpax, etc. Certe Hebraeis canis [gap: Hebrew word(s)] celeb, dictus a firmitate dentium, quibus morsus tenacitas tanta est, ut harpaginum et forcipum instar videri queat et ferreorum compedum: [gap: Hebrew word(s)] cebel enim inversis literis, Hebraice Compes est, unde etymi ratio in promptu. Sam. Bochartus Hieroz. Parte prior. l. 2. c. 55. Sed et Canis nomen fabulae praefatae, Cantero Nov. Lection. l. 7. c. 22. et Sam. Petito, Miscellaneorum l. 2. c. 18. quibus Canis et Casina, vel Canissa, ut hic vult scribi, idem Comice valent. Favere videtur, quod Comoediam Casinae nomine inscriptam, Plautus dicit habere latrans nomen, i. c. caninum. Is enim ita in Prologo, v. 31.

*klhrou/menoi vocatur haec Comoedia
Graece, Latine Sortientes, Diphilus
Hanc Graece scripsit: post, id rursum denuo
Latine Plautus cum latranti nomine.

Sed merito hic [orig: hîc] Viris aliis doctissimis calculus haeret. Canissa enim vox nihili est, et si loca expendantur, in quibus Casinae occurrit nomen, in plerisque videbis non posse in Canissam sine flagitio mutari, quia metri id ratio non patitur. Quam ob causam Grammatici veteres, quotquot supersunt, Varro de L. L. l. 6. in Fringutis, Festus in Casina et Nepa, Nonnius Marcellus in Calvitur et Lingulaca, Fulgentius in Catillare, et Sculponeas, et Titivillitium, non aliter hoc Drama citant, quam sub Casinae nomine. Gellius quoque, l. 1. c. 7. Plautus etiam in Casina, cum de puella loqueretur, occisurum dixit, non occisuram, his verbis: Etiamne habet Casina gladium? Denique Casinae nomen praeferunt sex acrostichi versus, quibus argumentum fabulae continetur: quorum versuum auctor fuit vel ipse Plautus, vel alius prope aequalis, ut ex ipso stylo docti colligunt. Itaque Casinam a Plauto dictam fuisse hanc fabulam, certum est. Et potuit esse canis nomen, aut attributum apud vicinos Barbaros. Ut [gap: Hebrew word(s)] Kasna, in Talmude, quod de catulo parvum et tenerum sonat, etc. Idem Bochart. ubi supra.

CANIS [9] Carcharias, ex marinorum Canum generibus, quorum tria recenset Aelian. Histor. l. 1. c. 8. tantae magnitudinis est, ut cetis robustissimis annumerari iure possit; ab asperitate et acumine dentium sic dictus. Alii lamiam et lamnam vocant, a)po\ tou= e)/xein

me/gan laimo\n, a gulae vastitate. Unde Oppian. Halieuticon [note of the transcriber: in the print with a Greek letter: Halieutic w= n] l. 1. v. 370.

Cuiusmodi belluis Mare Rubrum tam refertum est, ut e nave prospicere tutum non sit, remos plerumque ipsis invadentibus, uti refert ex Theophrasto Plinius. Sed et in Oceano Marique Mediterraneo non infrequenter occurrunt: quarum unam mediocrem se vidisse scribit Rondeletius in Santonico littore, quae mille librarum pondus non excesserit, gulae tamen tam patentis, ut hominem etiam obesum potuerit capere. Quod Petro Gillio fidem adstruit, referenti, Niceae Massiliaeque captas fuisse lamias, mille librarum, in quarum ventriculo loricati homines integri reperti sint: sed et Archistratus iam olim qhri/on a)nqrwpofa/gon, Feram hominivoram, hunc canem vocavit. Cassandra quoque, in Lycophrone, Troiam vastatam incensamque fuisse dicit, a navibus

*triespe/rou le/ontos, o(/n pote gna/qois2
*tri/twnos2 h)ma/laye ka/rxaros2 ku/wn;
Trinoctii leonis asper quem canis
Tritonis avidis faucibus deglutiit.

I. e. Herculis, quem absorpsit Canis Carcharias, a Neptuno im missus, ut late persequitur Scholiastes: cui fabulae ex Ionae Historia occasionem datam esse, vix dubitari potest. Namque propterea trie/speron Herculem a Lycophrone dici idem annotat, quod triduo [orig: triduô] in eo fuisset, capitisque sui caesarie solum amissa [orig: amissâ], ex eo iterum exiisset, quod a Sacra Historia neutiquam abludit. Id ipsum Phavorinus habet, in voce *trie/speros2. Neque id Cyrillum fugit, qui Graecos observat, de suo Hercule fabulam habere, Historiae de Iona non absimilem, illum scil. katapoqh=nai me\n u(po\ kh/tous2. e)kdoqh=nai de\ pa/lin e)k th=e e)mfu/tou qermo/thtos2 e)yilwme/nhs2 au)tw=| th=s2 kefalh=s2, absorptum quidem a ceto esse, sed redditum, ab innato calore, decalvato [orig: decalvatô] capite suo [orig: suô]. Nempe, cum per Phoenices ad Graecos venisset fama tenuis de vate Hebraeo, quem Canis carcharias deglutitum, et in ventre servatum toto [orig: totô] triduo [orig: triduô], tandem sanum incolumemque revomuerit e littore, id Herculi suo tribuere non dubitarunt [orig: dubitârunt], quod videbatur esse summi roboris argumentum. A cetaceo enim istiusmodi pisce, non vero a ceto proprie dicto, quales balaena, vel pristis aut physeter, deglutitum esse Ionam Prophetam vero similimum est: utut enim vastae belluae sint proprie dicta cete, ita tamen gulae meatus habent angustos, ut solidum hominem deglutire haud quaquam possint. Vide Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 5. c. 12.

CANIS [11] Marinus, *sifi/as2 Graecis, ab acumine rostri, memoratur Solino, c. 53. ubi de margaritis, Piscantum insidias timent conchae: inde est, ut aut inter scopulos, aut inter marinos canes plurimum delitescant. Ab illis enimpericulum non parvum piscantibus margaritas, ut ex Historia illa colligere est, quam refert Procopius in Persicus, l. 1. et propter illas caniculas marinas, quae in alto comitari conchas margaritiferas amant, captura earum difficilis est. Ammianus, Capturas autem difficiles et periculosas et amplitudines pretiorum illa efficit ratio, quod frequentari sueta litora, propter piscantium insidias declinantes, ut quidam coniciunt, circa devios scopulos, et marinorum canum receptacula delitescunt. Non itaque piscaturam illam periculosam faciunt tam ipsae conchae comprimentes sese, ac manum urinatoris morsu abscindentes, quam Canes marini, quibus non raro ni unionum captatores ipsi in praedam cedunt. Manilius, l. 5.

Pendentem et caeo captabit in aequore piscem,
Cumque suis domibus concha valloque latentes
Protrahet, immerso nihil est audere relictum,
Quaestus naufragio [orig: naufragiô] petitur, corpusque profundo
Immissum, pariter quam praeda exquiritur ipsa, etc.

Partem huiusmodi piscis concisam et salitam, Latini Tomum Thurianum, Graeci quoque cifi/an, dixere [orig: dixêre]: Moris enim habuere [orig: habuêre] illi partes salsamentorum magnorum eodem [orig: eôdem] nomine appellare, quo [orig: quô] piscem, unde sumptae sunt; cuiusmodi Thuriani salsamenti Athenaeus meminit, l. 6. sub fin. Vide quoque infra in voce Thursio. Plura vero hanc in rem, apud Salmas. ad Solin. p. 1171. et 1317. nec non supra in voce Canis Carcharias, namque et sic Graecis hunc piscem dictum, monet Idem.

CANIS [13] Pastoritius, cui pecoris custodia commissa, occurrit Iobi c. 30. v. 1. Quorum patres non dignabar ponere cum canibus ovium mearum. Namque iam tum in usus fuit, ut canes feris a grege arcendis adhiberentur. Itaque huiusmodi canum frequens mentio est, apud Poetas vetustissimos. Vide Homerum Il. k. v. 183. IL. m. v. 302. Et Il. r v. 109. quorum medius locus sic habet,

--- - --- --- - bw/toras2 a)/ndras2
*su\n kusi\ kai\ dou/ressi fula/ssousi peri\ mh=la.
Pastores viros,
Cum canibus et hastis custodiam agentes circa oves.

Quin ipse Homerus circa Bolissum, cum ad Glauci greges pervenisset, u(la/ktesn au)to\n oi( ku/nes2, allatrabant eum canes pecoris custodes, Herodotus in Vita eius. Hesiodus quoque Poeta, qui prope Heliconem pastor fuit, canes habuit, qui apud eum occisum permanentes, kath/legcan u(lakh=| tou\s2 foneu/santas2, latratu suo [orig: suô] prodiderunt occisores, ut refert Pollux, l. 5. c. 5. quod etiam de Abele, a Caino fratre interfecto, tradere visum est Rabbi Eliezeri, Capitulo [orig: Capitulô] 21. Sed et Mercurius, ut boves Apollini surriperet, prw=ta me\n e)mba/llei tai=s2 kusi\n, ai(\ e)fu/latton au)ta\s2, lh/qargon kai\ kuna/gxhn, primum canibus, qui eos custodiebant veternum aginamque immisit, Antonius Liberalis, Metam. 23. etc. Atque cum his maxime canibus conferuntur

Pastores Esaiae c. 56. v. 10. quorum munus est invigilare gregi et lupos, i. e. Ecclesiae hostes, latratu prodere. Proinde etiam Aegyptii per canem *(ierogrammate/a, seu Sacrum Scribam significabaut: *)epeidh/per to\n boulo/menon i(erogrammate/a te/leion gi/nesqai xrn\ polla\ meleta=|n, u(laktei=n te sunexw=s2, kai\ a)phgriw=sqai mhdeni\ proxarizo/menon, w(/sper oi\ ku/nes2. Quoniam quicumque voluerit perfectus esse sacer scriba, eum oportet multa curare, et assidue latrare et ferum esse, nec ulli gratificari more canum, Horus Apollo, Hieroglyph. l. 1. c. 37. apud Bochart. Hieroz. d. l. ubi plura hanc in rem.

CANIS [14] Suspensus, castrum Gothiae, inter Carcassionem et Narbonem, sed illi propius. Hodie Cappendu, alias Canpendu. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

CANIS [15] Trapezites seu Mensarius Homero non semel memoratur; Od. inprimis r. v. 309.

*oi(=oi/ te trapezh=es2 ku/nes2 a)ndrw=n
*gi)gnont), a)glai/+hs2 d' e(/eken kome/ousin a)/naktes2.
Quales sunt virorum mensarii canes,
Quos delitiarum gratia [orig: gratiâ] nutriunt Reges.

*trapezh=es2, i. e. oi( e)n trape/zh| trefo/menoi, prara/sitoi, qui ad mensam aluntur, parasiti, quorum prius est in vetere Scholiaste, posterius in Rhetorico Lexico, apud Eustathium. Ita, ad mensam purpurati divitis canes adstabant, Lucae c. 16. v. 21. etc. Istiusmodi camibus, dominos e convivio prodeuntes, apomagdalias obiecisse, ait vetus Scholiastes: quo [orig: quô] nomine denotari to\ ei)s2 tw=| a)/rtw| malako\n kai\ staitw=des2, quod in pane molle et pastaceum est, docet Iul. Pollux, l. 6. c. 14. *kuna/da hinc vocavere [orig: vocavêre] Lacedaemonii, quasi caninam, uti legimus apud Eustathium, etc. Vide iterum Sam. Bochartum, loc. cit. c. 55. et supra in voce Apomagdaliae: ac infra ubi de Melitaeis catellis; de Canibus vero huiusmodi in duas partes dissectis, in inferiis Patrocli, apud Poetam praefatum, vide quoque infra, voce Inferiae.

CANIS [16] Venaticus, ex agro potius, quam ex urbe sumendus, ut docet Lycurgi exemplum, apud Plut. in Apophth. Lacon. Nempe canes plerique in agris venationi assuescunt, quae absque canibus mutila est et im perfecta. Hinc venatio Graecis, kunhgesi/a, venari, kunhgetei=n, venator, kunhgo\s2 vel kunhge/ths2, a ductandis canibus. De Nimrodo Graeca versio Gen. c. 10. v. 9. *ou(=tos2 h)=n gi/gas2 kunhgo\s2: Et de Esavo, Gen. c. 25. v. 27. *(hsau= a)/nqrwpos2 ei)dw\s2 kunhgei=n. Psalmo quoque 22. v. 16. e)ku/klwsa/n me ku/nes2 polloi\, pro quo Aquila et Theodotio, *kunhge/tai polloi/. Tamen in Hebraeo textu nulla apparent vestigia venationis, quae fit per canes; nisi fortasse Proverb. c. 30. v. 31. ubi [gap: Hebrew] , ad verbum renibus succinctum, Hebraeorum non pauci volunt esse canem leporarium, qui aliis Vertagus et Gallicus dicitur, aut Laconicus. Talibus enim lumbi tenues; unde de iis Gratius in Cynegetico, v. 271.

Quo referenda, quae habet Auctor Alcamus, Azur, (i. e. succinctus) canis tenui pectoris ambitu: ubi nota azur et zarzir voces vicinas esse, quarum una videri possit ex altera deducta. Vide quoque Aristotelem in Physiognom. c. 6. Arabibus Venaticus canis dicitur Saluki, a Saluk, urbe Arabiae Felicis, a qua etiam loricae denominantur. Bochart. Hierozoici Part. prior. l. 2. c. 56. Hinc itaque cum Nemesianus de Canibus venaticis ait,

vocem sagina, pro simplici cibo, sumendam esse, uti nonnumquam sumi notum, docet Salmas. ad Solin. p. 1134. Canes enim tales non saginantur, etc. Epitaphium nobile Canis Venatici habes, apud Martialem, l. 11. Epigr. 69. ut infra, voce Philocynegus. Vide eundem de Vertago cane, l. 14. Epigr. 200. et supra, voce Brennarii: uti de canes expeditandi more, suo [orig: suô] loco [orig: locô]; de investitura canum huiusmodi apprehensione facta [orig: factâ], ubi de Investitura. Retinere autem eos in venatione puerorum fuisse Paedagogianorum, dicemus ubi de Veterum Paedagogis: vide quoque voce Piquechini, et plura ubi de Venatione. Plura Canum genera appellationesque, praesertim apud medii aevi Scriptores occurrentes, vide in Glossar. Car. du Fresne.

per CANIS in duo dissecti partes transire consuevere [orig: consuevêre] olim Lacedaemonii, vel Boeoti potius, apud Plutarchum, Quaest. Rom. 111. quod pro publica expiatione habitum est. Idem de Macedonibus Livius tradit, l. 40. c. 6. ubi de Philippo Rege Macedonum, non Alexandri patre, sed Demetrii illius, qui obses Romae fuerat: Forte lustrandi exercitus venit tempus, cuius sollenne est tale. Caput mediae canis praecisae; et prior pars ad dexteram cum extis, posterior ad laevam viae ponitur. Inter hanc divisam hostiam copiae armatae traducuntur. Vide supra. Unde Lycophron,

*zh/riqon a)/ntron th\n kunofagou=s2 *qea\s2,
Zerinthum antrum mactatione canum gaudentis Hecates.

Samothraciae hoc antrum vocat, in quo canes in Hecates honorem mactari solebant. Imo omnes Graecos in sacris expiatoriis canem immolalse [orig: immolâlse], Plut. idem disertis verbis asserit, Quaest. 68. tw=| de\ kuni(/ pa/ntes2, w(s2 e)/pos2 ei=pei=n, *(/ellhnes2 e)xrw=nto kai\ xqw=ntai me/xri nun= e)/nioi sfagi/w| pro\s2 tou\s2 kaqarmou\s2, Cane vero universi, ut sic dicam, Graeci usi sunt, et etiamnum ex parte utuntur, ut victima [orig: victimâ] ad expiationes. Quod expiationis genus periskulakismo\n ibidem appellat: Et Lupercos vult hoc [orig: hôc] exemplo [orig: exemplô] mactasse [orig: mactâsse] canem, mense Februario [orig: Februariô], qui a februando seu purgando dictus est, quod urbem eo [orig: eô] mense lustrari et expurgari oportebat. Quibus haec Plinii consonant, l. 29. c. 4. Catulos lactentes adeo puros existimabant ad cibum, ut etiam placandis Numinibus hostiarum vice uterentur his. Genitae Manae catulo res divina fit, etc. Sam.

Bochart. ubi supra, l. 2. c. 56. Vide quoque supra, ubi de ritu Canem in duas partes secandi.

CANISIA Mercurii Ducis fortitudine alias clara A. C. 1600. arx est Turcarum in Hungaria prope confinia Stiriae, 3. leuc. German. a Savo, 2. a Mura, 12. ab Alba regia intra paludes. Christianis erepta auno [orig: aunô] praedicto [orig: praedictô], frustra ab Archiduce Ferdinando, Papae Italorumque copiis subnixo, anno [orig: annô] post, repetita est. Hodierno [orig: Hodiernô] vero bello [orig: bellô] Hungarico [orig: Hungaricô] victricibus Caesaris armis cessit, A. C. 1690.

CANISIUS Iesuita celebris, scripsit complurima, inter quae eminent Lectiones antiquae. Iohannem Augustam, Pastorem in Bohemia Euangelie. catcere 16. annorum ob religionem constanter tolerato [orig: toleratô] clarum, Romanae Ecclesiae reddere omni ope sed frustra, est annisus, Ardore enim precum, ipsis lictoribus conversis, Augusta tandem, Magnatum intercessione, a Maximiliano II. Imperator. liber dimissus est, A. c. 1564. Laetus Comp. Hist. Univers. Vide Petrus Canisus. It. Henricus.

CANISTIUS cursor Lacedaemonius, qui uno [orig: unô] die 1200. stadia cucurrit. Plin. l. 7. c. 20. in aliis exemplaribus Anistis.

CANISTRUM ex Graeco ka/nastron, ut calamistrum, ex kala/mastron; illud autem ex voce kanou=n, quam suam quoque Latinos fecisse, supra diximus, in voce Cana. Vide quoque in Canephoros. Apud Epiphanium, Indic. ad Hormisdam Pontif. Roman. vas Ecclesiafticum est, in quo distribuebantur eulogiae seu panes benedicti. Eadem [orig: Eâdem] voce Scriptores Ecclesiastici discos significant, quibus lampades sultinentur. Anastasius Biblioth. in Hadriano I. Ante ianuas vero argenteas fecit canistros argenteos 12. pens. lib. 36. In Leone III. p. 121. Canistra 2. pensant. lib. 3. p. 136. 145. Canistrum ex arpento purissimo inibi fecit cum catenulis suis pens. lib. 15. Ibidem, facit pharum maiorem in modum retis cum canistris 20. pendentem sub trabem maiorem, etc. apud Car. du Fresine Glossar. Apud Graecos olim, to\kanou=n, i. e. Canistrum, in quo sacra hordea crant, eu)/plouton dictum legimus, apud Hesychium, eu)plouton kanou=n, eu)= e)/xon plou=ton. Ipsa enim hordea, utpote terrae fructum, plou=ton vocabant: dia\ ta\s2, ut idem addit, e)p' au)tw=| ou)la\s2 plou=ton ga\r e)/legon th\n e)k tw=n kriqw=n kai\ tw=n purw=n preiousi/an. Et proprie plou=tos, h( eu)karpi/a seminum in terra absconditorum felix ubertas est. Unde ploutodo/tai dicti Dii, qui th\n eu)karpi/an promoverent et terrae quocumque [orig: quôcumque] modo [orig: modô] praeessent: saltem in sacris vox non aliter accepta. Sic in Lenaeis, ubi o( *da?dou=xos2 clamabat, *kalei=te *qeo\n; id qui audiebant, respondebant *semelh/i' *)/iakxeploutodo/ta. Heinsius Not. ad Hesiodum p. 273. Erant autem istiusmodi Canistra et cistae, in quibus condebantur sacrificio neceslaria, sertis redimitae ac coronatae, uti discimus ex Euripide Ion. Actu 5. et dicemus infra, in voce Cista. Unde et Tibullus sacra facturus se simul, et canistra myrto [orig: myrtô] coronat, l. 1. El. 10. v. 27.

Hunc pura cum veste sequar, myrtoque canistra
Vincta geram, myrto [orig: myrtô] vinctus et ipse caput.

Illa [orig: Illâ] forte die castae de more puellae,
Vertice supposito festas in Palladis arces
Pura ceronatis portabant sacra canistris.

Virgines namque huic ministerio destinatae erant, hinc *kanhfo/roi dictae, vide supra in voce Canephorus. Apud Athenienses Sponsa quoque a Parentibus in templum Minervae parqe/nou deducta, inter alia offerebat canistrum variis elegantiis refertum, quod *kanhfo/ria itidem dictum. Vide infra Nuptiae, et plura hanc in rem, apud Car. Paschalium, Coronar. l. 4. c. 19. nec non infra, ubi de canistris, e quibus in triclinio panis depromptus, voce Panis: de Monachis veter. qui in Canistris conficiendis multum occupabantur, ac de Vi mine.

CANITIES capitis corona est. Euripides apud Stobaeum, a)oi/dimi de\ stefa/nois2 ka/ra polio\n stefanw/sas2, Canam vero coronis caput coronatum. Quomodo enim Lex, inquit Plut. ei' presbut. politent. diadema et coronam, sic Canitiem natura honoratum praecipuae dignitatis symbolum imponit. Hinc Plinius in Panegyr. capillum Traiani iam albescentem, vocat ornatum. Certe cum paulum abfuisset, quin is a Parthis vulneraretur, id ita accidit: Ipse quidem, ne agnosceretur, Imperatoriam praetextam abiecerat; verum illi, cum adverterent, polia=s2 au)tou= to\ gau=ron kai\ to\ semnoprepe\s2 tou= prosw/pou, hilarem illam et Principe dignam canitiem et vultus gravitatem, atque inde suspectarent illum esse, qui revera erat, in illum iacula contorserunt, Dio in Traiano. Vide Car. Paschalium, Coronar. l. 1. c. 5. Ab homine ad alia translata vox. Sic Canities apud Plinium, l. 37. c. II. ubi de polia gemma, Polia canitiem quandam induit sardio, eandem rariorem nigro spartopolios, Graece est polia\ itidem, unde gemmae huic nomen: quae radicem vel fundum habet colore sardii vel sardae gemmae, i.e. rubrum, cui inducta est canities quaedam. Eandem porro canitiem, sed rariorem, non rubro, verum nigro inductam et impositam alia habet, ideoque spartopo/lios2 appellatur, i. e. canis sparsa. *spartopoli/ous2 enim Graeci homines vocant, qui non penitus sunt cano [orig: canô] capite, sed quibus intermixti cum nigris cani, qui habent aspersum canis caput. Iidem et sparnopo/lioi et micopo/lioi, apud Hesychium, item o)ligopo/lioi: nam sparno\s2 Graece rarum significat, sicut et spa/nios, quod utrumque a)po\ tou= spei/rein. Quae enim seruntur, hinc inde spargi solent, non in congeriem et acervum iactari. In personis Tragicis senex fuit, qui dicebatur leuko\s2, qui totus erat canus. Pollux, o( de\ leuko\s2 a)nh\r par' me\n e)sti\ polio\s2: at spartopo/lios, mixtos habebat nigros canis. Sed et duriorem canitiem quidam legunt apud Plinium, h. e. th\n sklhrote/ran, ut quae funiculis, h. e. spa/rtois2, quam pilis, esset similior. Sic sklhri/trixas2 Graeci vocant, quibus mollis ac tenuis capillus non est, sed durus et crassus. Vertim ita falsus esset Plinius, uti docet Salmas. ad Solin. p. 767. Vide quoque infra, in vece Polia et Spartopolia.