CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CAPILLATUS Bellonae, in veter. Inscr. i. e. Bellonatius, Sacerdos Bellonae. Tales enim capillum promittebant, ut ot omnes Fanatici ac Harioli solent: Unde a)/neton iis ko/mhn tribuit Lucianus, et Comatos notanter vocat Val. Flace. l. 7. v. 636.

Ubi perperam Comanos legunt, a Comanis Cappadociae urbe, in qua vetustissimum et celeberrimum Bellonae tem plum fuit: Salmas. ibid. p. 356.

CAPILLI [1] apud Gothos et Boreales populos in magna olim veneratione. In capillis esse, idem est, ac in virginitare esse, Longob. l. 2. Tit. 14. l. 20. et l. 24. Nuptae ex antiquo more caput tegebant, virgines nudum praebebant, demissis interdum a tergo crinibus. Virg. l. 1. Aen. v. 319. et 323.

Virginis os habitumque gerens et virginis arma,
Spartanae, dederatque comam diffundere ventis.

Quo [orig: Quô] ritu antiquissimo [orig: antiquissimô] hodie multis in locis nubentes utuntur, Principum praesertim filiae. Feudistis nihil aliud videtur sonare, quam in domo partis permanere: ideoque ad ipsas quoque nuptas trahunt. Capillum suscipere, adoptionis symbolum. Sit P. Diac. de gestis Longob. l. 6. c. 53. Circa haec tempora, inquit, Carolus, Princeps Francorum, Pipinum fil. ad Luithprandum direxit, ut eius, iuxta morem, capillum susciperet. Qui eius Caesariem incidens eius pater [orig: patêr] effectus est. Sic Benedictus II. cum clero et exercitu suscepit mallones capillorum Iustiniani et Heraclii filiorum Imperatoris, A. C. 684. Biblioth. in eius vita. Vide quoque Aimoin. de gestu Franc. l. 4. c. 57. Leonem Marsic. in Chr. Casn. l. 1. c. 49. Hinc Capilli seu Comae detonsione usi sunt Galliae Reges, in abuegationem filii, Gregor. turonens. Hist. l. 6. c. 24. Longobardi item conspiratores tondebant, in notam infamiae. Servis autem manumissionem notabat: nam pileus libertatis calvo capiti imponendus, Gothofr. Saxones apud Gregor. Turonens. Hist. l. 5. c. 15. et P. Diac. de gestis Longob. l. 3. c. 7. devoverunt se neque barbam, neque Capillos incisuvos, nisi de hostibus Slavis ultionem sumfissent. Mos Germanis antiquus, crinem barbamque sum mittere, nec nisi hoste caeso [orig: caesô] exuere votivum obligatumque virtuti oris habitum, Tacit. Germ. c. 31. Hinc veteres Anglos, instar Sacerdotum, rasos apparuisse, legitur. Vide Spelmann. Gloss. Archaeol. De Capillo Simsonis, in Sacris: Coma [orig: Comâ] Graecorum, Caesarie Achillis Homer. Addo, quod hos apud varias Gentes varius gerendi ornandique mos fuit, ut dicemus infra, ubi de Capillos ornandi ratione. Contra illos Graeci posuere [orig: posuêre], tertio [orig: tertiô] Apaturiorum die, qui *kourew=tis2, a tonsura dictus est. Tum enim pueri tiennes quadriennesque in fratri/as2 seu classes tributim divisi, capillum mallo\n, seu sko/llun seu etiam sqrewth/rion plo/kamon dictum, alicui Deorum dedicarunt [orig: dedicârunt]. Porro in peregrinationem longinquam aut expeditionem profecturi, Deo alicui capillos devoverunt. Hinc Bacchus, cum Pentheus minaretur comae abscissionem, responder apud Euripid. in Bacch.

*ie(ro\s2 o( plo/kamos, tw=| d' au)to\n tre/fw,
Sacer capillus (est) Deo autem illum alo.

Similiter Theseus consecrasse [orig: consecrâsse] suos capillos dicitur Apollini Delio: Delphos autem pueri nobiliores ibant, ut illius loci Deo votivos offerrent crines. Vulgus Atheniensium Herculi illos sacros faciebant: Aiax Telamonius Ilisso flumini, Sperchio Achilles vovere [orig: vovêre], etc. Vocatique sunt detonsi hi crines ko/mhs2 a)parxai\, capillorum primitiae. Apud Romanos, adolescentes Aesculapio illos obtulere [orig: obtulêre]: unde Statius Earini cuiusdam meminit, qui comam in auream pyxidem conditam et pretiosissimis gemmis adornatam, Pergamum, ubi is Deus colebatur, misit. Vide eum, l. 3. Sylv. 4. v. 6.

Accipe laudatos iuvenis Phoebeie crines,
Quos tibi Caesareus donat puer, accipe laetus,
Intonsoque ostende Patri.

Iuppiter hunc crinem, voti reus, ante dicaram [orig: dicâram],
Si pariter nati virides lihare dedisses
Ad tua templa genas. --- --

Aut denique Apollini barbam, Baccho crinem devovebant: Stat. Theb. l. 8. v. 493.

Vestales ab arbore, Festo propterea Capillari dicta, suspendebant: quas hodiernae Moniales quodammodo imitatae, cum Religionem ingrediuntur, Sanctorum alicui capillos eunt dedicatum. Imo et aliae virgines idem factitare solitae sunt, teste Luciano [orig: Lucianô] in Dea Syria. Unde Claudian. de bello Get. v. 183.

Sperchiusque et Virginibus dilectus Enipeus,
Barbaricas lavere [orig: lavêre] comas.

Idem mos Graecis in luctu, quo [orig: quô] tempore capillos e)n xrw=|, ad cutem usque, abraserunt. Unde Lysias, de Corinthiis, qui in pugna Salaminia obiere [orig: obiêre], *)acion h)=n, inquit, e)pi\ tw=| ta/fw| tw=| tw=n e)n *salami=ni teleuthsa/ntwn kei/rasqai th\n *(ella\da, Dignum erat ad tumulos in Salamina defunctorum tonderi Graeciam. Eutipides,

--- - --- *)iaxei=to de\ *kuklwpei=a,
*si/daron e)pi\ kra=ta tiqei=sa kou/rimon,

Idem Poeta, cum periisset, eadem [orig: eâdem] ceremonia [orig: ceremoniâ] honoratus legitur, apud Solin. c. 15. Hinc locum in Cappadocia Comonani dictum, habet Strabo, a lugubri coma, quam Orestes ibi ac Iphigenia posuere [orig: posuêre]. ut de Tello, qui in Phaetontis, de Baccho, qui iu deperditae uxoris gratiam, idem fecere [orig: fecêre]. nihil addam. In sacris simile quiddam legitur de Hiobo, c. 1. v. 20. de Israelitis Ierem. c. 7. v. 29. etc. Sed merito hunc morem ridet Bion, apud Cicer. Tuscul. quaest. l. 3. c. 26. ubi de Agamemnone loquens ait: Perinde stultissimum Regem in luctu sibi capillum evellere, quasi calvitio [orig: calvitiô] maeror levaretur. Vocabatur autem capillus hic Graecis penqhth/rios2. Verum, annon laetitiae potius indicium coma posita fuit? Hinc Iosephus, e captivitate triennali liberatus, Micha filius Ionathae, reditu Davidis in regnum exhilaratus: ipsi Graeci, tempore gaudii, capillos totondisse leguntur, apud Artemidorum, qui proin a)po\ tou= karhn=ai, a tondendo, verbum xarhn=ai, i. e. laetari, deducit. Contra apud Romanos captivi, in squalore suo, capillos promisere [orig: promisêre]: Ovid. Ep. Heroid. 10. v. 137.

*krato\s2 d' a)/kouros2 nw=ta kallunei= fo/bh,
*mnh/mhn palaiw=n thmelou=s' o)durma/twn,
Soloxque capitis terga foedabit coma,
Memorem procurans veteris aerumnae notam, etc.

Haec qui conciliare satagunt, tlicunt ex Plutarcho in Romaicis, par' *(/ellhsin, o(/tan dustuxi/a gen/htai, kei/rontai me\n ai( gunai=kes2, komw=si de\ oi/ a)/ndres2, Apud Graecos, ubi infortunium ingruit, raduntur quidem feminae, capillos vero promittunt viri: ut sic consuetudini alias usitatae contraria figant vestigia. Hinc Accius in Amphitryone:

--- - --- Sed quaenam haec est
Mulier funesia [orig: funesiâ] veste, tonsu lugubri?

Evolat infelix, et femineo [orig: femineô] ululatu
Scissa comas. --- -- --- --

Sed cur in palliata fabula, apud Terentium, Heautont. Act. 2. sc. 3. v. 49. mulieri, in veste lugubri, telam texenti,

Alii tonsuram distinguunt, quae in laetitia non totum demebat capillum, sed adornatum eum in orbem incidebat, quod genus *kh=on dixere [orig: dixêre]: in luctu vero capillus ad vivum radi solitus est, quod *skafi/an (quam tamen vocem aliter Salmasius capit, ut hic [orig: hîc] infra videbimus) vocaverunt. Tempora quoque discernenda forte, quorum uno [orig: unô] id in usu esse saepe incipit, quod prius insolens erat. Plura vide apud Franciscum Roslaeum, Anthol. Atticae l. 5. c. 12. et 25. Thom. Dempster. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 10. paralipom. Ioh. Meursium, Comm. in Lycophronem, etc. ut et hic [orig: hîc] passim, in vocibus Caesaries, Coma, Crinis, etc.

CAPILLI [2] ad pectinem flexi apud Ael. Spartian. in Hadriano Caes. c. 26. Statura [orig: Staturâ] fuit procera [orig: procerâ], forma [orig: formâ] comtus, flexo [orig: flexô] ad pectinem capillo [orig: capillô], promissa [orig: promissâ] barba [orig: barbâ], etc. sunt arte flexi et calamistro [orig: calamistrô] crispati. Firmicus, quorum inflexi crines torqueantur. Contra, ingenio suo [orig: suô] flexi dicuntur, qui nulla [orig: nullâ] arte adhibita [orig: adhibitâ] tales sunt. Petronius, Crines ingenio [orig: ingeniô] suo [orig: suô] flexi per totos se humeros effuderant. Martialis, l. 3. Epigr. 63.

Idem cum Capillo flexo, reflexus est, apud Iul. Capitolin. in Pertinace, c. 12. et crispus seu renodis, in Albino, c. 13. Graece ou)=los2 vel ou)lwqei\s2. Est autem flectere capillum, torquere et vibrare; Quistiliano in annulum ponere: Calamstr( namque flexi annulos et nodos quodammodo exprimunt. unde subanellatum Christi capillum vocat Arculfus, de locis sacris. Idem gradibus capillum frangere dicebant; Vide Quintilian. utrumque, gradus et annulos, coniungentem, l. 12. c. 10. Sic Maximilianus, qui vixit aetate Baethii, in l. Elegatar.

Grande erat inflexos gradibus numerare capillos,
Grande erat in niveo pulla colore coma.

Aliter tamen gradus dicuntur in compositione capillorum, aliter annuli. Inflexio enim ipsa et crispatio nexiles annulorum orbes imitabatur: comae vero sic annulatim crispatae, non etiam confusae ac turbatae et indiscriminatim temereque inflexae habebantur, sed per gradus quosdam positae et ordine digestae, ita ut unaquaeque annulorum series stationem quasi suam servaret et gradatim alveolatimque alia super aliam scanderet; in quibus exprimendis Latini, ordinem, stationem, gradus, usurpare solent. Hinc Ovidius, l. 2. Amor. El. 11. v. 1. et l. 3. Art. v. 434. crines in ordine ponere, et in statione, dixit: e(/dran Euripides vocavit. Manilius porro eleganter crines influ. ctum ponere idem dixit; namque illa crinium per annulos inflexie et per gradus digestio, fluctuum modo exstantium, modo subsidentium et invicem se propellentium, undulatos intortosque motus plane refert. Idem, l. 5.

Illis cura sui vultus frontisque decorae
Semper erit: tortos in fluctum ponere crines,
Aut vinclis vevocare comas, aut vertice dense
Fingere.

Quam se praebuerant ferro patienter, et igni,
Ut fieres torto nexilis orbe sinus. etc.

Opponitur autem reflexus capillus prolixo et prolicino, qui Graecis tetano/qric est. Vide Salmas. ad Histor. Aug. passim: Eiusque usu interdicitur Sanctimonialibus in Concilio Londinensi A. C. 1138. c. 15. ubi prohibentur illae torturam capillorum et compositionem eorum facere, etc.

CAPILLI [3] Promulsi et Remulsi dicuntur Apuleio capilli pexi tantum ac dentibus pectinis discriminatri; pekth\ et e)ktenisme/nh sqri\c Graecis, quae alium non admisit ornatum, praeter pectinis discriminationem, non calamistris intorta, non in cumulum nodata, non spiris convoluta, nec structuris aedificata. Cuiusmodi modum comae ornandae vocat Pollux in describendo habitu Comicatum personarum, dia/krisin katefhme/nwn trixw+n: *(h de\ ko/rh dia/krisin e)/xei parefhme/nwn tw=n trixw=n:: discrimen habet puri capitis et promulsorum crinium. Et alibi de Virgine, quae in tragoedia propter luctum tonsa est: *(h de\ kou/rimos2 parqe/nos2 a)nti\ o)/gkou e)/xei trixw=n katefhme/nwn dia/krisin. Illis opponuntur tri/xes2 pewlegme/nai kai\ ou)lwqei=sai, seu ou(lai, apud Eund. Qua de re vide pluscula apud Salmas. ad Solin. p. 760.

CAPILLI [4] Sparsi, vide supra in voce Apochyma, ac infra, ubi de Gothorum Granis.

CAPILLIS sagittas innectendi consuetudo vide infra ubi de Sagittis. Iisdem super altare positis, donationem confirmandi ritus, occurrit in Charta Alani Ducis Britanniae, apud Augustinum du Pas in Stemmate Tinteniacensi, p. 572. Inde etiam sunt testimonia capilli capitis mei, quos pono super altare, et culter unus. Hinc legitur in Charta Wilhelmi Comitis de Warenna, Et inde saisivi eam (Ecclesiam) per capillos capttis mei et fratris mei Radulsi de Warenna, quos abscidit cum cultello de capitibus nostris, ante altare, Henricus Episcopus Wintoniensis, apud Car. du Fresne Glossar.

CAPILLORUM ustrina ad fi/ltron usurpata veneficis strigibus, memoratur Apuleio, Milesiar. l. 3. Quo faciunt versus Laelii apud eundem, in Apologia,

Antipathes illud quaerito,
Philtra omnia undique irruunt,
Trochus, pili, ungues, etc.

CAPILLOS ornandi ratio non una semper fuit. Triplex olim maxime celebris, tangitur Clementi in Canonibus: *ou)k e)/c esti/ soi tre/fein ta\s2 tri/kas2 th=s2 kefalh=s2, kai\ poiei=n ei)s2 e(\n, o(\ e)sti\ spata/lion, h)\a)po/xuma, h)\ memerisme/nhn threi=n. Una nempe erat, cum crinis colligebatur et in unum sive nodum sive corymbium constringebatur, quod spata/lion, item Corymbium et Batronatum, dixere [orig: dixêre]. Altera, cum capillus effusus, absque modo etligatura per humeros spargebatur; cui ornatui a)pi/xuma nomen erat. Tertia, cum coma dividua ac discriminata servabatur, non implexa et inflexa, ut in spatalio; nec effusa, ut in apochymate. Sub quibus tribus generibus multi alii modi comprehensi, tam re, quam nominibus diaeersi, de quibus omnibus locus hic [orig: hîc] dicendi non est. Simplicissimus autem ornandi modus tertius fuit, quem dia/krisin vocavere [orig: vocavêre], capillis in duas partes per medium caput taenia [orig: taeniâ] divisis, qui longas facies maxime decere credebatur. Unde capitis discrimina puri Ovidius dixit, l. 3. Art. v. 137. ut purum caput sic simpliciter discriminatum ab alio mulierum ornatu morosiore distingueret, qui etiam diserimen acus admitrit. Quamvis et haec verba de capillo accipi possint tantum pexo et dentibus pectinis discriminato, de quo aliquid supra, ubi de Capillis promulsis. Atque ita Mulieres: Virgines vero et cirratae erant et crinem in vertice concumulatum ac colligatum gerebant, absque ulla diakri/sei, uti discimus ex Tertulliano, de Virgin. Vel. l. 3. Quod idem et in pueris cirratis. Unde Horat. Epod. Od. 11. v. 27.

--- -- --- aut puellae candidae,
Aut teretis pueri, longam renodantis comam.

Et quidem in genere cirtum hunc seu nodo [orig: nodô] collectum in vertice crinem, mallo\n Graeci seu skollu\n; in specie vero in mulieribus ko/rumbon, in viris krw\bulon, in pueris sko/rpion, dixere [orig: dixêre]: sicut botrym et corymbum Latini, etc. Hinc apud Romanos in famulitio Matronarum, insignis fuit capillorum praefectura, cuius meminie Ovid. l. 2. Amor. El. 8. v. 1.

Ponendis in mille modos praefecta capillis,
Comere sed solas digna Cypassi Deas.

Capillorum enim cura feminis praecipua. Vide Tertullian. de Hab. mul. et de cultu foem. non in structura tantum, sed et in colore et cincinnis. Et de structura quidem Manilins, l. 5.

Illis cura sui vultus srontisque decorae
Semper erit, tortosque in flexum ponere crines,
At nodis revocare, et rursus vertice denso [orig: densô]
Figere, et appositis caput emutare capillis.

Ac Tertullian. l. c. ubi sutilium atque textilium capillamentorum: nunc su galeri modum, quasi vaginam capitis et operculum verticis, nunc in tervicem retro suggestum, etc. compositorum meminit. Sed pro galero, Pignorius galeam substituit: Nam vetus marmor, CALPURNIA. L. ET C. L. GALEAE ORNATRIX; et

veteres nummi exhibent imagines Augustarunm, cpillitio [orig: cpillitiô] ad galeam propius, quam galerum, accedente, conspicuarum. Idem Tertullian. etiam viros hac in parte feminas imitatos, suos Capillaturae structores habuisse, meminit, etc. De colore idem de cultu foem. Video, inquit, quasdam et capillum croco [orig: crocô] vertere. Vide quoque Propert. l. 2. Eleg. 18. A cincinnorum studio Cinerarii ministri dicti sunt: de quorum officio ac instrumentis, dicemus infra, ubi de Cincinnis; quemadmodum, de iis, quae struendis capillia praefectae erant, in voce Cosmeta, item Ornatrix. Ut de variis gentibus pauca addam: Phrygum et huiusmodi effeminatatum gentium proprium fuit, habere comas

h. e. calamistro [orig: calamistrô] intortas ac rotatas; vide supra quoque ubi de Capillis ad pectinem flexis, At Sicambri Germanique apud Martialem, ex ipsa coma, quam satis longam nutriebant, faciebant nodum. Unde de iis Tacit. Germ. c. 38. insigne, inquit, gentis obliquare crinem, nodoque substringere. Armenii, Saraceni et alii plerique, vittis ac taeniis capita religabant, hinc mitrofo/roi Graecis dicti: cuiusmodi taenias vittasque tortiles stropulos vocat Tertullian. d. l. Athcniensium crobyli proprii erant: cum cicadis. Scythae crines spargebant; Parthi Persaeque effundebant: Gothi Scythas, a quibus orti, imitabantur, unde capilli illorum Grani appellati, de qua voce vide infra: De auri vero scobe Capillis inspersa [orig: inspersâ], pinnico item, et plura hanc in rem apud Salmas. ad Solin. p. 759. et seqq. de ritu veterum Indiae Regum Capillos abluendi, magna [orig: magnâ] festivitate et maximorum munerum missione, celebrato, cuiusmeminit Strabo, l. 15. aliquid apud Loccenium, Not. ad Curitum, l. 8. c. 9. et infra voce Ticta: de aliorum circa Capillos barbamque cura, Tiraquellum ad Alexandr. Neapol. Gemal. Dier. l. 5. c. 18. ut et hic [orig: hîc] passim.

CAPILLOS ponendi ritus vide supra in voce Capilli, et hic [orig: hîc] ubi de Capillos radendi ritu.

CAPILLOS radendi apud Veteres non una itidem ratio nec unus finis. In luctu, vel religionis ergo aut in poenam, radi consuevisse diximus, dicemusque passim. Alias non pauci communiter caput radebant: sed hic [orig: hîc] iterum tonsurae modi varii. Stoici toto [orig: totô] capite, atque etiam vertice deradebantur, unde illis e)n xrw=| kouri/ai apud Auctores tribuuntur. Elegantiores Graeci ac Palaestrici peritro/xala kei/resqai dicebantur, h. e. in orbem tonderi: Nempe vertex intonsus et cultri immunis, sub vertice omnia circumtonsa strictim et iuxta cutem; quas xysticas munditias vocat Tertullian. de Pallio, d. l. Vide quoque Plut. de Mulierum virtut. ubi de Aristodemo Cumanorum tyranno. Circumdare vel Circumradere capillum idem Terrullian. hoc vocat de Cultu Femin. Atque hinc in Comoediis adolescentis gumnastikou= persona ita efficta erat, ut stefa/nhn trixw=n haberet: Nempe capillaturam, quae in orbemk attonsa erat, instar coronae, stefa/nhn trixw=n appellabant. At milites caesariati introducebantur, ut colligitur ex Plauti Milite glor. Aclu 3. sc. 1. v. 172. *skafiofo/rous2 eosdem vocat Eustathus; Eustathius; ska/fion enim et peritro/xwlon idem tonsurae genus. Contrarius plane radendi modus est Monachorum, in Ecclesia Romana, quippe quibus vertex tondetur, extremo [orig: extremô] crinium ambitu relicto [orig: relictô]; quo [orig: quô] ritu praevio [orig: praeviô], suo quisque ordini sacrisque initiatur. Hinc Capillos ponere, seu per Capillos se offerre Monachi dicuntur, quod Monachismum subituri seu Clericatum, eos ponant seu dimittant. Paulinus, Carm. 13.

Sed rursus idem et Euangelico [orig: Euangelicô] desuper
Mentem refectus lumine,
Ponat capillos oneris et velaminis,
Servus fulei et liber fide.

Nempe symbolum hoc fuit servitutis perpetuae, quam per votorum emissionem Deo profirebantur; unde Servi Dei vulgo appellati: Servos autem olim tonderi consuevisse, dicemus suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Comam vero sic posituris et in Monachos tondendis primi capillorum cincinni, a Viris primariis, aut certe amicis, solebant delibari, uti discimus ex Fausto, in Vita S. Mauri, num. 21. ubi Floro cuidam ab ipso Rege primum, dein ab Optimatibus, capillorum aliquid decerptum esse, tradit. Sic apud Ignatium Diaconum, in Vita S. Nicephori Patriarchae Constantinopol. Nicephoro [orig: Nicephorô] eodem [orig: côdem] in Monachum attonso [orig: attonsô], ta\ th=s2, inquit, e)kei/nhs2 kefalh=s2 a)poka/rmata tai=s2 tou= ui(ou= kai\ sumbasile/ws2 xersi\n u(podexqhn=ai sofw=s2 e)dikai/wsen, Sacri illius capitis rasuram filii ac Imperii participis manibus excipi sapienter [orig: sapîenter] voluit,. etc. Ita quidem Monachi, Laici vero, in eadem Communione Romana qui Monachicae Soeietati ascribebant sese, ut illius beneficiorum possent esse participes, per unum crinem de capillis offerre se Monasterio dicebantur, uti patet ex Charta Pandulsi Principis de Consia et de Rapolla, Magistri et Dominatoris totius terrae de Principatu A. C. 967. etc. Contra Capillos et barbam nutrire, Paenitentium proprium fuit, uti observat Rabanus, Institut. Clericor. l. 2. c. 29. quorum proin, cum reconciliabantur Ecclesiae, crines demetebantur et vestibus induebantur mundis, teste Honorio [orig: Honoriô] Augustodun. l. 3. c. 76. et 77. Iidem tamen capillos et barbam radere iubentur, in Synodo Agathensi, c. 15. et Toletana III. can. 12. quia apud Gothos promissa caesartes honoris erat symbolum; ut conicit Menardus, etc. Sed et capillo [orig: capillô] abraso [orig: abrasô] pacem firmari consuevisse, docet Ditmarus de Lusatiis paganis, l. 6. p. 65. Pacem abraso crine supremo, et cum gramme, datisque affirmant dextris. Vide plura hanc in rem, apud Car. du Fresne Glossar. Porro (ut alia quoque hic [orig: hîc] interseram) Capilli sui particulam, in signum captlvitatis suae, Balduino Regi Hierosolymorum, misisse boemundus legitur, apud Albertum Aqu. l. 7. c. 29. et Auctorem Historiae Hierosolym. A. C.

1100. p. 596. vel, quod positio capilli signum esset servitutis, vel quod ita fecerit fidei faciendae causa. hidebertus Cenoman. Episcopus, Ep. 39. Ac, ne simulatorie loqui putaretur, abseissos de capite suo capillos matri suae transmisit. Gesta Regum Francorum, c. 41. Perge velociter festinus, cum crine capitis mei nunc ad patrem meum, ut succurrat nobis, antequam cunctus corruat exercitus, apud eundem Car. du Fresne in Glossar. Simile quid inter nuptiales Aethiopum ritus, ut infra videbimus, ubi de Nuptialibus moribus. Capillos vero sibi invicem detondere, poena Conspiratorum in Capitul ad L. Slicam, c. 3. §. 7. alibique. Sic Fures aliique malefici, pumti in cute et in crinibus, occurrunt in Speculo Saxon. l. 2. artic. 13. §. 1. art. 28. §. 3. l. 3. artic. 3. §. 1. et in Wichbild Magdeburg. art. 19. §. 1. art. 44. §. 196. Eriam Capillos Cercinatos. h. e. in circulum vel orbem attonsos. iubentur habere Saraceni Franchi seu liberi, per Curiam General. celebratam Ilerdae, a Iacobo II. Aragonum Rege, A. C. 1301. Ut hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] a Christianis discernerentur, apud Eundem. Ut nil dicam iam de Tartarorum radendi more, qui cum Sinensibus, hand pridem subiugatis, capillos ponere more suo [orig: suô], imperassent [orig: imperâssent], illos tantopere exasperarunt [orig: exasperârunt], ut hi eiectos eos integrum annum distinuerint, lecto [orig: lectô] Lu Imperatore, ex Taiminga familia. Nec, postquam demio devicti essent, quievere [orig: quievêre] tumultus, vestis et tonsurae Tartaricae occasione orti, cum in administrandae Rei publ. ratione alias nihil immutaretur. Hinc Corea provinc. ut capilles servaret, tributum primo pendere, mox armis decertare maluit, ut videre est apud Auctorem Anonymum, Sinae et Europae c. ult. etc. Plura hanc in rem vide apud Salmas. ad Tertullian. d. l. Barthium, Animadversion. ad Statium Part. 1. p. 326. ubi de Capillos Deo dedicandi, Part. 2. p. 416. ubi de eosdem Matri a virginibus, pro viginitate, relinquendi; Part. 3. p. 421. ubi de illos funeri imponendi, ritibus, pluribus agit, nec non infra passim, inprimis ubi de Radendi more, ut et in voce Tonsor.

CAPILLOS tingendi consuetudo indigitatur Tertulliano eidem, de Cultu Feminarum, Tum Solis animando simul et exsiccando capillo exoptabilis ardor: ubi animare capillum, eum tingere et colorare est; quemadmodum idem de Pallio, ubi de serci consiciendi ratione, animata stamina, vocat iam tincta ac colorata. Certe coloris capillorum habitam rationem apud Romanos, docet Martialis, l. 5. Epigr. 70.

Arctoa de gente comam tibi, Lesbia, misi:
Ut scires, quanto sit tua flava magis.

Nempe matronae nigra [orig: nigrâ], lupae flava [orig: flavâ] coma [orig: comâ] gaudebant. Unde a plerisque hatum, capillorum colorem mentientibus, emptae e Germania comae. Aureus enim color capillorum Germanicorum, et omnium ferme Arctoarum gentium. Iuvenalis, Sat. 13. v. 164.

Cum itaque comae hae ac caliendra non suppeterent, ab arte quaesitus color est: Qua de re aliquid iam dictum.

--- - --- --- -- --- -- nitentes
Malobathro [orig: Malobathrô] Syria [orig: Syriâ] capillos.

i. e. malobathrino [orig: malobathrinô] unguento [orig: unguentô], de quo infra dicemus. Unde odorati capilli eidem, l. 3. od. 20. v. 14.

Et Cosmianis ipse susus ampullis,
Non erubescit murice aureo [orig: aureô] nobis
Drividere moechae pauperis capillare, etc.

Quod factum in primis in publica laetitia epulisque, uti suo [orig: suô] leco [orig: lecô] videre est. Sed et in Sacris moris vestigia, inprimis ubi de unctione Summi Sacerdotis; in cuius caput, diebus consecrationis suae, oleum sacrae unctionis estundebatur, quod inde descendebat super barbam et usque ad oram vestium eius, Psalmo 133. v. 2. Vide quoque infra voce Unguentum. Aliter madebant olim Germanorum capilli, de quibus Senec. l. 3. de Ita, c. 26. non est Aethiopis insignitus inter suos color, nec crinis rufus, et in nodum coactus apud Germanos. Idem Ep. 124. Quid capillum ingenti diligentia [orig: diligentiâ] comu? cum ildum vel effuderis more Parthorum, vel nodo [orig: nodô] Germanorum vinxeris, vel, ut Schythae solent, sparseris. Nec alia mens est horum Iuvenalis versuum, Sat. 13. v. 164.

Caerula quis stupuit Germani lumina, flavam
Caesariem, et madido torquentem cornua cirro?

Torquent cornua madido [orig: madidô] cirro [orig: cirrô], qui comam obliquant, ut in cirrum, ac nodum eam cogant. Cornua vocat longas crinium sertas, quae torquentur, ut in nodum mitti possint. Graeci et ke/rata appellant. Inde et cornua, et crines in fluminibus, to\ poluxide\s2, et rami. Madidus autem cirrus Germanorum, quia crebro comas lavabant saponibus. Qui nodos daut crinibus germanorum, iisdem et cirros tribuunt, et eorum proprios faciunt. Martialis, l.

5. Epigr. 39. v. 8. Rhenique nodos. Tertullianus de Virginibus velandis: debehunt et ipsi aliqua insignia sibi defendere, aut pennas Garamantum, aut stropulos barbarorum, aut cicadas Atheniensium, aut cirros Germanorum. Sic illo loco legendum ex veteri scriptura, quae habet strobulos. Vide Salmas. ad Solin. p. 762.

CAPILUPUS Hippolytus, Mantuanus Episcopus Fanensis, Lyricus Poeta eximius: frater Laelii, Ioach. Bellaio intimi, et Centonum Virgilianorum Auctoris tam ingeniosi, ut Ausonium, Probam Falconiam aliosque, in hoc industriae genere, longo [orig: longô] post se imervallo [orig: imervallô] reliquerit: a nepote tamen suo, Iulio in hoc ipso superatus, iudice Passevino [orig: Passevinô]. Floruere [orig: Floruêre] praeterito [orig: praeteritô] saeculo [orig: saeculô]. Ioh. Matthaeus, Peplo [orig: Peplô] Italiae, Possevinus Biblioth. l. 17. c. 24. Anton. Teissier Elogis etc. De Laelio hoc exstat distichou, ad Mantuam:

Quis neget hoc mirum? reliquis ex urbibus umum
Nullam, Virgilios te genuisse duos.

CAPIONIS Turris in Hispania est ad Baetim Fluv. sita in petra, quam circumcirca pelagus alluit. Ea sicur Pharus mirum in modum ad navigantium salutem aedificata est. Strab. l. 3. Nuac Chipiona, castrum in colle, ad ostia Baetis, in ora Oceani, Vix 1. leuc. a Fano Luciferi in ortum. 5. a portu S. Mariae. Parvi momenti. Baudrand.

CAPISCHOLA in Hispania vocatur Canonicus Theologalis Praebendae Cathedralis Ecclesiae, apud Car. Macrum in Hierelex. Carolo du Fresne idem est cum Caput Scholae; Cui dignitas Ecclesiastica est, in aedibus cathedralibus et collegiatis, quae alias, et in aliis Ecclesiis, Scholastici dicitur. In veteri Notitia Hincmari Archiep. Remens. apud Sirmondum in Notis ad Capit. Caroli C. memoratur Sigloardus Presbyter vel Caput scholae sanctae Remensis Ecclesiae.

CAPISCHOLUS Concilium Bituricense A. C. 1031. c. 7. Archidiaconi, Abbates, Praepositi, Capischoli, Canonici, etc. Apud le le Lieure, in Hist. Viennensi c. 26. occurrit Scholasticus sive Capischolus. In Charta Duranni Episcopi Arnensis in Biblioth. Ciun. p. 535. subscripsit Bernardus Capiscolus. Vide Odonem Gesseum in Hist. Podiensi. l. 1. c. 23. l. 2. c. 21. Ioseph. Scaliger. l. 2. Ep. 185. V. Cl. Iacob. Petitum post Paenitentiale Theodori, p. 628. etc. Leges Partitae seu Alfonsinae, 1. part. tit. 6. l. 5. ubi de Cantoribus: Ealgunas Eglesias Cathedrales son en quey a Cabescoles, que han esse mesmo officio que los Chantres, e cabiscol tanto quiere dezir como cabdillo de el coro, par a levantar tos cantos.

CAPISENE Regio Asiae, in montanis, a proximis Indo fluv. gentibus, cui nomen a Capisa urbe, quam Cyrus olim diruit. Plin. l. 6. c. 23. ubi urbem Capissam et regionem Capissenen vocat. Sed rectius per unicum S. scribitur. Ptol. *ka/pisan vocat et in Paropanisadarum regione collocat. Ex hisce montanis Soamus fluv. oritur, qui in Indum sese exonerat. Arrian. in Indicis, *so/amos2 de\ e)k th=s2 o)reinh=s2 th=s2 *kapi/ssa r(e/wn, e)/rhmos2 a)/llou potamou= e)kdidoi= ei)s2 au)to\n, etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 1174.

CAPISTRANUS Ioh, in loco cognomine, prope Aquilam, in Aprutio, natus, parente nobili Andeg. qui Ludovicum Andeg. sub Carolo VI. Galliae Rege, Regi Neapolitano, propinquo suo suppetias euntem, comitatus erat. Frauciscanus, Generalis Ordinis, Inquisitor, Legatus in Germaniam, ad Hussitas sub iugum Rom. communionis retrahendos, tuba belli sacri, sub Nicol. V. et Calixto III. exercitus contra Turcas individuns comes, qui ab obsidione Belgradi tum repulsi: Obiit in Hungaria, Anno 1456. Scripta ei de anctoritate Papae et Concilii, de Coniugio, de Excommunicatione tribuuntur. Bellarm. de Scr. Eccl. Trithemius, Blondus, Wadingus, Possevinus, etc.

CAPISTRUM quo [orig: quô] boves capistrari soliti, Hebr. [gap: Hebrew] vel [gap: Hebrew] Graece fimo\s2 vocatur. Hinc Deuteron. c. 25. v. 4. Bovem triturantem non capistrabis, Graece ou' fimw/seis2, redditur ab Apostolo 1. Corinth. c. 9. v. 9. Nempe inhumanum omnino, bovem, in mediis frugibus, observare cogi esuriales ferias Tantali instar: quod apud nonnullas gentes istiusmodi capistris factum est, apud Romanos nempe, teste Catone R. R. c. 54. ubi siscellas id capistrorum genus, a figura vocat: Graecos item, qui pausika/phn dixere [orig: dixêre] machinam ligneam, collo iumentorum ne ederent, imponi solitam, Alios. Vide supra, ubi de Bove triturante. Hinc Capistragium, Gallis Chevestrage, in Ordinatione Hospitii S. Ludovici Regis Franciae A. C. 1261. quod pro capistris domus Regiae Ministris annuatim conceditur, apud Car. du Fresne. Sed et Capistro seu forbeia(=|, Tibicines olim os sibi obligabant et buccas substringebant, ne ultra iustum modum inflarentur et turpiculum os redderent, tum ut violentia nimii spiritus cohiberetur: inventore Marsyam [orig: Marsyâm] qui tibiae quoque geminae ac fistulae, seu su/riggos2 polukala/mou, primus Auctor plerisque habitus est. Plut. de Ira, forbeia=| tini kai\ peristomi/ois2 biai/ou pneu/matos2 to\ r(andai=on e)gkaqei=rce kai\ tou= prosw/pou a)pe(krufe th\n a)nwmali/an. Quam forbeia\n Scholiastes Aristophanis exponit de/rmata ta\ peri\ to\ sto/ma tw=n aulhtw=n prosdeuo/mena, coriacea vincula quibus os Tibicinum obligari soleret, in Vesp. Vide eundem in Aves quoque. Hesych. stomi/da au)lhtikh\n et xeilwth=ra interpretatur: est autem stomi\s2 idem, quod capistrum. Lucillius,

Ubi perperam Postomide alii legunt, etc. Qui itaque immoderate spiritu uterentur, in tibiis flandis, cos sine capistro flare Graeci dicebant. Sophocles, loc. cit.

*fusa= ga\r ou) smikroi=sin au)li/skois2 e)/ti,
*)all' a)gri/ais2 fu/saisi forbeia=s2 a)/ter.
Non iamille modicas ore inspirat tihias,
Sed sine capistro enormibus flat follibus.

Ad quos versus alludit Longinus peri\ u(/fous2, ubi de Clitarcho ait, flogw/dhs2 ga\r a)nh\r kai\ fusw=n kata *sofokle/a:

quasi diceret, Clitarchum modicis quidem tibiis canere, sed sine modo. Et quidem Marsyam huiusmodi capistrum sibi aptasse [orig: aptâsse], in quodam carmine, quo [orig: quô] eius cum Apolline certamen describit, hisce ait Simonides,

*xrusw=| d' ai)glh/enti prosh/rmosen a)mfi\ dasei/as2
*korsa\s2 kai\ sto/ma labro\n o)pisq ode/toisin i(ma=sin.

Figuram sic capistrati, ex veteri sigillo, Salmas. exhibet ad Solin. p. 833. ubi videas vinculum ex pellibus, quo [orig: quô] labra et os illius constringuntur, relicta [orig: relictâ] rima [orig: rimâ], per quam ligula tibiarum ori posset immitti. Atque hinc genus etiam e)pidesmou=, i. e. ligaturae, Medici forbeia\n dixere, cuius duae species, monomerh\s2 kai\ dimerh\s2; quarum haec posterior non solum os, sed etiam frontem comprehendebat vinculo [orig: vinculô]: cuius speciem ex libro Sorani peri\ e)pidesmw=n ibidem subiciendam cnravit praefatus Vir. Cl. Plura de Marsya alibi. Vide quoque Plur. in Symposiacis, ubi de iniquitate iudicii, quod artis unius ac simplicis, nempe tibiarum, certamen receptum fuisset, cum arte gemina [orig: geminâ] vocis et fidium, querentem Marsyam, Apollo hoc [orig: hôc] dicto [orig: dictô] repercussit et iniuste conqueri ostendit, quoniam et ipse ore simul et manibus in tibicinando usus esset; ut et Diodorum, l. 3. In cippo sepulchrali Lysidicae, cuius meminit Autipater in Epigramm. i(ppasth\r khmo\s2 seu capistrum, taciturnitatem notavit, uti docet praefatus Salmas. d. l. p. 1221. Epigramma Antipatri in Lysidicam hoc est:

*masteu/w ti/s2 sou ti/s2 e)pi\ stalh/tidi pe/tra|
*lusidi/ka, glupto\n to\n d' e)xa/race no/on.

Insculpta autem haec fuere [orig: fuêre] in eo cippo symbola, frena, capistrum, gallus gallinaceus, tanagraeus. Mentem eorum sic ipse aperit, ut haec legenda sunt:

*ta\n me\n a)negrome/nan me pot' ei)/ria nu/kteros2 o)/rnis2,
*)/ania d' au)da/sei dw/matos2 h/nio/xon,
*(ippasth\r d' o(/de khmo\s2 a)ei/setai ou) polu/muqon
*ou' la/lon, a)lla\ kala=s2 e)/mpleon h(suxi/hs2.

Gallinaceus vigilantem indicabat: frena domus moderatricem: capistrum taciturnam. Alia sunt Capistra purpurea, h. e. florea apud Ovid. Met. l. 10. v. 123.

Tu modo texebas varios per cornua flores:
Nunc, eques in tergo residens, huc laetus et illuc
Mollia purpurets frenabas ora capistris.

CAPITA [1] vel navim, ludi puerilis genus, apud Romanos, quo [orig: quô] nummum in sublime iactantes, cum in terram recidit, utram faciem ostenderet, observabant. Iani tempora in memoriam revocantes, qui primus in Italia nummos cudisse navesque fabricasse [orig: fabricâsse] creditus est; Unde in nummis, ab una parte duplex Iani vultus, ab altera navis erat, angli hoc ludi genus Cross and pile: Germani Muntz oder Ohnmuntz appellant. Vide Anton. Constant. in Ovid. Fastor. l. 1.

CAPITA [2] Militum, apud Vegetium, l. 3. c. 3. praecipui sunt primores exercitus, Gallis les Chefs: *kefalai\ Graecis recentioribus. Constantinus Porphyrogen. in Tacticis, p. 8. *kai\ e)poi/oun kefalh\n ei)s2 au)tou\s2, kai\ e)/legon th\n me\n kefalh\n strathgo\n, kai\ th\n fa/lagga strathgi/an, Et fecerunt eum Caput super ipsus et vocaverunt Caput quidem ducem, phalangem vero ducatum. Leo in Tact. itidem, c. 3. §. 6. trw/th kefalh\, o(strathgo\s2, Primum Caput, Dux. Iidem *kefala/des2 dicti reperiuntur, apud Scylitzam, Codinum, Achmerem, aliosque citerioris aevi. Car. du Fresne Glossario. eodem pertinent Capita belli, apud Statium, Theb. l. 10. v. 29.

--- - --- nusquam Capita ardua belli,
Monstrataeque Ducum septena per agmina cristae:

CAPITA [3] Psittacorum, et fasianorum et pavonum, in cena exhibita ab heliogabalo, apud Lamprid. in Vita eius, c. 19.

CAPITALE [1] capitis regmen seu fascia, qua [orig: quâ] caput involvi mos, Varr. in Glossis kefalo/desmos2; item krh/demnon: sic ricam, cingulum capitis interpretatur Festus et vittam, qua [orig: quâ] flaminica caput habebat redimitum, et mitram et palliolum, quae omnia vocibus his apud Graecos intelliguntur. Hesych. *krh/demnon e)pibo/laion, o(\ kai\ le/getai kefalo/desmos2. Capitulum etiam et Capitulare Latinis, quod et cappam dixere [orig: dixêre]. Isidorus, Capirulum, quod vulgo Capitulare, vel quod duos apices, ut litera cappa habeat, vel quod capitis sit ornamentum. Unde cappas hodieque palliola, quibus mulieres caput tegunt, et cappellas vel cappulas, nostros pileos, quibus ad caput tegendum utimur, Galli vocare consuevere [orig: consuevêre]. Dicta kappa/tia Graecis muliebria eiusmodi pallia; item kappa/dia, non a Cabade Persa, ut Tzetzes autumat, cum ait:

*)/esqhma enua/lion stratiwtw=n to\ ei(=ma,
*(oper *kaba/dhs2 le/getai a)po\ *kaba/dou pe/rsou.
Indumentum Martiale militum hoc tegmen,
Quod Cabades dicutur, a Cabade Persa:

sed a litera ka/ppa, recentioribus ka/bba, ad cuius modum duos in capite apices habebat, uti vidimus ex Isidoro. Vide Salmas. ad Vopisc. in Aureltano, c. 45. ubi Maforium, Caliendrum, Capitale, *krh/demnon aliaque synonyma esse docet.

CAPITALE [2] apud Recentiores, capitis quoque census est, alias Capitalitium, Capitagium et Cavagium, h. e. census quem homines de corpore seu de capite, quotannis domino tenebantur praestare, Germ. Kopffgelt. Cuiusmodi census iu Gallia ut plurimum erat quatuor denariorum, tametsi non semper: unde tali censui obnoxii homines quatuor nummorum, vel de quatuor nummis, dicuntur in Consuetud. Burbonensi et in Charta Radulfi Abbatis S. Mauri ad Ligerim, apud Car. du Fresne. Praestabatur is quotanuis; praeterea in nuptiis et in morte. Lambertus Ardensis, p. 63 Manumisit et liberos resignavit, dum ipsi et ipsorum et posceri et successores Abbati iam dicto et eius successoribus annua [orig: annuâ] peufione singulos redderent denatios, et in nuptiis et in morte quatuor. Dies sollennis erat Festum Assumptionis b. Mariae, in Charta Hugonis Castellani Gandensis A. C. 1243. Et quidem census hic exigebatur, si reditus terrae non haberent: alias census cadere dicebatur. Vide Chartam Flaviniacensem A. C. 897. apud Carolum du Fresue Glossar ubi plura hanc in rem. De triburo capitis Hebraeorum, alibi. Capitalitiam summam vocat Guntherus, Ligurini l. 5.

Improba Romano poscunt a Rege tributa,
Cuius ad arbttrium disponitur omne tributum,
Et capitalitiam cogunt appendere summam.

Veteres Capitationem, seu Capitulare tributum; quod alteram pensionem tributi vocat Plinius, ubi de cocco, pensionem alteram tributi pauperibus Hispaniae donare, ait: Nempe tributorum collatio, ut Festus notat, duplex fuit, alia in capite, alia in censu; tributumque alterum capiris, alrerum soli: quorum hoc pro modo facultatum et praediorum imponebatur; illud ex aequo pauperes divitesque attinebat. Qui agrum habebat, eius ager pro domino pendebat; qui non habebat, nec eo [orig: eô] tenebatur: pensioni alteri capitis omnes erant obnoxii, qua [orig: quâ] divites, qua pauperes. Hinc puperes in Hispania coccum passim nascentibus fruticibus decerpebant, cum aliud nil suppereret, arque inde coralebant, unde capitationem penderent: quare Plinius coccum pensionem alteram tributi illis donare dicit. Quo [orig: Quô] sensu herbas, quae in hortis nascuntur, pensionem esse pauperum, alibi quoque ait, l. 19. c. 4. Vide Salmas. ad Solin. p. 275. Inde apud Recentiores, Capitales homines, qui istiusmodi censum debent: quo [orig: quô] nomine plerumque intelliguntur, qui olim manumissi fuerant, non plenaria [orig: plenariâ], sed conditionali manumissione, sub conditione operarum, servitii aut census annui; Gall. Hommes de cors et de chies, in Stabilimento S. Ludovici, l. 2. c. 31. Cuiusmodi hominum conditio sic describitur in Chron. Abbatiae S. Trudonis, l. 13. extremo: Masculus 12 denarios solvebat singulis annis de censu sui capitis, femina 6. quidam alius legis 2. denarios, quidam 4. Masculus istarum tonditionum quocumque moraretur, sive sub nostro iure, sive sub alieno, si necdum coniugatus erat, debebat Ecclesiae quasi heredi suae, quidquid in omni substantia supererat ei: si fuerat coniugatus et non cum sua compare, h. e. quae non esset ancilla nostrae Ecclesiae, debebat dimidium suae substantiae, similiter et femina, excepto [orig: exceptô] quod quocumque coniuge essent eius liberi, non dabat Ecclesiae, nisi quod melius videbatur in omini sua mobili re. Masculus si esset cum sua compare coniugatus, dabat de suis vestimentis quod erat melius. Quod si haberet terram censintlem et servilem, de terra dabat Praepositis ad curtim bovem et de capite suo, vel alium, vel rem, quam habebat meliorem. Ita quoque fiebat, si palefridi superessen. Vide Car. du Fresne in Glossar. hac [orig: hâc] voce, et voce Herotum; nec on infra Catallum.

CAPITALIS [1] vulgo Captau seu Capitau Gallis, dignitatis nomen, quibusdam ex illustrioribus Aquitaniae Proceribus attribui solitum, quos Comitibus, Vicecomitibus et Baronibus accenset Consuetudo municipalis Burdegal. arlic. 75. In iis praecipui, le Captal de Buch, h. e. Capitalis Bogii (Aquitaniae municipii, ad canalis ostium, quod sinum Arcachonium efficit) et le Captal de Tresne, seu Capitalis Trenae (castri in eadem provinc.) Qui Capitales videntur dicti, vel quod essent domini loci istius, qui promontorium est seu caput in mare excurrens: vel quod essent Capitanei illorum castrorum, qui aliquando Capitales Gall. Capitals, dicti occurrunt. Et quidem Capitalatum de Bogio quod attinet, eum tradunt primitus possessum a P. Amanevo de Bordeu, cuius (sine liberis exstincti) frater fuit P. de Bordeu, Dominus de Podio Paulino, de Castronovo et de Insula S. Georgii: quo [orig: quô] geniti P. de Bordeu, Capitalis de Bogio et Assalhida de Bordeu, nupta P. de Gresly, Vicecomiti de Benaugis et de Castilhone; quorum illa absque liberis pariter mortuo [orig: mortuô], Capitalatus in Gresliacam familiam, atque inde in Lebretensem transiit. Vide Auctores laudatos Glossarii Auctori praefato.

CAPITANATA sic dicta, a quo Basilius Imperator certum quendam Capitaneum eo misit, provinc. regni Neapolitani, pars Apuliae Dauniae, fertilis admodum et rigua. Ei a Septentrione et Ortu Mare Adriaticum, ab Occidente Comitatus Molisinus; a Meridie Principatus Ulterior, Basilicata et terra Bariana. Urbes praecipuae, Manfredonia, Asculum Apulum, Luceria Paganorum, Bovina, et Troia. Merula Cosmogr. Leander descr. Ital. p. 249.

CAPITANEUS [1] proprie qui praedia vel dignitatem in capite tenuit, h. e. ab ipso Rege, Baro Regis vel Regni. Plebi enim terras olim non dividebant Reges, sed vel pagos integros, vel

amplas rutis pottiones Capitaneis conferebant, qui acceptas itidem suis dispartiebantur clientibus. Communiter Capitanei appellantur, qui coetui praesunt, tamquam caput, tum in re militari, Curopalati kefala/des2, tum in Civili et Ecclesiastica: unde Lyta in Matth. c. 17. v. 27. Quia iam Petrum fecerat Capitaneum super alios Apostolos. Vide Hent. Spelmannum Gloss. Archaeol.

CAPITATA Caepa, apud Plin. l. 19. c. 6. unum ex duobus caeparum genetibus, quae prima apud Latinos fuisse dicit, Unum, inquiens, condimentariae, quam illi Gethyon, nostri pallacanam vocat: alterum capitatae. Unde frustra est Vir Magnus, qui Not. ad Moretum contendit, nullum caepe esse, quod non sit capitatum: Gethyon enim sine capite. Et quidem caepae, quae ad semen servantur, in caput non crescunt et in longum caulem exeunt, quem tallam vocat Columella, l. 11. c. 3. Unde tallas, a caepis, distinguit Lucilius hoc [orig: hôc] versu.

Inter reliquas, quae simplex caput habent, nec subolibus adnatis propagantur, Graeci monoke/fala et mono/kokka, Latini rustici Uniones dixere [orig: dixêre], etc. Sed et porri duo genera, Capitatum et Sectivum, Graece. *kefalwto\n et karto\n: de quo utroque, et de Caepis vide pluribus agentem Salmas. ad Solin. p. 1000. et 1168. virgilius in Moreto.

CAPITE [1] multa testabantur Veteres Allidebant in luctu. Victorinus de Augusto, post cladem Varianam. In tantum per doluti, ut cerebri vario [orig: variô] incussu parietem pulsaret, veste, capilloque [orig: capillôque] et reliquis lugentium indictis deformis. Livius l. 25. c. 27. Postquam Asdrubalem Gisgonis venientem allatum est, flere omnes repente, et offensare capita, alii manus ad caelum tendere. Vide Plut. in Alexandro, ubi de Dario coniugis obitum lugente, et Eusebium in Vita Constantini, l. 4. c. 65. Vide quoque infra Foves. Idem verberabant, rebus improsperis. Idem Eusebius, Histor. Eccl. l. 11. c. 17. *katar)r(hca/menos2 ou)n th\n ou)sqh=ta o( *)apo/stolos, kai kata mega/lhs2 oi)mogh=s2 plhca/mneos2 th\n kefalh\n, kalo/n ge e)/fh fu/laka th=s2 t' a(delfou= yuxh=s2 kate/lipon. Scissuigitur vestibus Apostolus et magno cum eiulatu percutiens caput, praclarum, inquit, custodem fratris animae reliqui. Vide quoque Herodot. l. 3. ubi de Psammenito a Persis victo captoque. Potto illud inclinabant, in maestitiae et pusillanimitatis signum. Ioann. Chmacus, Pastorus l. 1. *plh\n ei' kai\ au)ta\ kata to\n e)kto\s2 e)n toi=s2 proba/tois2 o(rw/menon tu/pon, th\n kefalh\n th=s2 yuxh=s2 e)n tw=| kairw=| tou= flogmou= ka/tw ei)s2 gh=n kli/noutin, e)/xomen to\n ei)po/nta karei/an suntetrimme/nhn kai\ tetapeinwme/nhn o( *qeo\s2 ouk e)coudenw/sei. Quod si et ipsi, iuxta externam, quae in ovibus cervitur, speciem, caput animae --- in terram versus inclmant, babemus dicentem: corcontritum et humiliatum Dominus non in nihilum rediget. Sed et inftectebant in signum alsensus ac approbations, qui mos in Casinensi Monasterio, fotte etiam in aliis, hodieque servatur, ut videl. quod proponitur in Conventu, Seniores voce, iuniores capite infiexo [orig: infiexô] apporbent. Petrus Diac. l. 4. c. 94. Cumque omnes tum voce, tum capitum inflexione hunc se velle (Abbatem) respondissent, etc. Galli vocant opiner du bonnet. De eius apertione, coram Magistratibus, sic Varro apud Plin. l. 28. c. 6. Capita aperri aspectu Magistratuum, non venerationis causa [orig: causâ] iussere, sed valetudtnis, quoniam sirmiora consuetudine ea [orig: eâ] sierent. Contra sententiam aliorum, qui honoris causa [orig: causâ] id fieri contendunt. Cael. Rhodig. l. 3. c. 23. Cette antiquum exhibendae venerationis hunc morem fuisse, ostendit ad illa Sallustii, Histor. l. 5. c. 1. Quibus de causis Sullam in victoria Dictatorem, equo descendere, sibi uni assurgere de sella, caput aperire solitum, Cl. Freinsbemius. Et Coenum, cum Regem allocuturus esset, pro more detrahentem galeam, habes apud Cuttium, l. 9. c. 3. Atinstituti veteris fuit, ut qui Diis sacrum facetent, excepto [orig: exceptô] Hercule ac Saturno [orig: Saturnô], caput operirent, Plautus in Amphitr. Qui mos etiamnum Iudaeis servatur, caput inter orandum ephod suo [orig: suô] tegentibus. Aeneam autem opetiendi capitis morem invexisse, dum sacris operaretur, aiunt: Hodieque Iaponenses, praeter reliquatum fere omnium gentium morem, capite operto [orig: opertô] venerationem suam ad venientibus testantur, vide infra voce Signa etc. Obtestantes aliquem enixius tangebant illud. L. Florus l. 3. c. 14. de Tiberio Graccho: Inde cum in Capitolium profugisset, plebemque ad defensionem salutis suae, manu caput tangens, bertaretur, praebuit speciem regnum sibi et diadema poscentis, atque ita quasi iure opperessus est. Sic tangentes caput, per id iurabant, ut notatum multis; quem motem Iudaeis fuisse, patet ex interdicto Domini Matth. c. 5. v. 36. Quod Iuvencus ita expressit, l. 1.

Nec caput in proprium cuiquam iurare licebit,
Namque potestatem minimt non esse capilli
Cernitis.

--- --- --- --- Sed tu simul obligasti [orig: obligâsti]
Publicum votis caput, enitescis
Pulcbrior Multo [orig: Multô], iuvenumque prodis
Publica cura, etc.

Vide Caspar. Barthium, Animadversion, ad Stat. Tom. 3. p. 301. Nec omittendum, fixa bastis bostium capita, in victoriae symbolum. Cuius rei vestigium in Sacris, ubi Goliathi caput resectum manu praerulisse Davidem, cum ad Saulem Regem perduceretur, legimus,

1. Sam. c. 17. v. 57. Sic Sillius de Terone occisae Hasbytes caput bipennis suffigente, l. 2. v. 208.

Namque ader at toto [orig: totô] ore erens irasque, minasque
Annibal, et caesum Hasbyten, sixique tropaeum
Infandum capitis, furiata [orig: furiatâ] mente dolebat.

Vide Keuchenium aliosque ad C. Nepotem, Catone, c. 1. magis Alcibia. de, c. 10 Quod hodieque in usu apud varias gentes, Persas inprimis, de quibus vide Pertum de Valle, Itinerar. Tom. 2. et 3 ac infra Verutum. Adde Car. Paschal. Coronar. l. 5. c. 4. et. 5. Nec Eunomiavorum capite demerso [orig: demersô], pedibus sur sum versis suos haptizantium ritus, de quo vide infra Spado.

CAPITIARIUS apud Fulbettum Carnot. Ep. 103. Constituas tibi alium thesaurarium et Capitiarium, de bonis Clericis: Tributorum exactor est, vide infra Capitum.

CAPITILAVIUM festum Ecclesiae Romanae, alias Dominca Palmarum. Ordo Rom. Dominica Indulgentiae, quae diversis vocabuls distinguitur, i. e. Dies Palmarum, sive Elorum atque Ramorum, Osanna, Pascha petitum sive Competentium, et Capitilavium. sic dictum, quia tunc moris est lavave capita infantium, qui ungendi sunt, ne forte observatione Quadragesimae sordidati, ad unctionem accederent. Isidot, Origin. l. 6. c. 18. Vide quoque Alcuinum, de Officiis divin. Rabanum Maurum, de Institut. Clericor. l. 3. c. 35 Papiam et eundem Isidorum, de Divin. Officits, l. 2. c. 27. laudatos Carolo du Fresne in Glossar. Nempe lavabantur hac [orig: hâc] die capita puerorum, qui sequenti Paschatis die Baptismalibus aquis erant tingendi. Quoniam vero non pauci et plebe istiusmodi lotionem cum Baptismo eandem habere coeperunt, abrogatus ritus hic fuit, in Concilio Moguntino A. C. 813. Du= randus Capitilavium in diem feriae V. in Cena Dom. conicit, qui etiam dicebatur Magnus dies Iovis, et Viridis dies Iovis, quia in eo reconciliabantur paenitentes: Item Albus dies Iovis, quia tunc distribuebatur pauperibus panis albus; quod hodieque in aliquot Galliae locis contingit, ubi propterea Ieudi blanc appellatur. Macri Hicrolex.

CAPITIS Viridis Insulae Oceani Atlantici ex advetso Capitis viridis in Africa. Alias Hsperides et Gorgades. Sunt 10. numero. Nempe praecipus S. Iacobi, Ignium, S. Antonii, S. Vincentii, S. Luciae, S. Nicol. Boni visus, Salis, Maii et Brava, Sub Lusitanis.

CAPITIUM [1] Siciliae urbs, circa Symmaethi fontes, vulgati nunc incolis vocabulo [orig: vocabulô] Cappizzi dictum. Id Ptolemaeo vocatur *kapu/tion. At Romanis fuisse videtur Capitium, et inde Oppidani Capitini. Nam Ciceroni, Verrina [orig: Verrinâ] 2. memoratur, inter ceteras Siciliae urbes celebriores, Capitina civitas.

CAPITIUM [2] capitis tegmen Nonio ex Varrone, de Vit. populi Rom. l. 4. ubi tamen pectoris potius tegumentum fuisse indigitatur, a capiendo pectus dictum: ut idem Varro habet, de lingua Lat. l. 4. Vetus Interpres Iuvenalis, Probus Geotgio Vallae dictus, Conchylia, capitia purpurea ita flagrantia, ut conchylia ipsa videri possint, inquit ad Satyr. 3. v. 81.

Ubi Ferratius Capit interpretatur lacernas cum cucullo sive capitio. Hodie, cucullum antiquis Acetis atque Monachis arcendo frigori caelique iniuriis adhibitum, Monachi Capitium a capite tegendo vocant, alio [orig: aliô] a veteri significatu, vide Octav. Ferrarium de Re Vestiaria, Part. 2. l. 1. c. 22. et 23. Scaliger sic de hac voce, Poetic. l. 1. c. 16. Liber pater cum thyroso et vesie crocotula: ita Plautus krwkwto\n et cum maxalisth=ri picto. Erat hoc, quod Latini Capitium in verginibus, quia pectus caperet: non capitis tegmen, uti scribunt recentiores. Eo [orig: Eô] verbo [orig: verbô] Philippides Comicus in fabula a)dwniazou/sais2 usus est. At Capitium seu Capicium, in Chron. Mauriniacensi, l. 1. Qui nobis vitream maiorem in Capitio secit, alibique passim, pars aedis sacrae est, in Communione Roman. quae vulgo Presbyterium seu locus, ubi altare statuitur, Graecisque *bh=ma dicitur. Unde hodie etiamnum in Aede sacra Monasterii S. Dionysii prope Lutetiam eam aedis pattem, quae retro altare est, et ad quam aliquot gradibus ascenditur, Chevet seu Chevais, Galli vocant, Nempe sic dictum videtur, quod ei, pulvinaris instar, quod Chevet Gallisest, adnixum fuerit altare: vel quia caput sit Aedis, uti haec pars non rato appellatut, apud Helgudum in Roberto Rege aliosque. Sed et Parisiis nota significatio haec vocis Chevet, pro capite: ubi proin plateae seu compita vocantur le Chevet de S. Landry et le Chevet de S. Iean en Greve, qua [orig: quâ] patte earundem aedium sacrarum capita, seu Presbyteria Protenduntur, Cat. Du Fresne in Glossar. qui partem hanc Aedium factarum eandem cum Capso facit. Vide in hac voce. Hinc Capitiarius eidem seu Capicerius, dignitas et officum in Monasteriis, Gall. Chevericer, cui Capicii cura incumbit: Sacrista, in Charta A. C. 1185. in Tabular. S. Martini de Campis. Meursisu tamen et Vossius a capitatone deducentes vocem, Capicerium fuisse dicunt, qui capitale tributum exigeret; quibus astipulantur Macri fratres in Hierolex. voce Capitiarius. Vir doctus in Histor. Aedis Sacrae S. Aniavi Aurelian c. 7. cum Primicerio confundit: neque feliciori coniectura [orig: coniecturâ] alii a capienda cera dictum putarunt [orig: putârunt], quod ut plurim um in sacris aedibus candelarum cereorumque cura dignitati isti incumbat, cum et Altaris, in quo solent reponi, cum itidem specter, etc.

CAPITO [1] VIII. Hierosolymonrum Episcopus A. C. 165. Item alius, Post Iulianum II. usque ad annum quintum Commodi, a Nato Christo 186. Euse. in Chron. Item Poeta Alexandrinus, scripsit Commentarios ad Philopappum, l. 7. et 8. Voss.

de Hist. Graec. l. 3. p. 339. de Poct. c. ult de Mathem. Scient. c. 69. §. 19.

CAPITO [4] Fabricius Wohlphgangus Hagenoa Alsatiae oriundus, patre Ordinis Senatorii, Theologus celebris, Reformationis opus, eam Bucero, in partibus Reheni superioribus, egregie promovit. Cum eodem interfuit colloquio Marpurgensi, A. C. 1529. in quo inter Euangelicos in omuibus ferme conventum. Vir ingenii et iudicii praeclari, literarum et Scholarum ita amans, ut qui maxime, Melch. Adami in vitis Theol. Germ. Eius in Hexaemeron explicatio doctistima, in Hoseam Comment, in Habbacurum Enarrationes, etc. prodietunt Argentinae, A. C. 1526. 1528, 1539. Obiit ibidem, ex peste, A. C. 1541. aetat. 63.

CAPITO [5] Fonteius, --- - ad unguem Factus homo, uti cum in hodoeportico vocat Hotat. l. 1. Sermon. Sat. 5. v. 32.

CAPITO [7] Lycius, composuit Historiam Isauricam libris 3. Epitomen Eutronpti, de Pamphylia, et alia, de quibus vide Voss. Hist. Graec, l. 3. p. 339.

CAPITO [9] Titinnius, scripsit exitus illustrium virorum. Plin. 1. 8. Ep. 12.

CAPITO [10] Gall. Teston, nomen monetae, in Regno Franciae, olim usitatae, et quidem Grossi Capitones, seu Testones, Gall. Gros Testons, primi cusi sunt sub Ludovico XII. pond. 7. den. 12. gt. pretii sol. Turon. 10. Praeserebant illi Regis caput pileo [orig: pileô] depresso [orig: depressô] opertum, et in aversa parte scutum insigmum coronatum cum limbo deutaro, et Inscript. XPC. VINC. etc. Fueruntque longe Meliores Tessonibus Francisci I. quippe pond. 12. gr. argenti Regii. Sub eodem prodiere [orig: prodiêre] Grossi Capitones Mediolanenses, Gall. gros Testons de Milan, Regis caput eodem [orig: eôdem] operrum pileo [orig: pileô] praeferentes. cum lilio ad pectus, et Inscr. LUDOVICUS D. G. FRANCORUM REX. In aversa patte S. Ambrosium mitratum, equitem, inanu flagellum tenentem, sub quo et in ipso circulo Inscriptionem continente, scutulum fuit cum 3. liliis coronatum, MEDIOLANI DUX, vide supra ubi de Ambrosims, nec non infra in voce Teston.

CAPITOLIAS Cavae Syriae urbs. Ptol. vix 60 millar. a Damasco, in Austriam Sueta P. de Vico.

CAPITOLII Tutelarii a tutela Capitolii dicti sunt: in cuius inaurationem Domitianus millies octingenties octogies, impendisse legitur, apud Plutarchum in Poplic. quam insaniam, magnificentiae nomine, extulere [orig: extulêre] multum Scriptores, et maxime Poetae. Unde nec, tot annis post, Ausonium puduit hunc describere,

Neque aliunde interpretandum vult Gronovius Martialem, l. 11. Epigram.. 5. v. 1.

Sacra, Laresque Phrygum, quos Troiae maluit haeres,
Quam rapere arsuras Laomedontis opes;
Scriptus et aeterno [orig: aeternô] nunc primam Iupiter auro [orig: aurô],
Et soror et summi filia tota Patris.

Quasi diceret, Et tu, Iuppiter, qui nunc primum post incomparabilem illam proximam certe priores Capitolii aedificationes infinitis modis superantem, magnificentiam, aeterno [orig: aeternô] auro [orig: aurô] cultur es et ornatus, et vos Iuno Minervaque. In quibus verbis Iuppiter scriptus auro [orig: aurô] Statio est peraratus auro [orig: aurô], non sculptus, ut voluere [orig: voluêre] nonnulli, etc. Cum itaque pretiosas istiusmodi statuas et aliam infinitam auti vim in Capitolio fuisse cettum sit, Tutelae Capitolii Redemptores, huiusmodi thesauris ab iniuria defendendis, tamquam custodes, appositos esse, contendit Rycquius: Gronovius vero genus Publicavorum hoc [orig: hôc] nomine intelligit, qui istius aedificii Membrorumque eius, satta tecta tuenda redemerant, ab Censoribus, quibus quia loca omnia patete necessum fuit, eoque et omnuia illorum nomumenta non modo exposita, sed et ipsa tuenda erant, de conservandis iildem haud dubie illos cavere oportuit: at omne munus illorum thesaurorum custodia [orig: custodiâ] sinitum non fuit. Plin. l. 35. c. 3. M. Ausidius rutelae Capitolii redemptor, docverti Patres, argenteos esse clypeos, qui pro aereis per aliquot iam lustra adsignabantur. Et prius l. 34. c. 7. Aedas nostra vidit in Capitolio, priusquam id novissime conflagraret, a Vitellianls incensum, in cella Iunonis, canem ex aeve, vulnus suum lambentem: cuius eximium mir aculum et indiscreta veri similitudo, non ex eo solum intelligitut, quod ibi ditatus suerat, sed et nova [orig: novâ] satis datione; nam summa nulla par videbatur: capite Tutelarios cavere pro eo publici instituti fuit. H. e. Redemptores caput ac vitam veluti pignori date atque opponere, ut si vitiaretur, vel amovetetur, non bonis, sed capite, plecterentur. Quo [orig: Quô] sensu apud Ciceronem, 1. Verr. legimus, Aedem Castoris P. Iumus habuit tuendam, L. Sulla [orig: Sullâ], Q. Metello [orig: Metellô] Consulibus. Et apud Livium, l. 42. Censorem moribus regendis creatum, cui sarta tecta exigere sacris publicis et loca tuenda more Maiorum traditum esset, etc. Dicti autem hi Tutelarii sunt, ab tutela; non Tutelares, quia hanc vocabuli terminationem augustiori rei dicaverant. Inlapide prope Ulpiam Traian. MERCURIO. ET. MINERVAE. DIS. TUTELARR. Ioh. Frid. Gronov. Observation. l. 4. c. 18.

CAPITOLINA palmata in Epistola Taciti ad Probum, c. 7. tunica est palmata. quam triumphantes olim e Capitolio petebant. Capitolin. in Gordianis trib. c. 4. Palmatam tunicam et Togam pictam primus Romanorum privatus suam propriam habuit, cum ante Imperatores etiam de Capitolio acciperent, vel de Palatio. Hanc cum soli prius

triumphautes, die triumphi, una cum Toga picta acciperent: sub Imperatorib. Consules omnes habuere [orig: habuêre], et Gordianus privatus quoque, uti visum, vide infra in voce Palmata et Salmas. ad Vopisc. in Carino, c. 20.

CAPITOLINI [1] Agnones, instituti a Domitiano Imperatote sigulis quinque annis celbrabantur, ad exemplum ludorum Olympicorum; In iis omne genus artisicum cettabant. Citharoedi apud Iuvenal. Sat. 6. v. 387.

Histtiones, in vet. Mscr. Poem. unde Statius non uno in loco, ist Silvis suis queritnr sibi Thebaidem recitanti alios praelatos: et ntus Iuvenalis locus, Sat. 7. v. 86.

--- --- Sed cum fregit subsellia versu
Esurit, intactam Paridi nisi vendat Agaven.

Ubi fregit subsellia, interpretatur Rosinus, recitans non steit, sed excidit, non placuit. Godwynus autem Anthol. Rom. l. 2. Sect. 3. c. 7. contrario [orig: contrariô] plane sensu haec verba capit, in laudem Poetae, et applausus vehementiam illa trahens. Hinc et Sidonius Apollinaris l. 5. Ep. ad Sapand. Hunc olim peroranten, inquit, et Rhetorica sedilia plausibili oratione frangentem, socer eloquens ultro in familiam particiam acivit. Simileque videtur illud Virgilii, l. 3. Georg v. 328

Apud Polybium quoque, Hist. l. 15. *kater)r(h/gnuto pa=s2 o( to/pos2 u)po\ tou= kro/tou kai\ th=s2 kraugh=s2, Rumpebatur totus locus Plausu et clamore. Unde a Iuvenali vult innui illud Grande sophos, toties Poetae repetitum; laeta nempe acclamatio, qua [orig: quâ] Oratoriac Poerae applaudere solebant, verbis sofw=s2 seu o)rqw=s2. Horat, de arte Poet. v. 428.

Tantae autem dignitatis hi Agones, ut Romae non per lustra, hent antea, magnum anuum, ut vocabant, sed per Capitolinos Agonas, supputarent: quod a Domitiant tempore, usque ad suum aevum obtinuisse, Censorinus scribit; Coeterum semper Agon ipse Romae mansit: ut in eo Poetae, Rhetores aliarumque professionum artifices coronarentur ab ipso Imperatote. Nec aliunde Poetarum laureatorum mos, ad Germanos fluxi. Sed in vereribus agonibus Capitolinis, qui vicerant, corona [orig: coronâ] et ramo [orig: ramô] lemniscatis aut torque involutis donabantut: Qui secundi erant, coronas quidem et palmas, sed sine lem niscis, nanciscebantur. Aufonus, Epist. 20. v. 5.

Et quae iam dudum tibi palma Poetica pollet,
Lemnisco [orig: Lemniscô] ornata est, quo [orig: quô] mea palma caret.

Vide Iohn. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 18. Thom, Godwyn. loco [orig: locô] supra laudato [orig: laudatô]. etc.

CAPITOLINI [2] Ludi, dicti, quod in honorem Iovis Capitoltni, pro servato Capitolio, ab hostibus Gallis Senonibus instituti essent, a Camillo, Liv. l. 5. c. 30. In his praeconis voce Sardianos venales proclamari et senem quendam ludibril gratia [orig: gratiâ] produci solitum, bullam collo [orig: collô] appensam gerentem puerilem, Plutatehus habet in Quaest. Rom. quaest. 53. De qua ceremonia Festus: sardi venales, inquit, b. e. alius alio [orig: aliô] nequior: ex hoc natum proverbium videtur, quod ludis Capitolinis, qui fiunt a vicanis praetextatis, auctro Veientum fieri solet: in qua novissimus is, qui ommium deterrimus, producitur a praecone in medium senex, cum iogapraetexta, bullaque aurea, quo cultu Reges soliti sunt esse Etruscorum: qui Sardi appellantur: quia Eitusca gens orta est Sardibus, etc. Habebantur quotannis. Vide. Rosin. loco [orig: locô] supra citato [orig: citatô].

CAPITOLINUS [1] Iovis cognomen, quod templum in monte Capitolino exstructum haberet, votum quidem primum a Tarquinio Dematati filo, exttuctum deinde a tarquinio Suprbo. Diversus hic a Iove Tonante, quem D. Augustus constitut, quod liberatus esset periculo [orig: periculô], cum, in expeditione Cantabrica, per nocturnum iter lecticain eius fulgur perstrinxisset, servumque autigam exanimasset [orig: exanimâsset], Sueton. in Aug. c. 91.

CAPITOLINUS [2] cognomen M. Manlii, qui ob tyrannidem affectatam de Saxo Tarpeio deiectus est.

CAPITOLINUS [3] Caius Iul Consul. Collega Aureliani Augusti, an. ab Urb. Cond. 1026. Chr. 274.

CAPITOLINUS [4] Iulius Historicus qui de Caesaribus scripsit; sub Diocletiavo, cui vitam Antonini Pii, et Veri dedicavit: sicut Cl. Albini, Mactini, 2. Maximmorum et 3. Gordianotum Constantino. Maximi vero et Balbini nemini inseripsit. Pluriunt aliarum auctor, quae tamen periere [orig: periêre]. Vide Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 7. Corn. Capitolinus, Auctor libri, Trebellio Pollioni, in vita 30. tyram. laudati, ubi post illum sctibit, in Odenato, zenobiam, non solum virtute et retum gestarum gloria [orig: gloriâ], sed et forma [orig: formâ] omnes alias in Oriente praecelluisse, c. 14.

CAPITOLIUM praegraudis arx Romae in monte Saturmo ex praeda Apiolatum, Latinotum urbis, a Tarquinio Superbo exstructa. Plin. l. 3. c. 5. Pulsis Regibus anno [orig: annô] post tertio [orig: tertiô], M. Horatius Pulvillus ea [orig: eâ] magnificentia [orig: magnificentiâ] dedicavit, quam immensae postea Romanae opes ornarent potius, quam augerent. Vide Tacitum, l. 3. Hist. c. 72. Virg l. 9. Aen. v. 448.

Sic dictum a capite Toli Vulcentani, teste Arnobio [orig: Arnobiô], ibi reperto [orig: repertô], dum fundamenta templi Iovis, Dionys. Halic. l. 4. foderent. Antea mons Tarpeius vocabatur, a Tatpeia Virgine Vestali, quam ibidem Sabini scutis suis obrutam necarunt [orig: necâtunt]. Virg. l. 6. Aen. v. 836.

Et Capitolia celsa eidem, Aen. l. 8. v. 653. Fulgens Capitolium. Horat. l. 3. Od. 3. v. 42. Sueton. in Vesp. c. 8. Ipse institutiones Capitolii aggressus. Intellige Capitolii nov, quod regione urbis 8. sive regione Fori Romani. Aliud enim vetus fuit regionis Urbis 6. sive regionis Circi Flamimi. De utroque P. Victor in topgr. urb. et Notit. Imp. Vatro l. 4. LL. Martial. l. 7. Epipr. 72.De vetere autem etiam Val. Max. l. 4. c. 4. ex ult. Novi Capitolii conditores Tarquinii Reges Priscus et Superbus. Dedicavit autem Horatius Pulvil. Plin. l. 3. c. 5. Tacit. loc. cit.. Veteris conditor N. Pomp. apud Autel. Cassiod. in Cbron. Nic. Lloydius. Capitolium in cineres redactum sub Vitellio, a Vespasiano reparatum eo [orig: eô] tempore, quo [orig: quô] Hierosolymitanum templum in cinetes resedit, Rutsus caelinis sub Tito tactum, Domitianus denuo magnificentius exstruxit, institutis Agonibus Capitolinis, qui 5. quoque [orig: quôque] anno [orig: annô] celebrarentur. Etiam Aram ibi ab Augusto positam, cum inscriptione, Ara primagenito Dei, dicunt. qua de re alibi: nunc templum exstructum in celebti hoc loco, Ara caeli, dictum. Moret. Etque quidem, ut dictum: Mons (ut paulo plenius superba haec moles enattetur) in quo haec aedes, Saturnius primo: dein Tarpeius, tandem, a capite Toli, Capitolinus dictus est. Ipsum Capitolium vetus a Numa: novum a Prisco conditum; a Superbo post Suessam Pometiam e Volscis captam, impensis in id 400. talentis argenti aurique, i. e. 240. mill. Philippeorum absolutum: pulsis demum Regibus a Pulvillo, dedicatum est. Situm Dionysius describit: Ibi et Iuventus et Teminus, qui cedere noluerunt exaugurantibus; itaque eorum arae continebantur templi ambitu, atque una in vestibulo cellae Minervae, altera in ipsa cella iuxta pulvinar fuit. Tres enim in Capitolio cellae fuerunt: media Iovis, utrinque altera Iunonis, altera Minervae, sub eodem laqueati eodemque tecto. Ibidem quadrigae inautatae, in cella Iovis, supra fastigium aediculae, et Proferpinae tabula, in Minervae delubro, supra aediculam Iuventutis, fuere [orig: fuêre]. Imo quatuor fuisse Capitolia monet Preyelius: quotum I. Tarquiniorum illud, quod bello [orig: bellô] Sullano [orig: Sullanô] periit. II. Sulla instruxit, sed non dedicavit, Catuli nomine inseripto [orig: inseriptô]: dones hoc [orig: hôc] deleto [orig: deletô] Iulii Caesaris nomen ei inscriptum est. III. Postquam prius bello [orig: bellô] Vitelliano [orig: Vitellianô] arsit, Vespasianus condidit atque reparavit, iisdem vestigiis: quod a morte eius cum in cineres sedisset sub Tito: Quartum a Domitiano instauratum est. Limina eius aerea, ex mulcta quorundam foeneratorum facta esse, refert Livius, l. 10. c. 23. Post Carthaginem eversam, laquearia inaurata sunt: tegulas illius aereas primus auro [orig: aurô] obduxit Catulus: In cellam Iovis Capitolini una [orig: unâ] donatione, ex Aegyptiaca praeda, contulit Augustus sedecimmillia pondo auti, i. e. 1600000. Philippaeorum, et quingenties sestertium [orig: sestertiûm], i. e. 1250000. Philipp. in gemmis, refereute Suetonio [orig: Suetoniô], c. 30. Domitianus in solam inautationem, supra 12. milia talentorum, seu septem milliones impendit: ut de reliquis eius opibus, et reliquatum quoque cellarum donis nil dicam. Postea, in pecuniae inopia, Stilico fores Capitolii, quae auro [orig: aurô] magni ponderis tectae erant, lammis iis spoliavit; sed in parte forium, scriptum reperit: Infelici Regi servantur; quod omen eventus paulo post implevit. Pluta vide apud Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 1. c. 5. etc Adam. Preyelium, Sine et Europe c. 16. etc. Neque tantum Romae Capitolium erat, sed et in aliisurbibus, uti observat doctissimus Lilius Gyraldus, de Diis Gentilibus Syntag. 2. Verbi, gratia Narbone. Sidon. Apollinar. Carm. 23.

Nempe ad eius imitationem, in quamplutimis Urbibus maioribus, inprimis quae Coloniae erant, Capitolia fuere [orig: fuêre]: Nam, ut ait Gellus, l. 16. c. 13. Coloniae, quasi effigies parvae Populi rom. erant, eoque [orig: eôque] iure habebant Theatra, Thermas et Capitolia: quorum aliquot infra recensere visum est. Apud Recentiores, Capitolum Templum paganorum, vel locus, ubi sacrificare Christianos cogebant olim Gentiles, Lexicon. Graec. MS. Reg. apud Carol. du Fresne, *kapetw/lion ie(ro\n. Cyprian. Ep. 55. Quid superest, quam ut Ecclesia Capitolio cedat, et recedentibus Sacerdotibus, ac Domini altare removentibus, in Cleri nostri sacrum venerandumque consessum simulachbra atque idola cum aris suis transeat: Et l. de Lepsis, Nonne, quando ad Capitolium sponte ventum est, quando ultro ad obsequium diri facinoris accessum est; labavit gressus, caligavit aspectus? in Capitoliis enim idols congesta fuere [orig: fuêre]. Prudentius contra Symmach. l. 1. v. 632.

Unde Tertullian. de Spectac. Capitolium, omnium daemoniorum templum dixit, etc. Certe in area Capitolina tot erat cellae, seu favissae sub terra, in quibus tes sacrae vetustate collapsae reponebantur, ut Catulus, qui aream deprimere sicque Capitolii aedem altiorem reddere constituerat, quo pluribus gradibus in eam ascenderetur, incepto [orig: inceptô] desistere fuerit conactus, uti legimus apud A. Gellium, l. 2. c. 10. Sed et Capitolium, pro Capitulo Canonicorum vel Monachorum, seu loco, in quo ii congregantur, de re et disciplina Canonica Monasticaque actuti, Ital. Capitolo, occurrit non rato. Schedula presbyterorum seu Canonicorum Eccles. Laudunens. apud Hincmarum Remens. Quapropter qui eundem Dominum nostrum (Hincmarum) regia [orig: regiâ] potestatc retentum et reclusum

viva [orig: vivâ] voce adire non poteramus, et Sacer dotali ministerio [orig: ministeriô] probibiti ab eo frui non audebamus, III. Kal. Iunias ad Capitolium nostrum convenimus et ibidem communi colloquio [orig: colloquiô] retractantes. vatum fore duximus, ut, etc. Inscr. Sepulchtalis in Monasterio Monialium S. Mariae ladrae.

Laude nitens mult1a iacet hic [orig: hîc] Vekenega sepulta,
Quae fabricam turris, simul et Capitolia struxit.

Sic *kapitw/lia tw=n *monaxw=n dixit Palladius in Historia Lausiac. Pud Car. du Fresne, In eodem loco Religiosos, uti vocant, culpas suas propalate consuevisse, ac paenitentiam postulare, legas apud Macrum in Hierolex. ubi ex Vita Dominici, quem Sanctum sui fecere [orig: fecêre], daemonem cum eo per Conventum circumambulantem ei ostendisso Diabolica lucra, in omnibus locis, ex Frattum spirituali damno percepta; noluisse tamen nequissimum Spitium ad Captiolium cum Patte ingredi, ex odio illius loci, eo quod quicquid in aliis lucrabatur, ibi loci perdere cogeretur, refen, etc. Sed et capsulam reliquiarum, in modum arcis, eftormatam, vel certe idem, quod capitellum, Gall. chapiteau, voce hac [orig: hâc] denotari, observat idem Car. du Fresne in Gestis Abbatum S. Germani Autissiodor. c. 19. ubi unum ex dentibus B. Ioannis Baptistae in parvo quodam Capitolio crystallino et argenteo custoditum fuisse, Scriptor hic ait, etc.

Apamiense, memoratur in Actis S. Thyrsi. Augustanum in Vindelicis, apud Welserum, l. 5. Beneventanum, apud Baronium, Martyrol. Bisuntinum, apud Chiffletium in Antiq. Bisunt. Capuanum, apud Suetonium in Tiberio, in Caio alibique. Carthaginense, apud Cyprianum, Ep. 55. Clatomontanum, in Arvernis, apud Savaronem in Origin. Clarom. Coloniense, apud Herm. Strangefolium, Annalium Westph. l. 1. c. 12. num. 2. Constantinopolitanum, in l. 12. Cod. de Aedif. priv. in vet. Urbis descript. Region 8. in Chron. Alexandr. et apud Corippum 1. 3. In eo Scientiam Professores publice docuisse discimus, ex Constitut. Theodos. et Valentin. quae exstat in Cod. Iustin. et Theodos. de Stud. Urb. Rom. et Constantinop. unde probabile iudicat Car. du Fresne, illam esse aedem, quam *bksilikh\n tw=n *Paideuthri/wn e)n *buzanti/w| vocat Anonymus in Anthol. l. 4. c. 23. Quo [orig: Quô] sensu Basilicam Legum habet vetus Inscriptio Tardae in Transylvania, apud Gruterum 171. 2. Vide Car. du Fresne in Constantinop. Florentinum, apud Ioh. Villaneum, l. 1. c. 38. Hierosolymitanum, unde urbs ipsa Hierosolyma Aelia Capitolma dicta est, apud Ulpianum l. 1. c. 6. ff. de Censib. et veterem Scriptorem, qui exstat in Operibus S. Augustini. Mediolanense, apud Ughellum, Tom. 4. Narbonense, apud Sidonium, Carm. 23. in Vita S. Pauli Natbon. apud Bosquetum, etc. Nemausense, apud Poldum Albenatem, a quo describitur p. 73. Pampilonense. cuius vestigia, in hac urbe Navarrae primaria, observat Car. du Fresne in vet. Statuto pro Regno Navarrae, edito a Iohanne Pastaeo Decano Carnotensi et Hug. de Vimy Milite, Regni Reformatoribus a Rege delegatis: Fuit ordmatum, quod in Captiolio venderetur bladum, etc. Ravennense, apud Adonem Viennensem in Martyrolog. 23. Iulii et Histor. S. Apoliinatris post Abdiam. Remense, in Actis S. Marcae Matt. num. 3. apud Boland. 6. Ian. Rodense, ad Thicim amnem supra Gerundam, in Hispan, in Actis St. Vincentii et Orontii. Santonense, apud Ademarum Caban. A. C. 1031. p. 181. Tolosanum, quod hodieque appellationem servat. Vide in voce Tolosa. Trevirense, vide in Treviri. Veronense, apud Polycarum Palermum, de Plinil partria, l 1. c. 5. etc. Nisi apud quoldam horum Auctorum Captiolum, sit domus aedilitia. Nec desunt, qui Captiolia haec urbium arces potius, quam Capitolii Romani imitamenta esse velint: Saepe enim Hac [orig: Hâc] voce arx denotant apud Isidorum, Hieronymum. Alios.

CAPITON latto qui cum aliquandiu latrociniis vacasset [orig: vacâsset], pertaesus vitae, in solitudinem se contulit, ubi annis 50. duravit in quodam specu.

CAPITONES apud Arnobium, adv. Gentes l. 5. Ergo dicendum est quosdam Captiones, silunculos, frontones etc. sunt quibus caput solito [orig: solitô] vastius. Glossae veteres: Capito, kefali/wn. Plautus vero duros Capitones facete appellavit parasitos quod ollas sibi in caput frangi paterentur: in Persa, Actu. 1. sc. 2. v. 8. quos quia similiter *Kefali/wnas2 Antenogenes dixit, hunc quoque iocum cum multis aliis Plautus a Graecis mutuatus dicatur. Athenaeus, l. 4. *(ei d' u(mei=s2 o)/ntws2 oi( filo/sofoi th\n au)ta/rkeian a)spa/zesqe, kai\ ta\ tw=n dei/pnwn eu)telh= ti e)n tau=qa paragi/nesqe uhde\n klhqe/ntes2, h)\ w(s2 ei)s2 a)sw/tion mageirika\ skeu/h katale/gein maqhso/menoi, h)/ w(s2 *)anqhnoge/nous2 kefali/wna a)postomatiou=ntes2, kata ga\r to\n *sofokle/ous2 *khdali/wna, e)ste\ mastigi/ai, ke/ntrwnes2, a)llotriofa/gon. Unde Antenogenes diatribam aliquam peri\ parasi/tou inscripsisse videtru. *ke/ntrwnas2 autem eosdem appellabat Sophocles, quod stimulis pungerentur ac fodicarentur. Sic Scholastes Aristophavis ke/ntrwna interpretatur fanero\n kle/pthn, o(/ti batanizome/nois2 au)toi=s2 ke/ntra prosfe/rousin, apud Herald. ad Arnob d. l. ubi pro silunculis, quod sequuntur, Cilunculos reponit quoque, quod diminutivum a Cilo de quo infra.

CAPITULA [1] nomen libri, a Theodulfo Aurelianensi scripti, ad Presbyteros Parochiae suae, seu Actorum Aynodicorum, in quibus ad Cleri et populi emendationem, praecepta continen tur.

Eodem [orig: Eôdem] titulo [orig: titulô], donatus est liber alter Herardi Turonens. Archiepiscopi A. C. 858. de quo Chronicon Andegav. A. C. 858. Do. Herardus Archrepisconpus generali Synodo --- quaedam necessaria sanctorum Canonum Capitula excerpsit, quae sirmus custodienda sanxit. Sic vero nominati sunt ab Auctoribus hi libri, quod per Capitula seu sectiones essent digesti: qua [orig: quâ] ratione inter Graecos Marcus, Diadochus, Nilus, alii *kefa/laia libros suos inscripserunt, in quibus Monita Christiana complexi sunt. Proprie vero Canonum Ecclesiasticorum et LL Regiarum Codices; ptaesertim vero Regum Sanctiones ac Decreta Capitula ac Capitularia nuncupata sunt, ut videre est infra, in voce Capitulare, Sed et Capitula, apud Radulphum Tungr. de Canon. Observ. Propos. 8. et. 13. dicuntur breves Lectiones, quae in divino offcio, loco [orig: locô] Lectionum, leguntur; de cuiusmodi Captulis agitur in Concilio Agathensi can. 21. apud Virgilium Episcopum Rom. Ep. 2. Alios. Unde, Capitula Dominicalia, quae Dominicis diebus canuntur, in Statutis Guigonis pro Ordin. Cartuf. Capitulare Euangeliprum de tirculo anm, liber Ecclesias Roman. continens initia et fines cuiusque Euangelii, quod singulis diel us in Missa legitur, apud Baluzium Notis ad libros Capitular. p. 11. 56. et Capitularium, liber ibidem Ecclesiasticus, continens Capitula, quae in Ecclesia canuntur in Monastico Anglico Idem. Vide infra.

CAPITULA [2] et CORNICULA Agrimensori veteri dicuntur capita excrema chorobatis, ex quibus pendebant fila ponderibus expensa, i. e. perpendicula. salmas ad Solin. p. 672. vide infra in voce Cborobates. De tribus vero Capitulis, olim in Ecclesia adeo famosis, in Concilio Oecumenico V. Constantinopol. A Iustiniano Senatore habito, examinatis et anathematizatis, vide pluribus agentem Ioann. Forbesium, Instruction. Historico-Theologic. l. 3. c. 25. § 7. 14. et 16. ut et ubi de Theodoro Mopsvesteno, etc.

CAPITULARE [1] Graece *kefa/laion, scriptum est capitulis distinctum, qua [orig: quâ] voce notabnt olim Leges imprimis Regum, seu Legum harum codicem, per capitula seu sectiones distinctum digestumque. Vide infra Leges. Hinc kefalaiw/deis2 tu/poi, Capitularia istiusmodi dicuntur, Theophani ad ann. 17. copronymi; vide Sirmondum, Praefat. ad Capitula Caroli C. Alii Capitularta Seu Capiiulares libros dictos volunt, quia libri illi multa capita complectantur. Sic Glossa in Authent Cassa Cod. de Sacros. Eccl. Capittilaria in terpretatur, libros Statutorum, etc. Vocem Caroli M. Ansegisi et Theodosii tempotibus, inventam demum esse, sentit Auton. Augustinus de Emendat. Gratiani, l. 2. dial. 11. Sed iam feculo [orig: feculô] octavo [orig: octavô] ineunte ea occurrit: Habetur enim Capitulare Gregorii II. ad Romae Episcopatum evecti A. C. 714. quod datum Mattiniano Episcopo, Georgro Presbytero, etc. in Bavariam ablegatis, legitur Binii coniliotum Tom. V. exstatque MS. in Bibliotheca Bodleiana, ut ex librorum eius Indice patet. Nempe iam superioribus temporibus, apud Graecos Latinosque, ke/falaia et Capita designabant, summulas, sententias, concisa dicta et aliotum longius dictorum compendia, uti videbimus infra in voce Captiulu. Dixi inprimis Regias LL. sanctiones et decreta sic dicta esst; Sed nec omnia, verum ea tantum statuta eorum, quae in publicis Comitiis vel Synodis Conciliisque, Episcopis populoque in Consilium adhibitis, ab ipsis Principibus edi consuevere [orig: consuevêre], iis praesertim in casibus, ubi Leges desciebant. Cuiutmodi sanctiones Ecclesiasticas multas edidit Carolus M. qui, magnam Ecclesiasticae Rei curam gerens, Concilia Synodosque varias celebravit, Moguntiae, Remis, Tutonis, Cabillone, Arelati, in quibus omnibus Constitutiones factae Capitularium accepere [orig: accepêre] nomen. Francofurtensis inprimis sub eodem Synodus memorabilis est, ubi contra Graecorum Synodum, Imaginum adoratione damnata [orig: damnatâ], prodiere [orig: prodiêre] libri de Imaginibus Sacris, qui Caroli M. nomen praeferunt, a Tilio editi. Idem fecere [orig: fecêre] successores eius, Ludovicus Pius et Lotharius fil. eius ac nepos, quorum omnium LL. Ecclesiasticas collegit Ansegisus Abbas Laubiensis, inclusitque duobus libris, quorum prior continer Capitula 186. Karoli M. posterior 47. quae Luvicus et Lotharius condidere [orig: condidêre]: impressum est opus, cum titulo Capitularis Caroli M. et Ludovic Pir A. C. 827. Idem vero duobus aliis libris eorundem Imperatorum Leges saeculares complexus est. Quibus aut non satis diligenter, aut non satis plene collectis, postea Benedictus Levita libros tres adiecit, quintum nempe, sextum et septimum, in quos non tantum praedictorum Imperatorum Capitula, sed alia insuper inseruit, quorum rationem ipse in Praesat. reddit: continet autem quintus Capitula 251. sextus 330. septimus 372. Sequuntor appendices, prima Capitulorum 80. quae A. C. 817. Lndovici pii Imperii anno [orig: annô] 4. sexto [orig: sextô] Idus Iul Aquisgrani, in domo Paltii, Later anis dicta, communi consilio [orig: consiliô] inviolabiliter a Regularibus conservati decteverunt, ut habet Inscriptio. Secunda Cavitulroum 23. Tertia 79. Quatta 108. clauduntque Volumen Capitula 20. Caroli Imperatoris Ludovici Filii: vide quae de ordine harum Collectionum, de auctoritate item ac integtitate Capitularium habet Anton. Augustinus, de Emend. Gratiani, l. 2. dial. 10 et seqq. e quo hocfaltem adsepergo, Licet verum sit, haec fragmenta esse Constitutionum trium Imperator, a privatis hominibus collecta, tamen, ut Benedictus ait, Apoltotica [orig: Apoltoticâ] auctoritate confirmata sunt-Multa capita huius Coliectionis referuntur in Conrilio Trosleiano, in Tieinensi et in Coloniensi sub Caroto III. etc. ubi quod Bened. Levita ait, Apostolica auctoritate confirmata esse, negant id opus fuisse aut factum esse Galli etiamnum, et notum satis, Levitam hunc Pontificiae sedi plus aequo [orig: aequô] addictum fuisse. Primus de restitnendis Capitularibus his superioti saeculo [orig: saeculô] sollicitus fuit Ioh. Tilius, qui cum morte praeteptus, quod meditabatur, perficere non posset: perfecit opus ex plutibus exemplatibus Petrus Pithoeus et cum Glossario vocum obscnrarum Lutetiae edidit A. C. 1588. quod ibidem recusum est A. C. 1603. Continet autem hoc opus Capitularia Caroli M. et Ludovici Pii. Posted Iac. Sirmondus edidit ac digessit Capitula Caroli Calvi, cum aliorum Successorum Capitulis, Patisiis iridem A. C. 1623. in qua editione, praeter

Caroli huius Capitula, habentur Ludovici II. Carolomanni Regis, Ca roli Simplicis Regis Capitula: sequuntur Coronationes Caroli et Ludovici Regum; Iudithae item filiae et Hermintrudis coniugis Caroli. Quibus omnibus doctas suas notas adiecit. Et qutdem, cum in Ansegisi et Bevedicti Collectionibus, quae edidit Pithoeus, Regum tantum LL. sint nullo [orig: nullô] fere ordine digestae, nullaque [orig: nullâque] temporum vel locorum nota [orig: notâ] distinctae: in illis, quae Sirmondus edidit, Synodi et Conventus ipsi Regales, in quibus constitutae sunt, exhibentur, et quo [orig: quô] quisque Conventus anno [orig: annô] locoque [orig: locôque], quas ad res et per quos coacti celebratique sunt, exprimitur. Vide plura in hanc rem, apud Gerhardum von Mastricht, Histor. Iuris Eccles. num. 192; et seqq.

CAPITULARE [2] et CAPITULUM item Capitularis, ornamentum capitis, Antoninus Mon. in ltiner. Hierosolym. Pendent super brachia dextrochiria, monilia et unuli, Capitulates, cingula, baltei etc. Isidorus, Capitulum; quod vulgo duos apices, ut liter a cappa habeat, vel quod sit capitis ornamentum. Idem cum Cappa, et Capitali, vide supra in hac voce.

CAPITULARES Literae, apud Ekkehardum Iun. de Casibus S. Galli, c. 1. Lineandi et Capitulares liter as rite creandi gnarus, et. c. 9. ipse erat potentissimus, maxime in capitularibus literis et auro: maiores sunt literae, quae in principio cuiusque Capituli librorum describebantur, auro [orig: aurô], minio [orig: miniô] aliisque colotibus depictae et vattis prore nata figutis adornatae, cuiusmodi passim conspictuntur in libris manu descriptis. Capitaneas literae dicuntur, apud Auctorem incertum de Limitibus agrorum.

CAPITULARIUM apud Gregorium Turonens. Histor l. 9. c. 30. Gaiso vero comes eiusdem temporis accepto Capitulario [orig: Capitulariô], quod anteriores Seriptores fecisse commemor avimus, tributa coepit exigere: Liber est censualis, in quo descripta capitula seu praestationes, quas quisque debebat. Sequitur enim, Ecce librum prae manibus habemus, in quo census buic populo est inflictus. Apud Honorium III. vero Compilat. 5. c. 2 Capitularia libri sunt civitatum, in quibus decreta ac staruta earum descripta. Etiam hac [orig: hâc] voce denotati ornamenta Chartarum, quas viticulas vulgo seu vignettes appellant Galli, quod ea in librorum capitulis inprimis fiant, colligitur ex Golss. Latino-Grae. Capitulartis, toi=s2 a)straga/lois2 tou= xa/rtou: est enim a)stra/galos2 frutex, Cat. du Fresne in Glossario.

CAPITULUM [1] Italiae urbs prope Bovillas, et Calatias, Cluverio oppidul. versus Fucinum lacum, ubi nunc forsam vicus Luco.

CAPITULUM [2] vox Recentioribus multo et vario in usu. Apud Gregorium M. l. 1. Ep. 47. Sacra Imperaha cucurrerunt, quibus omnia praeceperunt grayvia nunc Capitula submoveri: vox idem notat, quod Capitularia functio vel temonaria, in l. 14. et. 15. Cod. Theodos. de Extraordin. et auti tironici seu pretii loco [orig: locô] tironum exactionem significat. Unde Captiularit, iidem qui Exactores, l. 3. eod. Cod: de Privil. eorum qui in sacro Pal. mil. Apud Papiam, dictum est, quasi alterius sententiae caput --- brevis multorum complexio, sic dictum, quia breviter capiat totam summam. Quo [orig: Quô] sensu Canones Ecclesiastici, et Regum inprimis sanctiones ac decreta, sequiori aevo [orig: aevô] appellari coeperunt: quorum Codices Capitulares vel Capitularia dicti. Vide supra in voce Capitulare. Apud Apud eundem, locus, in quem conveniunt Monachi et Canonici, eodem [orig: eôdem] nomine insignitur, eo quod Capitula, h. e. Regulae, ibi legantur. Notum enim mane, post Primam recitatam, antequam Fratres exirent ad laborem, aliquod Regulae Capitulum, iam olim iis praelegi consuevisse. Apud Lindwodum, quandoque ponitur pro collectione plurim et non communiter viventium, sed ob tractatus communes inter se habendos ad aliquem locuni constuentium: ut in Capitulis generalibus, Monachorum et aliorum Regularium, etc. Idem Capitulum proprie ait dici, respectu Ecclesiae Cathedralis ut Conventus respectu Ecclesiae inferioris, ubi est collectio vientium in communi. Unde Capitulares, iidem cum Canonieis, apud Ericum Upsaliensem, Histor, Suecicae, l. 5. Apud Ioann. Hocsemium in Henrico Gueldrensi Episcopo domus sic vocatur urbis publica, in qua Aediles seu Seabini coeunt ac ius dicunt, Hostel, vel Maison de Ville. Sic Curiam Tolosanam Capitulum appellari in veterib. Tabulis, observat Catellus, Histor, Tolos. c. 1. cui quidem Capitulo praeerat Vicarius: unde in sententiis haec crebro occurrunt, Vicarius et Capitulum iudicaverunt. Qui vero assidebant, Capitulares et Capitularii, Gall. Olim Capitoliers, hodie Capitaux, appellari consuevere [orig: consuevêre]. Apud Isidorum et ex eo Papiam, Capituium seu Capitulare, tegmen est capitis muliebre, de quo diximus supta, etc. Vide Car. du Ftesne in Glossar. et Macros Fratres in Hierolex. nec non supra voce Capitulare, ut et infra aliquid in Pericopa.

CAPITUM Animalis quod vendere militem vetat Aurelianus Imperator apud Vopiscum, c. 7. pabulum iumentorum est, ut Ammian. interpretatur, l. 22. quomodo vox accipitur in l. 7. 13. 17. Cod. Theodos. de Erogat. milit. ann. et alibi, et palea vetitur, l. 9. Capitatio in l. 8. eod. et l. ult. eod. de Collat, donat, etc. Vox est pute Graeca, quam Latini usu fecere suam. Capitum enim pro capetum, Graece *kaphto\n: ka/ptein autem edere ac vorare significat: unde ka/th, praesepe, a)po\ tou= ka/ptein a)p' au)th=s2. Hinc itaque kape/w, h)sw, idem quod kaptw et inde kaphto\n, quod parablhma a)lo/gwn: item kthnw=n trofh\n, h. c. iumentorum Pabulum, exponit Hesychius. Vide Salmas. ad Vopisc.

CAPITURINI a Salernitanis, principes et auctores seditionum appellati sunt, auctor est Hugo Falcandus, apud Car. du Fresne in Glossar.

CAPLEIA vicus pagi Ternodorensis, vino [orig: vinô] inclitus: Nunc Chablie, aut Chablis. Hadr. Vales. Notit. Gall.

CAPNIAS [1] Poeta Graecus Suid. Eius scripta in sumum abierunt. Voss. de Poet. Graec. p. 82.

CAPNIAS [2] Graece kapni/as2, genus iaspidis, a colore fumido sic dicti: apud Dioscroide, o( de\ a)eri/zwn, o( de\ kapni/as2, w(sperei\

kekapnisme/nos. Vocarunt autem Graeci xrw=ma kekapnis2 me/non colorem cum, qui est in tignis ac trabibus diutino [orig: diutinô] fumo [orig: fumô] infectis: Latim suasum et insuasum, teste Festo [orig: Festô]. Quamvis enim omnem colorem, qui siat inficiendo, suasum vocari idem alibi notat, quo quasi persuadetur in alium ex albo transire, tamen, quia tignum, quod diutino [orig: diutinô] fumo [orig: fumô] infectum est, vel ea, quae ex stislicido fumoso infecta sunt, colorem eum penitus imbiberunt, coque protsum imbuta, ac veluri insuasa, valide retinent, ideo insuasum et suasum, per excellentiam de hoc fumido colore usurpatum est, quod de omnibus dici potest, ut Graeci pei/qesqai et pepeisme/non. Salmas. ad Solin. p. 346.

CAPNOBATAE populi qui Mysi dicuntur, Strabo, l. 7. Scribit autem Posidonius, Mylosreligioni indulgentes ab animantibus abstinere, et eam ob causam pecus omne vicate, melle vero et laetc, et caseo [orig: caseô] vesci. Quumque tranqutllam exigerent vitam, ob Deorum culturam, Deicolae et Capnolbatae, i. e. fumi conscensores nominantur.

CAPNOMANTES dicti sunt, qui flammas in sacrificiis ac fumos considerabant, futura ex iis divinaturi: a Graeco kapno\s2, i. e. finnus, et mantis2, i. e. vates. In fumis autem notabant, quas vertigines facerent, quantumque se attollerent, et quo [orig: quô] motu, rectone [orig: rectône] an obliquo [orig: obliquô], vel in orbes contotto [orig: contottô] aut complicato [orig: complicatô], agglomeratione quadam [orig: quâdam] in tortiles spiras, et quo [orig: quô] redoletent nidore, alienone [orig: alienône] an eo [orig: eô], qui ex carnibus ustis effumaret, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 11. Accuratissimam rei descriptionem habes, in Oedipo Senecae v. 309. et seqq.

CAPO castratus gallus est: quod Aristoteles, Histor. Animal. l. 9. c. ult. fieri docet, si binis tribusve ferramentis extremam alvi partem adusseris. Nunc testes binos eximere solent; nam alterutro [orig: alterutrô] relicto [orig: relictô], etiamnum coenunt, solito [orig: solitô] more canunt, nec saginatio succedit. Mirum vero, cum exsectionem gallorum Romani habeant a Graecis, ut ex Aristotele etiam liquet: cos tamen proprio [orig: propriô] caruisse vocabulo [orig: vocabulô], quo [orig: quô] gallus exsectus vocaretur. Nam Capus et Capo sunt a Romanis; sed Graeca [orig: Graecâ], ut vidtur, origine, quia avide voretur: nempe a)po\ tou= ka/ptein, quod veteres Grammatici nunc e)sqi/ein, edere; nunt xando\n e)sqi/ein, avide et hianti ore edere, exponunt. Quod si placet, Capo proprie sonet, quod Belgis dicitur Slok spiis, iis enim sloken est xando\n e)sqi/ein. Quantae enim delitiae, et laudes caponum credantur esse, quis ignorat? Suffecerit apposuisse haec verba B. Platinae Cremovensis, de Popinae scient. 1. 5. Omnium avium laudes, quantum ad obsonia pertinet, una caro gallinacea comprehendit. Quid enim popinis adferunt reliquae alites, quod non unus Capus in se habeat, sive elixum, sive assum velis? Huius avis patina stomachum iuvat, pectus lenit, vocem sonoram facit, corpus obesum. Eo autem castratio has alites delicatiores facit, quia fibrola caro duraque eorum, intermissione libidinis, reddatur temperamenti humidi ac teneri; sanguis etiam plane fiat tempetatus. Interium, cum in cavea saginantur, ob humorem excrementitium iis in pedes defluentem, podagricis minus prosunt, ut qui et ipsi podagra [orig: podagrâ] tentantur, etc. Vols. de Idolol. 1. 3. c. 91. Qui vetoex gallis capones facerent, Deliaci dicebantur, de quibus infra.

CAPOTES Asiae mons, ex quo Euphratem oriri Lucinius Mutianus antiquissimus rerum scriptor credidit. Plin. l. 5. c. 24. etc. In Armenia maiore. Plin. loc. cit. de Euphrate, Ortur in praefectura Armenae maioris Caranitide, ut prodidere [orig: prodidêre] ex iis, qui proxime viderant, Domitius Corbulo in monte Aba; Licinius Mutianus sub radicibus montis, quem Capoten Appellant. Vide de eo Salmas. ad solin. passim, inprimis p. 628. ubi Solinum montem hunc Scythis proximum esse scribeutem paucis refellit.

CAPOTI vulgo Gabets, hominum genus est, in plerisque Vasconiae locis, praecipue apud Bigertones et Beneatnenses: Detestandi sunt suis eorumque commercia fuginutur, tamquam lepra [orig: leprâ] infectorum. Suburbia incolunt et loca remotiora, habentque in templis stationes peculiares, ne alios inficiant: sunt plerique fabri lignarii et vietores, aliisque artibus mechanicis dediti, laboris alias patientissimi. Ipsa facies gestusque aliquid habent, quod eos contemptui propinet: quamvis femineo sexui liberalis satis forma sit. Omnium halitus et os grave olet, unde ingtati odoris quiddam colloquentibus afflatur. Maledictionis id genus, a Maioribus in posteros derivatum pater: cui accedit, quod pauperiores semper in diem vivunt, servotum censeutur loco [orig: locô], neque mutire audent, si quid iniuriae vel a vilissimo inferatur. Eorum si quis forte bona relinquit, liberi tamen heredes non fiunt, nisi mobilium ut vocant, quae omnes, velut viperinum sanguinem, aversantur, Merula, Cosmogr. part. 2. l. 3. c. 38. p. 446. Auctor Hist. Orbis Terr. Georgr. ac Civ. etc.

CAPPA vestis Cardinalium, de qua sic Octav. Ferratius de Re Vestiarta. l. 1. c. 39 Patres purpurati hodie lineam vestem habent duplicum; interiorem, quae subucula, deinde thoracem, mox tunicam talarem: tum alteram lineam sive Ephod: postremo [orig: postremô] loco [orig: locô] non tunicam solutam, ut tenet Baronius, sed vel togam, vel togae persunilem vestem: Nam fusa est, et syrmate prodiga, totumque hominem involvit, Et licet ad pectus aperta, brachio tamen sinistro, ut veterum toga, subducitur, ac contrabitur et ideo Cappa appellatur, vel quod hominem capiat, vel a capite; cum in luctu ea [orig: eâ] caput involvant, ut in veteri toga. Quod autem bumeris superinicitur, Exomidis species est, etc. lmo Cappa, seu Capa, vestis species, qua [orig: quâ] viri et mulieres communiter, Monachi item ac Clerici, induebantur, olim caracalla dicta, uti habet Wlphinus Boetius in Vita S. Iuniani. Erat autem tunica laxior et talaris, quae coeteris vestibus, pallii instar, superaddebatur, unde, quod totum capiat hominem, dicta Isidoro, Origin. l. 19. c. 31. Sic cum totum hominem quodammodo capae ambirent tegerentque, eas potissimum adhibebant, cum foras ibant ac

peregre. Vitae Abbatum S. Albani, Ad Synodum venient --- et inter alios sedebunt, habitu tamen itineris non mutato [orig: mutatô], nisi velint, videlicet in cappis et calcaribus. Atque inde Negotiatoribus praesettim in usu, unde Negotiatorum capas, Lupus Ferrar. vocavit Ep. 125. Sed et Capam capitis tegmen esse, dixit idem Isidorus, lot cit. certe os et vultum texisse, ex MS. quodam docet Car. du Fresne: indeque colligit, cur Guil. de Podio Laurentii, c. 49. dicat, Maffredum quendam fuisse Capam et refugium infidelium et malignatium: videl quod illi apud Maffredum delitescerent et absconderentur. Instructae porro erant Capae manicis laxioribus, unde manicatae appellanttur Matthaeo Parisio A. C. 1258. et in Concilio Lateran, can. 16. quo [orig: quô] vetitum, Ne Canonici et Clerici cappas manicatas, intra Etclesiam, ad Officium divinum deferrent: quod idem probibuit Galo Cardinal. in Constitut. A. C. 1208. c. 3. 4. Quemadmodum alatae Capae pariter Clericis interdictae leguntur, in Statutis Odonis Episcopi Parisini. Praeterea assutae Capis erant et cohaerebant caputia, atque ita induebantur, ut, cum maxime clausae essent, caput per collare seu foramen collaris immitteretur. Inprimis vero Monachotum haec vestis fuit, uti docet Theodenarus, Ep. ad Carolum M. de Monachis Casin. Ekkehardus Iun. de Casibus S. Galli, Alii. Clericis Regulatibus tribuitur, in libro Ord. S. Victoris Patis. c. 81. et inter Ecclesiasticas vestes recensetur, apud Wibettum Archidiac, in Vita S. Leonis IX. c. 18. et alibi passim. Recens baptizandis tribuitur, apud Cont. Urspergensem, ubi eadem forte Cappa est cum Capulla seu Chrismali, etc. Vide Cat. du Fresne in voce Capa. Dominico Macro, Cappa propria fuit in Eccles. Romana vestis Cantorum, ex Demin. l. 1. c. 127. cuius significationes mysticas exponit Rupertus, de Divin. Offic. l. 3. c. 24. Ibidem Cappa [orig: Cappâ] magnaseu [orig: magnâseu] longa [orig: longâ], cum capucio, pellibus vel serico, prout tempas postulat, suffulto, utuntur Cardinales, Episcopi et in multis Cathedralibus etiam Canonici; Beneiciati item Romae, in Ecclesiis Patriarchalibus: nisi quod Beneficiatorum cinericei, Canonicorum vero coloris est candidi armellini. Pisis tamen Canonici, ex vertere privilegio, a Pio IV. confirmato A. C. 1560. cappam gerunt rubeam: uti et XX. Mediolanensis Cathedralis Canonici, Cardinales dicti, et aliquot in sollennitatibus Canonici Capuani. Antiquitus tamen Canonicorum Cappam nigri fuisse colotis, Monachorum ad instar, ex parte anteriori apettam et unitam tantum inferius, doces idem Macet, ex Constitutionibus aliquot MS. Nicolai III. Sed et talem Vaticanae Ecclesiae Canonicos gestasse, etiam tempore Innocentii III. legas apud torrigium de Crypt. Vatican. ut et Canonicos Regulares Lateravenses, Ibid. Coeterum Cappa violacea, cum pelle, a Nicolao V. Canonicis Vaticanae Eccles. et Beneficiatis concessa est, A. C. 1454. eodem [orig: eôdem] teste. Pontifex, in diebus maestitiae fert Cappam rubram, ex saia armellino apesubsuta, et anteriori parte aperta [orig: apertâ], quae in Cerimoniali appellatut Chlamys Coccinea, Chiamys rubea et Mantum. In nocte vero Nativitatis intervenit ad Matutinam, cum cappa ex serico villoso: uti Bonifacius IX. instituit, etc. Plura hanc in rem vide apud praefatum macrum et fratem eius in Hierolex. uti de Cappa Episcoporum Graecorum, infra aliquid, voce Manduas.

Caparum in Ecclesia Romana genera quaedam.

CAPAE Chorales quibus clerici vel Sacerdotes in Choro amiciuntur, sic describuntur apud Rupertum, de div. Officus, l. 2. c. 14. Capas quoque in maioribus sestis superinducimus --- quae bene ab unteriori parte patulae sunt, et ommino praeter necessariam sibulam inconsutae --- fimbriis quoque subter ornatae sunt. Propriae Cantorum, Honot.

CAPAE foratae prohibentur Decanis Archidiaconis et Archipresbyteris, in Constitut. Galonis Cardinal.

CAPA Ordinarii Memoratur in Chron. Andr. p. 629. de qua litigare, Gall. disputer de la chape de l'Euesque, proverbium notum est, h. e. de relitigare, quae nec actori, nec reo, sed tertio cuidam competit.

CAPA Robert cum vel sine penna et capucio, vel almussa, occurrit in Statutis Massiliensibus MSS. A. C. 1276. citatis Car. du Fresne in Glassar.

CAPA Romana cuius meminit Ademarus Cabanensis de Episcopo Lemovic. p. 176. Per. 7. dies indutus processit stola [orig: stolâ] sanctificata [orig: sanctificatâ] et indumentis, cum quibus benedictus fuerat, et cum capa Romana, absque colobio tamen et casula.

CAPAE rotundae clausae occurrunt in Synodo Baioc. A. C. 1300. can. 33. alibique, ubi eatum usu Clericis et iis, qui in sacris Ordinibus constituti sunt, interdicitur.

CAPA Rubea Romanorum Pontificum propria fuit, teste Damiano [orig: Damianô], l. 1. Ep. 20. ubi de Cadaloo Antipapa.

CAPA S. Martini qua [orig: quâ] Martinus olim, Sanctis annumeratus, corpus suum tegebat, maximo in pretio fuit olim apud Galliae Reges, uti vidimus supra, in voce Capa.

CAPA cum Tintinnabulis quarum illa paene aurea fuit tota margaritis gemmisque eximie spelendens; haec inferius resonantia itidem ex auro: missa legitur, Hugoni Abbati Cluniacensi, a Rege Galliae, apud Auctorem Anonymum de Miraculis S. Hugonis Cluniacensis. Forte ad imitationem vestimentorum Summit Sacerdotis Hebraeorum in Vet. Test. Vide Augustin, Quaest, in Exod. 1. 3. c. 19.

CAPPADOCIA Asiae regio ampla mari Euxino exposita, inter Galatiam ad occidemptem et. Armetniam minotem ad ortum contenta, introrsus in austrum usque ad Ciliciae fines Tauro [orig: Taurô] monte dividente extensa, Plin. l. 6. c. 8. Strab. 1. 12. Huius praeses, Cl. Herminianus, actis Christianorum hostis, tandem a vermibus cotrosus, dedit operam omnem, ne illi id rescirent: Nemo sciat, aiens, ne gaudeant Christiani. A. C. 210. Docuit ibi Firmilianus, A. C. 255. Occupata est a Solimanno Turcar. Imperatore Alimbego, per Bassam Ferat, occiso, A. c. 1537. una cum Galatia et

Armenia, P. Iovius, Thuan. in Hist. etc. In ea urbes olim celebres Trapezus, Comana Pontica, et Comana Cappadociae, deinde Amasea, Caesarea, Tyana, et Sebaste ac Satala. Nunc clarent Amasea, ex qua nomen regionis ad occidentem, quae Amasia nominatur, Trapezus et Nicopolis, ex qua regio ad ortum Genech dicitur et Neocaesarea, in medio, ex qua regio Toccato vocatur. Ferrar. In 4. provincias hodie dividitur, Genech, Suas, Anadole et Amasia, iuxta Morerium. Adde, quod sub Pontica Dioecesi, ab Asiana diversa [orig: diversâ], una cum Galatia, Paphlagonia, Armenia minore et Ponto Polemoniaco, olim comprehendebatur; qua de re vide Salmas. ad Solin. p. 807. Coeterum a Persis ignem sacrum haec gens accepit. Strabo, l. 15. *)en th=| *kappadoki/a polu/ e)sti to\ tw=n *ma/gwn fu=lon, oi(\ kai\ *pu/raiqoi kalou=ntai: polla\ de\ kai\ tw=n *persikw=n *qew=n i(era/. In Cappadocia est maxima Magorum multitudo, qui Pyraethi vocantur et plurima Persicorum Deorum templa. A quibus Pyraethis dicta *puraiqei=a: de quibus ibidem mox legas, *)/esti de\ kai\ *purasqei=a shkoi/ tines2 a)cio/logoi. e)n de\ tou/tois2 me/sos2 bwmo\s2, e)n w(=| pollh/ te spodo\s2 kai\ pu=r a)/sbeston fula/ttousin oi( *ma/goi, Sunt et Pyraethea septa quaedam ingentia, in quorum medio ara est: In ea Magi et cinerem multum et ignem perennem servant. Narrat deinde, quomodo in iis sacra faciant; qua de re quoque vide Voss. de Idolol. l. 2. c 9. Ut autem cultum Ignis ac Solis, ita et Lunae, ab iisdem accepere [orig: accepêre] Cappadoces. Itaque Divam illam, quae in somnis Syllae praebuit fulmen. Anaitidem seu Zaretim, vocandam censet Vossius, hoc enim apud Persas Veneri seu Lunae erat nomen. Dubitat tamen Plutarchus, an potius fuerit Minerva vel Bellona. Sic enim is in Sylla: le/getai de\ kai\ kata tou\s2 u(/pnous2 au)tw=| *su/lla fanhn=ai. *qeo\n hn(\ timw=si *r(wmai=oi, para\ *kawwadokw=n maqo/ntes2, ei)/te dh\ *selh/nhn ou)=san, ei)/te *)aqhna=n, ei)/te *)enuw/. tau/thn o( *su/llas2 e)/docen e)pista=san e)gxeiri/sai kerauno\n au)tw=| kai\ tw=n e)xqrw=n e(/kaston o)noma/zousan tou= enei/nou, ba/llein keleu=sai, tou\s2 de\ pi/ptein ballomen/ous2 kai\ a)fanizesqai. Dicitur etiam ipsi Syllae in somnis se obtulisse Dea, quam ex disciplina Cappadocum Romani colunt, sive ea Luna, sive Minerva, sive Bellona sit. Haec Syllae visa est assistere, et fulmen ei tradere, iussitque singulis nominatis inimicis eius ferire; illi icti concidere atque e medio dilabi. Ubi inter alia videmus, cultum huius Divae a Cappadocibus ad Romanos devenisse: quam Lunam potius esse, quam alterutram ex reliquis duabus, iudicat Voss. de Idol. l. 2. c. 22.

*Amasea. Archalla. Baratha. Caesarea. Vide Mazaca. Comana Ponti. Cerasus. Cybistra. Derbe. Diocaesarea. *Iconium. Rhizus et Rhizaeum. Sasima. Sebaste. Laranda. Mazaca, postea Caesarea. *Melitene. Mocasus. *Neocaesarea. Nazianzum. Nyssa. Pharnacea. Pityusa. Polemonium. *Sebastopolis. Trapezus. Tyana. Populi Cappadoces. Duobus olim insignes fuere [orig: fuêre]. Primo Equis. Dionys. Perieg. v. 973.

--- --- *)ep' h)pei/roio baqei/hs2
*kappado/kai nai/ousi dah/mones2 i(pposuna/wn.

Solin. c. 47. ubi de Cappadocia, Terra illa ante alias altrix equorum, et proventui equino accommodatissima est. Solinum secutus Isidorus, Terra eius ante alias nutrix equorum. Oppianus, Cyneg. l. 1. v. 197. de equis Cappadocicis:

Id est, ex Amiso Cappadociae urbe, ad Pontum celeberrima, ut veteres interpretantur. Unde colligit Constantinus Porphyrogenneta, Them. 7. *to\ tw=n h(mio/nwn ge/nos2 enei=qen prw=ton enfu=nai Et Plut. peri\ filoplouti/as2, in divitum iumentis censentur, h(mi/onoi*galatikai\, quia inter Galatas, et Cappadocas medii sunt Heneti. De iisdem ita Plin. l. 8. c. 44. Theophrastus vulgo parere mulas in Cappadocia tradit, sed esse id animal sui generis. Et Strabo, l. 11. Cappadociam scribit, Persis conferre quotannis, tributi nomine, i(/ppous2 xili/ous2, kai\ pentakosi/ous2, h(mio/nous2 de\ dixili/ous2. Mancipiis etiam notabiles fuere [orig: fuêre]. Cicero in Oratione, post reditum in Senatu, Cappadocem modo abreptum de grege venalium diceres. Horat. l. 1. ep. 6. v. 38.

--- --- Ne sit praestantior alter
Cappadoces rigida [orig: rigidâ] pingues pavisse catasta [orig: catastâ].

Vide et Claudian. de equo Honor. Nempe Cappadocum ingenia tam erant servilia, ut, cum illia Romani permisissent vivere suis legibus, libertatem deprecati sint, ou' ga\r du/nasqai fe/rein au)th\n e)/fhsan. Haec de suis civibus refert, Strabo ipse Cappadox, l. 16. Historia regionis huius paucis ista est. Post Alexandri M. obitum, Pontus et Asia Antigono cessit: in cuius filio, Demetrio Poliorceta,

exspirante hoc [orig: hôc] regno [orig: regnô], provinciae partim ad Syros Seleucidas translatae sunt, partim propriis Regulis subesse coeperunt. Inter quas Cappadocia: Et quidem celebris est Ariarates, unus ex priscis Cappadociae Regibus. Cuius Successorum plures Populi Romani amici. Sub Ariarathe V. primum Romanorum societate ambita [orig: ambitâ]. Ariobarzanes saepe a Mithridate pulsus, a Pompeio restitutus est. Quo [orig: Quô] mortuo [orig: mortuô] Archelaus, favente Antonio [orig: Antoniô], regno admotus est, cuius filia Glaphira Alexandro, Herodis M. filio nupsit. Postea in provinciam Cappadocia a Roman. redacta est, et per Proconsules administrata. Isaacus Comnenus, Constantinopoli profugus A. C. 1204. ibi Imperii Trapezuntini sedem constituit, a Trapezonte Metropol. dicti, mansitque usque ad Davidem Calo-Iohannem, a Mahomete II. A. C. 1461. captum: qui in Graeciam abductus, cum regia prole, ibi necatus est. Volaterr. et Genebr. Chron. Nicetas, P. Iovius, Histor. Vide et Ariarates.

CAPPADOX [1] equi nomen in Circensibus, Salmas. ad Solin. p. 895. Optimi enim in hac regione equi gignebantur. Solinus de Cappadocia, c. 47. Terra illa ante alias altrix equorum, et proventui equino accommodatissima est -- iis inesse iudicium, documentis pluribus patefactum est, cum iam aliquot inventi sint, qui non nisi primos dominos recognoscerent -- inimicos partis suae norunt [orig: nôrunt], adeo ut inter praelia hostes morsu petant. Sed in maius est, quod rectoribus perditis, quos diligebant, arcessunt fame mortem.

CAPPARIS apud Plin. l. 13. c. 23. firmioris ligni frutex, seminisque et cibi vulgati, caule quoque una plerumque decerpto [orig: decerptô]. Et l. 15. c. 28. ubi caulem in cibos receptura ait, In fruticoso genere cum caule capparis. Vide eundem, l. 20. c. 15. ubi de natura eius, ac usu medico. Per Cappar, Stocium Zenonem iurare consuevisse, diximus supra voce Caepe.

CAPPELLIANUS Mauritaniae procurator, exercitum adversus Gordinaum duxit, eum vicit; cecidit Gordiani filius. Herodian. l. 7. c. 9.

CAPPIDUS Parochus Staverensis, in Frisia, sub Conrado et Henrico Aucupe. Genealogias Principum, Ducum et Regum Frisiae composuit, Ecclesiast. itidem huius Historiam, aliaque, quae incendio [orig: incendiô] fortuito [orig: fortuitô] perierunt. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 39.

CAPRA [2] atque hircus, olim Mendesiis culti, teste Clem. Alcrandrino [orig: Alcrandrinô] in Admonit. ad Gentil. etiam Capras divino [orig: divinô] coluerunt honore incolae urbis Copti; tamquam Isidis a)/qurma, ludum et oblectamentum, ut ait Aelian. de Animal. l. 10. c. 23. Sed hi mares comederunt: contrario [orig: contrariô] plane Mendesiorum more, qui capro sive hirco potius id honoris habuere [orig: habuêre]. Herodotus, Euterpe, *se/bontai pa/ntas2 ta\s2 ai)+gas2 oi( *mendh/sioi, kai\ ma=llon tou\s2 a)/rsenas2 tw=n qhle/wn. kai\ tou/twn oe( *ai)po/loi tima\s2 mei/zonas2 e)/xousi. Capris etiam divimim Mendesii honorem tribuunt; ac magis maribus quam feminis. Atque ex iis Caprarii praecipuo sunt in honore. Subdit dein, ut, si Caprariorum Princeps decesserit, ingens totam illam regionem occupet luctus: ac paulo ante dixerat, Pana, ut Graecis, ita Aegyptiis quoque, pingi ac sculpt caprina [orig: caprinâ] facie et hircinis cruribus: utque eum crederent similem esse Deorum aliis. Vide Voss. de orig. et progr.. Idolol. l. 3. c. 74. et de Dianae sigillo sacro, in quo Capra sculpta, infra ubi de Lemnia terra. Apud Romanos vero, Flamini Diali lege fuit interdictum, non modo ne vesceretur capra [orig: caprâ], verum etiam ne tangeret eam, atque adeo quoque ne nominaret quidem, Idem, l. 3. c. 93. An quod ab animali foetido ac luxurioso abhorrerent; an quod morbosum timerent, Comitialique labi crederent obnoxium? ut Plut. disputat quaest. Roman. III. Vide quoque Aulum Gellium, l. 10. c. 15. At divina [orig: divinâ] lege inter animalia munda, huicque non esui tantum, sed et sacrificio, apta habita est. Levit. c. 1. v. 10. Quod si e grege oblationem suam ex ovibus aut ex capris offeret in holocaustum. Et c. 3. v. 12. ubi de Sacrificio Eucharistico, Sin autem capra oblatio eius, tum offeret illam coram Iehova, etc. Unde ad gentes ritus translatus est. Apollini enim capris albis litatum esse, legimus apud Liv. l. 25. c. 12. Senatusconsultum factum est, Ut Decemviri sacra Graeco [orig: Graecô] ritu facerent, iisque hostiis, Apollini bove aurato [orig: auratô] et capris duabus albis auratis, Latonae bove femina aurata etc. Sed et equitationi adhibitas capras, docet locus poluqrh/llhtos2 Iuvenalis, Sat. 5. v. 155.

Qui tegitur parma [orig: parmâ] et galea [orig: galeâ], metuensque flagelli
Discit ab hirsuta iaculum torquere capella.

Nempe in primis militiae rudimentis tyrunculi, capris insidentes, iaculari discebant. Sic capris ad essedum iunctis nonnullos gestari consuevisse, legimus apud Martialem, l. 4. Epig. 52. v. 1.

Vide inprimis, ubi de Mambrinis capris infra. Dicta est autem Capra Hebr. [gap: Hebrew word(s)] ez, a robore; quia caprae cum ovibus collatae, i)xu/ousi ma=llon, valentiores sunt, ut Philosophus ait, Histor. l. 8. c. 10. Certe, non solum nonnullis in locis apros audent aggredi, quod inprimis de Capra unicorne, quae in Segestana et Bulgaria frequens, legitur, vide quoque Oppianum, Cynegetic. l. 2. v. 326. sed et ad bovis magnitudinem accedunt, in Libya. Aelian. l. 14. c. 16. Atque ab hoc ez Hebraeo videtur factum Graecum ai)\c. Grex vero caprarum, [gap: Hebrew word(s)] chasiph, iisdem dicitur voce maxime propria [orig: propriâ], quae solum exstat 1. Regum, c. 20. v. 27. ubi Israelitarum turmae pusillae duae, immensae hostium multitudini neutiquam conferendae, fuisse dicuntur prae iis, ut caprarum duo greges. Hi enim semper

parvi, ut Varro notat, R. R. l. 2. c. 3. ubi in agro Gallio, satis magnum gregem dicit habitum esse, circiter quinquagenas; in Salentinis vero et in Casinati, ad centenas pascere solitas. Namque caprae, ait, lascivae sunt et quae dispergant se: contra oves, quae se congregent et condensent in locum unum. Et paulo post, quod in magnis (gregibus earum) cito exsistat pestilentia, etc. Vide Sam. Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 2. c. 51. De Caprarum vero cultu, apud Indos hodiernos P. de Valle, Itiner. tom. IV. et de illarum in hominibus vestiendis usu, infra ubi de Caprina pelle, pilis, ut et in voce Izane. Nec omittendus, Capram in hostium conspectu mactandi mos, Lacedaemoniis olim usitatus, de quo Xenophon in Republ. Laccedaem. et Lyurgo disserens, quotquot aderant tibicines, tibia [orig: tibiâ] cecinisse, et neminem Spartanum a)stefa/nwton fuisse, h. e. sertis caruisse, dum ritus hic perageretur, inter alia ait. Quod de Celtis quoque tradit Aelian. Var. Histor. l. 12. c. 23. Vide Car. Paschal. Coronar. l. 8. c. 4 uti de gemma a capris dicta, supra voce Aegophthalmos: de lapide Bezoar in intestinis caprarum Indicarum crescenre infra.

CAPRA [3] Candida, apud Ietas, tumulum Homeri demonstravit olim, quod Manibus eius capra [orig: caprâ] parentarent Ietae. Unde Varro apud A. Gellium, l. 3. c. 11. Homeri imagini hoc epigramma in libro de Imaginibus apposuit.

Capella Homeri candida haec tumulum indicat,
Quod hac Ietae mortuo faciunt sacra.

CAPRA [4] signum Caeleste. Haec, ut Poetis placet, Amaltheae capra fuit; cuius lacte educatus est Iuppiter, quare postea rerum potitus inter astra eam collocavit, Graecis ai)\c *)wleni/a, Aratus, in Phaenomenis:

Capram dictam volunt *)wleni/an, quod apud urbem Boeotiae Olenum nutrita, ut est apud Strab. l. 8. vel quod in ulnas Aurigae, sive Oleni Vulcano prognati filiae excepta fuerit. Cur autem in caelum relata sit, explicat Caesar Germanicus Arataea vertens,

--- -- --- --- Illa putatur
Nutrix esse Iovis, si vere Iuppiter infans
Ubera Cretaeae mulsit fidissima Caprae,
Sidere quae claro gratum testatur Alumnum.

--- -- --- -- Prima [orig: Primâ] mihi nocte videnda,
Stella est in cunas officiosa Iovis.
Nascitur Oleniae sidus pluviale Capellae,
Illa dati caelum praemia lactis habet.

Horat. l. 3. Carmin. Od. 7. v. 6. vocat insana Caprae sidera, quia noctes frigidas inducere solet: eoque ortu suo vitibus nocere legas apud Pausan. in Corinthiacis. Vide Caesium, Cael. Astron. p. 127. etc. Nic. Lloydius.

CAPRAE alias CAPRILE Vicus agri Florentini, in confinio Ducatus Urbini, ad fontes Armenii fluv. prope Apenninum. 5. milliar. ab ortu Tiberis in Ortum.

CAPRAE Mons villa olim Regia in Tungrorum finibus dioecesive Leodicensi, vulgo chieuremont, alias Kevermont. Munita egregie, regnante Ottone I. sed castellum hoc seu oppidum funditus sustulit Notegarius Episcopus Leodiensis A. C. 980. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

CAPRANICA oppid. Ital. alias amplum in ditione Pontif. in provinc. patrimonii D. Petri, vix 2. milliar. a Sutrio, Vetrallam versus, et 3. a roncilione. Deficit in dies.

CAPRARIA [1] insul. montuosa, cum castro, contra Piratas, culta, in mari Ligustico, capris abundans, quam Graeci Aegilon dicunt. Plin. l. 3. c. 6. solin. c. 9. Aliis Caprasia, Varro, R. R. l. 2. c. 3. Caprae, quas alimus, a capris feris sunt ortae, a quibus [orig: queis] propter Italiam Caprasia insula est nominata. Capraia vulgo, sub Genuensibus, quibus ibi praesidium. De ea Poeta.

Nic. Lloydius. At lacertis grandibus eam refertam Plin. habet, l. 6. c. 32. Unde Saurariam Insulam hanc appellatam fuisse conicit Salmas. Sauras enim pro lacertis etiam Latini dixere [orig: dixêre]. Laelius in Erotopaegnio, apud Apuleium Apolog.

Et facilis error, ut pro *kaurari/a, Capraria legeretur. Vide eum ad Solin. p. 1313.

CAPRARIA [2] Insul. parva maris Adriatici una ex Tremitanis; quae alias Diomedaeae dictae. Oblonga est atque deserta, versus oram Apuliae et montis Gargani. Pendet ex regno Neapoltano.

CAPRARIA [3] altera insul. maris iberici, sive Balearici, vulgo Cabrera. Maioricae adiacet in Austrum parvi circuitus.

CAPRARIA [4] item una ex insulis Fortunatis, Casperia Ptol. Forteventura, teste Nigro [orig: Nigrô], a Canaria 10. leuc. dissita. Baudrando Palma est. Circuitus 25. leuc. cum urbe Palma. Vide Canariae.

CAPRARIA [5] castrum pagi Biterrensis, vulgo Cabriere, non procul a Fonticulis et Piscenis, 4. leucis et dimid. ab urbe Biterris. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

CAPRARII Graece *ai)po/loi, inter tria pastorum genera, quae in Bucolicis dignitatem olim habebant, infimi, Donato. Vide infra Subulci. Apud Aegyptios tamen, Mendesios inprimis, tanta in

veneratione, ut si Caprariorum princeps, quem maximi aestimabant, fatis concessisset, universae tum Mendesiorum regioni ingentem propositum fuisse luctum, scribat in Euterpe Herodotus, *kai\ tou/twn oi' ai)po/loi tima\s2 mei/zonas2 e)/xousi. e)n de\ tou/twn ei(=s2 ma/lista, o(/s2is2 e)pea\n a)piqa/nh, pe/nqos2 me/ga panti\ tw=| *mendhsi/wn vo/mwti/qetai. Rationem videsis supra, ubi de Capra.

CAPRAROLA palatium superbissimum Parmae Ducis in provinc. Patrimonii Divi Petri. Opus est Vignoli Architecti, exstructum ab Alexandro Cardinale Farnes. 26. milliar. a Roma Viterbum versus; In tractu Stato di Ronciglione dicto.

CAPRAS locus in Tuscia, ubi Totilas interemptus est. Procop. l. 3. Hodie Caprese vocari scribit Leander.

CAPRASAE Calabriae oppid. Antonin. hodie Tarsia Barrio. Principatus titulo [orig: titulô] clarum: medium ferme inter sinum Tatentinum, et mare Tirrhenum, in tractu valde riguo. 18. milliar. a Rosciano in Occasum 15. a Cassano in Austrum.

CAPRASIA [1] vulgo Porto di Magna vacca, vicus est Ducatus Ferrariensis, cum castro et portu, in ora maris Adriatici ubi stagnum Comaclium in mare se exonerat 14. milliar. a civitate Comaclo, 10. ab ostiis Padi. Baudrand.

ad S. CAPRASIUM vulgo S. Grapasi, vicus est Galliae, ad fluvium Duranium, quemadmodum et vicus S. Fidis S. Foy; quorum ille a Caprasio Martyre, iste a Fide virgine ac Martyre appellationem traxit. Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce S. Gaudentii castrum.

CAPREA Hebr. [gap: Hebrew word(s)] tsebi, a decore. Hinc passim in Cantico Sponsus capreae comparatur et hinnulo cervorum; idque ratione formae, ut multi volunt: quia de eodem Sponso dicitur Psalm. 45. v. 3. Filiorum hominis pulcherrimus es. Bochart. tamen potius ob improvisam celeritatem, in iis, quae sui decreti sunt, exsequendis, Sponsum capreae vel hinnulo ibidem assimilari docet. Sed et per Capreas et cervas agri, adiurat Sponsus Filias Hierusalem, c. 2. v. 7. et c. 3. v. 5. tamquam res sibi apprime caras: i. e. orat ac deprecatur, etc. Certe amabile omnino hoc animal, unde hinnulum capreae gazal Arabes vocant (vulgo gazella ) nomine ab amore sumpto [orig: sumptô]: Gazalae enim, illis aliquem amatorio [orig: amatoriô] sermone demulcere, notat. Hinc Coptitae, quos mares quidem e capreis mactare, et comedere, nulla vetabat religio, feminas tamen colebant et consecrabant, eas in deliciis Isidi esse persuasi, teste Aeliano [orig: Aelianô], Histor. Animal. l. 10. c. 23. Et Martial. l. 13. Epigr. 99.

*)/ommasin ai)glh/eis2, e)rato]s2 xro/a, faidro\s2 i)de/sqai,
Oculis est splendidus, colore amabilis, aspectu laetus.

Oculi inprimis earum venusti et acres, unde nomen illis dorka/dwn, quod multae puellae ab iis mutuatae sunt, impositum. Vide infra in voce Dorcas. Meminit Capreae in cibis Moses Deuteron. c. 12. v. 15. 22. et c. 14. v. 5. et c. 15. v. 22. Auctor etiam libri 1. Regum c. 4. v. 23. ubi de cibariis Salomonis. Arabes quoque eius esum multum commendant, prae reliquis ferinis, Avicenna, Razi apud Damirem et Avenbitarem. Sed et apud Athenaeum, l. 9. Palamedes Eleaticus ait, ou)k a)/xari kre/as2 to\ tw=n dorka/dwn, Caprearum carnem non esse iniucundam. Et Philostratus, l. 2. in Indorum conviviis integras apponi capreas consuevisse, refert. Vide Sam. Rechart. Hieroz. Part. prior. l. 3. c. 25. et seqq. uti de venatione earum per sacras infra, voce Sacer.

CAPREAE insula regni Neapolitani ultra Surrentum Campaniae urbem circiter 8. mill. pass. nobilis coturnicum incredibili multitudine, quae ex Italia volantes illic bis in anno capiuntur. Ovid. l. 15. Met. v. 709.

Ptolemaeo autem singulari numero [orig: numerô] *kapre/a, Reliquis Graecis *kapri/ai, et *kapri/a. Hodieque vulgo Capri. De situ Dio, l. 52. *keitai d' ou) po/r)r(w th=s2 kata *su/r)r(enton h)pei/rou. *xrhsto]n men\ ou)de\n, o)/noma de\ no=n e)/ti dia\ th\n *tiberi/ou enoi/khsin e)/xousa. Contra suae tradit Statius, l. 3. Sylv. carm. 1. v. 128.

Sueton. in Tiber. c. 40. Peragrata [orig: Peragratâ] Campania [orig: Campaniâ], Capreas se comulit, praecipue delectatus insula [orig: insulâ], quod uno parvoque [orig: parvôque] litore adiretur, septa undique praeruptis immensae altitudinis rupibus, et profundo [orig: profundô] maris Plin. l. 3. c. 6. A Surrento 8. milibus passuum distantes Tiberii Principis arce nobiles Caprae circuitu 40. milia passuum. Vel potius secessu eius infames. Vide Sueton. Iuvenal. Sat. 10. v. 92.

--- --- Tutor haberi
Principis, angusta [orig: angustâ] Caprearum in rupe sedentis
Cum grege Chaldaeo. --- -- --- ---

Pharus etiam fuit in hac insula. Sueton. in Tiber c. 74. Et ante paucos, quam obiret, dies, turris Phari terrae motu Capreis concidit. Instauratam rursus fuisse aparet ex Statio, Syl. l. 3. Carm. 5. v. 100.

Teleboumque domos, trepidis ubi dulcia nautis
Aemula noctivagae tollit Pharus aemula Lunae.

Teleboas autem Capreas insulam habitasse [orig: habitâsse] testatur Virg. Aen. l. 7. v. 733.

Nec tu carminibus nostris indictus abibis
Oebale, quem generasse [orig: generâsse] Telon Sebetide nympha
Fertur, teleboum Capreas cum regna teneret
Iam senior. --- --- --- ---

Non Prochyte, non ardentem sortita Typhoea
Inarime, non antiqui saxosa Telonis
Insula.

Nic. Lloydius. Est in mari Tyrrheno, 3. milliar. a Minervae promontor. 24. a Neapoli cum Civitate parva. Baudrand.

CAPREAE Palus ad quam Romulus evanuit. Plut. Cicero. Ovid. l. 2. Fast. v. 491.

Est locus; antiqui Capreae dixere [orig: dixêre] paludem,
Forte tuis illic, Romule, iura dabas.

CAPREOLUS [1] Episcopus Carthaginiens. ob Africam a Vandalis misere afflictam, Concilio Ephesino interesse cum non posset, misit illuc Diaconum Besulam, cum literis, quibus absentiam excusavit. Act. Concil. Eph. tom. 2. c. 9. Alteritus eius epistolae de Incarnatione meminit Baron. ad A. C. 431.

CAPREOLUS [2] Elias, ICtus insignis, Brixia [orig: Brixiâ] oriundus. Scripsit historiam patriam 14. libris A. C. 1599. Leand. descr. Ital. vide et Elias.

CAPREOLUS [3] Ioh. Dominicanus obscuro [orig: obscurô] circa Tolosam loco [orig: locô], Thomae Aquinatis acris defenfor. Scripsit 4. libros Commentarior. in Magistrum Sentent. Saecul. 15. Disputationis eius cum Tostato, in Concilio Basil. meminit Spondan. Annal. A. C. 1443. n. 10.

CAPRERA Bern. Siciliae M. Iudex, post mortem Martini, Regni et Blancae viduae desiderio [orig: desideriô] flagrans; magnorum malorum causa fuit. Fazell. l. 2. descr. 9. c. 8. Surita, l. 21.

CAPRETAE Asiae populi inter Ciliciam, Cappadociam, Cataloniam, et Armeniam, ubi fuit postea condita Apamia a Seleuco Rege. Plin. l. 5. c. 30.

CAPRICORNUS Decimum Zodiaci signum, quod Sol ingrediens Solstitium facit hibernum. Hunc Pana fuisse nonnulli existimant, qui in Aegypto, repentino [orig: repentinô] adventu Typhonis Gigantis, perterritus, posteriorem sui partem in piscis caudam, priorem in formam hirci commutavit: cuius ingenium admirans Iuppiter figuram hanc dicitur in caelum transtulisse. Horat. l. 2. Carm. 17. v. 19.

Nic. Lloydius. Vide de hoc sidere prolixe agentem Caesium Cael. Astron. p. 89. Natus hoc [orig: hôc] sidere, Augustus, nummos complures ex argento, auro et aere eius nota [orig: notâ] percussit, Car. Patinus in Suet. August. c. 49. Idem sidus natale habuisse, Cosmum Medicaeum, Magnorum Florentiae Ducum primu, refert Thuanus. Coeterum eum Latini cum hac effigie ostendunt [gap: Hebrew] . Graeci vero sic simulant, [gap: Hebrew] . veluti frigore contractum e)n th=| *)astroqesi/a| finxere [orig: finxêre]. Manilius, l. 2.

Cum cauda piscis involuti pingitur, in veter. monumentis. Aliquando tamen cum recta piscis cauda, ut in Annulo LXXXV. Gorlaei, et LXXXVII. Sed et quidam Capri imaginem pro Capricorno dederunt. Salmas. ad Solin. p. 1237.

CAPRIFICIALIS dies Vulcano sacer fuit, quo [orig: quô] Attici aestivi mellis vindemias auspicabantur. Plin. l. 11. c. 15.

CAPRIFICUS Arbor, ficus est e silvestri genere, numquam maturescens, sed, quod ipsa non habet, aliis tribuens. Culices enim parit yh\nes2, Graecis, qui fraudati alimento [orig: alimentô] in matre putri eius tabe, ad cognatam volant: morsuque ficorum crebro [orig: crebrô], h. e. avidiore pastu, aperientes coria earum atque ita penetrantes, intus solem primo secum inducunt, cerealesque auras immittunt, foribus apertis. Mox lacteum humorem, h. e. infantiam pomi, absumunt: quod fit et sponte. Ideoque ficetis caprificus permittitur ad rationem venti, ut flatus evolantes in ficus ferat. Inde repertum, ut illatae quoque aliunde et inter se colligatae inicerentur fico: quod in macro solo et Aquilonio non desideratur, etc. Verba sunt Plinti, l. 15. c. 19. ad quae vide Salmas. ad Solin. p. 1335. Fuisse Caprificum seu Ficum silvestrem, arborem illam, sub qua inventa Lupa ubera felitanda praebuit Romulo et Remo, tradit Plutarchus, in Romulo, quam Ficum alii Auctores vocant, vide ubi de Ficu Ruminali, etc. Hinc Caprificari, apud eundem Plinium, quod Theophrasto est e)rina/zein et o)lunqia/zein; aliis suka/zein et a)posuka/zein, h. e. ta\ e)/rina, ut habet Pollux, sulle/gein kai\ periarta=|n, grossos, seu ficus immaturas colligere et ex capifrico suspendere. Item epikni/zein: Et quia qri/a sunt folia ficus, qria/zein, i. e. fullologei=n th\n sukhn=, ficum folia decerpere, collucandi gratia [orig: gratiâ]. Quibus verbis, ex variis ficuum nominibus desumptis, proprie significatur quidquid ad eorum curam pertinet. Unde Amos Propheta, c. 7.

v. 14. se ipsum cum vocat, [gap: Hebrew word(s)] boles sikmim, i. c. vellicantem sycomoros, intelligendus est, qui ficus colit et sycaminos, quasi o( suka/zwn, o( e)rina/zwn, o( o)lunqia/zwn, o( e)pikei/zwn, o( qri/azwn, et si quid aliud in ficus cultura requiritur. Cum vero sycomori fructus non si magnae rei, Propheta, se neque Prophetam fuisse, neque Prophetae filium, sed bubulcum, boles sikmim, i. e. sycomoros vellicantem, dicens infimae se sortis homuncionem et in re tenui natum, ita ut miseram vitam parco [orig: parcô] et frugali victu aegre sustinuerit, ne cogitasse [orig: cogitâsse] quidem de Prophetico munere inter Israelitas obeundo, donec ad id vi maiore inpulsus esset, indigitare voluit. Sam. Bochartus, Hieroz. Part. prior. l. 2. c. 39.

CAPRILIA appellatur ager, qui vulgo ad Caprae paludes dici solet, Festo [orig: Festô] auctore.

CAPRIMULGI Plinio, l. 10. c. 40. appellantur grandioris merulae aspectu, (in MSo reperitur, grandiores, ac pro aspectu Pincianus emendat a suctu: ut videatur legendum, Caprimulgi appellantur, grandiores merula [orig: merulâ] a suctu) fures nocturni: interdiu enim visu carent: intrant pastorum stabula, caprarumque uberibus advolant, suctum propter lactis; qua [orig: quâ] iniuria [orig: iniuriâ] uber emoritur, caprisque caecitas, quae itae mulsere [orig: mulsêre], oboritur. Graecis *ai)goqh=lai. Vide Voss. de Idolol. l. 3. c. 80. et 85. ubi de variis rapacium avium generibus. In Creta id fieri, apud Bellonium legimus, Observat. l. 1. c. 10. Sed et pueris sive ante lustrationem sive post dormientibus Caprimulgus insidiari olim credebatur, quem Copti *berseli/an, h. e. Matrem puerorum, vocitabant, teste Kirchero [orig: Kircherô] Part. 3. Lex. Copt. quemadmodum et Lilith, quam vocem apud Esaiam, c. 34. v. 14. Pagninus Strigem reddit: quae Isidoro nocturna avis est et lac praebere dicitur nascentibus, ut de Sagis seu Strigibus nil dicam. Certe de infantibus eiusmodi iniuria [orig: iniuriâ] vexatis memorabile exemplum refert Thomas Bartholin. Histor. 9. Cent. 1. simileque apud Ovidium legimus de Strigibus, Fastor. l. 6. v. 143.

Ad thalamos venere [orig: venêre] Procae. Proca natus in illis
Praeda recens avium quinque diebus erat.
Pectoraque absorbent avidis infantia linguis,
At puer infelix, vagit, opemque petit.

CAPRINA Turris arx. Gall. et Insul. parva in ora provinciae, prope Maritimam, media ferme inter Massiliam et ostium Rhodani, La Tour de Bouc.

CAPRINI Pili, in vestium usum adhibiti, olim hodieque. Alicubi enim caprae longiore sunt pilo [orig: pilô], et tondentur ut oves, villis eorum varios in usus adhibitis. Sic in Hispania, circa Cynetas, Festus Avienus in ora Marit.

Hirtae hic [orig: hîc] capellae, et multus incolis caper
Dumosa semper intererrant cespitum
Castrorum in usum et nauticis velamina,
Productiores et graves setas alunt.

Idem de capris Phrygiae, Varro R. R. l. 2. de Lyciae, Aelian. l. 16. c. 30. de Africae, circa Cinyphem amnem, Virg. Georgic. l. 3. de Ciliciae, Plinius, memorant. Quorum hic l. 8. c. 50. In Cilicia, inquit, circauqe Syrtes villo [orig: villô] tonsili vestiuntur: ubi alii legunt, circaque Syrias, non male; cum in Israele mulieres caprarum pilos nevisse, constet, et ex iis aulaea facta, quibus Tabernaculum tectum, vide Exodi, c. 25. v. 4. et alibi passim. Quomodo Scenitarum Arabum tentoria Solinus cilicina fuisse scribit, i. e. ut ipse interpretatur, e caprarum pilis texta, etc. Cum autem caprini villi duae sint species, unus crassior, ex quo fiebat pannus, Arab. mescha, cuius usus in saccis et ciliciis, alter longe subtilior est, e quo panni cymatiles tantae tenuitatis, ut sericeis parum cedant, fieri consuevere [orig: consuevêre]. Andreas Bellunensis de utroque, Lana, inquit, merhazi, est lana caprae subtilissima, ex qua fiunt Zambelotti et alia vellera subtilia --- Mescha rudis est panni genus, contextum ex pilis asinorum et caprarum, at interdum ex solis caprinis, ex quo, qui deserta habitant Arabes, tentoria et saccos sibi conficiunt. Unde facilie est conicere, cur huiusmodi caprarum villos Mical in Davidis cervical imposuerit, nempe ut eius caesariem aliquo [orig: aliquô] modo [orig: modô] referrent. Capras enim in Oriente pilos habere, humanis non omnimo absimiles, discas ex Apuleio, l. 3. Proinde galericuli ex haedina pelle confecti, ad dissimulandam calvitiem Martialis meminit, l. 12. Epigr. 45. v. 1.

Haedina [orig: Haedinâ] tibi pelle contegenti
Nudae tempora verticesque calvae.

Et Rebecca, haedinis pellibus texit Iacobi collum ac manus, Genes. c. 27. v. 16. ut haberetur profratre Esavo, qui toto [orig: totô] corpore erat hirsutus, etc. Inprimis vero ad Caprini pili commendationem facit, quod capilli Sponsae cum caprarum pilis conferuntur, Cantic. c. 4. v. 1. quas alicubi habere w(s2 bostru/xous2 kai\ w(s2 e(/likas2 ko/mhs2, quasi cincinnos et quosdam comarum cirros, seu, ut Gesnerus interpretatur, pilos, ut muliebres cirros, implexos (quia ex multorum sententia bo/struxos2 proprie muliebris cirrus est ) Callisthenes refert, apud Aelianum, etc. Vide Bochart. Hieroz. Part. I. l. 2. c. 51.

CAPRIPEDES Graece *ai)gi/podes2 et *ai)giba/tai, commune epitheton Panum, Silvanorum et Satyrorum, apud Poetas, quamvis alias hi inter se diversi sint. De Panibus, Poeta,

Silvanus similiter, cum cupresso, quam ferebat cum radice avulsam, pingi solitus, Graecis *ai)gi/pan dicebatur, teste Plutarcho [orig: Plutarchô], vide Poinium, l. 15. c. 20. Sic et Satyri, quamvis nec fistulam, nec pedum, nec pellem pantherinam, nec coronam ex pinu gestabant,

ut panes vel Fauni, coetera tamen similes erant, cornua videl. et pedes cruraque ad instar caprarum: Unde et Capripedes Satyri Lucretio, l. 4. v. 581. et Horatio, l. 2. Carm. Od. 19. v. 4. indigitantur, et passim ai)gi/podes2 et kerastai\ Graecis appellantur. Ad quorum Capripedum similanda crura u(po/cula et arida, Grallatores crura lignea, h. e. ligneas perticas cum furculis, panika\ quoque dictas, Auctori Glossarum, gestabant. Festus, Grallatores --- ut in saltatione imitarentur Aegipanas adiectis perticis furculas habentibus, atque in his superstantes, ob similationem crurum eius generis gradiebantur, utique propter difficultatem consistendi. Coeterum quid Pedibus Caprae, in fabula Panis (quo [orig: quô] nomine Universum indigitari constat) indigitatum voluerint Veteres, his explicat Verulamius: Acutissima, inquit, est allegoria de pedibus caprae, propter ascensionem corporum terrestrium, versus regiones aeris et caeli, ubi etiam pensilia fiunt et inde deiciuntur magis, quam descendunt. Capra enim animal scansorium est, eaque in rupibus pendere atque in praecipitiis haerere amat. Similiter etiam res, licet inferiori globo destinatae, faciunt, idque miris modis, ut in nubibus et meteoris manifestissimum est. Imo non sine causae Gilbertus --- dubitationem iniecit; Num non forte corpora gravia, post longam a terra distantiam, motum versus inferiora paulatim exuant. Vide eum de Sapientia Veterum in Panis fabula, et plura de his Capripedibus, apud Salmas. ad Solin. p. 413. et 414.

Non ego sum Capri neque Sulci. --- -- et rursum, v. 65.
--- --- sulcius acer
Ambulat, et Caprius rauci, male cumque tabellis.

CAPROTINAM Iunonem, et Nonas Iulias Caprotinas veteres dixere [orig: dixêre], quod Romae nonis Caprotinis sub Caprificio sacra fierent. Nam post urbem captam, cum sedatus esset Gallicus tumultus, exhausta [orig: exhaustâ] Republ. finitimi opportunitatem invadendi Romani imperii nacti, praefecerunt sibi Postliminium Livium Fidenatum Dictatorem, qui foeciali ad Senatum misso [orig: missô] postulavit, ut si vellent reliquias suae urbis non deleri, matresfamilias [orig: matresfamiliâs] et virgines omnes sibi dederentur. Et cum Patrum hac [orig: hâc] de re esset anceps deliberatio: ancilla nomine Philotis, assumptis ceteris omnibus ancillis, matrumfamilias, virginumque habitu assumpto [orig: assumptô], nomine Dominarum ad hostes transiit, persequentibus ceteris ad rei fidem. Quae cum a Livio in castris distributae essent, hostes plurimo [orig: plurimô] vino [orig: vinô] provocarunt [orig: provocâtunt], diem festum apud se esse simulantes: quibus somno [orig: somnô] obrutis ex Caprifico signo dato hostes trucidati sunt. Itaque memor Populus Romanus accepti ab ancillis beneficii, omnes iussit manumitti, dotemque iis ex publico assignavit, diemque ipsam Nonas Caprotinas appellavit; et sacra annua Iunoni Caprotinae sub Caprifico instituit, adhibito [orig: adhibitô] lacte ad rei memoriam.

CAPRUGINEI Lumbi in indice Pontificalis cenae Metelli, apud Macrob. l. 3. Saturn. c. 13. a capro dicti sunt. Male enim aprugni vulgo legitur. Salmas. ad Solin. p. 455.

CAPRULAE urbecula insul. proximae littori Fori Iulii, in mari Hadriatico 40. milliar. a Venetia in Caeciam, 4. ab ostio Romati fluv. Aegre inhabitatur, propter aeris graveolentiam; Cahorle vulgo.

CAPRUS [1] portus in Chersoneso Athi montis, et eiusdem nominis insul. Strabo: Epitome. Item, fluv. Asiae in Maeandrum cum Lyco influens.

CAPRUS [2] Graece *ka/pros2, amnis in Tigerim influens, Ptolem. de quo vide Salmas. ad Solin. p. 698.

CAPSA [1] Libyae interioris urbs. Ratio nominis non est obscura (ait vir magnus l. 1. Chanaan, c. 24.) Ebraeis enim [gap: Hebrew word(s)] Caphas est susfi/ggein comprimere et constringere. Hinc merito Capsa dicitur, quam undiquaque premebant vastissimae solitudines. Florus, l. 3. c. 1. Capsam in media Africa [orig: Africâ] sitam, anguibus, arenisque vallatam. Sallustius Bell. Fugurt. c. 89. de Capsensibus, Muniti adversus hostes, non moenibus modo et armis, atque viris, verum etiam multo magis locorum asperitate.

CAPSA [2] urbs Chalcidicae regionis iuxta Pellenen, Thermae Sinui vicina. Steph.

Eloquium, aut famam Demosthenis, aut Ciceronis,
Incipit optare, et totis Quinquatribus optat,
Quisquis adhuc uno [orig: unô] partam colit asse Minervam,
Quem sequitur custos, angustae vernula eapsae.

Ubi ex veteri Grammatico discimus, designari puerum adhuc discentem, quem arcula sequatur, in qua reponantur codices. Capsas autem et armaria librorum recensuit, et Iul. Paulus, l. 3. Sent. tit. 8. Et hae pueriles capsae minusculae videntur fuisse, utpote ad gestandum habiles, ideoque angustas vocavit Poeta, ad earum discrimen, quae maiores erant et statariae, quarum videtur meminisse modo dictus Paulus. Vide quoque infra voce Zaberna, it. Zotheca. Hinc Capsarius, quem Paedagogo adiungit Pignorius, ex auctoritate Ulpiani, leg. 13. ff. de manum. vind. Si Collactaneus, si Educator, si Paedagogus ipsius: si Nutrix vel filius filiave alterius eovum, vel Alumus, vel Capsarius, etc. Sed et Capsarii dicebantur, qui in balneis vestimenta accipiebantur custodienda, quod ea capsis includerent, nomen sortiti. Hi ad fores stare solebant, ut Epiphanius docet, cum de Adamitarum moribus pessimis agens, illos inter coetera etiam nudis corporibus conventus habuisse in hypocaustis, refert, et ad fores adstitisse ipsis quosdam Capsariorum instar, qui eorum vestimenta susciperent et custodirent. Etiam illi Capsarii

Romanis nuncupati, qui capsae nummariae apud Argentarios et Nummularios, fuere [orig: fuêre] praepositi: et Capsarii, capsarum opifices; quibus aliquam vacationem munerum graviorum conditio tribuit; ut sunt Mensores, Optiones, Valetudinarii Medici, Capsarii artifices et qui fossam faciunt, etc. Vide Laur. Pignorium de Servis et Tit. Popmam deoperis Servorum: quorum ille, an Capsarit balneares servi, an liberi, fuerint, in ambiguo reliquit: de Capsulis vero e corio confectis Legisque quibusdam titulis inscriptis, quas precaturi olim Iudaei, Pharisaei inprimis fronti vel brachiis praecingebant; aedium insuper postibus, tamquam precamina et amulera, averruncandis malis Spiritibus, affigebant, more apud hodiernos Iudaeos etiamnum ex parte retento [orig: retentô], infra ubi de Phylacterus et Veterum Vestibus. In Ecclesia Romana Capsae, in quibus reliquiae Sanctorum, memorantur Gunthero Ligurini, l. 3.

--- --- --- --- --- --- Capsasque piorum
Custodes cinerum, praelato [orig: praelatô] ture vaporum.

Quarum benedictiones habentur in Ordine Roman. Unde Capsarium, catum theca, in Testamento Perpetui Episcopi Turonensis. Sed et Capsellae et Capsulae, eadem [orig: eâdem] notione occurrunt, apud Adrevaldum de Miracul. S. Benedicti c. 7. In Statutis antiquis Cartusiensibus, Capsula memoratur, in qua asservatur hostia consecrata, ut vocant, reservanda ad infirmos, etc. Apud Gregorium Turonens. de Vitis Patrum, c. 7. Capsa pars est casulae: Capsa huius indumenti (casulae) ita dilatata erat atque consuta, ut solent in illis candidis fieri, quae per Paschalia sesta Sacerdotum humeris imponuntur. Quam paulo post Cucullum vocat, etc. Vide Car. du Fresne in Glossar. Sed et Parisiis Capsa, Gall. Capse, in Sorbona, vocatur pyxidicula ex cupro aut stanno, in quo suffragia Doctores reponunt, cum aliquis post examen pro Licentia subitum vel admittendus vel reiciendus venit, etc. Coeterum, Fagum, quamquam fragilem et teneram, sectilibus laminis in tenui flexilem, capsisque ac scriniis solam utilem esse, docet Plin. l. 16. c. 43. De capsulis Sinensibus aliquid infra in Cie.

CAPSAGAE Syriae urbs, Curt. l. 10. Vetustiores Editiones legunt Tapsagas. Ortelius Thapsacum Ptolemaei esse putat.

CAPSI in Ludo Latrunculorum, loculi sunt lineis distincti, in quibus calculi statuuntur, alias carceres, et mandrae, et septa, Graece xarakw/mata. In Tesserarum lusu, lineae sic dicuntur et scripta, per quae calculi currunt, ka/soi, pro ka/yoi, apud Iohannem Antioch. peri\ *)arxaiolo/g. quae vox Latina plane est et parietem craticium aut vallum, aut septem significat. Hinc capsus in plaustro, quem Graeci pei/rinqon vocant: et capsum animalium, pro septo vel stabulo, apud Velleium; recentior aetas Latinorum sudem dixit: Sed verins est, cassum pro capsum, ex more loquendi, quem infima Latinitas habuit, manavisse. Sic cassetam pro capseta, h. e. parva capsa, Galli vulgo dicunt; et cassam alicuius Sancti, pro capsa. Inde igitur kassoi\ Graecis, pro kayoi\, loculamenta calculorum in tabula: quae et puncta et scripta et lineae dicebantur, et grammikai\ xw=rai Graecis et grammai\. Huiusmodi autem capsos XII. tabula lusoria habuit, in quibus calculi collocabantur et per quos vatie, secundum tesserarum iactum, movebantur: unde poikilo/teukton qe/sin calculorum vocat Agathias Epigramm. in tabulam Zenonis;

i. e. ordo, uti nominavit Quintilianus: Repetito [orig: Repetitô] totius certaminis ordine, quo [orig: quô] dato [orig: datô] errasset [orig: errâsset], recordatus. Aristaenerus poiki/las2 metasta/seis2 tw=n yh/fwn dixit, Ep. 23. l. 1. Atque in his dabantur calculi; hoc enim verbum proprium calculorum, sicut iaci tesserarum: Quotiescumque autem aliquis calculum dedisset, et mox paenitentia [orig: paenitentiâ] ductus datum reducere ac revocare vellet, licebat hoc ei facere, modo fieri concederet is, quicum [orig: quîcum] ludebat. Cicero, Ita tibi concedo, quod in duodecim Scriptis olim, ut calculum reducas, si te alicuius dati paenitet: Graeci a)naqe/sqau yh=fon, et simpliciter a)naqe/sqai, dixerunt, etc. Vide Salmas. ad Vopisc. in Proculo c. 13. At Capsum Ecclesiae, apud Gregorium Turonens. Histor. l. 2. c. 14. Habet (haec Basilica) in longitudine pedes 155. in latum 60. habet in altum usque ad cameram pedes 45. fenestras in altario 32. in capso 20. columnas 41. in toto aedificio fenestras 52. columnas 120. etc. Carolo du Fresne est ea aedis sacrae pars, quae retro altare est et editior olim erat, Capitium quoque appellata, unde capsum formatum videtur. Mansit dein appellatio parti illi, in qua Altare, praesertim iis in Templis, in quibus Capitium editius non erat. Caput Ecclesiae eam partem vocat Helgaudus in Roberto Rege; Aliique. Vide praefatum Car. du Fresne in Glossar. et de voce capsum quaedam infra in Clabulare.

CAPSITANI populi Zeugitanae regionis, quae Africa minor dicitur. Plin. l. 5. c. 15.

CAPSUS sinus maris Mediterranei, in ora regni tunetani, olim Syrtis minor. In eum influit Capsus, sicque dicitur ab urbe Capsa adiacente.

CAPTA iniusto [orig: iniustô] bello [orig: bellô], possessoribus suis reddere ratio iubet. Sed et factum id saepe legimus. Livius certe cum retulisset a L. Lucretio Tricpitino victos Volscos et Aequos, expositam ait in Campo Martio praedam, ut suum quisuq eper triduum cognitum abduceret, l. 3. Idem cum narrasset [orig: narrâsset], Volscos a Posthumio Dictatore fusos, praedae pars, inquit, sua cognoscentibus Latinis atque Hernicis reddita: partem sub hasta Dictator vendidit. Alibi, Biduum ad praecognoscendas res datum dominis. Idem, ubi Samnitium de Campanis victoriam narraverat, quod laetissimum victoribus fuit, captivorum recepta septem milia et quadringenti: praeda ingens sociorum: accitique edicto [orig: edictô] domim ad res suas noscendas recipiendasque praestituta [orig: praestitutâ] die. Mox simile recitat factum Romanorum, Samnites, inquit, Interamnam coloniam Romanorum occupare conati, urbem

non tenuerunt: agros depopulati cum praedam aliam inde mixtam agerent, in victorem incidunt, Consulem ab Luceria redeuntem, nec praedam solum amittunt, sed ipsi --- -- caeduntur. Consul Interamnam edicto [orig: edictô] dominis ad res suas noscendas recipiendasque convocatis, exercitu ibi relicto [orig: relictô] Comitiorum causa [orig: causâ] Romam est profectus. Vide eundem, ubi de praeda, quam ad Ilipam Lusitaniae urbem Corn. Scipio ceperat; item ubi de pugna T. Gracchi ad Beneventum, l. 14. Sic de L. Aemilio Gallorum victote Polybius, Histor. l. 2. *th\n lei/an a)pe/dwke, ait, toi=s2 prosh/kousi, Praedam iis reddidit, a quibus abacta fuerat. Quod Scipionem quoque fecisse, cum Carthagine capta [orig: captâ] multa ibi invenisset donaria, quae e Siciliae urbibus et aliunde Poeni eo advexerant, Plutarchus in Apophth. et Appianus in Punic, narrant. Vide quoque Ciceronem contra Verrem; de Signis, ubi factum hoc Scipionis late prosequitur, et plura hanc in rem, apud Hug. Grotium de Iure Belli et Pacis, l. 3. c. 16. ut et capp. praecedd.

CAPTIVI [1] olim nulli in bellis, exceptis Mulieribus et parvulis, quibus ipse Deus, etiam post pacem oblatam et repudiaram, parci iussit; extra paucas gentes speciali iure exceptas, adversus quas quod erat bellum, non erat hominum, sed Dei, atque ita appellabatur. Unde phrasim illam Hebr. Non reliquit mingentem ad parietem, 1. Regum, c. 16. v. 11, alibique, interpretantur non pauci, Exscindam omnem marem, uti infra latius videbimus. Et cum Syros aliquot in Samaria haberet captivos, miraculo [orig: miraculô] illuc ductos, Iehoramus Rex Israelis, rogavit Elisaeum Prophetam 2. Regum, c. 6. v. 21. an eos percuteret, cui Propheta, Non percuties: quos cepisti gladio [orig: gladiô] tuo [orig: tuô] et arcu tuo [orig: tuô], tu percutis. Quem locum sic explicat Iosephus, Archaeolog. l. 9. c. 2. ut vetaret hosce occidi Propheta; tou/s2 de\ no/mw| lhfqe/ntas2 pole/mou, a)poktei/nein di/kaion, Captos vero iure belli, iniustum non esse occidere, verbis illis innueret. Coeterum idem, ubi sensa Legum sacrarum de militia tradit, l. 4. c. 8. *krath/santis2, inquit, th=| ma/xh| tou\s2 a)ntitacamen/ous2 ktei/nate, tou\s2 d' a)/llous2 ei)s2 to\ telei=n h(mi=n fo/rous2 sw/zete. Victores in praelio facti eos qui in adversa acie steterunt, (h. e. qui se dedere noluerunt;) caedite. Coeteros, ut tributa vobis solvant, servate. Ubi tamen excipit septem populos Cananaeos, una cum Amalekitis, cum totis familiis suis internecioni devotos. Postquam itaque in devictos seu praelio [orig: praeliô] seu obsidione hostes esset saevitum, personae, quibus parcitum est, ut captivi, in servitutem redacti pars praedae erant, quae sic tota in Victorum dominium iure belli transibat. Atque, ut pace empti, sic bello [orig: bellô] capti servi fiebant et pro dominantium libitu in posterum vivere tenebantur. Qui mos passim, tam in Oriente, quam in Occidente, invaluit; primo [orig: primô] eius auctore Nimrodo [orig: Nimrodô], ut infra videbimus voce Servi. Sed inter Christianos charitatis causa iam diu abolitus; apud quos redemptionis pretium praestitui consuevit, uti etiam apud Muhametanos, ubi Muhametanum ceperint, etc. Qua de re vide Io. Seldenum de Iure Nat. et Gent. iuxta Disciplin. Ebraeo, l. 6. c. 16. Alberic. Gentilem de Iure Belli l. 2. c. 16. et Hug. Grotium de Iure Belli ac Paeis l. 3. c. 7. et 11. De captivis vero sub corona venditis, Liv. l. 21. c. 51. uti de Captivis redimendis, apud Hebraeos infra voce Redemptio; de iisdem, in Eccles. Roman. ac Confraternitatibus hanc in rem institutis, infra Confalonis Societas. De eo, cuius erat Captivos suscipere in Aula Constantinopolitana, voce Protecdicus.

CAPTIVI [2] Dii, apud Tertullian. Apologettco, c. 10. Nec ego per singulos decurram, tot ac tantos, novos, veteres, Barbaros, Graecos, Romanos, pergrinos, Captivos adoptivos. Et Captiva Numina, superatarum urbium gentiumque Dii sunt, quos Romanos olim solitos partim privatim per familias spargere, partim publice consecrare, ait Arnob. adv. Gentes l. 3. Vide infra, de hoc Veter. more etiam de Diis triumphandi, voce Triumphus: quem hodieque apud Orientis, idololatras vigere, ex Itinerariorum conditoribus disces, apud Prudentium, contra Symmachum l. 2. v. 346.

Innumeros post deinde Deos, virtute subactis
Urbibus, ex claris peperit sibi Roma triumphis
Inter fumantes templorum armata ruinas
Dextera victoris, simulaehra hostilia cepit
Et captiva domum, venerans ceu Numine, vexit.

CAPUA [1] totius olim Campaniae urbs praestantissima, quam Vulturnus amnis interfluit. Diodorus eam M. Genutio [orig: Genutiô] Agrippa [orig: Agrippâ], et Curtio [orig: Curtiô] Chilone Consulib. conditam tradit, ab Oscis. Liv. l. 4. c. 37. a Capy Samnitum Duce dictam existimat. Alii a Falcone, sub cuius augurio condita est, qui prisca [orig: priscâ] Tuscorum lingua [orig: linguâ] Capys dicebatur. Virg. a Capy, Aeneae commilitone, qui eam condididit, dictam mavult: Aen. l. 10. v. 145.

Cuius sententiae subscribit Sueton. in Iulio Caesare, c. 81. Strabo inde dictam existimat, quod esset 12. Campaniae urbium caput Hoc certe constat, Campaniae urbium potentissimam fuisse, et Punici belli tempore Romanae urbis aemulam, agri autem bonitate nulli terrarum posthabendam. Virg. l. 2. Georg. v. 224.

Strabo, l. 5. *kkpu/h mhtro/polis2, keqalh\ tw=| o)/nti kata th\n e)tumo/thta tou= o)no/matos2, dictam siquidem vult a Capite. Subdit, *ta\ ga\r a)/lla poli/xnia nomi/zoi t' a)\n kata su/gkrisin, plh\n *tea/nou *sidikhnou=. Florus, l. 1. c. 16. Urbes ad mare Cumae, Puteoli, etc. et ipsa caput urbium Capua, quondam inter tres maximas Romam, Carthaginemque numerata. Vide Cluver. Ital. Ant. l. 4. p. 1174. Cicero luxus [orig: luxûs] infamia [orig: infamiâ] Capuam notans, luxuriae et superbiae domicilium esse ait: in orat. de lege Agraria contra Rullum, item in Orat. post Red. in Sen. Liv. l. 23. c. 4., Prona semper civitas in luxuriam. Huius Annibal, post pugnam Cannensem, delitiis fractus est, quo [orig: quô] factum, ut Capua a Romanis, alias destruenda, conservaretur. Postmodum Colonia

facta, a Genserico Vandalorum Rege vastata, a Natsete vero, Iustiniani Duce, reparata est. Capta a Ludovico II. Imperatore et Saracenis erepta A. C. 866. qui illam rursus expugnarunt [orig: expugnârunt]. A. C. 884. iterum a Longobardis destructa, qui etiam novae Capuae fundamenta iecisse videntur. Quae Archiepiscopalis ab A. C. 968. Capuani Principes Iohannem XIV. Pontificem, qui a Romanis imperium affectantibus pulsus fuerat, reduxerunt, A. C. 966. Anno [orig: Annô] dem 1167. Guilielmus fil. Mali Rex Siciliae, Dux Apuliae et Calabriae, ac Princeps Capuae ab Hadriano Pontifice confirmatus est, Dionys. Halicarn. Cato, Sempronius, Appian. Alexandr, Tacitus, Sucto. Silius Ital. Leander descr. Ital. p. 164. et seqq. Hic Concilium A. C. 389. 1087. 1118. quo [orig: quô] Henric. V. excommunicatus, etc. Baron. in Annal. Addo quod Principatus Capuanus, ex Beneventano, cuius Dux Arechis primus in Italia Princeps appellatus est, 90. post ann. originem sumpsit. Cum enim Siconolfus, Siconis Principis Beneventani filius, et Sicardi Principis frater, Salernum et Capuam Radelchiso Principi ademisset, Ludovicus II. Imperator convocatis Longobardis, totam provinciam inter Ledelchin et Sichenolfum aequo [orig: aequô] discrimine partitus est A. C. 851. atque Siconolfo Salernum et Capuam attribuit. A quo tempore coeteri, qui Salerno imperavere [orig: imperavêre], Principes Salernitani appellati sunt, postmodum vero diviso [orig: divisô] rursum hoc [orig: hôc] Principatu, Capuanus Principatus emersit, donec uterque ad Tancredi Normanni familiam et Siculos Reges est devolutus. Capta [orig: Captâ] enim Capua [orig: Capuâ], Rogerius Rex Anfusum filium Capuani per vexillum sublimavit Principatus honore: quo [orig: quô] exstincto [orig: exstinctô], Patre superstite, Guilielmus fil. alter eadem [orig: eâdem] dignitate donatus est. Fuit autem hic Principatus unus ex iis, qui non nisi legitimis Principum filiis concedebatur. Unde apud Falcandum p. 659. cum idem Rex, Simonem, filium nothum Principem Tarentinum renuntiasset [orig: renuntiâsset], filius eius Guilielmus Rex eum Simoni, tit ulum ademit, dicens, Ducatus Apuliae, Tarentique et Capuae Principatum legitimis tantum filiis debere concedi: ad Comitatus autem --- non indignum esse, liberos etiam naturales admitti. Vide supra in voce Arechis.

CAPUA [2] urbs regni Neapolitani in Campania felice cum arce munita. Olim Casilinum. Eo translata est Capua, a Laudone Comite, et Episcopo Dandulfo, loco [orig: locô] Capuae veteris, a qua distat 2. milliarib. in Boream, eum antea saepe aedificata in monte Pifisco, semper deflagrasset [orig: deflagrâsset]. Sensim deficit.

CAPUCCINUS mozetta in MSS. Brocardi Diacon. ac Paris. de Grassis, apud quem Cappuccius et Capuccius Spatularius legitur, Dominic. Macer in Hierolex.

CAPUCIATI dicti quidam ex Wiclefi discipulis, in Anglia, quod velato [orig: velatô] capite ad Sacramenti participationem accederent. Spondan. A. C. 1387. n. 9.

CAPUCINI a miro, quod gestant, cucullo sic dicti: Ordo religiosorum Francisci in communione Romana ab A. C. 1525. Cuius Auctor vel saltem Generalis Bernardinus Ochinus etiam fuit. In ditione M. Ducis Florentini ortus, inde se in orbem effudit. Luc. Vadingus, Zach. Boverius Ann. Cap. Spondan. A. C. 1525.

CAPULARIS Senes, apud Comicos, capulo proximus, et iam iam efferendus est, Graecis sure/llhs2, a)po\ th=s2 sorou=, item *tumboge/rwn; soros2 quoque: quemadmodum Silicernium idem Terentio, in Adelph. Actu 4. sc. 2. v. 48. a prandio silicerno, quod conficiebatur, citca silicem, 1. e. sepulchrum mortui. Est autem Capulus, lignea arca, qua [orig: quâ] mortuos efferri mos. Nonius interpretatur sarcophagum aut sepulchrum, sed abs re. Nec enim in Capulo condebantur cadavera, sed efferebantur. Melius [orig: Meliûs] Glossarum veterum consarcinatores: Kapulus in quo mortut efferuntur. Hinc eleganitssime Varro Cosmophthoryne:

Quorum verborum sententia est, statim nato homini imminere abolitionem, ut capulum sibi iuxta cunas positum et nutricem tradere posse pollinctori, ultimae unctionis ergo, quisque natus infaus possit nosse [orig: nôsse], si per aetatem daretur. Fulgentius sandapilam vocat, feretrum mortuorum, id est loculum, non in quo nobilium corpora, sed in quo plebeiorum cadavera portabantur. Ubi recte portabantur, nam nekroforei=on fuit: Et recte de plebeiis, nam Nobiles in lectis efferri solebant. Nominis ratio Isidoro, Origin. l. 20. c. 11. quod supra capita hominum feratur. Sueta enim feretra supra capita ferri: Papinius Statius, Theb. l. 6. v. 129.

--- --- --- --- Longo [orig: Longô] post tempore surgit
Colla super Iuvenum (numero [orig: numerô] dux legerat omni)
Ipse fero [orig: ferô] clamore torus.

Potius ex Graeco ka/palos2 Salmasio, quae praesepem et fa/tnhn significat. Unde cum Kappa Glossae scribunt, ad differentiam Capuli ensis, qui a capiendo dictus est, quod capiatur, ut videbimus. Vide eum ad Solin. p. 1205. et Casp. Barthium, Adversar. l. 123. c. 3.

CAPULATOR inter celae oleariae ministros, de quo vide infra Olea, it. Trapetum.

CAPULIA in Synodo Nemausensi A. C. 1284. diminutivum videtur a Capa, fuitque vestis Baptizandorum, alias Chrismale dicta, seu Chrismalis pamus, vide ibi.

CAPULUS [2] seu clausulan ensium, Graecis mu/khs2, (unde Mycenae ) quod fungi formam referat, Gallis pomi similitudine pomale, quod vide infra, uti hodiernis Barbaro-Graecis eadem de causa mh=lon, dicitur. Fuere [orig: Fuêre] autem olim militibus cornei, unde kero/kwpoi spathae, item eburner, unde e)lefanto/detoi. Ael. Spartian. de Hadriano, c. 10. vestem

humiliman frequenter acciperct --- capulo [orig: capulô] vix eburneo [orig: eburneô] spatham clauderet, etc. Ubi gregarii militis habitu Imperatorem incessisse indigitat. Postea Plinii aetate, eburneis fastiditis, argento [orig: argentô] caelati sunt etc. Salmas. ad loc. cit. Certe magna [orig: magnâ] industria [orig: industriâ] ornatos olim, adeo que Regiis insignibus accensitos, exemplis veriis docet ad Claudian. Barthius. Veterum enim inprimis Heroum mos, iis paterua avitaque insignia gestare, ut inde scil. successio nosceretur. Unde Claudian. l. 2. v. 88. s. Laudum, de Tutoris Stiliconis in Imperatores pupillos fide:

Quin et Sidonias chlamydes, et cingula baccis
Aspera, gemmatasque togas, viridesque smaragdis
Loricas, galeasque renidentes hyacinthis,
Gestatosque patri capulis radiantibus enses,
Et vario [orig: variô] lapidum distinctas igne coronas,
Dividis ex aequo; ne non Augusta supellex,
Ornatusque pares geminis heredibus essent.

Ubi ineptiunt, qui scapulis legunt. Namque enses illi referebant insignia stirpis Theodosianae, allusione Poetae ad veterum Heroum morem, Papinio clare exressum, Theb. l. 5. v. 725.

Ut vero et vultus, et signa Argoa relictis
Ensibus, atque humeris amborum intextus Iason;
Cesserunt luctus --- -- --- -- --- --

Sumpserat ignara [orig: ignarâ] Theseus pocula dextra [orig: dextrâ],
Cum pater in Capulo gladii cognovit eburno
Signa sui generis; facinusque excussit ab ore.

Quo proin allusit in Psychomachia Irae, doctissimus Vates et nulli Veterum minor, nisi Vanitates Veritatis negotiis praepovere voluisset:

Iam capulum retinente manu, sine pondere ferri,
Mentis inops, ebur infelix, decorisque pudendi
Perfida signa abicit, monumentaque tristia longe
Spernit --- --- --- ---

Capulus enim fortiter factorum vetera monumenta caelata habuisse indicatur. Qua [orig: Quâ] eadem [orig: eâdem] ratione Capulum Regni, Insignia nempe Regia continentem, appellavit idem Ovid. eod [orig: eôd]. l. v. 505.

Sic ubi mandatam iuvit facundia causam
Aeacus in capulo Regni nitente sinistra [orig: sinistrâ]:
Ne petite auxilium, sed sumite, dixit, Athenae, etc.

Vide Casp. Barthium Animadversion. ad Stat. Tom. 3. p. 326. De phrasi vero, Manus in capulo, vide infra Manu ad ferrum: uti de investitura per Capulum Spathae, ubi de Investitura. At cultris capulos, ex radice loti arboris, Aegyptiis factitari consuevisse, dicemus infra, voce Lotos.

CAPUS seu CAPPUS apud recentioris aevi scriptores, avis praedatoria, falco, accipiter: Theodulfus de pugna avium, carm. 8. l. 4. p. 219.

Quatuor accipitres veniunt hinc, quatuor illinc,
Quatuor et totidem parte ab utraque capi,
Primo [orig: Primô] hi congressu perimunt se hinc inde vicissun,
Accipitrem accipiter, seu capus ipse capum.

Hinc Gerricus quidam capis Praepositus, qui scil. avium venaticarum curam habebat, memoratur in Vita Ludovici Pii A. C. 813. Ubi tamen alii Buticularium intelligunt: Capis enim et capula apud Varronem poculi genus est, quo [orig: quô] deplere vasa olearia consuevere [orig: consuevêre]; et licet capis, idis, declinetur, inflexione tamen recepta [orig: receptâ] apud citimae aetatis Scriptores, Praepositus capis potuit dici, pro capidibus. Nisi forte cuppis legendum, Car. du Fresne Glossar.

CAPUT [1] Iovi apud Gentiles sacrum, veluti Sapientiae officina. Hoc Romani olim non intexere [orig: intexêre], in urbe incedentes, nullumque pilei, petasi, causiae vel alius [orig: alîus] tegminisusum, nisi extra urbem in peregrinatione, novere [orig: novêre], ut Lipsius docet: Ita namque illi a primis annis capita ad caloris frigorisque patientiam durabant, crebris frigidae lotionibus et assidaa [orig: assidaâ] nuditate domi ac per urbis vicos. Ad iter petasum, vel galerum, vel causiam Macedonicam sumebant; vel pileum sive Thessalicum, sive Arcadicum, sive Laconicum. Nihilominus mos fuit Quiritibus quandoque ad Solem, ventumque et alia caeli incommoda defendenda, capiti togam inicere: licet enim ex hac brachium exsereretur, ut summa togae ora ab dextro humero deflueret; facile tamen fuit, cum res posceret, eandem deiectae togae partem revocare, caputque operire vel involvere. Hoc deinde togae velamen, in occursu viri alicuius honorandi detrahere sicque caput aperire solebant; quod Pompeio fecisse Sullam tradit Sallustius ac Plutarchus; et fieri solitum, quoties Consul vel Praetor occurreret, confirmat Seneca. Plut. *(oi *p(pmai=oi tw=n a)nqrw/pwn toi=s2 a)ci/ois2 a)pantw=ntes2 ka\n tu/xwsi, e)pi\ th=s2 xefalh=s2 to\ i(ma/tion e)/xontes2, u)pokalu/ptontai. Romani, si cui obviam facti sunt, cui bonor habendus sit, et si forte toga [orig: togâ] caput velatum habeant, id aperiunt. Idem alibi, ubi de Sulla, ut dictum: *kai\ th=s2 kefalh=s2 a)pagontos2 to\ i(ma/tion, Vestem cupiti detrahentis. Etiam cum sacra fierent, haec pars togae in caput attrahebatur; capita enim velare in sacris moris fuisse, inter alia Luctetius de reb. Nat. l. 5. v. 1197. docet:

Nec pietas tilla est, velatum saepe videri
Vertier ad lapidem, atque omnes accedere ad aras,
Nec procumbere humi prostratum.

Ne qua inter sanctos ignes in honore Deorum
Hostilis facies occurrat, et ominaturbet.

Vide quoque Iuvenalem, Sat. 6. v. 391. Excepti Saturnus et Hercules, quibus nodo [orig: nodô] capite litatum. Servius ad Virgilii locum, Sare sciendum sacrificantes Dus omnibus capita velare consuetos; ob hoc, ne, si inter religionem aliquid vagis offerret obtutibus: excepto [orig: exceptô] tantum Saturno [orig: Saturnô], ne Numinis imitatio esse videretur, et Hercule in templo suo, quia et ipse capite operto [orig: opertô] est. Quam proin vatietatem ridet Arnob. adv. Gentes, l. 3. sub fin. ubi G. Elmenhorst vide. Hinc inter omina mortis Hadriani illud Spartianus, c. 26. recenset, quod sacrificanti praetexta sponte delapsa caput ei operuit: Nec aliam ob causam apud Livium, l. 23. c. 19. Manitio Praenestinorum Praetori statua in foro Praeneste statuta est loricata, amicta toga [orig: togâ], velato [orig: velatô] capite. Habitu nempe vota concipientis: Subicit enim, Cum titulo laminae aeneae inscripto: Manitium pro militibus, qui Casilini praesidio erant, votum vovisse. Porro in re crepera ac calamitosa totum involvebatur: quod Caesar et Pompeius, eodem [orig: eôdem] leti genere ad generum Cereris descendentes, in ipsa morte usurparunt [orig: usurpârunt], apud Dion. Suetonium, Plut. Aliud quid fuit, cum Scipio Nasica, contra Gracchum vadeus, laciniam togae capiti imposuit: Nam cum repente in mediam rixam iturus esset, ubi fustibus ac saxis, subselliorumque fragminibus et coeteris quae furor ministratet, maxime res agebatur, nullospati [orig: nullôspati] ô captendi arma, non solam togae laciniam, sed totam fere partem inferiorem in rugas contractam ac complicatam, capiti ad tutelam imposuit, et se velut galea [orig: galeâ] communivit, ut etiam sic subducta [orig: subductâ] toga [orig: togâ] expeditior in pugna foret; apud eundem Plut. Nec vero toga [orig: togâ] solum involverunt Veteres caput, sed et palliola in eum usum praecipue fuere [orig: fuêre]: unde Claudius apud Sueton. c. 21. Gladiatorio [orig: Gladiatoriô] munere palliolatus novo [orig: novô] more praesedit; nempe caput palliolo [orig: palliolô] rectus, quo [orig: quô] frigus arcebat. Praeterea cucullis, aliisque tegminibus, idem fiebat. Graecanico [orig: Graecanicô] pallio [orig: palliô], quod totum capiti iniciebatur, obvelatus Maecenas introducitur apud Senecam, Ep. 114. Hunc esse, qui in tribunali, in Rostris, in omni coetu publico sic apparuerit, ut pallio [orig: palliô] velaretur caput, exclusis utrinque auribus, non aliter quam in Mimo Divite fugitivi solent: de quibus Plaut. Captivis, Num certa res est, eodem [orig: eôdem] pacto [orig: pactô] ut Comici servi solent, Coniciam in collum pallium. Hunc ritum qui accumbentium esse voluere [orig: voluêre], ex Plut. in Pompeio, merito vapulant: Ibi enim notatur liberti eius Demetrii importunitas, quod ante Dominum discumberet, et quidem capite obtecto [orig: obtectô]: quod soli aegroti aut molles faciebant. Itaque et Trimalcio ille apud Petronium mollissimus, quod pallio [orig: palliô] coccineo [orig: coccineô] adrasum incluserat caput, convivis risum excussit. Vide Octav. Ferrarium, de re vestiaria l. 1. c. 10. et 11. etc. Apud Dionem, permittit Caligula Populo Rom. pi/lous2 sfi/si to\n *qettaliko\n tro/pon e)s2 ta\ sqe/atra forei=n, pileum Thessahcum in Theatra afferre, ne Solis aestu offendantur. Auctor tamen est Ioh. Chrysostomus, Homil. 2. adv. Iudaeos, adhuc sua [orig: suâ] aetate morem obtinuisse, ut, qui ludos spectarent, nudo [orig: nudô] capite Solis perferrent aestum, *)/atopon, inquiens, e)n *)olumpiakoi=s2 me\n kaqhme/nous2 sqeastrois2, e)n me/swn nuktw=n ei)s2 meshmbri/an me/shn karterei=n, a)name/nontes2 idei=n, ei)s2 ti/nas2 o( ste/fanos2 peristh/setai, kai\ gumnh=| kefalh=| sqermh\n de/xesqai th\n a)kti=na, Vide Lucianum de Gymnas. Imperatores vero veter. e)n pi/lois2 lakwnikoi=s2, in pileis Laconicis fuisse spectatos, narrat Synesius de Regno. Quidam etiam ita obdurato [orig: obduratô] collo [orig: collô] fuerunt, ut etiam itinera nudo [orig: nudô] capite aetate pariter ac hieme facerent, Masanissa, Iulius Caesat; corbulo apud Tacitum Annal. l. 13. Hadrianus Imperator apud Spartianum et Dionem; Servius, apud Herodian. l. 3. Iulianus, apud Claudium Mamertinum, Alii. E quibus tamen Hadrianum mortis causam hinc maxime contraxisse, scribit Spartian. sub sin. Vide Casaubon. ad eum. Sed et Caput nonnumquam Veteres in pugua nudarunt [orig: nudârunt], virtutis ostentandae, ur de Sacrovito ioquitur Tacitus, Annal. l. 3. c. 41. Vide quoque Curtium, l. 7. c. 4. ubi de Satibarzane Persa et Erigyio Macedone, Xenophoutem, *)anaba/s2. l. 1. ubi de Cyro iuniore, imo omnibus Persis, Alios. Henetos vero omnino nudos, operientes solummodo corporis verecunda, refert Paul. Warnefridus, de Gestis Longobardor. l. 1. c. 20. Porro Caput osculabantur non raro Veteres, uti infra pluribus dicemus, voce Osculum; et eiusdem iactatio inter 9. erat ceremonias, quas Galli, Cybeles olim Sacerdotes, obire solebant; quod ad unitationem Cybeles factum esse, discimus ex Diodoro, l. 3. ubi ait, illam dia\ th\n pro\s2 to\meira/kion filostorgi/an kai\ th\n e)pi\ tai=s2 trofoi=s2 lu/phn, e)mmanh= grnome/nhn, ei)s2 th\n xw/ran enthdh=sai. kai\ tau/thn th\n o)lolu/zousan kai\ tumpani/rousan e)pie/nai pa=san xw/ran, kataleluuni/hn ta\s2 tri/xas2, Cybelem per amoris erga iuvenem (Attinem) impatientiam, et maerorem ob nutrices, furore correptam in agros excurrisse: atque ibi solam, dissusis capillis, ululatu et tympani strepitu, universam implevisse regionem. Ad quem ritem pertinent illa Catulli, Epigr. 64. v. 19.

--- --- --- --- simul ite, sequimini,
Phrygiam ad domum, Cybelles Phrygia ad nemora Deae.
Ubi cymbalum [orig: cymbalûm] sonat vox, ubi tympana reboant,
Tibicen ubi canit Phryx curvo [orig: curvô] grave calamo [orig: calamô].
Ubi capita Maenades vi iaciunt hederigerae,
Ubi sacra sancta acutis ululatibus agitant.

Ades huc, ades Cybellae, Dea, montigena Dea,
Age tympano [orig: tympanô] sonanti quate flexibile caput.
Latus horreat flagello [orig: flagellô], comitum chorus ululet, etc.

Vide Voss. de Idolo. l. 1. c. 20. sub fin. Et ad hanc capitis rotationem, non uti Erasmus putabat, ad Divae anilitatem, pertinet, quod tremuli tales dicuntur, apud B. Hieronymum, Ep. ad Marcellam: Histrio nunc mollis in Venerem frangitur, nunc tremulus in Cyelen. Vide eundem, l. 2. c. 54. De capite autem Cybeles turrito, tegmineque capitis feminarum Cilissarum ac Mysicarum, quod turrim referens ad imitationem eius gestavetunt, dicemus infra,

ubi de Turrito capite: uti de more occisorum Capita unguentis inabuta suffigendi, quo [orig: quô] diutius vultus agnoscerentur, quod katamurou=n Graeci dieere [orig: dieêre], lemmate Ungendi ritus. Coeterum, ex antiqua notione vocis po/los2, qua [orig: quâ] Haemisphaerium ea significabat vel globum, tota capitis rotunditas quoque sic appellata est. Pollux, de Capite et Capitis partibus, *kalei=tai de\ to\ su/mpan po/los, kra/nion kai\ ko/gxos2 para\ *lukofro/ni,

A rotunditate scil. sic vocarunt [orig: vocârunt], ut et ko/gxon: quemadmodum testam hodieque Galli vocant, a testae forma. Addit Pollux, oka/fion etiam vocari apud Aristophanem hoc [orig: hôc] versu,

*(/ina uh\ kateagh=s2 to\ oka/fion plhgei\s2 cu/lw|.
Ne tibi percussum fuste frangatur caput.

Ad quod proin instar factum olim vas illud Guomonicum, in quo gnomon erectus ostendebat Solstitium et Aequinoctium, cui hinc et po/lou appellatio. Sed et eadem videtur fuisse Horologiorum forma, quae inde *ska/fia dicta sunt, etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 636. et 1258. ubi notam compendiariam Capitis in Hippocratis antiquis libris hanc fuisse notat *ska/fia. At plura hanc in rem, supra ubi de ritu Veterum varia Capite testandi.

CAPUT [2] pro Rege, unde tenere in capite est tenere de Rege, omnium terrarum capite. Etiam superior dominus feodi, infra Regem, Capitaneus et Caput dicitur. Caput ieiunii dies Mercurii auctoribus vocatur. Esse in capite idem est, quod praefectus, capitalis, primarius. Isidor. Orig. l. 9. c. 3. ubi Quinquagenarii dicti, qui sunt in capite 50. militum. In Capite tenere, licet non a Rege, nobilitatis olim indicium fuit. Vide Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol.

CAPUT Aqueum Capaccio, urbs Principatus citerioris in regno Neapolitano 3. milliar. ab ora littorali. 3. milliar. a Pesto, urbe excisa.

CAPUT Asini cognomen Militis cuiusdam, apud Ordericum Vitalem, l. 8. p. 681. pro magnitudine capitis et congerie capillorum. Vide quoque supra Asini caput.

CAPUT Cervium vulgo Sacerge locus Gall. seu pagus in Biturigibus, proximus Bruciae Brosse, et municipio Salis vel Salensi castro, monasterioque S. Benoist du Sau. Hadr. vales. Notit. Gall.

CAPUT Coronatum magna [orig: magnâ] semper auctoritate fuit. Ut enim de sacrificantibus et maioribus Magistratibus, hic [orig: hîc] nil dicam; illi, qui in contionem olim prodibant dicturi, non nisi coronati conspiciebantur, auctoritatis ergo irrefragabilis. Unde Aristides, ubi Rhodios hortatur ad concordiam: Olim, inquit, tanta erat animorum vestrorum coniunctio, ut, cum in contionem veniebatis, satis vobis esset videre coronam, i. e. scire, quis esset contionaturus. Quippe sola [orig: solâ] hominis auctoritate moti, Vix orationem eius exspectabatis, etc. Orat. peri\ o(mon. In quam sententiam Euripides, apud Stobaeum,

Atque proin hoc [orig: hôc] modo [orig: modô] ornatus Pericles, amissis duobus filiis, in contione disseruit, apud Hieron. l. 2. ep. 22. Demonax, suis calumniatoribus respondit, apud Lucianum in Demonacte: Praxagora mulier in coetu feminarum, verba fecit, apud Aristoph. *)ekklhsiac. Cippus inprimis contionaturus, priusquam prodiret in publicum, coronavit caput. Ovid. Metam. l. 15. v. 590.

Dixit, et extemplo [orig: extemplô] populum, totumque Senatum
Convocat. Ante tamen capitis nova cornua fronde
Velat, et aggeribus factis a milite forti
Institit --- ---

Idem cum capiti coronam dempsisset, reposita illia populo est, v. 609. Rursus ad hos Cippus, quem poscitis, inquit, habetis. Et dempta [orig: demptâ] capiti populo prohibente Corona [orig: Coronâ], Exhibuit gemno praesignia tempora cornu. Demisere [orig: Demisêre] oculos omnes --- -- --- --- Atque illud meritus clarum (quis credere possit?) Inviti videre caput; nec honore carere Ulterius passi, festam imposuere [orig: imposuêre] coronam. Inde porro fluxit, ut qui saepius apud Populum diceret, saepeque coronatus aspiceretur, ius hinc impetraret coronae gestandae. Certe Demosthenes illam suam coronam saepe ostentavit, et obiectavit illis, a quibus violatae legationis accusabatur, velut omnium verissimam et tutissimam defensionem, vide Plut. peri\ tou= e(au. e)p. a)nepifq. Dabatur autem ei, qui dicturus erat, corona ab illo, qui proxime dixisset, uti ex Aristophane pater, d. l. Ibi enim Praxagora,

*)egw\ de\ sqei=sa tou\s2 stefa/nous2 peridh/somai,
*kau\th\ meq' u(mw=n, tio)/ ti/ moi do/ch| le/gein.
Ego vero imposiris coronis redimiar
Et ipsa cum vobis, si quid mihi visum fuerit dicere.

--- -- --- -- ti/s2 a)gord/ein bou/letai; *kau\th\ meq' u(mw=n, tio)/ ti/ moi do/ch| le/gein
*tu. *)egw\ *pr. peri/qou dh\ to\n ste/fanon tu/x' a)gaqh=|,
--- -- --- -- Quis contionari vult?
Mul. Ego. Pr. Circumponere ergo corondm, felici omine.

*pr. e)sq' h(/tis2 e(te/ra bou/letai le/gein; *gu. e)gw/.
*pr. *)/iqi dh\ stefanou=.
Pr. Esine alia aliqua, quae velit dicere? Mul. Ego.
Pr. Age dum coronarc, etc.

Vide quoque infra Concto. Imitatione Oratorum Histriones, qui prooemiis recitandis id agebant, ut spectatorum benevolentlam suo gregi conciliarent, fausti ominis gratia [orig: gratiâ], similiter Caput coronatum habuere [orig: habuêre]. Nisi potius a Rhapsodis, de quibus vide Platonem Ione, et Histrionibus, illum ritum ad Oratores transiisse dicere malimus; namque et ligatum sermonem soluta [orig: solutâ] Oratione antiquiorem fuisse, ostendemus infra. Vide Car. Paschal. Coronar. l. 5. c. 5. et. 6.

CAPUT Istriae urbs Italiae, alias Aegida, in Istria regione Venetorum in ora sinus Hadriatici, quondam Iustinopolis etiam quod vide.

CAPUT Lupinum in LL. Edw. Confessoris, c. 7. Si repertus fuerit et retineri possit, vivus Regi reddatur, vel caput eius, si se defenderit. Lupinum einim gerit caput. Et haec est lex communis et generalis de omnibus Utlagatu; gerere dicebatur omnis utlagatus, i. e. extra Legis protectionem positus, bannitus, qui videl. ob contumaciam in non comparendo, cum in ius vocaretur, capitaliter convictus adeo que capite diminutus est, facultate cuiliber concesa [orig: concesâ], caput eus, ac si lupinum esset, amputandi, si in provinciam rediret: Anglice Wulfesheofod. Quod nomen ad Henrici IV. tempora in Foro Anglico duravit. Nempe talem non solum cuique tum occidere licebat, sed et ob mortem eius laus saltem, si non praemium, interfectori debebatun. Sic enim antiquitus mos se habuit in Anglia circa lupos, uti postea aliquandiu circa vulpes etiam, catos silvestres, mustelas, etc. Vide Guil. Malmesburiensem de Regibus Angliae, l. 2. c. 8. et plura hanc in rem apud. Io. Seldenum de Synedriis Veter. Hebraeorum l. 2. c. 14. §. 4. et infra [orig: infrâ], voce Lupus, item Utlagati. Apud Procopium vero de Bello Gothico, l. 3. *lukokrani/tai occurrunt quidam Pisidiae populi, sic dicti, non quod [orig: quôd] Capita haberent lupina, sed quod regionis, quam incolebant, mons, *lu/kou kra/na appellaretur: qua de re vide suo [orig: suô] loco [orig: locô].

CAPUT Padi Ptol. Forte Cadagoro, vicus agri Ferrar. Iuxta ramum Padi Volanae dictum, inter Arianum et Comaclum.

CAPUT Porcinum Tacticorum vox: Sic enim a militibus Romanis dicta est illa acies, quae cuneum repraesentabat. Cuneum autem ait Vegetius, l. 3. c. 19. vocari peditum multitudinem, quae iuncta cum acie primum angustior, deinde latior procedat et adversaviroum ordines, dum a pluribus in unum locum tela mittuntur, rumpat. Typum eius habet Aelian. de insir. actebus. Lipsius ei tribuit formam literae Graecae *d. additque Caput porcinum, dici quia velut fodit et ruit invadendo, l. 4. de mil. Rom. dial. 7. Caput Quadragesimae, in Ecclesia Romana quarta Feria Cinerum dicitur, Car. du Fresne. Glossar. Caput Scholae, apud Ammianum, l. 25. qui scholae militari praeerat, apud Romanos. In Communione Romana hodie dignitas Ecclesiastica est, in aedibus Cathedralibus et Collegiatis, quae alias, et in aliis aedibus, Scholastici dicitur. In vetere Notitia Hincmari Archiepiscopi Remensis, apud Sirmondum. Not. ad Capit. Caroli C. memoratur Sigloardus Presbyter vel Caput Scholae sanctae Remensis Ecclesiae. Alibi Capischolus, etc. Sed et Caput Scholae, locus appellatut, ubi qui Scholae Cantorum praeest, consistit: Ordo Roman. Tum praecedit Pontifex (sacra facturus) et antequam vaniat ad Scholam, dividuntur cereostata quatuor ad dextram et tria ad sinistram et pertransit Pontifex in Caput Scholae, et in gradu superiorum, primo [orig: primô] adorat sancta, etc. Vide Car. du Fresne, Glossar.

CAPUT Stagni Castrum Galliae, ad caput stagni in Aracem influentis, non procul Coumbariis et Casulis Casoux: vulgo Capestang, alias Capestain. Eius meminit Petrus Monachus, c. 27. Hist. Albigensium, qui ibi quoque dira passi, saecul. 13.

CAPUT Taurinum caedis tessera, apud Scotos. Buchanan. Rer. Scot. l. 2. Arcibaldus Duglassius moriens monuit filium, ne totam familiam (i. e. ambos filios) sub unum fortunaeictum daret --- Verum Guilielmus, velut fato [orig: fatô] trahente, recta in Arcem Edinburgum pergit (a Prorege vocatus ad Regni conventum) et in insidias inimicorum se praecipitat, cum enim mensae regiae adhibitus esset, procedente convivio [orig: conviviô], armati inermen circumsistunt, et Taurinum caput (ea illis temporibus caedis tessera) ei apponunt. Quo [orig: Quô] viso [orig: visô] turbatus Adolescens, cum exsurgere conaretur, ab armatis comprehensus, in aream deductus, ibtque capite plexus est, una cum Davide Fratre. Vide et supra Bucephali.

CAPUT Victimae Peculiariter olim consideratum. De Hirco emissario Moses, Levit. c. 16. v. 20. et seqq. Et offeret (Aaron) hircum vivum: et imponet utramque manum super caput hirci vivi et consitebitur super eum omnes iniquitates filtorum Israelis, et omnes praevaricationes eorum, ex quibusvis peccatis. Et, cum eas hirct capiti imposuerit, amandabit eum in desertum per manum viri parati; et portabit hircus omnes iniquitates eorum in terram divulsam et hircum in desertum mittet. Qui ritus imponendi manus super Caput victimae, non hi [orig: hî] solum usurpatus. Eius enim vestigia quoque videre est, Levit. c. 1. v. 4. et c. 3. v. 2. et c. 4. v. 4. et 33. et c. 8. v. 14. et 18. in sacrificiis omne genus, i. e. tam pacificis, quam expiatoriis. Multis illum describit Maimonides de Oblationibus, c. 3. sect. 6. 8. 9. etc. Neque oblcura eius ratio. Victimam enim offerens, hoc [orig: hôc] ritu eam tradebat Deo et Quasi manumittebat, professus se renuntiare iuri, quod in istud animal habebat, seque illud dominio suo eximere et cultui Divino dicare. Quomodo prisci Romani, servum in

libertatem asserendum manu tenebant, dicentes, Hunc hominem liberum esse volo. Sed et eodem [orig: eôdem] ritu iram Dei peccator deprecabatur, eamque immitti petebat in illius victimae caput, quam suo [orig: suô] loco [orig: locô] ponebat. Proinde summus Pontifex d. l. in sollenni Expiationis festo, totius Ecclesiae personam sustinens, iubetur, utraque [orig: utrâque] manu in lnrci caput imposita [orig: impositâ], Istaelitarum omnia peccata confiteri, coque [orig: côque] ipso [orig: ipsô] hircum devovere, ut, quidquid poenarum in populum, propter admissa peccata, impenderer, in illum converteretur. Neque dubium, quin inde ad Aegyptios manaverit similis ritus. Deillis namque sic Herodot. l. 2. c. 39. *katare/ontai de\ ta/de le/gontes2 th=|si kefalh=|si, ei)/te me/lloi, h)\ sfi/si toi=si, qu/ousi, h)\ *ai)gu/ptw| th=| sunapa/sh| kako\n gene/sqai, e)s2 kefalh\n tau/thn trape/sqai. Exsecrantur autem (victimarum) capita in haec verba, ut, si qutd mali aut ipsis immolantibus, aut toti Aegypto futurum sit, id in hoc caput convertatur. Sequitur, per universam Aegyptum idem fieri, kata\ ta\s2 kefala\s2 tw=n squome/nwn kthne/wn, Circa pecudum immolandarum capita: et inde esse quod ou(de\ a)/llou ou)deno\s2 e)myu/xou kefalh=s2 geu/setai *ai)guptiwn ou)dei\s2, neme Aegyptiorum de ullius animantis capite gustat. Dum autem utraque [orig: utrâque] manu in Hirci Caput nitebatur Sacerdos summus, hac [orig: hâc] oratione usus esse legitur in Ioma, c. 6. fol. 66. a. Rogote, Domine, Peccarunt [orig: Peccârunt], inique egerunt, praevaricati sunt coram te populus tuus Domus Israel. Quaeso, Domine, expia nunc peccata, iniquitates et praevaricationes, quibus peccarunt [orig: peccârunt], inique egerunt, et praevaricati sunt in te populus tuns domus [orig: domûs] Israsel, et prout scriptum habetur in lege Mosis servi tui, Quta isto [orig: istô] die vos expiabit, ad vos mundandos ab omnibus peccatis vestris: coram Domino mundabimini. Sacerdotes vero et populus, qui stabat in atrio, audito [orig: auditô] Nomine explicato [orig: explicatô], ex ore Sacerdotis Summi, flexis genibus adorantes proni in faciem dicebant, Benedictus sit Dominus, gloria Regni eius sit in aeternum. Qua [orig: Quâ] oratione peracta [orig: peractâ], hircus in solitudinem deducebatur, etc. Sam. Bochart. Hieroz. Part. prior. 1. 2. c. 54. Promontoria.

CAPUT Acuum vulgo Cap des Aiguilles, in Africa meridionali. Vide Acuum Caput.

CAPUT Album vulgo Capo Bianco Hispanis, promontor. Africae aliis, Solventia extrema dictum a quibusdam, excurrit in Oceanum Atlanticum, in ora Nigritiae regionis, et in regno Gualatae, ubi Arquinum oppidum, inter oram Zaarae et fluv. Senegam.

CAPUT Aniwa vulgo Cap Aniwa, promontor. est Asiae, in Tartaria et in regione Yupi dicta, 350. mill. pass. a parte Boreali Iaponiae, et totidem a Terra Esovis in Occasum. A Batavis detectum fuit.

CAPUT Arenarum vulgo Cap de Sable, promontor. Americae septentrionalis, in Nova Francia et provinc. Acadia in Austrum tendens, prope sinum Gallicum et Portum Regium.

CAPUT Aromatum vulgo Cabo de Guadafui, in Africa. Vide Aromata promontorium.

CAPUT Bicayum vulgo, Cabo Bicayo, promontor. Asiae, in Mindanoa insula, una ex Philippinis in austrum et orientem maxime tendens.

CAPUT Bonae Spei vulgo Cap de bonne Esperance Gallis, Cabo de buena Speranca Hispanis, promontor. est celeberrimum in parte australiori Africae, in Cafreria regione, primum detectum a Vasco Gama Lusitano A. C. 1498. et ita procellosum et nautis formidabile, ut idcirco tunc dictum fuerit Caput procellarum; sed ab Emanuele Lusitaniae Rege nomen ei fuit mutatum, et dictum Caput bonae Spei; quia eo [orig: eô] detecto [orig: detectô], facilius sperant nautae in Indiam pervenire. In Austrum maxime tendit iuxta Oceanum Aethiopicum.

CAPUT Bonum vulgo Cap Bon Gallis, Capo Buono Italis, promontor. est Africae, in regno Tunetano, in mare Mediterraneum valde protensum e regione Siciliae. 70. milliaribus a Tuneto distat in Boream. et 45. a Pantalarea insula. Alias Mercurii promontor, dictum fuit.

CAPUT Boreale vulgo Noort Caep Hollandis, Nortkiin incolis, promontor. est Nortvegiae, in Boream maxime tendens, in septentrionalem parte Lapponiae, antiquitus dictum Rubeae promontor, vide ibi.

CAPUT Boreale vulgo Cap de Nort Gallis, Cabo Race Hispanis, promontor. est Americae meridionalis, in Guayana regione, prope ostium fluvii Amazonum Septentrionem versus, in mare Boreale excurrens.

CAPUT Britannicum seu et Britonum vulgo Cap Breton, promontor. et insula est Americae septentrionalis, in ora Novae Franciae, inter Accadiam et insulam Terrae Novae, in sinu S. Laurentii.

CAPUT Candenoum vulgo Cap Candenos, promontor. est Moscoviae, in parte Boreali insulae Candenoae, in Septentrional. Oceanum seu Petzoricum mare excurrens, prope mare Album, e regione Lapponiae regionis.

CAPUT Cantinum vulgo Cabo Cantin, promontor. Africae, in ora Oceani Atlantici et in regno Marochi, prope Azasiam et ostium Tensisti fluvii, in provincia Duccala.

CAPUT Comorinum vulgo Cabo Comorin, promontor. est Asiae, in parte australi peninsulae Indiae cis Gangem, in regione Malabarica. In Oceanum Indicum se extendit versus Maldivas insulas.

CAPUT Corsum vulgo Cabo Corso, promontor. est Africae, in Guinea, cum arce probe munita, prope oppidum S. Georgii de Mina, et ab eo aliquot tantum leucis distat in Ortum. Pluries capta fuit arx hisce ultimis temporibus a Danis, Suecis, Anglis, atque Batavis.

CAPUT Crucis vulgo Cap de la Croix, promontor. est Asiae, in terra Esonis, prope fretum Uriez, et ex adverso insulae

CAPUT Currentium vulgo Cabo das Corrientes, promontor. Africae, in ora Cafreriae, alias Prassum dictum. In Oceanum Aethiopicum excurrit ex adverso insulae Madagascatiae.

CAPUT Farvelum vulgo Cap Farwel, Gallis Cap d'Adieu, promontor. est Americae septentrionalis, in parte Australi Gronlandiae regionis, ex adverso Estotilandiae et Terrae Laboradoris.

CAPUT Finis terrae vulgo, Cabo de Finisterra; in Hispania. Vide Artabrum promontorium.

CAPUT Floridae vulgo Cabo de Florida, promontor. Americae septentrionalis, in parte australi Floridae reginis et in Tegesta provincia, in sinum Mexicanum valde protensum e regione Cubae insulae, a qua distat 28. leucis Hispanicis.

CAPUT Formosum vulgo Cabo Formoso, promontor. Africae, in ora Guineae et regni Benini, 70. circiter leucis Hispavicis a Benino in austrum distans, et 50. ab insula Ferdinandi Pal in occasum, inter sinum Benini et sinum S. Thomae.

CAPUT Henricum vulgo Cap Henry, promontor. Americae septentrionalis, in ora Virginiae regionis, ad fauces sinus Chesapeaci, ab Anglis illius tractus incolis sic dictum in gratiam Henrici filii primogeniti Regis Iacobi.

CAPUT Hornanum vulgo Cap de Hoorn, promontor. Americae meridionalis, in Magellanica regione et in Terra Ignium, maxime in austrum porrectum versus mare Magellanicum. A Iacobo le Maire Batavo Hornano detectum fuit A. C. 1616. et ab ipso sic denominatum. A quibusdam vero Hispanis dictum fuit Caput S. Salvatoris.

CAPUT Lupi Gundisalvi vulgo Cabo di Lopo Gonsalves promontor. Africae, in ora Oceani Aethiopici, inter finum S. Thomae et oram Congi.

CAPUT Mendocinum vulgo Cabo Mendocino, promontor. Americae septentrionalis, in Boreali parte Insulae Californiae, iuxta mare Pacificum.

CAPUT Montis Leaenae vulgo Cabo de Sierra Liona, promontor. Africae, aliter Caput Tagrinum, alias Hespericornu dictum, Sansone teste, in ora occidentali Guineae, iuxta amnem cognominem, et in confinio Nigritiae regionis.

CAPUT Nigrum vulgo Cabo Negro, promontor. Africae, in ora occidentali Cafrorum, in regno Molemba. 140. circiter leucis Hispanicis distat ab urbe Loanda in austrum.

CAPUT Non seu Naonis vulgo Cabo de Non, promontor. Africae, in ora Oceani Atlantici, et in provinc.Sus regni Marochi, sic dictum antea, quod esset ultima meta navigantium, ultra quam progredi posse nion credebant.

CAPUT Palmarum vulgo Cabo dos Palmas, promontor. Africae, in Guinea, ubi desinit ora Malaghettae, et incipit ora littoralis Guineae propriae, in austrum porrectum.

CAPUT S. Antonii [1] vulgo Cabo de S. Antonio, promontor. Americae meridionalis, ad ostia fluvii Argentei, versus austrum, in Provincia Plata seu Argentea, in mare Magellanicum excurrit.

CAPUT S. Antonii [2] vulgo Cabo de S. Antonio, promontor. Americae septentrionalis, in Cuba insula versus occasum insulae, 55. leucis Hispanicis circiter distans a Lucatania provincia in Boream,

CAPUT S. Augustini vulgo Cabo de S. Agostino, promontor. Americae meridionalis, in Brasilia, cum valida arce, in Praefectura Pernambuci. 6. leucis Germanicis distat ab Olinda in austrum. Alias capta fuit ab Hollandis, sed postea recepta a Lusitanis hisce posterioribus annis.

CAPUT S. Crucis vulgo Cabo de santa Cruz, promontor. Americae septentrionalis: in Cuba insula versus austrum, e regione Iamaicae insulae, a qua 20. leucis Hispanicis circiter distat.

CAPUT S. Lucae vulgo Cabo de S. Lucas, promontor. Americae septentrionalis, in parte meridionali Californiae insulae, vix 50. leucis Hispanicis distans a nova Hispania.

CAPUT S. Sebastiani vulgo Cabo de S. Sebastian, promontor. Africae, in parte septentrionali Madagascariae insulae, in mari Aethiopco.

CAPUT S. Vincentii vulgo Cabo de S. Vincente, promontor. Hispanize, in Portugallis. vide Sacrum promontorium.

CAPUT Spartellum vulgo Cabo Spartel, promontor. Africae, in Mauritania Tingitana, ad fretum Herculeum. Vide Cotes promontorium.

CAPUT trium Furcarum vulgo Cabo de tres forcas, promontor. Africae et regni Fezzae in ora littorali maris Mediterranei, e regione Alborani insulae, in provincia Gareta.

CAPUT Victoriae vulgo Cabo de la Vittoria, promontor. Americae meridionalis, prope ostium freti Magellanici, in mare Pacificum, versus Boream, a Magellane dictum et detectum.

CAPUT Virginum vulgo Cabo de las Vergines, promontor. Americae meridionalis, ad ostium orientale freti Magellanici, versus mare Paraguaium, sic dictum a Magellane, quia ab eo primum detectum fuit die festo [orig: festô] S. Ursulae.

CAPUT Viride vulgo le Cap Verd, Gallis, Cabo Verde Hispanis, promontor. est Africae, in Nigritia regione, inter ostia fluvii Senegae. In Oceanum Atlanticum maxime excurrit. Alias Arsinarium dictum fuit. Vide ibi.

CAPUTIATI cohors factiosorum in Arverna, Galliae provinc. exorta, A. C. 1183. auctore quodam [orig: quôdam] Durando [orig: Durandô] fabro [orig: fabrô]: qui sic nuncupati sunt, quod imaginem Deiparae stanneam, caputiis lineis albis affixam, in signum initi invicem foederis, deferrent. Vide de illis Rigordum, Auctorem Historiae Episcop. Autissodor. c. 58. Monachum S. Mariavi ad A. C. 1183. et 84. Gervasium

Dorobern. ad. A. C. 1182. Odonem Gesseum in Histor. Aniciensi l. 3. c. 6. Alios. Est autem Caputium, idem quod Capitium, capitis tegmen, quod capae assui solebat. Graecis recentioribus kapou/tzion; codinus de Officiis c. 14. num. 13. *ta\ me\n kapou/tzia mo/non au)tou= enba/llousin, ou) gonati/zousin Capucia sua tantum deponunt, non flectunt vero genua. Solebant quippe in salutationibus de capite deponere haec tegmina, uti docet ex Chronico Flandrensi Car. du Fresine in Glossar. In Ecclesia Romana vox Caputii, Gall. Capuce, singulariter usurpatur de Monachis Augustinianis Discalceatis, et omnibus ferme iis, qui Francisei institutum sequuntur, et significat pannum, quo [orig: quô] caput involvunt, plervuque in acumen desinentem. Capuchon vero iisdem, proprie dicitur de Benedictmis, item de Religiosis S. Mariae Virginis de Misericordia, Richeliet. Vide supra ubi de Cucullo.

--- --- Tros est generatus ab illo,
Assaracum creat hic; Assaracusque Capyn.

CAPYS [2] qui cum Aenea in Italiam venit, Capuam condidit. Virg. l. 10. Aen. v. 145.

CAPYS [3] Sylvius, Rex Albanorum, VII. ab Aenea, et Capeti pater regnavit. 28. ann. Dion. Halicarn. Euseb.

CAR. in nummo Iustiniani Carthaginis nota, quod ibi moneta cusa, Car. du Fresne dissertat. de infer. aevi Numismatibus.

CARA [1] nomen herbae seu radicis, apud Caesarem de Bello Civ. l. 3. e qua panes conficiebant eius milites, carotte hodie per diminutionem Gallis. Non dissimilem fuisse, imo congenerem pastinacis et daucis, constat ex Paulo Aegineta et Dioscoride; quorum ille, stafuli/nou de\ kai\ dau/kou kai\ karou= ai( r(i/zai e)ligotrofw/terai tw=n gogguli/dwn ei)si/: iste: h( de\ r(i/za e)/fqh e)dw/dimos, w(/sper stafuli/nou. Arabibus Karvia dicitur; de qua vide Salmas. ad Solin. p. 225.

CARABACTRA locus circa Bactra sive Indiam. Curt l. 9. c. 7. Ubi Ortel. legit circa Bactra.

CARABAGA machina bellica, lapides ingentes eiaeulans, in expugnatione Urbium adhiberi solita, Sanutus l. 3. part. 12. c. 21.

CARACA [1] seu CARACCA urbs parva Castellae novae, Guadalaxara, iuxta amnem Henares. In Algarria regiuncul. 5. leuc. Hispanic. a Compluto in Ortum. Vide Caracca.

CARACA [2] apud Anastasium in Benedicto III. caraca de holovero cum chrysoclavo, camisias albas sigillatas holosericas: forte pro Caracalla; vulgo tamen saraca legitur. Fuit autem Caracalla, vestis urbana et militaris, paenulae similis, ut Dio indicat et Lampridius apud Car. du Fresne; seu lacernae, ut Salmas. habet; quam e Gallia advectam talarem fecit Antoninus Caracalla Imperator hinc nomen adeptus, quemadmodum ipsae ab eo talares hae Caracallae, Antonmianae postmodum appellatae sunt. Ael. Spartian. in vita eius, c. 9. ipse CARACALLI nomen accepit, a vestimento, quod populo dederat, demisso usque ad talos. (quod ante non fuerat) unde hodie Antoninianae dicuntur Caracallae huiusmodi, in usu maxime Romanae plebis frequentatae. De eodem Victor tradit, coegisse plebem ad se salutandum indutam talibus introire. Postea vero Caracallae Clericis asignatae sunt. Unde in Passione S. Albani, caracalla Clerici vestis appellatur. *karaka/llion Glossae exponunt cucullam: non quod proprie cuculla esset, sed quod palliolum cucullatum: numquam enim sine cuculla caracalla. D. Hieronymus de veste Sacerdot. Et efficitur palliolum mirae pulchritudinis, praestringens fulgore oculos, in modum Caracallarum, sed absque cucullis. Nempe caracallae hae Hieronymi, palliola erant cum cucullis, qualia Monachi et Ascetae gerebant: ipse Pallia vocat in vita Hilarionis. Atque ita forte Cassianus de Monachis Aegyptiis, ubi pallium angustum esse dicit, quo [orig: quô] colla atque humeri Ascetarum tegebantur, etc. Salmas. ad Spartian. loc. cit. Carolo du Fresne Clericorum Caracalla eadem est, cum capa, de qua dictum. Idem vocem Gall. Casaque, quasi Caraque, pro sago, ex veteri illo caraca seu caracalla a Paradino Historiae Lugdun. l. 1. c. 34. deduci refert. Octav. Ferrario. Caracalla, vestimenti genus Gallicum, ad instar lacernae factum. Id Barbarum, inquit Xiphilinus de Caracalla Imperator. ex Dione, l. 78. discissumque et consutum et at ex multis partibus, eoque [orig: eôque] indutus erat semper, ex quo et Caracallus dictus est, iussitque milites eodem [orig: eôdem] genere vestis uti. Sed quomodo id vestimenti genus scissum, et ex multis partibus confectum fuerit, ignoramus, cum et ipsam vestem ignoremus. Meminit et Palladius in Lausiaca, c. 117. *(au/th h( a)ndrei/a paidari/ou karaka/lion lamba/nousa, Induta servi caracallion, etc. Vide eum de Re Vestiaria, part. 2. l. 1. c. 28.

CARACALLA M. Aurel. Anton. Bassianus, Imperator post patrem Severum, Lugduninatus. Romam reversus Medicos, quod parentis mortem non accelerassent [orig: accelerâssent], moriiussit, fratrem Getam, in matris sinu, occidit, Papinianum parricidium excusare nolentem sustnlit, aliosque ad 20000. peremit. Viduam Patris Iuliam uxorem duxit, in Orientem transiens Alexandriam occisorum sanguine replevit, Magis atque Astrologis in consilium adhibitis, vanus Alexandri Magni imitator. Hinc Edesla [orig: Edeslâ] Carras in Mesopotamiam profecturus a quodam Centurione, Macrini, qui ei dein successit, iussu permptus est, cum equo [orig: equô] descendisset, natura [orig: naturâ], imo fato [orig: fatô], urgente. A. C. 217. Imperii 6. aetat. 29. vel 43. iuxta Spartianum. Caracalla dictus est, a certo vestimenti genere, quod e gallia allatum Romae

in usu volebat esse. Et quia aliquot German. populos devicerat, Germanici cognomen sumpsit, Parthici et Arabici etiam additurus. Unde Helvius Pertinax dicere solitus, etiam Geticum appellandum, alludendo ad Getam fratrem. Spartian. Aur. Victor. Dion, Herodian. in eius vita. Vide et Marcus Aureluis.

CARACATES Germaniae populi Vangionibus Tribocisque finitimi. Tacit. l. 4. Histor. c. 70. Vide B. Rhenanum Rerum Germ. l. 3. cum Notis Ottonis ICti.

CARACCA Hispan. Tarraconensis oppid. in Carperanis. Ptol. Oppidanos Plut. in Sertorio Characinatos appellat.

CARACCIOLUS [1] Galeacius, ex illustrissima Caracciolorum, in regno Neapolitano familia. Vici Marchio, purioris religionis acerrimus et constantissimus assertor. Obiit A. C. 1586. aetat. 69. mens. 4. Genevae. Vide Anton. Teissier in Elogiis, Part. 2.

CARACOTINUM Galliae Lugdunensis locus Antonin. Le Crotoy Cluver. oppid. Picardiae, ad Somonae fluv. ostia, Gravinum alias. Aliis Portus Gratiae videtur, in Caletensi tractu.

CARACTACUS [1] Scotiae Rex post Metellanum, A. C. 27. regnavit feliciter ann. 20. Buchan. Hist. Scot.

CARACTACUS [2] Silurum Britannorum Regulus a P. Ostorio Propraetore victus, quum fidem Cartismanduae Reginae Brigantum petivisset, vinctus ab illa, et victoribus traditus est. Sed cum generose Claudium Caesarem allocutus esset, Caesar veniam ei, coniugique et fratribus tribuit. Tacit. Annal. l. 12. c. 33. 37. Dio *katara/katon nominat, ahi Catacratum: Zonatas Caratacum, Caradocum vocasse [orig: vocâsse] videntur Britanni. Certe etiam hodie locus est et in eo parietinae arcis, quem Caer Caradoc vocant: i. e. oppidum sive arcem Caradoci.

CARAE [1] ita dicti vici, ubi Alexander Magnus ex Susis movens ac Tigrim transgressus castrametatus est. Diodor. Sic l. 17. fol. 620. et 621. Servius, ad illud Aen. l. 8. v. 725.

Carae, inquit, Insulani populi fuerunt, piratica [orig: piraticâ] famosi, victi a Minae.

CARADOCUS e Wallia Anglus sub Stephano Rege A. C. 1150. Tractatum de successione diversorum Angliae regulorum edidit, alium de situ terrae. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 51. Vide Cardocus.

CARAEUS Iuppiter a Baeotiis nuncupabatur, quod altus ac celsus sit, para\ to\ ka/ra, karai=os2, i. e. a capita Caraeus. Dicebatur etiam Cartus a Caria regione, ut refert Herodot. l. 1. qui ait eius delubrum vetustissim um fuisse, quo [orig: quô] communiter et Lydi utebantur; ut qui inter se germani haberentur et fratres.

CARAFFA [2] Carolus, Neapolitan. Cardinalis, Pauli IV. ex fratre Alphonso, nepos, omnium sub hoc rerum arbiter, dein cum reliquis agnatis, pulsus. A Pio postmodum II. illis in vincula coniectis et ad mortem condemnatis, Carolus in carcere strangulatus est. A. C. 1560. Caraffa Olivier, Cardinal. navium Pontificis contra Turcas praefectus, A. C. 1472. Vide et Olivier. Item Ioh. Petrus Cardinal. Theatinorum auctor. Vide Paulus IV.

CARALIS Sardiniae primaria vicitas. Strabo de Sardinia, l. 5. *po/leis2 d' ei)si\ me\n plei/ous2, a)cio/logoi de\ *ka/ralis2, kai\ *soulxoi/ Pomp. Mela, l. 2. c. 7. Sardiniae urbium antiquissimae Caralis et Sulchi. Pausan. in Phocicis, *)/wkisan d' e)n au)th=| nh/sw| kai\ au)toi\ po/leis2 oi( *karxhdo/nioi *ka/rali/n te kai\ *sou/lxous2. Claudian. de Bello Gildonico, v. 510.

Urbs Libyam contra Tyrio [orig: Tyriô] fundata potenti
Tenditur in longam Caralis, tenuemque per undam
Obvia dimittit fracturum flamina collem.

Unde Phoenicibus [gap: Hebrew word(s)] Cararin, vel [gap: Hebrew word(s)] Carira, a refrigeratione dicta, propter collem illi vicinum, quo [orig: quô] ab ab austro defenditur. Bochart. l. 1. Chanaan, c. 31. Huius urbis Episcopus Lucifer, cum Eusebio Vercellensi, sub Iuliano Apostata Thebas relegatus, in reditu Antiochiam deflexit, ibique schismate scissa [orig: scissâ] Ecclesia [orig: Ecclesiâ], cum alii Euzoium Arrianum, alii Meletium Orthodoxum sequerentur, non exspectato [orig: exspectatô] huius reditu, Paulinum Episcopum creavit: quod cum Eusebius aegre ferret, Lucifer, eius actis Alexandriae improbatis, ab aliis se segregavit: hinc secta Luciferianorum orta, circa A. C. 362. Ab urbe hac promontorium Caralitanum nomen accepit.

CARAMANIA an a Caramano quodam Turca, qui inde Armenios expulit, Leuncl. pand. c. 13. regnum Asiae minoris iuxta mare Mediterraneum ex adverso Cypri insul. Alias Cilicia. Vide ibi. Cluverio l. 5. Pamphyliam, cum parte Ciliciae, complectitur.

CARAMANITIS pagus Graeciae. in Achaia, 4. leuc. Lebadia [orig: Lebadiâ] distans; cuius meminit Iac. Spionius Itinerar. Graec. Part. 2. p. 89.

CARAMBICE [1] insul. eadem cum Nova Zembla, quasi nova terra, creditur. Vide Nova Zembla.

CARAMBICE [2] fluv. Sarmatiae amplissimus, Europam ab Asia dividens. Oby, Cluverio. Oritur in Tartaria deserta, et rigatis aliquot Moscoviae ditionibus, in Oceanum Sarmaticum seu Chronium, se exonerat, in Samoieda regione. Ad eius ostia est Litarmis promontor. nunc Cap d Oby.

CARAMBIS Paphlagoniae, seu Galatiae promontor. magnum ad Septentrionem porrectum. Mela, l. 1. c. 19. Quorum (Paphlagonum scil.) in littoribus pene mediis promontorium est Carambis. Val. Flac. l. 4. v. 599.

Iamque reducebat noctem polus; alta Carambis
Raditur, et magna pelago tremit umbra Sinopes.

Plin. l. 10. c. 23. de gruibus, Illas certum est, inquit, Pontum transvolaturas, primum omnium angustias petere inter duo promontoria, Criumetopon, et Carambin. Quae non nisi 170. mill. pass. intervallo [orig: intervallô] distant, ut idem asserit, l. 4. c. 12. Alii quidem aliter statuunt, nempe tridui navigatione, vel quod fere idem est, bis mille quingentis stadiis ab invicem distare, duo haec promontoria. Dionys. v. 155.

*(ai/t' a)/mfw cuni/asin enanti/ai, ou) me\n e)ou=sai.
*)eggu/sqen, a)ll' o(/son o(lka\s2 e)pi\ tri/ton h)=mar a)nu/ssh.

Et Amm. Marcellin. l. 22. Haud procul inde attollitur Carambis, etc. cuius e regione Criumetopon Tauricae promontorium duobus milibus et quingentis stadiis disparatum. Strabo etiam, l. 2. *to\ me\n ou=n th=s2 *eu)rw/phs2 a)krwth/rion kalei=tai *kriou= me/twpon, to\ de\ th=s2 *)asi/as2 *ka/rambis2, die/xonta a)llh/lwn peri\ dixili/ous2 stadi/ous2 kai\ pentakosi/ous2. Quae tamen sunt falsissima, et palam refelluntur ipsius Strab. verbis. l. 3. *die/sthke de\ h( *ka/rambis2 th=s2 me\n tw=n *xersonhsi/twn po/lews2 stadi/ous2 dixili/ous2 kai\ pentakosi/ous2, tou= de\ *kriou= metw/pou polu\ e)la/ttous2 to\n a)riqmo/n. Recte omnino. Nam aliud Chersonesus urbs, aliud Chersonesus regio, in qua urbs illa sita. Et urbs quidem, quae est in Boreali Chersonesi parte a Carambi vere distat 2500. stadiis. Sed in opposita parte Chersonesi Criu-metopon est multo [orig: multô] propius. Tamen haec promiscue sumpta sunt, et quod de urbe Chersoneso nonnulli scripserant, illam a Carambi distare stadiis 2500. ita sumptum est, quasi de tota [orig: totâ] Chersoneso dictum, atque illius parte maxime australi, nempe Criu-metopo. Sed huius commenti vanitas ex eo maxime apparet, quod ibidem a Strabone additur: *su/xnoi gou=n tw=n diapldsa/ntwn to\n porqmo\n a(/ma fasi\n a)mfote/ras2 i)dei=n ta\s2 a)/kras2 e(kate/rwsqen. In medio scilicet spatio constituti; quod non fieret, si fretum pateret 2500. stadiis. Imbecillior est enim humani oculi acies, quam ut ad totidem stadia possit penetrare. Bochart. Nic. Lloydius.

CARAMBUCIS Scythiae fluv. ad montes riphaeos. Plin. l. 6. c. 13. Vide Carambice.

CARANITIS praefectura Armeniae maioris. Plin. l. 5. c. 24. Chalybum fuit olim, qui et Armenochalybes, Armeniae minori vicini; postea adiuncta est Armeniae maiori. Xerxenen ei coniungit Strabo, item Plinius, qui Euphratem, in Caranitide ortum, per Xerxenen primum fluere dicit. Vide inprimis Strabonem, l. 11. ubi Artaxiam et Thariadem, Duces Antiochi M. qui et Regnum eius postea usurparunt [orig: usurpârunt], ex Regionibus vicinis ad suam ditionein multa adiunxisse, Medis, Iberis, Chalybibus, Cataonibus, Syris adempta, sicque Armeniam maiorem magnopere ampliasse [orig: ampliâsse], memorat. Aiia est Caranitis, regio Galatiae, apud eundem, l. 12. ab urbe Carana, quam vide.

CARANTHONUS fluv. Gall. la Charente, oritur in confinio Lemovicensis et Encolismens. provinc. in vico Caronaco Cheronnac, fonte modico [orig: modicô], dein per Pictavensem Comitatum labitur, et rigatis post Giuracum oppid. et Vertoilum, Inculisma [orig: Inculismâ], Castello [orig: Castellô] Novo [orig: Novô], Bassiacv, Aiarniaco [orig: Aiarniacô], Conniaco [orig: Conniacô], ad ipsius, et duorum amnium confluentes, Mediolano [orig: Mediolanô] Santonum, Talleburgo [orig: Talleburgô], Tauniaco [orig: Tauniacô] ad Carantonum Tonnat Charante, Rupe forte, in Oceanum Aquitanicum se exonerat, ad Solbisiam et portum Lupini, ex adverso Uliari insul. 2. leuc. w Broagio. Recipit praeter ceteros fluvios, Tardueram, Tolveram Tovure, supra Encolismam, magni amnem nominis, sed brevissimi cursus, Notram naere et Vultonnam la Boutonne, qui Secundiniacum, Cisacum, Insulam, Avallem, Verventum, Angericum, Tauniacum ad Vultonam, et Vallem alluens, apud locum nomine Portum Port, in Carantonum effluit. Hadr. Vales. Notit. Gall. Antoninus de illo.

CARANTONUS olim Carantomagus, locus Galliae, ubi hodieque monasterium Virginum Benedictini Ord. ad flumen Milmandram, la Marmande, quod in Carem defluit. Vulgo Charenton. Item locus in Aquitania prima, inter Dibonam Cadurcorum ac Segodunum Rutenorum, in tabul. Peutingeriana memoratus. Hadr. Vales. Notit. Gall.

CARANUS [1] inter Herculis cognomina, apud Servium ex Verrio: idem cum Recarano, apud Auctorem incertum de orig. urbis Romae, ex Cassio; nec non ex Libris Pontificalium. vide in hac voce.

CARANUS [2] primus Macedonum Rex, septimus ab Hercule; regnavit ann. 28. vel 30. Cum Graecorum multitudine, capratum gregem sequens, Edissam, quam Aegeam vocavit, expulso [orig: expulsô] Mida [orig: Midâ], cepit, regnique Macedonici fundamenta iecit. Iustin. l. 7. c. 1. A. M. 3240. Vellei. Paterc. l. 1. Marmor. Arundel. Ab hoc usque ad Alexandr. numerantur vulgo 23. Reges, e quibus Amyntas, cum 4. filiis Regibus, illustres, quorum minimus natu Philippus, prima Monarchiae Graecae fundamenta locavit. Duravit regnum hoc Macedonicum, usque ad Alexandri M. mortem, ann. 490. et usque ad Persei, ultimi Regis interitum, 646.

Magui, qui cum aliis missus est, ad compescendum Satibarzanem, in Arios. Curt. l. 7. c. 4.

CARAS vir qui Caribus imperavit, illisque primus ex avibus auspicium dedit. Alex. ab Alex. l. 5. c. 13.

CARAVACCA oppidul. regni Murciae, intra montes, prope Seguram amnem, versus confinia Castellae novae.

CARAVAGIUM oppid. lautum Ducatus Mediolanens. in confinio agri Bergomensis, notum Dominis suis et victoria [orig: victoriâ] Francisci Sfortiae contra Venetos. Aliis est Carraca, quod vide.

CARAVELLA nomen navis hodie in usu, apud Italos Gallosque, an a voce Carabus, apud Isidorum in Giossis, parvam scapham ex viminie et corio, denotante: quae apud Graecos quoque frequenter occurrit. Chron. Alexandrin. p. 874. *)elqw\ meta/ kara/bou ei)s2 tou= *iou\lianou= lime/na. Veniens cum carbo in Iuliani portum. Nicetas in Manuele, l. 2. c. 4. kata/rtia mega/lwn karabi/wn sunhrmo/zonto, etc. Car. du Fresne in Carabus.

CARAVIGIOLUS Bernardinus, Cardinalis de s. Cruce, Hispan. Alexandro VI. et Pio III. carus, sub Iulio II. se Pisam offensus recepit, Maximiliani Imperatoris Ludovici XII. aliorumque Principum, Papae infestorum, partes amplexus, Concilii Pisani caput. A. C. 1511. Sub Adriano VI. et Clemente VII. rursus magnis rebus adhibitus, obiit, A. C. 1522.actat. 77. Marian. Hist. Hisp.

CARAUSIUS Menapius, Belgicae Procurator, in Britannia iussu Dioletiani et Maximini Gallos coerciturus, imperium arripuit, cui illud post 7. anuos Allectus, cum vita, eripuit, quo [orig: quô] mox per Asclepiodorum oppresso [orig: oppreslô], recepta Britannia A. C. 293. A. Victor. in Diocl. Eutrop. l. 9.

CARAX Strab. Caruci, pagus Corsicae, apud Marianam urbem, sub se plures seu vicos seu villas continens, sub Episcopo Marianensi.

CARAXUS frater Sapphus [orig: Sapphûs], et amasius Pyramidis meretricis. Perottus.

CARBA vel CARBAS ventus Africus dicitur a Vitruvio, l. 1. c. 6. Nautae Carbinum vocant, Narbonice Garbin.

CARBANDA vel CARBAGANDA frater Cassani, Tatratorum Regis huic successit, A. C 1304. Matre Christiana [orig: Christianâ] natus, dum illa viveret, Christianus, baptismate etiam tinctus, Nicolai nomine sumpto [orig: sumptô], postmodum Mahometanus, Christianis in Oriente plurimum nocuit. Hayton. Sanut. etc.

CARBANI populi Phoeniciae, a quibus *ka/rbas2, ventus Apelioticus vel Apeliotes ipsenomen nactus est. Salmas. ad Solin. p. 1259.

CARBANIA parva insula Italiae adiacens. Mela, l. 2. c. 7. Plinio est Barpana, ut iam aliis recte observatum, quorum opinio hac [orig: hâc] in parte verior est, quam Cluverii, qui Columbariam hic [orig: hîc] pro Carbonia [orig: Carboniâ] substituit. Is. Voss.

CARBANTORIGUM oppid. fuit Selgovarum, nunc castrum tantum, Camdeno Caerlaverock in Nidisdalia [orig: Nidisdaliâ] regione Scotiae Meridional. in ora Oceani Hibernici prope Itunam aestuarium, et ostium Nidae fluv. 3. milliar. a Dunfreia. Autea munitum, nunc aggeres disiecti.

CARBASA apud Solin. c. 11. Carystos aquas calentes habet, Hellopias vocant: et Carystias aves, quae flammas impune involant: carbasa etiam, quae inter ignes valent; de Carystio lapide illi sumuntur, e cuius filamentis laneis, e)riw/deis2 u)pofu/seis2 vocat Apollonius, texebantur mantelia et mappae, quae in igne non comburebantur, imo in ignem mittebantur, ut a fordibus nitidarentur. Nam ignis eas mundas reddebat, paraplhsi/ws2 th=| plu/sei, instar lotionis, ait Strabo. Improprie itaque Carbasa appellat, sive pro velis lineis accipias, ut plerumque Latini, sive pro lino. Quamvis enim lineis similia essent, quae ex eo lapide texebantur, non tamen linum erat, multo minus carbasus, de quo infra. Forte Carpasia legendum, meminit enim *karpasi/ou li/nou, Carpasii lini, Pausan. in Atticis, ubi funiculum lychni aurei Minervae Athenis consecrati ex eo fuisse docet; ab urbe Cypri Carpaso, aut Carpasia Insul. in qua ut in Carysto, hic lapis multus inveniebatur. Sed valde improprie *li/non appellat Pausanias, quod metallum est et lapis: nec Strabo linum Carystium vocat, sed li/qen. In India vero lini genus fuit, quod Graeci *)/asbeston vocavere [orig: vocavêre], eiusdem cum hoc Cyprio ac Carystio Iapide virtutis, Plin. l. 19. c. 1. quod videtur Pausanias cum Cyprio lapide confudisse, etc. Salmas. ad Solin. p. 178. Aliud longe Carbasus, apud plinium, l. 19. c. 1. Hispania citerior habet splendorem lini praecipuum, torrentis in quo politur natura [orig: naturâ], qui alluit Tarraconem. Et tenuitas mira, ibi primum Carbasis repertis. Lini nempe genus tenuissimi, e quo texebatur vestis magni pretii, priscis in delitiis habita, ut serica nobis. Curtius, l. 8. c. 9. Carbaso [orig: Carbasô] Indi corpora usque ad pedes velant: eorumque Rex aurea [orig: aureâ] lectica [orig: lecticâ], margaritis circumpendentibus recubat, distinctis auro [orig: aurô] et purpura [orig: purpurâ] carbasis, quae indutus est. Hinc apud Ciceronem, Verres

aestate summa [orig: summâ] tabernacula carbaseis intenta velis in littore collocasse [orig: collocâsse] legitur, ubi totos dies cum mulieribus impudicis perpotavit. Et Virg. Aen. l. 11. v. 776.

--- -- tum croceam chlamydemque, sinusque crepantes
Carbaseos fulvo in nodum collegerat auro.

Nonnulli id genus linei panni esse putant, quod hodie tela Baptistae, tela Hollandica et tela Cameracensis appellatur: quam postremam ex Hispania advehi certum, vide Dalechampium, Not. ad Plituum. Apud Poetas, pro velis, abusive vox sumitur. Val. Falaccus, l. 2. v. 580.

Panditur hinc totu in noctem carbasus alis,
Littoraque et veteris tumulos praelabitur Ili.

--- - --- --- - --- --- - Aurae
Vela vocat, tumidoque [orig: tumidôque] inflatur carbaus ausiro [orig: ausirô].

--- - --- --- - Quae tantum carbasa ponto,
Quae bello sic tela volant, etc.

Unde videmus, non solum cum vestitum tenuem, sed et cum vela navium, notat, in utroque numero promiscue usurpari. Vide Casp. Barthium, ad Statium d. l. Neque enim minores cunctu animalibus insidias, quam nobumet ipsis lino [orig: linô] tendimus, Plin. l. 19. c. 1. qui idem Carbasina vela primum in theatto duxisse Lentulum Spinterem, Apollinaribus ludis, tradit Ibid.

CARBATINAE genus calceorum e crudis pellibus: Primum enim aero [orig: aerô] rudiore crudae pelles conficiendis calceis materiam submitustrabant, uti discimus ex Xenophonte, Anabas. l. 3. qui, referente Angelo [orig: Angelô] Politiano [orig: Politianô], Miscell. c. 2. Cum defecissent, inquit, veteres calcei, habebant ex recentibus coriis bubulis Carbatinas confectas. Et de his, ut omittam Aristotelem, de Anim. l. 2. et Lucianum in Philopseud. Catullus quoque agit Epigr. 99. v. 3. 4.

Tu tamen hac lingua, si usus veniat tibi, possis
--- -- et crepidas lingere Carbatinas.

Deinde vero, ut indies passim crescunt Artes, atque perficiuntur, ita saeculis posterioribus, comunodioris honestiorisque usus atque elegantiae studium, concinnandarum tingendarumque pellium artificium edocuit. B. Balduinus de Calceo. c. 2.

CARBILIUS Ruga, primus Romanorum, An. 523. Urb. Cond. sub M. Attilio et P. Valerio Consulib. uxorem repudiavit ob sterilitatem, praestito [orig: praestitô] iuramento [orig: iuramentô] ante, se uxorem liberorum causa [orig: causâ] quaerere, Auctor Gellius. l. 4. c. 3. Vide Carvilius.

Sp. CARBILIUS eius libertus, primus ludum Grammaticae Romae aperuit, mercede docens. Plut. in Problematis. Vide et Spurius.

CARBO [1] Hebr. [gap: Hebrew] , Esaiae c. 6. v. 6. Et volavit ad me unus e Seraphim et in manu eius [gap: Hebrew word(s)] carbo. Ita enim Seniores reddunt, *kai\ e)n th=| xeiri\ ei)=xen a)/nqrakk: quos Interpretum pars maxima sequitur. Bocharto vero hac [orig: hâc] voce denotatur calculus candefactus, cuiusinodi lapidum apud Arabes multiplex usus fuit, in lacte coquendo, carnibus assandis, stigmatibus etiam vivae carni inurendis, uti videre est infra, ubi de Lapidibus candefactis seu ignitis. Itaque et [gap: Hebrew] 1. Regum c. 19. v. 6. eidem est panis coctus ad lapides candefactos. At [gap: Hebrew word(s)] charara, Chaldaeis panis subcineritius inde dicitur, quod supra carbones torreatur: *)epanqraki\s2 propterea Graecis. Athenaeus, l. 3. *(h d' e)panqraki/s2 e)sti tw=n laga/nwn a(palwte/ra: e)/oike de\ kai\ ou(=tos2 e)p' a)nqra/kwn gi/nesqai, w(/sper kai\ o( par' *)attikoi=s2 e)gkrufi/as2, Epanthracis in laganis est ceteris delicatior: videtur autem etiam hic panis, super carbones coqui, ut Atheniensium encryphias. Sed de hoc pane infra dicendi locus erit: plura autem hanc in rem vide apud Bochart. Hieroz. Part. prior. p. 327. Coeterum Carbo non paucis in locis e terra effeditur, ut inter alia in Sinensi provincia Xansi, ut et apud Belgas, in Leodiensi agro: quo [orig: quô] ad alendum ienem et vaporaria calefacienda passim, utuntur Boreales. Prius autem illos contusos effringunt, cum lapides saepe ingentes ac nigerrimos effodiant: tum, uti in Belgio inprimis moris est, aqua [orig: aquâ] perfusos miscent massaque sic conficiunt; quae difficulter quidem ignem concipiunt, at conceptum semel, diutissime vegetum, urentem que fortissime retinent. Similiter apud eosdem Sinenses, in provinc. Peking, prope Pingco, montes sunt Kic et Siuvu, ubi carbo seu bituminosa istiusmodi terra effoditur, quam loco [orig: locô] lignorum incolae adhibent, Auctor Anonymus, Sinae et Europ. c. 30. Vide quoque infra Lithantrax. At lapis ille Thracius, spi=nos2 dictus, apud Aristotelem, qui dissectus accenditur et tursus in se compositus, ac aspersus ardet, carbonum instar, carbo metallicus est et lapideus, quo [orig: quô] hodieque Fabri ferrarii in fornacibus suis utuntur, Salmas. ad Solin. p. 253. etc. Hinc Carbonis inlatio, praebitio, ad monetae nempe et armorum fabricas, l. 15. et 18. de extraord. muner. in Cod. Theod. quae in sonlidis muneribus olim numerabatur, Calvinus Lexic. Iurid. De Carbonibus defossis, quibus populi quidam agrorum fines distinxerunt, propterea quod res nulla durabilior, magisque perpetua sit, quam carbones sub terra defossi, vide Baldum, l. de Officio Iudicis, laudatum Eidem: De ratione vero Carbones conficiendi Plinium, l. 16. c. 6. De gemma carbonibus simili anthraciti, quae in Thesprotia olim fodiebatur, eundem, l. 36. c. 7. De Carbonum in scribendo usu, vide supra in voce Atramentum, etc.