CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CESSE nomen fluvii in Ducatu Luxemburgensi, qui non longe a Rupiforti pagum Han sur Lesse praeterfluens, postmodum in profundum et visu horrendum antrum illabitur, in quo paulatim se ita abscondit, ut post medii Germanici miliaris spatium, demum egrediens perspicuus evadat. Quia autem is locus adeo horrendus exstitut, nemo eum plane perscrutari ausus fuit: abhinc tamen annis paucis homines quidam animosiores eius rei periculum facere sunt aggressi, atque istius antri bonam partem pervaserunt: cum cymba et lumine eousque devecti, donec per tetras rupes et aquarum concussiones horribiles ad locum Oceani instar vasti apparentum devenissent, ubi quia absque extremo vitae periculo ulterius procedere nullus anderet, subsistere coacti fuerunt. Dum enim eo [orig: eô] loci aliquid levis ac supernaturalis materiae, in aquam proicitur, illud idem vix post unum aut alterum diem egredi animadvertitur. MS.

CESSERO quod CAESIRO Antonin. Castres, teste Foh. Poldo [orig: Poldô], urbs Galliae Narbonens. ad Araurium fluv. inter Tolosam ad Occasum12. et Lutavam ad Ortum et Caeciam 15. leuc. a Vaurino 6. sive inter Carcasonem 7. et Albigam in Boream 9. Episcopalis sub Archiepiscopo Bituricenso. At Varrerio S. Tubery, vel. Tibery oppid. Occitaniae potius videtur inter montem Pessulanum 8. et Narbonem 6. leuc. occurrens a Bliterris 3. quod magis probatur. In Thesauro Linguae Latinae ad Carpentoractem ponitur, quae urbs longe a Cesserone abest.

CESSELIUS ICtus celebris, nulla [orig: nullâ] ratione adduci potuit, ut syllogae legum, quam concinnaverat, Triumviralia statuta insereret. Insignis in Caesarem parrhesiastes, monentibus amicis, ut sibi caveret, Senium et orbitatem, obtendit. Val. Max. l. 6. c. 2. ex. 12. Vide etiam Cesellius.

CESSIO reverentiae signum. Papin. Statius, Theb. l. 1. v. 29. ubi de Domitiano,

--- - --- Licet arctior omnes
Limes agat stellas, et te plaga lucida caeli
Pleiadum, Borecque et hiulci fulminis expers
Sollicitet; licet ignipedum frenator equorum
Ipse tuis alte radiantem crinibus arcum
Exprimat, aut magni cedat tibi Fupiter aequa [orig: aequâ]
Parte poli; maneas hominum contentus habenis.

--- - --- Sopor obvius illi
Noctis agebat equos, trepidusque assurgit honori
Numinis, et recto [orig: rectô] decedit limite caeli.

Vide quae de reverentia Brachmanibus a plebe Indorum exhiberi solita [orig: solitâ], habet P. de Valle ltinerar. Part. 4.

CESTIUS [2] Gallus, Syriae legatus. Tacit. Hist. l. 5. c. 10. Ioseph. de Bell. Fud. l. 2. c. 37. et seqq.

CESTIUS [3] Proculus, Q. Volusio [orig: Volusiô], P. Scipione Consulib. absolutus repetundarum cedentibus accusatoribus. Tacit. l. 13. Annal. c. 30.

CESTIUS [4] Severus, crebris apud Neronem delationibus famosus. Tacit. Hist. l. 4. c. 41.

CESTIUS [5] pons urbis Romae, quem hodie S. Bartholomaeo nominant. Marlianus.

CESTRIA [1] urbs Angliae in Comitatu Cestriensi, ad Beam fluv. qui ibi portum praebet commodum, in limite Walliae, vide Deva.

CESTRIA [2] vulgo Sapoto, teste Pineto [orig: Pinetô], oppid. Epiri in Thesprotia regione. Pausan l. 2. Cestrinia Stephano apud Chimaeram: quod tamen Hecatompedum Ptol. dici videtur aliis. Populi Cestrini Plinio, l. 4. c. 1. Prope Thyamim fluv. ad pedes montis Acroceraunii, Cammania Stephano. Baudrand.

CESTRIUS Heleni, et Andromachae fil. Heleno [orig: Helenô] mortuo [orig: mortuô] cum Epirotarum aliquot sponte sequentium turma regionem supra fluv. Thyamim occupavit, quam Cestrinem de nomine suo vocavit. Pausan. Attic.

CESTROSPHENDONAE teli genus, de quo sic Liv. l. 42. c. 65. ubi de bello Romanorum cum Perseo, ultimo Macedonum Rege: Anceps Romanos terror circumstabat --- Maxime cestrosphendonis vulnerabantur, hoc illo [orig: illô] bello [orig: bellô] novum genus teli inventum est. Bipalme spiculum hastili semicubitali infixum erat, crassitudine digiti: huie ad libramen pinne tres, veluti sagittis solent, circumdabantur: funda media, duo funalia imparia habeabat. Cum maiori sinu libratum funditor habena rotaret, excussum velut glans emicabat. Ubi pinnae ei tres addiae dicuntur, ut libratior et directoir certiorque esset volatus teli; nec erranti diverseque nutanti parte eius posteriore ictus irritus esset, telo [orig: telô] eodem [orig: eôdem] tenore non eunte. Funda media duo fanalia imparia habebat; h. e. medio hastili inhaerebat funda, eaque duplex, ut latior eius sinus telum melius libraret. Nam funalia duo funda duplex, altera alteri continens: et quidem posterius funale maius latiusque erat, ut ictum teli adigeret vehementius, meliusque telum sustineret. Duo autem funalia haec, quae fundam unam efficiebant, in nodum videntur fuisse nexa, ansula [orig: ansulâ] facta [orig: factâ], cui inserebatur habena, qua [orig: quâ] telum rotabatur. Cum maiori sinu, etc. Maior sinus videtur maioris fundae et tamquam duplicis maior capacitas, in quae pendebat et librabatur relum. Nomen ei a cestro, i. e. verriculo, ut Plinius hanc vocem vettit, l. 35. c. 11. et sfendo/nh, Funda. Hadr. Turnebus, ad loc.

CESTROTA apud Plinium, l. 11. c. 37. ubi de urorum cornibus, eorumque apud populos Septentrionales multiplici usu. Multasque alias ad delicias conferuntur, nunc tincta, nunc sublita, nunc

quae cestrota picturae genere dicuntur. Graece kestrwta\. Fuit autem genus Encaustices, qua [orig: quâ] cestro [orig: cestrô], i. e. verriculo [orig: verriculô] pingebatur [orig: pîngebatur] in ebore ac cornu. Quidquid nempe in acumen exibat, ke(stron Graeci vocarunt [orig: vocârunt]: unde kestrwto\n cu/lon, praeusta sudes, apud Hesychium. In specie vero sic dicebatur veruculum, quo [orig: quô] ignito [orig: ignitô] kestrwta\ opera fiebant. Forium ornamenta hoc Encaustices genere quoque pingi consuevisse, apud Veteres Vitruvius docet, l. 4. c. 6. extr. Ipsaque forium ornamenta non fiunt cestrota neque bifora, sed valvata et aperturas habent in exteriores partes. Animalium vero cornibus tinctis et cestrotis, ebore quoque similiter picto [orig: pictô], lignum distinguebatut, in lectis, mensis et foribus Plin. l. 16. c. 43. extr. Excogitatae sunt et ligni bracteae, nec satis: coepere [orig: coepêre] tingi animalium cornuii, dentes secari, lignumque ebore distingui, mox operiri. Ebut porro illud et cornu, quo [orig: quô] lignum operiebatur et distinguebatur, cestro [orig: cestrô] etiam inuri solebat et cestrotum fieri. Alias ceris etiam inurebantur fores: quod alterum Encaustices erat genus. Ausonius, Epigr. 26. v. 10.

Cuiusmodi opera cerostrata, Graecis khro/strwta, dicta sunt, nempe non ramentis et tessellis insertorum cornuum picta, sed ceris fusis et stratis inusta, etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 231. et hic [orig: hîc] in vocibus Cera, item Encaustice, et Veruculum.

CESTRUS Pamphyliae fluv. Mela, l. 1. c. 14. Duo validessimi fluvii, Cestros, et Catarractes. Ubi Cestrum vulgo dictum putant, quia se praecipitat: Movit hoc nonnullos, ut ibi Oestrum, pro Cestro reponerent, prorsus inepte. *ke/stron plerique hunc amnem vocant. Fugit vero illos hoc vocabulum etiam sagittam, et iaculum significare. Potuissent hoc illos docere Grammatici, qui *)ako/ntisma interpretantur. Hinc kestrosfendo/nh apud Livium, l. 42. c. 65. et Tacticos, et cu/lon kestrwto\n, pro sude praeusta, quam peri/kauston aliter appellant. Hesych. kestrwto\n cu/lon, baru\ e)/xwn to\ ke/ntron, ou)k e)/xei de\ sidhro\n ou)de\ a)kmh/n. *ei)w/qasi de\ oi( both=rest purou=n ta\ a)/kra tw=n au)/wn cu/lwn, e(/neka tou= pepurw=sqai, purikauston. Ita legendus iste locus, quem perperam emendare conatur vir magnus, in Solimanis. At vero longe aliter accipiendus hic Pomponii locus, cum enim dicit, hic quia praecipitat, ita dictus, id non de Cestro, sed Catarracte intelligi debet. Vossius. Baudrando fluvius Asiae minoris oritur in Pisidia, versus confinia Isauriae, dein per Carbaliam in Pamphyliam labitur, ubi iuxta Magedin oppid. in mare Mediterraneum et sinum Attalicum se exonerat. 25. milliat. a Sida in Occasum.

CESTUS Graecis kesto\s2, cingulum, quasi kenthto\s2, a kente/w. Hineque lora, quae pugnis addita, ad munimentum. Pugnis enim primum nudis certabatur, dein addita lora, propterea quod nudi quum fierent, saepe plus damni acciperent, quam facerent. Ea lora Cestus dicti; imtioque [orig: imtiôque] brevia erant: mox ne excussa exuerentur in ictibus, tum humero, tum cubito alligabantur. Postremo ferrum plumbumque assutum est saevissimo spectaculo. Cerebrum enim et guttur facile elidebant: quare aurium munimenta reperta, a)mfw/tides2. Tota ars ictum vitare, non fuga [orig: fugâ], sed corporis inclinationibus et flexibus: Tum autem excipere ictum ictu, si sit fortior. Postremo, non inferre ictum frustra: concidebant enim plumbi onere praecipites, si impensius niterentur verberare, etc. Eo [orig: Eô] Erycem Siculum excelluisse, atque ab Hercule victum: Praeter coeteros artem calluisse Pollucem, qua [orig: quâ] fortissimum virum Amycum superavit, legimus apud Theocritum, et Virgilium, Aen. l. 5. Iul. Caes. Scaliger, Poetices l. 1. c. 5. Qua de re plura diximus supra in voce Caestiphori.

CETACEI Pisces, Bocharto dicuntur, qui quamvis Cete non sine, ad cetorum tamen magnitudinem prope accedunt, ut silurus, esox, attilus, carcharias canis, aliique, magnorum piscium nomine venientes, vide Ionae, c. 1. v. 17. In quibus, qui multo maximi sunt, lamia puta, et maliha et zygaena et thynnus, Ceris non raro ascribuntur. Quas quatuor species nominatim recenset Auctor, ut quae saepe leguntur Cetorum nomine appellari, proptet immensitatem, quamvis coetera sint vere pisces. De lamia, maltha et zygaena, res patet ex Oppiano, Halicutic. l. 1. Galeno, de Alim. Facult. l. 1. Aegineta, l. 1. c. 94. et Aeliano, Animal. l. 9. c. 49. e quorum ultimo Suidas, *kh=tos2, inquit, qala/ssion qhri/on polueide/s2' e)/sti ga\r le/wn, zu/gaina, pa/rdalis2, fu/salos, prh/stis2 h( legome/nh ma/lqh. Sed thyrmum inprimis Cetis accenseri, colligitur ex his Archestrati, apud Athenaeum, l. 7.

*qu/non a(lisko/menon spoudh= me/gan, o(\n kale/ousin
*)/orkunon, a)/lloi d' au)= kh=tos2:

nempe postquam in eximiam magnitudinem excrevit, ut testatur Sostratus, in l. peri\ zw/wn vide plura hic [orig: hîc] infra, Sed et mediae magnitudinis, inter cetaceos et i)xqu/dia, pisciculos, pisces magni quoque dicti occurrunt ut Ioannis, c. 21. v. 11. ubi centum quinquaginta tres magni pisces, uno iactu retis inclusi, non potuerunt esse cetacei. Pisciculi vero, Graecis o)ya/ria sunt, qui infra utrorumque magnitudinem subsidunt: de quibus omnibus vide apud Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 1. c. 6. et 7.

CETARIA Siciliae urbs. Ptol. Nunc vicus, Scopello, in valle Mazarae, 4. milliat. a Segestanorum emporio, 35. a Panormo in Austrum, 18. a Drepano.

CETE Hebraeis iisdem nominibus appellantur, quibus draco, nempe [gap: Hebrew word(s)] thannin et [gap: Hebrew word(s)] leviathan: an ob formae similitudinem, an ratione molis et quia Cetus in aquatilibus tantum praestat,

*(/osson aristeu/ousin e)n e)rpesth=rsi dra/kontes2,
Quantum in reptilibus praestant virtute draecones:

Oppianus *)alieutik. l. 1. Est autem Cetus proprie dictus viviparus, non oviparus, ut piscis. Hinc Aelian. l. 11. c. 17. *delfi\s2 de\ kai\ fa/laina/ e)sti kh/th, tau=ta de\ a)/ra mo/na tw=n enn/drwn zwotokei=. In Ceto

insuper corium durum est, caro firma et compacta, ossa solidissima, pulmo etiam et guttur et vera vox, virga denique maribus et lac mammaeque feminis, quibus omnibus caret piscis. Sed et inter se Cete multum differunt. Minora sunt, phoca, delphin, hippopotamus: Maiora, pristis, orca, balaena. Rursus phoca et hippopotamus pilos, pedesque et collum habent: at balaenae et delphini corium est glabrum, et pinnae pro pedibus, et pro collo fistula in fronte, qua [orig: quâ] de superiore parte trahunt aerem. Papillas Ceti quod attinet, non esse e)pifanei=s2 recte notat Philosophus, Histor. l. 2. c. 13. quippe in mammis receptae, tamquam in vaginis, conduntur. Unde illas ad usum promi, dicit Scaliger, Exercitat. 104. §. 10. Quo non dubium, quin Ieremias his verbis respexerit, Threnor. c. 4. v. 3. Etiam cete mammam educunt, ut lactent catulos suos. Vide de Cetorum lacte et mammis, plura apud Philosophum, ubi supra et rursus, l. 6. c. 12. Solinum ubi de Delphinis, c. 35. Plinium, l. 9. c. 8. Aelian. Histor. l. 5. c. 4. et l. 10. c. 8. Alios. Unde Oppianus de Delphino, postquam geminos parere dixit, Halieutic. l. 1.

*mazo\n d' a)mfote/roisi pari/xetai, oi(=on e(ka/stw|,
*qh/sasqai ga/la laro/n' e)pei\ r(a oi( w)pase daimwn
*kai\ ga/la, kai\ mazw=n i(ke/lhn fu/sin, oi)=a gunaikw=n.
Admovet uberibus catulos et lactis utrique
Fundit in os latices: namque huic aequatia Divi
Ubera femineis manantia lacte dederunt.

*tre/fei de\ kai\ ga/lakti leukw=| tou=s2 to/kous2,
*prosqei=sa mazou\s2, w(s2 lekw\ paidotro/fos2.
Nutritque fetus lacte, praebens ubera
Lactantis infantem in modum puerperae.

Hinc fetus matrem undique sequitur, nec huius erga illum amoris vehementiam satis praedicare novit Philostratus Apollonii, l. 2. Ut de voce aliquid addam, luctus Cetis tribuitur, Mich. c. 1. v. 8. Namque, licet e Cetis quaedam boent ac mugiant, ut phoca sive boca, a boatu hinc dicta Festo, et balaena, quam Rondeletius ad binas leucas auditi, refert: alia tamen vere et proprie gemunt; ut Delphin, cui pro voce gemitum humano similem tribuunt Plinius, l. 9. c. 8 Solin. c. 35. et Vincentius, Doctrinali l. 16. c. 32. Quam in rem insignia Petrus Gillius habet, quem vide. Ad magnitudinem propero, ob quam Cete Mosi grandia dicuntur, Genes. c. 1. v. 21. merito: cum inter pisces mole sint maximi. Sed quae Veteribus de eorum magnitudine tradita sunt, multum a vero pleraque abludunt. Theodes, ea triremibus maiora racit, apud Aelian. Histor. l. 17. c. 6. ipse Aelianus ad elephantem vel maximum proportione quintupla [orig: quintuplâ], ibid. l. 16. c. 12. Eratosthenes longa 50. cubitorum, apud Strabonem, l. 16. Nearchus 25. orgyiarum, i. e. cubitorum 100. apud Arrianum in Indicis: Onesicritus atque Orthagoras, dimidii stadii, h. e. pedum plus quam tricenum [orig: tricenûm], apud Aelian. l. 17. c. 6. Iuba pedum sexcentorum, apud Plinium, l. 32. c. 1. Plinius ipse quaternum [orig: quaternûm] iugerum, l. 9. c. 3. quantum terrae spatium quaedam oppida non occupant. Quos sequuti Sancti Doctores hyperbolica quaedam tradunt, de cetorum ingenti mole, Basilius in Hexaem. Hom. 7. Isidorus, Origin. l. 12. c. 6. Eustathius Antiochenus in Hexaem. Alii. Ut Hebraeorum hic mendacia omittam. Compertissunum enim, tam ex maritimarum Urbium Annalibus, quam ex eorum ratione, qui ad balaenarum piscationem quottidie se conferunt, maiores illos ceros plerumque 50. raro admodum 100. pedum mensuram excedere. Unum tamen in Oceano Britannico captum refert Scaliger longitudinis pedum 120. altitudinis tantae, ut obequitantium non tantum conspectus adimeretur, sed voces inter se, tamquam trans collem editae, viderentur. Et in Narbonensi litore visam a patre suo belluam, narrat Rondeletius 100. passuum longitudinis: quam mensuram longissimis in Balthico mari Zieglerus ac Olaus Wormius adscribunt, etc. Atque haec de Cetis proprie dictis, improprie sic appellantur omnes. ii e cetaceis piscibus, qui in vastiorem molem excrescunt. Ut enim in vulgo piscium, qui sunt reliquis maiores, ut silurus, esox, attilus, alii, cetacei dicuntur: ita in cetaceis, qui sunt multo maximi, lamia puta, et maliha, et zygana, et thynnus, non raro cetis adscribuntur. Unde apud Varronem Cetarii sunt thynnorum piscatores: apud Aelian. Histor. l. 13. c. 16. khti/a Siculis thynnorum piscatio: et in Horatio, Serm. l. 2. Sat. 5. v. 44. cetaria loca thynuis referta: inque Aeliano iterum l. c. khtoqhri/a, piscatoriae casae, reponendis retibus et reliquae supellectili, thynnorum piscationi destinatae. Sic Matthaei, c. 12. v. 40. cum Ionas fuisse legitur e)n th=| koili/a| tou= kh/tous2; in ventre ceti; cave, ne cetum intelligas proprie dictum, quales balaena, pristis aut physeter; quae, utut vastae belluae, tamen gulae meatus habent angustiores, quam ut solidum hominem transglutire possint. Cetus eo loco est piscis magnus, ut habetur Ionae, c. 1. v. 17. verus nempe piscis, sed ita ingens, ut ratione molis suae cetis adscribi meruerit. Bocharrus lamiam seu carchariam intelligit, ut supra diximus. Vide eum Hieroz. Parte prior. l. 1. c. 7. et supra, ubi de Cetaceis piscibus: sicut de Ceti dentibus, diu pro cornu Monocerotis habitis, infra in hac voce.

CETENE Graece *khth/nh, apud Hesychium, plei=on me/ga w(s2 kh=tos2, navigium ingens, instar ceti: Imo ploi=on khtofo/ron, navis quae protomen celi in prora praeferebat, h( khto/prwros2; cuiusmodi navigia khti/des2 quoque Graecis, Latinis pristes, dicebantur. Nam pristis etiam bellua marina, Virg. l. 5. Aen. v. 116.

Nempe, sicuti taugofo/roi et kriofo/roi nh=es2 vocatae sunt, quae tauri et arietis effigiem, parasemi vice, praeferebant: ita khtofo/ros2, quae ceti; imo et kh=tos2, cuiusmodi nave quod Andromeda rapta

est, finxere [orig: finxêre] Poetae, ceto illam seu belluae matinae expositam fuisse. Vide Salmas. ad Solin. p. 570. et hic [orig: hîc] infra, ut et ubi de navium Parasemis.

CETHEGUS [1] Consul, Cicerone teste, cum Pub. Tuditano, bello [orig: bellô] Punico [orig: Punicô] secundo [orig: secundô]; de quo sic scribit ipse in Bruto, c. 15. M. Corn. Cethegus, cuius eloquentiae est auctor et idoneus, mea [orig: meâ] quidem sententia [orig: sententiâ] Q. Ennius; praesertim cum et ipse cum audiverit, et scribat de mortuo: ex quo nulla suspicio est, amicitiae causa [orig: causâ] esse mentitum. Est igitur sic apud illum in nono (ut opinor) annali.

Additur orator Corneliu suaviloquenti
Ore Cethegus Marcu Tuditano collega,
Marcifilius, is dictus ollis popularibus olim
Qui tum vivebant homines, atque aevum agitabant,
Flos delibatus populi.

CETHEGUS [2] alter, qui in Catilinae coniuratione primas tulit: cuius etiam saepe meminit Cicero, Oratione in Catilinam tertia [orig: tertiâ], c. 3. Atque interea, inquit, statim admonitu Allobrogum C. Sulpitium fortem virum misi; qui ex aedibus Cethegi, si quid telorum esset, efferret, ex quibus ille maximum sicarum numerum et gladiorum extulit. Iuvenal. Sat. 2. v. 27.

Cethegis autem amicum erat expapillato brachio depugnare. Notum illud Lucani, l. 2. v. 543.

Ipse humero [orig: humerô] exsertus, gentili more parentum,
Difficili gaudebat equo [orig: equô]. --- ---

Ut enim habilius, valentiusque telum evibrarent, substrictiores erant. Unde Horat. de Arte, v. 50.

CETHIM Hebr. [gap: Hebrew word(s)] Chittim, Graeci interpretes *kitti/ous2 reddunt, et *kitiei=s2, i. e. Cyprios, si Iosepho credimus; quia in Cypro insula [orig: insulâ], Citium urbs est celeberrima, patria Zenonis Stoici, qui *kittiai/ous2 inde appellatur. Addit idem, omnes insulas, et loca maritima pleraque Hebraice vocari *xeqi\m. Quo [orig: Quô] errore abductus Iud. Antiq. l. 9. c. 2. Regem insularum habet to\n basile/atw= nh/swn, pro Ebraeo [gap: Hebrew] 2. Reg. c. 7. v. 6. Ac si Chittim per Cheth iidem essent, qui Chittim per Caph. Iosephum secuti Epiphanius, in Haeresi Manichaeorum, et Hieronymus, in Genesin, et Eustathius in Hexaemero. et Victor presbyter in Ieremiam, Cyprum itidem, vel Cyprios interpretantur. Alii *xi/ous2 Chios malunt, alii *)indw=n e)/qnh, Indorum gentes apud Olympiodorum Chrysostomum, in Catena Graecorum patrum, in Ieremiae caput secundum. Multi Ciliciem praeferunt, cuius pars non minima. Nic. Lloydius.

CETHRON quae alias Cetron, Citron, et Tethron scribitur, munita urbs in tribu Zabulon, cuius pristinos habitatores Zabulonitae in principio expellere non potuerunt.

CETHURA uxor Abrahami, iam Senis: e qua numerosa [orig: numerosâ] prole suscepta [orig: susceptâ], prodiere [orig: prodiêre] Madianitae, Ephaei, Dardonaei, Sabaei. An et Magi, qui Christum adoratum venerant? Torniel. A. M. 2179. Nic. Lloydius. Cethura, altera uxor Abrahae, quae copulaeta exponitur. Volunt autem Hebraei hanc fuisse Agar prius concubinam, quae mortua [orig: mortuâ] Sara [orig: Sarâ] de non copulata in copulatam transiit.

CETIRZIS promontorium in litore Appoloniae regionis, locus munitissime validus, quo [orig: quô] aliquando Lysimachus ad opes suas recondendas usus est. Strab. l. 7.

CETIS [1] regio apud Ptol. et Basilium Seleuciensem l. 1. de vita S. Theolae. Auctor primi libri Macchabaeorum, haudquaquam contemnendus scriptor, putavit haud dubie Chittim esse Macedones. Quippe statim initio [orig: initiô] l. x. v. 1. narrat Alex. Macedonem egressum esse e)k th=s2 gh=s2 xetii/+m ex terra Chethim. Et c. 8. v. 5. Perseum illum Macedonem, de quo Romani triumpharunt [orig: triumphârunt], vocat *kittie/wn basile/a, Citieorum Regem. Cui seutentiae videtur non parum accedere roboris, ex eo, quod Esaias c. 23. v. 1. Tyriis excidium interminatus, addit, fore ut reveletur, 1. c. erumpat in illos hoc malum, [gap: Hebrew word(s)] a terra Chittim, quod referunt ad Macedonas, qui Alexandro duce Tyrum oppugnarunt [orig: oppugnârunt], et devastarunt [orig: devastârunt]. Eodem facit, quod ad cetthim videtur alludere Macedoniae vetus nomen Macettia, vel Macetia, unde populi Macetae. Hesych. *maketti/a, h( *makedonia. Bochartus tamen, l. 3. Phaleg. c. 5. [gap: Hebrew word(s)] Chittim Italos potius esse opinatur, primo quia, cum Daniel Alexandrum nominet Regem Iavan, si dicatur idem Rex Chittim, confunderentur Iavan et Chittim, quae manifeste distinxit Moses. Secundo, quia in Balaami vaticinio Numer. c. 24. v. 24. Naves [gap: Hebrew word(s)] a parte Chittim affligent Assyrios, et Ebraeos. Ubi Hieronymus reddit De Italia. Rursus Dan. c. 11. v. 29. 30. De Chittaeis ea dicuntur, quae merito ad Romanos referunt fere quotquot sunt interpretes: Constituto [orig: Constitutô], inquit, tempore, Antiochus rursus invadet Austrum, i. e. Aegyptum, sed posterior primae non erit similis: supervenient enim naves Chittim et invitus regredietur. Ubi naves Chittim haud dubie sunt naves Romanorum, Caio [orig: Caiô] Popili duce, quorum metu Antiochus re infecta [orig: infectâ] discessit. Itaque in Vulgato interprete, pro Chittim, Romanos legas. Denique Dzech. c. 27. v. 6. Hebraea verba [gap: Hebrew word(s)] ex insulis Chittim, Chaldaeus reddit [gap: Hebrew word(s)] e provincia Apuliae, et Vulgatus interpres ex insulis Italiae. Tertio, quia vestigia

huius nominis reperiuntur in Italia, nam urbs *keti/a Cetia, apud Halicarnasteum, l. 8. p. 376. una fuit e 7. urbibus a Coriolano captis, quas, in eius vita, Plutarchus testatur fuisse mega/las2, kai\ poluanqrw/pous2 magnas et populosas. Occurrit item *)exeti/a Echetia, Italiae urbs, apud Steph. cadem, ut videtur cum Echetra, vel Ecetra in volscis clarissima [orig: clarissimâ], et inter Aequos, ac Hernicos loco [orig: locô] valde commodo [orig: commodô] sita [orig: sitâ], cuius post Dionysium, l. 4. 6. 8. 10. et Livium, l. 2. et 3. meminit idem Steph. Est item circa Cumas *keto\s2 Cetus fluv. in quo tradit Aristot. l. de Mirabil. plantas a)poliqou=sqai. Unde Cetum colligas eum esse fluvium, quem alii Silarum vocant. Nam de Silaro Campaniae amne id ipsum referunt Strabo, l. 5. extr. Plin. l. 2. c. 103. Silius Italicus. l. 8. v. 582. Quarto, quia non desunt, qui Romanos et Latinos asserunt e Citiis vel Cetiis traxisse originem, atque hanc illis fuisse priscam appellationem. Eusebius: *ki/tioi, e)c ou(= *lati=noi, oi(\ kai\ *(romai=oi. Suidas in *lati=nos, *th/lefos2 ui(o\s2 *(hrakle/ous2, o( e)piklhqei\s2 *lati=nos2 metwno/mase tou\s2 pa/lai *khti/ous2 legome/nous2 nun= *latinous2. Idem habent Cedrenus, et Chronicon Alexandrinum. 5. Denique quia in ipsa voce Chittim Latinorum nomen latet, saltem a latendo dici Latinum plerique consentiunt, nam Arabica [orig: Arabicâ] dialecto [orig: dialectô], quae hebraeae linguae ramus est, [gap: Hebrew word(s)] Chetema est [gap: Hebrew word(s)] abscondere, et [gap: Hebrew word(s)] Chetim occulius, latens, qua [orig: quâ] voce nihil frequentius. Nic. Lloydius.

CETIUM Norici oppid. Antonin. Baudrando pagus Austriae Inferioris ad Danubium, ubi recipit Anzespach. Amnem. Ibi incipit Cetius mons. Vix 2. Leuc. a Neoburgo in Occasum ut et a Vienna. Vulgo Czeislmaur.

CETIUS [1] mons inter Noricum, et Pannoniam, hodie Kalemberg vulgo dicitur. Oritur in Austria inferiore et per Stiriam Carinthiamque protenditur. Vide Cesius.

CETIUS [2] Plin. l. 5. c. 30. fluvius Mysiae, ex Pindaso profluens, ac iuxta Pergamum decurrens, ex urbe nomen habet.

CETO Graece *khtw\, apud Plin. l. 5. c. 13. de Ioppe, Insidet collem praeiacente saxo [orig: saxô], in quo vinculorum Andromedae vestigia ostendunt. Colitur illio fabulosa Ceto: Numen Ioppensium, ceti formam praeferens. Qualis Dagon Azotiorum Palaestinae, qua [orig: quâ] voce significatur, h( *khtw\, vel o( *khtw/n: Nec longe ab Azoto Ioppe, ut in utraque urbe idem Numen cultum fuisse, sit verisimile. Sane Dagon est Ceto. Sed et Derceto \hac sigura [orig: sigurâ] colebatur in urbe Ascalone Azoti vicina, apud Diodorum, ubi de Ascalonis lacu: in Phoenice item, apud Lucianum. A qua diversa illa, quae Hierapoli templum habebat. Ioppensis enim vultu femina, coetera piscis erat: at Hierapolitana, in feminea specie prostabat tota. Unde non Derceto, sed Deam Syriam (quam nonnulli cum Deum [orig: Deûm] Matre eandem faciebant) Hierapolitanis cultam esse, colligit Lucianus. Vide quoque Appuleium, l. 8. Porro non Derceto solum, sed et Atargatis, Numen Ioppensium dictum est; quod ab Addirdaga, h e. piscis magnificus, detortum nomen esse docti volunt. Salmas. ad Solin. p. 574

CETOBRICA Antonin. Cetobrix. Ptol. Lusitaniae urbs. Setuval Varrerio. Belgis S. Ubes, permunita, cum portu admodum frequenti et arce, in Extremadura provinc. ad ostia Cadaon fluv. ibi sunt salinae magni proventus. 6. leuc. ab Ulyssipone in Austrum, 6. a Barbario promontor. in Ortum, 16. ab Ebora in Occasum.

CETRA Maurorum clypeus, qui ex tergore elephantorum, quorum apud illos vis ingens, plerumque eas faciebant. Plin. l. 11. c. 39. Elephantorum quoque e tergore Mauri impenetrabiles cetras habent. Et Strabo de Mauris, *oi/ de\ pezoi\ ta\s2 tw=n e)lefa/ntwn dora=s2 w(s2 a)spi/das2 proba/llontai. Unde de Tingi, Mauritaniae oppido Mela, l. 1. c. 5. Exstat rei (conditae nimitum eius ab Antaeo) signum, parma elephantino [orig: elephantinô] tergore tecta ingens et ob magnitudinem nulli nunc usuro habilis. Alias ex orygum pelle. Iuvenalis Interpres, Oryx, animal minus quam bubalus, quem Mauri uncem vocant: cuius pellis ad cetras proficit, scuta Maurorum minora. Ubi scuta minora notanter vocat. Figuram quod attinet, a peltis non multum abfuisse, innuit apud Curtium, l. 3. c. 2. ubi de Barcanis equitibus in exercitu Darii: armati bipennibus, levibusque scutis, cetrae maxime speciem reddentibus, Blanckardus. *(romboeidei=s2 certe illas putant optimi Scriptores, quamvis Varro et Nonius circularem illis figuram assignent. Levia dicuntur Curtio scuta, quia gestati solita e loro ex collo propendula, contra ictus aut tela incidentia: ac ut ad Motus concursusque milites promptiores essent. Tribuit illas idem Barcanis equitibus peditibusque: Non tamen soli hi cetris usi. Namque de Mauris iam dictum: sed praeter hos, Afris, Persis, Gallis, Hispanis, imo et Britannis, in usu fuisse, discimus ex Scriptoribus: de ultimis inprimis, ex Tacito. Pelta, pro eodem senti genere, passim apud Livium, vide Lipsium in Analectis ad Milit. Rom. l. 3. Dial. 1. et Blancardum l. cit. ubi geminam iconem eius exhibet.

CETRONIUS [1] cui praenomen Caius, legatus primae legionis iudicium et poenas, de seditiosis inferioribus Germanis militibus, exercuit. Tacit. Annal. l. 1. c. 44.

CETRONIUS [2] Pisanus, in Africa sub Valerio Festo legaro, castrorum praefectus, vinciri iussus ob proprias Legati simultates, tamquam conscius molitionum C. Pisonis. Tacit. Hist. l. 4. c. 50.

Rabbi Joseph CETZ Cracoviensis, composuit Quaestiones et Responsiones, fuitque unus ex Rectoribus Scholae, in regia hac urbe, per 50. circiter annos. Rabbi David Ganz. Chronol. Rabbinorum, ann. 351. Millenarii VI.

CEVALERIUS Antonius Rodolphus Normannus, Parisiis sub Franc. Vatablo, Oxonii sub Franc. Fagio, Hebraicae Linguae operam dedit, Elizabetham dein Angliae futuram Reginam Gallicam linguam docuit. Post obitum Eduardi VI. in Germaniam delatus filiam uxoris Eman. Tremellii sibi iunxit, Argentinamque vocatus primum, A. C. 1559. dein Genevam, ibi diu docuit, ac

Santis Paguini Thesaurum auctiorem edidit. Binis post haec vicibus in Angliam reversus, ibi obiit A. C. 1572. aetat 65. Scripsit Grammaticam Hebraicam Ios. Scaligero et Florenti Christiano magni habitam; et Hebraico [orig: Hebraicô] carmine Calvini obitum deflevit, quod habetur inter Carmina Bezae Genevae impressa A. C. 1597. Thuanus, Anton. Teissier in Elogiis, Part. I. Alii: quorum primus novam Editionem, Bibliorum IV. Lingg. eum molitum, cuius iam Pentateuchum et librum Iosuae, manu eius nitide descriptos, viderit, addit.

CEVANUM oppid. Pedemontii, cum castro et regiuncula cognomine ad Tanarum fluv. versus Apenninum montem et Ducatum Montisferrati. Habuit olim Marchiones proprios magni nominis. Vulgo Ceva. Vide Ceba.

CEUS [1] vel CAEUS Titanis et Terrae fil. qui ob Latonam filiam a Iove stupratam, ad versus eum arma movit, sed iure ab iniuria victo, periit. Virg. Aen. l. 4. v. 179.

CEUS [2] insul. in qua lex olim lata, ut (quae etiam Menandri suffragio [orig: suffragiô] comprobatur) qui recte vivere nequeant, turpiter ne vivant. Significabatur autem sexagenario [orig: sexagenariô] maiores aconito [orig: aconitô] vitam finire oportere, ne reliqui cibariis deficerent. Cael. Rhodig. l. 18. Antiqu. Lection. c. 26.

CEUTHES Magister Equitum apud Thraciae Regem Cersobleptem; de quo Polyaen. l. 7. c. 32. ubi tamen Interpres legit Seuthes.

CEYLANUM insulam peramplam Asiae, in India citeriore Ioannes Barrius Lusitanus Taprobanam olim fuisse contendit: ab ea obliquns in Auream Chersonesum, ex Chersoneso vicinam ingentem insulam Somatram cursus est. Ceilanum, ovali maxime sigura [orig: sigurâ] ducentarum circiter et 40. leucar. ambitu, leucas in longitudinem 78. patet: in latitudinem 44. atque a Cori promontorio, avulsa freto [orig: fretô] vadoso [orig: vadosô] Piscariae, quam appellant, ora praetenditur, ea [orig: eâ] caeli clementia [orig: clementiâ], soli ubertate, et copia [orig: copiâ] fluminum aquarumque perennium, ut primorum parentum sedes olim perhibeatur fuisse. Hinc Tenarisin Indis, i. e. terra delitiarum. Sunt sylvosi montes, ad effigiem theattalem inflexi, qui vastam planiciem oblongo [orig: oblongô] circuitu in caveae formam includunt: quorum unus in arduam et subiectam altitudinem pene 7. leuc. exsurgit: habetque in summo aequatam agri planiciem, ex cuius medio bicubitale saxum eminens ad instar mensae, vestigium demonstrat impressum incliti sanctitate viri, quem ex Indiae regno Deli, quondam in ea loca venisse tradunt, ut gentem superstitionibus diditam fabulosis, ad unius Dei cultum religionemque traduceret: Et tantae est venerationis locus, ut a leucis amplius mille omnium ordinum peregrini, ac praesertim Iogues, illuc pietatis causa [orig: causâ] contendant, ingenti labore: siquidem praeter ceteras itineris difficultates atque pericula, in eius etiam montis cacumen nonnisi per adactos clavos ferreasque catenas ascensus est. Haec universa insula in septem Satrapias vel regna dividitur: estque ad omne commercium, vel frequentia [orig: frequentiâ] portuum, vel ipsa [orig: ipsâ] loci regione imprimis accommodata. Natal. Metel. Vix 60. leuc. a Comorini promontor. Regna sunt Candeae, praecipuum, Columbi, Chilai, Ceitavacae, Ialae, Batticalae et Iafanapatani. Sed Columbi arx et aliquot aliae in littore subsunt Batavis, a paucis annis. Vide Taprobana. Baudrand. Cluver. l. 5. Maffaeus, l. 3. Davity, descr. Asiae. p. 860. De propagatione Christianae fidei in hac Insula aliquid dicemus infra, voce Iafanapatanum. Addo, quod Insula, in circuitu complectitur 240. milliar. spiratque e longinquo odorem suavissimum, quem advenae ad tertium et amplius milliare in mari iam sentiunt, ob cinnamomi, quod profert, abundantiam, quo [orig: quô] aromate etiam potissimum eminet. Montem habet, quem Pico d'Adam vocant, quod Adamus ibi sepultus inolita [orig: inolitâ] gentis superstitione creditur: huius vestigia rupi impressa et sacello [orig: sacellô] quodam nunc tecta advenis ostendunt. Incolae ut plurimum ad extremam perveniunt senectam, cuius causam Saarius ascribit masticationi certae alicuius radicis; alii in aromatico odore, quo [orig: quô] insula donata est, sitam putant. Quid huius Insulae causa [orig: causâ] gestum sit inter Lusitanos et Belgas, late prosequitur. Ioh. Iac. Saarius in Itinerar. suo, cui titulus: Ostindianische Funfzeheniahrige Krieges-dienste; cui si placet, adde Georg. Spilbergium Itinerar. Bochart. Georgr. Sacr. part. 2. c. 46. etc.

CEYX Rex Trachiniae, Luciferi fil. et Alcyones maritus, qui tum ob fratris causam, in accipitrem mutati, ad Clarium oraculum consulendum ire vellet, diu ab uxore susslaminatus est. Cum vero illi promisisset, se intra duos menses rediturum, abire permissus est; sed in Aegaeo mari tempestate deprehensus naufragium fecit, ibique amissa [orig: amissâ] navi submersus, promissis stare non potuit. Uxor autem, cum quottidie Diis pro viri salute vota solveret, noctu per somnium monita est, maritum periisse. Mane igitur experrecta, ad litus, unde maritus solverat, accessit, et dum infortunia sua quereretur, cadaver in mari longius aspexit. Quod cum mariti esse cognovisset, ac per undas ad illud exilire vellet, Deorum commiseratione in Halcyonem conversa ad os mariti advolavit, qui oscula uxoris sentiens, in avem eius nominius commutatus est. Ovid, l. 11. Met. fab. 8. 9. 10. Patruus Chiones, cui Diana linguam sagitta [orig: sagittâ] traiecerat, unde pater Daedalion de rupe in praeceps iit. Ipse autem ad Oraculum, etc. Moret.

CHA nomen herbae apud Sinenses nobilissimae et potionis inde confectae, saluberrimi usus; a cuius praestantia et copia inprimis urbs Lucheu commendatur, in provinc. Nakinga. Sed et ad civitatem Pingyne in provinc. Queicheu, folium Cha optimum. Foliculum

est omnino illi simile, quod rhus coriaria profert, imo illius quandam esse speciem nemo dubitat amplius; non tamen silvestre illud, sed cultum; non arbot, sed virgultum est, in ramulos varios, aut virgulas potius, se diffundens: nec flore admodum differt, nisi quod huius albedo nonnihil magis in flavedinem declinat. Aestate primum floren emittit, levi odore fragrantem, seqitur baccha viridior, mox nigricans. Pro potione Cha coquenda expetitur solium primum vernum ac mollius, quod studiose acsigillatim unum post alterum manu carpunt, mox in ferreo cacabo, tenui ac lento [orig: lentô] igni aliquantulum calefaciunt, deinde supra stoream subtilem ac laevem manibus propellendo involvunt, atque involutum iterum exponunt igni ac denuo confricant, donec intortum rursus et conglomeratum plane siccum sit. Id servant in vasis plerumque stanneis ab omni humiditate diligentissime et evaporatione custoditum: quod cum in bullientem aquam conicitur, etiam post diuturnam asservationem, ad pristinum virorem redit, seque expandit; aquam odore suavi, si optimum est, saporeque non ingrato [orig: ingratô], praesertim ubi assueveris, ac colore subviridi, inficiens. Cuius calidi potus vires ac virtutem multis depraedicant Sinenses, qui eo [orig: eô] noctu ac interdiu frequentissime utuntur, hospitesque excipiunt. Illi vero potissimum ascribunt, quod Sinenses podagram et calculum nesciunt. Post cibos sumptum, omnem indigestionem et stomachi cruditatem tollit: maxime enim concoctionem iuvat, quin et ab ebriis adhibetur, levamen iis, novasque ad potitandum vires addit, adeo que et crapulae omnes molestias levat; exsiccat siquidem et abstergit superfluos humores, ac vigilare cupientibus, somniferos vapores expellit, oppressionemque somni, studiis vacare volentibus, arcet. Vascula, quibus tamquam aptissimis ad diluendum potandumque suum Cha Sinenses utuntur, figlina [orig: figlinâ] arte fiunt, in civitate Guiling eiusdem provinciae, quae hanc ob causam nomen hoc, Terrae gloria Latine, accepit. Praeferunt vascula haec Krangsiensibus porcellanis, licet splendidioribus magisque diaphanis, quod saporem aliquem ac odorem potui tribuunt; Sinensibus maxime expetitum: Unde maximi apud eos fiunt, totaque civitas eo ut plurimum in opere occupatur. Veneunt magno [orig: magnô] pretio [orig: pretiô] nonnulla eorum, ac Lusitaniae Estremosia vel superant vel aequant. Ipsius vero Cha tanta varietas ac praestantiae discrimen est, ut librae pretium apud ipsos Sinenses ab obolo ascendat ad duos pluresve aureos, etc. Auctor Anonymus Sinae et Europae, c. 30. et 32.

CHAA inquit Strabo l. 8. Peloponnesi urbs Leprio vicina, ubi Ephesius campus iacet. Huius Chaae causa [orig: causâ] bellum inter Arcades et Pylios conflatum plerique aiunt.

CHABARENI populi peri\ *kalu/bhn oi)kou=ntes2, qui peregrinorum, quibus potiti fuerint, mamillas crudas edunt, et pueros devorant. Steph. ex Eudoxo.

CHABARIM Hebraeis titulus honoris, quasi dicas Soclos, Collegas, scil. Sapientum, de quo vide Rabbi Davidem Ganz, Chronol. Rerum et Ducum sub Templo secundo, ad ann. 768.

CHABAS fil. Attilae, dum de successione cum fratribus Ellaco et Dincione contendit, ab Ostrogothis iunctis Ardarico Gepidarum Regi, victi omnes e Pannonia in Barbariam repulsi sunt, A. C. 455. Iornandes de rebus Goth.

CHABERIS urbs et fluv. Intliae intra Gangem. Ptol. Mabra Nigro, Calapate Castaldo. Uterque videtur divinare.

CHABES Senis Comici nomen, e tribu seu municipio Phlyia, Schol. in Aristoph. Vesp. Alii scribunt Chades, *xa/dhs2.

CHABLASII Arabiae populi Nabathaeis proximi. Dionysius. De nomine Bochartus, Phaleg. l. 4. c. 11. Sabthae succedit Chavila Ptolemaeo prorsus ignora, ceteris non item; quam vis nomine tam deformato [orig: deformatô], ut pene fugiat perspicacissimos. Nam pro Chavilaeis Eratosthenes habet Chaulothaeos, apud Strabon. l. 16. Dionysius Chablasios, Festus Avienus Chaulasios: Priscianus Chalbasios. Plinius, l. 5. c. 11. omnium optime Chaveleos. scripserat, quod scribarum imperitia mutavit in Chaucleos. Nimirum deducit ab Ebraeo [gap: Hebrew word(s)] Chavila. De situ, Eratosthenes apud Strabonem dicit, Felicis Arabiae ab Heroum urbe Babylonem usque adiacere Nabathaeos, Chaulotaeos et Agraeos. In Dionysio iidem populi a Libano ad mare Persicum eodem ordine proponuntur, Nabataei nimirum, et Chablasii, et Agrees.

CHABOR vel CHABORA fluvius et mons Asiae, quorum hic Giulap, ille Cupusto, hodie Castaldo et Ortelio. Ptolemaeo o( xabw/ras2 to\ o)/ros2, quem ponit inter Mediam, et Assyriam, ubi tabulae perperam habent Choatras. Hic fluv. oritur in confinio Armeniae maioris ex monte Masio, et per Mesopotamiam labitur, ubi auctus aliquot fluviis in Euphratem se exonerat, infra Tapsacum urbem prope Circesium oppid. e regione Arabiae desertae 30. milliar. infra Nicophorium. Baudrand.

CHABOTIUS [1] Petrus Gualterius Picto, Vir eruditione, probitateque inclitus, continentia [orig: continentiâ] et abstinentia [orig: abstinentiâ] omnibus aliis exemplo fuit, Edidit Expositionem analyticam et brevem in omma Q. Hortii Flacci Poemata. Obiit A. C. 1598. aetat. 82. caelebs. Ian. Iac. Boissardus Vitis 80. Virorum doctrina [orig: doctrinâ] illustrium.

CHABRIAS Atheniensis Philosophus et Imperator inclitus. Hic dicere solebat, Terribiliorem esse exercitum cervorum duce leone, quam leonum duce cervo [orig: cervô]. Insigni stratagemate, Boeotiis auxilio missus, contra Agesilaum, in praelio prope Thebas, victor. In Europa et Aegypto, rebus saepissime praeclare gestis, Nectanebum restituit, Euagorae suppetias tulit. Obiit, anno [orig: annô] ante bellum sociale,

in portu Chii Insul. quam obsidebant Athenienses, Corn. Nepos, in eius vita. Diodor. l. 16. Eius quoque Demosthenes, cum saepe in orationibus meminit, tum in oratione adversus Leptinem pluribus res gestas persequitur, et in eius laudes digreditur.

CHABRIUS Macedoniae fluv. Ptol. Oritur in Bisaltia regione, dein rigatis Amphaxiti et Paraxia regiuncula [orig: regiunculâ], auctusque fluviis aliquot, in sinum Thermaicum se exonerat, ex adverso Pydnae. Chabria Brietio.

CHABUL nomen civitatum carum, quas Solomon dedit Hiramo Regi Tyri in terra Galilaeae. 1. Reg. c. 9. v. 13. h. e. displicentes, vel luicae. Lege Cabul.

CHADABULA apud Guilielmum Armoric. de Gestis Philippi Aug. A. C. 1202. Tribus lapidibus magna petraria, quae Chadabula vocabatur, emissis: Petrariae seu ballistae maioris species est, cabulus Wilh. Brittoni, Philipp. l. 7. Vide ibi.

CHADENI Scandinaviae, sive Scandiae populi, quos Ortelius Norwegger, sive Finmarcher esse putat. Caedeni Brietio, in parte Boreali Norvegiae, ubi nunc praefectura Vardhusiana, prope promontor. Boreale.

CHADISIA urbs Leucosyrorum. Stephan. quem vide. Cives Chadisii. Chadista quibusdam, oppid. Paphlagoniae, in confinio Cappadociae, in ora Ponti Euxini, et sinus Amaseni, inter Amasum ad Occasum, et ostia Iridis fluv. ad Ortum, 50. milliar, a Themiscyra in Occasum. P. a Vico.

CHAEANITAE populi ad Caucasi montis radices septentrionem versus. Strabo, l. 11.

CHAEREAS [2] Historicus, vel potius nugator fuit, uti et Sosilus, quorum utriusque meminit Polybius, l. 3. Mihi quidem, inquit, non pro historiis scripta eorum videntur haberi debere, sed pro fabulis ex officina alicuius tonsoris aut vulgi faece profectis. Item Dux militum, Ptolemaeo [orig: Ptolemaeô] deserto [orig: desertô], ad Antiochum se contulit. Idem, l. 5.

CHAEREAS [3] Comica videtur fuisse persona, apud Aristoph. Vesp. p. 480. Eupolis in *ba/ptais2 Chaeream ut inquilinum exagitat, cuius filius in Aristoph. Vesp. perstringitur, non solum ut illegitimus civis, sed ut meritorius puer et cinaedus.

CHAEREAS [4] nomen centurionis, qui C. Caligulam Imperatorem occidit. Vide ibi.

CHAERECLA Pentapoleos in Africa [orig: Africâ] regione urbs. Ptol. et Ammian. Marcellin.

CHAEREDEMUS [1] frater Epicuri, in cuius honorem hic tractatum de Diis, titulo [orig: titulô] Cheredemi, composuit. Diog. Laert. in Epicuro, l. 10. Gassend. in vita eiusdem, l. 1. c. 1. 8. et 11.

CHAEREDEMUS [2] qui Equum durateum Athenis in arce posuit. Vide Scholia in Aristophanis Aves 595. F.

CHAEREMON [1] Poeta Comicus, Socratis discipulus. Aristoteles, in Rhetoricis, eius Pentheum celebrat. In fabula Hippocentauro, omne metrorum genus miscuit. Memimit Athenaeus, uti etiam Urei, et Alphesiboeae, pluresque fabulas eius recenset Suidas: atque addit, diversum ab eo esse Hierogly phicorum scriptorum. Voss. de Poet. Graec. c. 6. p. 41. *)rayw|di/an hinc Poema eius Aristoteles dixit, *kaqa/per *kairh/mwn e)poi/hsen *ke/ntauron, mikth\n r(ayw|di/an e)c a(pa/ntwn tw=n me/trwn ou)k h)/dh kai\ poihth\n prosagoreute/on. Non quod a Rhapsodis vulgo caneretur, sed quod ex variis metris, veluti cento, consutus esset. Salmas. ad Solin. p. 868. Vide quoque infra in voce Rhapsodia.

CHAEREMON [2] Aegyptius, sub Augusto, praeceptor Dionysii Alexandrini. Aelii Galli in Aegypto sectator, Philosophiam et Astronomiam docuit, nimia [orig: nimiâ] superbia [orig: superbiâ] omnibus contemptui. Hieroglyphica scripsit, et memorabilia Aegypti: ubi, de Phoenicis avis vita, peculiarem fovet sententiam. Vide Voss. de Hist. Graec. l. 2. c. 1. p. 164. 165. ubi eum etiam de Cometis scripsisse asserit.

CHAEREPHON Tragicus patria [orig: patriâ] Atheniensis, Philippi Macedonis temporibus vixit, ut est apud Ulpianum Rhetorem, quod arguit, cum fuisse Socrati et Demostheni familiarem. Hic Vespertilio vocitatus fuit, quod niger et exili voce praeditus esset. Item *pu/cinos2 buxeus, ob pallorem luridum, quem studiis immodicis contraxerat. Is de Heraclidarum descensu scripsit Tragoediam. Mentio eius fit apud Aristophanem in Nubibus, Athenaeum, Philostratum in Sophistarum vitis. Ab hoc vel alio natum proverb. Nihil a Chaerephonte differt, in macilentos et pallentes. Erat enim pallidus, ut dictum, ut qui Philosophiae operam daret, et literis incumberet. Cuius etiam vel alterius, incredibilis iracundia abiit in proverb. In Palladis vestigiis nihil Chaerephontis gubernabis.

CHAERES Rex Thinitarum XIV. post Sethenem, ante Nepher-Cherem, regnavit annos 17. Saophe apud Thebanos et Menchere, apud Memphitas rerum potitis: vide Ioh. Marshamum ex Manethone.

CHAERESTRATA mater Epicuri, nobilissimo [orig: nobilissimô] genere nata. Diog. Laertius, in Epicuro, l. 10. Gassend. in eod. l. 1.

CHAERINTHUS puer admodum insignis facie, et candore, sed qui se ipsum prostituit. Horat. l. 1. Sat. 2. v. 81.

auctore Scholiorum in Aristophanis Ranas, Act. 4. sc. 2. Vide in Vesp. p. 478. F. 1.

CHAERIS [2] Citharoedus sive tibicen nihili, de quo Aristoph. initio Acharnens. eiusque Schol. p. 371. B. Fuit vero Thebanus, de quo plura, p. 413. F. 1. Item p. 582. A. in Aves, ubi addit, quod sponte conviviis se ingesserit.

CHAERONIA et seu CHERRONEA Boeotiae urbs, ad Cephissum fluv. Plutarchi patria. Prius Anne dicebatur, testibus Pausania [orig: Pausaniâ], l. 9. paulo ante finem, et qui amat non raro bucula [orig: buculâ] (quod aiunt) Pausaniae arare, Stephano [orig: Stephanô] Byzantio [orig: Byzantiô], l. 22. peri\ po/lewn. Utriusque verba haec sunt: *)ekalei=to d' h( po/lis2 *)/arnh to\ arxai=on. Meminit eius Homerus in Catalogo Il. b. v. 507.

*)/arnhs2 palaia=s2 gen/na, *temmi/kwn pro/moi,
Arnae veteris propago, Temmicum duces.

Postea vero suum in eam nomen Chaeron transfudit, teste Stephano [orig: Stephanô], *xairw/neia po(lis2 to\ prw=ton ke/klhtai a)po *xai/rw|nos2, quisnam ille Chaeron fuerit, indicabit Pausan. in Boeticis, *to\ de\ nu=n toi=s2 *xairwneu=sin o)/noma gegone/nai (le)gousin' a)po\ *zai/rwnos, o(\n *)apo/llwno/s2 fasinei\nai. Id ipsum tantum non conceptis verbis declarat ipse Plutarchus, in *peri\ tolupragm. ubi etiam causam immutati nominis indicat: *(/wsper th\n e)mh\n patri/da pro\s2 ze/furon a)/nemon keklhme/nhn, kai\ to\n h(/lion e)rei\donta dei/lhs2 a)po\ tou= *parnassou= dexome/nhn, e)pi\ ta\s2 a)natola\s2 traph=nai le/gousin a)po\ tou= *xai/rwnos2, i. e. Quomodo patriam meam vento, qui flat ab occasu, prius obversam, et Solis decumbentis radios vesperi ex Parnasso admittentem, in Ortum a Chaerone conversam ferunt. Vult indubie a Chaerone, cui suam salubritatem debebat, postremo nomen obtinuisse. Falsus est igitur Apollodorus, dum scribit, rerum Boeoticarum l. 2. Chaeronem huius urbis conditorem exititsse: *le/getai d' oi)kisth\n gene/sqai tou= poli/smatos2 *xai/rwna. Non fuit oi)kisth\s2 Chaeroneae, sed potius a)noikisth\s2, h)\ diorqwth\s2, et quasi qerapeuth\s2, ut Apollinis filium decuit. Utut sit, certe Chaeronea erat etiam aetate Plutarchi angusta, et civium paucitate ignobilis, quippe quae vel unius absentia [orig: absentiâ] imminutionem sensibilem, neque contemnendam patiebatur. Id quod ipse, l. 5. bi/wn parallh/lwn clare manifestat, h(mei)/s2 de\ mikra\n oi)kou=ntes2 po/lin, kai\ i(/na mh\ mikrote/ra ge/nhtai filoxwrou=ntes2. Neque actis retro saeculis maior, aut illustrior fuit. Plut. in Cimone: *(/ate dh\ kai\ th=s2 patri/dos2 h(mw=n lupra\ prattou/shs2, kai\ dia\ mikro/thta kai\ peni/an parorwme/nhs2, i. e. Quippe patriae nostraetenues id temporis (aetate Luculli) res erant; et sua [orig: suâ] cum mopia [orig: mopiâ] tum exilitate despicatui habebatur Neque sub Augusto fortuna [orig: fortunâ] meliore usam vel hinc disce, quod Chaeronenses, ceu vilissima mancipia, omnes praefinitum tritici modium humeris deferre ad mare, etiam flagellis, quo citius maturarent, vapulare iussit, sub Actiacam pugnam M. Antonius. Duo vero praecipue Chaeroneae nomen apud posteros illustraverunt: unum par eximium Philosophorum Plutarchus, et Sextus eius nepos: alterum insigne praelium, quo [orig: quô] Philippus Alexandri pater, debellatis ad Chaeroneam Atheniensibus, Boeotis, et Corinthiis Graeciae dominus evasit. Strabo, l. 9. *xairw/neia d' e)sti\n *)orxome/nou plhsi/on, o(/pou *fi/lippos2 o( *)amu/ntou mega/lh| ma/xh| nekh/sas2, *)aqhnai/ous2 te kai\ *boiwtou\s2 kai\ *korinqi/ous2, kate/sth th=s2 *(ella/dos2 ku/rios2. Sita fuit media fere inter 2. sinus Maliatum et Corinthiacum, et ab utroque tricenis mill. pass. distabat, Heliconi et Parnasso quam proxima, dextro margini adsita Cephissi amuis, in occiduis, et extremis Boeotiae limitibus. Id quod etiam Thucydides expresse restatur, l. 4. *)/esti de\ h( *xairw/neia e)/xaton th=s2 *boiwti/as2, pro\s2 th= *fano/tidi th=s2 *fwki/dos2. Rualdus. Nic. LLoydius. Hic [orig: Hîc] et Mithridates a Sylla superatus. Nunc vix rudera supersunt. 12. milliar. distabat a coronea et Copiade lacu, in Occasum. Baudrand.

CHAETAE Paraxiae regionis in Macedonia urbs Ptolemaeo, Scitharum extra Imaum gens quoqueapud eundem. Inter Issedones et Massagetas, versus Auzacum montem et Chitacum lacum. Aliis sunt Chitae et Gitae, erantque in eo tractu, ubi nunc pars Borealis Turchestaniae.

CHAGANUS [1] Rex Avarum vel Hunuorum, sub Mauritio Imperatore Thracia vestata [orig: vestatâ], a Prisco pulsus, Theodori Medici suasu, pacem iniit. Mox violatis induciis reversus, dimidiam exercitus partem cum septem filiis eodem [orig: eôdem] die peste amisit. Contra Heraclium Imperatorem iterum hostilia induens, Constantinopolim obsidere voluit, sed divinitus inhibitus est. Niceph. l. 18. et 19.

CHAGANUS [2] Theodorus, a Carolo M. prope Catinthiam sedes petiit, contra Bohemos. Vide etiam Caganus.

CHAGIGA [gap: Hebrew] , apud Hebraeos, in Paschali sesto, victima, seu pars victimae, dicta est, quae una cum agno Paschali mensae imponebatur, cuiusque esus differri poterat in posterum diem, ut pacificorum omnium, Levit. c. 7. v. 16. et c. 19. v. 6. Vide Maimonidem de Oblat. Paschatis, c. 10. sect. 12. 13. 14.

Rabbi CHAJA Raba partim doctor Misnae, partim Gemarae, scripsit Tosiphtot, ann. 3979. iuxta calculum Rabbi Davidis Ganz, Chronologia Rabbinorum sub Templo II.

CHAIPHA oppid. in pede montis Carmeli situm, circa quod et Carmelum, purpurarum praecipua ubertas, quam vis purpuratiae piscationis locus hinc Scalas usque Tyriorum patuerit stadiis circiter 230. Quo referendum, quod in Guil. Tyrio Calphae vetus nomen fuit Porphyria. Ut eadem fuerit, quae Phoeniciae *porfurew\n, apud Stephanum, ex Polybii l. 5. tamquam a purpurae piscatione facto [orig: factô] nomine. Vide Sam. Bochart. Hieroz. Part. posterior. l. 5. c. 5.

CHAIRUS Arabum lingua [orig: linguâ] Babylonem significat. Cael. Rhodig. l. 8. c. 11.