CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CHILDERICUS [2] II. Clodovei II. Regis Francorum trium filiorum medius, Austrasianis Rex datus est, post fratrem Clotarium III. A. C. 674. Ebroino, qui Theodoricum in thronum evehere nisus est, cum hoc in Monasterium truso. Aemil. Sic Francorum Rex electus, crudelis in suos, nobilem Bodillonem nomine, in quodam palo alligatum fustibus caedi iussit; Indigne hoc facinus ferentes Franci, coniurationem adversus Regem inierunt, qua [orig: quâ] facta [orig: factâ], cum Rex a venatione rediisset, a suis cum uxore praegnante ext interfectus an. regni sui 12. Aemil. l. 1.

CHILDERICUS [3] III. cognomine Idiota, fil. frater, an agnatus Theodorici II. ultimus primae familiae, Gall. Rex. Hunc Zacharias Papa, a Pipino rogatus, postquam Francos sacramento [orig: sacramentô] solvisset, tonderi, Pipino [orig: Pipinô] surrogato [orig: surrogatô], iussit. A. C. 701. regni 9. uxor eius Gisela similiter in monasterium detrusa est. Vide Guil. Barclai. de Papae potest. contra Bellarm. et Ioh. Barelaii Pietatem.

CHILE regnum Americae meridionalis Chili. Populi hi omnium fortissime Hispanis restiterunt, Arausiani praecipue, a quibus ingentes clades multoties Hispani acceperunt: ita quidem ut Confoederati Belgae spem aliquando conceperint, sese auxilio [orig: auxiliô] Chilensium univerla [orig: univerlâ] Peruvia [orig: Peruviâ] Hispanos expellere posse; quam in rem missus eo cum armis navibusque Browerus Nauarchus, foedus cum iis contra Hispanos pepigit A. C. 1638. Sed negotium postea intermissum est: eo quod Chileses Batavos non minori, quam Hispanos, quibus mons Potosi aurifodinis celebertimus extorquendus erat, auri cupidine viderent flagrare; quod geus illa maxime aversatur. Unde Baldivium Hispanorum Ducem cum cepissent A. C. 1567. ut ei avatitiam exprobrarent, aurique exstinguerent sitim, ori eius liquefactum aurum infuderunt. Scripsit bellum Arausianum, quod Chilenses pro libertate contra Hispanos gesserunt, plenum Heroicorum facinorum, Alfonsus Ercilla Hispan. eleganti stylo [orig: stylô]. Coeterium regio Europae simillima est et omnium frugum, quas nos habemus, ferax; interim, ob continua bella, non adeo frequenter habitatur. Hornius, Orb. Imper. et Polit. Vide et Cile.

CHILIARCHUS nomen officii, in regia olim Persarum aula. C. Nepos, Conone, c. 3. Posteaquam venit (Donon) primum ex more Persarum ad Chiliarchum, qui secundum Imperii gradum tenebat, Tithraustem accessit, seque ostendit cum Rege colloqui velle, nemo enim sine hoc admittitur. Unde idem *ei)saggeleu\s2 Diodor. Sic. l. 16. ubi de Aristozane. Aliquando tamen officia haec separata, et Chiliarchi dignitatem *ei)saggele/ws2 seu Internuntii honore ampliorem celsioremque fuisse, colligitur ex eodem, l. seq. ubi Aristozanem primum *ei)saggele/a, postea demum ad Chiliarchi dignitatem ascendisse tradit. Idem Megisthanes vocabatur, et insuper post Regem totius regiae curationem habebat, quemadmodum apud Aegyptios Dioecetes. Nec vero dissimile, hunc unum fuisse ex Persarum *dorufo/rois2, qui ad numerum millenarium ascendebant, teste Athenaeo [orig: Athenaeô], l. 13. c. 3. quibus aliquanto viliores erant Cubicularii ad ostium palatii, quos pulourou\s2 vocabant, vel secundum Plutarchum *kateunasta/s2. Coeterum *xili/arxos2 Graecis vulgo dicitur, qui mille viris praefectus est. Quo [orig: Quô] sensu vox apud Curtium occurrit, l. 5. c. 2. Novem, qui fortissimi iudicati essent, singulis militum milibus praefuturi erant; Chiliarchos vocabant. Et Iosephum, de bello Iud. l. 3. Milites ad Centuriones, illi ad Chiliarchos conveniunt. Hieronymus talem Tribunum dixit Exod. c. 18. 35c. Vide Keuchenium aliosque ad Nepotem d. l.

CHILIASTAE Haeretici quidam, quos Millenarios Augustinus interpretatur: propter illud ex sacra pagina, 2. Petr. c. 3. v. 8. Una dies apud dominum, ut mille anni, et mille anni ut una dies, Christum super terram mille annos regnaturum opinantur. Papias, Iohann. Euangelistae discipulus auctor huius sententiae creditur, cuius auctoritate etiam Itenaeus, Iustinus Martyr, Tertullianus abrepti. Postea Nepos, Episcopus Aegypti obstinate et facunde hunc errorem defendit, a Dionysio Alex. convictus et ad Palinodiam redactus, Coracione praecipuo [orig: praecipuô] defensore, aliisque cum eo plurimis conversis: Synodo [orig: Synodô] dein Romae a Damaso Episcopo instituta [orig: institutâ] contra Apollinaristas, damnatus Chiliasmus est. Epiph. Haer. 77. Philastr. Euseb. l. 7. c. 9. Baron. A. C. 264. Sed hodie aliquibus in locis reviviscit.

CHILIOMBAE aris nonnumquam admorae, a Gentilibus. Martyrolog. de Artemio, plei/ona gou= h)/ su/mpastoi=s2 a)/llois2 a)ga/lmasi prosh=ge th\n qerapei/an. *xilio/mbas2 o(/las2 e)c e(ka/stou ge/nous2 quo/menos2 au)tw=|, Maiorem igitur, quam reliquis omnibus imaginibus, cultum exhibuit, integras chiliombas ex quolibet genere ei offerens. Vide Casaubon. ad Capitolin. in Maximo et Balbino, c. 11. Sic Miltiade victore, Thargelione mense, Atheniensibus multoties fausto [orig: faustô], xilio/mbh, h. e. sacrificium mille victimarum, oblata Diis est. Unde xi/lia u(pxe/swai, Proverb. Vide Eustathium, Odyss. g.

CHILIUS Arcas, qui Lacedaemone versatus eo [orig: eô] tempore, quo [orig: quô] Xerxes in Graeciam descendit, Spartanos dehortatus est, ne se a Graecis reliquis separarent, seorsumque sibi Isthmum muniendo consilium caperent. Polyaen. l. 5. c. 30. Ab Herodoto in Calliope vocatur Chileus.

CHILMINAR seu seu quasi dicas 40. turres, celeberrimae sunt veteris Persepolis, in Asia, reliquiae, quas plenissime descripsit Herbertus, Itiner. p. 61. et seqq. cui addi potest Petrus de Valle, Itiner. tom. 2. Earum fundamentum totum marmoreum est, ac ad 22. circiter pedes Geometricos surgit. Coetera etiam iaspide ac marmore nitent quam splendidisfime. Columnae plures quadraginta, unde loco nomen, apparent (Mandesiovius tamen 19. maiores et 11. minores tantum numeravit.) Ingressus Palatii, residuique parietes variis et artificiosissimis Regum, triumphorum, praeliorum, animalium imaginibus referti sunt; ibidem incogniti figurarum Triangularium ac Pytamidalium characteres videntur. Nec defuturum Pictoti

quantumvis industrio dicunt laborem, etiamsi toto [orig: totô] trimestri designandis rebus omnibus se impenderet: Sed quottidie inde Barbari aliquid, ad aedificia sua, auferunt, etc. Auctor Hist. Orbis Terr. Geogr. et Civ. c. 8.

CHILMORIA urbecula Hiberniae, in Ultonia provinc. et Comitatu Cavonensi, iuxta Aquam Nigram fluv. sub Archiepiscopo Armachano. 8. milliar. Angl. a Canovio, prope confinia Connachtiae.

CHILO [1] Lacedaemonius Philosophus, unus ex septem Graeciae sapientibus, Ephorus Spartan. 56. Olymo. Prae gaudio mortuus in amplexu filii Olympionicae. Eius tria dicta Delphis in Apollinis templo fuerunt, Plinio [orig: Pliniô] teste, l. 7. c. 32. Nosce te ipsum; Nil nimium cupias. Comes aeris alieni, atque litis est miseria. Cetera eius apophthegmata sic exposuit Ioannes Stobaeus.

*pi/nwn mh\ polla\ lalei=n, a(marth/seis2 ga\r.
Inter pocula ne multum loquere, delinques enim.

*mh\ kakolo/gei tou\s2 plhsi/ous2, ei' de\ mh\ a)kou/sh|, e)f' oi(=s2 luphqh/sh|, Ne sis maledicus in proximos, sin minus audies, quae tibi molesta erunt. *e/pi\ ta\ dei=pna tw=n fi/lwn brade/ws2 poreu/ou, e)pi\ a)tuxi/as2 ta xe/ws2. Ad conviviae amicorum tardus eas, ad calamitates autem cito.

*(h glw=ssa/ mh\ proxe/tw tou= nou=,
Fac ne lingua tibi mentem praecurrat.
*zhmi/an ai(rou= ma=llon, h' \ ke/rdos2 ai)xro/n,
Damnum potius elige, quam turpe lucrum.

*)en o(dw=| mh\ sp eu=de proa/gein, mhde\ th\n xei=ra kinei=n, maniko\n ga\r, In via non acceleres pergendo, neque manum moveas, insanientis enim indicium est. Tria eius, quae difficilia dixit esse, commemorat Laertius, l. 1. c. 69. primum quidem a)po/ r(r(hta siwph=sai, arcana retinere, alterum xolh\n eu)+ diaqe/sqai, otium recte disponere, tertium a)dikou/menon du/nasqai fe/rein, iniurias tolerare posse. Nomen accepisse videtur a)po\ tw=n xeile/wn, ut Labiones, et Labieni, apud Romanos, a labris, et labiis. Lucretius, l. 4. v. 1162. nominat Labtofos. Ita de Chilone Sosipater Charisius, Festus, et Velius Longus. Fuit etiam Chilo Catonis servus Grammaticus. Nic. Lloydius.

CHILOA oppid. Americae meridionalis in regno Chiles, in insul. maris Pacifici, a quo sinus adiacens Archipetagus Chilvensis, seu Chiloensis, seu de Ancud, a multitudine insular. Proprios incolas habet dominos.

CHILONIS Cleadae filia, uxor Theopompi Regis, quae quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] virum ab Arcadibus captum liberarit [orig: liberârit], vide Polyaeb. l. 8. c. 34.

CHILONIUM urbs Ducatus Holsatiae, Kiel. Duci paret, portu gaudet satis commodo [orig: commodô], in maris recessu, ad ostia fluv. Suentini, ex Ploenensi palude elabentis, cum emporio satis frequenti, arce in loco editiori, et Academia [orig: Academiâ] recens erecta [orig: erectâ]. Ibi Ducalis Holsatiae comitia singulis celebrantur annis. Media inter Lubecam et Flensburgum est. 4. leuc. a Rensburgo in Ortum.

CHILPERICUS I. nonus Francorum Rex, fil. minor natu Clotharii I. ex Charegonde, primo Suessionum Rege, dein post mortem fratris Chereberti, totius Franciae. Contra Sigebertum fratrem, aliquot praeliis victor, ingenio [orig: ingeniô] et facundia [orig: facundiâ] pollens, aliqua [orig: aliquâ] quoque zeli, in conversione Iudaeorum ostensi, specie. Cetera Nero et Herodes sui temporis, naturae monstrum, tres duxerat uxores, quarum Audoveram primam repudiavit, ac velatam in coenobio conclusit, alteram Calsontam, Arthanagildis Visigothi filiam noctu strangulavit, ad hoc per Fredegundam concitatus, quam postea duxit uxorem, omnibus subditis ob facinora horrenda, obscenasque libidines, quod singulorum toros foedaret, ac turpiter conspurcaret, exosus. Hunc denique Fredegunda, eius uxor impudica, ex venatione redeuntem sub vesperam, in gratiam Landrici, imo ab hoc ipso, A. C. 584. occidi curavit, regni, cum fratribus 23. cuius corpus in templo S. Germani de pratis, Parisiensi suburbio iacet, quod una cum Fregedondes repertum, A. C. 1643. Ann. Franc. Gregor. Turonens. l. 5. et 6. Aimoin. l. 3. Fredegar. Sigeb. Venantius Fortun. etc.

CHILPERICUS II. in Francorum Regem electus, prius Daniel Sacerdos vocatus, regnavit, post patrem Childericum II. Clothario [orig: Clothariô] enim IV. mortuo [orig: mortuô], Rainfredus Maior Domus aemulus Caroli Martelli, illum e Monasterio extractum in throno reposuit, Ducemque exercitui praefecit. Sed victo huic a Carolo, Clotarius oppositus est, qui paulo post obiit. Ipse Chilpericus Novioduni A. C. 720. regni 5. vel sexto [orig: sextô], obiit. Continuator Gregor. Turonens. c. 106. 107. et seqq.

CHIMAERA [1] urbs Epiri in Macedoniae confinio intra montes Ceraunios, la chimera, vel Chimera, inter Aulonem ad Borem, et Corcyram ad Meridiem 30. mill. pass. Item urbs Siciliae. Stephan.

CHIMAERA [2] mons Lyciae ignivomus, in cuius cacumine leones habitant: in medio autem, ubi pacuis abundat, caprae; in radicibus autem serpentes. Hinc factus fabulae locus, Chimaeram monstrum esse, quod flammas evomat, caput et pectus leonis habens, veutrem caprae, et caudam draconis. Lucretius, l. 5. v. 903.

Qui [orig: Quî] fieri potuit, triplici cum corpore ut una
Prima leo, postrema draco, media ipsa Chimaera,
Ore foras acrem efflaret de corpore flammam?

Quoque Chimaera iugo mediis in partibus ignem,
Pectus et ora leae, caudam serpentis habebat.

Et quoniam Bellerephon Glauci fil. montem hunc habitabilem reddidit, Chimaeram fingitur occidisse. Haec fere Servius in illud Virg. Aen. l. 6. v. 288.

Ignem eius accendi aqua [orig: aquâ], exstingui vero terra [orig: terrâ] aut faeno [orig: faenô] Cresias tradit. Plin. l. 2. c. 106. Finxerunt filiam fuisie Typhonis. Hesiodus ex Hydra natam affirmat, Theogon. v. 319.

*(h de\ xi/mairan e)/tikte pne/ousan a)maima/keton pu=r,
*deinh/n te mega/lhn te, podw/keate, kraterh/n te,
*th=s2 d' h)=n trei=s2 kefalai/. mi/a me\n xaropoi=o le/ontos,
*(h de\ ximai/rhs2, h(d' o)/fios2 krateroi=o dra/kontos,
*pro/sqe lew\n, o)/piqen de\ dra/kwn, me/ssh de\ xi/maira,
*deino\n a)popnei/ousa puro\s2 me/nos2 ai)qome/nsio.

*triswmatos2 appellatur ab Euripide, in Ione. Etab Horat. l. 1. Carm. Od. 27. v. ult. Triformis:

Nam te nec vasti genuerunt aequora Ponti,
Nec flammam volvens ore Chimaera fero.

Vide Bochartum, de Phoen. colon. l. 1. c. 6. extr. Et Caesium, in Caelo Astronomico Poet. p. 219. Nic. Lloydius.

CHIMAEUM oppid. Belgii, cum castro, in Hannonia, Principatus titulo [orig: titulô] clarum, 2. leuc. a Mariaeburgo, 4. a Rupe Regia versus Arduennam silvam et confinia Companiae. Ad Album fluviol. 5. leuc. ab Avenna.

CHIMERA navigii species, apud Paulum Diaconum, Miscell. l. 20. p. 625. et Anastasium Bibliothec. in Historia Eccles. p. 122. muriobo/la ibidem reddit Theophanes, muroa/gwga habet Codex Peirescianus, apud Car. du Fresne Glossar. Vide in voce Chimaera.

CHIMERII populi Asiae, Amazonibus proximi. Sic etiam dicuntur, quicumque occupatas frigoribus terras incolunt.

CHIMERIUM Phthiotidis mons in Thessalia. Plin. l. 4. c. 3. Stephano autem promontorium Thosprotiae est.

CHIMES Graece *xi/mhs2 seu *xu/mhs2, Propheta, inter praecipuos Chemiae seu Alchymiae repertores, miris laudibus effertur, ab iis, qui hac de Arte aliquid memoriae prodiderunt. Zosimus hinc Panopolita, *xu/mhs2 de\ kalw=s2 a)pefh/nato, e(\n ga\r to\ pa=n, kai\ di' au)tou= to\ pa=n ge/gone. e(\n to\ pa=n kai\ ei)mh\ wa=n e)/xh| to\ pa=n, ou) ge/gone to\ pa=n' dei= ou)=n se tou=to ba/llein to\ pa=n, i(/na poih/sh| kai\ to\ pa=n, Chymes vero praeclare dixit unum enim universum et per ipsum umversum factum est. Unum universum, quod si non universum contineret, universum non esset. Oportei igitur te adhibere universum, ut facias universum. Et paulo post, ubi cum Chimen vocat, ou(/tw kai\ *xi/mhs2 ei)s2 pollou\s2 to/pous2, kai\ ma/lista th\n di' e)ludri/ou, ou(/tw kai\ *pibh/xes2, etc. A quo proin et Arti nomen inditum, placer nonnullis. Salmas. ad Solin. p. 1098.

CHIMMAM urbs iuxta Bethlehem. Ierem. c. 41. v. 17. Item nomen viri. 2. Sam. c. 19. v. 37. Barzillai filii. lege Chimham.

CHIMO , Aegypti pagus ad mare Mediterraneum. Ptol. Cacobario, teste Ortelio [orig: Orteliô]. Thevetus turrim Arabum ex ea facit. Cynossema forte Strabonis est. Restituit hoc vici nomen Polyaeno, c. 28. in Maga com. 2. l. 2. Casaubonus.

CHINA [1] Gall. la Chine, Tartaris Mangin, quo [orig: quô] nomine quod Batbarum est significant, ipsis Chinensibus Chunghoa et Chumque, i. e. Medium regnum, seu medius hortus, quia in medio Mundi se esse dicunt, tegnum est Orientis amplissimum, cui a Cin Imperiali familia nomen.Hippophagorum regionem esse inde colligunt quidam, quod incolae equina [orig: equinâ] non minus, quam bubula [orig: bubulâ], vescuntur, quamvis illud Tartaris frequentius. Ab Oriente Oceanum habet Chinensem, a Borea Murum illum famosum, quo [orig: quô] separatur a Tarcaria, regnisque Niuche, Niulhan et parte Tanyu: Quae ad Austrum vergunt, ambiunt regna Preste Ioan, Geo seu Cangingu, Tibet, Laos, Mieu, Pegu, Tunking demum et Cochinchina. Triginta circiter gradus in longitudinem porrigitur, a Capite seu Promontorio Ningpo seu Liampo urbis, ad Arasaeosseu Damasios usque montes. Latitudo est ab 18. gradibus usque ad gradus 42. Provinciis constat 15. quarum nomina vide infra: Earum 6. priores Boreales sunt, habentque Regiam Peking; novem posteriores Australes, quas Kiang fluv. separat, Regia [orig: Regiâ] gaudent Naking. Coeterium urbes exstantiores hic [orig: hîc] fere sunt 150. inferioris vero ordinis ad 1222. Regio abundat carnis pisciumque copia [orig: copiâ], fluviorum commodis, fodinis, incolis. Provinciae Kiangsi urbem Inocheu commendat elaboration ac copia scutellarum Chinensium, quas Porcellanas vocant; quae nullibi praestantiores, quam in vico Feuleang civitatis fiunt, ad quem ex urbe vicina Hoeicheu terra idonea his vasis conficiendis advehitur. Patiuntur haec eduliorum etiam ferventium vim sine noxa, et quod mirandum, frusta inter se elaviculis aeneis filoque [orig: filôque] consuta non minus fideliter concreditum servant liquorem. Sutoriae huius artis periti totam passim regionem petambulant, ad foraminula efformanda subtilissimo [orig: subtilissimô] terebello [orig: terebellô], cui ex adamante cuspis, utentes, etc. In provinc. Peking hoc compendium aurigationis habent, ut

plaustrum una [orig: unâ] rota [orig: rotâ] instructum unoque [orig: unôque] illius medium occupante, arque eidem aliis duobus utrinque assidentibus, vir medioctis noboris, ligneis vectibus non minus secure quam velociter promovere possit: unde fabulae de curribus in China, quos venti agitent, origo, etc. Hodie regnum hoc amplissimum ac antiquissimum Tartaris subest, a que virgo Tartarica a Chinensium Principe vim passa est, citca A. C. 1645. Nec Chinenses, praeter panca quaedam in extremis Australibus loca, quidquam habent reliqaum: manet tamen genti libertatis et patrii ritus amor, unde Formosa iuful. ab exulibus occupata et rasura Tartarica hactenus pertinaciter reculata. Hodierni Regis Tartarico Chinensis, habitus vaeris draconibus volucrumque pennis, nec non inaestimabilis pretiii gemmis perlisque exornatus est: Ad Regem admissi pendentibus brachiis solio adstant, statuarum ad instar immobiles, Kircherius, Chin. l. 2. c. 10. qui paulo post de priorum quoque Regum cultu haec addit: Rex seu magnus Momarcha Sinarum, ante Tartarorum irruptionem, cum olim in tribunali procedebat, e loco superiore ad infer iorem fenestram, ceu Numen quoddam, se conspiciendum praebebat, manu eburneamtabulam ad vultum contegendum gestans, nec non et aliam dimidio [orig: dimidiô] cubiti latam, integro [orig: integrô] longam, supra regium diadema frontemque, e qua tabula lapilli summi et inaestimabilis pretii ita in fila inducti dependebant ut frontem ac vultum omni ex parte tegerent, et intuentium oculis etiam praesentem affectata [orig: affectatâ] quadam [orig: quâdam] divinitatis specie subducerent.

Pekinga Peking. Xansia Xansi. Xensia Xensi. Xantunga Xantung. Honania Honan. Suchvena Suchuen. Huquangia Huquang. Kiangsia Kiangisi. Kiangnana seu Nankinga Nanking. Chekianga Chekiang. Fokiena Fokien. Quantonia Quantung. Quangsia Quantgsi. Queichea Queicheu. Iunnama Iunnan. Quibus accedit Leantung regio, Tartarorum regnis Niuche et Niulhan vicina, atque siun maris Cang dicto [orig: dictô] et magno [orig: magnô] muro [orig: murô] Chinensi intercepta: dein Corea seu Chaosien, ambae quidem Sinensium imperio, sed non provinciis accensitae. Videantur, praeter M. Martinii Atlantem Sinicum, Blaevii tomus 6. Atlantis, Nic. Trigaltii Sacra expeditio, P. Alvari Semedo Relatio de Mon. Chinensi, Kircheri China. Ioh. Neuhofii Gesandschafft der Ostindianischen Gesellschaft an den Tartarischen Cham, etc. inprimis vero Adami Preyelii, Sina et Europa: vide quoque in voce Sinae et hic [orig: hîc] infra.

CHINA [2] monumentis qua sacris qua profanis illustrata; in qua de admirandis Artis et Naturae, in triplici eius Regno, spectaculis aliarumque terum memorabilium, tum de China, tum de Tartaria, vicinaque India enarrationibus, fuse agitur: Opus, Athanasii Kircheri, ob incognitarum hucusque retum novitatem, rarum ac curiosum: prodiit Amstelodami A. C. 1666. in fol. lingua [orig: linguâ] Latina [orig: Latinâ], Gallica [orig: Gallicâ] A. C. 1667. et Belgica [orig: Belgicâ], eodem [orig: eôdem] anno [orig: annô] editum.

CHINAPHAL Mauritaniae Caesariensis fluv. Celefe, et Acafrau, Marmolio [orig: Marmoliô] teste.

CHINDAS-WINTHUS vel CINDALVINDUS Visgorthorum in Hispania Rex XXIX. successit Tulgae, A. C. 642. Princeps bellicosus, filium Recesvindum consortem regnifecit, et extiuctus A. C. an 649. au 651. successorem reliquit. Videibi.

CHINGIS Kan, Imperii Tartarici fundator. Tartari namque, postquam vel Turcarum, vel Nestorianorum Imperatori ex familia Karai, circa Sinam potentissima [orig: potentissimâ], obnoxii fuissent, quidam Tamachin, excusio [orig: excusiô] iugo [orig: iugô] et in Teduccanis campis superato [orig: superatô] Ioanne Imperatore Nestorianorum, compositis domi rebus, cunctas Tattarorum per Scythae solitudines dispersas hordas, ad signa et commilitium, evocavit, ac cum innumerabili exercitu, fugatis Bagdadum Chorasmiis, in Persiam irrupit, et tota [orig: totâ] fere Asia [orig: Asiâ] perdomita [orig: perdomitâ], Chingis Khan, h. e. Rex Regum, appellatus est, ac Tartarici Imperii, quod omnium toto [orig: totô] Orbe amplissimum fuit, conditor, Barbaros Scythas hactenus pecuaria [orig: pecuariâ] arte inopem trahentes vitam, legibus et disciplina [orig: disciplinâ] militari instruxit, A. C. 1187. Id vero inprimis omnibus suis persuasum voluit, suis Successorumque suorung mandatis, qualiacumque demum essent, caeco [orig: caecô] obsequio [orig: obsequiô] esse parendum. Praeter quod multas alias Constitutiones tulit, quae Tartarica [orig: Tartaricâ] lingua [orig: linguâ] Iafak Schinguis Khan, i. e. Leges Regiae, appellantur, teste Haitone Armeno [orig: Armenô], c. 17. Sic itaque Unkano [orig: Unkanô] Nestorianorum Imperatore victo [orig: victô], magna [orig: magnâ] eum ditionum parte exuit; atque Persia [orig: Persiâ] Indiaque [orig: Indiâque] victoriis peragrata [orig: peragratâ], usque ad Tigrim ac Volgam fluvios, cunctis Regionibus est potitus. Moriturus filiis suis quatuor ditiones sic dispertiusest, ut primogenitum Magnum appellari Chamum Regemque Regum, cuius Imperio reliqui tres fratres subessent, vellet; dictus autem is est Octai seu Hocota. Filio alteri Tuksi, omnes provincias Occidentales ad fluv. Volgam dedit, nimit. Detschs seu Tartariam desertam, Russiam, Cumaniam, Bulgariam, Gothiam, Alaniam, alias. Tertius Schagadai, a Patre accepit provinclas Mavaranachariam, Corasmiam aliasque ad Orientem sitas regiones, quae universae postea a conditore, Schagadai uno [orig: unô] nomine appellatae sunt. Quartus ultimusque Septentriovalia Regna nactus est, quae maiorem partem Europaeis nobis sunt ignota. Sic ex uno Imperio Schinguis Chani, quatuor Regna magna sunt orta; Destense, Schagataiense, Katainum et Persicum. Ex Schagataiae Metropoli Samarkand ortus Temurkenk, vulgo Tamerlanes, ad summum fastigium rem Tartaricam evexit, hodiernorum auctor Mogolorum, qui amplissimum ditissimumque intra Gangem Indiae Imperium hodieque obtinent. Reliqua quomodo iterum in minores partes lacerata, quidque etiamnum ex iis restet, suis locis videbitur. Georg. Hornius, Orb. Imper. et Polit. Vide quoque infra Schingius Khan.