CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CIVITAS Vetus [2] Citta vecchia , seu Medina incolis, urbs Africae, Melitae insulae alias praecipua, et in meditullio insulae, in colle, probe munita ab equitibus Melitensibus, et alias obsessa a Turcis irrito [orig: irritô] conatu.

CIUN Arabicum Nomen, cuius meminit Amos, c. 5. v. 26. ubi Hebr. est Chiun, quam vocem retinuit Chaldaeus Paraphrastes, item Aquila et Symmachus: Vulgata reddit Imaginem. Saturnum exponunt plurimi praeeunte Aben-Esra [orig: Esrâ], sed Molochi mentio, qui Saturnus, antecessit, cui proxime subditur Chiun; aliud itaque nomen erit a Saturno, h. e. Sole. Nempe uti Bel et Nabo, ita Moloch et Ciun se habent, qui ut loco subduntur, ita dignitate consequuntur. Utroque igitur Luna significabitur. Quod si in masculo Numine persistendum erit, non Saturni et it stella Ciun, sed Hesperi sive Luciferi, cui in cultu semper potior, quam Saturni stellae, honos fuit. Lunam vero intelligi mavult Vossius, tum quia is Lunae honos magis convenit; tum maxime, quia Arabes non alios agnovere [orig: agnovêre] Deos, quam Dionysum, h. e. Solem, et Uraniam, h. e. Lunam. Vide eum de orig. et progr. Idolol. l. 2. c. 23. ubi avoque de voce Remphan, quam LXX. in Amos et eos secutus Lueas in Actis, c. 7. v. 43. pro Ciun habent: ut et supra in voce Chiun.

CIUS alias CIO fluv. Bulagariae. Oritur ex Rhodope monte, et in Danubium influit, prope Durostorum oppid.

CIZYCENUS Atheniensis, insignis Geometra. Voss. de Scient. Mathem. c. 13. §. 4. p. 49.

CIZYCUM urbs Asiae, ad Propontidem. Olim Metropolitae sedes, sub Patriarcha Constantinopol. Hodie clara ob insulam ruderibus suis oppositam, unde marmor Cyzicenum eruitur. Olim pomum Eridos Graecis, thucyd. l. 8. Pinet. Cosmogr. Ptol. Plin. l. 5. c. 32.

CLABULARE l. 1. Cod. Theodos. de Curios. Hi vero pervigili diligentia [orig: diligentiâ] providebunt, ne quis citra evectionis auctoritatem moveat cur sum vel amplius postulet, quam concessit evectio; ne habens unius copiam rhedae, flagitet duas: aut rhedam usurpet, cui birotum, vel veredum postulet, cui claulare permissum est: carri genus est, quod clabulas habet; adiuctivum substantive sumptum, pro Clabulari carro. Continentur enim verbis his omnia, quae in publico cursu movebantur vehicula, rhedae, birota, vereidi et clabularia vel carra, quae alias angariae dicebantur. Sensusque est, ne veredum postulet, seu ne velocem cursum usurpet, cui angaria tantum permissa fuerit. Clavularius enim cursus angarias tantum habuit, h. e. plaustra vel carra ferendis oneribus et impedimentis, transvehendisque speciebus publicis, destinata, quae non multum celeriter ibant, utpote a bobus tracta: unde velocem et Clavularium cursum distingui legimus passim. Dicebatur autem Clabulare vel Clavulare carrum, quod undique clavulis erat confixum et contextum, capsumque ex clavulis factum habebat, ad res, quae imponerentur, retinendas ne defluerent. Quod hodieque in carris onerariis fierei videmus, quae undique vallantur et sudibus, vel clavulis muniuntur, ne onera imposita decidant. Latini Capsum vocabant. Isidorus, Capsum carruca undique contexta: nam capsum est xara/kwma. Verum in carris publicis et quae Clavularia dicta sunt, ordine fixae videntur fuisse clavulae, ut in carris hodiernis videmus, non craticio [orig: craticiô] opere contextae et invicem complicatae, qualia sunt, quae vulgo Tumberella Galli dicunt, et quae proprie sirpeae Latinis vocatae, etc. Vide Salmas. ad Capitolin. in Pio, c. 12. Vales. ad Marcellin. l. 20. et Iac. Gothofredum, ad l. 24. Cod. Theodos. de Cursu Publ.

CLADINUS Sultanus Iconiensis, ob Tartaros, e regno fugiens, Otrugarelem primo Carmaniae praefecit, dein filium eius Ottomannum Regem Carmaniae creavit, sieque Turcicae potentiae fundamenta iecit. A. C. 1296. Calvisius, in Chron.

nomen proprium Trapezitae. Alias *kla/doi Graecis, rami sunt arborum, inprimis in palma, rami e trunco, qui ste/lexos2 dictus est, enati. Unde Clava Latinis, h. e. baculus ex ramo cum nodis praeciso: nam kla/da quoque ramus, et Aeolice kla/ba. Tralatitie kla/doi iisdem dicuntur brachia seu rami fluviorum: item in cornibus cervorum cornicula, quos ramos quoque Latini appellaverunt. Habere autem hi cornua ramosa in trimatu incipiunt, tuneque kladi/ai dicuntur: et sexennes usque ad sedecim ramos capite gestant, a quo tempore ramulorum cessat augmentum. Unde pater. deceptum esse Plinium, l. 8. c. 32. cum singulos tantum quotannis ramos adici cervorum cornibus, scribit. Salmas. ad Solin. p. 221.

CLAEON Fons Phygiae apud Celaenas, faxa egerens. Plin. l. 31. c. 2. Dictus a fletu, ut fons illi vicinus Gelon a ridendo appellatur.

CLAGEFURTIUM quibusdam Claudia, Carinthiae, sive potius Carinthiae regio, Sclavonicae urbs ampla, cuius cives furibus sunt inexorabiles. Levis enim suspicio gravissime nocet huic, qui rem funrto [orig: funrtô] parare putatur, nam inauditus rapitur ad crucis supplicium, nec defensioni, aut purgationi locus datur. Post diem tertium supplicii de mortuo iudicant, quem si insontem fuisse cognoverint, splendide sepeliunt, sin vero sontem et reum, pendere sinunt, 2. milliar. distat urbs a Savo fluv. Sedes olim Carinthiae Ducum. Cluver. Merc.

CLAMARE in L. Salica, Si quis alterum vulpiculam clamaverit, et apud Luxurium, ad convivium clamare, pro vocare est. Statius, Theb. l. 3. v. 169.

Nec minus interea digesta [orig: digestâ] strage suorum
Hinc Chthonium coniux, hinc mater Penthea clamat
Astyoche --- -

pro deplorare ac lamentari. Unde Conclamati, iam exurendi, quo de ritu vide Servium ad Virgilium, Aen. l. 6. Apud eundem Statium, Thebaid. l. 6. v. 13.

--- - quoties animosa resumit
Leucothae gemitus, et amica ad littora festa [orig: festâ]
Tempestate venit; planctu conclamat uterque
Isthmus --- -

pulchre exprimit sonitum undae illiase cautibus; quem Accius ele gantissimis his anapaestis imitatur,

Atque ubi curvo littore latrans
Unda sub undis labunda sonat.
Simul et circum magnitonantibus
Excita saxis, saeva sonando
Crepitu clangente cachinnat.

Sed divinius Homerus inimitabili illo [orig: illô], Il. r. v. 265. h)i+o/nes2 boo/wsi: quod Platonem, Poesi intentum, eam relinquere coegit et ad Philosophiam animum applicare, ut apud Eustathium legimus, eo [orig: eô] quod vim dicendi Homericam assequi se posse desperaret. In Ecclesia Romana Clamare et Clamari, Monachi dicebantur, in Capitulo, quoties de delictis alios accusabant, aut ipsi accusabantur. Statuta Ordinis Sempringham. Distincte probibemus, ne alique Monialis in Conventu exsistens, ad Corpus Christi accedat Dominica, nisi ordinate clamaverit in hebdomada, privatim vel publice, si delictum privatum vel manifestum viderit, unde regularis clamatio fieri debeat, exceptis valde iuvenibus, vel valde vetulis. Quod quo [orig: quô] modo [orig: modô] fieri debeat, sic docet Liber Ordinis S. Victoris Par. MS. c. 33. Dum clamores facit, nemo loquatur, nisi qui clamorem facit et Abbas et qui clamatur. Qui clamorem facit, inprinis sic dicat: Clamo rem de fratre illo; qui autem clamatus fuerit, mox ut audierit nomen suum, nihil prorsus in sede sua respondeat, sed veniens coram Abbate, prius inclinans, postea erigens se, coram ipso stet, patienter exspectans hoc, quod frater suus super ipsum clamare habet. Qui autem clamat, non exaggeret clamorem suum, nec quaerat circuitiones verborum, sed aperte dicat, Ille fecit hoc. Audito [orig: Auditô] clamore, si culpabilem si cognoverit statim veniam petens, humiliter culpam suam confiteatur. Si autem si culpabilem non recognoverit, dicet breviter stans, Domine, non recordor me hoc fecisse aut dixisse, quod Frater dicit. Tunc ille, qui clamavit eum, ipsam clamationem non repetat: ipse vero prius, inclinans iubente Abbate, eat sedere. Quod si aliquis videt, Fratrem suum negare, quod verum est, bene licet ei de eo, quod vidit, vel audivit, testimonium perhibere. Sciendum vero est, quod ille, qui clamoreem facit, non faciet clamorem super illum, qui clamavit etc. Plura in hanc rem vide apud Car. du Fresine Glossar. Hinc formula Gallis frequens, Crier quelqu'un etc. Nec omittendum, quod clamare contra, pro plaudere quoque occurrit, apud saepius praedictum Statium, Theb. l. 8. v. 750.

Qualis ab Arcadio rediit Tirynthius antro,
Captivumque suem clamantibus intulit Argis,
Erigitur Tydeus --- -

Ubi Lutatius, cum admiratione faventibus; et alter Scholiastes, Clamore sibi faventibus. Sic Clamor, pro plausu, eidem v. 722. eiusd. libri

CLAMATOR Angliae Principalis cum suis Subclamatoribus, in Parlamentis Anglicis: cuius officium Clamatoria dictum, olim folebat esse unitum Ostiariae seu Ostiarii officio, ut est in libro de modo tenendi Parliamentum: ubi de munere Clamatoris ista habentur, Clamator Parliamenti stabat vontra ostium Parliamenti, et Ostiarius denuntiabit sibi clamationes suas. Rex solebat mittere Servientes ad arma ad standum per magnum spatium extra ostium Parliamenti, ita quod nulli impressiones nec tumultus facerent, circa ostium, per quod Parliamentum ingreditur, sub poena captionis corporum suorum: quia de iure ostium Parliamenti non debuit claudi, sed per Ostiarium et Servientes Regis ad arma custodiri.

CLAMATULICORUM Regio memoratur Plinio, l. 3. c. 4. ubi Narbonensem Provinciam describit, At in ora Massilia Graecorum Phocensium foederata, promontorium nomine Citharista, regio Clamatulicorum, dein Suelteri, supraque Verucini: in ora autem hac etc. Quod Clamatulicos vel Clamatullicos nomen dedisse loco inter montes posito et mari proximo, atque etiam a Suelteris Foroiulioque non multum distanti, qui hodieque a nomine gentis, detracta [orig: detractâ] prima [orig: primâ] litera [orig: literâ]; Ramatuelle dicatur, quasi Lamatullica, contendit Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Suelteri.

CLAMECIACUM oppid. Gall. in Nivernensi provinc. ad Icaunam fluv. 9. leuc. ab Altissiodoro in Austrum, totidem circiter a Charitate in Ortum. Ibi residet Episcopus dictus Bethlehe mensis. Vulgo Clamecy.

CLAMOR in praeliis, apud plerasque bellicosas gentes in usu semper fuit. Romanis certe, militarium rerum, is qui alii, peritissimis, eum Livius tribuit, ut cum Marcellus Hannonem et Epicidem primo clamore et impetu fudit, l. 25. in fin. et alibi passim. Poenis item, quorum ne clamorem quidem atque impetum primum, exercitum Fulvii sustinere potuisse, eod [orig: eôd]. l. c. 21. memorat. Sic de Germanis Tacitus, de Mor. Germ. c. 3. ituros in praelia canere et esse illis carmina, quorum relatum Barditum vocaverint (an Blaritum, quod Althamerus mavult, hodieque enim blarren Germanis clamare est) eoque [orig: eôque] non tam vocis, quam virtutis concentu, affectare praecipue asperitatem soni et fractum murmur, obiectis ad

os scutis, quo plenior et gravior vox repercussu intumesceret, scribit. c. 3. §. 1. Idem de Persis simul, ac Macedonibus: Indis quoque Curtius memorat, l. 3. c. 10. et. l. 9. c. 4. et 8. de Britannis, rursus Tacitus, l. 14. Annal. c. 35. Sed et Gallis, cantus ineuntium praelium et ululatus et tripudia et quatientium scuta in patrium quendam morem horrendus armorum crepitus, tribuitur apud Livium praefatum, l. 38. c. 17. De Hispanis Silius, Punicorum l. 10. v. 230.

--- - ritu iam moris Iberi
Carmina pulsata fundentem barbara cetra [orig: cetrâ].

De Lusitanis Diodor. Sic. l. 5. In bellis ad numerum incedunt et carmina canunt, cum aggrediuntur hostem De Parthis Plut. in Vita Crassi, Postquam prope hostem perventum est, datumque a Duce signum, ilico gravi sonitu, terribilique fremitu tota remugit planities. De Hibernis Staniburstus, Rer. Hibernic. l. 1. Quoties ad manus et pugnam venitur, alta [orig: altâ] voce Pharro, Pharro, inclamant. De Turcis Constantinopolim obsidentibus, Illalla, illalla, Mahometh Russolalla, h. e. Deus est et semper erie, et Mahomerh est ervus eius, alta [orig: altâ] voca clmasse [orig: clmâsse], inter buccinarum tympanorumque strepitum, refert Leon. Chiensis: quem clamorem eos hodieque in praeliis sollennem servare, notum est. De ipsis vero Israelitis, Ierichuntem invasuris, legimus apud Iosuam, c. 6. v. 5. s. Deum ipsos iussisse, cum insonuisset vox tubaelongior et concisior, et auribus eorum increpuisset, conclamare omnem populum vociferatione maxima [orig: maximâ]. Rationem suppeditat Carsar, de Bello Civ. l. 3. c. 92. ubi Pompeii consilium qui id omiserat, damnans, Non frustra, inquit, antiquitus institutum est, ut signa undique concinerent, clamorem universi tollerent: quibus rebus et hostes terreri et suos incitari existimaverunt. Unde et Cato Sen. Verba plus, quam gladium, et voces plus, quam manum, hostes fugare attonitosque reddere; sibique invisum esse militem, qui clarius sterteret, quam inclamaret, dicere solitus fertur, apud Plutarchum in Vita eius, c. 3. Vide Matthiam Berneggerum, Quaestion. ad Taciti Germ. c. 8. ut et supra, in voce Cantio, item Christus vincit, qui Christianorum Graecorum Latinorumque militaris fuit clamor, alibique passim. In Gallia. Clamor de Haro, seu Harou, in Normannia potissimum obtinet, et inclamari solet, dum crimen aliquod capitale perpetratur, v. g. furtum, incendium, homicidium etc. Tum enim ii, quorum aures vox haec verberat, ad reum persequendum foras exire tenentur eumque detinere, si pote est, ac Iudicibus tradere: quod si id negligant, Principi, aut domino feudali, qui ius gladii habet, in cuius territorio crimen commissum est, emendam praestant et exsolvunt. Igitur ius habere dicitur clamoris de Harou, qui alta [orig: altâ], ut aiunt, iustitia [orig: iustitiâ] gaudet. Cuiusmodi autem fuerit vel sit Clamor hic eiusque cognitio aut iurisdictio, docet pluribus Car. du Fresne ex veter. Consuetud. Normanniae MS. 1. Part. 5. distinct. c. 5. Atque hinc Haro interdum usurpatur de quovis clamore, qui in tumultibus excitari solet, apud Froissardum passim: Imo et in praelio Bovinate inclamata vox haec a Fecialibus legitur. Origo Clamoris probabili coniectura [orig: coniecturâ] Rolloni, primo Neustriae Duci, adscribitur, qui voluit, ut si in ditione sua quispiam inveniretur vel homicida aut incendiarius, aut gravioris ulterius criminis reus, statim clamore sublato [orig: sublatô] Ha Roul (quasi auxilium Rollonis im ploraretur) indigenae ac vicini in eum irruerent, captumque Iudici exhiberent etc. Vide Car. du Fresine in voce Haro. Quis vero clamonrem militarem ordiri consueverit, dicemus infra voce Intersignum, it. Vexillum Regale.

CLAMPETIA locus Italiae in Brutiis. Plin. l. 3. c. 5. Mela, l. 2. c. 4. a freto Siculo versus Galliam et Varum flumen progrediens; Hinc, inquit, in Thuscum mare est flexus, et eiusdem terrae latus alterum Medama, Hippo, nunc Vibon, Temesa, Clampetia, Blanda, Buxentum, etc. Apud Livium, l. 40. corrupte Dampetia legitur. Latini omnes hanc Clampetiam vocant, addita [orig: additâ] litera [orig: literâ] tertia [orig: tertiâ] initiali, ut in multis aliis vocabulis, cum Graeci *lampeti/hn illam appellarint [orig: appellârint]. Sic Stephanus ex Polybio. Lycophroni vero est *la/mpetis2 Poetice pro *lampeti/a. Male vulgo *lampe/ths2. In situ eius quoque omnes fere conveniunt, ut sit Mantia sive Amantia hodierna. Nic. Lloydius.

CLAN apud Skenaeum ad Statuta Wilhelmi Scotiae Regis, c. 28. ubi de Lege, quam Scoti vocant de Clan Makduff, priscis Scotis, qui montani et silvestres dicuntur, tribum significat seu multitudinem hominum, ab uno communi parente seu stipite descendentium. Idem Car. du Fresne, in voce Clan.

CLANCULARIA a Celso per convitium Christiana Doctrina aapellata est, ob varia eius Mysteria, quae olim sacro silentio involvebantur, neque cum Catechumenis aliisque, nisi probe prius institutis, communicabantur, uti dicemus passim infra, inprimis in voce Norunt [orig: Nôrunt] Fideles. Contra quem proin sic Origenes, Quod vero quaedam insunt (in Religione nimir. Christiana) quae non communicantur quibusvis, id non solum Christianae doctrinae proprium est, verum etiam Philosophicae. Nam et illi Exteriorem et Penitiorem doctrinam habebant; et alii Pythagoram audrebant, contenti ipsius auctoritate: alii secrete discebant rationes non evulgandas in profanos nondum purgatos. Quam eandem rationem etiam Aegyptiorum, Persarum, Syrorum, Indorum, plurimorumque aliorum populorum Sapientes, tenuisse, paulo post indicat. Vide Tob. Pfannerum, System. Theol. Gentil. purior. in Addendis, p. 519. 520.

CLANCULARII ex Anabaptistis illi dicuntur, qui fidei confessionem minime necessariam iudicant. Iidem quod in hortis convenite soliti, Hortularii dicti, Florimond. Raimondus, l. 2. c. 15. n. 3. etc.

CLANES fluv. a Vindelicis ortum habens, a quibus per valles excurrit, et Istri alveum intrat. Strabo, l. 4. Lazio Glan dicitur.

CLANGOR a Clamore differt, quod hic semper aliquid significet. Unde apud Statium, Theb. l. 4. v. 789.

At puer in gremio vernae telluris, et alto [orig: altô]
Gramine, nunc faciles sternit procursibus berbas
In vultum nitens: caram modo lactis egeno
Nutricem clangore ciens --- -

ait vetus Schol. Cuius nullus sensus. Ideo noluit clamorem dicere, ut indiceret, nihil intelligt potuisse, nam et clamor ordinarie aliquid dicit. Est autem Clangor sonus acutus cum magno. Unde tubis praecipue datur. Virg. l. 8. Aen. v. 526.

--- - --- ter inhorruit aether
Luctificum clangente tuba [orig: tubâ] --- -

Hinc Fortunatianus, Dialect. Donec perveniatur eo, ut res cum sono verbt aliqua similitudine conveniat, ut cum dicimus aeris tinnitum, equorum hinnitum, ovorum balatum, tubarum clangorem, stridorem catenarum. Perspicis enim haec verba ita sonare, ut ipsae res, quae his significantur. Transfertur dein ad alia, ut sonum maris rupibus cavis illisi. Accius, d. l. supra in voce Clamare. At prope sigillatim vox gruum clamorem notat. Quomodo legit Barthius ex membranis priscis apud Lucretium, l. 4. v. 181.

Parvus ut est cycni melior canor, ille gruum quam
Clangor, in aethereis dispersus nubibus Austro.

Ingenti clangore omnes aestiva relinquunt.
Thracia, cum tepido permutant Strymona Nilo.

Nempe a kla/zw est, quod verbum de gruibus proprie, sicut kra/zein de corvis, usurparunt [orig: usurpârunt] Graeci, uti videre est apud Eustathium, ad Homer. passim.

CLANIS vulgo le Clain, fluv. Galliae in Pictaviensi regione Pictavium rigat, et in Vigennam postea se exonerat paulo supra castrum Heraldi. Clanius aliis.

CLANIUS qui et Clams, fluv. Campaniae prope Neapolin iuxta Acerras urbem, L'agno, teste Ambrosio [orig: Ambrosiô] Leone. Virg. l. 2. Georg. v. 225.

Baudrando est palus oblonga, et per aliquot milliaria extensa, inter ditionem Pontific. et Hetruriam; Cuius pars Auftralis versus Clusium et Civitatem Plebis efficit amnem Clanim, qui in Peliam fluv. se exonerat paulo supra Herbanum, in ditione Pontificis, Pars autem Borealis, quae et maior, versus montem Politianum et Aretium in Arnum fluv. labitur, in ditione Magni Hetruriae Ducis.

CLARA [1] a Tettingen virgo nobilis, a Friderico I. Electore, Comite Palatino, Caelibatus, quem Philippo ex fratre nepoti promiserat, pertaeso, eiusdem et agnatorum consensu, Procerumque conscientia [orig: conscientiâ], cum aequales nuptias contrahere non posset, ob conventionem, praesentibus Philippo [orig: Philippô] Episcopo [orig: Episcopô] Wormatiensi, Georgio [orig: Georgiô] Spirensi et aliis A. C. 1462. ducta, duos ei filios peperit: quorum prior Fridericus, Ecclesiarum Wormationsis ac Spirensis Canonicus, obiit A. C. 1474. insigni epitaphio [orig: epitaphiô] Heidelbergae ornatus: alter Ludovicus, fratre mortuo [orig: mortuô], a Patre in possessionem missus est, dominiorum Scharfeneck, Weinsberg, Nevenstatt, Meckmuhl, Uzberg et Umbstatt, cum titulo Comitatus, a Maximiliano I. Imperatore collato: quas dynastias omnes Friderico [orig: Fridericô] mortuo [orig: mortuô], excepta [orig: exceptâ] Scharfenecia [orig: Scharfeneciâ], ad se recepit, Philippus Elector et permutationis nomine Comitatum Lovenstein substituit: Hinc itaque Comites Leonstenii, Werthemii, Virneburgii ac Rupifortii originem trahunt.

CLARA [2] Augusta, filia Augusti Ducis Brunsvicensis, illustre familiae ornamentum, nupsit Friderico, Duci Wirtenbergico. nato A. C. 1615. ex eo mater Friderici Augusti, Alberti, Friderici Wilhelmi, Antonii Ulrici, Sophiae Dorotheae et Eleonorae Carolae.

CLARA [4] Isabella, filia Leopoldi Archiducis Austriae, ex Clara Medicea, nupsit Carolo, nupero Mantuae Duci castitate et in maritum fide inclita.

CLARA [5] oppid. Angliae in Suffolciae Comitatu prope Stulam fluv. et Comitatum Essexiae, 13. milliar. a Cantabrigia. Aliis Clarentia; Ducatus titulo [orig: titulô] insignitum.

CLARA [6] Urbs Hiberniae Episcopalis Comitatus cognominis caput, in Connacia regione in recessu Sinei fluv. 18. milliar. a Limerico in Occasum, situ commodissimo [orig: commodissimô].

S. CLARA ordo sacer Virginum, in Communione Romana S. a Francisco institutus, A. C. 1212. dictus a ncmine primae Praestitae. Dividuntur autem hae moniales in Damianitas et Urbanistas. Luc. VVadingus, Annal. S. Franc.

Scribere te, quae vix intelligat ipse Modestus,
Et vix Claranus, quid rogo, Sexte, iuvat?

Harmenio, quem Claranus, quem Scaurus et Asper,
Quem sibi conferret Varro, priorque Crates.

CLARASCUM oppid. Pedemontii, notum pace ibi confecta [orig: confectâ], A. C. 1631. Ad Tanarum fluv. ubi Sturam recipit. Aliis est Carrea. Vide ibi. Vulgo Chierasco.

CLARAVALLIS Gall. Clairvaux, Monasterium celeberrimum Ordinis Cisterciensis, S. Bernardi pietate clarum, A. C. 1115. in Campania Gallic. ad Albulam fluv. 3. leuc. a confinio Burg. medium inter Calvomontium ad Ortum, et Batium ad Sequanam in Occasum, in Valle quae antea Vallis Absinthii dicta, vel ob absinthii ibi crescentis coiam, vel quia olim spelunca latronum. Dicitur filia Cistertiensium, caput ordinis in provincia, in Dioecesi Lingonensi, fundatum a Bernardo, precibus Comitis Camp. Theobaldi impulso. Habuit ultra 800. monasteria, sub se: 700. monachos hic [orig: hîc] Bernardus reliquit. Pet. de Celles, Ep. 12. l. 3. Vinc. Bellovacensis, l. 26. c. 24. Chron. Claravallense. Adde his Hadr. Vales. Notit. Gall.

CLARENI Fratres ex Franciscanorum Ordine; qui alias Fratres spirituales dicti, a Fratre Angelo de Cingulo Clareno, suo institutore nuncupati, qui usque ad Pii V. aetatem perseverarunt [orig: perseverârunt]. Vide de iis Waddingum, A. C. 1317. num. 16. 28.

CLARENNA oppid. Vindeliciae, nunc Rain, prope consluentes Lici in Danubium, in Bavaria, inter Donaverdam et Novoburgum. A Suecis male habitum.

CLARENTIA [1] vulgo CLARENCE, Angliae oppid. in Suffolcia regione iuxta Essexiae confinia. Camdeno et aliis idem cum Clare oppido ad Sturam fluv.

CLARENTIA [2] urbs Peloponnesi, Ducatus titulo [orig: titulô] alias clara, nunc regiunculae caput, ad mare Ionium, alias Dyme. Vide ibi. Stratos Nigro.

CLARIACUM [1] vulgo CLERY, oppid. Galliae in provinc. Aurelianensi, inter Aurelias ad Ortum et Balgentiacum ad Occasum. Hic [orig: Hîc] sepultus Ludovicus XI. Francorum Rex. Duchesnius, ant. urb. c. 5. de Ballivatu Aurelian.

CLARIACUM [2] vulgo CLERAC, urbs Galliae olim munita, in Aquitania et Aginnensi tractu, ad Oldum fluv. qui paulo infra in Garumnam cadit, 4. leuc. ab Aginno. 3. a Neraco. Ibi Abbatia celebris.

CLARIACUM [3] seu CLARIACUS VICUS, vulgo Clery, locus est Galliae, cuius mentio in Vita Litardi, ubi tribus distare milibus ab oppido Magdunensium traditur, quod Mehun sur Loire, Gallis dicitur. Vide Hadr. Vales. in voce Magdunum ad Ligerim.

CLARIGATIO apud Livium, l. 8. c. 14. In Veliternos --- quod toties rebellassent [orig: rebellâssent], graviter saevitum --- iussique trans Tiber im habitare: ut eius, qui cis Tiberim deprehensus esset, usque ad mille pondo clarigatio esset: nec priusquam aere persoluto [orig: persolutô], is qui cepisset, extra vincula captum haberet; Budaeo est, quam Graeci a)ndrolhyi/an vocavere [orig: vocavêre], de qua vide Pollucem, l. 8. c. 1. Pigneratio etiam vocatur: Interpretes barbari, represaliam dicere maluerunt. Vet. Gloss. enexuriasmos2, et Novell. 52. o(/mhros2 et a(rpagh\, nam reddere nolentibus, vi pigneratio seu represalia fiebat. Et posset Clarigatio, pigner atio Latine dici, nisi pigneratio res potius, quam personam, respiceret: Clarigatio vero, sicut androlepsia, potius personas, quam res. At Clarigationem fuisse personarum potius, quam rerum prehensionem, ex Livii verbis clarum est; quae tamen prehensio cessabat, soluta [orig: solutâ] pecunia [orig: pecuniâ]: quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] respectu prehensionis personarum Androlepsia, respectu vero redemptionis et solutae pecuniae, Pigneratio non male dicitur, Marcellus Donatus ad loc. Livii. Alias sollennis belli denuntiatio sic Romanis dicta est, Graece kataggeli/a tou= pole/mou pro\s2 tou\s2 a)dikh/santas2 a)gnwmonou=ntas2: quod clara [orig: clarâ] voce fierct. Non vero quaevis belli denuntiatio, sed quae cum rerum reperitione coniuncta. Plin. l. 22. c. 2. Et legati cum ad hostes clarigatum mitterentur, i. e. res raptas clare repetitum, unus utique Verbenarius vocabatur: a verbena, de qua agens idem, l. 25. c. 9. Haec est, quam Legatos ferre ad hostes indicavimus. Cum namque Romani vellent bellum indicere, Pater patratus proficiscebatur ad hostium fines, et praefatus quaedam sollennia clara [orig: clarâ] voce dicebat, Se bellum gerere propter certas causas: ut, clare repeto ablata: Androlepsiae iure utor: Bellum indico negantibus iusta. Cuius rei vetus exemplum in Supplicibus Euripidis, ubi Theseus caduceatori haec dat mandata ad Creontem Thebanum,

Vicina Theseus qui tenet regni sola,
Humare poscit mortuso: quod si datur,
Sic amica faciet gens Erechthidum tibi.
Haec si probantur, tunc refer retro pedem:
Sin nemo paret, verba sint haec altera:
Iam mox ut arma pubis exspectent meae..

Vide quoque Homerum in Batracbom. et Plautum, Amphitruone, sub init. Graeci, r(m/sia katagge/llein, Romani veteres condicere, appellavere [orig: appellavêre]. Atque haec denuntiatio belli conditionata vocatur Hug. Grotio: pura vero, quae specialiter Indictio aut Edictum, ubi aut bellum iam alter intulit, aut ea deliquit ipse, quae poenam merentur. Interdum autem conditionatam pura subsequebatur. Hinc illud carmen: Quarum rerum, litium, causarum condixit Pater Patratus Populi Romani, Quiritium Patri Patrato populi Priscorum

Latinorum hominibusque Priscis Latinis: quas res nec solverunt, nec dederunt, nec fecerunt, quas res dari, fieri, solvi oportutt, puro [orig: purô] pioque [orig: piôque] duello [orig: duellô] quaerendas censeo, consentio consciscoque. Vide Dionys. Halicarnass. Excerpt. Legat. l. 2. Adiuncta Clarigationis fuere [orig: fuêre], apud Graecos caduceus; sagmina et hasta sangumea, apud Aequicolas primum, et horum exemplo [orig: exemplô], apud Romanos, hastae immissio, alia. Vide praefatum Grotium, de Iure Belli et Pacis, l. 3. c. 3. §. 7. et 8. nec non supra ubi de Bello, ac infra voce Denuntiatio.

CLARISSIMATUS dignitas Clarissimi in l. 74. 180. et 183. Cod. Theodos. de Decurion. et apud Amm. Marcellin. l. 21. c. 31. Honor Clarissimatus, in l. 8. et 10. eod. Cod. de Domest. Senatorum potissimum erat, qui Clarissimi, et Ordo Clarissimus passim apud Historiae Aug. Scriptores, Ammianum Marcellin. in Utroque Cod. alibi, dicuntur. Unde Alexander Severus, Praefectis Praetorio suis Senatoriam addidisse dignitatem, ut Viri Clarissimi et essent et dicerentur, legitur apud Ael. Lamprid. in Vita eius, c. 21. Sed et uxores eorum Clarissimae feminae dictae sunt. Idem in Heliogaba, c. 4. Solus omnium Imperatorum fuit, sub quo mulier quasi Clarissima, lovo [orig: lovô] Viri Senatum ingressa est. Nolebat nempe feminino [orig: femininô] genere vocem Senator usurpare, neque Senatrix dicere, coactus proin est circumlocutione uti. Ita namque Senatorum coniuges appellatae, apud Tertullian. ad Scapulam, Augustin. de Civ. Dei, l. 22. c. 8. et in multis LL. Codicis. Paulmus, in Vita Ambrosii, Per idem tempus trans Tiberim, apud quandam clarissimam invitatur, ut sacrificium in domo offerret. Casaubon. ad Lamprid. loc. cit. Vide quoque Salmas. ad Vopiscum in Aureliano, c. 18. et infra Praepositus.

CLARISSIMUS nomen proprium Militis, apud Ael. Spartian. in Didio Iuliano, c. 2.

CLARITAS apud Solin. c. 52. ubi de Lychnite gemma, Duplex ei facies: aut enim purpurea [orig: purpureâ] emicat claritate, aut meracius suffunditur cocci rubore; purpurae velut propria tribuitur, cocco adem pta, quod mirum. Claritas enim in omnibus coloribus splendor est multa [orig: multâ] luce perfusus: unde clarae purpurae, Graece o)cei=ai, quae plus habent luminis, quam coloris; ut contra saturae et meracae, quae plus coloris, quam luminis. Quod utrumque de cocco similiter dici potest: Nam et coccum est clarum et acutum, plurimo [orig: plurimô] lumine vegetum, o)cufoi/nikon et o)cuko/kkinon Graecis; est et saturatius et meraco [orig: meracô] rubore suffusum, eoque obscurius et austerum magis. Idem in aliis coloribus evenit. Vide Salmas. ad Solin. passim, inprimis p. 200. et 1104. nec non infra in voce Clarus. Sed et Claritas, inter dictionis ideas; quarum septem esse Hermogenes statuit, Graece safh/neia, uti Trapezuntius interpretatur: sicuti Perspicuitatem Quintilianus, et Cicero, l. 2. Academ. c. 6. enargei/an atque evidentiam, vide Iul. Caes. Scaligerum, Poetices l. 4. c. 1. ubi de Charactere. Medio [orig: Mediô] aevo [orig: aevô] Claritas, titulus fuit honorarius Proconsulis, in Actis Claudii Asterii, et aliorum Martyrum, apud Baronium A. C. 285. num. 4. In Privilegio a Synodo Suession. concesso Monasterio Sollemniacensi A. C. 866. Claritudo Regia occurrit, apud Car. du Fresne Glossar.

CLAROMONS oppid. Siciliae sat lautum, intra montes, in Valle Neaetina, olim Gulphis. CLAROMONTANI, Gallis Clermont, nomen illustris in Gallia Familiae: Baron. de Clermont en Dauphine seu en Viennois et Vicecomit. de Clermont en Trieves. Celebris est iam ab A. C. 1180. quo [orig: quô] Guilielmus floruit: cuius filiorum alter Amedeus Dominos de Hauterive, de la bastie d'Albanois, et de M. S. Iean ex se procreavit. Maiori natu Siboldo originem reliqui Claromontani seu Domini de Clermot debent. Saeculo [orig: Saeculô] XIV. novae divisioni datus est locus, in filiis Aimari et Agathae Pictaviensis. Nam a Gothofredo primarius ramus continuatus est, ab Aimaro Dn. de Hauterive (ad quem etiam Surgeria et dampetraea successio delata est) descendunt Dni de Surgeres et de Dampierre, quorum illi Fonsecas, hi Gondios Radesianos (de Rez ) habuere [orig: habuêre] heredes. Gothofredi filii fuere [orig: fuêre], minor Carolus Dn. de Vauserre, cuius progenies in abneptibus defecit: maior autem Aimarus, continuavit primogenitorum lineam; sed necdum divisionis finis. Nam ab Antonii filits, secundo Claudio, Domini de Montoyson derivantur: maior Antonius iterum ex filiis Ludovico et Bernardino diversam habuit posteritatem. Illa [orig: Illâ] brevi exstincta [orig: exstinctâ]; haec, praeter Barones de Toury, a Bernardini filio Iuliano descendentes, consistit in illis, qui a primogenito Bernardini Antonio trahunt originem. Hic enim ex Francisca Pictaviensi genuit Henricum de Clermont Vicecomit. de Tallard: quo [orig: quô] et Diana [orig: Dianâ] de Marck, genitus Carolus Henricus Comes de Clermont et Tonnerre Vicecomes de Tallard, Primus Baro Delphinatus, ex Catharina Maria d' Escoubleau de Sourdis, numerosam prolem suscepit: in qua eminent Franciscus Comes de Clermont et de Tonnerre, Rogerius Marchio de Crusy, Carolus Henricus Dux de Luxenburg etc. Praeter honorem enim illum, quod primi Delfinatus Barones nuncupantur, accessit etiam hoc [orig: hôc] saeculo [orig: saeculô] Luxenburgicus titulus, qui tamen iterum per filiam Magdalenam Bonam Theresiam Franc. Henrico Montmorencio Butevilio nuptam, ex hac domo ad Montmorencios migravit. Phil. Iac. Spenerus, Theatro Nobil. Eur. Tom. 1. Magdalenae autem praefatae Pater Carolus Henricus, ex Carola Margaretha Duce Luxenburgica et Pinaea, titulum Ducis de Luxenbourg et Piney Principis de Tingri acquisierat, cum illa filia esset Henrici Ducis Luxenburg. et Pinaei, exstincti A. C. 1616. Vide eundem, Tom. 3. p. 81. ut et in Indice.

CLAROMONTIUM [1] Urbs Galliae, Averniae primaria Episcopalis sub Archiepiscopo Bituricensi, ampla et bene culta. In colle, ad radices montium, in tractu Limania, ad amnem Arcier, qui post in Elaverim cadit. Ex ruinis Gergoviae crevit: primo Gergovia, dein Augustonemetum: tandem Arvernum, Arverna civitas, et Clarus Mons dicta, an ab arce editissima? Hanc frustra obsedit

Caesar, Comm. l. 7. Turrim hic [orig: hîc], e larice, incombustibilem tum fuisse, refert Caelius Rhodiginus. Sub Gothis, Alanis, Wandalis, aliis, plurima passa; S. Austremonium, primum habuisse Episcopum, sub Decio et Grato Consulib. dicitur. Inter cuius successores Sidonius Apollinaris eminet. Hic a Carolo V. A. C. 1374. Comitia regni habita. Monasterium S. Illidii magnificum est, quod irrigar rivulus, olim Scateon, nunc Tiretaine dictus, super quem pons ex aqua petrificata. Vide Ptol. l. 2. c. 7. Sidon. Apoll. l. 4. Ep. 21. Gregor. Turonens. l. 3. c. 9. Ioh. Savaronem, de origine huius urbis, Duchesnium, Sansonem, de Gallia antiqua, ut et in voce Clarus Mons. Hic [orig: Hîc] Concilia A. C. 555. sub Theodoberto, Austrasiae Rege. Potro A. C. 549. 586. 1075. 1095. cum Urbanus II. Henrici Iv. Imperatoris iram fugiens, in Gallia exularet: quo [orig: quô] Philippus I. excommunicatus, donec, Bertrada [orig: Bertradâ] omissa [orig: omissâ], legitimam reciperet uxorem: et Godofredus Bullionaeus Dux belli sacri electus. Item A. C. 1124. 1130. ab Innocentio II. exule, eodemque [orig: eôdemque] saeculo [orig: saeculô] ab Alexandro III. itidem exule, etc. Moret.

CLAROMONTIUM [2] oppid. Galliae in Bellovacensi agro, Comitatus titulo [orig: titulô] clarum, 5. leuc. a Bellovaco, in ortum, a Silvanecto in Boream, 7. a Compendio.

CLAROMONTIUM [3] urbecula Galliae alias munita, in Ducatu Barensi, Comitatus cognommis caput, in colle. Vulgo Clermont en Argonne. Moenia nunc disiecta; ad amnem Ayr. 6. leuc. a Virduno in Occasum, 3. a Fano D. Menehildis. Nunc eius ditio regno Franciae annexa est.

CLAROMONTIUM Lutevense Urbecula Occitaniae Inferioris cum castro ad amnem Lergue, inter Piscenas et Lutevam.

CLARUS [1] vulgo CALAMO, Ioniae civitas, Apollinis oraculo [orig: oraculô] nobilis, iuxta Colophonem. Hanc Mauto Tiresiae filia condidit, fugiens Thebanorum victores Epigonos. Quae cum patriae cladem lugeret et suam, manantibus ubertim lacrimis fontem fecit, unde Claros, u)po tou= klai/ein, lacus appellatus, cuius haustus vaticiniorum, sed et letalium morborum causa. Strab. l. 14. Pausan. l. 7 Nearchus vero auctor est, inde huic urbi nomen factum, quod Apollini per sortem Claros obtigit. Nam sortem Graeci klh=ron, Dorici *kla=ron vocant. Hinc Apollo Clarius dictus est, qui illic et fanum habnit, in quo responsa epota [orig: epotâ] aqua [orig: aquâ] edebantur. Est et Clarus insula montosa, in mari Myrtoo, et ipsa Apollini sacra, hodie Calamo. Plin. l. 5. c. 31. Davity, descr. Asiae, p. 52. de qua nonnulli intelligunt illud Ovidii, l. 1. Met. v. 515.

CLARUS [2] in celebritatibus orta vox, quum victores per Praeconem calabantur, exempta [orig: exemptâ] vocali. Unde verbum Horatianum clarare, Carm. l. 4. Od. 3. v. 3.

Illum non labor Isthmius
Clarabit pugilem: non eques impiger
Curru ducet Achaico [orig: Achaicô].

Quo etiam Papinius utitur, Theb. l. 5. v. 286. sed sensu tralatitio [orig: tralatitiô],

--- - --- ita fatus in aera rursus
Solvitur: et nostrum visus arcentibus umbris
Mitis iter longae claravit limite flammae.

Hoc est, clarum, lucidum fecit, uti Lutatius et vetus Enatrator exponunt. Sed et eodem [orig: eôdem] usus Paulinus Benedictus de Vita Martini, l. 2. v. 76.

--- - --- praesensque probatur
Iudicium, clarante Deo [orig: Deô]. Sententia Christi
Obruit adversam verborum turbine partem.

Vide Caspar. Barthium, Animadvers. ad Statium, et Paulinum d. l. Hinc Clarus color, Latinis, qui alias excitatus, vegetus, vividus, acutus; Graecis o)cu\s2, item lampro\s2: cui oppositus saturus, plenus, adstrictus, pressus, nigricans, Graece katakorh\s2 etc. Unde clarissimae purpurae, apud Lamprid. in Vita Alex. Sever. c. 40. o)cei=ai porfu/rai apud Suidam; foiniki\s2 o)cei=a, apud Aristophanem, h. e. excitati ac vegeti luminis; oxyblatta in Cod. etc. Sed et Latini pressum et saturum de clarissimis et excitatissimis coloribus usurparunt [orig: usurpârunt], intensissimum quemque in sua specie colorem, et qui diluto pallidoque maxime contrarius esset, ita vocantes, uti docet Salmas. ad Tertullian. de Pallio, c. 3. quem vide: uti de clara voce profitendi Christum, item precandi officio, infra voce Negatores, it. Precari, et Vox.

CLARUS Fons Shirbum seu Sherborne, oppid. Angliae in Comitatu Dorcestriae, ad fontes amnis Il, in confinio Somersetensis provinc. 12. milliar. Anglic. a Dorcestria in Boream, 24. a Bathonia in Austrum.

CLARUS Mons Metropol. Arvernorum; primo Augustonemetum dicta, nomine ex duobus vocabulis, Latino, et Gallico, composito [orig: compositô]: qualia Augustodunum, Caesaromagus, etc. an ab Augusto sic dicta? cum, teste Strabone, Nemetum a Gallis vocaretur. Postea deposita [orig: depositâ] Augustonemeti appellatione, Gentis, cuius caput erat, nomine designari et Arverni dici coepit, Plin. l. 34. c. 7. Demum, quod arte naturaque [orig: naturâque] munita, et in celso, idoneoque monte posita esset, Castrum Clarum montem appellavere [orig: appellavêre] recentiores Historici, ante ann. 1000. circiter. Nisi quis malit castrum, i. e. arcem urbis Arvernae, fuisse Clarummontem, a situ ita dictum, unde postea urbi toti nomen: sicuti Forum Cornelii, urbs Aemiliae, ab arce sua, vel, ut tum loquebantur, Castro, Imolae nomen accepit. Aliam esse a Gergovia Arvernorum, Ios. Scaliger, Massonus et Savaro

asserunt; et aliquot stadiis ab urbe Arvernis distare: certe mons vicinus altissimus, in quo antiquitatis quaedam vestigia, etiamnum Gergoye vocatur, et Strabo Metropolim Arvernorum Nemossum seu Nemetum, a Gergovia Arvernorum urbe in celso monte posita, aperte distinguit. Hodie Clermont, et a castro Monte Ferrandi proximo, Clermont Ferrand dicitur. Ibi hodieque est Moneta, la tour de la Monoye, in qua olim moneta percutiebatur: Ibi et Capitolium, qualia Treviris, Tolosae et Narbone, ut etiam Remis fuere [orig: fuêre]. Libri censuales Urbis Arvernorum Capitolium memorant, quam domum publicam alii vocant, ubi pondera et mensurae reponebantur. Inter Episcopos Bituricensi Metropolitano suffragantes Claromontensem primo [orig: primô] loco [orig: locô] constituunt, Gervasius Tisleberiensis et quaedam eo [orig: eô] recentiores Notitiae. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Claromontium.

CLASIA vulgo la Claise, fluv. Galliae, in saltu Brionae Brenne: Alluit Vendoperam Vandevure, Barram, Macerias in Briona, Mezeires en Brene; Longoretum vel S. Sigiranni Coenobium in Briona, S. Siran en Brene; S. Michaelem in Brionis saltu, S. Michel en Brene; Blionem le Bliron, Bosciacum Bossay, Prulliacum Pruilly, ac demum decurrit in Crosam. Hadr. Vales. in voce Longoretum.

CLASSICI Milites qui in classibus militant, seu navibus armatis, de quibus titulus est in Cod. Iustinian. et Theodos. Classiarii milites, apud Lamprid. in Commodo, c. 15. qui Lembarii, apud Vopisc. in Aureliano, c. 38. Duo enim genera Classium apud Romanos fuisse, scribit Vegetius, l. 4. c. 31. 32. s. Liburnas et Lembos seu Lusorias: illis in mari utebantur; istis in fluminibus, quae eos a Barbaris dividebant; in utrisque Milites erant Classici, quos iustorum militum operam munusque praebuisse et in campo et in castris, apud Veteres discimus ex Hygino de castrametat. Alae milliariae vel quingenariae: Mauri equites: Pannonii veredarii: Classici omnes ideo praetendunt, quod ad vias muniendas primi exeant, et quo sint tutiores, a Mauris equitibus et Pannoniis veredariis operantes proteguntur. Idem alibi Classicos Misenates et Ravennates numerat, inter Mauros equites, Pannonios exploratores, Palmyrenos, Dacos Getacos et reliquas nationes, quae Romanis militabant. Primum autem Classiarios ex remigibus iustos milites fecisse Neronem, legimus apud Suetonium; qui idem excalceatos currere iussos esse notat, in Vespas. c. 8. Vide Salmas. ad Vopisc. loc. cit. uti de Classicis Auctoribus hic [orig: hîc] infra, ut et de Classico milite.

CLASSICUS nobilitate opibusque ante alios, alae Treverorum praefectus, cui genus regium et pace belloque [orig: bellôque] clara origo: ipse e maioribus suis hostis populi Romani quam socius esse iactabat. Tacit. l. 4. Hist. c. 55.

CLASSIS [1] oppid. prope Ravennam, cuius meminit Ael. Spartian. in Didii Iuliani vita, c. 6. hodie eius nihil extare, praeter monasterium D. Apollinari dicatum, Hieron. Rubeus, et Leander auctores sunt. Ibi Candiano amnis in mare Adriaticum se exonerat. Nunc etiam Classe. Baudrand.

CLASSIS [2] proprie vox nautica vel u)po\ tw=n ka/lwn, a lignis: vel a voce ka/lws2, rudens, vel quasi Calassis, ab antiquo Calare congregatio enim est. Improprie ordinem civium denotat; quales Classes a Servio Tullio Romae institutas sex legimus, quae 193. civium centurias sub se continebant. Primam fecit eorum, quorum maximus census erat, nec minor centum mini, i. e. 10000. librarum Turonicarum: Hos arma habere imperavit, clypeum, arginum, loricam ex aere galeamque et ocreas, tela, hastam et gladium; distinxitque in 40. centurias iuniorum, qui primum semper locum tenebant in acie, et totidem seniorum, quibus urbis custodia erat commissa. Secundae Classis census erat intra 10000. drachmarum usque ad minas 70. Ex his conscriptae 20. centuriae: qui arma eadem gestare iussi, loricis solum carentes, scuta pro clypeis habebant, iterum divisi in 10. centurias iuniorum et totidem seniorum, quorum aetas 45. annos excessit. Tertiae census, ut ad 7500. drachmas non perveniebat, ita 50. minis maior erat. His non loricae solum, sed et ocreae ademptae erant, divisique similiter in 20. centurias, in acie proximum post secundae Classis cives ordinem tuebantur. Qui porro minus 5000. drachmarum possidebant, usque ad 20. minas, quartam constituere [orig: constituêre], totidem centuriis, in seniorum pari cum prioribus modo ac iuniorum centurias distinctis constantem: His arma imperata, scuta, hastae, et gladii, locusque in postrema acie imperatus est. In quintam Classem reiecti sunt, quorum facultates censerentur inter 25. minas et duodecim cum dimidia; Eorum 30. erant centuriae, pro aetatis ratione similiter divisae. His imperatum, ut cum fundis et iaculis militarent extra ordines. Iussae etiam armatos sequi quatuor inermes centuriae, duae ad armorum et machinarum fabricam; totidem Cornicinum, Tibicinum quique aliis instrumentis signa canerent. Opifices in secunda classe censebantur, adscripta senioribus una eiusdem aetatis centuria; altera iuniorum stipendia faciebat cum iuvenibus. Tubicines et Cornicines quartae pars erant, pari aetatis discrimine: Equitum delectus ex opulentissimis fuit. Sexta Classis ac ultima eorum civium erat, quorum census minor erat duodecim minis ac dimidia [orig: dimidiâ]: Hi, licet numero [orig: numerô] reliquas omnes classes superarent, in unum ordinem congesti immunes fu1ere a tributis ac militia. Vide Dionys. l. 4. et supra in vocibus Census, item Centuria. Addam solum, primae tantum Classis cives, per excellentiam Classicos fuisse dictos, unde hodieque optimae notae ac auctoritate dignissimos Auctores Classicos vocamus; A. Gellius, l. 7. c. 13. Classici, inquit, dicebantur non omnes, qui in classibus et aut sed primae tantum classis homines: qui centum et viginti quinque milia aeris ampliusve censi erant. Faciunt autem

centum milia aeris, inquit Anthon. Thysius in hunc locum, 3000 florenorum Hollandicorum: iuxta Thom. Godwynum ducentad libras Sterlingas, Anthol. Rom. l. 3. sect. 1. c. 4. Ab eadem voce orta phrasis, Classicum canere, Germanice Larmen blasen: Fiebat illud, non primo [orig: primô] unius ac singularis tubae sono [orig: sonô], qui Primipili fortasse haud longe ab Imperatore nutu incinuit: nec secundo [orig: secundô] aliquot aliorum, qui in loco quodam orbiculato ac fortassis altiore stabane ad signa et Aquilas: sed tertio [orig: tertiô] omnium aliorum per cohortes, per turmas, qui pariter iam Classicum canebant. Vide Lipsium de Mil. Rom. et Stewechium, ad Vegetium, ut et infra in voce Tuba. Olim vero Classicum buccina [orig: buccinâ] seu cornu cani solebat, et convocationis militum ad bellum instans signum erat: sed praelii conferendi signum tuba [orig: tubâ] dabatur. Buccinam autem comitabantur vel praecedebant litui. Lucan. l. 7. v. 475.

--- - --- stridulus aer
Elisus lituis, conceptaque Classica cornu:
Tunc ausae dare signa tubae --- -

Aperte etiam Isidorus, Origin. l. 17. c. 4. Buccina insonans sollicitudinem ad bella denuntiabat. Virg. l. 7. Aen. v. 519. qua buccina signum Dira dedit --- Tuda autem praelia indicabat, ut l. 9. Aen. v. 503. At tuba terribilem sonitum dedit aere canoro [orig: canorô]. Cuius sonitus varius est, nam interdum canitur, ut bella committantur, interdum ut insequantur eos, qui fugiunt, interdum receptui, nam receptus dicitur, quo se exercitus recipit: unde et signa receptui canere dicunter. Classica sunt cornua, quae concinendi causa [orig: causâ] erant facta, et a calando classica dicebantur, de quibus Virgilius, l. 7. Aen. v. 637. Classica namque volant. Apud Amazonas autem non tuba [orig: tubâ], sed sistro [orig: sistrô], a Regina, vocabatur feminarum exercitus. Glossar. Graeco-Latinum, periferh\s2 sa/lpigc. Classica. Vide de Classicum incinendi modo, etiam apud Dionem Cassium nonnulla, l. 47. ubi tamen tubae et Classici differentiam confundit etc. Delrius, ad Thyestem. Sen. v. 574. Ioanni de Ianua Classicum proprie est Concentus et concordia omnium instrumentorum simul sonantium, sivesint tubae vel cornua in bello, sive sint campanae omnes alicuius Campanilis: quod Galli Glas, Occitani Classes dicunt, quia, ut ait Honorius Augustodun. in Gemma Animae, l. 1. c. 73. cum campanae sonantur, quasi per Classica milites ad praelium incitantur, Hinc in Vitis Abbatum S. Albani, Pulsato [orig: Pulsatô] sollenni classico [orig: classicô]. Florent. Wigorniensis A. C. 1139. S. Oswaldi reliquias, albis induti, tota [orig: totâ] sonante classe extulimus. Guil. Brito, Philippidos l. 12.

Classica per vicos resonant, ut multiplicato [orig: multiplicatô]
Concentu maiore sono [orig: sonô] se vota revelent.

Nunc Domini laudes, inter tua Classica, canta,
Et Trinitatis opem machina trina sonet etc.

apud Car. du Fresne Glossar. De Classibus, in quas Athenienses olim divisi, dicemus aliquid infra, voce Naucrati.

CLASSIS Alexandrina ab Augusto constituta, frumenta Romam ex Aegypto devehebat, ut diximus alibi: ad cuius aemulationem Commodus instituit, ut per certos homines, impensa [orig: impensâ] publica [orig: publicâ], Africana quoque curaretur, et Commodiana Herculea appellaretur, apud Lamprid. c. 17. Vide de utraque Lipsium in Electis. De Classe Misenate et Ravennate vero, supra in Classici, item in voce Cataplus.

CLASTIDIUM Italiae oppid. Chiastegio Leandro. Strabo, l. 5. *u(pe\s2 de\ *plakenti/as2, e)pi\ me\n tou\s2 o)/rous2 th=s2 *kottiou gh=s2 *ti/kino/n e)sti po/lis2, kai\ *klasti/dion kai\ *de/rqwn, kai\ *)akou/ai *stati/ellai. *kw/mhn vocat Plut. in Marcello, i. e. vicum, ita Livius quoque appellat, l. 21. c. 48. l. 29. c. 11. At Polybius horum temporum aequalis, in eadem Historia, l. 3. po/lin, i. e. urbem vocat. Nic. Lloydius.

CLASTRIS munimentum olim Galliae, in pago Veromanduo, vulgo Clary, ad flum. Suminam, prope Parronam. Hadr. Vales. Notit. Gall.

CLATERNA seu CLITERNA Plin. l. 3. c. 15. hodie Quaderna, oppid. Fuit Aemiliae medium fere inter Bononiam, et Forum Cornelii, ubi adhuc fluviolus, et locus nomen retinet. Mela, l. 2. c. 4. Claternam in piceno describit. Altera Claterna oppid. fuit Apuliae Dauniae, nunc Campo marino locus appellatur, teste Nigro [orig: Nigrô]. Baudrando vicus Apuliae ad ostia Fortoris fluv. in provinc. Capitanata, in confinio Aprutii citerioris. Melius Cliternia. 2. milliar. ab ora maris Adriatici. Ceterum de Claterna vide Cluver. Ital. Ant. p. 289.

CLATHRI in Glossis ligna volubilia in caveis, alias rutuli, et repagula versatilia, Graece strofei=s2 et kuli/ndroi, de quibus vide hic [orig: hîc] passim, inprimis in voce Rutuli. Inter Insignia Comitum Manderscheidiorum in Circulo Westphalico Clathri rubei, in auro, Dominii Dhaun, unde et Dhaunii Commites eosdem gerunt, tessera sunt: situm autem illud est in Archiepiscopatu Trevirensi. Et quidem rubeos in auro ternos Domini in Dhaun olim habuere [orig: habuêre]; addidit Richardus Iunior Saeculo [orig: Saeculô] XIV. lilia 2. argentea, in caeruleo, aliaque discernicula alii, sic tamen ut Clathri manerent semper, hodieque in Dhaunio scuto rubeant. Sed et Clathri, in galeis seu cassidibus Virorum Illustrium, quae proin Clathratae dicuntur, Germau. Thurnier-helm, vel Offene-helm, quibus opponuntur clausae, German. Stechhelm, quae non per clathros, sed minuta foramina lumen admittunt, et olim nonnumquam a magnis etiam Principibus promiscue sunt usurpatae; atque etiamnum a quibusdam Illustribus adhibentur. Francici vero scuti apex, galea est aurata, directa, ac aperta, sed sine clathris. Vide Cl. Spenerum, Art. Herald. Part. 2. passim.

CLATOVIA oppid. Bohemiae, ubi in Hussitas saevitum, circa A. C. 1461. Laetus, Compend.