CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CNEUS [36] Lentulus Gaetulicus Consul cum C. Calvisio Sabino, an. Urb. Cond. 778.

CNEUS [37] Lentulus Marcellinus Consul cum L. Mario Philippo, an. Urb. Cond. 498.

CNEUS [38] Manlius Capitolinus Consul cum M. Popilio Laenate, an. urb. Cond. 397. et cum C. Mario Rutilio, an. Urb. Cond. 399.

CNEUS [39] Manlius Cincinnatus Consul cum M. Fabio Vibulano, an. Urb. Cond. 274. missus, ut Scipioni Asiatico succederet, triumphi desiderio [orig: desideriô] actus, Galatis bellum intulit, quod Antiocho adstitissent: Quo [orig: Quô] Ortiagontis devicti Regis uxor, contumeliam sibi a Centrurione illatam egregie ulta est. Aurelius Victor, c. 55. Vide Chiomara.

CNEUS [40] Manlius Vulso Consul cum M. Fulvio Nobiliore, an. Urb. Cond. 565.

CNEUS [43] Octavius, Consul cum L. Corn. Cinna, an Urb. Cond. 667. et cum Scribonio Curione, an. Urb. Cond. 678.

CNEUS [44] Papyrius Carbo Cousul cum L. Corn. Cinna, an Urb. Cond. 669. Secundo Consul cum eodem, an. Urb. Cond. 770. Denique cum C. Mario C. Filio, an. Urb. Cond. 972.

CNEUS [46] Pompeius Strabo Consul cum C. Sempronio Blaeso, an. urb. Coud. 560.

CNEUS [47] Pomponius Strabo Consulcum Lucio Porcio Catone, an. Urb. Cond. 765. Picentes Marsosque in potestarem redegit.

CNEUS [48] Servilius Caepio Consul cum Cn. Servilio Gemino, an. urb. Cond. 551.

CNEUS [49] Servilius Caepio Consul cum Cu. Pompeio Nepote, an. Urb. Cond, 613.

CNEUS [51] Servilius Geminus Consul cum C. Quintio Flaminio, an. Urb. Cond. 537.

CNEUS [52] Servilius Geminus Consul cum C. Servilio Capione, an. Urb. Cond. 551.

CNIDUS vel GNIDUS Plinio, l. 5. c. 28. et aliis, Stadia, Capo Crio teste Sophiano [orig: Sophianô], Chio aliis, Doridis in Caria urbs, et promontor, quod inter oram australem et occiduam in mare velut peninsula excurrit contra Nisyrum insulam. Baudrando inter Ceramicum sinum et mare Carpathium, 70. milliar. ab Halicarnasso in Occasum. Hic [orig: Hîc] erat Veneris imago, opus Praxitelis inaestimabile, ubi et ipsa Venus colebatur. Horat. l. 1. Carm. 30. v. 1.

Hodie miser vicus est Cap-Chio vel Crio. Coloniam olim Lacedaemoniorum fuisse, et incolas Isthmum perfodere conatos Oraculo [orig: Oraculô] destitisse, refert Herodot. l. 1. Vide Gnidus. Addo saltem, quod hinc Cnidius culamus, apud Plin. l. 16. c. 36. ad scribendum optimus habitus, iuxta Aegyptium: Chartisque serviunt calami Aegyptii, maxime cognatione quadam [orig: quâdam] papyri. Prabatiores tamen Cnidii, et qui in Asia circa Anaiticum lacum nascuntur. Et Cnidia harundo, passim apud Poetas Graecos Latinosque, de calamo scriptorio.Epigr. Vetus in supellectile librarii,

*kai\ po/ggon kala/mwn yai/stor' u)po\ *knidi/wn,
Et spongiam qua [orig: quâ] calami absterguntur Cnidri.

Erantautem hae arundines, ex genere tw=n suriggiw=n, quae multum habebant cartilaginis atque carnis, vide supra ubi de Calamo Scriptorio. Indidem Cnidius Senex, apud Avienum, in Arato,

de Eudoxo, stellarum novarum fabricatore, vide Casp. Barthium, Animadversion. ad Statium, l. 1. v. 102.

CNOPUS [1] ex Codri posteris; Dux Coloniae Ionicae deducendae. De quo Polyaen. l. 8. c. 43.

CNOSSUS [1] in primo gewgrafikw=n th=s2 *)asi/as2 citatur ab Apollonii Scholiaste, in l. 4. ubi ait, Aegyptios esse omnium antiquissimos. Vossius, de Hist. Graec. l. 3. p. 346.

CNOXUS Iohannes, Scotus, cum domi haereseos damnatus, in Angliam se recpisset, et Eduardo [orig: Eduardô] mortuo [orig: mortuô] Genevam se contulisset, in patriam reversus, A. C. 1559. Euangelium ibi annuntiavit. Obiit A. C. 1572. aetat. 57. postquam in Ecclesia Edinburgensi Euangelium docuisset annos 13. Scripsit res Patriae.

CO [2] seu vel COS insula in mari Aegaeo, seu, ut quidam aiunt, in Icario, Rhodo proxima, et Cariae opposita, quae olim magna fuit, et optime habitata, et aspectu iucundissima iis, qui eo navigabant. Ambitus eius quingentis et quinquaginta stadiis clauditur, tota fertilis, et vino [orig: vinô] optimo [orig: optimô] abundans, proinde olim opulenta. Patria Hippocratis, Apellis, et. Notum in illa vestes sericas, seu bombycinas ex bombyce vermiculo a mulieribus texi solitas. Id quidem de Cea, vel Cia insula Attica prope Euboeam,

post Varronem, nonnulli tradunt. In bis Plinius, qui l 4. c. 12. haec habertin Cei descriptione: Ex hac profectam delicatiorem feminis vestem, auctor est Varro. Et rursus, l. 11. c. 22. de bombycibus: Telas aranearum modo texunt, ad vestemk luxumque feminarum, quae bombycina appellarunt [orig: appellârunt]. Prima eas redordiri rursusque texere invenit in Ceo, mulier Pamphila, Latoi filia, non fraudanda gloria [orig: gloriâ] excogitatae rationis, ut denudet feminas vestis. Et Plinii simia Solinus, c. 13. Ceos, quae, Varro testis est, subtilioris vestis amicula arge lanificae scientiae prima in ornatum feminarum dedit. Sed docti pridem observarunt [orig: observârunt], Pamphilam Latoi filiam, quae invenisse dicitur id genus texturae subtilioris, Coam fmsse, non Ceam. Ita habet Aristot. de Hist. Anim. l. 5. c. 19. *prw/th de\ le/getai u(fa=nai e)n *kw=| *pamfi/lh *latw/ou squgath/r: Nimirum ta\ bombu/kia bombzcina, de quibus eo [orig: eô] loco [orig: locô] res est. Et vero bombyuces, unde texuntur, in Co [orig: Cô] insula [orig: insulâ] nasci vel ex Plinio constat, qui ie refert pluribus, l. 11. c. 23. Unde est, quod Coae vestes, passim celebrantur apud Poetas, Ceoe nusquam, quod quidem sciam, verba sunt Viri Magni, de Phoen. Col. l. 1. c. 7. tibullus, l. 2. El. 4. v. 29.

Sive togis illam fulgentem incedere Cois,
Hoc totum e Coa [orig: Coâ] veste volumen erit.

Ubi Acron, Perlurida [orig: Perluridâ] utitur veste, ut ita nuda conspici possit. Haec enim vestis in Co insula conficitur, per cuius nimiam subtilitatem, quae sunt interiora translucent. Ex utraque sententia conflata sunt haec Isidori, l. 14. c. 6. Coos insula adiacens provinciae Atticae, in qua Hippocrates medicusnatus est, quae, ut Varro testis est, arte lanificii prima in ornamentum feminarum inclaruit. Plinium enim et Solinum sequi videtur, cum eam insulam facit vicinam Atticae, quasi de Ceo agatur. Sed ad insul. Caricam plane pertinet, quod ibi natus traditur Hippocrates. Is enim Cous fuit, non Cenus. His ita observatis facile erit eruere Coi etymon. Hebraeis [gap: Hebrew word(s)] cau tenue filum est, vel Funiculus, LXX. parti/on exponunt, et Symmachus xoini/on, Iob. c. 38. v. 5. Rursus ex [gap: Hebrew word(s)] cau est [gap: Hebrew word(s)] netum, vel opus subtilissimum ex Aegypto advectum, 1. Reg. c. 10. v. 28. et 2. Paral. c. 1. v. 16. ubi vulgatus de Coa, quasi sir loci nomen: Nec multo aliter Graeci interpretes. Denique huc pertinet, quod [gap: Hebrew word(s)] Co, vel [gap: Hebrew word(s)] Coa vocata est a Phoenicibus insul. texturae delicatioris artificio [orig: artificiô] nobilissima. Phoenices enim, Coam aliquando remnisse, vel inde apparet, quod urbs insulae cognominis olim dicta est Astypalaea. Strab. l. 14. *(h de\ tw=n *kw/wn po/lis2 enalei=to to\ palaio\n *)astupa/laia. Nempe ab illa ipsa [orig: ipsâ] Astypalaea Phoenicis filia. Hinc Stephanus, *)astupa/laia nh=sos2 mi/a tw=n *kukla/dwn, etc. *deute/ra po/lis2 e)n *kw=|. Nic. Lloydius. In hac insula porro templum Aesculapii famosum, et pulcherrima Veneris statua, qua [orig: quâ] Augusti tempore Romam allata [orig: allatâ]. Imkperator Insulanis 100. talenta annui reditus remisit. Strabo, l. 14. Aristot. Hist. anim. l. 5. c. 19 Plin. Ptolem. Hodie turcis Stanco vel Stan Kou, Niger.

COA [2] bombyx texebat aliter et minus subtilem texturam dabat, quam Assyria: unde mulieres ex Assyrio bombycino gerebant vestes, viri ex Coo tautum, Plin. l. 11. c. 23. Proin Coa vestis, qua [orig: quâ] denudabantur mulieres, non ex eo dicta, si Plinio credimus, quod e bombyce Coa conficeretur; sed quod in Coo Insul. texeretur ex Assyria bombyce. At vero simile hoc neutiquam: Loquitur enim, c. 22. eiusdem libri, de inventione bombycinae vestis, quam in Co prima texuit Pamphile quaedam: quae invenit ex bombyce bombycinum stamen evolvere et tenuissimam vestem inde texere; ex bombyce utique indigena, et quae in ipsa insula nascitur non quae ex Assyria illuc efferebatur. Unde enim Assyria bombyx in Coo? non ex Assyria bombyces ipsae in Europam afferebantur, ut nec ex India aut Serica, sed nema tantum. Praeterea Assyria bombyx si quae fmt, non alia fuerit, quam ex qua sibi vestes Assyrii, Medi et Persae conficiebant: quae eadem omnino cum Seica. Vestem itaque illam tenuem et pellucidam, qua [orig: quâ] sola [orig: solâ] mulieres utebantur, non etiam viri, ex Assyria bombyce textam eandem cum Serica esse oportet. Sed multa saepe miscet Auctor: ut qui ex bombyce Assyria, uti vocat, quae e vesparum, apumque genere erat, veram bombycem facit, quae inter erucas reponenda, et sola bombycinum fundit. Unde patert, nullam iam Assyriam

bombycem esse, sed Coam, quae in Ce Insul. nascebatur: ubi cum artifices non prius ex bombyce stamen bombyeinum eliquarent, quam evolasset [orig: evolâsset] inde papilio, ut idem Plinius refert; non mirum, si non optimae notae bombycinum illud erat, ita ut vestes ex eo textas viros etiam usurpare non puderet. Necanda enim bombyx est, priusquam papilio prorumpat, ut optima habeatur et delicatissima metaxa: quod hodieque nostri Artifices faciunt, qui ardentissimo Soli expositas sic interficiunt in nido suo ac folliculo, aut in furno torrendas curant. Neque aha fuit natura aut origo Coarum bombycum atque Sericarum aut Indicarum, discrimen Artificum solum maior minorve peritia fecit, et Assyria bombyx, uti Plinius vocat, non alia a Serica fuit etc. Vide de his accurate agentem Claud. Salmasium, ad Tertulian. de Pallio, c. 3. et ad Solin. p. 143. ubi discrimen faciens inter vestem Ceam et Coam, illam ingenio Pamphilae, quae vestes ex Assyria bombyce textas redordiri rursusque texere invenerit, delicatiorem feminatum vestem, eandem cum Assyria, seu potius serica; istam ex Coisbombycibus, etiam viris usurpatam, fuisse contendit. Vide quoque in voce Co.

COACTILIARIA Taberna, apud Iul. Capitolin. in Pertinace, c. 3. Nam Pater eius tabernam coactiiariam in Liguria exercuerat: Melius Coctilicia scribitur, Salmasio [orig: Salmasiô] iudice; de qua vice infra. Coactiliaria enim pilopoihtikh\ est et Coactiliarius pilopoio\s2, cuius mentio in vetere lapide: M. L. LARISCUS. LANARIUS. COACTILIARIUS. Aliquando enim talis Lanarius Coactiliarius; aliquando simpliciter Coactiliarius dicitur, qui coactilia videl. operatur ac vendit. Salmas. ad Capitolin. loco cit. ut et in vita Maximini et Balbini, c. 5. Plin. l. 8.c. 48. de istiusmodi operibus: Lanae, ait, et coactae vestem faciunt et si addatur acetum, etiam ferro resistunt, imo etiam ignibus: Meminitque Coactilium, l. 25. §. 1. ff. de Auro Arg. legat etc. Vide quoque iac. Cuiacium, Observation. l. 5. c. 2. et Car. du Fresne in voce Cambeso, nec non infra voce Filtrei, item Lana, et naccae.

COADJUTOR in Ecclesia Romana dicitur, qui Episcopo [orig: Episcopô] etiamnum vivente, ad eius Ecclesiam promovetur Episcopus, illius futurus successor, ut munia Episcopalia obeat, propter alterins infirmitatem aliasque causas, cuius moris exempla congesserunt Petr. Marca, de Concordia Sacerd. et Imp. l. 6. c. 8. num. 10. 11. Altaserra, Dissertat. Iuris Canonici, l. 1. c. 2. 3. et seqq. alii, laudati Carolo du Fresne in Glossar. in hac voce, ut et ubi de Episcopis vacantibus.

COAMA vulgo et CUAME fluv. Africae meridionalis in regno Monomotapae. Oritur ex lacu Zachaf, et in Oceanum Aethiopicum se exonerat, prope Zofalam Urbem in Cafreria regione.

COANZA fluv. Africae meridionalis in parte meridionali regni Congi, versus regnum Angolae. Exit ex lacu Zaire, et in Oceanum Aethipicum se exonerat, prope urbem s. Pauli de Loanda.

COASTRAE seu COACTRAE populi Coatram montem, inter Assyriam, et Mediam incolentes. Lucan. l. 3. v. 246.

COBALI daemones erant in comitatu Bacchi. Aristoph. Schol. in Plut. *ko/baloi dai/mone/s2 ei)si/ tines2 sklhroi\ peri\ to\n *dio/nuson a)patew=nes2. Atque hinc *koba/leia est versutia, et astus. Origo voeis est [gap: Hebrew word(s)] Chebel. Hebraei, Syri, ac Arabes, funes, laqueos, et pedicas sic vocant. Unde secundaria [orig: secundariâ] significatione est techna, machinatio, sic Psal. 119. v.61. Funes impiorum circumplexi sunt me id est doli.

COBALTUM ex quo sit marcasita artificialis, memoratur Georgio de Sepibus in Collegii Romani Societatis Iesu Musaeo, p. 40.

COBARES Medus, magus celebris, quo [orig: quô] tempore Alexander bellum movebat in Bactrianos. Curtius, l. 7. c. 4.

COBILUS Bithyniae fluv. videtur, apud Val. Flaccum, l. 5. Argon. v. 102. Hunc Hermolaus putat ab Apollonio Crobialum appellari. An idem a Livio Cobulatus, dubium est.

COBIOMAGUM nunc Cabaignac, locus prope fontes amnis Girou, in Occitania, inter Tolosam et Carcassonem, in Auraciensi tractu, 3. leuc. a Pontiopoli in Occasum.

COBUM vel COBUS Colchidis fluv. e Caucaso erumpens, et aureis arenis abundans, unde velleris aurei fabula a Poetis tantopere celebrata originem duxit.

COBURGUM oppid. Franconiae, Ducatus titulo [orig: titulô] clarum, in dominio Principum ex Saxonica familia. Habiravit hic [orig: hîc] Ioh. Ernestus, qui divisa [orig: divisâ] cum Fratte Ioh. friderico [orig: fridericô] Electore A. C. 1542. hereditate paterna [orig: paternâ] partem Franconicam nactus, bello [orig: bellô] Smalcaldico [orig: Smalcaldicô] Caesari Wittebergam tradidit, ut fratris vitze consuleretur. Dein Iohanni Wilhelmo, Ioh. Friderici II. fratri, filio Ioh. Friderici Electoris iuniori cessit: a qua Aldenburgica, et Vinariensis hodierna, familiae ortae sunt. Vide Phil. Iac. Spenerum, Syll. Geneal. Histor. Distat 6. leuc. a Bamberga in Boream, eratque olim pars Comitatus Hennebergensis. Vide Melocabus.

COCALA Indiae intra Gangem urbs. Ptol. Item locus Carmaniae regionis in litore maris. Arrian.

fugientem hospirio [orig: hospiriô] suscepit, quem cum Minos illuc usque prosequeretur, a Cocali filiabus fuit interfectus. Ovid. l. 8. met. Stephanus Cocalum, Daedali filium, in Camico imperasse [orig: imperâsse] scribit. Euseb. vero an 726. Arbrahami, et Diodor. Sic. l. 4. Daedalum in balneo Cocali iussu suffocatum referunt, metu Minois.

COCALUS [2] Aristophanis fabula, de qua Iul. Caes. Saliger, Poetices l. 1. c. 8. Ortam ex untiqua (Comoedia) novam satis apparet ex iis, quae Veteres memoriae prodiderunt. Aiunt enim Aristophanem scripsisse fabulam Cocalum, cuius filum fuerit amussis et regula Menandro atque Philemoni, ad novam Comoediam comminiscendam.

COCANICUS Siciliae lacus, ex quo salem Cocanicum nominamus. Plin. l. 31. c. 7.

COCCEJUS [2] Iohannes, Bremensis, in Academia Lugduno-Batava, Theologiae Profelfor celeberrimus. Scripsit in Iobum, Psalmos, to\ *dwdekapro/fhton, in ultima Mosis, in Epist. ad Romanos, aliaque quamplurima, quae omnia aliquot Voluminib. in fol. iunctim nunc prodeunt Lugduni Batavor. Obiit haud pridem. Excitatus divinitus est, ad provehenda altius Linguarum Oriental. studia, et reseranda nobis Iudaeorum sacraria. Nullus enim Christianorum tantum in Thalmudicis unquam praestitit, quantum ille eruditissimo [orig: eruditissimô], et de quo non nisi eruditissimi iudicabunt, scripto [orig: scriptô]. Amama in epist. ad Martinium.

COCCEJUS [4] Nerva, Iurisperitus, Consulatu functus, Tiberio in secessu Campaniae comes. Tacit. l. 4. Annal. c. 58. Sergio Galba [orig: Galbâ], L. Sulla [orig: Sullâ] Consulib. integro [orig: integrô] statu, corpore illaeso [orig: illaesô] moriendi consilium cepit: Ac frustra a Tiberio revocatus, abstinentiam cibi coniunxit, l. 6. Annal. c. 26.

COCCEJUS [5] Nerva, cui, post coniurationem Pisonianam detectam, Praetori designato, Nero triumphale decus tribuit; de quo Tacit. l. 15. Annal. c. 72.

COCCEJUS [6] Proculus speculator cui de parte finium cum vicino ambigenti, universum vicini agrum, sua [orig: suâ] pecunia [orig: pecuniâ] emptum dono dedit Otho iamiam spes imperii agitans. Tacit. l. 1. Hist. c. 24.

COCCEJUS [7] Verus, inter Nobiles Romanos, sine causae dictione occisos a Severo, apud Spartian. c. 13.

COCCIA dicitur in Insul. Melita ritus ille, quo in exsequiis frumentum octum, cum amygdalis, uvis passis, nucleis, granis mali punici, foliisque apii aliquantum tritis populo exhibent, pauperibus inprimis, ritu a Graecis mutuato [orig: mutuatô], de quo vide Macros Fratres in Hierolex. voce Agape. Mosci vero Cothia panem appellant benedictum, quem in Ecclesia pro suffragiis mortuorum distribuunt, Ibidem.

COCCIUS Thomas, Medicinae D. et Ethices in Academ. Basileensi Professor. Obiit A. C. 1610. Academiae tantum non fatali.

COCCO Clavata h. e. purpura [orig: purpurâ], mantilia, occurrunt apud Lamprid. in Servero, c. 37. Et quidem vermis cocci, Mosi minimum triginta locis memoratur: pro quo coccum vermis, per hypallagen, Levit. c. 14. v. 4. legitur. Imo quandoque vermis per se coccum significat, ut Esaiae, c. 1. v. 18. et vicissim coccum nonnumquam solum occurrit, ut Iosuae, c. 2. v. 18. 21. Hebr. [gap: Hebrew] quod proprie dibaphum est: cuius meminit Horat. l. 2. Od. 16. v. 35.

Uti igitur Graeci di/bafon appellarunt [orig: appellârunt], quod purpura [orig: purpurâ]; Ita Hebraei sani, quod cocco [orig: coccô] bis tinctum fuit. Nec obscurum est, cur coccum vermis, aut vermem cocci aut solum vermem iidem appellarent. Apud Dioscoridem, l. 4. *ko/kkos2 bafikh\, Coccus tinctoria est frutex parvus surculosus, cui grana ut lentis adhaerent. Cusculia vocat Plin. l. 16. c. 8. i. e. kosku/lia, quia e cortice eraduntur. Porro, ut magnus Auctor in Solinum asserit, ea grana scatent intus parvis vermiculis, quorum sanies coccino tingendo praeclara est et eximium illum colorem, quem nos miramur et adorarunt [orig: adorârunt] Veteres efficit. Hinc vermiculum, pro ipso cocco, dixerunt: et emhlemate vermiculatum Lucilio, coccineo [orig: coccineô] colore tinctum; pelles item vermiculatae Hieronymo, coccineae. Apud recentieres quoque Graecos skw/lhc passim pro cocco: Arab. Kirmiz vel Kermez, unde Gallorum cramosi, quemadmodum iisdem vermeil, ex vermiculo etc. Vide Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 4. c. 27. Tribuit autem Cocco meracum et suffusum colorem, seu colorem acutissimi rubri, ad quem accedat purpurae rubrae lumen, idem Auctor in Solin. Salmas. p. 1330. Cocci color pumiceus, hoc est, coloris ruhri acutissimi. Purpurae quoque rubrae tale lumen ad cocci nitorem accedens. Eam purpuram dicit Pollux foini/ssesqai e)n tou= a)/nw puro\s2, i. e. splendorem cocci recipere ex alto, dum radis Solis accenditur. Interim non in omnibus locis, quibus nascebatur, unius generis colorem habuisse, idem docet. Sic cocco [orig: coccô] tincta rursus Tyrio [orig: Tyriô] tingebant, si Pansamae credimus, ut fieret hysginum: quomodo videtur proprius Galatici grant (quod primum repertum) color fuisse, quem u(/sghn Galatae vocabant, cum coccum aliis in locis proveniens magis ruberet. Sed de hocce alii aliter seutiunt, uti infra videbimus. Prro coccum, pensionem

alteram tributi pauperibus Hispaniae donare, Plin. scribit, ubi de Cocco. Nempe duplex tum in illa provinc. fuit tributum, alterum capitis, alterum soli; quorum hoc saltem illi pendebant, quibus ager esset. Ut illud autem solverent, etiam qui nihil omnino in censu habebant, invenite tamen cogebantur. Pauperes itaque in Hispania Corcum passim nascentibus fruticibus decerpebant, arque inde corradebant, unde capitationem solverent, vide omnino illum, l. 9. c. 41. ubi totam tingendi cocci rationem exponit, l. 27. c. 9. alibique. Idem tamen perperam ilicem arborem, quae praeter glandem baccam quandam fert puniceam, sed quae nihil confert infectionibus et in totum a cocco diversa est, confundit cum ilice aquifolia frutice, cuius coccum ipsum fructus non est, sed tamquam scabies fruticis et excrescens tumor, qui cortici et ramis adhaerescit instar lenticulae. Hic enim frutex numquam arborescit, sed manet semper frutex, et, ubicumque provenit, coccum illud suum fert aptum tingendis lanis etc. Nec omittendum, quod idem adfert, Imperatorum paludamenta cocco [orig: coccô] tingi consuevisse, l. 22. c. 2. Quam in rem vide plura apud praefatum Salmas. ad Solin. p. 27. et seqq. De Cocco et Murice, amborumque diversis coloribus, Martial. l. 5. Epigr. 24. ad Bassum, v. 5.

Non nisi vel cocco [orig: coccô] madida [orig: madidâ], vel murice tincta [orig: tinctâ]
Veste nites, et te sic dare verba putas.

COCCONAGORA urbs Indiae extra Gangem, ubi nunc forsan Atchem, urbs insul. Sumatrae praecipua, in ora Boreali. Sanson.

COCCONOGATA urbs Sinarum, Ciangenor Mercatori. Item urbs Indiae extra Gangem. Ptol.

COCCYGIUS Peloponnesi mons ad Inachum fluv. unde Coccyus dictus. Plut. de Flum. Coccyx a Pausania, l. 2. dicitur; unde Coccygius Iuppiter.

COCERMUTIUM oppid. Angliae in Cumbria, ad Coceram amnem, 5. milliar. Anglic. ab ora maris Hibernici.

COCHE Arabiae desertae oppid. Ptol. Aliter Choche, Graecis *kw/xh vel *xw/xh. Eam Recentiores omnes eandem eum Seleucia faciunt, Gregorio vero Nazianzeno sunt diversae. Et metito, Seleucia-enim urbs amplissima, Choche vero vicus erat ab illa haud longe distans. Arrianus apud Stephanum, *kai\ basileu\s2 de\ e)celau/nei e)n *seleuki/as2, ou) pro/sw| tou= potamou= tou= *ti/gridos2 e)s2 kw/mhn h(=| tini *xw/xh o)/noma. Ad Tigridem fluv. sicut et ipsa Seleucia; et quidem in Occidentali fluminis alveo, sicut in Orientali Ctesiphon erat, a qua amne tantum interfluo [orig: interfluô] Cochen separatam fuisse, soribit Gregorius. Unde ertoris Ptolemaeum arguit Salmasius, quod in Arabia deserta *kw/xhn posuerit. Quum enim nullam aliam *kw/xhn agnoscat, de illa celeberrima Coche intellexisse putandus est, quam alii *kw/xhn, alii *xw/xhn dixere [orig: dixêre]. Cochen certe et Ctesiphontem, Parthici Regni celeberrimas urbes esse, tradit Sextus Ruffus, in Breviario. Vide Salmas. ad Solin. p. 1228. alibique. Inde Chochaeus Apollo, quod eximia [orig: eximiâ] ceremonia [orig: ceremoniâ] ibi coleretur. Vide supra in hac voce.

COCHINILLA Gallice Coqvenille, nomen grani, purpurae tingendae hodie adhiberi soliti: quod in Regno Indiae Occident. Meicano colligitur. Auctor Anonymus, Histar. Orbis Terr. Geogr. et Civ. c. de Commerciis. Praeter enim purpuram, quae ex matinae cochleae sanguine eliciebatur, arte eius parandae hodie penitus amissa [orig: amissâ]; Purpurae factitiae plures species, iam apud veteres Auctores, occurrunt: puta ex vacciniis, apud Plin. l. 16. c. 18. ex alga Cretica, apud Theophrastum, Histor. l. 4. c. 7. amorge herba [orig: herbâ], apud Suidam; purpurea [orig: purpureâ] herba [orig: herbâ] in Abasenis, apud Stephanum, in *)abashnoi\; Ibera [orig: Iberâ] ferrugine, apud Servium, l. 9. Aen. v. 582.

Prro ex flore purpureo, ad pontes Hyparchi fluminis, apud Ctesiam, in Indicis, Indica [orig: Indicâ] sandice, apud Vopiscum, in Aureliano, c. 29. etc. Ita hodiernis tinctoribus Cochinilla inprimis hunc in usum expetitur. Vide Bochart. Hieroz. Part. poster. l. 5. c. 14.

COCHINUM Urbs Indiae Episcopalis sub Archiepiscopo Goano. Etiam Colchi et Cottiara. vide ibi. Hic [orig: Hîc] ingens vis Christianorum S. Thomae, quorum Praesul Chaldaea [orig: Chaldaeâ] lingua [orig: linguâ] sacra facit. Caput est regni in ora Malabarica; Lusitanis recens erepta a Batavis. Duplex est, Superior et Inferior quae ad Mare. Osor. l. 3. Linschot. Iarric. Miraeus, Histor. Ecclesiast.

COCHLAEUS Iohannes, Norimbergensis, Ecclesiae Pontificiae et religionis auctoritatem ac veritatem variis in congressibus, Augustae, Ratisbonae, Wormatiae, contra Lutherum, bullingerum, Osiandrum, Musculum, Melanchthonem, Pomeranum, Ducerum, Calvinum, tueri acriter conatus, obiit Vratislaviae A. C. 1552. aetat. 73. Scripsit plurima, quorum Catalogum exhibet Anton. teissier, in Elogis Part. 1. Vide et Iohannes Cochlaeus.

COCHLEA [1] Graece ko/xlos2, ex Hebr. [gap: Hebrew word(s)] thachla, unde Graeci ka/xlh et ka/lxh, pro purpura, hincque ko/xlos2 et kogxu/lion, sepeciatim de purpuraria concha, formaverunt. Perictyone Pythagorica, l. de Concinnitate mul. *difa=sqai ei(/mata e)oiko/ta li/hn kai\ poiki/la u)po\ sqalassi/hs2 ba/yios2 ko/xlou, mwri/h pollh\, Festes quaerere valde splendidas et varias ex marino tinctu cochleae (i. e. purpurae seu conchylii) insignis est stultitia. naumachius,

*(ei/mata d' ei)nali/hs2 e)ruqai/netai ai(/mati ko/xlou,
Vestes marinae inficiuntur cruore cochleae.

*kai\ *turi/hs2 okopi/aze dedeume/na fa/rea ko/xlw|.
Et Tyriae (regionis) cochlea [orig: cochleâ] tinctas vestes conspexit.

*xione/as2 porfu/re parhi/+das2 ai(/mati ko/xlou.
Niveas purpuravit malas sanguine cochleae etc.

Qua de re vide Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 5. c. 9. et infra Concha Purpuraria. alias vox latius extenditur, ut Cochleas quoque terrestres significet, quas rore victitare, si vero nihil illis de caelo in fluat, proprio [orig: propriô] succo [orig: succô] sustentari, tradit Symmachus. Aiuni cochleas, cum sitiunt aeris, atque illis de caelo nihil liquitur, succo [orig: succô] proprio [orig: propriô] victitare. Ea res mihi usu venit, qui desertus eloquit tui pastu, me adhuc voce sustentor. At postquam Romanorum luxus etiam hisce manum inicere coepit, mox saginandi eas reperta ratio. Plin. l. 9. c. 56. Quin et saginam carum commentus est sapa et farre, altisque generibus, ve cochleae quoque altiles ganeam implerent. Cuius artis gloria [orig: gloriâ] in eam magnitudinem perductas, ut octo quadrantes implerent singularum calices, auclor sit M. Varro. Ubi sagina, h( si/teusis2, quae altiles cochleas faciebat. Inprimis vero, Cochleae Solitanae, in Africa, magni apud Veteres nominis, Varro, de Re Rust. l. 3. c. 14. Mediocres, quae ex Africa afferuntur; non quod in his regionibus quibusdam locis eae magnitudinibus non sint dispariles. Nam et valde amplae sunt quaedam ex Africa, quae vocantur Solitanae; ita ut in eas LXXX. quadrantes conici possint. Plin. l. 30. c. 6. Laudatissimae autem sunt Africane, ex his Solitanae. Quarum vivaria quis primus instituerit, idem exponit, l. 9. c. 56. Cochlearum vivaria instituit Fulvius Hirpinus --- distincius quidem generibus earum. Separtatim ut essent albae, quae in Reatino agro nascuntur: separatim Illyricae, quibus magnitudo praecipua: Africanae, quibus fecunditas ex his Solitanae, quibus nobilitas etc. Vide Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 4. c. 30. In Musaeo Kircheriano Romae, Cochleas pentadactylas cum 5. aut pluribus acutis appendicibus, quarum nonnullis turbinatae testeae, aliae caelatura [orig: caelaturâ] inaequales, scabrae, rugosae; non paucae claviculatim intortae, umbilicatae, cylindroides, asservari, refert Georg. de Sepibus, in Descr. eius p. 28. A Cochleis, dicuntur Festo Cochlacae lapides, ex flumine rotundi, ad cochlearum similitudinem, e quibus parietes fieri, in quorum commissoris nascatur scolopendrion, tradit Dioscorides, apud Salmas. ad Solin. p. 1295.

COCHLEA [2] *koxli/as2, nomen machinae, qua [orig: quâ] Aegypti aquam hauriebant, rigandis agris: eius descriptionem vide apud Vitruvium, l. 10. c. 11. Item species sortilegii, apud medii aevi Scriptores. Vide supra in voce Caucularii.

COCHLEA [3] Archimedea, in Musaeo Kircheriano ostanditur, qua [orig: quâ] relicto [orig: relictô] elemento [orig: elementô] fluido [orig: fluidô], loco [orig: locô] eius substituri sunt rot metallini globi, quot convolutiones spirae in totius cochleae altitudive sunt; Huius ope continuo unus globulorum per extrinseca circum cochleam convolutam semitam vagus labitur, donec praecipitato [orig: praecipitatô] fluxu in cochleae tenaculam impingendo eam denuo exoneret ac per integram circulationem convolvat. Qua [orig: Quâ] convolutione peracta [orig: peractâ] denuo novus globulus excurrit; prior vero se in cochleae spiram infimam recipit, unde per novas convolutiones descendendo ascendit, atque sic iucunda [orig: iucundâ] alteratione novi globuli excurrendo iucundum visu praebet spectaculum. cuius tamen machinae ratio difficulter intelligitur, nisi ipse videris. Georg. de Sepibus, in Collegil Romani Societatis Iesu Masaeo, p. 57. Vide quoque infra aliquid, ubi de Nautica arte.

COCHLEAR species mensurae, de qua Salmas. ad Solin. p. 591. Qui de mensuris scribunt, concham aiunt tria cochlearia facere, nonaginta sex cochlearia sextarium implebant: ex Africano, kai\ o( ce/sths2 a)/ra ei)s2 koxlia/ria a)nalu/etai 96. Alias Cochlear, in escaria supellectile: cuiusmodi instrumenta mensae, ex conchis margaritiferis, ut et lanculas poculaque, ab elegantioribus, fabricari docet idem ibid. p. 1123. Iisdem Sortes convivales inscriptas nominaque dein convivarum in urnam missa; vel etiam ipsa Cochlearia huiusmodi inseriptiones habentia, in eam coniecta, dicemus infra ubi de Sortibus Convivalibus. Apud Flodoardum, Histor. Rem. l. 2. c. 5. inter vasa Eclesiastica reponitur. Sic Necrologium Eccl. Paris. prid. Id. Nov. Obitt B. M. Dom. Ranulfus, quondam Parisiensis Episcopus, qui dedis Eccesiae nostrae --- Calicem aureum cum patena et cochleari ponderis 3. marcarum et 5. sterlingorum. Graeci labi/da vocant, corpus Domini et sanguinem sumentes de Calice, cum cochleari ad hoc deputato, ut ait Reinerus, in Catal. Haeret. formam eius exhibet Goarus, ad Euchologium, p. 152. Georgius Decapolita de Mirac. S. Georgil Mart. num. 47. *kai\ pa/lin eide o( *sarakhno\s2 e)n tri/tou to\n *(iere/a metadido/nai e)n tou= sw/mato/s2 te kai\ ai(/matos2 tou= paidi/ou meta\ th=s2 labi/dos2 toi=s2 metalamba/nousin, Et rursus vidit Saracenus tertia [orig: tertiâ] vice Sacerdotem distribuentem de corpore et sanguine pueri ad communionem accedentibus, apud Car. du Fresne, in Glossar. Vide quoque infra Forceps, it. Sumptorium. Cochlearia Chinensium, eburneae virgulae duae sunt, quarum quamlibet una [orig: unâ] manu contrectantes cibum capiunt Sinenses; in Musaeo Kircheriano. Georg de Sepibus, in Colleg. Roman, Societatis Iusu Musaeo, p. 34. Vide quoquesupra Apalar.

COCHLIDES dicebantur unionum conchae: unde Cochlis, concha unionis, quae pro fibula mulieribus erat olim. De Zenobia, Trebllius Pollio, c. 30. Ad contiones gaeata processit, cum limbo purpureo, gemmis dependentibus per ultimam fimbriam, media [orig: mediâ] etiam, coclide, veluti fibula [orig: fibulâ] muliebri adstricta [orig: adstrictâ]. Sensus est, Illius limbi purpurei per ultimam fimbriam, (h. e. th\n pe/zan, seu extremam vel ultimant vestis oram ) depeudebant gemmae: media vero (quae vestis pars zona comprehendebatur in tunicis, vestibusque aliis, quae cinctui eranti aut fibulis adstringebatur, utin pallis, chlamydibus etc.) coclide seu fibula [orig: fibulâ] muliebri adstringebatur. Cum alias fibulae muliebres ut plurimum ex gemma essent. Claudianus,

Sed et cochlites refertur a Plinio, l. 37. c. 12. inter gemmas vulgatissimae famae, quam factitiam verius, quam nativam dicit fuisse. Vide Salmas. Notis ad Pollion. loc. cit. et supra in Cochlea.

COCHLUSA insul.iuxta Lyciam a cochleis, quae ibi inveniuntur. Stephanus.