CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

Antipolitam nec quae de sanguine thynni
Testa rubet, nec quae coctana parva gerit.

Ficus sunt parvae ex Syria. Unde cum eodem epitheto iterum occutirunt, 1. 7. Epigr. 52. v. 7.

Parvaque cum canis venerunt coctana prunis,
Et Lybicae fici pondere testa gravis.

Quomodo autem afferri solerent, idem refert, l. 13. Epigr. 28. cuius lemma, Coctana, vel Vas coctanorum.

Haec tibi quae torta [orig: tortâ] venerunt condita meta [orig: metâ],
Si maiora forent coctana, ficus erant.

Ubi torta, est e tortis iuncis contexta sporta, vel testa turbinata in metae formam. Palatinus tamen codex, pro torta [orig: tortâ], legit cocta [orig: coctâ]; et pro meta [orig: metâ], alii menta [orig: mentâ], habent.

COCTIAE seu COTTIAE dictae sunt Alpes a Coctio Rege Gallorum domitore, qui in amicitiam Octavii receptus est. Incipiunt a Segusia oppido et Tacito, l. 4. Hist. c. 68. Coctianae appellantur. Vide Alpes et Cottie.

COCTILICIA Taberna apud Iul. Capitolin. in Pertinace, c. 3. Nam Pater eius tabernam Coctiliciam in Liguria exercuerat. Sed postquam in Liguriam venit, multis agris coemptis, tabernam paternam, manente fama [orig: famâ] priore, infinitis aedificiis circumdedit, fuitque illic per triennium et mercatus est per suos servos: est quae coctilibus lignis erat instructa, in qua coctilia ligna venderentur. Differebant autem coctilia a carbonibus, quod cocta quidem essent ligua, sed non ad plenum, neque ita ut carbones videri possent: item a titionibus, ut viders est apud Ulpianum, leg. 167. de verborum signific. ubi ea appellat ligna cocta, ne fumum facidnt: vulgo Acapna. Apud Trebellium tamen in Claudio, c. 14. ubi ait, Coctilium quottidiana batilla quatuor, pro carbonibus videtur ea vox accipi: aut non multum acapna a carbonibus differebant. Nam brevia admodum fuisse, nec manu, ut ligna; sed batillis tractari solita, hic locus declarat. Vide Casaubon. et Salmas. Not. ad Capitolin. et Pollion. loc. cit. et supra Acapna.

COCTIO apud posteriores dictus est, qui Hermonius olim, Gallis hodie Machinon, quasi machinator, Italis quibuscam in locis Sensalis. Erat is inter Senum Comicorum genera, cuius interventu et tractaru merces distrahi consuevere [orig: consuevêre]. Facies illius talis: Obtutus acer, protensa supercilia, barbatus, recalvaster. Alter eiusdem operae, diversa [orig: diversâ] facie, cuneata [orig: cuneatâ] barba [orig: barbâ], Graece sfhnopw/gwn etc. Iul. Caes. Scaliger, Poetices l. 1. c. 14. etc. Vide quoque supra Cociones.

COCULA seu COCCULA sagulum Hibernicum villosum, absque sutura, et quod marginem inferiorem planam exhibet, superiorem arcuatam, cirrisve seu limbis laneis fimbriatam, in Vitae S. Cadoci Cambrensis, et Ep. 74. Bonifacii Archiepiscopi Moguntivi apud Spelmannum et Car. du Fresne.

COCUTIA vel CUCUTIA apud Treb. Pollionem in Claudia, c. 17. Cucutia villosa duo: pro Concutia, a concutio. Sunt autena Concutia vel Concutes vestes, quas Graeci krousta\s2 et paqhta\s2 vocant; item puknosth/mous2, pavidenses seil. et bene condensatas. Nam concutere krou/ein est vel paqa=|n: unde concus, radius erat vel pecten, quo [orig: quô] vestes percutiebantur. Glossae: Concus, kerki/stra, ita enim scribi iubet Salmas. kerki/stra radius textorius est, concutere, xerki/zein; pro quo decutere etiam dicebant. Glossae caedem, decutit, kerki/zei. Percutere. Iuvenalis, Sat. 9. v. 30.

Bene itaque percussae vestes Concutes et Concutia, quae etiam erustae, vide infra.

COCYTUS [2] flus. Campaniae exiguus, in Lucrinum lacum influens: Poetis est unus ex quatuor inferorum fluviis a Styge proflueus, nomen habet u)po tou= kwku/ein, h. e. a gemendo, et lamentande. Virg. l. 6. Aen. v. 323.

--- - Presso lacrimarum sonte resedit
Cocytus, tacitis Acheron obmutuit undis.

CODANIA Daniae Metropolis, Hafnia Latine, vulgo Coppenhagen. Vide Haphnia.

CODANONIA insul. maris Baltici in regno Daniae, teste Ortelio [orig: Orteliô], quae et Selandia dicitur in sinu Codano, a quo nomen accepit. Totius Daniae praecipua, inter Scaniam ad Ortum, et Fioniam Insul. ad Occasum, ubi Haphnia totius Daniae primaria, iuxta Sundicum Fretum. Vide Selandia et Zelandia. Baudrand.

CODANUS Sinus mare quod ex Oceano Germanico terras ingreditur, longe lateque inter Cimbricam Chersonesum et Scandinaviam, rigatque oram littoralem German. et Poloniae, et appellatur ab aliis mare Balticum, vulgo Buelth. Alii de Sundt indigitant. Nic. Lloydius. Item Oostzte: Cuius partes sunt Botnicus sinus Finnicusque;

Aliis est illa tantum maris Baltici pars, quae est inter Iutiam, Scaniam etc Norvegiam, ubi Insul. Codanonia. Baudrand.

CODEX [1] proprie idem quod truncus, qui Graece kormo\s2 et to/mos2; arque inde pro libro seu volumine. Forte ex Graeco ko/ntac, unde condex et codex, extrito [orig: extritô] n. Est autem Graecis ko/ntac diminutivum a ko/ntos2, i. e. scapus, atque hac [orig: hâc] voce illis volumen chartae, sicut Latinis scapi vel codicis, venit, vide Salmas. ad Vopisc. in Firma, c. 3. ubi totam Chartariam rem fuse et prolixe explicat. Libris enim arborum successere [orig: successêre] tabellae lignese, quae schedae erant, vel tabellae ceratae, quibus veteres, quae visa erant, inscribebant. Schedae erant tabellae nudae, sive non inductae cera [orig: cerâ], Plin. l. 13. c. 11. Hae, si simplices, crassiores erant, ut e quibus pueri discerent. Plautus, Bacch. Actu 3. Sc. Nunc experlar, v. 37.

Sin plures iungi opus foret, secabantur in tenues laminas. Martialis, l. 14. Epigr. 3. lemm. pugillares Citrei

Praeterea dolabantur, ut fatilius in iis scriberetur. Isidorus, l. 6. c. 8. Ante usum chartae et membranarum, in dolatis ex ligno codicillis epistolarum colloquia scribebantur; etc. Vosse. de Arte Gramm. l. 1. c. 38. Hinc Codices, quo [orig: quô] nomine appellat Leo Imperat. l. 3. de agent. in reb. l. 12. Cod. tabulas continentes notitiam dignitatum et administrationum civilium mandatorumque Principalium, et promotionum et consuetudinum, quod et Marianus docet. Erant et Codices, Argentariorum scripturae, quibus eorum rationes continerentur, l. quaedam 9. §. pen. ff. de edendo. Erant et Nummulariorum; et Rationum. Poeta:

Me miserum! his aliquis rationem scribit avari,
Et ponit curas inter Ephemerides etc.

Fiebant autem ex membranis, chattis, ebore, aliave materia, ut constat ex d. l. libr. Unde et Constitutionum Imperatoriarum volumina Codices appellati sunt. Erant autem horum, ante Iustinianum, tres, Gregorianus, Hermogenianus et Theodosianus, quos commemorat Imperator, l. unic. Cod. de novo Cod. faciendo. et l. unic. §. 1. Cod. de Iustinian. Cod. confirmand. Isidorus quoque, Etymol. l. 5. et Augustin. de Adul. Coniug. l. 2. Prateius apud Ioannem Calvinum, Lexic. Iurid. Edidit Sirmondus ad Codicem Theodosianum appendicem; quam supposititiam esse erudite demonstravit Iac. Gothofredus, Not. et Commentar. ad Codicem Theodos. Tom. VI. p. 303. et seqq. Indidem Codicilli, vide infra in hac voce: uti de sceptro Imperatorum Constantinopolit. ad Codicis infrar facto, supra in Acacia.

CODEX [2] supplicii apud Romanos genus, ligneus videl. stipes quem alligati servi, qui deliquerant, trahebant, cuique insidebant vincti: Idque in privatis, ut videtur, aedibus. Vide Turneb. Adversar. l. 23. c. 21. Cuius meminit Iuvenalis, Sat. 2. v. 57.

At Codex robustus seu Custodia lignea, seu Italum robur, altera pars carceris apud Romanos, quae alias Robur. Vide ibi.

CODEX [3] Canonum, dicta est Collectio Canonum, a Conciliis sancitorum, quae post habitam icaenam Synodum inchoata et usque ad Concilium Chalcedonense, Oecumenicum IV. continuata est. Habuit autem primus Codex Canones non nisi CXXXVIII. 20. nempe Nicaenos; 25. Ancyranos; 14. Neocaesarienses; 59. Laodicenos et 20. Gangrenses: postea vero crevit ad tempora Concilii. Chalcedonensis; a quo, ut et Iustiniani Imperatoris Novella [orig: Novellâ] 131. confirmatus est; ad Canones CCVII. accedentibus Antiochenis 25. Constantinopolitanis 7. Ephesinis 8. et Chalcedonensibus 29. Quoraum ordo Conciliorum in Concil. Constantinopol. in Trullo, Can. e)pisfragi/zomen est idem, qui in Codice universae Ecclesiae invenitur observatus. Sunt quidem alia Concilia Synodique et in iis scripti Canones, antiquiores relatis: qui tamen Coditi Canonum Ecclesiae universae illati non sunt. Post tempora itaque Synodi Nicaenae I. Ecclesia duplici iure regi coepit; Divino [orig: Divinô], quod in sacris literis; et Canonico [orig: Canonicô], quod in Codice Canonum continebatur. Qui Codices ambo in Conciliis, in medio consessus, ponebantur, ut ex iis dogmata pietatis explorarentur, obortae haereses refutarentur, et controversiae ad disciplinam Ecclesiasticam, sacramque politiam pertinentes dirimerentur. Vide Concilium Chalcedon. Act. 4. Atque hiius Coditis Canonum tribus Exemplaribus MSS. ex Vaticana Bibliotheca depromptis, usos se testantur in Praefat. selecti saeculo [orig: saeculô] anteriore Viri ad Emendationem Gratiani. Graece vero primus ex antiquissimo Ecclesiae Hilarianae Pictav. codice eum edidit Lutetiae, A. C. 1540. Ioh Tilius. (Versionem antiquam, quam usque ad Chalcedonensem Synodum Ecclesia Romana habuit, Iustellus in Biblioth. Iuris Canon. vet. Tom. 1. p. 277. repraesentavit. Aliam dein instituit Dionysius Exiguus, qui interpretationi suae addidit Canones, qui vocantur Apostolorum, Sardicense Concilium, item Africana quaedam: ultra quae decreta quoque Pontificum Roman. a Siricio orsus, subiunxit; cum Collectores eo [orig: eô] antiquiores, decretales Pontificum Epistolas, Synodorum contenti regulis, omisissent, etc.) Et hic fuit Codex Ecclesiae Universae seu Catholicae, quo [orig: quô] usus Oriens, et quem Occidens in Latinum vertit: a Iustello vulgatus A. C. 1610. et restitutus; iterumque publicatus a filio eius A. C. 1661 additis Canonibus Ephesinis et Chalcedonensibus. Lumen eius aliquantum obscuratum. postquam Graeci habita [orig: habitâ] Synodo [orig: Synodô] Trullana [orig: Trullanâ] ediderunt alium Codicem, qui fuit Codex Ecclesiae Orientalis, paulo diversus a Codice Ecclesiae Universae. Quod discrimen cum non adverteret Cardinal. Perronius malae fidei sine causa Christophorum Iustellum

arguit, quod in Codicem Univers. eccles. non admiserit Saricenses Canones; hienim in primario illo Codice extirere [orig: extirêre] numquam, postea demum additi. Sequenti tempore Corpus Canonum, item Corpus Codicis Canonum, et Liber Canonum appellari coepit: unde Iuris Canonici origo. Vide supra ubi de Canonibus Conciliorum. Sed et aliae Occidentis Ecclesiae, praeter Romanam, de qua dictum, suum habuere [orig: habuêre] Codicem Canonum, de quibus strictim hae subiungo, ex Gerh. von Mastricht, Histor. Iuris Eccles.

Africanae Ecclesiae Codex duplex fuit, alter Universae Ecclesiae, de quo supra: alter particularis, ex Synodis Africanis compilatus, et in Concilio Carthaginensi post Consulatum Honorii XII. et Theodosii VIII. A. C. 419. confirmatus, auctoritate CCXVII. Episcoporum Africae, publiceque receptus in tota provincia et Actis Concilii iusertus. Scriptus est autem Latine primum, postea vero Graece versus est, sicque sub titulo Concilii Carthaginensie, Codici Ecclesiae Orientalis inserrus. Idem in Codicem Canonum Ecclesiae Roman. relatus est, a Dionysio Exiguo: utraque in lingua editus a Christ. iustello Parisiis A. C. 1614. cum Notis. Britannicae Ecclesiae Codex, qualis fuerit, an ille Ecclesiae Universae an particularis, haerent Eruditi. Praetatus von Mastricht eundem fuisse cum Codice Ecclesiae Romanae, verisimile esse iudicat. Carolinus Codex. Catholicae Ecclesiae Codex, quae initia habuerit, quibusque accessionibus creverit, diximus: Postquam a Iustiniano Imperatore confirmatus est, pars Iuris Civilis esse coepit: indeque Imperator passim deprompsit Ecclesiasticas suas Constitutiones, quae in Novellis ac Codice exstant. Dionysii Exigui Codex, vide infra. Gallica Ecclesia, sub Carolo M. ab Hadriano Pap Codicem Dionysii Exigui accepit; sed praeter hunc, iam antea habuit Codicem peculiarem, Gallicorum Conciliorum Canones complectentem: in quem successu temporis adoptati etiam Canones exterorum Conciliorum, puta Africani: item Decretales quaedam Epistolae Pontificum. Germania, quo [orig: quô] Codice Canonum primis temporibus usa sit, incertum est. Temporibus Riculfi Episcopi Moguntini eo pervenit Compilatio Isidori Mercatoris, de qua suo [orig: suô] loco. Hispania duplici quoque Codice usa est, altero [orig: alterô] Ecclesiae Universae, quem a Romnis accepisse probabile est: altero [orig: alterô] Speciali, e Conciliis potissimunt Hispaniae collecto; quibus addita quaedam ex Conciliis Galliae, item Epistolis Decretalibus Pontificum Romanor. Orientalis Ecclesiae Codex sexto [orig: sextô] Oecumenico [orig: Oecumenicô] Trullano [orig: Trullanô] A. C. 681. confirmatus, constat ex Codice Canonum Ecclesiae Univers. et additionibus iis, quas Canon 2. Synodi Quinisextae refert. Accesserunt nempe Canones Pseud- Apostolici, Sardicenses, Africani; Item Episcoporum, Patrum, Patriarcharum quorundam Canones et Epistolae. Vide editionem Parsiensem huius Codicis A. C. 1620. cum Balsamonis Commentar. Romanus Codex, a Codice Ecclesiae Catholicae diversus. Non diu etenim conrenta Ecclesia Roman. Canonibus Nicaenis, et qui cum Nicaenis pari anibulabant passu, eodem [orig: eôdem] cum Orientalibus studio [orig: studiô] Canones colligere coepit! eosque conquisivit ex Oriente et Latine transtulit. Et quidem antiquam Codicis Canonum versionem habuit, ulque ad aetatem Dionysii Exigui, qui alia [orig: aliâ] Codicis versione adornata [orig: adornatâ] Decretales primus addidit, meruitque, ut Collectio eius statim Romae recepta, Corpus Canonum simpliciter appellaretur, et Carolo M. a Pontifice, in usum Ecclesiae Gallicanae traderetur. Praeter hunc vero Codex Romanae Ecclesiae, editus primum Moguntiae A. C. 1525. postea Lutetiae, in usu quis fuerit. et in quibus a Codice Dionysii et Codice Ecclesiae Universae diverus, pluribus vide apud laudatum supra, Histor. Iuris Eccl. Auctorem. Ecclesiae Universae seu Catholicae Codex, a Iustiniano confirmatus Nov. 131. vocatur u(po\ tw=n tessa/rwn a(gi/wn suno/dwn enteqe/nta, A sanctis 4. Synodis constituta etc. Vide quae dicta retro.

CODEX [4] Euangeliorum, ab Imperatoribus gestatus. Prostat enim nummus aureus Basilii Imperatoris apud Octav. Stradam, in quo Euangeliorum Codicem dextra [orig: dextrâ] et globum crucigerum sinistra [orig: sinistrâ] gestat. Alium idem descripsit aureum, Constantini Pogonati, ubi Imperat. Codicem perinde sinistra [orig: sinistrâ] ad pectus gerit, nisi volumen id sit, ut in nummo Theophili aureo apud eundem describitur. Certe Imperatores interdum cum Euangeliorum Codiibus effctos. tamquam constantis in fidem Christianam animi argumento [orig: argumentô], constat. Scribit quippe Porphyrogenitus in Vita Avi, in quodam Magni Palatii triclinio a Basilio exaedificato, quod *kanou/rgion appelabant, expressum opere Musivo [orig: Musivô] in throno sedentem Imperatorem, operis conditorem, coniugemque Eudoxiam, Imperatoriis indumentis amictos et coronis redimitos, cum communibus liberis; quorum masculi to/mous2 e)pifero/menoi conspiciebantur ta\s2 qei/as2 entola\s2, ai(=s2 stoixei=n e)paideu/onto, perie/xontas2, libros divina praecepta, quibus ipsi insistere docebantur, continentes: feminae vero et ipsae libro s quofdam tenebant no/mwn qei/wn e)xou/sas2 perioxh\n, in quibus divinarum legum argumenta descripta erant. Quasi, inquit Auctor, in animo habuerit Artifex utramque progeniem sacris literis initiatam et divinae sapientiae participem esse, demonstrare. Qui quidem libri non alii videntur fuisse, ab Euangeliorum codicibus, in quibus Christi praecepta continentur. Narrat quoque Auctor, Chronici Alexandr. Iustinianum, excitata [orig: excitatâ] Victoriatorum seditione, in Circum progressum, sedisse in tribunali gestantem manu sanctum Euangelium, p. 780. In manus scilicet sumpserat Imperator Euangelii

Codicem, quo forsan seditiosae multituditii fidem faceret indultae iis veniae, tactis sacrosactis Euangelirs, quae sacramentorum apud Christianos formula sollennis verbis his concepta iam olim fuit: *ma\ ta\s2 a(gi/as2 grafa\s2 tau/tas2 kai\ to\n sqeo\n to\n lalh/santa di' au' tw=n, Per sanctas Scripturas istas, et Deum loquentem in iis, ut est in VI. Synodo et alibi passim. Euangelium tamen gestare solius Presbyteri fuisse, neque id Iuris habuisse Imperatorem, contendit olim Meximus Monach. in Collat. habita in Secretario, cum Principibus, apud Anastasium in Collectan. p. 123. et Baronium, A. C. 656. Vide Car. du Fresne, Dissertat de Numismatibus posterioris aevi: uti de Codice Eugangel. in Conciliis in medio posito, infra voce Synsdus; aliquid etiam retro, ubi de Canonico iure.

CODEX [5] Ludovicianus Gall. Code Lovis, nomen libri, in quo norma exercendorum hodie in Gallia iudiciorum continetur. Hactenus enim Ius Gallicum duum [orig: duûm] generum fuit, Scriptum et consuetudinarium, hincque a Galliae Iureconsultis Regnum illud divisum in Provincias Iuris Scripti, quae Iure Romano [orig: Romanô] utuntur, et Provincias Consuetudinarias, quae moribus consuetudinibusque propriis reguntur. Quarum illae sunt omnes, quae territoriis Parliamentorum Tholosani, Burdegaleusis, et Gratianopolitani comprehenduntur. Hae reliquae, in quibus Consuerudinarii Iuris prima origo a Francis, Vandalis, Burgundionibus arcessitur, qui variis in Galliae partibus egerunt. Quibus postmodum Reges Francici suas addiderunt Constitutiones pro regimine Gallorum, quae omnes generali nomine Lex Salica dictae sunt. Hanc deinde auxit Carolus M. suis Capitulatibus, ipsique XXIII, articulos addidit. Sed secuto [orig: secutô] Capetinorum tegimine ea in desuetudinem abiit, Regibus novas Constit tiones, Pro Maiestate sua, sancientibus, quarum quidem priores pleraeque temporum iniuria [orig: iniuriâ] periere [orig: periêre]; eae vero, quae post Ludovicum IX. et ab A. C. 1228. prodierunt, conservatae et editae apud Gallos habentur, quae in immensum numerum successu temporis excreverunt. Unde factum, ut posteri Reges de Iure Gallico inde formando saepe Cogitaverint: inter quos Henricus III. in Conventu. Ordinum Blesensi id muneris Barnabae Brissonio, aliisque primariis Galliae Ictis, demandavit, ut ex Consuetudinibus Provinciarum et Constitutionibus Regum Corpus eius concinnarent. Sed obitu Regis Brissoniique conatus irritus Fuit. Felicius res hodierno Regi Ludovico XIV. Magno successit, cuius auctoritate ac iussu Codex ita dictus Ludovicianus, in normam exercendorum iudiciorum introductus est A. C. 1667. de quo, cum alia ad manus non sint, videre poteris Auctorem Diarii Europ. Continuat. XVII. p. 671. Coeterum inter celebriores Consuetudinum Gallicarum Scriptores sunt: Le grand Coustumier generad, contenant toutes les coustames gener ales et particulieres du Royaume de France et des Gaules, par Charle du Moulin: Pandectes du Droit Francois, par Lovis Charondas le Caron ICtum, Paris. Tom. II. La Bibliotheque ou Thresor du Droict Francois, par M. Laurens Bouchel, Advocat en la Cour de Parlement etc. Auctor Anonymus, Hister. Orbis Terr. Georg. et Civ. c. 3. de Regno Galliae., §. 16.

CODICARII qui caudicariis navibus, ex tabulis nempe crassioribus confectis, quibus allatum classe ex Sicilia, Sardinia, Africa, Aegypto aut Gallia frumentum per Tiberim in urbem inferebatur, praeerant. Lapis antiquus ad Smetium Inscr. Mensores portuenses, quibus vetus Fuit cum Caudicariis diuturnumque certamen. Vide Thom. Dempster. in Iob. Rosini Antiqq. Rom. l. 7. c. 38. Paralipom. Navium vero Codicariarum mentio, apud Varronem, de Vita Pop. Rom. 1. 3. Quod antiqui pluris tabulas coniunctas codices dicebant, a quo in Tiberi naves Codicarias Appellamus. Cuiusmodi naves pa/ktonas2 Graeci vocabant, a verbo phgnu/ein, quod ex pluribu lignis inter se alligatis compingerentur; Ratellos vel Radellos Galli hodierni: Similesque erant diaploki/nois2 Straboni memoratis, quae erant navigia ex papyro texta, quibus in Nilo Aegyptii utebantur, Salmas. ad Solin. p. 1116.

CODICILLI apud Isidorum, l. 6. c. 8. Ante usum chartae et membranarum, in dolatis ex ligno coicillis, Epistolarum colloquia scribebant: diminuendi forma [orig: formâ] a voce codex dicti sunt erantque tabellae e ligno, et quidem dolatae, ut facilius in iis scriberetur. Erat enim indecorum, verba sunt Cassiodori, l. 11. doctos sermones cammittere tabulis impolitis et in veternosie ramalibus imprimere, quod sensualis poterat elegantia reperire. Successere [orig: Successêre] autem Codicilli seu Codices libris arborum, et ab illis in eo differebant; quod in libro scriberetur, nec deleretur: in Codicillis, quae scriberentur, postea inducerentur. Ipsos vero membranae exceperunt, qua de re vide hic [orig: hîc] passim, et plura apud Gerh. Ioh. Voss. de arte Grammatic. l. 1. c. 38. Mansit postmodum nomen, etiam post chartam inventam; et modo pro Literis sive Epistolis; modo [orig: modô] pro Pugillaribus tabulis; modo pro Diplomatibus Principum sumi coepit. Unde Codicillaris, u(po\ tw=n diplwma/twn; Codicillaris Consul, idem cum exconsule, seu Consule Honorario, et qui titulum tantum, non vim dignitatis habet. Vide Lamprid. in Alexandro, c. 49. ut et aliquid infra, ubi de Manus impositione, it. voce Officium et Vacans. Apud Iurisconsultos speciatim scripturam, seu literam notat, in qua Testator suam figurat voluntatem. Quo [orig: Quô] senlu vocem capit Martialis, l. 5. Epigr. 53. v. 1. s.

Hic qui libellis praegravem gerit laevam,
Notariorum quem premit chorus levis,
Qui Codicillis hinc, et inde prolatis,
Epistolisque commodat gravem vultum etc.

Ad quem locum vide Salmas. uti de more per Codicillos adeundi Caesarem, licet praesentem, apud Romanos recepto, Tacitum, l. 4. Annal. c. 39. ubi Seiani ad Tiberium Codicillos, quibus Liviam iuniorem in uxorem petebat, habes.

CODOVALLADIUS ultimus Britonum Rex; cum Bellum appararet, somnio [orig: somniô] absterritus, deserta [orig: desertâ] partria [orig: partriâ] Romam concessit, A. C. 600. Vide Polydor. Virgil. l. 3.