CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

COELA [2] sinus Euboici locus Liv. l. 31. c. 47. Apud Val. Max. l. 1. c. 8. ex. 10. tractus quidam hoc [orig: hôc] nomine describitur inter Rhamnunta, nobilem Attici soli partem, Carystamque, prope Chalcidicum fretum. Strabo, l. 10.

COELALETAE Thraciae populi, Tacit. l. 3. Hist. c. 38. Plinio, l. 4. c. 11. Celetae; Livio, l. 38. c. 40. Caeletae; Dioni, l. 54. corrupte Staletae, ut annotat Lipsius. Plinius autem loc. cit. Celetas distinctos habet. Maiores Haemo; Minores Rhodopae subditos.

COELE [1] Graece *koi/lh, locus Atticae, ad tribum Hippothoontidem pertinens, uti docet Sponius ex marmore veter. XIII. Tribuum Atticatum memoriam servante, in quo mentio huius demi his verbis continetur, *d*i*o*n*g*s*i*o*s *d*i*o*n*g*s*i*o*g (qui sub hac tribu ibi locatur) ER KOI, h. e. EK. *k*o*i*l*h*s: uti integra vox occurrit, apud Aeselrinem, in Ctesiph. *)arxi=nos2 o( e)n *koi/lhs2. Fuisse celebrem hune locum sepulchro [orig: sepulchrô] Miltiadis et Thucydidis, dictuni in voce Caela: et quidem in huius tumulo, inscriptionem hanc sepulchrali cippo inclusam fuisse, *q*o*g*k*g*d*i*d*h*s *o*l*o*p*o*g *a*l*i*m*o*g*s*i*o*s, narrat Marcellinus, in eius Vita. Vide Iac. Sponium, Itinerar. Graec. part. 3. ubi de Populis Atticae, et infra voce Caelis.

COELE [2] fauces montium Thessal. et Epiri, circa Pindum et Oeten. Liv. l. 32. c. 4.

COELEMBA Ptol. Gedrosiae Urbs, hodie videtur Cambaia, regni caput. Legitur Caelambe, Coeambe, Boeambe.

COELESTIS Dea sive *ou)rani/a, Carthaginiensibus olim in veneratione, a Didone Phoenissa accepta legitur, apud Herodian. l. 5. c. 6. qui Lunam credi vocarique aliter *)astroa/rxhn addit. Sic enim Graeculi, corrupere [orig: corrupêre] vocem *)asta/rths2, quae ex Astaroth; faciendo inde *)astroa/rxhn, quasi Siderum rectricem. Ut vero Graeci Uraniam, sic Latini reddidere [orig: reddidêre] Caelestem. Tertullian. Apologet. Uniclaque etiam provinciae ac civitati silus Deus est, ut Syriae Astartes, ut Arabiae Dysares, ut Norici Belenus, ut Africae Caelestis. Eiusdem meminit Capirolin. in Pertin. c. 4. Deinde Proconsul Africae Factus est, in quo proconsulatu multas seditiones perpessus dicitur vaticinationibus earum quae de templo Caelestis emergunt. Idem in Macrin. c. 3. Vates Caelestis apud Carthaginem Deo repleta solebat vera canere. Pepli Deae Caelestis inentionem facit, illoque [orig: illôque] Celsum Imperatorem appellatum, ab Afris ornatum fuisse, docet Trebellius Pollio, in XXX. Tyr. Utiautem Lunum et Lunam dixere Carreni, teste Spertiano [orig: Spertianô] in Carac. c. 6. 7. ita et Caelestem Afris Dei Deaeque nomen fuisse, colligunt quidam ex Salviano, qui de Guber. Dei, l. 8. Caelestem illum, Afrorum Daemonem, et Ulpiano, qui tit. 12. Regul. hoc Africanum numen Caelestum Salmensem vocat. Addit praedictis Ammianus, 1. 22. ut Asclepiades Philofophus circumferre eius solitus sit figuram ex argento, sic Deam magis sibi propitiam fore arbitratus: quemadmodum alit, si Alexandri M. Figuram gestitarent, in conctis, quae agerent, se ab eo adiutom iri, sperabant, teste Trebellio [orig: Trebelliô], in XXX. Tyr. c. 14. Eadem ergo haec Dea cum Regina seu Fortuna caeli Iudaeorum, Phoenicum Aftarte, Petsatum Mitra, aliorum Utania, Vener, Iunone, Diana, h. e. Luna: nec obstar, quod Caelestem Virginem Tertull. vocat in Apologet. ubi eam pluviarum pollicitatricem appellat; et Augustinus, l. 2. de Civ. Dei c. 4. eam cum Berecyntia, Deorum matre; coniungit. Nam et Diana semper virgo, quae tamen et Iuno Lucina ac Ilithyia et *geneqli/a sqea\ sive Genitalis fuit. Vide Gerh. Ioh. Voss. de orig. et progr. Idololatriae, l. 1..c.24. sub finem. Templum eius a Christianis postea vero Deo consecratum, Caelestis tamen nomen retinuit; unde Africana nonnulla Consilia in Templo Caelestis celebrata legimus. Sed et Caelestis nomine omnes edes sacras Christianorum venisse, item Aulae Caelestis, invenias apud Macrum utrumque in Hierolex.

COELESYRIA vel COELOSYRIA tota est regio ultra Seleucidem in Aegyptum et Arabiam recedens. Sed proprie quae Libano [orig: Libanô], et Antilibano [orig: Antilibanô] terminatur. Nomen sortita est a concavitate, quam Graeci koilo/thta vocant: Inter Libanum namque et Antilibanum, tamquam in valle sita est, ubi originem habet Orontes fluv. hodie Pharphato dictus. Natal. Metel. populi *koilo/suroi. Dionys. Perieg.

*(\hn *koi/lhn e)ne/pousin o(mw/numon, ou(/nek' a)r' au)th\n
*me/sshn kai\ xsqamalh\n o)re/wn du/o prw=nes2 e)/xousi.

Sunt et quibus Syrophoenices iidem sunt cum Coelesyris. Res patet ex his Eunapii, de Libanio, *(/o pa/ntes2 oi( *surofoi/nikes2 e)/xousi kata\ th\n koinh\n e)/nteucin h(du\ kai\ kexarisme/non, tou=to par' enei/nou labei=n meta\ paidei/as2 e)/cestin. Quod suave et iucundum habent in vulgari colloquio omnes Syrophoemces, hoc ab illo cum eruditione petere licet. Idem Eunapius, *liba/nion de\ *)antio/xeia me\n h)/negken, h( th=s2 *koi/lhs2 kaloume/nhs2 *suri/as2 prw/th po/lewn, Libanium quidem produxit Antiochia, Coelesyriae quam vocant Metropolis. Baudrando pars est Syriae, inter Syriam propriam, Phoeniciam, et Palaestinam. In hac parie Syriae Damascus, Caesarea Philippi et Heliopolis Urbes sunt. Antiochia in Syria propria est. Nunc simul cum Syria Souristan dicitur.

COELIBATUS Lex Apostolorum aevo [orig: aevô] prorsus ignota, quippe cuius propugnatores inhabitatorem Draconem illum apostatam habere, asserit Ignatius, ep. ad Philadelph. occasione lori, 1. Timoth. c. 4. v. 1. 2. 3. a Syricio Episcopo Romano primum inter suos introducta legitur, circa A. C. 393. male intellecto [orig: intellectô] dicto [orig: dictô] Pauli, Rom. c. 8. v. 8. Qui in carne sunt, Deo placere non possunt. Postquam iam ante Concil. II. Constantinopolitanum, Eustathius, Monachatu in Armeniam introducto [orig: introductô], inter coetera ipsos prohibuisset contrabere matrimonium, Socr. l. 3. c. 14. et Sozom. ac post Concilium in Oriente Epiphanius dictitasset, Sanctam Dei Ecclesiam non suscipere ad Sucerdotium adbuc liberos gignentem. In Occidente Ambrosius et Hieronymus contra Iovinianum, eandem promoverime: quibus adia toribus suffultus praefatus Syricius legem promulgavit, A. C. 395. quae nihilominus per annos 200. in Hispama, Gallia, etc. locum non invenit, Mart. Chomnitius, exam. de Caelib. part. 3. Salvianus,

l. 5. de Provid. Gregorius M. postea, circa A. C. 590. Calibatus decretum cum plusquam 6000. infantum capita extracta ex piscinula vidisset, minime salutare esse agnovit. Chemnirius, ibid. In Synodo etiam Toletana 4. circa A. C. 638. Clericis legitimum coniugium, damnato [orig: damnatô] ancillarum consortio [orig: consortiô], concessum elt. Imo in Hiberma usque ad Bernardi aetarem, 7. Episcopi, in sede Armachana, uxorati praesedere [orig: praesedêre], qui ne ad hanc legem adstringerentur, ordinationem a Pontificibus Romanis petere nolnerunt, Idem, Baron. in Annal. Graeca quoque Ecclesia, a Leone IX. per Legatos, revocata, A. C. 1054. coniugia Sacerdotum nihilominus tuita est. Gregorius post haec VII. in Germania Caelibatum vehementer ursit, a Clericis propterea maledictis incessitus: Episcopus quoque Moguntinus, Erphordiae ob id Synodo coacta [orig: coactâ], desistere tamen necesse habuit: Moguntiae dein cum id ipsum suis impositum iret, in virae discrimine rursus fuit. A. C. 1074. 1076. 1078. Sigon. l. 9. Ioh. Naucl. Gener. 36. Contrarium suadente suis Guidone Archiepiscopo [orig: Archiepiscopô] Mediolanensi, qui celebrato [orig: celebratô] Episcoporum conventu, Clericis uxores babere, permisit, circa A. C. 1062. Sigon. l. eod. ad an. 58. quo [orig: quô] victo [orig: victô] tamen Pontifex illos quoque sub hoc iugum redegit. Anselmus exin Cantuariensis, Synodo [orig: Synodô] Londini vocata [orig: vocatâ], A. C. 1103. Sacerbdotes uxores habere prohibuit, etsi multa testarentur, loco [orig: locô] coniugii prohibiti, tota [orig: totâ] Anglia [orig: Angliâ] Sodomiam grassari, Polydor. l. 9. In Lateranensi Concilio a Calixto roborata lex, et in Germaniam Magistratus brachio [orig: brachiô] introducta est, A. C. 1120. 1122. Iohannes quoque Cremonensis Legatus Pontificius. Synodo [orig: Synodô] Londini celebrata [orig: Londinicelebratâ], A. C. 1125. coniugium ibi Sacerdotum iterum damnavit: ipse tamen, in meretricio paulo post interceptus, confusione plenus dom um rediit. Idem. l. 11. Hist. Primus in Hiberniam Episcopus Malachias Legem Caelibatus Invexit, circa idem fere tempus, S. Bern. in vita Mal. In Polonia Clemens III. eum per Petrum Capuanum Cardinalem promotum ivit, A. C. 1190. quod cum in Bohemia similiter tentaret, parum abfuit, quin a Sacerdotibus occideretur. A. C. 1196. Sic et Dani tum suos Sacerdotes uxores habere iusserunt, idcirco a Papa excommunicati. M. Cromer, l. 7. Hist. Pol. Ipse Pius II. crebro in ore habuisse legitur: Sacerdotibus magna [orig: magnâ] ratione sublatas nuptias, maiori restituendas videri. Ioh. Baleus, in vit. Drexelius in Niceta, c. 5. Imo et iam ante, Concilio [orig: Conciliô] Basiliensi, A. C. 1439. definitum, Non solum uxorem qui habuit, sed et qui habeat, in Pontificem assum posse: electusque tum Felix V. qui uxoratus erat. Morn. in Myster. p. 1248. Toieratum tamen utcumque hoc iugum est, usque ad tempora Reformationis, ubi Lex Pauli Hebr. c. 13. v. 4. qua [orig: quâ] Honorabile esse coniugium apud quosvis pronuntiavit, humanae Caelibatus traditioni opposita, et cum prius laudato Concilio statutum est: Consultius fore, si plures Sacerdotes uxorati essent; quoniam multi salvarentur in coniugato Sacerdotio, qui sterili in Presbyterio damnantur. Plura hanc in rem vide apud Auctores retro meinoratos.

COELICOLAE in Vita S. Benedicti Abbatis Amian. num. 42. Nec moram inde ponendi comam fieri passus est. qui --- auro [orig: aurô] textis depositis vestibus, Christicolarum induit habitum, sese Caelicolarum ascisci numero quantocumque congaudens: Monachi dicuntur, propter sanctum et Angelicum, ut aiunt, vitae institutum. *eu' toi=s2 o)/resin ou)ranopoli=tai, in Montibus Caelicolae, Davidi Monacho. Vide Car. du Fresne, Not. ad Alexandem, p. 264. Item Haeretici, qui Caelum pro Deo colebant: quorum secta Honorii Imperatoris aevo [orig: aevô] exstitit, ut pater ex titulo Codicis Theodos. et Iustinian. de Iudaeis, Caelicolis et Samaritanis. ex Iudaica et Christiana religione permixta. Vide Iac. Gothofredum, adl. 19. d. tituli. Praefectos habuisse, Maiorum nomine, habes apud Macrum in Hierolex.

COELII a Vibennu Caele Etrusco, qui se Romam, regnante Romulo [orig: Romulô], contulit. Haec gens postea plebeia et Consularis fuit, Caldi cognomine insignita.

COELIMONTANA porta urbis Romae. Iunioribus Asinaria vocatur. Hodie S. Ioannis nonnullis dicitur. Marlianus in sua Roma.

COELINA Vestis apud Cyprianum, a colore caelino, qui cum aerino idem: cuiusmodi colorem describit Ovid. l. 3. Art. v. 173. hisce,

Aeris ecce color, tum cum sine nubibus aer,
Net pluvius tepidas concitat Auster aquas.

*ou)ranaeide\s2 xrw=ma Graeci vocant. Hesych. *kuano\s2, ei(=dos2 xrw/matos2 ou)ranaeide/s2, ubi de caeruli pigmento loquitur. Sic ae)ri/zousa *)/iapis2, et caelina, eadem quae hodie Turkesia dicitur. Vide supra in voce Aerinus.

COELIOBRIGA Celerinorum, Barcelos, urbs Hispaniae Tarraconensis, alias Callaicorum Braccariorum, nunc oppid. Portugalliae, Ducatus titulo [orig: titulô] clatum, ad Cavadum fluv. medium inter Braccaram Augustam, et Oceanum Occidentalem.

COELIOMONS seu COELIUS, urbs Vindeliciae olim, nunc vicus Kelmuntz, prope fluv. Clarum, et oppid. Munchrot, in Suevia, Cluver. 3. leuc. a Memminga in Boream Ulmam versus.

COELIS gens Attica. Hesych. *koili\s2, dh=mos2 *)attikh=s2, ubi nonnulli *koi/lh legendum volunt. Vide Caele.

COELIUS [1] a Cicerone defensus. Item duo fratres Terracini, qui accusati patrem Titum noctu in contiguo cubiculo sopitum necasse [orig: necâsse], absoluti sunt propterea, quod ambo tum profundo [orig: profundô] sopore obruti deprehensi fint, Valer. Max. l. 8. c. 1. ex. 13.

COELIUS [2] Balbinus Imperator apud Onuphrium in nummo, IMP. CAES. D. COELIUS. BALBINUS. quem Clodium vocat Capitolinus in Maximinis, c. 20. et Gordiano Ill. c. 10. Victor Caecilium, Casaubon. ad Capitolin. loc. cit.

COELIUS [4] Cursor, Eques Romanus, quod, fictis Maiestatis eriminibus, Magium Caeciliannin praetorem socio [orig: sociô] Considio [orig: Considiô] Aequo [orig: Aequô]

petivisset, auctore Tiberio [orig: Tiberiô] ac decreto [orig: decretô] Senatus [orig: Senatûs] punitus est. Tacit. l. 3. Annal c. 37.

COELIUS [5] Mantuanus, consumptis opibus ac praediis venditis; cum solu epulturae locum excepisset, tribus ulnis, h. e. duodecim pedibus latum, terigit eum Virg. Ecl. 3. v. 104. eo [orig: eô] aenigmate, quo [orig: quô] crucem Grammaticis se fixisse, ipse professus est;

Dic, quibus in terris, et eris mihi magnus Apollo,
Tres pateat Caeli spatium non amplius ulnas.

Ubi lepide lusit Poeta in ambiguo eius Caeli, quod a Caelio est, et Caeli quod fit a caelo. Caeli autem, pro Caelii, etiam in proa Veteres scripserunt. Unde et Plautii Comoediae, quod PLAUTI inscriptae essent, pro Plautinis pleraeque habitae sunt, quum Plautianae forent, ut videre est apud A. Gellium, l. 3. c. 3. Coeterae itaque interpretationes aenigmatis huius, de orisicio putei Syenensis, de clypeo Aiacis, de specu Siciliae, de mundo in Cereis sacro etc. mentem Auctoris non attigere [orig: attigêre]. Sed et Horatius meminit Caelii cuiusdam latronis, illo [orig: illô] tempore notissimi, l. 1. Sat. 4. v. 69. ubi itidem Caeli, pro Caelii, Scriptum,

Ut tu sis similis Caeli, Burrique latronum,
Non ego sim Capri. --- -- --- --

Certe hanc mentem Poetae fuisse, Cornificium et Asconium ab ipso audisse, testes sunt antiqui Grammatici, Servius et Iunius Philargyrus: quibus cur non credamus, causae nihil est, praesertim quum nihil melius possit afferri, ac nemo id inventurus aut divinaturus fuerit, nisi ipse Auctor indicasser [orig: indicâsser]. Spatium nempe loci, quem sibi Caelius ad sepulturam reservabat, non amplius patebat, quam tres ulnas, h. e. sex pedes, si ulnam pro cubito accipimus, et cubitum pro duobus pedibus, ut multis placuit. Quod spatium quinque aut 6. pedum legitimum fuit loci aut sepulchri, apud Veteres etiam plurium condendis reliquiis, ubi urnae tantum cineres continentes reponerentur vel inforderentus. Tibullus,

Val. Probus, in fronte sex pedes, in latitudine septem etc. Quidam ulnam duum [orig: duûm] cubitum [orig: cubitûm] faciunt, quomodo mensura duplicaretur. Et sane duodecim pedes pro legitimo sepulchri modo in antiquis Inscriptionibus invenire est. Quod vero, qui fundum vendebat, saepenumero locum sepulchri exciperet, quo ipse posterique inferri possent, notum est. Vide Salmas. ad Solin. p. 1222. At simpliciorem verorque propriorem Aenigmatis solutionem invenias in mox sequent. antaenigmate:

In metalli fodinis enim, in quibus auri argentique flores nascuntur, quibus in nummos conflatis nomina inscribuntur Regum, si sursum per montium anfractus respicias, vix per foramen 3. ulnarum lumen Solare videbis.

COELIUS [6] Pollio, castello Gorneas in Armenia praefectus. Tacit. l. 12. Annal. c. 45. avarus ac flagitiosus.

COELIUS [7] Rhodiginus Ludovic ob eruditionem insignem, a Ludovico XII. Mediolanum vocatus, ibi docuit Graecam Latinamque literaturam. Idem postea Patavii fecit. Libris editis, inprimis Lectionum antiquarum egregio [orig: egregiô] opere, inclitus. Vide Voss. de Hist. Lat. l. 3. c. 10. p. 814. Vixit saeculo [orig: saeculô] 15.

COELIUS [9] Secundus Curio Cyriaci Subalpinae gentis apud Italos oppido [orig: oppidô] natus, et in Taurinesi Gymnasio, egregiis artibus imbutus, cum ob sinceram Christi doctrinm, quam ab ineunte iuventa amplexus fuerat, varias persecutiones, carceres et vincula passus esset: semper tamen post tot Eporediae, Taurini Lucaeque intentatas mortes atque flammas, praesentissima [orig: praesentissimâ] Numinis ope ereptus, evasit. Tandem, licet in aliquot Italiae oppidis eruditionis suae fama [orig: famâ] sparsa [orig: sparsâ], multorum sibi gratiam conciliasset [orig: conciliâsset], maioris securitati ergo, trans Alpes sese Lausannam primum, post A. C. 1547. Basileam recepit, ubi Oratoriam nactus professionem, talem se praestitit, ut e remotissimis regionibus illius audiendi gratia [orig: gratiâ] innumeri convolarint [orig: convolârint]. Cum liberis a Magistratu Basileense iure civitatis donatus. Obiit A. C. 1569. aetat. 67. Pater ugustini, Saracenicae Historiae Scriptoris, et Rhetoricae Professoris in eadem Academ. cuius paulo ante mortui memoriam alabastro vivens inscripsit: Horatii, Imperatorum gratia [orig: gratiâ] incliti, etc.

Quid mihi divitiae, quid honos, patriique penates?
His potior cunctis me tibi Christe rapis.

COELIUS [10] mons unus e septem urbis Romae, quem Tiberius Imperator teste Suetonio [orig: Suetoniô], c. 48. Augustum appellari iussit. Tacitus, l. 4. Annal. c. 65. ait eum primo Querquetulanum vocatum. Eundem Tuscum vicum postea dictum scribit Varro, de L. L. l. 4. Mastarna olim appellatum a Tuscis, ex vecusta quadam inscriptione patet. Hunc a Caele Vibenna Hetruscorum Duce, qui Tarquinio Superbo suppetias tulit, denominarum volunt.

COELOS Thraciae portus sive urbs, Chersonesi Thracicae, ubi postea oppid. Alopeconnesus, prope Insulam cognominem in ora maria Aegaei. Baudrand. vide Caela.

COELUM [1] Dei sedem esse, consensu Gentium creditum est: cuius cum triplex sit consideratio, pro triplici modo, quo [orig: quô] in terris res fiunt, ratione, fortuna [orig: fortunâ], necessitate; hinc triplex olim Numen introductum, Minervae, Fortunae, et Fati sive Parcarum. Imo Soli, Lunae et Stellis litatum est, et ab aliis quidem cogitari coepit de divino honore, ipsi Aetheri sive Caelo praestando, ab aliis autem de eodem Elementis exhibendo. Ac priores primum, ut

adeo magnifice de Caelo sentirent, impulit corporis aetherei sublimitas, quia nihil eo [orig: eô] viderent excelsius; magnitudo, quia omnia complexu suo [orig: suô] contineret; pulchritudo, quia intermicantibus astrorum luminibus velut floribus esset pictum, ac tamquam gemmis distinctum; perennitas tandem eius ac immensa operationis utilitas, cum inferiora omnia virtute regantur caelesti. Cultum autem est apud varias gentes. Latinis antique Caelus, Saturni pater est habitus. Unde Ennius, Annal.

ac habes quoque in antique Inscr. Romae in monte Caelio effossa: OPTIMUS MAXIMUS COELUS AETERNUS, vide Aldum, in Orthogr. et Inscr. Gruter. idem Graecis Uranus. *ou)rano\s2: unde Saturnus *ou)rani/wn, quasi Caeli filius, quod cum Ennii verbis modo adductis optime convenit. Quo referendum, cum idem apud Simmiam Rhodium, in Alis *)akmoni/dhs2, i. e. filius Acmonis, dicitur. *)/akmwn enim Caelum est, quasi a)ka/mwn sive a)kmhtos2, indefessus, nisi malis ipsum Caeli parrem sic dictum, namque Caelus Acmonis filius, Hesychio dicitur. Interim pro diversa considerandi ratione, unam idemque numen nunc Saturnus, nunc Caelus dictus est. Unde et Iuppiter, non modo *kroni/dhs2, i.e. aturnius, sed etiam Aetheris filius, ut legere est, apud Clem. Alexandr. Admonit. ad Gent. Sed usitatius Graeci Romanique per Iovem intellexere [orig: intellexêre] Caelum: idque Orientis imitatione, Persarum inprimis, qui omnem Caeli gyrum vocarunt [orig: vocârunt] Iovein, teste Herodoto [orig: Herodotô], l. 1. et Strabone, l. 16. IN qua opinione non modo vulgus Graecorum stulte cum Persis sapiebat, sed etiam magnus Pythagoras; quippe et illi Caelus sive Aether, Deus erat, sideraque eius esse Numinis oculos iudicabat, Epiphan. adv. Haeres. l. 1. Haer. 5. ita quidem, ut statueret Deum nohton, quem symbolice tetra/da sive Quaternarium dixit, omnium rerum conditorem, et ai)sqhto\n, Caelum a summo illo productum, et sicut ille sola [orig: solâ] mente percipitur, in sensus incurrentem. Imo forrasse Pythagorici, quod hunc sensibilem Deum statuerent, vulgo tantummodo dederunt: quicum [orig: quîcum] loquendum, non sapiendum, iudicabant, Sane sic Plato sensit olim; et constat, Pythagoraeos Caelum Potius habuisse pro Musico Deorum organo: quo respexit Varro, Sat. o)/nos2 lu/ras2, ubi Caelum Divum [orig: Divûm] Lyram nuncupasse [orig: nuncupâsse] legimus. Cum vero fabulati sunt Poetae, Caelum genitalibus privatum esse a Saturno, eo videntur respexisse, quod Caelum vel tempore vel natura [orig: naturâ] saltem prius sit sideribus: sidera autem sint caeli pars eoque quasi progemes Caeli censeantur; cui utpote siderum parenti, non absude genItalia seu vis aliquid ex se producendi, attribuuntur: quae cum productis sideribus desierit (ut communis enim opinio est, in Caelo nihil gignitur) genItalia ipsi resecta videntur. Et certe haec, si rem potius, quam involucrum fabulae spectes, magnam conveniunt partem Historiae Mosaicae: quae narrat, primo [orig: primô] die conditum esse Caelum, sed inornatum; die autem quarto [orig: quartô] stellis esse exornatum ac distinctum, quae longe potiori iure Caeli filii dicantur, quam quidquid in terris aquisque vi caelesti quottidie generatur, etc. Vide Gerh. Ioh. Voss. de Idol. l. 2. c. 37. Coeterum, Caelum sfairoeide\s2 esse, primus intellexit Anaximander, apud Laertium, in Vita eius: quod Atlanti tribuit Plin. l. 2. c. 8. Caelo cecidisse, dicebantur Viri inter mortales insigniores. Iuvenal. Sat. 2. v. 40.

Hinc Tertullianus, Apolog. c. 10. Quis enim non caelum et terram Matrem ac Patrem, venerationis ac honoris gratia [orig: gratiâ], appellet, vel ex consuetudine humana, qua ignoti vel ex inopinato apparentes de caelo supervenisse dicuntur. Porro illud quaerere et ultimum contueri morientes solent, ut notavit Plinius in Didone moriente, l. 4. in quo libro summam omnium humaniorum Operum consummatam dicere solitus est Casp. Barthius:

--- --- infixum stridet sub pectore vulnus
Ter sese attollens, cubitoque innixa levavit,
Ter revoluta toro est, oculisque errantibus alto
Quaesivit caelo lucem, ingemuitque reperta.

Eodem recipi animas eorum, qui secundum virtutem vixissent, etiam Ethnicis creditum. Martianus Capella, l. 2. Animae Beatorum, quae iam Caeli templa merebantur, gressus Maiugenae sequebantur. Quod fortibus inprimis animabus largitur Manilius, l. 1.

--- - Fortes animae, dignataque nomina caelo [orig: caelô],
Corporibus resoluta suis, terroeque remissa,
Huc migrant ex Orbe; suumque habitantia caelum.
Aethereos vivunt annos, mundoque [orig: mundôque] fruuntur.

Vide praefatum Barthium, Animadversion. ad Stat. Theb. l. 2. v. 63. et l. 10. v. 659. Sed et omnia, qaae inopinato et praeter spem contingebant, de caelo missa ridem dicebant. Minucius Octavio, In hodiernum inopinato visos, caelo [orig: caelô] missos; ignobiles et ignotos terrae filios nominamus. Plautus, Persa, Actu 2. sc. 3. v. 5.

Quod ego non magis somniabam, neque opinabar, neque censebam,
Eam for mihi occasionem: ea nunc quasi decidit de caelo.

Vide quoque Lactantium, l. 1. c. 2. et plura hanc in rem apud Politianum, Miscellaneor. c. 18. Muretum, Varl. Lect. l. 13. c. 17. Desid. Heraldum, ad Tertullianum, Apologetico, c. 10. Minucium, d.l. etc. De Caelo tactis, infra ubi de Fulgure; uti de Caeli siderumque viribus, compositione et structura, ubi de Itinere exstatico.