CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

COLATIO locus fuit in Norico, ad Sanam fluv. prope Celeiam, inter Altenburg et Presberg vicos, Cluver. In superiore Carniola. Vix rudera supersunt.

COLATORII Equi, seu Colatarii, item Colutarii, ut alii legunt, memorati Vegetio, Inter colatorios enim et eos, quos guttonarios vulgus appellat, ambulatura eorum media est Saimasio iidem sunt, cum iis quos Graeci sakkista\s2 vel sakkistikou\s2 vocant. Eleganter nempe sakka/zein dicebantur asturcones et tolutares equi, quorum gradus in ambulando perinde minutus ac creber, quasi sacco [orig: saccô] colatur esset et eliquatus: liquores enim per saccum dum exprimuntur, erebris et minutis guttis eunt. Cui haud absimili, imo prorsus eadem [orig: eâdem] metaphora [orig: metaphorâ], de minutissimo et spississimo gradu dixit Plautus, in Poenul. Actu 3. sc. 1. v. 10. eum succretum esse cribro [orig: cribrô] pollinario [orig: pollinariô]. Hos autem Colatoris a guttonariis distinguit Vegetius, qui iidem cum trepidatiis, et ipsi quidem minuto [orig: minutô] gradu incedunt, sed non tam minutim succreto [orig: succretô] colatoque [orig: colatôque], quam asturcones. Vide Salmas. ad Capitolin. in Maximinis duobus, c. 3. et infra, ubi de Trepidariis, alibique passim.

COLAX apud Raymundum Agilaeum, de Arce Antiochena: In colle autem Septentrionali Castellum quoddam est et in medio collis castellum aliud, quod Graeca [orig: Graecâ] colax vocatur; Acropolis est, castellum, arx, Graecis Barbaris, hos enim Raymundus intelligit, *kaula\: Sic enim praedictam arcem vocat Anna Comnena, Alexiados l. 11. ut et Scylitzes in Nicephoreo Phoca. An a Latino Collis, quia in editioribus locis arces exstrui solitae? An Saracenorum vox fuit: nam hodieque Heptapyrigum Constantinopol. Heptagulades seu e(ptagoula/dwn, voce hybrida [orig: hybridâ] seu semiturcica [orig: semiturcicâ] appellant: ubi per Gulades, turres innuuntur, unde et Guletae Africanae nomen? Sed et haec vox Gula seu Cula Latinam habuerit originem, a collo forte; quod vocabulum, pro iugo montis, etiamnum notum est, in Alpibus et Pyrenaeis. Vide Car. du Fresne, Not. ad Annam Comnenam, et in Glossar. in vocibus Colax, item Colatum.

COLBERGA Urbs Pomeraniae ulterioris in ora maris Baltici, cum arce munita, sub Elctore Brandeburgico, antea sub Episcopo Caminensi. In Cassubia, ad ostia fluv. Persanti. Salis coctura [orig: cocturâ] celebris. 6. leuc. a Coslino in Occasum, 3. a Treptavia in Ortum.

COLCAE vulgo COUCHES, locus Galliae in Lingonibus, ad scaram fluv. haud procul Divione Lingonum castro [orig: castrô], ad eundem amnem, Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Arar.

COLCAS vel CULCAS hodie Aegyptiis dicitur, nobilissima et regioni illi maxime familiaris planta, quam Veteres Colocasiam dixere [orig: dixêre], de qua vide infra.

COLCESTRIA Urbs Trinobantum, in Anglia in Essexia, ad amnem Colne. Urbsampla, D. Helenae natalibus cladeque sua [orig: suâ] nobilis. 6. milliar. Anglic. ab ora maris German. Antea Colonia dicta.

COLCHE inter Oceani Orientalis oppida et Indica, apud Aethicum in Cosmogr. Sigoton, Palibothra, Alexandropolis, Adlenitae, Colche, Patale: uti in duobus antiquissimis Regiae Bibliothecae codicibus scriptum. At in alio longe vetustissimo Thuanaeo, qui sub nomine Iulii Oratoris eadem Omnia habet, por Colche, scriptum Colice hoc [orig: hôc] modo [orig: modô], Palibothra oppidum. Alexandropolis oppidum. Sallenites oppidum. Colice oppidum. Patale oppidum. Ubi Colice est *kwlikh\, vel. *kwlikoi\: quae postea *ko/lxoi. Auctor Peripli *ko/lxoi po/lis2; hodie Cochinum, quod vide; ut et in voce Colchi. Incolae *kwliakoi\ olim et *kwlikoi\, qui postea Colchi, cognomine Indorum, a Caucaseis Colchis distincti. Ab iis nomen accepit promontorium, circa quod habitabant, Coliacum dictum, Graece *kwlia\s2 et *kwli\s2, Dionysio et Melae, l. 1. c. 19. *kwlia\s2 a)/kra, et *kwlia\s2 kelw/nh Dionysio, in description. Insularum,

*kei=qen de\ strefqei\s2 noti/hs2 propa/roiqe kolw/nhs2
*ai)ya/ ke *kwlia/dos2 mega/lhn e)pi\ nh=son i)/koso,
*mhte/ra *taproba/nhn *)asihgene/wn e)lefa/ntwn.

--- --- e)pi\ *gagth/tida xw/rhn
*pro\s2 no/ton --- e(lko/menoi, para\ te/rmata *kwli/dos2 a)/krhs2,
*(/h dh/ ti provn/neuken e)p' *)wkeano\n baqudi/nhn
*)hli/batos2 taxinoi=si duse/mbatos2 oi)wnoi=si.

Nec minus hi campos intrant Gangetidos orae,
Quae per flabra Noti fuso [orig: fusô] distenditur agro [orig: agrô],
Usque in celsa iacens confinia Colitlis ar cis.

Promontorium nempe hoc est Indiae intra Gangem maxime meridionale, cui ex adverso respondet Septentrionale, promontor. Insulae Taprobanes, quod *bo/reion Graeci dixere [orig: dixêre]. Plinius de Taprobanes altero amne, l. 6. c. 22. Alterum ad Septentriones Indiamque versum Cydara nomine. Proximum esse Indiae promontorium, quod vocetur

Coliacum, quatridui navigatione etc. Vide hanc in in rem plura apud Salmas. ad Solin. p. 1114. et 1115. et infra in voce Coliaci, it Pinnicum.

COLCHI [1] incolae Colchidis, alias Lazi; horum Rex Zathus, cum religionem veram amplexusesset, Constantinopoli baptizatus, coniugioque [orig: coniugiôque] nobilissimae virginis, a Iustino Imperatore ornatus est. A. C. 522. Cedrenus, in Hist. Vide Colchis.

COLCHI [2] Careorum Emporium in India intra Gangem. Ptol. Vide Bochart. de Anim. Bibl. l. 2. p. 489. Cochin hodie. 25. leuc. Hispan. a Calecuto in Auftrum, 44. a promontor. Comorino in Boream. Vide Cochinum.

COLCHINIUM Dalmatiae oppid. a Colchis conditum, quod postea Olchinium dictum est. Plin. l. 3. c. 22.

COLCHIS idis, regio Asiae iuxta Pontum, regnum Aeetae Regis, et Medeae patria, Corace monte (qui est Tauri pars) a septentrione, ab ortu Iberia [orig: Iberiâ], a Meridie Phaside, ab occidente Euxino [orig: Euxinô] Ponto [orig: Pontô] clausa. Huc ferunt Iasonem cum Argonautis navigasse [orig: navigâsse], Medeaeque artibus adiutum, aureum vellus inde retulisse. Est autem haec regio venenorum feracissima, quae res videtur locum fecisse fabulae, quam de Medeae veneficiis comminiscuntur Poetae. Horat. l. 2. Carm. Od. 13. v. 8.

Ille et venena Cochica
Et quicquid usquam concipitur nesas,
Tractavit. --- -- --- -

Colchos autem Aegyptiae originis esse, constans fama est apud veteres. Dionys. v. 689.

*pa\r' de\ muxo\n po/ntoio meta xqo/na *tondarida/wn
*ko/lxoi naieta/ousi, meth/ludes2 *ai)gu/ptoio.

Herodot. l. 2. *fai/non tai me\n ga\r e)o/ntes2 oi( *ko/lxoi *ai)gu/ptioi. Diodor. Sic. l. 1. *fasi\ tw=n *ai)gupti/wn tina\s2 kataleifqe/ntas2 peri\ th\n *maiw=tin li/muhn susth/sesqai to\ tw=n *ko/lxwn ge/nos2. Strabo etiam, l. 1. meminit Aegyptiorum in Colchos metasta/sews2. Et Ammian. Marcellin. l. 22. Colchos appellat Aegyptiorum antiquam sobolem. Bochart. Vide quoque Marshamum Equit. Canone Chron. Sec. XIV. ubi de Sesostre. Incolas huius vetres Laezios et Manralios, ex Ptolem. l. 5. vocat Morerius. Urbes praecipuas Sebastopolin et Fazzo: Montes Caucasum et Coracem, fluvios Phasin et Cyanum habet, ex Nigro, descr. Asiae. Ortel. Cluver. Davity, tom. 1. Asiae. Inde Colchis ponitus pro Medea, Horat. Epod. Od. 16. v. 57.

Non huc Argoo [orig: Argoô] contendit remige pinus,
Neque impudica Colchis intulit pedem.

Credamus tragicis quicquid de Colchide torva [orig: torvâ]
Dicitur. --- ---

Seu mihr Circaeo [orig: Circaeô] pereundum est gramine, sive
Colchis Colchiacis urat ahena focis.

Nic. Lloydius. Nunc Mengrelia dicitur; estque pars Georgiae. Ibi incolae inaiori ex parte Christiani, sub proprio Principe, sed alias sub clientela Turcarum. Baudrand. Vide inprimis P. de Valle, Itiner. tom. 2. et 3.

COLCHICON Graece *kolxiko\n, genus bulbi venenati, in Colchide frequentis. Dioscorides, *kolxiko\n, oi( de\ e)fh/meron, oi( de\ bo/lbon a(/gion: et in Prooemio, l. 6. e)fh/meron, o(\ e)/nioi *kolkiko\n, dia\ to\ *kolxi/digi/nesqai, Ubi quod ephemerum quoque dictum ait, de ephemero venenato capiendum est, aliud einm est ephemerum, quod inter Medicas herbas ab eodem, ut et Plinio, reponitur. Idem vero *kolxiko\n, l)=ris2 a)gri/a, quoque appellatum est. Caustica ei vis et quidem tanta, ut eodem [orig: eôdem] die iugularet, hinc e)xqo/menon pu=r *mhdei/hs2 *kolxhi/+dos2 dictum Nicandro: non quod idem esset cum oleo Medico seu Medeae, naphtha videl. sed quia Medea, quae ex hac regionc oriunda erat, hoc [orig: hôc] veneno [orig: venenô] saepe usa fuit, ut quae omnium venenorum, patrii inprimis, notitiam eximiam habebat. Meminit Colchorum venenorum, Ovid. de Arte Amandi, l. 2. v. 89.

Non facient, ut vivat amor Medeidos herboe,
Mixtaque cum Magicis Colcha venena sonis.

Traditque Lucanus pro re mira, tales herbas in Thessalia Medeam offendisse, quas non advexisset e patria Colcho, l. 6. v. 441.

--- - --- terris hospita Colchos
Legit in Aemoniis, quas non advexerat, herbas.

Legebantur autem in locis abditis, unde de huiusmodi venenisloquens Statius, Theb l. 9. Secret antra dicit; sicut Plinius magnarum Colchidos solitudinum mentionem facit, l. 6. c. 10. Hinc et fanum seu aras Hecates, in secretis ibi locis fuisse, docet Ovid. l. 7. Met. Quam vero Colchides feminae veneficiis ac incantationibus fuerint infames, notiffima Argonauticis et Tragicis Scriptoribus cantilena est. Vide plura de Colchico speciatim sic dicto, apud Plinium l. 28. c. 9. Salmas. ad Solin. p. 242. et 243. Alios: adde Casp. Barthium, Animadvers. ad Statium d. l.

COLDINGA Urbs Iutiae Meridionalis cum aree Arnsburg et portu, in recessu maris. Vix 2. leuc. German. a Fionia Insul. 4. ab Haderslebia. Ibi vectigal regium, propter equos bovesque,

qui maximo [orig: maximô] numero [orig: numerô] per pontem, in Holsatiam et ad Albim aguntur.

COLDULI German. populi, quorum oppid. Holetal dicitur, teste Lazio [orig: Laziô], in Bohemia. *ko/ldonoi in veterib. libris legi annotavit Casaubon. Vide Ortonem ad Rhenan.

COLDUNUM vulgo Coudun, locus Galliae in Bellovacis, Hadr. Vales. in voce Bellovaci.

COLEMANNUS Pastor Londinensis, auctor Erastianorum seu Colemannianorum. Dum enim proximis temporibus in Anglia, inde Presbyteriani, hinc Independentes, pro suo quisque tegimine contenderent; factum est, ut interea florentissimas Ecclesias Haereticorum et Schismaticorum lues devastaret, atque insuper teritia factio utrisque omnia eriperet. Idque ab Erastianis factum, quam factionem Politici excitarunt [orig: excitârunt], eius ope regimen sibi solis vindicaturi. Colemannus itaque, videns paratos novaturientibus sectatores, instinctu Politicorum, tertiam viam Regiminis Ecclesiastici aperuit, ex Erasti lacunis haustam, frustra longe peti regimen Ecclesie, clamans, cum ab administratione civili non sit divellendum. Is igitur, contione ad Parlamentum habita [orig: habitâ], regimen Ecclesiae Magistratui dedit, qui per Interimisticos Commissarios Ecclesiam gubernaret, Scotorum simul ad Synodum legatos, quasi dissidiorum causas, criminatus. E quorum numero se ipsi opposuit G. Gillespy Theologus Edinburgens. et Sam. Rhetherfortius, acer Arminianismi hostis, qui ambo omnem Erastiani commenti iniquitatem docte refutarunt [orig: refutârunt]. Politicorum nihilominus consilia praevaluerunt, et Erastianum regimen stabilitum, unde ingentia mala orta, de quibus alibi. Nempe Mysterium sectae huius erat, ut omne Regimen Ecclesiae ad Magistratus civile arbitrium deferretur: quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] non tantum Presbyteriani exarmati, sed Independentium quoque regimen sublatum est. Et quidem durante hoc [orig: hôc] Politicorum dominio [orig: dominiô] gravia passus praefatus Rhetherfortius in vinculis aliquandiu languit, illo [orig: illô] vero iterum mutato [orig: mutatô] ac abbolito [orig: abbolitô], Professor Theologiae Aberdonensis, contra Iesuitas, Arminianos, Familistas, Antinomos, Independentes, varia scripsit. G. Hornius, Histor. Eccles. Periodo [orig: Periodô] III. Artic. 3. Vide etiam hic [orig: hîc] passim, inprimis voce Independentes.

COLENTES appellabantur, qui ab Idololatria ad Iudaismum transibant, Beda in Acta, c. 13. v. 43. laudatus Macro, in Hierolex.

COLENTIUM Illyrici insula, Scardona Ptolemaeo, alias Cellentum legitur, populi Colentini. Plin. l. 3. c. 22.

COLEPHIA Graece *kwlh/pia item kwlh=nes2 cibus athletatum. Iuvenalis, Sat. 2. v. 53.

h. e. paucae pugilatum et Athleticam exercent. Martialis de Muliere pugile, l. 7. Epigr. 66. v. 12.

Vox diminutiva est a kw/lhy: interpretatur autem kw/lhpa Suidas, to\ o)pi/sw tou= gonati/ou me/ros2: nempe partes illas animalium ad victum assumebant Athlerae, quae minimum succi et pinguedinis habent, quaeque maxime aridae sunt et siccae; cuiusmodi sunt pedes bubuli et suilla acrocolia, kwlh/pia et kwlh=nes2 Graecis. Vide supra in voce Arida sagmatio: uri de anterioribus victimae partibus, quae kwlai\ dictae, apud Athenienses, cum pelle, Sacerdotibus ceebant, aliquid infra voce Victima.

COLERUS [1] Christophorus, Francus, summae spei iuvenis, obiit in Austria A. C. 1604. auctor Commentaii in Taciti Germaniam, aliorumque complurium scriptorum, de quibus vide Ant. Teissier, in Elogiis Erudit. Gallice editis, Part. 2.

COLETIANI Pannoniae superioris gens. Ptol. Aliis Coletani, medii inter Vindobonam, ad Boream et Paetovionem, ad Austrum, ad pedes montium, versus fontes Arrabonis fluv. ubi nunc Austriae Stiriaeque confinium. Baudrand.

COLI populi iuxta Caucasum. Inferiores autem Caucasi partes Colici montes vocantur; Regio Colica Stephano.

COLIACI in Prasia gente et totius Indiae intra Gangem maxime Mericdionales, Graece hinc *notiw/tatoi dicti Straboni, promontorio Coliaco, circum quod habitabant, nomen dedere [orig: dedêre]. Disterminabat autem hoc promontor. duos sinus, Colchicum et Argolicum, et sequenti tempore *kw=ru appellatum est. Marcianus Heracleota, *tw=| a)krwthri/w| th=s2 l)ndi/kh=s2 tw=| kaloume\nw| *kw=ru a)nti/keitai, to\ th=s2 *taproba/nhs2 nh/sou a)krwth/rion, to\ kalou/menon *bo/reion, Promontorio Indioe, dicto Cory, oppositum est Taprobanes Insulae promontorium, Boreum appellatum. Vide supra in voce Colche.

COLIADOS Veneris Templum sic vocatur in Attica, ab Adolescente quodam Attico, a piratis Tyrrhenis capto: qui cum vinctus esset, kw=la, i. e. manus ac pedes et a Principis piratarum filia amatus ac liberatus; reversus Athenas eneri templum vovit ac dedicavit dia\ to\ ta\ kw=la lelu/sqai, quod membra sua vinculis essent soluta. Scholia Aristophanis, in Nubes et Suid. Nic. Lloydius.

COLIAS promontorium vel litus Atticae in vico Phalereo, ubi et Venus Colias. Vide supra. Dionysius Perieg. Taprobanem Coliada vocat:

*ai)=ya/ ge *kwlia/dos2 mega/lhn e)pi\ nh=son i(/koio,
*mhte/ra *ta proba/nhn *)asihgene/wn e)lefa/ntwn.

colimphas ipsum Alexandrum introisse et profundum conscendisse et usque ad imum, u sciret Oceani profundum et differentiam maris et abyssi: quasi Colymba, a Graeco verbo kolumba=n, natare; navicula est urinatoria, in qua qui foret, etiam aquis obruta [orig: obrutâ], non indigeret lumine, quia speculi electrini vel vitrei beneficio [orig: beneficiô] pellucebat. Voss. ad h. l.

COLINIUS [1] Casparus, Amiralis Franciae, quem cum Ludovic. Principe Condaeo, vocat les deux premieres intelligences du Siecle, Silon. in libro, cui titul. Ministre d'estat, post fortitudinis egregia specimina in praeliis de Cerisoles, Cariniano, S. Quintino, etc. edita, Reformatae religionis acerrimus vindex, quum virtute non posset, perfidia [orig: perfidiâ] victus est, prima et princeps Lanienae Parisinae victima, cum paulo ante sclopeto [orig: sclopetô] vulneratus ad Maurum, contionatorem Ioh. Albretanae Reginae Navarr. matris Henrici IV. dixisset, Hem mi frater, nunc sentio me a Deo diligi, quando propter sanctissimum ipsius nomen, has plagas acceperim. Vide Thuanum, Histor. et Memoires de Colligny.

COLINIUS [2] Franc. Andelotus, dictus Imperterritus, Gall. le Chevalier sans peur, Praefectus Lugdun. Primus, ex nobilitate Gallicana, puriorem doctrinam publice professus, eam ad ultimum vitae haltium strenue tuitus est. Admiralis Frater.

COLINIUS [3] Odetus, Cardinal. Castellionaeus, Episcopus Bellovacensis, cum fratribus praedictis, Euangelii egregius assertor, Legatione apud Elisabetam Angliae Reginam, de Ecclesia Galliae Reformata oprime meritus. Vide modo laudatum Iacobum Augustum Thuanum.

COLIS apud Melam, l. 3. c. 7. ab Indo ad Gangem Palibothri: a Gange, ad Colida Nysi; Graece *kwli\s2 et *kwlia\s2: promontor. est Indiae intra Gangem notiw/taton seu maxime Meridionale; cuius quoque Festus Avienus meminit,

Colis et ipsa dehinc cetosi vergit in aequor
Oceani, tantoque [orig: tantôque] iugo [orig: iugô] subit aetheris auras,
Arceat alituum subducta ut rupe volatum.

COLISEUM seu COLOSSEUM Amphitheatrum Titi Romae dicitur, de quo vaticinium Bedae in Excerptis seu Collectaneis eius tale exstat: Quamdiu stabit Colyseus, stabit et Roma: quando cadet Colyseus, cadet et Roma: quando cadet Roma, cadet et Mundus. Stetisse in hoc loco imaginem Romae, tenentis pomum aureum, et circa eam imagines provinciarum Romano Imperio subditarum; quotiesque provincia aliqua defectionem moliebatur, imaginem eius insurrexisse contra imaginem Romae eique dorsum obvertisse, nugatur Ugntio, apud Car. du Fresne in Glossar. Vide quoque ubi de Pyramidibus.

COLIUM in veter. Inscr. apud Tertullian. de Spect. Et nunc ara Conso illi in Circo defossa est, ad primas metas sub terra curn inscriptione eiusmodi, CONSUS CONSILIO, MARS DUELLO, LARES COLIO POTENTES; uti legit Salmasius, pro COMITIO, quod vulgo habetur; domus est seu habitaculum. Lares enim domuum praesides fuere [orig: fuêre] habiti, unde et Familiares et Domestici cognominati sunt. Glossae, Lares, sqeoi\ katoiki\dioi. Nempe colere. Antiqui absolute dixerunt, pro habitare. A. Gellius, l. 9. c. 4. Sauromatas, qui ultra fluvium longe colunt. Et Varro, aedes possideo et colo. Unde coligo, apud Arnobium, pro domo, l. 2. In penetralibus coliginis perpetuos fovetis focos. Et Colium, praeodem. Lares igitur colio potentes sunt lares familiares ac domestici. Vide Salmas. ad Solin. p. 913. et 914.

COLLACTANEI qui unam habuere Nutricem, quod eandem Nutricem simul habere, vocat Appuleius, Metamorph. l. 2. memorantur b. Hieronymo, ad Fur. Ner Procurator calamistratus, nec Collactaneus formosus, nec candidulus et rubicundus assecla adhoereat lateri tuo. In veter. monumentis Collactei et Colactii appellantur. Parmae descripsit Pignorius,

Collactius habes apud Gruterum, Inscr. p. DCLXI. Romae in hortis Cyriaci Matthesii, legitur:

Iuvenalis et Marcianus Capella Collactea admittit: hic quidem, l. 1. Sed quod sororis eius Collactea et indiscreto [orig: indiscretô] amica foedere videretur. Ill le vero, Sat. 6. v. 306.

De cuiusmodi ministeriis an Ulpianus intellexerit, leg. 27. §. 2. ff. de usufr. Si servi, inquicus, ususfructus legatus est, cuius teltator quasi ministerio [orig: ministeriô] vacuo [orig: vacuô] utebatur etc. disquiritur: Alumni certe ac Collactanei quasi ministrare dici poterant. Et huius demum generis ministeria, longe post abolitos omnino servos, diu perseveraverunt; unde, licet servi Bartoli Icti aetate penitus desiissent, vide eum ad Leg. Hostes de capt. et postl. rev. citatum a Genebrardo A. C. 1216. Collactanei tamen in usu erant, quod patet ex P. Paulo Vergerio, ubi de Ubertini cuiusdam servo hereditario Longetto elegantem refert historiam, ut videre est apud Laur. Pignorium, Comm. de Servis, cum hoc Vergerii scriptum adhuc ineditum sit. Vide quoque de Collactaneis thom. Bartholinum, de Puerp. Veter.

COLLARE Graece peritraxh/lion, armaturae species, qua [orig: quâ] scil. collum militis tegitur, Gall. Collier, Guil. Britto, Philippidos l. 11. Vide quoque infra ubi de Inscriptis et Stigmaticis.

COLLATERII apud Vitalem, Episc. Oscensem, Fuerunt etiam quandoque Villani, qui Collaterii dicebantur, qui tam crudeli erant subditi servituti, ut etiam inter filios dominorum suorum Iucerentur gladio [orig: gladiô] dividendi: Anglis et Gallis Cotarii, Cotiers, Gens de Cote; sic dicti videntur: quod collatis, h. e. tributis, essent obnoxii. Vide Car. du Fresne, Glossar.

COLLATIA oppid. in prima Italiae regione, ad Antienem fluv. in via Tiburtina, ab Albanis, ut creditur, conditum, prope confinium sabinae, et a Tarquinio Superbo instauratum, collata [orig: collatâ] eum in usum a Populo Romano pecunia [orig: pecuniâ]; unde et nomen putatur accepisse, ut refert Servius, enarraus illud Virg. l. 6. Aen. v. 773.

Hi tibi Nomentum et Gabios, urbemque Fidenam,
Hi Collatinas imponent montibus arces,
Laude pudicitiae celebres. --- -

Ex hac enim urbe ortum traxit Tarquinius Collatinus, Lucretiae maritus. Sil. l. 8. v. 360.

Quos Castrum, Phrygibusque gravis quondam Ardea misit,
Quos celso [orig: celsô] devexa iugo [orig: iugô] Iunonia sedes
Lanuvium, ac altrix casti Collatia Bruti. Vide Egerius.

Livius hoc oppid. interius in agro Sabinorum collocare videtur, l. 1. c. 57. 58. ubi pugnam Tarquinii Sabinorumque ad sinistram Anienis ripam recenset. Verum aliter alii tradiderunt auctores, qucrum sententia [orig: sententiâ] in Latio cis Anienem fuerit. Plin. l. 3. c. 5. Et Servius, ad praescriptum Virgilii locum. Ciceronis tempore adhuc exstitisse Collatiam ipse testis est, in Orat. prima contra Rullum. Sed et Strabo post eum, l. 5. testatur, suo [orig: suô] aevo [orig: aevô] exstitisse etiam, verum kw/mhn tantum, id est, vicum. Nunc vix rudera apparent. Nic. Lloydius. Erat forsan, ubi nunc Casale dictum Cervaro. Baudrand.

COLLATINUS [1] L. Tarquinius, nepos ex sorore Superbi, maritus Lucretiae, a Sexto Superbi filio violata, hac [orig: hâc] occisa [orig: occisâ], pulsisque Tarquiniis, cum Bruto Consul designatus, sed paulo post, quod ex familia Regum tantopere populo exosa [orig: exosâ] esset, depositus est. Vide Liv. l. 1. c. 56. et l. 2. c. 2. Flor. l. 1. c. 3. et 9. Aurel. Victor. de Viris Ill. Item, in voce Collatia.

COLLATIO apud Honorium Augustodun. l. 2. c. 63. Durandum, in Rationali, l. 5. c. 9. §. 11. Haeftenum, Disquisition. Monastic. l. 9. tract. 5. Alios, dicitur sacrorum Librorum lectio apud Monachos praesertim, quae statis horis, maxime post cenam, coram iis fiebat. Quasi Collocutio seu Confabulatio, inquit Smaragdus in Regula, c. 42. quod de Scripturis divinis aliis conferentihus interrogationes, conferunt alii congruas responsiones, et sic quae diu latuerunt occulta, confer entibus patefiunt perspicua. Cuius sacri ritus orgiinem aperit Honorius, l. c. Quod Religiosi ad Collationem conveniunt, hoc a sanctis Patribus acceperunt, qui in Vesperis solebant convenire et de Scripturis infimul conferre, et, quae ipsi tunc invicem contulerint, Collationes dicebantur etc. Vide quoque infra Homilioe, it. verbo Tractare. Collatione Scripturae, itum est progressu temporis ad collationem Patrum, ad quam tribus in hebdomade vicibus, post celegratam Tertiam, dato [orig: datô] signo [orig: signô], conveniri consuevisse, legas in Regula S. Isidori, c. 8. Quia vero a Collationibus istinsmodi Monasticis surgentes ad bibitionem se accingebant, hinc serotinae cenae Collationum appellationem videntur sortitae. Udalricus, Consuetudinum Cluniac. l. 1. c. 13. De collatione surgunt ad Charitatem, et de vino, quod nunc propinatur, nullus omnino praesumit abstinere; ut non aliquantulum gustet. Quomodo porro Collationes fierent, docet Liber Usuum Ordninis Cisterciensis, c. 81. Scripsere [orig: Scripsêre] eiusmodi Collationes Cassianus et Odo Cluniac. laudati Carolo du Fresne, quem vide in Glossario, in vocibus Collatio, item Collecta: ut et infra, voce Silentiarii.

COLLAUM provinciae de Lima regio, in Peruviae regno, inter montes Cordilleros. Fertilis et exigua, Herrera, Linschot. Acosta, etc. descr. Amer.

COLLECTA vox citerioris aevi, varie sumitur. Collatam in commune pecuniam significat, apud Ottonem Frising. de Gestis Friderici Imper at. l. 2. c. 11. aliosque; in specie, Eleemosynarum collectionem, apud Leonem M. Homil. de Collectis: Item Conventum. Gall. Assemblee, apud Anastasium Bibliothecar. in Vita S. Ioannis Eleemosynarii, num. 68 Inprimis populi, ad resistendum vimque faciendam, coacti armatique, in Capitulis Ludovici Imperator. c. 78. Caroli C. tit. 12. c. 3. alibi. In Ecclesia Romana, sic vocatur Missae, ut aiunt, scrificium, ad quod populus coit, et colligitur; su/nacis2; imo et quodvis aliud Officium Ecclesiasticum: vocaturque Maior Collecta, cum omnes Fratres simnl congregati officum divinum persolvunt in Oratorio: Minor, quae in singulis classibus seu domibus, a Fratribus eiusdem classis seu domus,

in ipsis domibus fit. Porro, Oratio, quam is, qui Clero vel Monachis praeest, finito [orig: finitô] et expleto [orig: expletô] quolibet [orig: quôlibet] Canonico [orig: Canonicô] officio [orig: officiô], velut omnium adstantium vota et preces in unum colligens, publice et clara [orig: clarâ] voce recitat, apud Rupertum, de divin. Offic. l. 1. c. 19. Alcuinum, Alios. Hinc Collecta, in libro Sacram. S. Gregorii, ad 3. Non. Febr. ubi inscriptio est, ad Collectam; oratio est ante Missam dici solita, iuxta sententiam Caroli du Fresne: censente Baronio [orig: Baroniô], Missam eo [orig: eô] die sic vocari, quod tunc eleemosynas colligi publice mos. Huiusmodi autem Collectas, Graecis sunapta\s2, a Gelasio et Gregorio M. compositas esse, auctor est Berno-Augiensis, de Missa, c. 1. etc. Vide hanc in rem plura, apud praefatum Car. du Fresne in Glossar. ionprimis vero, apud Macros Fratres in Hierolex. et infra, Synapta. In Vitis Abbatum S. Albani, In Festis vero et profestis diebus omnes Horas, exceptis Prima [orig: Primâ] et Completorio [orig: Completoriô], per magistram Collectam, quam tempus et hora exegerint, terminari instituit. In Quadragesima tamen dicatur Collecta ad Vesperas: Collecta Magistra, Watsio dicitur, quae diei aut festi est propria. Vide supra. Inde Collectaneum et Collectarium, liber Ecclesiasticus, Collectas, ad quodvis officium pertinentes, continens, apud Udalricum praefatum, l. 1. c. 31. Collectarii vero apud Acronem in Horat. et Symmachum, l. 10. Ep. 49. iidem, qui Coactores sunt, qui scil. mercede conducti, ab Argentariis sive Mensariis, rerum, quae sub hasta vendebantur, praefecti, pecunias ab his, quibus quid addictum fuerat, cogebant colligebantque etc. Vide quoque infra Coniecta.

COLLECTIO Canonum, quando institui coeperit, et quibus auctibus perrexerit, vide supra ubi de Canombus et Canonico Iure.

COLLECTOR vide infra Proscholus. At Collectores, apud Baronium ad A. C. 397. num. 65. Exactores sunt, qui a Pontifice Romano ad vindicandas ex bonis Ecclesiae partas ac male congestas opes, per provincias mittebantur, ut vult Car. du Fresne in Glossar.

COLLECTUS Infans, por exposito, in Canonib. Hibern. l. 41. Glossae Graeco-Latinae: Collectitius, su/llektos, xamairifh/s2. Colligi nempe dicebantur infantes expositi, cum ab aliquo nutriendi susciperentur: tum enim illius erant, qui eos collegerat, nisi intra 10. dies quaesiti agnitique essent, ut est in Synodo Arelatensi II. can. 22. Vasensi, sub Leone I. can. 10. et in Capitulis Caroli M. l. 6. c. 142. Vide Iac. Gothofredum, ad Cod. Iustin. et Theodos. tit. de Expositis. Hinc Collectionis Epistola in veterib. Formulis, Diploma est, quod dabatur illi, qui infantem expositum, ad ostia Ecclesiae, et a Matriculariis collectum, certo [orig: certô] pretio [orig: pretiô] ab iisdem emerat, secundum Legem Romanam: in quam formulam Bignonium vide, laudatum Carolo du Fresne.

COLLEGAE Principis iidem qui Amici, item Comites, Familiares, Contubernales. Erat enim quoddam quasi Collegium etc Corpus summorum Virorum, quos Princeps ipse assumebat et deligebat, ut sibi a Consiliis essent, et quibuscum agenda consultaret deque maximis quibusque tractaret rebus. Treb. Pollio in Vita Macriani, c. 12. Huc accedit, quod habet iuvenes filios, Romano [orig: Romanô] dignos Collegio [orig: Collegiô], nostra [orig: nostrâ] dignos amicitia [orig: amicitiâ]. Hi consiliis Principis intererant et iudicanti assidebant; ex Consularibus Viris, et Praetoriis et Senatoribus; interdum etiam ex Equitibus pro Imperatoris arbitrio lecti: non una [orig: unâ] atque eadem [orig: eâdem] omnium conditione. Horum enim alios adhibebat Princeps, cum de negotiis ac iure tractaret, vel Romae et in provinciis causas audiret. Quo in numero Iureconsulti fuere [orig: fuêre]. Alios in secretius atque interius Consilium admittebat, in quo de summa Rei publ. agitabatur, Legati audiebantur, aliaque maiora negotia de Imperii statu tractabantur: Qui proin Comites intra Consistorium et Comites S. Consistorii Consistorianique sub posterioribus Imperatorib. dicti sunt etc. Vide salmas. Not. ad Pollionem, in XXX. Tyran. loc. cit. et hic [orig: hîc] passim, inprimis in vocibus Amici, Comites, Parentes, Romanum Collegium etc.

COLLEGIATI inter servos ponuntur et eos qui Curiae addicti sunt, in Edicto Theodorici Regis, c. 69. Quisquis curialem, aut collegiatum, aut servum, per 50. annos possederit etc. Neque alii videntur, quorum mentio in Cod. Theodos. tit de Collegiatis; Hic [orig: Hîc] enim sic appellantur, qui publico manuariam aliquam operam, artem et ministerium praebebant, ac saepe plus aequo [orig: aequô] et quidem ita nonnumquam praegravabantur, ut e civitatibus profugerent, quod iis minime licebat. Filii parentum conditionem sequebantur, proindeque non modo servilis et obnoxiae conditionis, sed etiam ut plurimum nativitate servi erant, l. 1. Cod. Theodos. de Collegiatis, ad quem tit. vide Iac. Gothofredum. Alias Collegiati dicuntur Corporati, alicui Collegio addicti: praesertim vero in veter. urbis Constantinopolit. Descriptione ita appellantur, qui e diversis corporibus Artificum ordinati, incendiorum casibus subvenite tevebantur, quos 560. fuisse, ibidem traditur; vel 563. l. pen. Cod. Iustin. de Commerc. et Mercator. apud Car. du Fresne. E XXXV. Artificum Collegiis seu Corporibus electos, ac per XIV. Civitatis Regiones distributos, unoque [orig: unôque] eorum exstincto [orig: exstinctô] alium in locum eius, a Praefecto, surrogatum fuisse, legas apud Car. Macrum in Hierolexico: qui addit, ab omni tributorum genere eos fuisse liberos, simileque Vigilum Collegium Romae quondam a Caesare institutum etc. De Epulis Collegiatorum magnificis, vide infra Epuloe, Signis in Vexillum. In Ecclesia Romana, Collegiatae Ecclesiae dicuntur quae Collegio [orig: Collegiô] Canonomcorum gaudent; de quibus solis Collegii nomen hodie proprie usurpari, ait praefatus Car. du Fresne.

COLLEGIUM Graece *(etairi/a, Latinis aliter Sodalitas, Sacietas. aliquando Cohors, est legitima trium pluriumve personarum eiusdem conditionis et potestatis consociatio: in qua qui supremus est, olim dicebatur Primicerius, reliqui ordine Secundicerii, a tabulis cereis, quibus tum collegarum nomina

inscribebantur. Haec primum Romae instituit Numa Pompilius, qui tesse Plutarcho [orig: Plutarchô], universam multitudinem secundum artificia divisit, ut suum pecuiliare corpus haberent Tibicines, suum Aurifices, Architecti, Tinctores, Sutores, Coriarii, Fabri aerarii, Figuli etc. horum unicuique suos peculiares conventus et religiones praescribens. Habebant hi, ad Rei publ. exemplar, res communes, Arcam et Actorem seu Syndicum, per quem, quod communiter fieri oportebat, expeditum est: Itaque poterant istiusmodi Collegia manumittere, legatum capere et leges sibi ferre, dummodo ne quid ex publicis legibus corrumperetur. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 8. c. 6. De illorum coetu, qui studiis vacaut, cum vox sumitur, idem valet, quod *koino/bion Pythagorae, de qua voce vide supra in Coenobium. Istiusmodi Collegiorum historiam, a condito mundo, usque ad principatum Caroli M. pertexui supra, in voce Canonicorum coetus, reliqua hic [orig: hîc] subtexturus, Itaque Carolus M. uti universam sere Europam im plevit Episcopatibus Academiisque, ita et de Monasteriis Collegiisque illi prospexit, quae scilicet Ecclesiarum seminaria essent: constituitque ut in singulis Monasteriis ac Episcopiis Scholae essent, ubi iuventus Gramaticam, Musicam, et Arithmericam, Scripturam inprimis sacram, doceretur. Simul variis Collegiis, Academiarum Scholarum que iam fundatarum additamentis ac complementis, ortum ea saecula dedere [orig: dedêre]. Hinc celebre in Anglia Banchorense tum Coenobium, in quo Philosophorum Christianorum Collegium erat, quorum in numero Columbanus et Gallus recensentur. Et quot non eiusmodi Collegiis iam a multis saeculis, in eodem regno fulsit Oxonium, ut de aliis taceam? Iam ab A. C. 1200. Sorbonae Collegium Robertus Sorbona Theologus, Ludovici VII. Regis, ut quidam volunt, frater, Parisiis primus instituit, pro Scholasticis Theologiae vacaturis: cui tot alia superaccesserunt deinceps, ut iam quinquaginta et quatuor Collegia una numeret Lutetia, Genehr. Eodem [orig: Eôdem] modo [orig: modô] Bononiae, Slamanticae, Vallisoleti, Compluti, alibi, instituta Collegia caput extulere [orig: extulêre]. Inter ipsos Barbaros, Tuneti multa florere dicuntur, in quibus Studiosi Artibus, Medicinae Legibusque operantur. Fesae unum prae ceteris nobile, in quod exstruendum Habu Henon 480000. aureum [orig: aureûm] expendisse dicitur, etc. Interim, crescentibus opibus, quibus istiusmodi Musarum receptacula pii Principes locupletarunt [orig: locupletârunt], zelus ac diligentia remitti, laboris taedium subire, et studiorum corruptioni ansa dari sensim coepit. Quod frigus, circa annum millesimum inprimis initium sumpsit, et circa 1200. fatali quodam [orig: quôdam] afflatu literas tantum non penitus extinxit. Ab eo tempore Philosophia Theologiae permisceri, et Collegia, quae prius Theologica fuere [orig: fuêre], Philosophica fieri, ac utraque Theologiae Scholasticae nomine doceri coepit: Apud Graecos Iohanne Damasceno [orig: Damascenô], apud Latinos Petro [orig: Petrô] Lombardo [orig: Lombardô] Auctoribus; quorum hic illum imitatus, circa A. C. 1145. Theologiam in novam methodum redegit, tum Aristoteli et Philosophiae, tum Patribus ac Doctoribus Ecclesiae, eisque non optimae saepe notae nimium tribuens, quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] S. Scripturae auctoritas deprimi sensimque e manibus hominum excuti coepit. Successit sequior aetas sub Alberto M. Episcopo Ratisbonensi, qui circa A. C. 1220. Philosophiam Aristotelis non Patribus modo, sed et Scripturae ipsi aequiparavit: A. quo tempore Arstoreles in Religionis iudicem adscitus, et textus eius S. Scripturae vicem in contionibus ad populum non uno in loco subiit. Insecuta [orig: Insecutâ] hanc aetatem tertia [orig: tertiâ], a durando de S. Portiano ab A. C. 1320. usque ad Gabrielem Biel Spirensem, neque finis neque modus commentandi fuit in Magistrum sententiarum Petrum Lombardum et Aristotelem: donec superiori saeculo [orig: saeculô] in praedicto Biel id docendi genus ex parte exspirare coepit. Haec ante Reformationem cum Coenobiorum Collegiorumque facies esset, non defuere [orig: defuêre], qui non voto [orig: votô] solum, sed et praesagio [orig: praesagiô], futuram eorum restaurationem praeciperent. Iohannes Hilten Isenacensis, Franciscanus, qui saeculo [orig: saeculô] 15. floruit, inter alios, praedixisse fertur: Coenobium Vinariense fiet armamentarium, Wittenbergense Granarium, Magdeburgense Schola iuventutis; cui praedictioni etiam suo [orig: suô] tempore eventus respondit. Cum Reformatione enim renatis divinis pariter humanisque literis, Monasteria ac Collegia otiosis erepta ventribus, verae pietatis doctrinaeque exercitiis, artium literarumque Scholis ac infucatae iuventutis culturae, aliisque bonis usibus, qui primaevus fundatorum scopus erat, iterum destinata sunt. Testis inter alia, Monasterium Augustinianorum Heidelbergae, quod in Collegium Sapientiae, ad imitationem Collegii Romani, auctoritate Iulii III. aliud hic [orig: hîc] agentis, a Friderico II. Electore mutatum est, unde hactenus tot insignes Sapientiae mystae prodierunt [orig: prodiêrunt]. Sic Coenobium Fratricellorum, quod Lugduni Batavorum erat, A. C. 1592. in Theologiae Collegium Ecclesiaeque Seminarium versum: Sic Philippus Magnanimus Hassiae Landgrav. in bonarum artium Collegium seu Scholas ac Xenodochia, quidquid antea in tota ditione sua Monasterii veniebat nomine, convertisse legitur, similiter et alibi factum etc. Ita Franc. Burmannus, Orat. inaugur. de Collegiis. Vide et supra in voce Ahbas, it. Canonicorum Coetus, ac infra in Corporati, item Monasteria, et ubi de Sacramentol Iuris Sodal. it voce Synodi Archiereus.

COLLENTUM urbs Dalmatiae, versus oram maris Adriatici, nunc Varcevo. Mdia fere inter Iaderam ad Occasum et Scardonam ad Ortum, sub Venetis.

COLLENUTIUS Pandulphus, Pisauro [orig: Pisaurô] oriundus, ICtus celebris, a Duce Frrariae, ad Maximilianum I. Imperatorem missus. Scriptis prosa [orig: prosâ] versuque, Latine et Italice editis, inclitus. Vide Angel. Polit. l. 7. ep. Lil. Girald. dial. 2. Leand. In vinculis strangulatus, iussu Ioh. Sforzae, tyranni Pisaur. Pier. Valerian. l. 2. Voss. de Hist. Lat. l. 3. c. 12. Scripsit inter alia, de inventione ignivomorum tuborum, et Historiam Neapol.

COLLIBERTI dicuntur in Iure Civili, qui ab eodem domino seu patrono, cuius servi fuerant, libertate donati sunt. Apud Francos vero, nec inter omnino libros, nec inter omnino servos, censebantur, sed mediam inter utrosque conditionem

tenentes, ad hos tamen propius accedebant: cum eorum instar essent in commercio; dominos haberent, quibus censum de more exsolvebant et ab iis in libertatem, non secus ac servi, assererentur. Ehrardus Bethuniensis, Graecismi 6. 7.

Libertate carens Collibertus dicitur esse
De servo factus liber, Libertus: at ille
Libertinus erit, quem Libertus generaurt.

Adeo que eiusdem fuisse conditionis ac status [orig: statûs] videntur, cum his, quos anterior aetas Colonos appellavit: Nempe servi erant, in libertatem, non quidem plenariam, sed conditionalem, asserti, unde etiam Conditionales dicuntur eiusmodi homines, alicui conditioni, vel servituti, obnoxii, a qua rursum asserebantur interdum in priorem libertatem. Nec multum differebant, ab Hominibus de Capite, uti docet Car. du Fresne ex vet. Not. in Tabulat. Burguliensi. Formulam manumissionis idem hanc exhibet, ex Tabulario Vindocin. quicumque in nomine s. Trinitatis qeumlibet suorum ex servili, vel collibertina familia, ad libertatis honorem, pro Dei amore, disponit accedere,sciat sibi veraciter eius misericordiam acquirere. Ego igitur Rodbertus de Marcilliaco te Durandum et tuam mulierem atque tuos pueros, et Fulcagium fratrem tuae mulieris, quos teneo ex Hilgodo Gisleberti filio, a vincklos servitutis absolvo. Ab hac ergo die quidquid Deo et vobis in bono placito fuerit, liberi francique in reliquum tempus vitae vestrae, absque ullius donationis inquietudine, tamquam ab ingenuis parentibus nati, licenter agatis. Peculiare vero, quod nunc habetis, vel quod deinceps assequi potueritis, sicut vobis placitum fuerit, absque calumnia possideatis, et quiete, prout volueritis, disponatis. Haec autem libertatis auctoritas ut in perpetuum firmior habeatur, propriis manibus eam firmari curavi etc. Meminit quoque Collibertorum, tamquam certi alicuius hominum generis, Petrus Malleacensis, l. 1. c. 1. In extremis Insulae, unde agitur, supra Separis alveum, quoddam hominum genus piscando quaeritans victum, nonnulla tuguria confecerat, quod a Maioribus Collibertorum vocabulum contraxerat --- qui, ubi innundantia pluviarum Separis excrescere fecit fluvium, relictis quibus incolebant locis (hinc enim procul habitabant nonnulli) proper abant illo causa [orig: causâ] piscium. Sed et Conliberti nonnumquam accipiuntur, pro hominibus eiusdem conditionis ac pagi, ut apud Gregorium M. Dial. l. 3. c. 24. et in L. Longobard. passim etc. Vide omnino praefatum Car. du Fresne in Glossario.

a COLLIBUS Hippolytus, Tigurinus, fil. Pauli Colli in territorio Mediolanensi Alexandriae nati (unde is ob Euangelii doctrinam in Rhaetiam primo, inde Tigurum concesserat) inter primarios Iuris Professores Heidelbergae locum obtinuit, A. C. 1588. postquam Basileae, ubi Doctoratus [orig: Doctoratûs] axioma nactus est, eandem cathedram aliquandiu tenuisset, Inde Basileam revocatus, Rei publ. illius Syndicus fuit. Exin Cancellarium Anhaltinus, Christiano Principi exercitum in Galliam Henrico IV. suppetias ducenti comes et a consiliis militaribus: Legatus postea in Angliam ad Elisabetham Regin. ac porro ad Ordines Imperii praecipuos missus. Consiliarius denique intimus Friderici IV. Electoris Palatini factus, Paci inter Hispanos et Belgas Foederatos constituendae, Principum Germanorum nomine, interfuit. Obiit A. C. 1612. aetat. 51. taciturnus et munerum contemptor. Edidit Consiliarium Principis, Harpocratem seu de ratione silendi, de Nobilitate positiones, Palatinum, de Incrementis Urbium Tract. Melch. Adami, Vit Iureconsultor: et ex eo Paul. Freherus, Theatro [orig: Theatrô] Virorum eruditione clarorum.

Colligere incertos, et in ordine ponere, crines
Docta, nec ancillas inter habenda, Nape.

--- - Illi quamvis et ab ubere Opheltes
Non suus, Inachii proles infausta Lycurgi
Dependet, nec lecta comam, nec dives amictu,
Regales tamen ore notae --- -

Dicebatur autem legi coma, quae in versus quosdam componebatur aut orbes, quo in genere curiosissimas fuisse veteres tam Graecas, quam Romanas Veneres, multa Auctorum loca testantur. Hinc dociles capilli, i. e. legi consueti, eidem Ovidio, ibid. Eleg. 14. v. 13.

Adde, quod et dociles, et centum flexihus apit,
Et tibi nullius causa doloris erant.

Et, l. 2. Eleg. 8. v. 1. Ponere in mille modos capillos, eadem sententia eft. Quia legendis, ponendis, collocandis capillis, consiliarias habuisse Romanas feminas, et tamquam in re magna, magnam operam posuisse, auctor est Iuvenalis, Sat. 6. v. 490.

Videlicet, ut caedi commode posset, si peccasset [orig: peccâsset]. Misere enim huiusmodi ornatrices caedi consuevisse, patet ex illo Ovidii, ubi puellam suam laudaus, ait, l. 1. Amor. El. 14. v. 16.

Ornatrix tuto [orig: tutô] corpre semper erat.
Ante meos oculos saepe ast ornata, nec unquam
Brachia direpta [orig: direptâ] saucia fecit acu.

I. e. non vulneravit ornatricem. Quin deformare miseras sectis capillis solebaut, uti patet ex Martiali, l. 2. Epigr. 56 etc. Vide Casp. Barthium, Animadvers. ad Stad. d. l. ut et supra, ubi de Capillis, ac infra verbo Componere.

COLLINA [2] Romae porta in colle Quirinali sita (unde et nomen accepit) non procul a Veneris Erycinae templo. Ovid. l. 4. Fast. v. 871.

Templa frequentari Collinae proxima portae
Nunc decet: a Siculo nomina Rege tenent.

Eadem et Salaria vocata, propterea quod per eam salem ferebant Sabini. Tacit. l. 3. Histor. c. 78.

COLLIS [1] urbs Thusciae, 15. milliar. a Sena, a Poggio Bonitii, in colle, prope fontes Elsae fluv. in agro Florentino, sub magno Duce. Estque parvicircuitus.

Contorquet varios alternans tessera missus,
Fataque ludentum collis et ima probant.

Ubi alii legunt, colus et urna, intelligentes to\n h)qmo\n kai\ to\n pu/rgon: sed prior lectio temere mutanda non est. Nam et Collis in tabula mentionem facit vetus cento de Alea,

Quae loca, quaeve habeant gentes, ubi sistere detur
In summo collem, qui plurimus, alter ab illo
Est locus.

Imum tabulae fundum, ut Salmasio videtur, intelligens; per collem autem pyrgum. Nam pyrgum tabulae to\ u(/yos2 tou= ou)ranou=, altitudinem caeli, significare tradunt, qui hunc ludum allegorice exponunt. Per ima itaque et collem fata ludentium probari dixit, quae per pyrgum et tabulam probabantur. De pyrgo enim in tabulam iaciebantur tesserae, in quibus ludentium fata consistebant. Vide Salmas. ad Flav. Vopisc. in Proculo, c. 13. Alia, quid Collis, notum.

Colles varii, apud Veteres celebres.

COLLIS Hortulorum vel Hortorum, nomen accepit ab hortis Sallustii ei proximis: Postea Pincius dictus, quod in eo Pinciorum domus esset, quae familia in Urbe claruit, circa tempora Constantini. Hic antiquitus extra urbis moenia erat, ideoque extra septem montium numerum, sed Aureliani principatu pomerio [orig: pomeriô] inclusus est: Celebris tum Neronis tumulo [orig: tumulô], tum Candidatorum ceremonia [orig: ceremoniâ], qui in hoc colle consistere, unde ab universis videri possent, et inde in Campum Martium, petitum Magistratum, descendere solebant, Ioh. Rosin. Antiqq Rom. l. 1. c. 11.

COLLIS Martialis , vel Mutialis alter e collibus montis Quirinalis, Idem, ibid.

COLLIS Septimius unus fuit Romae e montis Esquilini collibus, Varro de L. L. l. 4.

COLLIS [3] Aquae ductus ex adverso vallis Giah iuxta Gabaon, ubi Asael [orig: Asaël] frater Ioab confossus fuit ab Abner. Est in tribu Beniamin.

COLLISTRIGIUM pegma infamiae ad supplicium falsariorum iam olim inventum, quasi collum stringens vel comprehendens. Angl. Haelsfange. Henr. Spelmann. Gloss. Archaeol.

COLLITIANI Haeretici, a quodam Collitie seu Colithio, unde Colithianos Isidorus vocat, nomen adepti, malum triste, seu poenam, negabant a Deo esse: quibus oppositi Floriani, malum turpe ab eodem profluere, blasphemarunt [orig: blasphemârunt]. Iidem Christum in Patre, tamquam vas minus in maiori contentum fuisse, delirarunt [orig: delirârunt], hinc Metangi et Metangismoitae appellati Augustino, in quaest. 24. can. 3. quidam autem Haeretici etc. Car. Macer. in Hierolex. Vide quoque Metangismonitae.

COLLO suo usque ad mercatum, malefactorem, quem quis occuluerit, deportandi ritus occurrit in Capitulari de Militar. Palat. edit. Baluzianae, c. 3. At brachio [orig: brachiô] et per comam capitis sui, in dominium alterius transibat medio [orig: mediô] aevo [orig: aevô], qui ei aliquid suffuratus fuerat, vide infra Obnoxiatio, uti de more de collo reorum tintinnabula suspendendi, voce Tintinnabulum; servorum venalium titulum appendendi, in Titulus, it. Venatio, Iudicis supremi apud Aegyptios, Veritatis simulacrum eodem [orig: eôdem] gestandi, voce Veritas, et plura voce Collum.

COLLOCARE unde Gallorum Coucher, vox pronubis propria. Terentius in Eunucho, Dein in lecto eam collocant. Catullus, in Epithalam. v. 187.

Hinc apud recentiores Collocare in genere usurpatum, seu nosmetipsi in lecto collocemus seu ab aliis collocemur. De Sole quoque in

L. Salica tit. 40. Nec Solem secuntlum legem collocaverit; et tit. 52 Us per singulas admonitiones vel Solem collocatum, terni solidi accrescant. Nempe, ubi quis vendicabat rem aliquam, possessorem in us vocabat, eique Solem seu diem occasum vel collocatum aut culcatum, quod idem valet, praefigebat, intra quem iuri stare ad respondendum deberat; quo [orig: quô] elapso [orig: elapsô] certum numerum noctium seu inducias in iure respondendi, rursum reo interdum concedebat: Non enim per dies, sed noctes, Franci eiusmodi terminos dinumerabant. Proinde actor reo Solem culcabat, i.e. Solem occasum praefigebat seu diem integrum, quo [orig: quô] elapso [orig: elapsô] reus, si iuri non stetisset, causa [orig: causâ] cadabat: ut actor perinde, si defecisset, nulla [orig: nullâ] scil. missa [orig: missâ] excusatione. Quod diserte indicat Gregor. Turonensis, l. 7. c. 23. Iniuriosus tamers ad placitum in conspectu Regis Childeberti advenit, et per triduum usque ad occasum Solis abservavit. Sed cum hi non Venissent, --- ad propria rediit. Et Consuetudo Insulensis tit. 1. artic. 45. ubi Submonitionum Iuridicarum inducias ad Solem occasum, seu a heure d'estoilles, e. e. cum stellae apparere incipiunt, terminatas esse, indicatur. Atque hinc Culcatus Sol, pro unaquaque admonitione, tit. 52. §. 2. et tit. 60. §. 2. 3. d. l. Hodieque Occitani Coulca, et Coucha, pro Coucher, ac Soulel Covic, Solem occasum, dicunt. Neque aegre iam conicias, unde dicti sint Exculcatores, apud Vegetium et in Not. Imp. de quibus vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]; plura autem hanc in rem, apud Car. du Fresine, Glossar. et Macros Fratres in Hierolex. Sed et Collocare, apud Martiale, 1. 5. Epigr. 67. v. 10.

Interficere est: tralatione sumpta [orig: sumptâ] ab antiquo collocandi cadaveris more, quem Graeci proti/qesqai dixere [orig: dixêre]; cum non solum in vestibulo aedium, inde ad locum sepulchri efferendum, verum et in loco publico, ut pro Rostris Romae, ubi et laudatio peragebatur, illud collocari solebat; quam in rem multa congessit Lipsius, Electorum l. 1. c. 6. et nos quaedam diximus supra, ubi de Cadaverum cura, dicemusque voce Funus, it. voce Positi. atque hic forte ratio, cur ad Solem occasum vox translata, nisi illam notionem malis a ritu nuptam collocandi, quod vespere fiebat, arcessere: Sed et nuptiales ritus cum funebribus non pauca habuisse communia, alibi ostendemus.

COLLONSA quibusdam Coluansa, Insul. maris Scotici, inter Aebudas prope Ylam Insul.

COLLOPS geminus magnus, et parvus, urbs Africae litoral. in Mauritaniae confinio. Magnus, idem cum Cullu: Parvus, oppid. est orientalius, nunc Larobo, teste Moletio [orig: Moletiô].

COLLOQUIA in Conviviis olim, praeter Cantus, de quibus suo [orig: suô] loco [orig: locô], adhibita, lepida erant et venustate appetibilia et sine affectatione arguta; non accersita, sed, ut sese res dabant, opportune nascentia; qualia progignit hilaritate inixta doctrina et gravibus inserti mores suaves et iucundis temperata seria. Cuiusmodi sermo doctus interdum ipsilyae Apollinis praelatus est, Plutarch. Sympos. 2. Probl. 7. Agitabantur autem inprimis quaestiones, quibus nomen mnhmoni/ois2 et kuliki/ois2; enthymemata videl. quaedam lepida, minuta, arguta, atque, ut Gellius ait, florentem vino [orig: vinô] animum lacessentia. Et haec quidem auctore Polluce, l. 6. c. 19. duum [orig: duûm] fuere [orig: fuêre] generum, ai)/nigma et gri/fos2: quae qui solvisset, huic partes e carnibus dabantur, qui solvere nequiret, is poculum muriae seu salsuginis ingratiis ebibebat. Porro hae quaestiones erant super qualiber re: plurimum super cibis et eduliis, cuiusmodi sunt plurimae illae, apud Athenaeum et Xenophontem Conviv. Saepe super amore et amica cuiusque, cuiulmodi haec apud Athenaeum, cur amator dominae fores corinis ornet? Item, Cur rosam, aliosque flores ei offerat? et vicissim. It. cur icunculae dominae similiter redimiantur? apud Plutarch. *)erwt. ut alia omittam. Vide Car. Paschalium, Coromar. l. 2. c. 4. et. 5.

COLLUCIANISTAE cogncmen Arianorum. Arius namque Lucianum Presbyterum Antioch. Martyrem, haeresis suae auctorem (quod, dem in Sabellium fervidius ferretur, lineam rectae sententiae transilire visus esset, materiamque haereseos Ario subministrasse [orig: subministrâsse] ) iactitabat sectariosque suos ab eo cognominare amabat. Vide in voce Lucianus Presbyter Antioch.

COLLUM pars animalis, pluribus descripta Plinio, l. 11. c. 37. ubi inter alia: Gula nervo [orig: nervô] et carne constat. Cervix nulli, nisi quibus haec utraque. (arteria et gula) Ceteris Collum, quibus tantum gula. Sed quibus cervix, e multis vertebratisque orbiculatim ossibus flexilis ad circumspectum, articulorum nodis iungitur. Leoni tantum et lupo et hyaenae, ex singulis rectisque ossibus rigens. Cetero spinae annectitur --- Quibus longa crura, iis et longa colla. Item aquaticis --- Quibus fauces non sunt, ne stomachus quidem est, nec colla etc. In humano genere, magna pars femineae inprimis speciositatis, ut infra videbimus, voce Teres: cui Serpyllinum unguentum olim destinatum videbimus voce Unguentum. De huius ornamentis, acignominia multiplici, dicimus hic [orig: hîc], passim: uti de brachiorum circa collum implicatione et strangulatione, schematis palaestrici genere, infra voce Nexus; et de more Sponsorum colla candido [orig: candidô] velo [orig: velô] cingendi, ubi de Nuptialibus moribus. Fugitivorum vero pallium in collum coniciendi, voce Pallium. De more item Cancellariorum, maius Sigillum Principis collo [orig: collô] suspensum gestandi, ubi de Sigillo. Saltem de Coronis hic [orig: hîc] aliquid ut addam, non capiti solum, frontique, sed et colle illae in conviviis impositae. Unde triplicis coronae mentio, apud Anacreontem;

*stefa/nous2 d' a)nh\r trei=s2 e(ka/s2ous2 ei)xen
*tou\s2 me\n r(odi/nous2, to/nde *naukrati/thn.
Coronas vero unusquisque tres habuit,
Quasdum roseas, aliam naucratiten.

E quibus una capiti imponebatur, altera collum vinciebat; tertia frontem redimiebat. Cui instituto ne ratio deesset, dixerunt id fieri, dia\ to/ squmhde\s2 th=s2 areth=s2 th=s2 trimerou=s2 yuxh=s2, propter

oblectationem virtutis animae tripartitae. Vide Scholiastem Apollonii Rhodii, l. 2. Clemens vero Alex. graviter in hunc morem invectus, rem esse evidentissimae ebrietatis ait, atque adeo dementiae singularis signum, si quis coronas, capiti evinciendo ornandoque inventas, collo circumponat, Paedagog. l. 2. c. 2. *(ora=|n gou=n e)s2i au)tw=n tinas2 h(mimeqei=s2, sfallome/nous2 peri\ toi=s2 traxh/lois2 e)/kontas2 stefa/nous2. Quamvis ad simplicem usum floribus et sparsis uti ac solutis, et sertis colla Christianos quoque complecti solitos, discamus ex Minucio Fel. sub fin. Origo mori inde, quod prisco [orig: priscô] tempore coronae compingebantur e floribus indistinctis, h. e. indistincte coacervatis, qui per collum fluebant. Propert. l. 4. El. 6. v. 71.

Candida nunc molli subeant convivia luco,
Blanditiaeque fivant per mea colla rosae.

Duae itaque ut plurimum fuere [orig: fuêre] coronae conviviales, quarum una caput ac frontem, altera collum vinciebat, ad pectus usque descendens: quem utrumque luxum M. Tullius Verri exprobrat, Verr. 7. Nam, ut mos fuit Bithyniae Regibus, lectica [orig: lecticâ] octophoro [orig: octophorô] ferebatur, in qua pulvinus erat pellucidus, Melitensi rosa [orig: rosâ] fertus. Ipse autem coronam hababat, unam in capite, alteram in collo. Qui luxus eo usque processit, ut, inter dona Regum, coronae hae mitti mox inciperent: uti de Persis legimus, ad Agesilaum, munera mittentibus. Quo videtur pertinere ku/klos2, ille xrusou=s2 peride/raios2, circulus aureus circa collum, quem Rex Aegypti Iosepho dedit, preater regium annulum et sacram vestem: namque et ipsas has coronas aureas gemmatasque fieri consuevisse, ex Philone patet, et Plut. in Arato. Inprimis vero celebres fuere [orig: fuêre] coronae Hypothymides, quae, e collo pendulae, et ad pectus demissae, a fragrantia mirifica nomen id nactae sunt: s2e/fanoi u(po/traxh/lioi Hesychio, a)/nqea peride/raia Sappho dictae. Vide infra in hac voce. Neque solum hae coronae ad pectus, sed et ad manus extensae; ut discimus e Pindaro, Od. 2. Olymp. ubi de floribus aureis, qui sunt in Insula Beatorum,

*(/ormoisi tw=n xe/ras2 a)naple/konti
kai\ stefa/nous2.
Quorum monilibus manus implicant
atque coronis.

Quod coronarum genus fuisse videntur longae illae, quae Diis quoque appendebantur, Aesculapio potissimum. Aristides, Orat. l(er. *)edo/koun ste/fanon pe/mpein tw=| *qew=| tw=n makrw=n, oi(/ ei)sin ou(/s2 i)di/a| tw=| *)asklhpiw=| komi/zousi, Videbar coronam mittere Deo ex iis, quae dicuntur longae, et proprie Aesculapio offerebantur etc. Vide Car. Paschalium, Coronar. l. 2. c. 3. In bello autem defendendo ab ictibus collo, catenulae a gelea dependebant, uti discimus ex Statio, Theb. l. 9. v. 697.

Vaginaeque sonum, tremulumque audire pharetrae
Murmur, et a cono missas in terga catenas.

Ad quae verba Lutatius, A parte enim galeae, inquit, descendunt cantenae, quae ab ictu colla sedentis defendunt. Et Barthius, Animadversion. ad locum, Memini in picturis quibusdam priscis, vel galeam, vel pileum talibus catenulis aptum conspexisse, sed non suggerit memoria vel locum vel auctorem. Suspicarer de Persis, sed eam gentem pileatem in aciem utplurimum prodisse, observatum recordor. In eodem victores Reges colla hostium calcare consuevisse, ad ostentationem perfectae victoriae, diximus supra, ubi de Calcandi ritu etc. Plura de hac parte corporis, quam maxime attendisse Veteres constat, vide apud Franc. Iunium, de Pictura, l. 3. c. 273. Casp. Barthium, Animadversionibus ad Statium, Part. 1. p. 172. alibique et hic [orig: hîc] passim, inprimis supra in voce Cervix, it. Collo. De collis vasorum, pulegio [orig: pulegiô] redimiri solitis infra.

COLLUMBAR supplicii genus, apud Romanos, quo [orig: quô] collum, unde ei nomen, maxime infestabatur. Sicut Nervus ferreum erat vinculum, quo [orig: quô] pedes impeditentur, quamquam Plautus eo [orig: eô] etiam cervices vinciri ait, vide Taubmannum in Plaut. Aululariam, Act. 4. Scen. 1.

COLLUTHUS Presbyter Alexandrinus, schismatis auctor, Arrii tempore, Deum malos creasse [orig: creâsse] negavit, etc. Damnatus concilio [orig: conciliô] Alexandrino [orig: Alexandrinô], A. C. 319. ab Osio habito [orig: habitô]. Athanas. Apol. 2. Epiphan. Haer. 69. Augustin. Haer. c. 65. Philastr. Haer. c. 8. Eius sectatores sese appellarunt [orig: appellârunt] Colluthianos, *kollouqianou\s2; quorum tamen secta diuturna non fuit, teste Epiphanio [orig: Epiphaniô]. Alius ab eo videtur fuisse Colluthus, cuius haeretica doctrina, de una Christi voluntate et una eiusdem operatione, commemoratur, in Synodo Lateranensi Martini I. Episcopi Romani Secretario quinto, Concilior. Tom. 4. edit. Paris. p. 726. et 737. ubi recitantur Colluthi haeretici verba ex ipsius libro, de Satisfactione, pro tomo Theodosii Haeretici facta, qui Theodosius sub Iustiniani Imperio sedem Alexandrinam obtinuisse videtur. Vide Ioann. Forbesium, Instructionum Historico-Theolog. l. 1. c. 38. et l. 3. c. 4. ac 18.

COLLYRA seu COLLYRIS Graece *kollu/ra, et *kolluri\s2, pastillus, seu parvus panis, in cinere coctus, atque inde cineribus fordidus. Hesychius: *ollu/ra, *qeo/frastos2 e)pi\ tw=n e)k te/fras2 peplas2 men/wn. Aliter a)/kolos2 etc. Hinc kollu/ria, ocularia medicamenta, quae sive ex metallicis fierent, sive ex sucis et seminibus, in mortario trita, ea [orig: eâ] forma [orig: formâ] redigebantur ac servabantur. Anthyllus, c. de Collyriis, a)po\ti/qesqai de\ xrh\ meta to\ a)napla/sai ta\ kollu/ria e)n a)ggei/w| xalkw=|. Ubi a)napla/ssesqai est, in pastillos conformari. Nempe o)fqalmika\ huiusmodi medicamenta kollu/ria dicta sunt, quod in panes rotundos essent formata, vel a colore cineris, quo [orig: quô] plerumque panes hos obsitos diximus: unde et kolluri/wn avis. Cum his non confundenda kollou/ria, h. e. turundae, oblonga videl.

dicamenta et rotunda, fistulis, naribus, etiam anui, immittenda; quibus nomen a columnis dimidiatis et rotundis pilastris, quae Graeci kolou/ria dixere [orig: dixêre]. Unde et Sidonius, l. 2. Ep. 2. Magis rotundatis fulta coluris, quam columnis invidiosa voluminibus. Quam in rem vide Salmas. ad Solin. passim, inprimis p. 1321. et seqq. Porro et la/lagges2 dicebantur hae placentae, seu panes rotundi, qui alias kollu/rai et kolluri/des2: cuius formae cum essent scutorum umbilici; et suggestus comarum, matronis Romanis in usu, hic quoque nomen id adeptus est, ut videbimus. Cum enim crinibus et vitta [orig: vittâ] Matronae insignitae praecipue esset, crinium spirae in orbem convolutae et aliae aliis superstructae formam galeri efficiebant, tutulusque Veterib. dictae sunt, item galerus et galea, caesaries quoque, fena/kh Polluci, perruca hodie Gallis. Neque vero uno [orig: unô] omnes modo [orig: modô] ornabantur: siquidem praeter illam capillorum constructionem, quae ad instar galeri totum capitis verticum contegebat, quamque vaginam et operculum capitis vocat Tertullianus; aliquando et pone cervices comarum suggestum in modum umbonis aut collyridis cuiusdam sive popani formatum gerebant. Tertullianus, de cultu Foem. Affigitis praeterea nescio quae enormitates sutilium atque textilium capillanentorum, munc in galeri modum, quasi vaginam capitis et operculum verticis, nunc in cervicem retro suggestum. Mirum quod contra Domini praecepta contenditur.. Ad mensuram neminem sibi adicere posse, pronuntiatum est. Vos plane adicitis ad pondus, Collyridas quasdam, scutorum umbilicos cervicibus adstruendo. Cuiusmodi ornatum, in mulierum cervicibus, multi veteres nummi exhibent. Salmas. ad Tertullian. de Pallio.

COLLYRIDIANI a Graeca voce *kolluri/des2, quae libi quoddam genus notat, dicti, qui B. Virgini, tamquam Deae, istiusmodi liba offerebant, cultu a feminis peracto [orig: peractô], in Arabia. Epiphan. Haer. 78. 79. Baron. A. C. 373. n. 30. Nempe eodem [orig: eôdem] tempore, quo [orig: quô] in Arabia Anitidicomarianitae orti sunt, qui Mariae Virginitati usque eo contradixerunt, ut assererent, eam, post natum Dominum, liberos ex marito suscepisse; vicissim alii surrexere [orig: surrexêre], in eadem provincia, qui B. Virginem divinis honoribus afficiendam esse, statuerent. De illis inter alia Epiphanius, Haeres. 69. §. 1. Quaedam, inquit, mulieres currum quendam sive cellam quadratam ornantes, expasso [orig: expassô] super ipsum linteo [orig: linteô] in die quodam illustri anni, per aliquot dies, panem propanunt et offerunt in nomen Mariae. Omnes autem de pane participant etc. Plura apud Io. Forbesium, Instruction. Historico-Theologic. l. 4. c. 8. §. 4.

COLLYTUS Graece *kolluto\s2, pars erat urbis Athenarum, ad Tribum Aegeidem pertinens; ubi infantes mense citius olim loqui dicebantur, quam in aliis urbis partibus. Nati ibi Plato Philosophus, et Timon misa/nqrwpos2; proxima ei pars urbis erat, Melitos dicta. Nomen quod attinet, Meursius Alciphronem Poëtam et Diog. Laërtium, per geninum A. illud efferentes, reprehendit, Hesychii, Aeschinis et Strabonis auctoritate nixus. Sed priorum sententiam firmant lapides antiqui; quorum unus Athenis superstes habet,

*o *k*o*s*m*h*t*h*s *t*w*n *e*f*h*b*w*n
*m*a*r*k*o*s *i*o*u*l*i*o*s *z*h*n*w*n
*m*a*r*a*q*w*n*i*o*s *k*a*i *o *a*n*t*i
*k*o*s*m*h*t*h*s *o*q*i*l*l*i*o*s *a*r*i*s
*t*w*n *k*o*l*l*u*t*e*u*s ktl.

*g*i*a*o*s *k*a*r*r*e*i*n*a*s
*d*i*o*u*m*h*d*h*s
*k*o*l*l*u*t*e*u*s
*k*a*r*r*e*i*n*a
*t*i*a *q*i*l*h*t*h.

Sic alibi legitur, *l*i*k*i*n*n*i*o*s *p*o*l*u*a*i*n*o*s *k*o*l*l*u*t*e*u*s, apud Iac. Sponium, Itinerar, Graeciae Part. 3. ubi de Demis Atheniensium, p. 146. et 147.

COLMA Flandriae fluv. Pars Agnionis fluv. per Vinocibergam oppid. labitur, dein in Oceanum German. se exonarat.

COLMANNUS cognomine Sapiens, scripsit Chronologiam, Catalogum Angltae Regum, Dialogum de bellis Danicis, etc. Anglus, vixit saeculo [orig: saeculô] 13. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 56.

COLMARIA urbs Alsatiae, vulgo Colmar, ad Hellelum fluv. Civitas Imperialis, cui originem dedit excidium Coloniae Argentoatiae urbis Arburg, sub Valentiniano III. Hanc postea vallo [orig: vallô] cinxit Wolselmus, Praefectus Hagenoae Caesareus, cum antea mediocris esset vicus, sub Friderico II. Imperatore. Ab hostibus vicinis, Rodolfo I. et Adolfo Imperatorib. multum vexata, obsessaque est, quod auctore Praetore urbico [orig: urbicô], contra fidem datem, ab ipso recesserat, cuius poenam exhibet Cuspinianus. Est una ex 10. civitatibus Alsatiae ad Praefecturam Hagenaensem [orig: Hagenoênsem] pertinentibus. Augustanae Confessioni adhaeret. Vide Columbaria.

COLMARTIUM oppid. Galliae in Provincia, satis munitum, ad Verdonem fluv. versus Alpes, et confinia Comitatus Niciensis. 6. leuc. a Dinia in Ortum. Colmars.

COLO integro [orig: integrô] nomine Iunius Colo, Procurator Ponti, per quem Mithridates victus Romam ad Claudium vectus est; ideoque consularia insignia est adeptus. Tacit. l. 12. Annal. c. 21.

COLOBASUS Heareticus, qui vitam omnium hominum in 7. sideribus consistere affirmabar. Euseb. Tertull.

COLOBATHRARII Nonio Grallatores, a colobathris, qua [orig: quâ] voce ab Auctoribus Graecis Latinisque appellantur soleae vel gallicae, lienea nempe sandalia, quae, vocabulo [orig: vocabulô] minus noto [orig: notô] Graecis kla/p ai dicta, in balneis olim gestabantur. *kwloba/qrwn mentio apud Artemidorum, et in Notis Senecae, ubi Colobathra kw=lacu/lina quoque

dicuntur, sicque vocantur proprie, quibus innitebantur oi( gu)pwnes2, Poll. l. 4. c. 14. Latinis Clavae quoque, ut vidimus. Vide Salmas. ad Spartian. in Antonino Caracallo, c. 4. Gestabantur autem grallae vel crura huiusmodi lignea, ad similanda crura Aegipanum, quae u(po/cula erant et arida, utpote cruribus caprarum similia. Hinc panicae quoque huiuscemodi ligneae perticae, cum furculis, dictae auctori Glossarum. Vide eundem ad Solin. p. 413. et infra, ubi de Grallis.

COLOBIUM tunica demissior, sine manicis, cui Graeci to\ i(ma/tion, i. e. superius vestimentum, induebant. Gall. Tabarre. *)a Graeco kolobo/n, mutilatum, decurtatum, quod instar Romanae tunicae iuxta humeros desinebat. Sub veceribus Romanis non in usu fuit, mox tamen sub Imperatorib, innotuit: etiam sanctionibus eorum honestatum. Servis interdictum, Servio [orig: Serviô] in l. 1. Aen. teste, nec militibus usitatum. Eo [orig: Eô] iubentur in urbe uti Senatores, Cod. Theodos. l. 4. Titul. 10. l. 1. In Episcoporum dein irrepsit vestitus, tantique aliquando factum est, ut Eutychianus Papa, circa A. C. 275. neminem martyrum sine dalmatica aut colobio purpurato sepeliendum esse, sanxerit: quod tamen Gregorius M. uti superstitiosum, abrogavit, Regist. l. 4. Ep. 48. Demum in promiscuum usum venit, monachis, eremitis, militibus, colonis. Militibus vero inter sanctiora vestimenta, dum huic virtutis insignia appingebant, ut videre est in ipsorum tumulia antiquis, et Heraldorum veste, quam Cottam armorum vocat Budaeus. Plura de hac voce vide apud Spelmann. Glossar. Archaeol. Aegyptiorum Colobia describit Cassian. l. 1. c. 5. cum ait: Colobus quoque lineis induti, quae vix ad cubitum [orig: cubitûm] ima pertingunt, nudas de reliquo circumserunt manus. Et c. 11. Nam neque caligis nos, neque Colobris, seu unica [orig: unicâ] tunica [orig: tunicâ] esse contentos, hiemis permittit asperitas. Veterum Romanorum itaque tunicae Colobia fuere [orig: fuêre], quibus manicae quidem, sed quae ad cubitum tuntum pertinerent, et non cum brachiis magnam quoque manus partem coperirent: quas eleganter Tertullianus, de Pallio, appellat nec manibus arctas, nec brachtis parcas. Exomides vero, quibus servi utebantur et quales antiquissimorum Romanorum tunicas fuisse docet A. Gellius, prorsus manicis carebant, ut etiam humeros renudarent: unde patet Colobia olim ingenuorum fuisse; quae prion a servis postea gestari coepta, queritur Appianus. Vide Octav. Ferrarium, de re vestiar. l. 3. c. 24. ut et infra Lebitonarium, in voce Lebes. Insignibus et vestimentis Regum Aragontensium accensetur, in Gestis Innocentii III. Pontif. p. 135. et in Epist. Martini IV. Pontif. Tom. 5. Histor. Franc. p. 878. Sed et cucullum, sive humerale illud, quo [orig: quô] servientes ad legem in Anglia induuntur, sic appellari, legas apud Fortescuë in Encomio LL. Angliae, c. 51.

COLOBONA Hispalensis conventus [orig: conventûs] in Baetica urbs. Plin. l. 3. c. 1.

COLOCASIA seu um, Graece *kolokasi/a seu koloka/sion, quasi kolo\s2 ka/sos2 seu kash=s2, i. e. parva lacerna, ob foliorum latitudinem, nomen est, multis herbis latifoliis commune, aro Aegyptio, Fabae Aegyptiae seu Ciborio, Loto et Nymphaeae: proprium vero Colocasiae bulbaceae, quae herba Aegypto atque etiam Cyrenae familiaris, hodieque Aegyptiis Colcas, Baeticis Mantum nostrae Dominae, Hispanis Alcoleas dicitur, et Plinio describitur his verbis, l. 21. c. 15. In Aegypto est nobilssima Colocasia --- Hanc e Nilo metunt, caule, cum coctus est, araneoso [orig: araneosô] in mandendo; thyrso [orig: thyrsô] autem, qui inter folia emicat, spectabili, foliis latissimis, etiam si arboreis comparentur --- adeo que Nili sui dotibus gaudent, ut implexis colocasiae foliis, in variam speciem vasorum, potare gratissimum habeant. Seritur iam haec in Italia. Nempe tum foliorum amplitudine, tum redicis sapore, commendabilis haec planta; floribus insuper usui fuit. Et quidem folia, quae petasi, pilei Thessalici, magnitudinem aequant, unde et petasitis ea dicta, vasorum usum praebuere [orig: praebuêre] ad potandum. Strabo de eius foliis, *kai\ h( *)aleca/ndreia mesh\ tou/twn e)si\ tata ta\ e)rgasth/ria, w(s2 skeu\esi xrewme/nwn, Plena his foliis Alexandria per tabernas et officinas, quae his utuntur pro vasculis. Replicatas enim oras in circuitu habent, unde usum catinorum et vasculorum facile exhibere possunt. Quare idem, magnum reditum ex his foliis eos in usus comparatis per totam Aegyptum fieri, adeo ut agri etiam hoc [orig: hôc] potissimum reditu censeantur, narrat. Haec vasa kibw/ria dici Nicandro sunt qui velint. Sed kibw/ria proprie appellate esse, calices ipsos sive capita Colocasiae, supra diximus. Redicum quod attinet, illa in cibis lautissima fuit; quemadmodum et thyrsus. Unde Martialis de Colocasia, l. 13. Epigr. 57.

Niliacum ridebis olus, lanasque sequaces,
Improba cum morsu fila, manuque t rahes.

Araneosus is nam que erat et filis nervosus in mandendo. Unde idem, l. 8. Epigr. 33. v. 13.

Hodie suum Colocasium edunt Aegyptii raporum vel naporum vicem, et sapore subamaro [orig: subamarô] esse aiunt, cum acri viscositate, sed, ubi coctum est, satis dulce exsistere. Sed et flores Colocasii, ad coronas vidndas expetiti, nondum tamen Alexandri M. aetate, cum nullam eorum mentionem Theophrastus faciat. De illis Virg. Ecl. 4. v. 20.

At tibi prima puer mullo [orig: mullô] munuscula cultis
Errantes haderas passim cum baccare tellus,
Mistaque ridenti colocasia fundet acantho [orig: acanthô].

Nempe cum primitus peculiaris haec Aegypto esset, in Italiam inde adlata, post devictam ab Augusto Aegyptum, ibidem seri coepit. Similiter in Lusitania, indidem advectam, circa rivos Hasci, ferunt incolae etc. Plura de celebri hac planta, vide apud Salmas. ad Solin. passim, praecipue p. 970. et seqq. uti de flore inprimis infra,

voce Lotos. Hinc Colocasias, cognomen minervae, quae Sicyohe colebatur, secundum nonnullos, At non ab herba hac Aegyptia illud cognomentum invenit Minerva, sed a curta ac succincta veste, qua [orig: quâ] amictum fuit eius simulacrum. Vide quae supra diximus.

COLOCIA seu COLOZA antea ad Statuas Colossas, Urbs Archiepiscopalis Hungariae, cui 8. subsunt Episcopi. Ad Danubium; infra Uriam Insul. Sub Turcis. Deficit indies. 6. leuc. a Quinque Ecclesiis. Vide ad Statuas Colossas.

COLOE Aethiopiae palus Ptol. Barcena Mercatori. Huius nominis 3. urbes in Aethiopia, Ptol. et Arrian. enumerant. Item locus Lydiae 40. stadiis a Sardibus distans; iuxta quem et Dianae templum fuit cognomento [orig: cognomentô] Coloenae. Strabo, l. 13.

COLOEPHRYX Boeotiae mons. Hesychius, *koloi/fruc *tanagrai=os2 a)lektruw\n, kai\ o)/ros2 *boiwti/as2. In Etymologico Magno scribitur *kolo/fruc, sed in Phavorino *koloi/fruc. Et in Stephano *kolo/fruges2, pro loco Boeotiae, qui aliis *)antikondulei=s2. Ita Steph. ex Aristotelis libro, de Boeotiae limitibus. Nomen ex Phoenicia lingua desumptum tradit Bochartus, l. 1. Chanaan, c. 16. Galli siquidem Tanagrici Coloephryges dicebantur ab hoc monte, in quo alebantur, qui ideo dictus est propter [gap: Hebrew word(s)] Kelo ephrochim, h. e. claustrum pullorum, i. e. nobile o)rniqoboskei=on in eo constitutum. Nic. Lloydius.

COLOMA urbs Russiae nigrae in Pocutia regiuncula ad amnem Prat, verfus confinia Moldaviae. 9. leuc. ab Halicia in Austrum, ad pedes montium. Vulgo Colomey. A Cosaccis male haud pridem habita.

COLOMANNUS Rex Ungariae, fratrem ac nepotem occaecavit, ut regiae dignitatis redderet impotes; itemque nepoti, cum adhuc infans esset, testes eximi mandavit, ne qua hinc proveniret propago, sed divina non defuit ultio. Nam Colomannus morbo [orig: morbô] repentino [orig: repentinô] correptus est, adhibitoque [orig: adhibitôque] cataplasinate eius temporibus, eductum est cerbrum, certum leti signum. Munster. l. 4. Cosinogr.

COLOMERIAE oppid. Galliae in Bria, ad Morinum amnem, cum palatio Ducis Longovillani. 6. leuc. a Meldis in Austrum, Provinum versus.

COLONAE Troadis locus est, non procul a Lampsaco, Milesiorum colonia; sunt et aliae Colonae ad exteriorem partem Hellesponti, stadiis 140. ab Ilio distantes. Strab. l. 14.

COLONE [1] urbs in Phocide, in Erythraea, in Thessalia, in Messenia. Strabo, Ptol.

COLONE [2] soculus Asiae ad Bospori Thracici litus e regione Cyanearum, teste Apollonio [orig: Apolloniô] in Argonaut. nunc Cromnion vocant teste Gyllio [orig: Gylliô].

COLONI vicorum incolae, pa/roikoi, apud Recentiores, licet non omnino essent servi, adscriptitii tamen ac servilis conditionis fuere [orig: fuêre], culturae agrorum ad certa loca addicti, Unde, apud Bignonium, p. 197. 201. 202. ubi variae Formulae prostant, diserte francis ingenuisque opponuntur; et perinde ac servi, si de Coloniis suis se subtraxerint, iudicio [orig: iudiciô] evindicationis ad colonatum reducuntur: quod etiam praecipitur in Constitut. Iustin. Imperat. de Filiis liberarum in Africam directa, in Pragmatico tiberii Imperat. de Filiis Colonor. et in Edicto Theodorici Regis, c. 84. cuiusmodi evindicationis exemplum profert Flodoardus, Histor. Rem. c. 19. initio [orig: initiô]. Imo non modo cum servis iunguntur passim, sed et serut nonnumquam appellantur: quin etiam iisdem, quibus illi, poenis coërciti, fustuario [orig: fustuariô] nempe et flagelis, L. Burg. tit. 39. §. 3. alibique. Unde S. Remigius Episcopus Remensis in Testamento suo, apud Flodoardum, Histor. Rem. l. 1. c. 18. alios Ecclesiae colonos libertate donasse [orig: donâsse], alii ut in servitute permaverent, decrevisse legitur. Interim inter liberos plerumque habebantur, seu potius medii inter liberos et servos, ferme iidem cum Conditionalibus Originalibus, et Tributalibus: de quorum variis conditionibus copiose egit Iac. Gothofredus in Parat. tit. de fugitivis Colonis, lib. 5. Cod. Theodos. et ad l. 3. de censu etc. Inter varia autem Colonorum genera, praecipue occurrunt Coloni Ecclesiastici, qui, Ecclesiarum ac aedium sacratum proprii, agros eorum colebant, ab omni saeculari iurisdictione ac servitio soluti: et Coloni Fiscales, qui, Fisci praedia excolentes, Coloni Regis dicuntur, in L. Alemann. tit. 232. Sic in Regno Cyprio, Luzinianis ibi regnantibus, plebs in paroi/kous2 et e)leuqerous2, quorum illi conditione servi, hi vero libertate donati quidem, sed ratione tributi tamen Dominis obnoxii manebant: divisa legitur, apud Thom. Porcacchium, nella Descritt. del isole del mondo, et Leunclavium, in Pandectis Turc. Hinc Colonia, habitaculum rusticum, cum sufficienti praedio, ad alendum colonum vel familiam rusticam; verbo [orig: verbô], Coloni aedes, praedium, apud Gregorium Turonens. de Gloria Confessor. c. 15. Hincmarum, Opusc. 60. p. 832. Flodoardum, Histor. Rem. l. 2. c. 5 6. 11. 17. 18 19. Alios, magno [orig: magnô] numero [orig: numerô] laudatos Carolo du Fresue in Glossar. Synonyma eius Colonica, Colonatus etc.

COLONIA [1] oppidum fuit, in quod Romani Magistratus ex urbe cives traduxere [orig: traduxêre], vel quod sine traductione coloniarum iure donatum erat. Coloniarum autem huiusmodi ratio erat: Quum in urbe Roma multos ex veteribus, novisque incolis paupertate premi intellectum erat, ut censui solvendo non sufficerent, Triumviri a Senatu creabantur, qui locis primum [orig: primûm] confoederatis, in quibus Rei publ. expediret propugnaculum constitui, nova edicta proponebant, danda esse nomina ab iis, qui novam coloniam deduci vellent. Sicque et urbs pauperibus exonerabatur, et rei familiaris pondere gravati, ad novas quibus indigerent divitias gratis datas, cum familia accedebant. Accipiebant enim duo, quatuor, aut 6. aut 7. agri iugera, et quandoque plura. Duo item genera coloniarum fuere [orig: fuêre] Romanae, et Latinae, Omnes

constabant e Civibus Romanis in colonias exeuntibus. Romanae dicebantur eae, quae iura civiratis Romanae possiderent. Itaque Cives Romani semper erant, et ferendi suffregii potestatem habebant, cuius generis erant Coloniae multae in Gallia Togata. Cicer. ep. 1. l. 1. ad Att. Videtur in suffragiis multum posse Gallia. Latinae coloniae dicebantur eae, quae ius Latii haberent, quod intra ius Romanae civitatis erat. Nic. Lloydius. In his Romani porro, sicut Graeci in suis Coloniis, Diis patriis templa moliri, opera publica, ac prae cipua ibi loca eartsm urbium, ex quibus orti essent, structura [orig: structurâ] exprimete, partiisque nominibus una [orig: unâ] cum fluviis et montibus appellare; nonnumquam etiam novam urbem veteris urbis et matris suae appellatione honorare, ne patriae desiderio [orig: desideriô] torquerentur, consueverant. Hinc apud Virgilium Helenus in Epiro Pergama Iuliacamque arcem ad undam falsi Simoentis, dicitur condidisse, l. 3. Aen. v. 302. Eius moris tenaces fuere [orig: fuêre] Romani, proin Colonia Agrippina Ubiorum Capitolium, Arelate Circum, Amphitheatrum, Palatium, Monetam; Augusta Trevirorum Circum Maximum, Amphitheartum, Capitolium ad ripam Mosellae, Horrea publica, Basilicas, Monetam, Campum Martium: item Palatium duplex, Palatium vetus et Horreum vel Palatium Dagoberti: Nemausus Amphitheatrum et Basilicam Plotinae, cum aquae ductu: Lugdunum Amphitheatrum, Theatrum, Forum Vetus, Monetam, Palatium, etc. Vienna Amphitheatrum, Palatium intramuranum, Montem Quirinalem: Tolosa, preater coetera, Capitolium altissimum, Iovi, Iunoni ac Minervae sacrum, ut de aliis taceam, ad morem veteris Romae, habuerunt. Hadr, Vales. Notit. Gall. in praef. Quid Colonia a municipio differat, Gellius, l. 16. c. 13. tractat: Municipia, inquit, quid et quo [orig: quô] iure sint, quantumque a Colonia differant, ignoramus, existimamusque meliore conditione esse colonias, quam municipia. Coeterum de Colomts vide S. Iulium Frontinum. Modus Colonias deducendi, ex Ioh. Rosino, Antiqq. Rom. l. 7. c. 47. hic fuit; Cum lege aliqua [orig: aliquâ] a plebe scitum, aut Senatusconsulto [orig: Senatusconsultô] decretum esset, Coloniam aliquam deduci, et numerus colonorum scriptus esset, creabantur Comitiis Tributis, modo per Consulem, modo per Preatorum urbanum Curatores, qui illam deducerent, interdum tres, interdum plures, qui inde Triumviri vel Quinqueviri vel Septemviri, vel Decemviri vel Vigintiviri Coloniae deducendae, aut agris dandis attribuendisve appellabantur. Hi postquam creati erant, Colonos in locum destinatum sub vexillo, quasi exserictum aliquem, deducebant, Duce e Curatoribus agrariis delecto [orig: delectô]. Ubi vero colonos in agris, quo deducendi erant, collocarunt [orig: collocârunt], tum aratro [orig: aratrô] urbem agrumque circumscribebant; quo [orig: quô] facto [orig: factô] agri divisionem ac suae cuique partis assignationem sunt aggressi; Unde agros colomarum divisos et assignatos dici notavit Frontinus. Fuit autem hoc munus difficillimum, ac molestiae saepe plenissimum, propter odium colonorum quod illi facile poterant, non pro voto cuique assignando, incurrete: Fiebant vero omnia auspicato, quo [orig: quô] fine Curatoribus illis Pullarius adiungi solitus est. Idem, l. 10. c. 23. et 24. de Republ. Coloniarum prolixe agit, docetque inter alia, praeter Colonias et Municipia, Praefecturas fuisse inter Italicas civitates, quarum conditio durissima fuerit, vide in voce Praefectura. Porro Foederatas civitates, quae aliquid ex foedere populo Romano debentes, in coeteris liberae erant: Reliqua omnia provinciarum nomine venisse. Plura de Coloniis vide apud Marc. Velserum, l. 4. et 5. Rer. Aug. Vindelicarum: de Colomiis militaribus inprimis Sigonium, de Antiq. iure Italiae, l. 3. c. 4. etc. Adde Salmas. ad Solin. p. 674. et seqq. ubi de Coloniarum metatione et limitatione, de Coloniarum item deducendarum ratione, varia.

COLONIA [2] urbs alias Allobrogum, nunc vicus Galliae ad Rhodanum, in Bressia, et regiuncul. Gessia, ad radices Iurassi, prope Clausulas, e regione Sabaudiae. 5. leuc. infra Genevam; Vulgo Coulogne.

COLONIA [3] Angliae oppid. apud Antoninum, quae etsi ex distantia videatur esse Subdury, nomen tamen Colne illi magis convenite scribit Talbotus. Vide Colcestria.

COLONIA [4] urbs Cappadociae in Armeniae minoris confinio, Taxata hodie. Item oppid. parvum Hetruriae, Colona dicta. Est etiam oppid. amplum venetiae in agro Veronensi, hodie Cologna.

COLONIA [5] vulgo COULEINE, villa Galliae, prope urbem Cenomanorum, ubi conventus A. C. 844.

COLONIA Agrippinensis Ubiorum civitas praestantissima, Imperialis, Anzeatica, sui Iuris, totius German. maxima, proin altera Germaniae Roma dicta: cis Rhenum fluv. sita, ita dicta ab Agrippina Neronis matre, quae ut sociis quoque nationibus potentiam suam ostentaret, in hoc oppidum, ubi genita erat, Coloniam ex veteranis militibus deduci imperavit, Tacit. l. 1. et 4. Hist. alii ab Agrippa sic dictam, a quo Ubii, qui illam condiderunt, unde Ubiopolis prius appellata fuerat, in protectionem Roman. recepti, putant. Una est ex quatuor Hanseaticis praecipuis, nec ingens solum, sed et populosa ac munita. Formam prae se fert dividuae Lunae, Academia [orig: Academiâ] ab Urbano VI. A. C. 1388. 11. Kal. Iunii fundata [orig: fundatâ] inclita. Inter quatuor Imperii rusticos recensetur, unde im medio nigrae crucis colonus cum flagello depictus est. Post Romavos, a tempore Childerici, sub Francis, usque ad Otton. I. Quo [orig: Quô] tempore Archiepiscopos habere coepit; quum primus Maternus Euangelium hic [orig: hîc], ut et Argentorati, amuntiasset [orig: amuntiâsset], circa A. C. 69. ex cuius successoribus Hermannus Moersensis et Gebhardus Truchsessius, praeterito [orig: praeteritô] saeculo [orig: saeculô] Euangelium iterum amplexi sunt. In militaribus suis signis acies triangulares initio [orig: initiô] habuit, ubi vero Magorum corpora accepit, acies mutatae sunt in tres coronas, servato [orig: servatô] Francotum colore, albo [orig: albô] et rubro [orig: rubrô]. Exercuerunt hic [orig: hîc] olim Comites Arnsbergii potestatem gladii, quae postmodum in Archiepiscopum, qui Elector est et Cancellarius Imperii per Italiam, translata est: inter quem et Civitatem, cum ingens olim lis vigeret, permissu Rodolfi I. Imperatoris conflictus de dominio clavium portatum urbis institutus est, in quo victrix civitas libertatem in posterum obtinuit.

Benthemios Comites Advocatos habet haereditarios, quibus proin semper in urbe vicarius est, Erbvogt: Regimen civitatis democraticum est. Valdensium olim propagine urbs referta fuit, quibus inde Mediolanum usque proficiscentibus omni nocte apud suos hospitium erat, Munster. Geogr. l. 3. circa a. C 1230. Etiam circa A. C. 1313. magnus ibi eorum numerus, Abbas Hirsaug. in Chron. Hic [orig: Hîc] de pace frustra actum, inter Batavos et Hispanos, A. C. 1579. ut et inter Batavos et Gallos, A. C. 1673. In Archiepiscopatu sub Gebhardo, de quo supra, reformavit Zach. Ursinus praeterito [orig: praeteritô] saeculo [orig: saeculô]. Vide Ptol. l. 2. c. 9. Plin. l. 4. c. 17. Ammian. Marcellin. l. 15. 16. Zosim. l. 1. Tacit. Annal. l. 14. Histor. l. 1. et 4. Thuan. de moribus Germ. Ibi Sigebertus, fil. Clotarii I. Austrasiae Rex sedem habuit. Gregor. Turonens. l. 2. Adde Steph. Broelmann. de antiq. Coloniae. Iac. Middendorp. in tr. de Academiis. Georg. Braw. in deser. Coloniae. Aegid. Gillenium, Hist. Col. P. Cratepolium, de Elector. Eccl. De iuribus et officiis mutuis Archiepiscopi et Civitatis, Limn. Enucl. l. 4. c. 10. Hic [orig: Hîc] Concilium A. C. 782. a Carolo M. habitum. A. C. 870. 887. 1056. ubi Balduinus et Godofridus, Flandriae Comites, cum Henrico IV. German. Rege reconciliati. A. C. 1118 contra Imperat. Henric. IV. A. C. 1225. 1260. 1310. contra Templarios. 1452. 1470. 1536. 1549. etc. Vulgo Germanice Colln am Rein. Gallice Cologne sur le Rhin. 8. leuc. German. ab Aquisgrano, in Ortum, 18. a Magontia, 16. a Treveri in Boream, 5. a Iuliaco in Ortum. Habuit alias pontem ad Rhenum. Regio adiacens cis Rhenum, cuius caput est Bonna, subest aliquatenus Archiepiscopo. Vide Agrippina Colonia.

COLONIA Brandeburgica oppid. in media Marchia Brandenburg. ad Sprecham fluv. ex adverso Berlini, cuius verius pars est, seu suburbium amplum ad Austrum. Vulgo Colln an der Spree.

COLONIA Traiana et Colonia Ulp. Trai. in nummo Ulpii Traiani Aug. ab Auctore suo dicta, alias quoque Ulpia castra. Hic [orig: Hîc] legio Tricesima Ulpia Victrix, Dioni et veter. inscriptionibus ac Ptolemaeo etiam nota hiemavit, sub Constantino M. quae antea in castris Veteribus fuerat: unde et ipsa haec urbs Tricesima appellata est, et Obtricesima Ammiano Marcellino, l. 18. et 20. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall. Nunc vicus Clivensis est Ducatus Kellen, mill. pass. ab oppid. Clivio, Emmericum versus, 1. milliar. a Rheno, 10. leuc. infra oppid. Keysersweert in Boream. Cluver.

* Antennae in Sabinis. * Caenina in Latio. * Crustumerium in Sabinis. Deductae sub Romulo anno [orig: annô] urbis conditae 4. * Medullia in Latio. Colonia. * Cameria prope Albam in Latio. Deductae an. 5. * Fidenae in Latio an. 13. * Ostia in Latio. * Circaei in Latio. Signia in Latio. Deductae sub Anco Marcto an. 259. Velitrae in Latio an. 260. * Nobra in Latio an. 262. * Antium in Latio an. 268. * Vitellia in Latio an. 295. * Ardea in Latio an. 312. Lavicum vel Labici in Latio an. 336. * Satricum in Latio an. 370. Sutrium in Tuscia an. 371. Nepeta in Tuscia an. 381. Cales in Campania an. 420. Tarracina vel Anxur in Latio an. 425. Fregellae in Latio an. 426. Luceria in Apulia an. 440. Suessa in Campania. * Saticula in Samnio. Pontia in insula cognomin. Latii. Deductae an. 441. Interamna in Latio vel Samnio. * Casinum in Samnio. Deductae an. 442. Sora in Latio. Alba in Latio. Deductae an. 451. * Carseoli in Latio an. 452. Narnia in Umbria an. 455. * Sinuessa in Campania. * Minturnae in Latio novo. Deductae an. 458. Venusia in Apulia an. 463. Sena in Semnonibus in Umbria. Hadria in Piceno. Firmum in Piceno. Deductae an. 465. * Cossa in Tuscia. * Paestum seu Posidonium in Lucania. Ariminum in Aemilia. Beneventum in Hirpinis, vel Samnio. Deductae an. 481. * Castrum novum in Tuscia. an. 489. Esernia in Samnio an. 491. Alsium in Tuscia. * Aesulum in Latio. Deductae an. 507. * Fregenae in Tuscia an. 508. Brundisium in Salentinis an. 510. Spoletium in Umbria an. 513. * Valentia in Brutiis an. 515. Placentia in Gallia togata, Cremona in Cenomanis. Deductae an. 536. Puteoli in Campania. Salernum in Picentibus.

* Buxentum in Lucania. Vulturnum in Campania. * Linternum in Campania. * Sipontum in Apulia. * Tempsa in Brutiis. Croton in magna Graecia. * Pyrgi in Tuscia. Deductae an. 560. Bononia in Aemilia an. 565. Pisaurum in Semnonibus, vel Umbria. * Potentia in Piceno. Deductae an. 570. Mutina in Gallia Togata. Parma in Aemilia. Deductae an. 571. * Saturnia in Hetruria. * Aquileia in Carnis. Deductae an. 573. * Graviscae in Tuscia. Pisae in Hetruria. Deductae an. 574. Luca in Tuscia. Auximum in Piceno. Deductae an. 577. * Fabrateria in Latio. Tarentum in magna Graecia. Scyllacium in magna Graecia. * Neptunia in magna Graecia. Dertona in Liguria. Deductae an. 630. Nola in Campania an. 631. Aricia in Latio. Lavimum in Latio. Abellinum in Hirpinis. Ferentinum in Hernicis. * Tarquinii in Tuscia excis. in bello Marsico. Eporedia in Salassis. Deductae an. 636. Alba Pompeia in Liguria an. 664. Verona in Cenomanis. Ateste in Venetia. Brixia in Cenomanis. Comum in Insubria. Laus Pompeia in Insubria. Deductae sub Pompeio Strabone. Aretium in Hetruria. * Fesulae in Hetruria. Bovillae in Latio. * Suessula in Campania. * Pompeii in Campania. Deductae sub Sylla. Capua in Campania an. 69. 5. Bovianum in Samnio. * Veii in Tuscia. Aufidena in Aprutio. Casilinum in Campania. * Calatia in Campania. * Lanuvium in Latio. Forum Iulii in Carnis. Hispellum in Umbria. Deductae sub Caesare Dictatore. Pola in Istria. * Aquinum in Latio. Falisca in Hetruria. Florentia in Hetruria. * Formiae in Latio. * Telesia in Samnio. Tuder in umbria. Venafrum in samnio. * Aquaviva in Samnio, vel Campania. Volaterrae in Tuscia. * Ulubrae in Latio. Deductae sub Triumviris. Rhegium in Brutiis. Acerrae in Campania. * Alatrium in Latio. * Atella in Campania. Augusta Taurinorum in Gallia sub-Alpina. * Thurii in magna Graecia. Fanum Fortunae in Umbria. Nuceria in Piceno. Privernum in Latio. Ravenna in Aemilia. * Tergeste in Carnis. Teanum Sidicinum in Campania. Deductae ab Augusto. Atina in Latio, a Nerone Claudio. Anagnia in Latio, a Druso. Abella in Campania. Aesis in Piceno. Ancona in Piceno. Asculum in Piceno. Deductae a Vespasiano. * Capitulum in Latio. Asta Pompeia in Liguria. Deductae a Tito. Brixellum in Gallia Togata. * Concordia in Carnis. * Gabii in Latio. Histonium in Frentanis. * Lucis Feroniae in Hetruria. * Lupiae in Salentinis. Neapolis in Campania. Praeneste in Latio. Deductae sub Hadriano. Regium Lepidi in Aemilia, a Lepido. * Rusellae in Thuscia. * Cassentinum in Hetruria. Saepinum in Samnio. Deductae sub Claudio Nerone. * Salpis in Hetruria. Sena in Tuscia. Tolentinum in Piceno. Verulae in Latio. Deductae sub Nerva. Coloniae Romanae extra Italiam ordine regionum. In Britannia. Camalodunum. Devana. Eboracum. Londinum. In Lusitanicae. Augusta Emerita. Metallinum. Pax gemina, Iulia, et Augusta. Norba Caesarea. Scalabis. Ulyssipo. In Baetica. Acci.

* Asta Regia. Astigi. * Atubi. Corduba. Hispalis. * Italica. * Ituci. Marcia. Tucci. Urso. In Tarraconensi. Asturica. Barcino. Caesaraugusta. Carthago nova. Celsa. * Clunia Emporiae. Gracchuris. * Iuliobrica. Salaria. Tarraco. Valentia. In Aquitania. Lugdunum. * Lutarburgium. In Belgica. * Augusta Rauricorum. Augusta Trevirorum. Equestris. Iuhonum. Traiana colonia. In Narbonensi. Acusio. Aquae Sextiae. Arausio. Arelate. Avenio. Biterae. Cabellio. Forum Iulii. Maritima. Narbo. Nemausum. * Ruscino. Tolosa. Valentia. Vienna. In Celtica. Cabilonum. Lugdunum. In Corsica. * Aleria. * Mariana. In Sardinia. * Turris Libyssonis. In Sicilia.. Catina. Syracusae. Tauromenium. Thermae. * Tyndaris. In Rhaetia et Vindel. * Augusta Quintanor. Augusta Rhaetorum, quae et Augusta Vindelicorum. Augusta Tiberii. Augusta Vindelicorum. * Constantia. * Curia. In Norico. Aemonia, Iapoclum. * Aurelianum. Celeia. * Laureacensis. Ovilabis. * Solva. In Pannonia. * Aquavia. * Carnatum. Mursia. Poetovio. Sabatia. * Sirmiam. * Siscia. In Dacia. Apulum. * Petendanesii. Ulpia Traiana. * Zarmisegethusa. In Illyrico et Dulmatia. Aequum. Epidaurus. Iadera. Narona. * Salonae. In Macedonia. * Bullis prope Aulonem. Cassandrea. Dyrrachium. * Orestias. Pella. * Philippi. In Epiro. Buthrotum. Nicopolis. In Graecia. Corinthus. * Dyme. Megara. Patrae. In Thracia. Apros. Develtus. Flaviopolis. In Asia minore. Adramyttium. Alexandria Troas. Ancyra. Antigonia Troas. Antiochia Pisidiae. Apamea. Archelais. Cremna. Germa. Melitene. Parium. * Selinus, quae Troianop. * Sinis. Sinope. Troas, quae Alexandria et Antigonia. In Syria et Palaestina. Aelina Capitolina. Antiochia. Berytus. * Caesarea, quae Turris Stratonis. Damascus. Emisa. * Germanicia. Heliopolis. Laodicea. Palmyra. * Ptolemais. * Sebaste. * Sidon. * Turris Stratonis, quae Caesarea. * Tyrus. In Mesopotamia. Nisibis. In Arabia. Bostra. In Aegypto. Heliopons. Pharos. In Mauritania Tingitana. Abyle. Babba. Banasa. Lixos. Rusardir. * Silda. Tingi. Zilis. In Mauritania Caesariensi. * Aquae Calidae. Arsenaria. * Bida. Cartennae. Gilva. Gunugi. Icosium. Igilgili. Iol, quae Iulia Caesarea. Oppidum novum. Quiza. Rusazus. Rusconia. Rusuccorae. Saldae. Siga. * Sitifi. * Succubar. Tipasa. In Africa proprie dicta. Admedera, vel Ammaedara. Adrumetum. Aphrodisium. * Carthago. Cirtha.

Cuina. Culcua. Cullo. Giti. Hippon regius. * Lares. * Leptis magna. Maxula. Neapolis. * Ocea sive Oia. Pontezita. Rusicada. Sabrata. * Sicca. * Simittu. Tabraca. Tacape. Tebesta. * Thaenae. * Thysdrus. * Tiba. * Tuburbis. Tuburnica. Tynudrumum. * Uthina. Zama. Coloniae Romanae in Italia ordine Alphabetico [orig: Alphabeticô], (signo * non exstantibus praefixo [orig: praefixô] ) ex Livio, Paterculo, Frontino, et aliis. De quibus vide Lexicon hoc nostrum Universale, ut et Epitomen Geographicam Ferrarii, si situm et uberiorem explicationem desideras. Abella in Campania. Abellinum in Hirpinis. Acerrae in Campania. Aesernia in Samnio. Aesis in Piceno. * Aesulum in Latio. * Alatrium in Latio, Dicitur et Aletrium. Alba in Latio, quando Sora. Alba Marsorum. Alba Pompeia in Liguria. Albingaunum Liguriae. Albintemelium Liguriae. Alsium in Hetturia. Anagnia in Latio a Druso. Ancona in Piceno. * Antennae in Sabinis. * Antium in Latio. Anxur in Latio. * Apulesium. * Aquaviva in Samnio. * Aquileia in Carnis. * Aquinum in Latio. Ardea in Latio. Aretium in Hetruria. Aricia in Latio. Ariminum in Aemilia. Arunca. Vide Suessa. Asculum in Piceno. Asta in Liguria. * Atella in Campania. Ateste in Venetia, quando Verona. Atina in Latio. Atria. Vide Hadria. Aufidena in Samnio, vel Caracenis. Augusta Praetoria in Gallia Subalpina. Augusta Taurinorum in Gallia Subalpina. Auximum in Piceno. Beneventum in Samnio. Bononia in Aemilia. Bovianum in Samnio. Bovillae in Latio. Brixellum in Gallia Togata. Brixia in Cenomanis, quando Ateste. Brundisium in Salentinis, cum Fregenis. * Buxentum in Lucania, cum Puteolis. * Caeditia in Latio, cum Sinuessa. * Caenina in Latio. * Calatia in Campania. Cales in Campania. * Cameria in Latio. * Capis in Latio. * Capitulum in Latio. Capua in Campania. Carseoli in Latio. Casilinum in Campania. * Casinum in Samnio, quando Interamna. * Cassentinum in Hetruria. * Castrum novum in Hetruria. * Celena in Sabinis. * Circaei in Latio. Colonia. Compsa in Lucania. Comum in Insubria. * Concordia in Carnis. Cortona in Hetruria. Cosa in Lucania. * Cossa in Hetruria. Cremona in Cenomanis, cum Placentia. Croton in magna Graecia, cum Siponto et Tempsa. * Crustumerium in Sabinis. * Cumae in Campania. Dertona in Liguria. * Ecetrae in Latio. Eporedia in Gallia Subalpina. Esernia. Vide Aesernia. * Fabrateria in Latio. * Faesulae in Hetruria. Falisca in Hetruria. Fanum Fortunae in Umbria, quae Colonia Fanestris. Ferentinum in Latio. * Ferentium in Hetruria. * Fidenae in Latio. Fidentia in Aemilia a Tiberio, quae Colonia Iulia Fidentia scribitur. Firmum in Piceno, quae Colonia Aug. Firmanorum scribitur. Florentia in Hetruria. * Foedatura, quando Florentia. * Formiae in Latio. Forum Iulium in Carnis. Fregellae in Latio. * Fregenae in Hetruria, quando Ostia. * Gabii in Latio. * Graviscae in Hetruria. Hadria in Piceno, quando Sena. * Helvia Ricina in Piceno. Hispella in Umbria. Interamna in Samnio, seu in Latio. Istonium in Frrentanis. Iulia Fidentia. Vide Fidentia. * Lanuvium in Latio. Lavicum vel Labici in Latio. Lavinium in Latio. * Laurovinium in Latio. Laus Pompeia in Insubria. * Linternum in Campania quando Vulturnum. Luca in Hetruria. Luceria in Apulia. * Lucus Feroniae in Hetruria. * Lupia in Salentinis. * Medullia in Latio. * Minervium, quando Scyllacium in magna Graecia. * Minturnae in Latio novo, quando Sinuessa. Mutina in Gallia Togata quando Parma. Narnia in Umbtia. Neapolis in Campania. Nepeta in Hetruria. * Neptunia in magna Graecia. Nola in Campania. * Norba in Latio, cum Setia et Priverno. Novocomum in Insubria. Nuceria Picentinorum. Nuceria in Umbria. * Orientium. * Ostia in Latio, a Martio Rege, cum Fregenis, Castro novo, Pyrgis, Antio, Tarracina, Minturnis, et Sinuessa. * Paestum, seu Posidonia, in Lucania, quando Cossa. * Pampia in Latio. Parma in Aemilia, quando Mutina.

Pisae in Hetruria. Pisaurum in Umbria. Placentia in Gallia Togata. Pola in Istria, quae et Pietas Iulia. * Pompeii in Campania. Pontia in Latio, cum Suessa. * Potentia in Piceno, cum Pisauro. Praeneste in Latio. Privernum in Latio. Puteoli in Campania. * Pyrgi in Hetruria, quando Antium et Castrum novum. Ravenna in Aemilia. Regium Lepidi in Aemilia. Rhegium Iulium in Brutiis. * Rusellana in Tuscia. Saepinum in Samnio. Salernum in Picentibus. * Salpis in Hetruria. * Saticula in Samnio, cum Suessa. * Satricum in Catio. * Saturnia in Hetruria. Scyllacium in magna Graecia. Sena in Hetruria. Sena in Umbria, apud Senones. * Senuissa in Latio. Setia in Latio. Sidicinum. Vide Teanum. Signia in Latio, a Tarquinio, cum Circaeis. * Sinuessa in Campania. * Sipontum in Apulia, cum Buxento. Sora in Latio. Spoletium in Umbria, post Brundusium. Suessa in Campania, cum Pontia. * Suessula in Campania. Sutrium in Hetruria. Tarentum in magna Graecia, quando Capua. * Tarquinii in Tuscia. Tarracina. Vide Anxur. Teanum Sidicinum in Campania. * Telesia in Samnio. * Temesa in Brutiis, quando Sipontum. * Tergeste in Carnis. Thurii in magna Graecia. Tuder in Umbria. * Veii in Tuscia. Velitrae in Latio. Venafrum in Samnio. Venusia in Apulia. Verona in Cenomanis. Verusae in Latio. * Vibo Valentia in Brutiis. * Vitellia, in Aequis Latii. * Ulubrae in Latio. Volaterrae in Tuscia. Vulturnum in Campania.

Coloniae Romanae extra Italiam ordine Alphabetico [orig: Alphabeticô].

Abyle et Abyla, postea Septa, Mauritaniae Tingitanae. Acci, Hispaniae Baeticae. Acusio, Galliae Narbonensis. Admedera, et Ammaedara, Africae. Adramyttium, Phrygiae. Adrumetum et Hadrumetum, Africae. Aelia Capitolina Palaestinae, quae Hierosolyma. Aemonia, Iapodum. Aequum Dalmatiae. Agrippina Ubiorum, in Germania inferiore. Ala Flaviana Norici, in confinio Pannoniae. * Aleria, Corsicae. Alexandria, quae et Troas et Antigonia, Phrygiae. Ammaedara. Vide Admedera. Ancyra, Galatiae.7 Antigonia. Vide Alexandria. Antiochia, Pisidiae. Antiochia, Syriae ad Orontem. Antipolis, Galliae Narbonensis. Apamea, Bithyniae. Aphrodisium, in Africa apud Hipponem. Apollonia, Macedoniae. Apros, Thraeiae. Apulum, Daciae. * Aquaviva, in Pannonia. * Aquae Calidae, in Mauritania Caesariensi. * Aquae Regiae, Africae. Aquae Sextiae, in Gallia Narbonensi. Arausio, Galliae Narbonensis. Archelais Cappadociae. Arelate, Galliae Narbonensis. Arsenaria, Mauritaniae Caesariensis. * Asta Regia, Hispaniae Baeticae. Astigi et Astigis, Hispaniae Baeticae. Asturica, Hispaniae Tarraconensis. * Atubi, quae et Claritas Iulia, Hispaniae Baeticae. Avenio, Galliae Narbonensis. Aventicum, Galliae Belgicae. Augusta Asturica. Vide Asturica. Augusta Bracarum. Vide Bracara. Augusta Enierita, Hispaniae Lusitanicae. Augusta Firma. Vide Astigi. Augusta Gemella. Vide Tucci. * Augusta Quintanorum, Vindelicae. * Augusta Rauricorum, Germaniae superioris. Augusta Rhaetorum. Vide Vindelicorum. Augusta Tiberli, Vindeliciae. Augusta Trevirorum, Germaniae superioris. Augusta Vindelicorum, Rhaetiae. * Aurelianum Norici, apud Lentiam. Babba, quae et Iulia Campestris, Mauritaniae Caesariensis. Banasa, quae et Valentia, mauritaniae Tingitanae. Barcino, Hispaniae Tarraconensis. Berytus Phoenicis. * Bida, Mauritaniae Caesariensis. Biterae, Galliae Narbonensis. Bostra, Arabiae petraeae. Bracara. Lusitaniae. * Bullis, Macedoniae. Buthrotum, Epiri. Cabellio, Galliae Narbonensis. Cabilonum, Galliae Celticae. Caesaraugusta, Hispaniae Tarraconensis. * Caesarea, quae turris Stratonis, Palaestinae. Caesarea Philippi, quae et Paneas Camalodnnum, Britanniae. * Capitulum, in syria. * Carnutum, Pannoniae superioris. Cartennae, Mauritaniae Caesariensis. * Carthago magna, Africae. Carthago nova, Hispaniae Tarraconensis. Cassandrea, Macedoniae. Catina, Siciliae. Celeia, Norici. Celsa, Hispaniae Tarraconensis. Cirtha, Africae. * Clunia, Hispaniae Tarraconensis. Constantia, Mesopotamiae. Constantia, Rhaetiae. Constantia, Zili. Vide Zilis. Corduba, Hispaniae Baeticae. Corinthus, Peloponnesi. Cremma, Pamphyliae. Cuina, Africae. Culcua, Africae. Cullu, Africae. * Curia, Rhaetiae. Cyrene, Cyrenaicae.

Damascus Coelesyriae. Devana Britanniae. Develtus Thraciae. * Dyma seu Dyme Achaiae in Peloponneso. Dyrrachium, Macedoniae. Eboracum, Britanniae. Emerita. Vide Aug. Emerita. Emesa et Emisa, Syriae. Emporiae, Hispaniae Tarraconensis. Epidamnus. Vide Dyrrachium. Epidaurus, Dalmatiae. Equestris, Galliae Belgicae in Sequanis. Felicitas Iulia. Vide Olyssipo. Flavia. Vide Caesarea Philippi. Flaviopolis, Thraciae. Forum Iulii, Galliae Narbonensis. Genua urbanorum. Vide Urso. Germa, Galatiae. * Germanicia Syriae ex nummo, quae et Augusta. Gilva, mauritaniae Caesariensis. Giti, Africae. Gracchuris, Hispaniae Tarraconensis. Gunugi, Mauritaniae Caesariensis. Hadrumetum, Africae. Heliopolis, Aegypti. Heliopolis altera, Syriae ex nummo argenteo. Hippon Regius. Africae. Hispalis, quae et Romulensis, Hispaniae Baeticae. Iadera, Liburniae. Icosium, Mauritaniae Caesariensis. Igilgili, Mauritaniae Caesariensis. * Illici, Hispaniae Tarraconensis. * Indicia, Cyrenes. Iol, et Iulia Caesarea, Manuritaniae Caesariensis. * Italica, Hispaniae Baeticae. * Ituci, quae et Virtus Iulia, Hispaniae Baeticae. Iuhonum, Galliae Belgicae. * Iuliobrica Flavia, Hispaniae Tarraconensis. Iulium praesidium, Hispan. Lusit. Laodicea, Syriae. * Lares, Africae. * Laureacum, in Norico. * Leptis magna, Africae. Lixos, Mauritaniae Tingitanae. Londinium, Britanniae. Lugdunum, Aquitaniae. Lugdunum, Galliae Celticae. Lutarburgium, Tarbellorum. Marcia, Hispaniae Baeticae. * Mariana, Corsicae. Maritima, Galliae Narbonensis. Maxula, Africae. Megara, Atticae. Melitene, Armeniae minoris. metallinensis, Hispan. Lusit. * Misenum, in Syria. Mursia, Pannoniae. * Naconensis, in Syria. Narbo Martius, Galliae Narbonensis. Narona, Illyrici. Neapolis, in Africa. Nemausus, Galliae Narbonensis. Nicopolis, Epiri. Nisibis, Mesopotamiae. Norba Caesarea. Hispan. Lusit. * Ocea, Africae. Olyssipo, Hispan. Lusit. Oppidum novum, Mauritaniae Caesariensis. * Orestias, Macedoniae. Ovilabis, quae et Aurelia Antoniniana, Norici. Pacensis, seu Pax Augusta, Hispan. Lusit. Palmyra, Syriae. Patrium, Hellesponti. Patrae, Achaiae Peloponnesi. Pella, Macedoniae. * Perendanesii, in Dacia. Petovio, seu Poetovio, Pannoniae. Pharos, Aegypti. * Philippi, Macedoniae. Pontezita, Africae. * Ptolemais, Phoeniciae. Quiza, Mauritaniae Caesariensis. Rusardir, et Ryssadirum, Mauritaniae Tingitanae. Rusazus, Mauritaniae Caesariensis. * Ruscino, Galliae Narbonensis. Rusconia, Mauritaniae Caesariensis. Rusicada, Africae. Rusuccorae, Mauritaniae Caesariensis. Ryssadirum. Vide Rusardir. Sabaria, Pannoniae. Sabrata, Africae. Salaria, Hispaniae Tarraconensis. Saldae, Mauritaniae Caesariensis. * Salonae, Illyrici. Scalabis, Hispan. Lusit. * Sebaste, quae et Samaria, Palaestinae. * Selinus, quae et Traianopolis, Ciliciae. * Sicca, in Numidia. * Sidon, Phoenieiae. Siga, Mauritaniae Caesariensis. * Silda, Mauritaniae Caesariensis. * Simittu, Mauritaniae Caesariensis. * Sinis, Armeniae minoris. Sinope, Paphlagoniae. * Sirmium, Pannoniae. * Siscia, Pannoniae. * Sitisi, Mauritaniae Caesariensis. *Sittici seu Sittianorum colonia Mauritaniae Caesariensis. * Solva, et Solvensis colonia Norici. * Succubar, Mauritaniae Caesariensis. Syracusae, Siciliae. Tabraca, Africae. Tacape, Africae. Tarraco, Hispaniae Tarraconensis. Tauromenium, Siciliae. Tebessa, Africae. * Thaenae, Africae. * Thermae, Siciliae. * Thysdrus, Africae. * Tiba, Africae. Tingi, Mauritaniae Tingitanae. Tipasa, Mauritaniae Caelariensis. Toletum, Hispaniae Tarraconensis. Tolosa, Galliae Narbonensis. Traiana colonia, Belgii. Troas. Vide Alexandria. *Turburbis, Africae. Tuburnica, Africae. Tucci, quae Aug. Gemella, Hispaniae Baeticae. * Turris Libyssonis, Sardiniae. * Tyndaris, Siciliae. Tynudrumum, Africae. * Tyrus, Phoeniciae. Valentia, Galliae Narbonensis. Valentia, Hispaniae Tarraconensis. vienna, Galliae Narbonensis. Ulpia Traiana, in Dacia. Ulyssipo. Vide Olyssipo. Volubilis, Mauritaniae Tingitanae. Urso, Hispaniae Baeticae. Usellis, Sardiniae. * Uthina, Africae. Utica, Africae. Zama, Africae. * Zarmisegethusa, Daciae. Zilis, quae et Aug. Constantia, Mauritaniae Tingitanae.

Si quae in his Catalogis minus vel inter se, vel ipsi Lexico, Coloniarum praesertim deductionis aut excisionis nomine, videantur convenire; nulli Auctoris huius incogitantiae imputandum hoc erit; verum scriptorum variorum dissonantiae, quos in hoc opere varie, dum prae oculis posuit, secutus est.