CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

COLONIS insula in sinu Argolico contra Hermicum argum. Plin. l. 4. c. 12. Et Cael. Rhodig. l. 21. c. 21.

COLONIUM seu HARLEIUM, oppid. Angl. in Vallia regione et Mervinia provinc. ad aestuarium maius, Thuvit Maur, in ora maris Hibernici, ubi alias Ordovices populi, Brietio. Vide Harlecum.

COLONOS agger, sive locus editus, non procul ab Athenis, in quem Oedipus Thebis exulans dicitur commigrasse [orig: commigrâsse]: Unde Sophocles Tragoediam, de Oedipi calamitatibus conscriptam, Oedipum Coloneum appellavit. Erat autem hic locus Neptuno sacer, ubi etiam equestris eius statua fuit, quemadmodum Thesei, et Pirithoi, et Oedipodis. In hoc aggere fuit et Timonis turris, qui a solitudine, hominumque odio *misa/nqrwpos2 cognominatus est. Pausan. in Attic. Pollux vero, l. 7. auctor est, duo huius nominis loca in Attica fuisse, alterum i(/ppeion appellatum, in quem confugit Oedipus; alterum in foro iuxita Eurysacium, a)gorai=on cognominatum. Cael. Rhodig. l. 21. c. 21. Et quidem Colonon Hippion, seu Equestrem, quod attinet, locus erat editus 1 500. pass. ab urbe distans, in quo olim templa Veneris, Neptuni, Promethei et Furiarum. Ibidem rhedarii et alii vehiculariae rei inservientes magna [orig: magnâ] copia [orig: copiâ] habitabant. Colonos vero Agoraeus, collis erat in urbe, ubi qui herum, cui operam addicerent, quaerebant, solebant convenire, prope Forum et Aedem Vulcani ac Eurysacis. Alterutro [orig: Alterutrô] horum locorum oriundus erat Menecrates, et fil. eius Conon, quorum mentio in duobus cippis hodieque superstitibus, Salaminae; in vico Ambelachi, hodie appellato:

apud Iac. Sponium, Itiner. Graeciae Part. 3. ubi de Demis Atheniens. p. 148.

COLOPENA Cappadociae pars. Plin. l. 6. c. 3. Est etiam urbs Aeolidis in Asiae minore. Ptol. Altobosco Alex. Sardo.

COLOPHON urbs Ioniae, nobilis oraculo [orig: oraculô] Apollinis. Patria Homeri quibusdam. Hodie Belvedere. Vide Colophonii.

COLOPHONII navales opes satis amplas habuere [orig: habuêre], et in equestribus certaminibus rantum excelluere [orig: excelluêre], ut victoriam sibi certam pollicerentur, quibus colophonius accessisset equitatus. Unde Proveb. Colophonem addere, cum summa manus operi imponitur. Ex hac urbe nonnulli Homerum ortum volunt. Unde et Colophomacus vocatur a Virg. in Ciri,

Cicero. pro Archia Poeta, c. 8. Homerum Colophonii civem suum esse dicunt. Fuit et Nicandri Poetae patria, ut patet ex Epigram. l. 1. Anthologiae:

*kai\ *kolofw=n, a)ri/dhlos2 e)ni\ ptoli/essi te/tuk tai,
*doi/ous2 sqreyame/nh pai=das2 a)ristono/ous2.
*prwto/tokon me\n *(/omhron, a)ta\r *ni/kandron e)/peita,
*)amfote/rous2 *mou/sais2 ou)ravi/h| ge fi/lous2.

COLOPHONE in Apollinis Clarii specu lacuna est, cuius potu mira tedduntur oracula, bibentium breviore vita. Plin. l. 2. c. 103.

COLOPS magnus Ptol. Zeugitaniae provinciae urbs, hodie Giger regia civitas.

COLOR primo unus in Pictura. Plin. l. 35. c. 8. Apparet multo vetustiora (Artis huius) principin esse, eosque qui monochromata pinxerint, (quorum aetas non traditur) aliquando ante fuisse, Hygiaenontem, Diniam, Charmam, et qui primus in pictura marem feminamque discrverit, Eumarum Atheniensem, figuras omnes imitari ausum, quique inventa eius excoluerit, Cimonem Cleonaeum. Dein quatuor in usum venere [orig: venêre]. Idem, c. 7. Qua [orig: Quâ] contemplatione tot colorum tanta [orig: tantâ] varietate, subit antiquitatem mirari. Quatuor coloribus solis immortalia illa opera fecere [orig: fecêre], ex aibis melino [orig: melinô], ex silaceis Attico [orig: Atticô], ex rubris sinopide Pontica [orig: Ponticâ], ex nigris atramento [orig: atramentô], Apelles, Echton, Melanthius, Nicomachus, clarissimi Pictores, cum tabulae illorum singulae oppidorum venirent opibus. Postmodum innumeri adhibiti, non tamen meliore pictura [orig: picturâ]. Idem ibid. Nunc et purpuris in parietes migrantibus, et Indra [orig: Indrâ] conferente fiuminum suorum limum et draconum et elephantorum sanguinem, nulla nobilis pictura est. Omnia ergo meliora tunc fuere [orig: fuêre], cum minor copia --- quoniam --- rerum, non animi pretiis excubatur. Vide infra, ubi de Pictura. aliud autem Color, aliud lumen et fulgor, tum in pictura, tum in gemmis. Idem, c. 5. Tandem se Ars ipsa distinxit, et invenit lumen aique umbras, differentia [orig: differentiâ] colorum alterna [orig: alternâ] vice sese excitante. Dein adiectus est splendor alius hic, quam lumen: quem, quia inter hoc et umbram esset, appellarunt [orig: appellârunt] tonon: commissuras vero et transitus colorum, armogen. Hinc ubi plus coloris, quam luminis, plenum, saturatum, meracum, pressum, astrictum, triste, austerum, amarum etc. Graece baqu\, baru\, katakore\s2, a)/kraton, au)s2hro\n, pikro\n ktl. ubi vero plus luminis, quam coloris, hilare, excitatum, vegetum, floridum, acutum, gratum, floridum etc. Graecis o)cu\, eu)ansqe\s2, lampro\n kl, dictum reperimus: quamvis coloris una eademque species, alias florida, alias austera possit fieri, vide quae hic [orig: hîc] passim in his vocibus, ut et supra, ubi de phrasi, Alligari colores ac infra voce Harmoge. In gemmis cotor est, quem prima e)/mfasis2

exhibet, quo aut viridis, aut rubra, aut eoerulea dicitur; fulgor vero, qui in suspectu, vel despectu, luce aliter et aliter acccepta [orig: accceptâ], nunc igne, nunc Sole, nunc inclinatione, excitatur et radiat. Sic syrtitae color melleus, fulgor croceus, selenitis gemma candida est, sed quae melleo [orig: melleô] fulgore transluceat, Choaspis lapis viridis est, sed coloris aurei etc. Vide de Coloribus tum nativis, tum factitiis, Plin. l. 35. c. 6. quive horum quovis [orig: quôvis] in Pictura primitus usi, eundem, ubi de Metallis: de Coloribus vero Factionum Circensium, Familiarium, Vestiumque, hic [orig: hîc] suo [orig: suô] loco [orig: locô]: et plura hanc in rem, apud Salmas. ad Solinum passim.

Salmasio sunt h(lio/kaustoi, sole adusti: quod ne fieret, medicamina delicatiores adhibebant, sqerina\ profulaktika\ prosw/pwn, Auctoribus tw=n kommwtikw=n dicta, quae praestabant, ne Sole facies laederetur. Hinc Martialis ibi mulierem numquam litam vocat, quae istiusmodi medicamentis faciem numquam induxerit, ad candorem servandum et Solem cuti defendendum, ne coloraretur: Salmas. Not. ad Spartian. in Hadriano, c. 4. Vide infra ubi de Linendi faciem more. alia notio vocis apud Senecam, de Beata Vita, l. 2. uti infra videbimus, voce Pauperes.

COLORATOR in Gloss. l)ndikop la/s2hs2; Sic autem dicti sunt, qui parietes pingebant et colores tectoriis inducebant; inter quos colores aut praecipuum aut unum de praecipuis locum obtinebat Indicum, quod exIndia veniebat, harundinum spumae adhaerescente limo. Vide infra, in voce Indicum. Ab Indico igitur, quod parietibus illinebant, l)ndikopla/sai Graecis hi Color atores dicti sunt. Iidem vero silbwtai\, namque et tectoria in parietibus splendorem habebant et tectoriis colores inducti sunt, ut videre est apud Vitruvium passim. Vide Salmas. Notis ad Flav. Vopisc. in Firmo, c. 3.

COLORBASUS et Marcus Haeretici, Basilidis, Carpocratis, Saturnini, Valentini, Cerdonis, Marcionisque erroribus magnam partem adstipulati, saeculo [orig: saeculô] a Chr. Nato secundo [orig: secundô], quo [orig: quô] nullum magis eiusmodi Zizaniorum fertile fuit: metemyu/xwsin inter alia admiserunt. Consule veteres Haeresiologos, et supra Colarbasus.

COLOREAE Vestes apud Vopisc. in Aureliano, c. 46. Idem concessit, ut blatteas matronae tunicas haberent cum antea coloreas habuissent, et ut multum oxypaederotinas: non sunt vario [orig: variô] colore tinctae, modo hoc [orig: hôc], modo illo [orig: illô], sed quae variorum sunt colorum et plures colores intextos habent. Graeci poiki/la i(ma/tia vocant et poikilo/xrwma. Latini quoque varias vestes et varii coloris vestes. Terent. in Eunucho, Actu 4. sc. 4. v. 16.

--- - --- Ita visus est
Dudum quia tum varia [orig: variâ] veste ornatus fuit.

Unde coloratos lenones vocat Tertullianus, coloreis palliis indutos, h. e. palliis varii coloris, l. de Spectac. Quomodo in testam. August. coloreae lodices accipiendae: gausapes purpureas et coloreas meas etc. Coloreis igitur vestibus usae Matronae Romanae, cum purpurearum usu eis esset interdictum: Nam post purpureas, coloreae in pretio fuere [orig: fuêre], quae vel acu vel pectine pluribus essent coloribus intextae. Unde vestes pingere coloribus dixit Servius, de acupictilibus. Colorium in eodem significatu Veteres acceperunt, ut ex Festo discimus, qui lemniscos coronarum colorias fasciolas interpretatur, quae Graecis poiki/lai taini/ai vel poiki/la didh/mata. Item Colorinum: Sic antiquus Auctor libelli de Cena Domini vestem Thamar appellat colorinam, quam Hieronymus polymitam et variam, Graeci Interpretes poiki/lon xitw=na, Ionathan Paraphrastes paragodam, h. e. vestem pannis et institis versicoloribus praetextam etc. Aliud vero versicolor est, sic namque vestis dicitur, quae colorem subinde mutat, et alio [orig: aliô] modo [orig: modô] refulget, cum aspicitur, alio [orig: aliô] cum suspicitur, atque etiam alio [orig: aliô], cum despicitur et colores alternat, uti columbarum colla; cuiusmodi colorem a)lla/sson xrw=ma Graeci, Couleur changeant Galli vocant: At Coloriae simpliciter vocantur, quae variis coloribus pictae sunt aut de variantibus liciis in figuras animalium effigiatae, aut diversis clavis intextae aut limbis picturatis praetextae. Quamvis non rato voces hae confundantur, etc. Colores vero Libertinarum et carum mulierum, in quibus non impermissa Venus, recenset Ovid. l. 3. de Arte, Caeruleum, galbinum, undulatum, croceum, myrteum, amethystinum, rhodinum vel roseum, gruinum, castaneum, amygdalinum cerinum: qui fere colores aliique ex variis herbis tincturae aptis, Libertinarum aliarumque mulierum infimi loci atque ordinis vestibus erant destinati. Vide Salinas. ad Vopisc. loc. cit.

COLORES pro ipsis Factionibus Circensibus quae suis coloribus distinguebantur, Veneta [orig: Venetâ], Prasina [orig: Prasinâ], Russea [orig: Russeâ] et Alba [orig: Albâ], apud Senatorem, l. 1. Ep. 20. Vide hic [orig: hîc] passim, inprimis in voce Factio.

COLORINA Arabiae Desertae urbs. Ptol. Item, vicus Lombardiae Transpadanae.

COLOSSE sive COLOSSIS Strab. l. 12. oppid. Phrygiae prope Laodiceam in confinio Cariae medium inter Sardes et Cabyram, 60. milliar. ab Apamea in Occasum. Baudrand. Hic [orig: Hîc] Ecclesia, quam Paulus Apostol. insigni epistola [orig: epistolâ] dignatus est. hanc commentariis suis illustrarunt [orig: illustrârunt], Althoferus, Observat. Brentius, Commentar. Calixtus, Dalaeus, cuius prostant contiones, in Volu. 3. in octav. Genevae Gallice. Davenantius, in Coloss. expositio, in fol. Cantabrigiae A. C. 1627. 1639. Amstelodami A. C. 1646. Crocius, Gerhardus, Annotationes. Gomarus Explic. Locorum selectorum, inter opera. Grynaeus, Explanatio Aphoristica, in octav. Basil. A. C. 1586. Martinus, Meelfuhrerus, Musculus, Origenes, Polanus, ad Coloss. in octav. Basileae, A. C. 1607. Quistorpius, Rollocus,

Comment. in octav. Genevae, A. C. 1602. Scultetus, Ideae Contionum in ep. ad Coloss. in quarto Witeb. A. C. 1624. Wigandus, Explicationes in ep. ad. Coloss. Witeb. A. C. 1586. Zanchius, Commentar. in ad Coloss. inter opera eius, etc. Plures vide apud Guiliel. Growaeum, Elencho [orig: Elenchô] Scriptorum in S. Scripturam. Hoch oppid. teste Orosio [orig: Orosiô], temporibus Neronis cum Laodicea, et Hierapoli urbib. Asiae terrae motu cecidit. Incolae Colossenses: po/lin mega/lhn vocat Herodotus.

COLOSSEAE Statuae, omnium honoratissimae. Quo plurium enim pedum statuae essent, eo fuisse magis honorificas, discimus ex Plinio, l. 34. c. 6. unde Colosseae, quae quidem in usu rarissime fuere [orig: fuêre], honorificentissimae. Nam Deorum statuae legitimam statuam hominis ter fere continebant: Heroum bis: Regum et Imperatorum illis erant breviores; Cuiusmodi ea, quae Claudio II. a Senatu collocata legitur, apud Treb. Pollionem, pedum 10. sesquialteram proportionis rationem non multum ut videtur excedens, cum esset Claudius digitos aliquot ultra 6. pedes longus. Casaubonus, ad Pollionem in Claudio, c. 3. Aelio Vero autem Adrianus, statuas per totum orbem colosseas, poni iussit, templa etiam in nonnullis urbibus fieri, apud Spartian, c. 7. Nempe Colosseae statuae Deorum propriae, hincque eorum qui inter Deos relati, vide Salmas. ad h. l. Ceterum celebres, apud Scriptores, Colossi apollinis, Domitiani, Galieni, Herculis aereus, Iovis, qui post Iudaeam devictam erectus, Iunonis, Neronis, Rhodius, Solis, alii, de quibus Barthium vide ad Statium passim. Vocis originem quod attinet, in eandem digitum Poeta hic intendere videtur, l. 1 Sylv. 1. v. 87. ubi de Equo Max. Domitiani;

--- - --- --- vix lumine fesso [orig: fessô]
Explores, quam longus in hunc despectus ab illo.

Fessi, ait, fient oculi, priusquam ab altitudine eius ad huius humilitatem perveniant et descendant. A qua proin oculorum lassatione non inscite Colossos denominatos argutatur Matth. Raderus, Comm. ad Martialis Spectacula, quod debetur tamen Patrhasio ad d. Statii, l. Ep. 57. Vide quoque in voce Colossus; ut et Moles infra; plura vero apud Plinium, l. 34. c. 7.

COLOSSEROS in Hist. Augusta, Graece o*(kollosse/rws2, vir quidam grandis, ut colossus, sed venustus, et amabilis, ut amor ipse. Sic *paide/rws2, idem quod *)anti/rws2, puer aeque amabilis et venustus, ac amor, seu contra amorem pulcher. Vide Salmas. ad Solin. p. 565.

COLOSSUS Lysippi, ut quidam aiunt, discipulus, colossi Rhodii auctor, quem tamen a Caleto, vel Coleta artifice sic dictum fuisse tradit Festus. Sed haec sunt mera somnia. Auctor enim eius fuit vel Cahres, vel Laches. Plin. l. 34. c. 7. Ante omnes autem in admiratione fuit Solis Colossus Rhodi, quem fecerat Chares Lyndius, Lysippi discipulus. Simonidas in hunc Colossum, l. 4. Anthol.

*to\n e)n *(ro/dw| *kolosso\n o)kta/kis2 de/ka
*la/xhs2 e)poi/ei phxe/wn o( *lu/ndios2.

Nisi et hic [orig: hîc] pro *la/xhs2 legere malis *xa/rhs2, ut cum Plin. Eustathioque conveniat. Sed hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] et pro o)kta/kis2, substituere possis e(pta/kis2, ut in hoc quoque consentiat cum Plin. Straboneque qui 70. faciunt cubitorum. Verum hoc utut est, de Colosso, vel Coleto, altum apud veteres silentium est. Quare rectius Etymologus, qui colossum sic dici scribit, quia, ob nimiam altitudinem, oculorum frustraretur aciem, *kolosso\s2, inquit, para\to\ kolou/ein (o(/ e)s2in e)la/ttoun' ta\ o)/sse, dia\ to\ me/geqos2. Cuius sententiam confirmat Papinius l. 1. Sylv. carm. 1. v. 87.

Loquitur de equo Domitiani, qui colosso impositus erat, unde initio [orig: initiô] carminis molem vocat geminatam:

Quae super imposito moles geminata Colosso,
Stat Latium complexa focum? --- ---

Fuit autem hic Colossus Rhodius statua ex aere, virum repraesentans, in Solis honorem, a Rhodiis erecta. Inter septem mundi veteris miracula. Post 56. annos, terrae motu corruit. A. C. 677. a Saracenis Rhodo [orig: Rhodô] occupata [orig: occupatâ] et direpta [orig: direptâ] 900. camelorum onus: Pollex amplexu humano [orig: humanô] amplior, per crura mare transinissum, etc. Magnitudinem colossorum innuit Plin. ubi supra: Moles excogitatas videmus statuarum, quas Colossos vocant, turribus pares. Ac proinde Etymologus kuri/ws2 *kolosso\s2 le/gon tai oi( u(permege/qeis2 a)ndria/ntes2. Stat. l. 1. Silvar. Carm. 3. v. 51.

Romae Colossum Nero, capite suo [orig: suô] ei imposito [orig: impositô], erexit, cuius loco [orig: locô] Solis caput substituit Vespasianus: Commodo [orig: Commodô] iterum suum surrogante. lamprid. in Commodo, c. 17. Nic. Lloydius.

COLOTES [1] vir Teius, pictor. Quintil. l. 2. c. 14. Phidiae discipulus fuit. Plin. l. 35. c. 8. Colotes, Phidiae discipulus, aegidem Minervae fecerat, eiusque in faciendo Iove Olympio fuit adiutor. Fuit et Colotes, Epicureus, adversus quem exstat Plutarchi liber. Nomen a lentiginibus stellionis: *kwlw/ths2 enim Graecis, et *galew/ths2 et *)askalabw/ths2, idem. Ovid. de Ascalabo, l. 5. Met. Fab. 7. v. 461.

Stephanus galeo\n ascalabotem interpretatur: eundem Colotem Graecis vocari, Plinius ait, l. 29. c. 4. Ita ergo vir Colotes, ut galew/ths2 ge/rwn, apud Menandrum, in Eunucho lentiginoso,

h. e. senex mustellinus; uti locum hunc Terentius exprimens, verba reddidit, Eunuch. Actu 4. sc. 4. v. 22. Quam in rem vide Salmas. ad Solin. p. 757.