CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

COLUMBAE [2] vulgo Coulons, locus Carnutinae dioeceseos, ubi Monasterium Benedictinorium. Item pagus agri Parisini ad Sequanam sinistram, Coulombes.

COLUMBAE Internunciae olim hodieque adhibitae, Pernicissimus enim earum volatus, cumque reliquae omnes aves, volando fessae, super petram aut super arborem, fugiant et capiantur: sola columba, cum fessa est, alarum unam comprimit, et altera [orig: alterâ] volat, sicque evadit, uti habet Kimchius, ad Psalm. 55. v. 7. Hinc Aben Ezra, ad eund. Meminit columbae, quia illa degit cum hominibus; et literas per eam mittunt Reges. Nempe saeculo [orig: saeculô] post Christum duodecimo [orig: duodecimô], quo [orig: quô] is scripsit, multo id in usu fuit. Vide Paulum Aemyl. de Gestis Francorum, l. 4. ubi de Hasarchi, Syriae oppidi praefecto; et ubi de Hierosolymis per Christianos obsessis: Item, l. 5. ubi de Tyro obsessa; Marmolium, Africae suae l. 2. c. 31. iac. Vitriacum, Histor. Or. l. 1. Arnoldum Lubec. Histor. Slavor. Wildebrandum ab Uldenberg et Ininerarium Hierosolym. Sed et vetustiores Historiae eiusdem artis specimina nobis exhibent. namque Taurosthenes Olympionices, victoriam suam eodem [orig: eôdem] die patri ex Olympia Aeginam significasse [orig: significâsse], per columbam, quam a teneris suis pullis avulsam secum Pisas deportaverat, legitur apud Aelianum, Var. l. 9. c. 2. Quale quid in obsidione Mutinensi evenisse, Plinius, l. 10. c. 37. et Frontinus, l. 3. Strategem, c. 13. ex. ult. referunt, quamvis inter illos parum conveniat. Et ad hanc columbarum industriam saepe alludere Poetas videas. In quibus Anacreon, Ode 9. columbae suae haec affingit,

*)egw\ d' *)anakrw/onti
*diakonw= tosau=ta,
*kai\ vu=n oi\=os2 e)kei/nou
*)episola\s2 komi/zw.
Egoque Anacreonti
In talibus ministro,
Eiusque nunc videte,
Quales fero tabellas.

Vide quoque Pherecratem, in Pictoribus, apud Athenaeum, l. 9. martialem ubi de columba, in Aretullae sinum delapsa [orig: delapsâ], l. 8. Epigr. 32. et Heinsium, de columbis Leidensibus, l. 3. Eleg. 10. Hanc enim artem intermortuam, Patrum memoria [orig: memoriâ], Belgae excitarunt [orig: excitârunt]. Imo et Turcae, quorum Imperatorem scribit Lintschottus, in Armuziae descriptione, c. 6. per columbas brevi addiscere, quid siat in remotissimis Imperii sui partibus, qua de re vide plura apud P. de Valle, Itiner. Part. 1. ubi multa de his Columbis, Aleppensibus inprimis, quas maxime ad ista dociles, sextidui iter, vix unius diei spatio [orig: spatiô], facile emetiri, refert. Quod enim de tribus parasangarum milibus die uno [orig: unô] confici ab illis solitis, Alltazuinius habet, et Damir, Scriptores Arabes, supra fidem est. Epistolium, autem, quod sic columbae alligatur, Arabice specrali nomine vittaka vocatur, i. e. pittacium: quemadmodum Zagiala, est columbam in hunc finem emittere, et columba sigemissa, Zigial etc. Vide Sam. Bochartum, ubi supra, c. 2. ut et infra, ubi de docentibus Columbas volare, item ubi de Cursoribus.

COLUMBANUS ex oppido Hiberniae Columba ortus, adiunctis sibi 12. comitibus in Galliam propagandi Euangelii, et disciplinae Ecclesiasticae instaurandae causa [orig: causâ] profectus est, et a Sigisberto Rege clementer exceptus, monasterium Luxoniense in Burgundta condidit. Praeceptor S. Galli et S. Leodegarii fuit. Pulsus in exilium a Theodorico Rege Galliae, Sigisberti nepote, cuius libidines vagas taxaverat, ad fratrem Theobertum fugit, Is ei prope lacum Brigantinum. ubi nonc urbs S. Galli est, hospitium praebuit. Capto [orig: Captô] autem Theoberto [orig: Theobertô] ad Theodelindam in Italiam discessit, relicto [orig: relictô] in Suevia S. Gallo [orig: Gallô]. Obiit in monasterio Bobiensi ad Trebiam fluv. A. C. 598. die 23. Novembris.

COLUMBARIA [1] insul. in mari Tusco. Vide Cluver. Ital. Ant. l. 2. p. 505.

COLUMBARIA [2] vulgo Colmar, urbs quondam Imperialis et libera Alsatiae, alias Argentuaria, media ferme inter Argentoratum et Basileam. 3. leuc. a Brisiaco in occasum A. C. 1673. a Gallis capta, et moenibus nudata est. Vide B. Rhenanum, Rer. Germ. Nov-Antiq. l. 3. cum Notis cl. Ottonis. nec non vocibus Colmaria et argentaria

COLUMBARIA [3] vicus quondam Galliae, in saltu pagoque Brigensi, ad Mucram fluv. nunc municipium, vulgo Coulomiers Hadr. Vales. Notit. Gall.

COLUMBARIUM vel us, locus Galliae, in Arvernis, ubi Praeiectus Episcopus Arvernorum xenodochium exstruxit, ubi 20. perpetuo aegroti curarentur. Idem.

COLUMBAS volare docentes Talmudicis [gap: Hebrew] , apud Hebraeos infames erant. Scilicet quatuor hominum genera a testimoniis et iudiciis ob infamiam arcebant, Aleatores, Foeneratores, quaestum facientes ex anni Remissionis seu septimi frugibus et demum eos, qui Columbas volare docebant: quod horum nemo ad bonum publicum seu vitae humanae commodum, spectaret. Et quidem Columbarum nomine signantius usurpato [orig: usurpatô] (quia forsan aut illae frequentius sic edoctae aut carius prae coeteris habitae) qui coetera animalia pariter docerent, innuuntur a Talmudicis, perinde ac si Angli, nomine eorum, qui gallos in certamina nutriunt, etiam eos, qui ursos, canes, tauros, simili curant instituto [orig: institutô], vellent complecti. Id vero genus forte fuere [orig: fuêre] illi, qui ex caelestis oloris, in themate suo Genethliaco, virtute, ut ait Manilius, Atronomic. l. 5. clausas,

--- - --- culmine summo [orig: summô]
Pascere aves gaudent, Veneris et reddere caecas,
Aut certis revocare notis, totamque per Urbem
Qui gestant caveis volucres ad iussa paratas.

Ad iussa paratae volucres etiam sunt, tum quae in pugnam, tum quae in certamina nutriuntur volatus [orig: volatûs] reditusve celerioris. Quemadmodum hodieque Memphi, Damasco [orig: Damascô], Tripoli, alibi in Oriente, columbae quasi hominum nuntiatrices, novarum rerum eventus, pacis bellique successus mira [orig: mirâ] velocitate denuntiare solent. Atque inter Africae Muhamedanos, consimiles memorat Leo Afer. Sed et ludus quibusdam intelligitur in illo Magistrorum

interdicto, quo [orig: quô] de columb celeritate pignore certabatur. Item mos ille, cum columbas sic instituebant, ut exeuntes alias venarentur et sic comitatiores domum redirent: quod facere ex Maiorum scitis vetitum est furtumque sic committi constitutum, etc. Vide Ioh. Seldenum, de Iure Nat. et Gentium iuxta Discipl. Ebraeor. l. 4. c. 5. et l. 6. c. 11.

COLUMBUM urbs Indiae citerioris cum arce probe munita, in insul. Ceylan, a Lusitanis exstructa, nunc sub Hollandis, a paucis annis. In Occidentali Insul. parte, 28. leuc. a Candea urbe, in Africum 43. a Commaria promontor. in Ortum.

COLUMBUS melius Colonus Christophorus, Genuensis. Hic Geographiae et Astronomiae apprime peritus, quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] novum Orbem, quem, quia in veram Indiam, h. e. Orientalem se delatum esse suspicatus fuerat, Indiam appellavit, postmodum Americam et Indiam Occidentalem dictam, detexerit, vide in voce Christophorus Columbus. E primis autem, quae ab illo inventae sunt, Americae insulis, Hispaniola et cuba fuete [orig: fuête]. Ita impletum illud Senecae in Medea, Actu. 2. v. 375.

Venient annis saecula seris
Quibus Oceanus vincula rerum
Laxet, et ingens pateat tellus,
Tiphysque no vos detegat orbes,
Nec sit terris ultima Thule.

Alii tamen, qui Columbo aliquid detractum eunt, referunt ipsum a Nauarcho, quem Alphonsum Sanchez de Huelva, item Aldretem Hispanum et Garciam Vegam nuncupant, primam huius rei notitiam habuisse; qui cum commerciiis Africae occupatus fuisset, tempeftate ad incognitas hasce terras eiectus fuerit, notisque dein tractibus redditus, apud Columbun in insul. Madera diverterit, ac paulo post morte abreptus ipsi, quos confecerat, navigationis suae commentarios reliquerit: quorum beneficio [orig: beneficiô] illum in cogitationes de quaerenda America dicunt incidisse, vide Acostam, Grotium et Comtaeum, de orig. Gentium Americ. Verum relatio haec non immerito quibusdam suspecta videtur, quippe quae ex Hispanorum, gloriam tantae inventionis viro extraneo invidentium, aemulatione oriri facile potuit. Anglorum quoque nonnulli Madocum filium Guyneth, fratrem Walliae Principis laudant, qui circa A. C. 1170. colonias in Floridam et Canadam eduxerit. Vide Auctorem, Histor. Orbis Terr. Geogr. ac Civ. et de Columbo plura, apud Ferdin. Columbum in vita Patris. Illius successio ac nomen delapsa hodie ad gentem Portugallicam et quidem ramum Comitum de Gelves, e quibus Duces de Veragua et Iamaica, ita habet. Eius filus Didacus Columbus, ex Maria filia Ferdinandi Toletani, Dn. de Villora, pater fuit Isabellae: quae nupta Georgio de Portugal, Comiti de Gelves, genuit Alvarum Portugallum Comitem de Gelves: quo [orig: quô] et Leonora [orig: Leonorâ] Cordubensi, natus Nunius Portugallus Columbus Dux de Veragua, ex Aldoncia Portocarrera, suscepit Petrum Nunnezium Columbum de Portugal Ducem de Veragua et de la Vega: qui, maritus Isabellae Fernandez de la Cueva, filium habuit Petrium Nunnezium Columbum de Portugal Marchionem de Iamaica. Vide Phil. Iac. Spenerum, Theat. Nobil. Europ. Tom. 3. p. 72. et supra Colonus.

COLUMELLA [1] apud Ciceron. Tusculana [orig: Tusculanâ] 5. ubi de Archimedis sepulchro, columellam e dumis eminentem: s2h/lh est, parva columna, seu cippus sepulchralis, stela mortui tumulo imposita; prorie mnh=ma olim vel mnhmei=on, monumentum, quod ad memoriam defuncti poneretur. Continebat enim columella huiusmodi nomen et elogium defuncti, to\ e)legei=on: unde et ipsi cippo id nominis tributum. Virg. in Culice, v. 409.

Quemadmodum idem tiulus quoque, et apud Corn. Nepotem, Epammonda, c. 8. periculum dictum occurrit, uti dicemus infra, in voce Monumentum, item Stela sepulchralis. Exemplum huius moris Lucillius affert, in hoc disticho,

Servus neque infidus domino, neque inutilis cuiquam
Lucili columella [orig: columellâ] hac situs Metrophanes.

H. e. sub Columella hac situs est Metrophanes Lucillii servus. Ubi Donatum, ex eo Lucillii versu notantem, principales et primos familiae servos Columellas vocatos, a)bleyi/as2 arguit Salmas. ad Solin. p. 1220.

COLUMELLA [2] L. Iunius, Moderatus Gaditanus genere, scripsit absolutissimos libros de Re Rustica, temporibus Claudii Principis.

COLUMEN loci nomen, apud Livium, l. 3. c. 23. Aliquot menses Tusculi bellatum, parte exercitus Consul castra Aequorum oppugnabat --- Victor ad Columen (id loco nomen est) exercitu relicto [orig: relictô], castra locat. Et alter Consul, postquam maenibus Romanis iam pulso [orig: pulsô] hoste periculum esse desierat etc. Alias Columen materia suspensa, quae totius aedificii fastigium percurrit ac sustinet, Vitruv. Quod eleganter ostendit Rutilius Numatianus, l. 1. v. 348. ubi propter versum culminis voce utitur:

Parvula subrectis faciunis tentoria remis,
Transversus subito [orig: subitô] culmine contus erat.

Ubi male interpres, contum navalem erectum, cuspide in terram sixa [orig: sixâ] subitario aedificio culmen fuisse scribit. Ex columine columnam, ex vara vibiam. Imo remorum ordo pronorum ac fastigatorum cum ordine contrario ita iunctus, ut supremis in partibus leviter decussati essent, atque in terram statutus est. Huic superimpositus contus, ad quem revincirentur et contextum inter se opus haereret, Gronov. ad Thyestem Senecae, v. 54.