CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

COMES Stabuli apud Gallos idem, quod olim equitum Magister, apud Romanos. Transiit dignitas ab ultimis Imperatoribus, ad Galliae Reges primos: quae postmodum adeo aucta est, ut, Regibus minorennibus, Principes sanguivis hi statim sequerentur. Hisce, post Regem, omnes obedire tenebantur, his ensis regii commissa custodia, his in bello omnia ordinandi, delicta puniendi, praedam dividendi, aliaque ad rom militarem pertinentia obeundi summa potestas. A Ludovico XIII. Galliae Rege A. C. 1627. suppressa, postquam Franciscus Diguierius Dux rei bellicae sub Henrico IV. gloria [orig: gloriâ] insignis, ea [orig: eâ] ultimo functus esset. Tillet. Haillan. Pasquier. in libro: Recherches de la France, l. 2. c. 11. et 12. Vignierius, Feronius, San-Marth. Godofredus, Morerius, Diction, Hist. etc. Vide quoque in voce Constabularius.

COMESSATIO melius COMISSATIO secundum Aldum Manutium Iunior. in Orthogr. ratione, Leonardum Malaespinam et alios, quintus erat apud Veteres cibi capiendi modus, quo [orig: quô] post cenam antequam cubitam irent, utebantur. Anglice forte a night drincking dicas. De ea Festus: Comissatio, inquit, a vicis quos Graeci kw/mas2 dicunt, appellatur. In bis enim habitabant, priusquam oppida conderentur, quibus in locis alii alios convictus [orig: convictûs] causa [orig: causâ] invitabant. Alii a comedendo vel comessando vocem deducunt etc. Hoc certum est, Comessationes antiquis probatas non fuisse. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 27. Hinc Comissator, qui post cenam in multam noctem convivium protrahit. A. Gellius, l. 4. c. 14. Mamiita ad Tribunos Pleb. provocavit, apud eos dixit, Commissatorem Mancinum ad aedes suas venisse, eum sibi fas recipere non fuisse, sed quum irrumperet, lapidibus depulsum. Et Liv. l. 40. c. 7. et seqq. ubi de hoc more a convivio comessandi, prolixe; Ibi enim post exercitum de more a Philippo Macedonum Rege lustratum, et simulacrum pugnae peractum, cui, Regii Iuvenes, Perseus et Demetrius, praeerant, convivium eo [orig: eô] die sodalium, qui simul decurrerant, uterque habuisse narratur. Demetrius dein, Quin comissatum, inquit, ad fratrem imus? et iram eius, si qua ex certamine residet, simplicitate et hilaritate nostra [orig: nostrâ] lenimus. Quod cum per speculatores nuntiatum Perseo esset, etsi causa apparebat --- tamen infamandae rei causa [orig: causâ] ianuam obserari iubet: et ex parte superiore aedium, versisque in viam fenestris, comissatores, tamquam ad caedem suam venientes, arcet. Quae inde sequuta tristia, vide apud eundem in seqq. Certe Comessari seu Comissari, Graecis *kwma/zein est, per vicos vagari animi gratia. Theoctitus, *koma/sdw poti ta\n *)amarulli/da. Id a cena faciebant, ut remitterent animum post negotia diurna. Ientatione enim praeparca [orig: praeparcâ] ac minima [orig: minimâ] contenti, haud largius merendabant: prandium non magis lautum erat, saltem ut suo quisque in opere vites reficerent. Quo [orig: Quô] perfecto [orig: perfectô] in sero diei largius sese accipiebant, tum uberiore epularum apparatu, tum familiarium atque affinium societate: unde Cena dicta, quod koinh=| vescerentur: non privato [orig: privatô] demenso [orig: demensô] diurno [orig: diurnô]. Tum igitur iuventus vacui temporis otio [orig: otiô] atque licentia [orig: licentiâ] noctis abusa, secura imporiorum vel heri vel patroni vel parentum per kw/mas2, i. e. vicos discurrere: qui mos cum ipso nomine ad Latinos transiit. Atque inde ii lusus, quos vicatim exercerent, para\ th\n w)|dh\n kai\ ta\s2 kw/mas2, apte Comoediam dixere [orig: dixêre]: quoniam non in pascuis, aut in arvis, aut ad tumulos aut ad aras canerent. Haec Comoediae initia. Durabant autem istiusmodi Comessationes non numquam per totam noctem, uti de intempestiva incontinentia Philippi Macedonis habet Theopompus, Histor. l. 4. *kai\ piw\n de\ tho\ nu/kta pa=san, kai\ mequsqei\s2 h)/dh pro\s2 h(me/ran e)kw/|mazen. Vide de Acerra facete canentem Martialem. Hinc Lucian. in Discategorumeno, Lunam ait splendere toi=s2 kwma/zousi. Adhibuisse vero et pueros, qui funali praelucerent, notissimum, uti observat Gronov. ad Senecae illud, Hippolyto [orig: Hippolytô], v. 444.

Itaque pro re nova miratur in Curculione Plauti Palinurus, quod Phaedromus ipse facem ferret, Actu 1. sc. 1. v. 9.

Vide quoque Petitum, Observat. l. 1. c. 2. etc. Vocis potro notionem Graeci expressere [orig: expressêre], per aliud verbum balli\zein, de quo vide supra. Ne vero suo [orig: suô] Numine careret haec intemperantia, *kw=mon, Comum, ei praefecere [orig: praefecêre]: quam vocem legimus quoque apud Apostolum Galat. c. 5. v. 21. etc. Vide Scaligerum, Poetices l. 1. c. 5. uti de Comessatione Bacchi cum Bacchis et Satyris bacchantibus saltata [orig: saltatâ], a Pylade, infra ubi de eo.

COMESTIO de Victima inter ritus sacros V. T. memoratur passim, inprimis Levitici, c. 6. et 7. de qua vide infra, in voce Victima.

COMESTORES apud Francicos Scriptores, dicti sunt milites, vel potius apparitores et servientes, quos Creditores ex Iudicis decreto, in debitorum aedes immittebant, qui illorum sumptibus alerentur, donec debita sua exolvissent, Mangeurs, in Consuetud. Turnac. tit. 27. artic. 17. Quod cum molestum admodum Debitoribus, neque multum utile Creditoribus esset, restrictum id ad certos casus est, in Arestis Parlam. A. C. 1285. Poni tamen potuerunt tantummodo, pro enormi facto, vel in casu criminis, vel si aliquis vellet subterfugia quaerere et bona sua abscondere seu distornare, seu ad alienum dominium transferre, vel esset ita inobediens iustitiariis, quod non posset commode alter iustitiari etc. apud Car. du Fresne, Glossar. Vide quoque eum, Dissertat. 29. ad Ioinvillam.

COMETES [1] pater Asterionis, unus ex Argonautis, Val. Flaccus, l. 1. v. 355.

--- -- Celer Asterion, quem matre carentem
Cristatus gemino [orig: geminô] fovit pater amne Cometes,
Segnior Apidani vires ubi sentit Enipeus.

*)/hluqe d' *)asteri/wn au)toxedo\n, o(/n r(a *komh/ths2
*gei/nato dinh/entos2 e)f' u(/dasin *)apidanoi=o.

Quod autem cristatum vocat Cometem Flaccus, adlusum est ad nomen Cometae. Nam (ut ait Plin. l. 2. c. 25.) Cometas Graeci vocant, nostri crinitas, hoc est, horrentes crine sanguineo [orig: sanguineô]. Haud abs re forsan fuerit hic [orig: hîc] notare, quae de Cometarum praesagiis antiqui tradidere [orig: tradidêre], adeo ut in Proverbium abierit Senatius iste,

Nil enim Poetis praecipue magis persuasum est, quam cometas denuntiare magna mala. Virg. l. 1. Georg. v. 488.

Non alias caelo [orig: caelô] ceciderunt plura sereno [orig: serenô]
Fulgura, nec diri toties arsere [orig: arsêre] Cometae.

Crine ut flammifero terret fera regna Cometes
Sanguineum spargens ignem, vomit atra rubentes
Fax caelo [orig: caelô] radios, et saeva [orig: saevâ] luce coruscum
Scintillat sidus, terrisque extrema minatur.

--- -- Non unus crine corusco [orig: coruscô]
Reguorum eversor rubunt letale Cometes.

--- -- Augurium, qualis laturus iniquum
Praepes sanguineo [orig: sanguineô] dilabitur igne Cometes,
Prodigiale rubens, non illum navita tuto,
Non impune vident populi, sed crine minaci
Nuntiat aut ratibus ventos, aut urbibus hostes.

COMICUS absolute Aristophanes dicitur. Eustathius, in Dionysium, ad v. 345. *)/esti de\ kai\ e)n *)aqh/nais2 tei=xos2 pelasgiko\n, h)toi pelargiko\n, w(s2 o( *kwmiko\s2 dhloi\ e)n toi=s2 o)/rnisin. Est autem et Athenis murus Pelasgicus, an Pelargicus, uti in Avibus Comicus docet. Quem tamem honorem, Barthii animo [orig: animô], dignius Menandro tribuunt alii. Tatianus pro Barbaris, contra Graecos: *kata\ de\ to\n *kwmiko\n, tau=t' e)s2in e)pifulli\des2 kai\ stwmu/lmata; et coetera, quae nemo nescit Menandri esse etc. Vide Casp. hunc Barthium, Animadversion. ad Statium, Part. 1. p. 1099. In Ecclesia Romana Comicus, nomen est libri Ecclesiastici, qui alias Comes dictus est, uti vidimus.

COMINI populi ex Aequicolis, qui interiere [orig: interiêre]. Plin. l. 3. c. 12.

COMINIUS [1] praenomine Quintus, eques Romanus, probrosi in Tiberium carminis convictus; quem postea Caesar precibus fratris, qui Senator erat, concessit. Tacit. l. 4. Annal. c. 31.

COMISENA Armeniae maioris provincia. Comisene, Graece *komisi/nh, inter Parthiae Satrapias numeratur Isidoro Characeno. Ita enim is in Indice, *komisi/nhs2 xoi=noi nh/ gr(kani/as2 xoi=noi ke/. Straboni *kamish/nh vocatur, l. 11. ubi illam una cum Choarene, partem facit Parthyenes. Ptolemaeo *kominsi/nh, qui tam eam, quam Choarenem, a Parthyrene separat, et sub Parthia, h. e. ditione Parthorum collocat: nempe brevioribus spatiis Parthyenem includens. Sed lege utrobique *komish/nh. Salmas. ad Solin. p. 1196.

COMISSATOR pro bibone, et gulone immodico. Vide supra Comessatio Martialis, l. 4. Epigr. 5. v. 3.

Vir Bonus et pauper linguaque [orig: linguâque] et pectore verus,
Quid tibi vis, urbem qui, Fabiane, petis?
Qui nec leno potes, nec Comissator haberi,
Nec pavidos tristi voce citare reos etc.

COMISTAE qui in urbe Lombardiae Como Valdensium doctrinam amplexi, dicuntur in Constitut. Friderici Imperatoris de Haeretic. Vide Matthaeum Paris. p. 589.

COMITATENSIS qui in sacro Principis Comitatu militat, vel qui ad Sacrum Comitatum spectat, ut Comitatensis fabrica apud

Ammianum, l. 18. c. 8. Comitatense auxilium apud eund. Comitatense exercitium, apud Ennodium, l. 4. Ep. 33. ubi Senarium virum Comitatensis exercitii appellat, qui inter Exceptores merebat. Inprimis vero Comtatenses appellabantur Palatini, qui scil. in officio erant utriusque Comitis Largitionum; quorum e numero eligebantur, qui in provincias mitterentur: hinc Mittendarii quoque dicti. Comitatenses Milites, Comitatenses Numeri, qui Numeri simplicitr dicuntur, apud Vopisc. in Probo, c. 14. Legiones tunc vocabantur, uti docet Salmas. de quibus Cod. Theodos. de Tironibus, l. 8. Completis quinque annorum stipendiis, qui Comitatensibus numeris fuerit sociatus, patris quoque et matris, nec non et uxoris suae capitationem meritis suffragantibus excusabit. Iis vero qui infra etc. Nempe Comitatenses in Castris erant, limitanei vero et ripenses in tipa, ubi per cuneos constituebantur. Unde numeri et limitanei milites, apud Vopiscum, l. c. Comitatenses et ripenses, Cod. Theodos. de Veteranis, l. 4. Comitatenses et limitanei l. 17. tit. de Cohortal. sibi invicem opopnuntur. Comitatensium quoque Legionum mentio est, in Notit. Imper. nec ad ripensem militiam eadem in milite statura, idemque corporis robur, exigebatur, quod in Comitatensi vel legionaria, ex l. 8. Cod. Theodos. etc. Etant vero [orig: verô] milites hi sub dispositione Magistrorum utriusque militiae, Salmas. ad Vopisc. loc. cit. De Pseudocomitatensibus infra.

COMITATUS Aula Imperatoria, Palatium, locus ubi Imperator morabatur, seu, ut definit Anianus, ad leg. 20. Cod. Theodos. de Decurion. Ubi rerum Domini fuerint: a Comitibus dictus, h. e. Curiae Proceribus, seu Amicis interioribus. Sic enim novum Comitem Apollinis appellat Thyadamantem Statius, l. 10. Theb. v. 163. Idem Comites proximam Regni turbaem, vocat, l. 11. v. 257.

Nempe, cadente Roma [orig: Româ], cum Principes a Proceribus Domini appellarentur, eos vicissim dicebant, honoris ergo, Comites; non servos, aut mimstros aut aliud denique quod hodie usurpatur. Cuius rei exemplum illustre in Maiorano et Sidonio, apud istum, l. 1. Ep. 11. ubi Augusto aienti, Audio, Comes Sidoni, quod Saetyram scribas: respondet Sidonius, Si quis est iste, Domine Imperator, publice accuset. Ita namque capiendus is titulus; cum alii nescio quem Comitatum sive Consulatum Arverniae Sidonio ex male capta voce adscripserint. Vide Casp. Barthium, Animadvers. ad Statium, d. l. et Advers. volum. 11. *komita/tos2 Palladio in Vita Chrysostomi passim. Item Comitis seu Iudicis dignitas, districtus, terriorium, iurisdictio: apud Guil. Apulum, de Gestis Normann. l. 1.

--- -- --- -- Numero [orig: Numerô] cum viribus aucto [orig: auctô]
Omnes conveniunt et bis sex nobiliores,
Quos genus et gravitas morum decorabat et aetas,
Elegere [orig: Elegêre] Duces: provectis ad Comitatum
His, alii parent. Comitatus nomen honoris,
Qui donantur, erat.

Inde pro quovis territorio, seu cuiusvis loci iurisdictione suis finibus circumscripta [orig: circumscriptâ], in Charta Dagoberti Regis apud Freherum, l. de Lupoduno. Quam quidem vocis notionem a Longobardis fluxisse, tradit Otto Frisingensis, de Gesiis Friderici, l. 2. c. 12. Cumque tres inter eos Ordines, i. e. Capitaneorum, Vavassorum et plebis esse noscantur --- de singulis praedicti Consules eliguntur et singulis pene annis variantur. Ex quo fit, ut tota illa terra intra civitates ferme divisa, singulae ad commanendum secum dioecesanos compulerunt, vixque aliquis nobilis --- inveniri queat, quin Civitatis suae sequatur Imperium: consueverunt autem singuli singula territoria ex hac commanendi potestate, Comitatus suos appellare. Unde hodieque villam, pagum, tus, Itali Contado; et rusticos Contadini, vocant. Apud Anglos Comitatus locus est publicus, in quo Vicecomes uniuscuiusque provinciae, quae Comitatus nomen apud eosdem obtinent, iurisdictionem suam exercet. Conventus item Iuridicus, qui in Comitatu seu Provincia fit, vulgo Assisia, Comite, apud Cowell. Ingulfum de Aluredo R. in LL. Henrici I. c. 51. etc. Plura vocis significata vide apud Car. du Fresne, in Glossar.

COMITES [1] dicti sunt, qui florente Republ. Romana publici negotii causa [orig: causâ], Proconsules et Praesides, in provincias euntes, comitabantur. Cicer. Act. 4. in Verr. In Imperio Comites olim vocabant, quotquot e Comitatu Principis erant: Comitatum vero ipsam Aulam et familiam Principis, Tacit. l. 2. Hist. c. 65. Amm. Marcellin. l. 17. sect. 10. Herodian. in Commodo. Item Senatum Impeperatoris domesticum, et iudicium, quo [orig: quô] lites ad palatium ductas decernebat: recentioribus Baronagium, Cassiod. l. 4. c. 46. et l. 5. c. 15. Distinguebantur autem Comites tum ratione ordinum et dignitatum, tum ratione munerum et generum. De prioribus, quos instituisse fertur Constantinus M. Eusebius in huius vita: Comitum vero, inquit, alios in primo ordine collocavit, alios in secundo, alios in tertio. Horum primi in Illustrium classem constituti: Secundi inter Clarissimos numerati; qui et Spectabiles postea dicti sunt: Tertii ordinis Perfectissimorum titulo [orig: titulô] honestabantur. E quibus duobus solum prioribus Ordinibus Senatus constabat. Perfectissimi Senatum quidem non ingrediebantur, interim variis cum prioribus gaudebant privilegiis. Egregii quarta et ultima Magistratuum, sub adulto Imperio, erat classis. Genera Comitum quod attinet, plurima habentur: qui omnes partim super terra, partim super mari merebant. Horum praecipuus prwtoko/mhs2 in inferiori Imperio nuncupatus est. Haec e Notitia Imper. Cassiodoro, Codino, Iuris scriptoribus, aliis concinnata prolixe habes apud Spelmannum, Glossar. Archaeol. Indicant autem, nomen Comes, non semper honorarium fuisse, sed de Magistratu saepe inferiori, saepe de Ministerii infimi praefecto, dictum: praefectum passim significare. Hesychius, *ko/mhs2, a)/rxwn, h(gemw\n. Suid. laou= a)/rxwn, dictum sinc dubio de

Provinciarum Comitibus, qui populum et iustitiaria [orig: iustitiariâ] potestate gubetnabant, et armata [orig: armatâ] manu tuebantur; sic a Praesidibus provinciarum differentes, quod hi tantum civiles essent Magistratus. A Comitibus his, inferiorum aetatum Comites orti sunt, qui in suis item provinciis, civilem iustitiam armorum terrore administrabant. Saepe tamen Comes pro Iudice simpliciter dicitur, in legg. Ripuar. Tit. 55. §. 1. pro Iudice Fiscali: Papiniano vero pro Assessore iudicis, quod ad Consularia saecula referendum: nec male ad priscos Germanorum Comites, de quibus Tacitus. Hinc Comitiva, dignitas et munus Comitis, inferioribus Comitatus: vox Cassiodoro frequens. Comitatenses, qui in Comitatu Imperatoris, seu Aula degebant: Legiones Comitatenses, quae a Comitatu erant, Satellitium crebro in Notit. Imper. Vide Palatinus. Descendo ad Inferiorum aetatum Comites. Ex more Imperii, Comitem appellabant Galli, Itali, Hispani, quem ad regendam urbem aliquam, vel territorium, Reges e Comitatu suo miserunt iudicem, ipsumque inde territorium ac munus, Comitatum. Vide Gregor. Turonens. mox post 5. saecul. Et Hist. l. 4. c. 13. ac 36. Apud Germanos Comites dicti, qui Principibus iura per pagos et vicos reddentibus a comitatu erant, et tamquam Assessores. Tacit. Hos, patrii magistratus appellationem admirati, quos alii Comites, ipsi Greven, recentius Graffen appellarunt [orig: appellârunt]. Huiusmodi vero Iudicem singulae urbes et regiones ab Imperatore vel Regibus datum, accepere [orig: accepêre]. Vide Scb. Munster. Cosmogr. l. 3. c. 20. Sepculum Saxoniae, Artic. 52. Quos autem Tacitus Comites, eos inferiores Pares dixere [orig: dixêre]. Vide quoque originem et officium Comitis e Spartiano, in Adriano, c. 18. Munus igitur Comitis iustitiarium fuit: Vim et iniuriam prohibere, latrocinia compescere, pacem regiam, non solum legum tramite, sed etiam armis promovere: iura regia et vectigalia curare, colligere, fisco inferre. Et quidem de causis Magnatum et potentiorvum non cognovit Comes, nam hae ad Aulam regiam pertinebant. Pauperum tantum et minus potentum iudicabat. Hieron. Bignonius ad Marculfi l. 1. c. 8. Apud Bedam, cum in Britannia Insul. tum in Hibernia, reperiuntur Comites, ante A. C. 700. sed an titulo [orig: titulô] solum, ex Danorum more; vel urbe aliqua [orig: aliquâ] et dioecesi insignes, non liquet. Dani videntur Comites vocasse [orig: vocâsse], qui in consortio Regis militabant ductores. Ideo A. C. 871. Asser Menevensis, Auctor coaetaneus, nunc eosdem Comites, nunc Duces belli appellavit. Certum autem est Anglo Saxones illo [orig: illô] aevo [orig: aevô] Comitis titulum cum praefectura urbis alicuius, aut regionis coniunxisse, etiam nondum distributo [orig: distributô] in Comitatus, quod Aluredo attribuitur, regno [orig: regnô]. Sed fluctuans adhuc appellatio, nec recepta passim ab Anglicis Auctoribus. Fluxit Angliae Comitum origo a Saxonum Grevis et Aldermannis: quibus Latini interpretes, ob \muneris et eminentiae similitudinem, nunc Principis et Ducis, nunc Comitis appellationem usitatius (ut Dani postea Eortae,) indidere [orig: indidêre]: Sed hi ipsi Heretochium, i. e. Ducem et praefectum Exercitus, Comitem etiam saepe vertebant. Erant sub his saeculis, summi prorsus sui Comitatus iustitiarii, et legum ideo scientia [orig: scientiâ] imbuti: nec perpetui tum quidem magistratus, sed vel ad certum tempus (ut Romani illi apud Cassiodorum, per indictionem ) vel ad placitum Regis, locum possidentes. Gregor. Turonens. l. 4. c. 24. l. 5. c. 36. et l. 8. c. 18. Hinc Ex-Comes apud eundem. Apud Germanos vero Feudales coeperunt fieri Comitiva et illustria munera, sub Othonibus, i. e. sub fine decimi saeculi: ut apud Gallos, sub excessu Merovinae stirpis. Torpente enim iam splendore regio [orig: regiô], potentiores quidam haec invadebant hereditario: et licet a Carolinis postea Principibus eiecti plerique essent, nonnulli tamen longe in confiniis dissiti, impune retinebant. Loyseau de Seign. c. 5. p. 107. Demum Hugo Capetus, cum novum regnum novis beneficiis stabilire satageret: Ducatus et Comitatus, maximaque regni officia in feudo retinenda Magnatibus permisit, homagio [orig: homagiô] ab iisdem suscepto [orig: susceptô]. Quod exemplum sequutus Guilielmus primus, idem in Anglia fecit. Accipiebat olim Comes, cum inter Saxones, tum inter Anglo-Normannos, tertium Comitatus denarium, h. e. mulctarum et emolumentorum Regi ex placitis accrescentium. Idem in usu fuit apud Gallos, Caroli Magni aevo [orig: aevô]. Obinuere [orig: Obinuêre] quoque tum castrum Comitatus, quod cum Regibus et Rei publ. infestissimum deprehenderetur esse, castra, ubi capita Comitatuum, Coronae Regiae inseparabiliter unita sunt. Comitis creandi mos aevo [orig: aevô] Constantini Magni hodieque in Anglia codicillis et arbitrio [orig: arbitriô] Principis: item traditione vexilli, quod Germanicam sapit originem: vel cinctura [orig: cincturâ] gladii, ex more veterum Imperatorum. Hodie Comitivae candidatus paludamento [orig: paludamentô] coccineo [orig: coccineô] induitur a Rege ipso, gladio [orig: gladiô] ab humero suspenso [orig: suspensô], et pileo [orig: pileô] coroneola [orig: coroneolâ] aurea [orig: aureâ] radiato [orig: radiatô] insigni, porrectumque regia [orig: regiâ] manu creationis suae diploma genu nixus accipit. Antiquiorem constituendi Comitis formulam Marculfus recenset: Antiquissimam vero Cassiodorus habet, Var. l. 7. form. 1. Quae omnia prolixe enarrat Spelmannus, Glossar. Archaeol. Neque vero Iudicum duntaxat obiere [orig: obiêre] officium Comites, sed et populares suos in praelia eduxerunt, Car. du Fresne Glossar. Apud Burgundos, Comitis nomen nullus habebat nisi qui Ducis honorem possideret, Ditmarus, l. 7. p. 92. Sic Comites promiscue ac Duces sese inscripsisse Armoricae Principes constat, ut et interdum Normanniae Dynastas. In Anglia Comites Ducum appellantur filii, ut Vicecomites, filii Comitum. Apud Graecos recentiores hoc [orig: hôc] nomine veniunt Centuriones, qui centuriis, et turmis militaribus in Exercitu praeerant. Constantivus Prophyrog. l. 1. de Them. c. 1. *ko/mhtas2 tou\s2 vu=n strathgou\s2. Leo in Tact. c. 3. §. 10. *ko/mhs2 e)s2i\n o( tou=u e(no\s2 ta/gmatos, h)toi ba/ndou a)fhlou/menos2, Comes est unius turmae seu bandi Dux, etc. Item, qui turmis ac navigiis bellicis, in classe, praeest. Ital. Comito, Gall. Comite. Sic Comites galearum, in Actis Alexandri III. Pontificis. Vide quoque LL. Alfonsinas Part. 2. tit. 33. leg. 4. Et oi( tou= basilikou=s2o/lou *ko/mhtes2, Imperatoriae Classis Comites, apud Nicetam, in Isaacio, l. 1. c. 6. Vide Leonem in Naumachicis, Annam Comnenam, alios. Quorum praecipuus

prwtoko/mhs2 Admiralio suberat: *deu\teros2 vero *ko/mhs2 post Protocomitem erat, memoratus Annae praedictae, p. 290. Vide Rigaltium, Meursium, Car. du Fresne. Imo et Comitum nomen interdum Advocatis Ecclesiarum Cathedralium tributum: eiusmodi fuere [orig: fuêre] Comites Cameracenses et Virdunenses, quarum civitatum Episcopis ab Imperatoribus data est facultas eligendi Comitem: absque hereditario iure, ut est in Charta Virdunensi, seu eligendi Comitem, ut est it. Charta Henrici Imperatoris pro Ertwino Episcopo Cameracense, A. C. 1007. apud Colvenerium, Notis ad Baldricum. Neque forte alii fuere [orig: fuêre] Comites, qui ratione Comitatuum suorum Ecclesiatum et Episcoporum erant vassalli. In Lugdunensi Ecclesia Canonicum Cathedralem, Comitis titulo [orig: titulô] esse insignem; contra Canones, qui statuant, desinere aliquem Comitem esse, quamprimum fiat Clericus, legas apud Car. Macrum, in Hierolex. ubi addit, Episcopum Ravennae abusive Comitem appellari can. quo ausu 23. quaest. 8. etc. Varia alia Comitum genera hic [orig: hîc] ex Car. du Fresne aliisque breviter subiungemus. Addam saltem, Comitum coronam, constate e circulari lamina, cui haerent tres lapilli. Supra laminam ut plurimum eminent tres uniones magnitudine conspicui; Aut certe continua series minorum unionum, qui et in extremitatibus laminae et super ipsa media duplicantur aut triplicantur, ceterisque eminentiores aspiciuntur. Eadem ferme Marchionum est, cum Barones non laminam integram et latam, sed tenuiorem ac restrictiorem ac veluti circulum sive gracile vinculum aureum, quo [orig: quô] priscum illud s2ro/fion repraesentari videtur, gestent, uti pluribus exponit Car. Paschalius, Coronar. l. 9. c. 22.

COMES [6] Aegypti, sub Imperatorib. Posterioribus dici coepit, qui Praefectus Aegypti, provinciam illam regebat, ab Augusto primum impositus. Regebat autem eam, sub primae Comitivae honore. Vide Salmas. ad Trebellium Pollionem, in Maoriano.

COMES [7] Aerarii, sacri ac privati, in l. un. Cod. Theodos. Qui a praebit. Tiron. et Eq. idem cum Comite sacrarum ac privatarum Largitionum.

COMITES [2] Alani, in Notit. Imper. una ex Vexillationibus, quae erant intra Italiam. Cuiusmodi Comites, sub Magistris militum militantes, diversis cognominibus appellabantur: alii enim Comites Iuniores, alii Seniores, alii Sagittarii, alii aliter dicebantur, uti docet Henr. Vales. ad Ammianum, l. 15.

COMES [8] Annonae, in Chron. Alexandr. *ko/mhs2 tou= o)yari/ou, curam annonae in Urbem transportandae habebat.

COMES [9] Aquarum seu Aquaticus Robertus Frisius, quod Citeriorem Frisiam, quam expugnarat [orig: expugnârat] A. C. 1070. Zeelandiam item et vicinas regiones, quas undique aquae alluunt, obtineret, dicitur Galberto in Vita S. Caroli Comitis Flandriae, num. 110.

COMITES Archiatrorum sacri Palatii de quibus titulus est in Cod. Iustin. et Theodos. Apud Gothos Comitis huius sententia [orig: sententiâ] Medicae lites dirimebantur.

COMES [10] Capellae, occurrit in Charta Ludouci Hungar. Regis, A. C. 1358.

COMES [11] Castrensis, idem cum Germanorum Burggravio, vide P. de Andlo, de Imp. Germ. l. 2. c. 12.

COMITES [3] Cataphractarii, una e 10. Vexillationibus Comitatensibus, quae erant sub dispositione V. I. Magistri Militum per Orientem, in Notit. Imper.

COMES [13] Civitatis, qui in Civitate Iudicis munus implet eique praeest. Senator, l. 6. c. 22. et 23. etc. Sic in Dalmatia et Croatia Praetores extranei, quos singulae civitates sub titulo Priorum eligebant; sequiori aevo [orig: aevô] Comites dici coeperunt. Fuerunt autem ut plurimum annui; in Italia Potestati dicti. Vide Io. Lucium, de Regno Dalmatiae, l. 3. c. 12. etc.

COMITES [4] Clibanarii, vexillatio sic dicta, sub dispositione V. I. Magistri Militum Praesentalis, Notit. Imper.

COMES [14] Comitum, titulus Comitum Loretelli, in Regno Neapolit. sub Normanniae Regibus: qui interdum etiam Palatini Comites Loretelli inscripti leguntur. Videntur eandem in Regno Siculo dignitatem obtinuisse, qualem Comites Palatini Rheni apud Germanos, Comites Campaniae apud Francos, Comites Lomelli apud Italiae Reges et Comites aliquot Palatini apud Anglos. Vide Ughellum, Tom. I. VI. VIII. passim.

COMITES [5] Commerciorum, in Imperio Orientali sub dispositione Comitum sacrar. largition. plures recensentur in Notit. Imper. l. 1. c. 73. per Orientem et Aegyptum, per Moesiam, Scythiam et Pontum: in Occidente, unicus per Illyricum. Munus eorum erat, ne ultra civitates destinatas commercium cum Barbaris esset, neve privati illicitas species emerent. At ne illicitae species ad Barbaros exportarentur, Curiosi cavebant.

COMES [15] Contariorum, seu Praepositus militibus, qui contis utebantur: *ko/mhs2 kontari/wn, in Passione S. Basilii Presb. n. 15.

COMES [16] Cubiculariorum, dignitas in Palatio Regum Gothicarum in Hispania.

COMES [17] Curiae seu Curialis apud Croatiae Reges, praecipuum olim locum tenebat: a quibus Hungariae Reges dignitatem hanc hauserunt. Eadem eius functio, quae Comitis Palatii apud Germanos et Francos. Vide Lucium, de Regno Dalmat. l. 2. c. 8. et l. 3. c. 4.

COMES [19] Dispositionum, qui Dispositionibus Principis praeerat. Vide infra Dispositio.

COMES [20] Domesticorum, qui equitibus vel peditibus praetorianis praeerat: qua [orig: quâ] dignitate Diocletianus, Iustinianus et Michael Balbus, antequam

imperarent, functi leguntur. Huius muneris Marcellinus meminit passim. Titulus eorum Honoratius fuit Magnificus, quod vide.

COMES [21] Domesticus ordinis primi, in veter. Inscr. apud Gruterum, 406. 1.

COMES [22] Domorum, qui praeerat possessionibus ac praediis ad Principem spectantibus: occurrit non semel in Cod. Theodos. et Notit. Imper.

COMES [23] et DUX titulus quorundam in Charta Rudesindi Episcopi Dumiensis aerae 930. apud Ant. Yepezium, Chron. Ord. Bened. Tom. V.

COMES [24] Equorum Regiorum tw=n basilikw=n i(/ppwn *ko/mhs2, apud Pachymerem, l. 1. c. 11. Vide Comes stabuli.

COMES [26] Foederatorum, apud Anstasium in Histor. Eccl. *ko/mhs2 tw=n foidera/twn, Cedreno, Theophani, aliis, postmodum *(etaireia/rxhs2 dictus; qui praeerat cohorti Foederatorum, in Palatio Principis militanti.

COMES [27] Formarum, qui aquaeductibus publicis instaurandis vel exstruendis praefectus erat, Romae potissimum recensetur sub dispositione Praefecti Urbis, in Notit. Imperii.

COMES [29] Galliae seu Galliarum occurrit in Vita Lupicini Abbatis Iurens. num. 8. et in Charta Caroli Calvi apud Car. du Fresne.

COMES [30] Gildoniaci patrimonii, sub dispositione Comitis rerum privatarum, bona publicata Gildonis in Africa curabat, vide Notit. Imper.

COMES [31] Hirsutus, apud Anonymum, de Fundat. Monaster. Germ. Le Comte pelu, in Chron. Flandr. vernaculo, idem qui Comes Silvester. Vide infra, German. Wildgraff.

COMES [32] Horreorum, in l. un. Cod. de Pistor. l. 11. Pistrini Principis curator.

COMITES [7] Inferiores, l. 2. Cod. Theodos. ne Comit. et Tribun. lau. praest. iidem cum Comitibus minoribus, a secundi Ordinis Comitiva dicti, ut Tribuni militum. Glossae, *ko/mhs2 h)/toi *tribou=nos2.

COMITES [8] Italiciani et Galliciani, l. un. Cod. Theodos. de Consular. sunt Comites Largitionalium titulorum, Reique tributariae et thesaurorum, per Praefecturam Praetorianam, Italiae et Galliae. Alias Comites Dioeceseon vel Largitionum per Dioeceses.

COMITES [9] Largitionum Comitatensium, i. e. thesaurorum, qui in Comitatu Principis una cum ipso Comite versabantur. Hinc Largitionales Comitatenses, in l. 6. Cod. Theodos. de Divers. Offic. dicuntur Officiales Comitis Largitionum Comitat.

COMES [33] Largitionum privatarum seu Rei privatae, idem cum eo, qui dein Privati Aerarii Praefectus, seu Rei privatae Procurator; habebat sub se omnes rei privatae Rationales, qui in singulis provinciis fiscum Principis procurabant. Salmas. ad Vopisc. in Probo, c. 23.

COMES [34] Largitionum Sacrarum, qui prius Sacri Aerarii Praefectus seu Procurator aurum, argentum, quod ex provinciarum tributis cogebatur, vestes omnes, species publicas, quidquid denique sanctiori Principis aeratio inferretur, curabat. Adeo que sub eius dispositione erant vestium omne genus Textores, Murileguli, Tinctores etc. Vide Salmas. ad Lamprid. in Antonino Diadumeno c. 4. et supra, ubi de Aerario maiori seu sacro.

COMES [36] Legum seu Professor in Iure, Epitaph. Rebuffi ICti Magalonae A. C. 1428.

COMES [37] Liber, ut Frangipani, Ursini etc. apud Sambucum in Glossis ad LL. Hungariae.

COMES [38] Limitum vel Limitaneus, qui limitibus Imperii Romani praeerat. Vide Pancirollum in Notit. Imper. Orient. c. 139. et in voce Marchio.

COMITES [10] Littoris Saxonici per Britanniam, in Notit. Imper. Occid. c. 72. littoris per opportuna loca praesidiis, ad Barbarorum latrocinia compescenda, communiendi, curam habebant primum: postea, cum magna Britanniae pars in Saxonum potestatem pervenit, contra hos Romani limitem Britannicum, qui supererat, per eum tueri, sat habuere [orig: habuêre], vide Cod. Theodos. et Iustin. tit. de Litt. et Itin. custodia.

COMITES [11] Maiores, iidem cum Comitibus primi Ordinis, erant e. g. Magistri Officiorum, Magistri Militum, Magistri sacrarum Largitionum et similes. Salmas. ad Trebellium Pollionem in Macriano, c. 12.

COMES [39] Mansionarii, in Annal. Francorum Metens. A. C. 895. Adalongum Comitem sui Mansionarii etc.

COMES [40] Mansuariorum, apud Nithardum, l. 3. idem forte cum Mansionario in Franciae Regum aula, Car. du Fresne, de quo suo [orig: suô] loco [orig: locô].

COMES [42] Marescallus, dignitatas in Anglia, quae in Penbrochiae Comitum familia primum haesit, postea aliis quoque Comitibus collata est. Vide Thom. Walsinghamum.

COMITES [12] Maritimae, qui ad custodiendam maritimam deputati erant, occurrunt in Capitulis Caroli M. l. 4. c. 5. Iis suberant Vicecomites Maritimae qui hodie Vicontes de Marennes in Santonibus dicuntur.

COMES [44] Metallorum per Illyricum, ex auro in metallis invento portionem Principum debitam exigebat, in fluminibus etiam vel fodinis aurum legentes: sub dispositione Comitis sacrarum Largitionum, Notit. Imper. Vide l. 1. Cod. de Metallar.

COMITES [13] Minores, iidem cum inferioribus apud Salmas. l. c. ubi minimam et infimam, tertii Ordinis Comitivam vocat. Vide supra.

COMES [45] Notariorum, dignitas in aula Regum Gothicorum in Hispania, Concil. Tolet. VIII. Forte idem cum Primicerio Notariorum.