CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

COMMENDONUS Ioh. Franciscus Cardinal. a Pio IV. ad Protestantes Germaniae Principes missus, laudatur, quod Pontifice suo [orig: suô] moderatior fuerit. Eius cura [orig: curâ] Concilium Tridentinum in Germania publicatum, et Euangelicis in Austria contionandi libertas adempta. In Polonia coronationi Henrici III. interfuit. Spond. Annal. Eccles.

COMMENTACULA virgae dicebantur, quas Flamines portabant, pergentes ad sacrificia, ut populum a se amoverent, Fest. Similem virgam tenens aedituus seu famulus sacrorum, Sacerdote in templum pergente, ipsum praecedebat, populumque his verbis affabatur, Hoc age, ut infra videbimus, voce Victima.

COMMENTARIENSIS Plin. l. 7. c. 38. dicitur, custos quidam carceris, qui Triumviro capitali, cuius summa carceris ac animadversionis cura fuit, parebat: teste Valerio [orig: Valeriô] Max. l. 5. c. 4. ex. 7. qui, custodem carceris pietatem filiae, in carcere matrem lacte suo [orig: suô] sustentantis, ad Triumvirum detulisse natrat. In castris Commentarienses Sigonius fuisse ait, qui obsequia militum, excubias commeatusque perscriberent. Vide Ioh. Rosin. Antiquu. Rom. l. 9. c. 17. et l. 10. c. 8.

COMMENTIOLUS ex Ducibus Mauritii Imperatoris, cuius opera [orig: operâ] contra Hormisdam Persarum Regem feliciter semel atque iterum usus est. Circa A. C. 585. Vide Niceph. l. 18. c. 8. 11.

COMMERCIA generi humano perquam necessaria, abundantia [orig: abundantiâ] unius regionis alterius inopiam pensant, et quae ad vivendum vel saltem commode vivendum cuique necessaria sunt, large suppeditant. Qui [orig: Quî] enim Athenae olim, cui to lepto/gaion Thucydides, l. 1: tribuit: et similis hodie Athenis tam sterilitate terrae, quam ingeniorum fertilitate Norimberga: Decus item mediterranei maris Venetiae, sine Commerciis, unquam tales tantaeque evasissent? Quin etiam, si vel maxime fertili agro [orig: agrô] sita sit civitas, multa tamen utilia, multa quoque necessaria desint oportet; Cum secundum Virg. l. 1. Georg. v. 54. 57.

--- -- Hic [orig: Hîc] segetes, illinc veniant felicius uvae,
India mittat ebur, molles sua tura Sabaei.

Quare Emporia constituta, Nundinae concessae, electa quoque sunt pro Commerciis stabiliendis Oppida, quibus Stapulae ius concederetur, eoque vectores cogerentur, non prius cum mercibus aliorsum pergere, quam expositis per aliquot dies in Stapulae foro suis mercibus. Vide apud Limnaeum, Iur. Publ. l. 2. c. 9. num. 31. Hinc iure gentium non tantum personis, sed et mercibus, de transitu per alienas terras cautum est. Nam quo minus gens quaeque cum quavis gente seposita [orig: sepositâ] commercium colat, impediendi nemini ius est: id enim permitti interest societatis humanae; nec cuiquam damno id est. Quam in rem Philo, Leg. ad Caium, *pa=sa de\ sqalatta forthgoi=s2 o(lka/sin a)kindu/nws2 diaplei= tai, kata\ ta\s2 a)nado/seis2, w(=na/llh/lais2 a)gaqw=n a)ntekti/nousin ai( xw=rai koinwni/as2 i(me/rw|, ta\ me\n ende/onta lamba/nousai, w(=n de\ a)/gousi periousi/an, a)ntipe/mpousai. *qqo/nos2 ga\r ou)de/pote pa=san th\n oi)koume/nhn e)kra/thsen, a)ll0 ou)de\ ta\s2 mega/las2 au)th=s2 a)potoma\s2, Mare omne navibus onerariis tuto satis navigatur, eo [orig: eô] commercio [orig: commerciô], quod ex naturalis societatis desiderio inter nationes intercedit, dum mutuo aliarum copia aliarum inopiae succurrit. Nam invidia numquam aut orbem universum, aut magnas eius partes invasit. Et apud Florum est, l. 3. c. 6. Sublatis commerciis, rupto foedere generis humani. Euripides quoque Supplicibus Theseum inducens loquentem, his, quae humana ratio in commune bonum reperit, navigationem propterea annumerat, his verbis:

*po/ntou te naustolh/maq' w(s2 diallaga\s2
*)/exoimen a)llh/loisin w(=n pe/noito gh=.
Et cuique terrae quae suum ingenium negat,
Supplere ratium pelagiis discursibus.

Quoniam autem transeuntibus mercibus securitas praestatur, aliaque ob hoc onera sustinentur, ad ea compensanda vectigal aliquod mercibus imponi permittit idem Ius, dum modus causae non excedatur. Sic vectigal equorum et neti, quae Isthmum Syriacum transibant, accepisse Rex Salomo legitur, 1. Regum, c. 10. v. 28. et c. 12. v. 14. De ture Plin. l. 12. c. 14. Evehi non potest, nisi per Gebanitas. Itaque et horum Regi penditur vectigal. Sic ditati Massihenses ex fossa, quam ex Rhodano in mare Matius duxerat, pratto/menoi tou\s2 a)naple/ontas2 kai\ tou\s2 katagome/nous2. Vectigal exigentes ab iis, qui navibus ascenderent aut descenderent, ut Strabo narrat, l. 4. Idemque, l. 8. nos docet, Corinthios ab antiquissimis usque temporibus vectigal percepisse, de mercibus, quae ad vitandum Maleae flexum, terra [orig: terrâ] de mari in mare transferebantur. Quemadmodum pro Rheni transitu pretium accipiebant Romani. Etiam in pontibus pro transitu datur, inquit Seneca: et de fluminum transitu pleni sunt Iureconsultor. libri. Sed frequens est; ut aequus modus non servetur, cuius rei Phylarchos Arabum incusat Strabo, l. 16. hoc [orig: hôc] addito [orig: additô]: *xalepo\n ga\r e)n toi=s2 tosou/tois2 kai\ au)qa/desi koino\n a)forisqh=vai me/tron to\ tw=| e)mpo/rw| lusitele\s2, Difficile enim est, ut inter validos et feroces definiatur modus mercatori non gravis. Vide de iisdem Phylarchis, Petrum de Valle, Itiner. Tom. 4. et plura hanc in rem, apud Hug. Grotium, de Iure Pacis et Belli, l. 2. c. 2. num. 13. et 14. Auctorem Anonymum, Orbis Terr. Geogr. et Civ. c. de Commerciis, Sprengerum, in der kurtzen Wechsel-Pratick, p. 12. et seqq. Io. Baptistam Tavernier, Itiner. et hic [orig: hîc] passim, ubi de Comite Commerciorum, Foro, Mercatura, Stapulis etc. item ubi de mercium qualibet, suo [orig: suô] loco [orig: locô].

COMMERCIUM vulgo Commerci, ex vico castrum, dein urbecula Galliae in Barensi Ducatu ad Mosam fluv. vix 3. leuc. supra Fanum D. Michaelis, et 5. a Tullo in Ortum: iu finibus Leucorum. Vide Vales. Notit. Gall.