December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0949b

CONCEPTUS Coronatus De Regibus, in infantia quoque coronatis, non in puerili solum, aut adultiore aetate, obvia exempla sunt. De eo vero, qui nondum natus, sed adhuc in utero erat, singulare exstat illud apud Agathiam, l. 4. Nam Vararane Persarum Rege defuncto [orig: defunctô], relicta [orig: relictâ] uxore praegnante, Magisque firmantibus, fore potioris sexus quod nasceretur, nullo [orig: nullô], nebrevissimi quidem temporis, interiectu, cidaris ventri Reginae imponitur; et ille, qui vix dum conceptus erat, Rexronuntiatur. Vide Car. Paschal. Coronar. l. 10. c. 7. ut et in voce Varanes.

CONCHA [1] nomen generale, multas sub se species comprehendens. In illis enim magna ludentis naturae varietas, tot colorum differentiae, tot figurae, planis, concavis, longis, lunatis, in orbem circumactis, dimidio [orig: dimidiô] orbe caesis, in dorsum elatis, laevibus, rugatis, denticulatis, striatis, vertice muricatim intorto [orig: intortô], margine in mucronem emisso, foris effuso [orig: effusô], intus replicato [orig: replicatô]: iam distinctione virgulata, crinita, crispa, caniculatim, pectinatim, imbricatim undata [orig: undatâ], cancellatim reticulata, in obliquum, in rectum expansa [orig: expansâ], porrecta [orig: porrectâ] sinuata [orig: sinuatâ], brevi nodo [orig: nodô] ligatis, toto [orig: totô] latere connexis, ad plausum apertis, ad buccinam recurvis. Navigant ex his Veneriae, praebetesque concavam sui partem et arvae opponentes per summa aequorum velificant. Saliunt pectines et extra volitant seque ipsi carinant, verba sunt plinii, l. 9. c. 33. Earum multiplex usus, in vita humana. Nam Concha, olim sigillis apposita est, uti dixim us supra in voce Claxendix. Pictoribus olim, hodieque, pro vasculis pigmentariis, inserviit: Colores enim suis infundere conchis videmus, ut chamarum et mytilorum testis; idque partim, quia colores iis non immutentur, partim, quia testae nulli sint oneri, dum manu sustinentur. Etiam antiquis pro tuba fuit Concha turbinata, dicta s2ra/bhlos2, quasi s2ro/bilos2. Hesych. et Varin. *strabh/lw| tw=| ko/gxw|, w(=| e)sa/lpizon, Strabelo, concha [orig: conchâ], qua [orig: quâ] buccinae instar canebant. Idem Hesychius ante tubas inventas, conchis marinis usos fuisse; alibi docet. Vide Theocritum, *dioskou/rois2 et Lycophronem, Cassandra [orig: Cassandrâ], nec non infra Proelium.. Hinc et Tritones in antiquis videas marmoribus cum conchis oblongis, ore rotundo [orig: rotundô] amploque [orig: amplôque]; sed paulatim amitrentibus magnitudinem, donec per sinuositatem devexam desinant inferius in mucronem: cuiusmodi concham scite descripsit Ovid. l. 1. Met. Fab. 7. Porro et in suffragiis ferendis, concharum minutarum, pro calculis, usum fuisse, quae xoiri/nai dictae, legimus apud Iul. Pollucem, l. 8. c. 5. et Scholiast. Aristoph. Equit. Ad quam formam postea calculi ex aere facti, quos et spondu/lous2 dixerunt, antiquo [orig: antiquô] nomine retento [orig: retentô]: nam sfo/nduloi iidem cum xoiri/nais2, quae sunt conchae marinae. Id. Pollux, *au)=qis2 de\ kai\ xalka=s2 e)poi/hsanto kata\ mi/mhsin, sfo/nduloi de\ e)kalou=nto ai( yh=foi dikastikai\ xalkou= pepohme/nai, Postea vero et aereos fecerunt ad imitationem, sphondlylia quoque vocabantur calculi Iudicum, ex aere facti. In mensuris quoque iis usi sunt: unde obtinuit, ut Concham dicerent pro tribus cochlearibus, nempe sextarius valuit conchas 32. quod esset 96. cochlearia. Vide Gerh. Ioh. Voss. de orig. et progr. Idolol. l. 4. c. 49. Imo ad lusum adhibitae. Conchis enim illis minutis et rotundis, quae cum lapillis, in littore maris inveniuntur, lusitasse [orig: lusitâsse] olim puellas, docet Tzetzes his versibus:

*lei/sq li/qoi stilpno/ta tai kai\ me/lainai ei)s2 a)/kron
*(/o moiai kalolai/+gcin, ai(=s2 pai/zousin ai( ko/rai.

Quas imitatus Caligula; contractis ad unum legionibus, specie in Germaniam transgrediendi, Conchas umbilicosque in ora maris Oceani legi iussit, cum ipse nunc siuxo cultu Venerioque interesset, nunc armatus, spolia a se non ex hominibus, sed caelestium capi dictiaret etc. uti habet Victor, in eo, c. 3. Vel, ut Sueton. c. 46. Postremo quasi perpetraturus bellum, directa [orig: directâ] acie in littore Oceani, ac ballistis machinisque dispositis, nemine gnaro [orig: gnarô] ac opinante, quidnam coepturus esset, repente ut conchas legerent, galeasque et sinus replerent, imperavit. Spolia Oeeani vocans, Capitolio Palatioque debita. Vide quoque infra ubi de Ocellis. Abusus vero ad luxum gravissimus, de quo iterum Plin. l. c. c. 34. Sed quid haec tam parva commemoro, cum populatio morum atque luxuria non aliunde maior, quam e Concliarum genere, proveniat? Iam quidem ex totarerum natura, damnosissimum mare est, tot modis tot mensis, tot piscium saporibus, quibus pretia capientium periculo fiunt. Ubi inprimis digitum intendit, in Conchas Margaritarias, Purpurarias, Venerias, de quibus infra dicetur.

CONCHA [2] vulgo Cuenea, urbs Hispaniae in Montana regione vulgo la Sierra, cuius caput est ad Sucronem fluv. vix 10. leuc. a confinio Aragoniae in Occasum, 9. a Tago fluv. in colle, inter duo flumina et montes. Capta est ab Alphonso Rege, A. C. 1166.

CONCHA [3] urbs fuit Romandiolae, in ora maris Adriatici, iam dudum aquis obruta.

CONCHA [4] Graece *ko/gxh, apud medii aevi Scriptores, culmen dicitur, quo [orig: quô] tegebatur Sanctuarium vel Adytum Templi, quod instar Conchae structum esset, nomen adeptum: Habebat enim dimidiati liaemisphaerii figuram, vel quartae partis sphaerae. Paulus Silentiarius in *)ekfrau/ei Templi S. Sophiae,

--- -- u(you= de\ met' o)/rqion au)ke/na toi/xwn
*sfai/rhs2 tetrato/moio la/kos2 to\ ti/tarton a)ne/rpei,
*oi(=on u(pe\r trilo/foio karh/atos2 u(yo/qi nw/twn
*sxh=ma poluglh/noisti taw\s2 pteru/gessin e)gei/rei.
*ko/gxai tau=ta ka/rhna sofoi\ texnh/moni mu/qw|
*)ane/res2 hu)da/canto, to\ d' a)treke\s2 ei)/t' a)po\ ko/gxhs2
*ei)nali/ou kale/ousi dah/mones2, ei)/t' a)po\ te/xnhs2
*au/toi/ pou deda/asi.

Constabat autem tribus concavitatibus intus recedentibus, quibus distinguebatur. Idem,

*trissa\ me\n a)ntolikw=n a)nape/pta tai e)/ndia ko/klwn
*(hmito/mwn, u(you= de\ met' o)/rqion au)ke/na toi/kwn
*sfai/rhs2 tetrato/moio la/kos2 kl.



page 950, image: s0950a

Ubi trissa\ ei)/dia ku/klwn h(mito/mwn sunt tres recessus coricavi Conchae, qui ab inviem circulis dimidiatis prominentibus distincti erant. Ipsa vero tota in exteriori parte sphaerae, uti dictum, quartam partem referebat. Paulinus, Natali 10.

Est etiam interiore sinu maioris in anlae
Insita cella procul, quasi filia culminis eius,
Stellato [orig: Stellatô] spatiosa tholo [orig: tholô], trinoque [orig: trinôque] recessu
Dispositis sinuata locis --- --

Aliquando ipsa Concha [orig: Conchâ] maior hoc [orig: hôc] modo [orig: modô], tribus volutarum sinibus distincta, duas alias conchulas dextra [orig: dextrâ] laevaque [orig: laevâque] adiunctas habebat. Idem, Ep. 12. Cum duabus dextra laevaque concbulis, intra spatiosum sui ambitum absis sinuata laxetur. Idem enim Apsis, quod Concha, uti apud Paulum quoque praefatum videre est; hodie Chorus. Porro Concha cameratum habuit culmen, quod non tam altum, quam reliquum Balilicae spatium, et laqueatum erat: cum reliqua Basilica lacunar haberer pro camera. Aliquando tamen et totum Templi tectum, non minus, ac Sacrarium ipsum cameratum erat, sed hoc [orig: hôc] discrimine, ut Sacrarii culmen conchae formam haberet, i. e. camerae concham referentis: cetera Basilica, seinicylindri specie, fornice nempe oblonga [orig: oblongâ]; praeterea cetera Basiliea laqueata, i. e. tabulis subtecta; at Concha Sacrarii ex structura, i. e. lapide structo esset etc. Quia vero Concha Templi seu apsis speluncae modo [orig: modô] camerata erat, hinc et Spelunca appellata est. Unde illa Graecorum sqewri/a, de sepulchri Domini comparatione, cum Ecclesiae concha: *ko/gxh e)s2i\ tata\ to\ e)n *bhqlee\m sph/laion o(/pou e)gennh/qh o( *xristo\s2, kai\ kata\ to\ sph/laion o(/pou e)ta/fh, apud Salmas. ad Solin. p. 1251. et seqq. De Concha, Car. du Fresne, in illa, inquit, sacra Mysteria peraguntur et ubi stat Altare; sic dicta, quod qua [orig: quâ] parte sit squsiasth/rion seu *bh=ma, quidam in hemicylindri formam effingatur recessus, qui superne in Conchae figuram clauditur. Graeci vero intra Concham istiusmodi solent praeter Altare, ubi Eucharistiam peragunt, aliud altariolum erigere, ubi multis ceremoniis panem et vinum praeparant, quem ritum proskomidh\n, i. e. advectionem, vocant: Inde enim tempore consecrationis, sollenni processione panem et vinum ad Altate deferunt, ac eodem [orig: eôdem], peracta [orig: peractâ] communione, Sacerdos residuum Euchatistiae refert et consumit, vasaque purificat, vide Macros Frattes, in Hieroles. et Car. du Fresne in Deser. S. Sophiae n. 50. nec non infra, voce Recessus. Sed et Concha species navigii est, in conchae formam efficta, ad instar gondolarum Venericarum, in Ep. Iacobi Aragoniae Regis ad Carolum Regem Franciae A. C. 1326. alibique. In Ecclesia Romana recensetur vulgo inter vasa ac ministeria sacra, cuius vatii fuere [orig: fuêre] usus. Concharum ad charisma, meminit Gregor. M. Sacrament. p. 71. 73. edit. Menardi. Concharum, h. e. candelabrorum Bernardus in Consuet. Cluniacensibus MSS. *krath=ras2 vocat Paulus Silentiarius in Deser. S. Sophiae. Conchae ad Baptismum occurrunt, in Concil. Eliberit. can 48. Hi qui baptizantur, nummos in concham non immittant, ne Sacerdos quodgratis accepit, pretio distrahere videatur. Item in Responsis Stephani II. c. 12. Cum concha aut cum manibus infanti in infirmitate posito aquam super caput fundere et sic baptizare etc. Alium indigitat usum Anastasius Bibliothecar. in Paschali, Pariterque et concham ad spongiam pro nocturnis diligentiis ibidem ex argento constituit etc. apud eundem Car. du Fresne, Glossar.

CONCHA Margaritaria [note of the transcriber: in the print: CONHA Margaritaria] non unius generis est. Pinnae, pectines et myaces, diversae certe concharum species, in quibus margaritum gigni Veteres prodidere [orig: prodidêre]. Nec hodierno [orig: hodiernô] tempore una concha lapidem hunc generat. Omnium praestantissimae ad gignendas margaritas habentur hodie, quae leves et candidae sunt, quas piunis limiles, aut pinnas, Veteres dixere [orig: dixêre]. De his Androsthenes intelligendus, qui lei=on o)/s2rakon kai\ dasu\, Conchae margaritiserae tribuit, testam laevem et hirsutam. Unde pinniko\n dictum margatitum, et pi/nninon e)/rion, lana, qua [orig: quâ] concha illa comat et hirsuta est: hodieque Cheripo id genus laevis conchae Persis est Indisque. Alia est species, quam vulgo margaromh/tran, i. e. matrem perularum appellant, quae maior est et exteriori parte scabra, impolita ac rugis insecta, Chanque indigenis, pectini similior, quam pinnae, unde kte/na eam Procopius vocat. Sed et Myes seu Myaces margaritam ferunt, quae nomen invenere, a)po\ tou= mu/ein, quod claudant se atque aperiant, quoties lubet, ut faciunt omnes conchae duplices aut bipatentes, Unde quia eiusmodi conchis ligulae fiebant et cochlearia, inde mu/s2ron, pro ligula occurrit. Roscido [orig: Roscidô] autem conceptu gravidas fieri margaritarias Conchas et pro qualitate roris, quem acceperint, aut candescere partum aut turbidum esse, aut pallescere, ait Plin. l. 9. c. 35. quem rorein asperglnis Lunaris nomine designat Solinus, c. 53. Et aestatis tempore noctu praecipue iscutare et oandi has conchas, ut humorem hunc recipiant, per diem vero comprimi, tradit Isidorus Characenus. Sed quomodo conchae in medio maris totae intra aquam conditae rorem illum cupitum, qui de caelo labitur, haurire queant? pleraeque enim earum saxis ac scopulis adhaerescunt, fixaeque radices agunt, toto [orig: totô] mari tectae, Imo adeo in penitis ac profundis marium sedes sibi collocant nonnullae, e)mbu/qioi hinc et pelagi/oi dictae, ut ad eas exquitendas urinatores saepe in mare descendant, 24. orgyarum altitudine: cum tamenillae, quae r(izobolou=si, plurimum et maximum nutriant margaritum. Scribit idem Isidorus, per tonitrua frequentia et imbrium effusionern, magis patere concham, et plurimum gigni margaritum: quod non inde fit, quod imbres illos conchae hauriant, sed quadam [orig: quâdam] occulta [orig: occultâ] naturae vi ac proprietate: qua [orig: quâ] videl. et tubera tum maxime nasci, ac grandelcere, traditum est, cum fuerint imbres autumnales, et maxime, cum tonitrua. Contra Plinius, tonitrua concharum partuin officere, dicit. Etenim pavore attonitas, abortivos fetus edere, specie tenus inania et inflata quaedam margaritarum simulacra sine corpore, fush/mata Graec. Fulguratione vero comprimi conchas et minorem margaritam edere, idem addit, quia compressae ieiunant, et pro


image: s0950b

modo ieiunii, fetus minuieur. Hoc cerrum conchis maiorem, caeli pacari ac quieti societatem esse. Sed et tradit Plinius, crassescere in senecta margaritas conchisque adhaerescere, nec his avelli pofse sine lima: contra Isidorus, principio conchae margatitam adhaerescere, et quamdiu adhaerescit, incrementum capere per solidum conchae; postmodum carne subnascente ad ipsam radicem et molliter resectam a concha margaritam separante, ubi eam complexa est totam, non amplius alimenta capere et angescere margaritani, sed lucidiorem fieri et leviorem acquirere. Quod utrumque de nonnullis verum. Et quidem quae conchis adhaerescunt margaritae atque inde lima [orig: limâ] avelluntur, quia alteram faciem planam habent, tumpa/nwn nomen apud Graecos habuere [orig: habuêre] etc. Coeterum Conchae, in quibus pretiosus hic calculus nascitur, ex earum genere sunt, quas Graeci diqu/rous2 vocant et koi/las2, i. c. clusiles seu apertiles et consavas intus, hincque duplices dictas, ira ur dimidiatae formam lancis vel disci satis belle referant, a qua figura ma/rgara dictae videntur, ma/rgaron enim pro lance, vox Graeciae vetus est. Inde periculum margaritarum piscatoribus, concha [orig: conchâ], quum manum vidit, comprimente se, eamque si praeveniat abscindente, ut idem habet Isidorus. Partes earum, sicut et purpurae aliarumque ostrearum, infima puqmh\n, media mu/kwn vel mhkw/nion, suprema tra/xhlos2 seu spo/ndulos2. Inter quas mh/kwnes2 sibrae sunt, vel fimbriae, Martiali, l. 7. Epigr. 19. v. 7. cirri: quos purpureus crinis ambit, a quo pinnarum capillitio et molli lanositate tenuis vestis mh/kwn quoque appellata est. Namque et neri hoc vellus et inde vestes texi consuevisse, dicemus infra, in voce Papaveraca, item Pinnicum. Ex ipsis autem couchis cochlearia hodieque ac lanculas poculaque fieri, veminiignotum. Vide Plura hanc in rem, apud Plinium, l. 9. c. 35. et Salmas. ad Solin. p. 1123. et seqq. nec non hic [orig: hîc] passim, inprimis ubi de Margaritis, in voce Peninim, de Perlis et Unionibus.

CONCHA Purpuraria Hebr. [gap: Hebrew word(s)] chilzon (quae vox alias in genere Cochleam denotat,) Deuteronom. c. 33. v 19. in Paraphrasi Ionathanis dicitur, quod cochlea concham hanc incolens simillilima fit cochleae terrestri. Uti testatir Bellonius, qui Cochleas purpurarisas adhuc vivas saepius viderat his verbis: Eius concha cochleam terrestrem penitus reserret, nisi clavata esset, et canalem ad latus, qua [orig: quâ] linguam exserit, haberet. Cornua limacum more attollit, atque eovem [orig: eôvem] pacto [orig: pactô] serpit, iisdemque cornibus iter sibi praetendit. Hae quamvis in petris frequentius, tamen etiam in arena proveniunt, Oppianus, Halieutic. l. 1. v. 314.

*polla\ me\n e)n pe/trh|si, ta\ d' en yama/qoissn ne/mon tai,
*neiri=tai, stro/mbwn te ge/nos, kai\ porfu/rai au)tai/
Multa quidem cochlearum genera in petris, alia autem in arenis pascuntur,
Neritae, sitomborumque genus et ipsae purpurae.

Unde inter thesauros absconditos arenae, Zabulonitis promissos, d. l. etiam purpuram numerant Magistri. Purpurarium certe Iudaeae littus, a Tyri scalis usque ad Chaipham extensum esse, diximus retro in voce Chaipha. Quamdiu etiam Cochlea haec purpuraria, tamdiu et concha eius seu theca crescit, quae cum sex aut 7. annos vivat, in concha, tot orbes habet, quot annos agit. Aristot. Histor. l. 5. c. 5. *zh= ga\r h( porfu/ra peri\ e)/th e)/c, kai\ kaq' e(/kaston e)neanto\n fanera/ e)s2in h( au0chsis2, toi=s2 diasth/masi toi=s2 e)n tw=| o)s2ra/kw| th=s2 e(/likos2. In quem sensum Plin. l. 9. c. 36. extr. purpuram, cum buccino conferens: Clavatum est (purpurae rostrum) ad turbinem usque aculeis in orbem septenis fere, qui non sunt buccino: Sed utrisque orbes totidem quot habeant annos. Piscatio eius, in Mari Mediterraneo fieri solita est, non in lacn Asphaltite, ut scribit Maimonides, ad locum Nummer. c. 15. v. 38. ubi de Iudaeorum fimbriis, quibus vittam purpuream iubebantur assuere, agens quomodo in illius cochleae sanguine lana tingatur, sic docet: Cum fimbriarum prupuram infecturi sunt, lanam sumunt, quam in calce maceratam et subinde lotam, donec sit nitida, in sapone olixant, atque aliis huiusmodi --- ut lana colorem imbibat. Quo [orig: Quô] facto [orig: factô] sanguinem tou= chilzon afferunt --- atri sanguinis, instar atramenti, qui in Mari salso reperitur. Et sanguinem in cortina ponunt cum pigmentis variis, cimolia puta, atque allis huiusmodi; pro more infectorum. Et postquam elixus est, lanam in eam immergunt, donec caelo fiat concolor. Cum vero capiebantur hae conchae, dabatur opera, ut vivae contunderentur. Philosophus ubi supra, *spouda/zousi de\ zw/sas2 ko/ptein. *)ea\n ga\r pri\n ko/ptein pro/teron a)poqa/nh, sunezemei= to\ a)nqos2. Nemper si repetitis ictibus percuteretur, succi florem (quem in mediis faucibus, a)na\ me/son tou= mh(kwnos2 kai\ tou= traxh/lou, inter cirrum et spodylum habent hae cochleae) amittebat, sive is prorsus efflueret, aut in massam corporis spargeretur, atque ea [orig: ] ratione ad lanarum infecturas fieret inutilis. Unde Eustathius, Il. e. mortem ab Homero vult purpuream, porfu/reon qa/naton, vocari, non solum propter sanguinem, qui coloris est nigri seu purpurei, sed et to\n e)k mia=s2, plhgh=s2, mortem uno [orig: unô] ictu inflictam, qua de re, ut et plura huc pertinentia vide apud Plin. l. 9. c. 35. et seqq. Sam. Bochartum, Hieroz. Part priore, l. 5. c. 2. et seqq. nec non hic [orig: hîc] passim, ubi de vocibus Argavan, Purpura, Thechelet etc.

CONCHA Venerea in indice cenae Pontificalis, a Metello exhibitae, memorata, apud Macrob. Saturnal. l. 3. c. 13. et Senecam, Ep. 95. describitur Plinio his verbis, l. 9. c 25. Mutianus muricem esse latiorem purpura [orig: purpurâ], neque aspero [orig: asperô] neque rotundo [orig: rotundô] ore, neque in angulos prodevate rostro [orig: rostrô], sed simplice concha [orig: conchâ] utroque [orig: utrôque] latere sese colligente. Subiungit dein, Quibus inhaerentibus, plenam ventis stetisse navem portantem nuntios a Periandro, ut castrarentur nobiles pueri, conchasque quae id praestiterint, apud Cnidiorum Venerem coli: Unde Veneream idem vocat, l. 9. c. 33. Navigant Veneriae, praebentesque concavam sui partem et alteram aurae opponentes, per summa aequorum velificant. Martialis Cytheriacam, l. 2. Epigr. 47.

Laevior et conchis Galle Cytheriacis.



image: s0951a

Hodie eaedem porcellanae dicuntur, a porcello, ut Graeci etiam eas vocant xoiri/nas2, quia xoi\ros2 et xoiri/on id in muliere sit; quo [orig: quô] mulier est: quam partem illae referunt, Gerh. Ioh. Vossius, l. c. c. 35. Vide quoque Rondeletium, l. 13. c. 12. et Bellonium de Aquatilibus, l. 2. c. 10. Idem Vossius, conchis istiusmodi uti vulgo ad polienda lintea, quia nihil in iis asperum; ut et in chartae politura, tradit, eiusd. lib. c. 47. sub fin. Atque hactenus quidem ex sententia recepte, qua [orig: quâ] creditum est, ex contusis conchulis marinis praeparari materiam, e qua istiusmodi vasa fiant. Hodie autem, ex terra quadam apud Sinenses fieri, figlina [orig: figlinâ] arte, compertum est, et latius dicemus infra, ubi de Porcellanis.

CONCHAE alias Castellio, coenobium Benedictinorum Galliae, a Rogerio de Toenio conditum, vulgo Conches et Chastillon, non procul a Mediolano Aulercorum Eburovicum. Item monasterium antiquissimum, seu Abbatia Galliae in Rutetus, Conches quoque, Hadr. Vales. Notit. Gall.

CONCHARIS Rex veteris Aegypti inferioris Regum XXV. et ultimus successit Ramesse Vaphri, dum Israelitae in Aegypto multiplicarentur valdo, apud Thebanos vero Aegyptios regnaret Thyosi Mares. Praefuit annos 5. throno [orig: thronô] deturbatus a Pastoribus, qui, irruptione in regnum eiusfacta [orig: eiusfactâ], gentem longa [orig: longâ] pace imbellem a)mxhti\ oppreslerunt, atque novam ibi Pastorum Regum seu Hycsos dictorum Dynastiam excitarunt [orig: excitârunt] sub Salate primo suo Rege, quem vide: ut et voce Pastores.

CONCHE nomen loci, apud Treb. Pollionem in Vita Zenobiae, c. 30. Extr. Fertur vixisse cum liberis --- data [orig: datâ] sibi possessone in Tiburti, quae hodieque Zenobia dicitur, non longe ab Adriani Palatio atque ab eo loco, cui nomen est Conche. Ubi Palatinum Cod. habere Conchae, monet Salmasius. Apud Martialem vero, l. 5. Epigr. 41. v. extr.

Croeso [orig: Croesô] divitior licet fuissem,
Iro [orig: Irô] pauperior forem, Carine,
Si conchen toties emam comesses.

Conchis est, faba viridis. Vult enim dicere Poeta, pauperrimum fore, si non mellita [orig: mellitâ] placenta [orig: placentâ], sed vili cibo [orig: cibô] fabarum in siliquis coctarum Carivum (a quo heredem se scriptum fingit) pascere cogeretur. quoties ille signaret vel tussiendo mortis spem ipsi faceret.

CONCHUS oppidum Normanniae. 4. leuc. ab Ebroicis, in tractu Ouche. Eius suburbium vulgo Castellionum etiamnum, ubi Abbatia celebris. Vide supra.

CONCHYLIUM stricte cum accipitur, purpurae ac buccino opponitur, apud Dioscor. Interdum et buccinum solum conchylii nomine intelligitur: quomodo eaedem hae vestes conchyliatae, et, quas Mar, l. 4. Aen. v. 262. appellat, Tyrio [orig: Tyriô] murice infectas. Eo [orig: ] pacto [orig: pactô] autem opponi solent vestis conchyliata et purpurea. Nempe apud Romanos sic usus erat, ut conchyliatus color esset dilucidior ac pallidiort purpureus vegetior florentiorque: qualis Tyrius, ut Plinius ait, l. 9. c. 38. extr. concreti sanguinis nigricaus aspectu idemque suspectu refulgens. Vide supra, Caeruleus color. At hodie, tam purpureus, quam conchyliatus color, ab herbis est, ut videbimus infra, ubi de Purpura: cum olim iste honos aquarum esset ac piscium. Ambrosius, Hexaem. l. 5. c. 2. Quid etiam purpuras memorem, quae ornant Regum convivia, amictus imbuunt? Aquarum est igitur, quod in Regibus adoratur. Ubi aquarum honorem appellat, quia et purpura et buccinum aquatilia sint. De tinctura Conchyliorum, idem supra laudatus Plinius, l. 9. c. 36. Sed, unde conchyliis, inquit, pretium? quts virus grave in fuco, color austerus inglauco, et irascenti similis mari? Vide Voss. de Idolol. l. 4. c. 47. et 48. Bochart. Hieroz. Parte poster. ubi supra, nec non infra, ubi de Lotii, in Tinctorum officinis, usu.

CONCIA vulgo Miranda, urbs Hispaniae Tarraconensis, in finibus Vectonum, ad Duriam fluvium, in Portugallia, Ferrarius.

CONCILIA apud Romanos dicta sunt, partis populi conventus, ad aliquid iubendum: Cuius generis erant, quae a Tribunis Pleb. indicebantur Comitia. Illi enim ius quidem vocandae plebis, non tamen universi populi, habuerunt. Nihilominus indifferenter Concilii Comitiorumque, ubi universus populus conveniebat, nomine utitur Livius, l. 3. etc. Vide supra in voce Comitia. Hinc Comciliabulum, de qua voce A. Gellius, l. 1. c. 7. Quali C. Gracchus verbo [orig: verbô] usus est in ordinatione, cuius titulus est. De Quinto Popilio circum Conciliabula, in qua ita scriptum est etc. Nempe Conciliabula erant loca iuxta Fesium, ubi in Concilium conveniebatur. In iis quoque ius dictum: hinc eo frequens populi confluxus, sed Foris inferiora erant. Per Conciliabula Livius intellexit extra Urbem maiora ac mincra oppida et loca. in quibus ius dicehatur. Frontinus etiam in municipiorum ius ascendisse, commemorat: Sed pro conventu quocumque etiam occipiuntur. Onomasticum. Conciliabulum, sune/drion: et Glossae Cyrilli, o)/yis2 th=s2 po/lews2 Conciliabulum, Ant. Thysius, in A. Gellii locum praedictum. Quomodo Coloniae, Municipia, Praefecturae, Fora, Conciliabula distinguantur, vide Turnebum, Adversar. l. 1. c. 11. In Ecclesia, Concilia quid sint, vide infra, ubi de Synodis. De Canonibus eorum, quando colligi coepri, et qua [orig: quâ] auctoritate in Ecclesia semper habiti, supria ubi de de Canonibus. De editionibus variis eorum hic [orig: hîc] quaedam aspergam. Conciliorum Generalium Provincialiumque operosa prostant volumina, editionesque variae, quarum hae praecipuae. Prima prodiit Coloniae A. C. 1530. postea Petrus Crabbe ea edidit A. C. 1551. duobus voluminibus: quem insecutus surius quatuor voluminibus illa complexus ext, A. C. 1567. Dominicus Nicolinus quinque: Severinus Binius Canonicus Colon. 8. voluminibus eadem vulgavit Colomae, A. C. 1606. et 1618. Sed et Romae Conciliorum Generalium Ecclesiae Catholicae, facta collectio est editioque Graeco-Latina, iussu Sixti V. A. C. 1608. Novissime vero Collectio Regia Lutetiae Parisiorum


page 951, image: s0951b

prodiit, 37. voluminibus, cum Indice separatim excuso, A. C. 1636. cui cum Decretalibus Romanorum Pontificum Epistolis inserta sunt Concilia Gallica I. Sirmondi, Hispanica Garsiae Loaysaei, Anglicana Henr. Spelmanni; Lemovicense, e Bibliotheca Thuana; Florentiunm, Horatii Iustiniani etc. Gerh. von Mastricht, Histor. Iuris Ecclesiastici num. 144.

CONCILIATOR olim honestum nomen; Imo Romanis LL. Adeo sancctum officium habitum est, ut nec praemii ergo aliquid facere Conciliatores, seu Proxenetas, voluerint; quod si omnino eo [orig: ] nomine aliquid capere, circumscripserunt rem certis regulis. Vide Harmenopulum proxeir, l. 4. c. 3. et Iac. Cuiacium, Observat. l. 11. c. 18. Fuere [orig: Fuêre] autem Conciliatores, qui animos ad Coniugale foedus, quo [orig: quô] nullum aliud in rebus humanis sanctius, iugumque Matrimonii subeundum, componebant. Unde conciliare proprie de Nuptiis, apud Poetas. Statius, l. 2. Theb. v. 229.

Interior sacris calet, et sonat aula tumultu
Femineo [orig: Femineô]. calta [orig: caltâ] matres cinxere [orig: cinxêre] corona [orig: coronâ]
Argolides: pars Virginibus circum undique fusae
Foedera conciliant nova --- --

Muliebre autem inprimis hoc munus. Festus, Conciliatrix dicitur, quae viris conciliat uxores et uxoribus viros. Vide Casp. Barthium, Animadversion. ad Statium d. l. Sed vox postea ad turpe Lenonum ministerium denotandum adhiberi coepit. Vopisc. in Carino, c. 16. Praefectum Praetorii --- eccidit: in eius locum Matronianum, veterem conciliatorem fecit. I. e. veterem lenonem. Hinc Conciliatrix, lena. Lucilius apud Nonium,

Aetatem et faciem, ut sage et bona conciliatrix:

Sic conciliare, pro lenocinari et lenonem agere, apud Claudian. in Eutropium, l. 1. v. 283.

Te magis ab demens, veterem si respicis artem,
Conciliare decet, etc.

Quemadmodum contra, leonnes, flagitii propudiique ministros, ad rem honestam Trogus usurpavit, pro Fecialibus et legatis. Iustinus, l. 2. c. 3. Primus Scythis bellum indixit, Vexores --- missis primo lenonibus, qui hostibus parendi legem dicerent. l. e. Legatis quos Ambasciatores infima aetas dixit, Salmas. ad l.

CONCILIUM [1] vide supra Concilia. Femineum, indigitatum Statio, l. 5. Theb. v. 90. s.

Cum subito horrendas aevi matura Polyxo
Tollitur in furias, thalamisque insueta relictis
Evolat --- --

v. 97.

--- -- clausasque domos, et limina pulsans
Concilium vocat, infelix comitatus eunti
Haerebant nati etc. --- --

Fingitur Poetae, ad imitationem eius, quod Romae fuisse arguit P. Victor in Descr. eius, ubi Senatus Muliebris velut quaedam Curia legenda datur. Senaculum certe, h. e. Mulierum Concilium seu Senatum, instituisse Antoninum Alagabalum, memorat Lamprid. c. 4. de quo vide infra.

CONCILIUM [2] Martyrum et Sanctorum in Actis Stephani III. apud Baronium, A. C. 259. num. 24. et apud Anastasium in Damaso: suna/ceis2 *martu/rwn, in Concilio Gangtensi, can. 20. alibi Confessiones, loca sunt, ubi multorum Martyrum Sanctorumque ossa requiescunt. Unde nomen Basilicae inditum apud Gaudentium Brixianum, in Tract. de Dedicat. 40. Martyrum. Ausonius in Parentalib. n. 4. v. 29.

Et modo Conciliis animarum mista piarum
Fata tui certe nota nepotis habes, etc.

Quae quomodo adornari consueverint, docet ad Heliodor. Hieronymus, Hoc idem possumus et de isto dicere, qui Basilicas Ecclesiae et Martyrum conciliabula diversis floribus et arborum comis vitiumque pampinis adumbravit, apud Dominic. Macrum, in Hierolex. Vide quoque Car. du Fresine, Glossar.

CONCINUS Florentinus, Marchio Ancraeus, incantamentis acquisita [orig: acquisitâ] Mariae reginae gratia [orig: gratiâ], Marescallus Franciae creatus, regnum totum in potestate habuit; dedit id ansam Henrico Condaeo et aliis Principibus, indigne potentiam eius ferentibus, civilis belli; sed quod terminatum captivitate Condaei et exitio [orig: exitiô] Ancraei. Hic, turbante plebe, ob carcerem illius, tot turbarum auctor, iussu Regis in custodiam ducendus, cum resistere vellet, a Vitrio Praetorii Praefecto occisus est. Mors approbata, atque tanto [orig: tantô] gaudio [orig: gaudiô] plebis excepta, ut cadaver exhumatum per plateas raptaret, laceraret, et exureret. Uxor Leonora Veneficiorum rea, capite plexa, et igne combusta est. A. C. 1614. 1615. 1616. 1617.

CONCIO [1] Graece *)ekklhsi/a, saepe cum Comitiis confunditur: Festo tamen proprie est Conventus, qui a Magistratu, vel a Sacordote publico per praeconem convocatur. Und verba illa A. Gellii, l. 13. c. 15. et Comitiatum et Contionem avocare, sic explanat Thysius: Comitatum avocare, est impedire, ne Comitia habeantur: Avocare vero Contionem est, contionem a Magistratu, qui eum advocavit, abducere. Hinc Cicer. Contiones saepe exclamare vidi, h. e. coetum, in Oratore. Et l. 15. Ep. ad Attic. 1. Brutus noster misit ad me orationem suam habitam in contione Capitolina, h. e. in coetu hominum, qui in Capitolio aderant. Gellius vocem hanc tria significare ait, l. 18. c. 7. locum suggestumque, unde verba fierent: teste Tullio [orig: Tulliô] contra conc. Metelli, ubi ait: Escendi in contionem, concursus est populi factus. Dein coetum populi assistentis: Tandem orationem ipsam etc. Ad quem locum vide Notas Iac. Oiselii ICti. Hinc Contionari, verba in contione facere. Quod qui facturi erant, surgebant, ut ex Homero


page 952, image: s0952a

et Cicerone eonstat: et coronam capiti imponebant, uti docet Lucianus, in Demonacte. Hic enim magno [orig: magnô] animo [orig: animô] et corona [orig: coronâ] redimitus, et nitida [orig: nitidâ] veste amictus, suis calumniatoribus responsurus, in contionem cum venisset, illos hisce allocutus: *eui\e\ me\n o(rw=ntes2 e)s2efanwme\non u(mei=s2 h)/dh ka)|me\ kataqu/sate, cum me sertis coronatum videatts, quim me iam sacrificatis: utrumque simul morem repraesentavit, nempe et coronandi victimas et illos qui in contione verba faciebant. Accipiebat autem, qui dicturus surgebat, coronam ab eo qui proxime dixisset. Unde Praxagora mulier, Aristophanem apud *)ekklhssaz. postquam verba fecisset, inquit,

*pr. *)/esq' h(/tis2 e(te/ra pou/le tai le/gein; *gu. e)gw/.
*pr. *)/iqi dh\ sefanou=.
Pr. Estne alia aliqua, quae velit dicere? Mul. Ego.
Pr. Ago dum coronator.

Et in seqq.

*gu. fe/re to\n sti/fanon. e)gw\ ga\r au)= le/cw pa/lin,
Mul. Cedo cornam. Ego enim rursus dictura sum.

Quo de ritu fusius dictum supra, in voce Caput Coronatum. Neque vero ii solum Coronam ferebant, qui verba ad contionem faciebant: sed et coronae virtutis aureae, in Contione dari solebant. Quem morem exprimit Aristides l(er. Orat. 4. ubi ait, victorem, qui aurea [orig: aureâ] corona [orig: coronâ] donandus erat, postquam a sacro Praecone ea res renuntiata esset, primo nominari, deinde coronari in Contione consuevisse. Vide quoque Liv. l. 13. et Val. Maximum, l. 1. c. 8. Plura vero hanc in rem, apud Car. Paschal. Coronar. l. 7. c. 2. ubi de Corona militari aurea: nec non supra ubi de Comitiis, et de formula Contionis dimittendae, apud Romanos infra verbo Discedite.

CONCIO [2] Legum, apud Conr. Urspergensem in Lothario Imperatore, loci prope Augustam nomen est; forte eius, quem Campum Martium vocabant; ubi Imperatores et Imperii Proceres convenire ac de sanciendis Legibus consultationes instituere solebant. Vide Velserum, in August Vindelicorum.

CONCLAMANDI defunctos ritus occurrit apud Statium, l. 2. Sylv. 6. cui titul. Epicedion Pileti Ursi. v. 5.

--- -- --- -- miserum est primaeva Parenti
Pignora, surgentesque nefas accendere natos:
Durum et deserti, praerepta [orig: praereptâ] coniuge, partem
Conclamare tori --- --

Et l. 9. Theb. v. 355.

At genitrix coetu glaucarum cincta sororum
Protinus icta malo [orig: malô], vitrea de valle solutis
Exiliit furibunda conus, ac verbere crebro [orig: crebrô]
Oraque, pectoraque et viridem scidit horrida vestem,
Utque erupit aquis, iterumque iterumque trementi
Ingeminat, Crenae, sono. nusquam ille --- --

Duplex autem Conclamatio observata Eruditis. Statim enim cum exspiravit aliquis, sequebatur propinquorum et amicorum eiulatus: uti de Alcestide uxore Admeti, legimus apud Euripidem,

*)/ar. *ble/yon pro\s2 h(ma=s2, ble/yon. *)alk. ou)de\n ei)m' e)/ti.
*)ar. ti/ drai=; prolei/peis2? *)alk. xai=re.
*)ad. a)pwlo/mhn ta/las.
*xor. *be/bhken, ou)k e)/t' e)s2i\n *)admh/tou gunh/.
*eu)m. l)/wmoi tu/xas2 mai=a dh\ ka/tw be/bhken.

Dein deponebatur humi, et sic deposito lacrimae porro dabantur ac oscula. Atque haec prima erat conclamatio, ei)s2 oi)mwgh/n a)naboh=sai Herodiano, l. 1. Quum postea, diebus aliquot exactis, pararetur pompa funeris, ultimo conclamabatur. Servius ad l. 6. Aen. Servabantur cadavera octo diebus, et calida [orig: calidâ] abluebantur: et post ultimam conclamationem comburebantur. Atque haec conclamatio sollennis erat, et mater crine soluto [orig: solutô] exigebat ad saevos famularum brachia planctus, Lucan. l. 2. v. 21. Tandem igni impositus deflebatur, ac dessetus dicebatur, quod cum Conclamatus non confundendum. Desid. Herald. ad Arnob. l. 5. Hinc itaque Conclamatio, velut consummatio luctus est, de qua vide porro Kirchmannum, de Funeribus Rom. l. 1. c. 13. et hic [orig: hîc] passim, inprimis supra, ubi de Cadaverum cura.

CONCLAMATOR vide supra Adminiculator.

CONCLAVE Romae vocatur locus, ubi Cardinales Pontificem electuri coeunt: Cuiusmodi Conclave primum institutum Viterbii esse dicunt, post Clementis IV. mortem. Cum enim purpurati illi Patres in Aede prius sacra, vel Sacristia aliqua soliti essent convenire indeque quottidie ad proprias aedes redire: occasione interregni, quod post dicti Clementis obitum biennium integrum, et novem insuper menses duraverat, circa A. C. 1271. transactis septendecim in deliberatione hacce mensibus, Bonaventura, inter suos pro Sancto habitus, et tunc Ordinis sui Generalis, Civibus Viterbiensibus persuasit, ut in Episcopali Palatio Collegium Cardinalium conclusum, ad Pontificis electionem vi adigerent: Quibus cum ne sic quidem conveniret ullatenus, Capitaneus Civitatis Rainerius Gattus, Conclavis Custos, tectum aule, in quo clausi illi degebant, demolitus est, ut si sub dio morari diutius illis grave esset, expedirent tandem negotium, cuius causa [orig: causâ] tantum temporis nequiquam iam insumptum erat. Manentque ad hodiernum usque diem cellularum vestigia ibi loci et in Archivo Civitatis Bulla etiamnum visitur, qua [orig: quâ] Cardinali Ostiensi, infirmitatis causa [orig: causâ], facultas exeundi concessa erat, etc. Alii tamen Cardinales loco huic sponte sese inclusisse narrant, ex Blondo, Dec. 2. l. 8. neque id primum Conclave fuisse; sed et iam ante in Honorii III. Gregorii IX. Caelestinique electione idem factitatum esse contendunt. E quibus Passarinus primum a conclusis hoc [orig: hôc] modo [orig: modô] Cardinalibus Pontificem electum fuisse Gelasium II. ait A. C. 1118 de Elect. Pontif. quaest. 11.


image: s0952b

num. 1. etc. Gregorius postea X. in Viterbiensi Conclavi electus, A. C. 1274. de Conclavi bullam sancivit: quae cum effectu aliquandiu catuisset; absque Conclavi enim post Adrianum V. electi sunt Nicolaus III. Martinus II. Honorius IV. Nicolaus V. et Caelestinus V. ab hoc ea renovata, ac tandem a Bonifacio VIII. confirmata est: a quo tempore usque ad nostram aetatem mos obtinuit. Quamdiu autem Cardinales in Conclavi sunt, tria Ordinum capita Rescripta firmant. Cum vero Papa iam declaratus est et novum, pro more, nomen recepit, fenestrali foramine fracto [orig: fractô] primus Diaconus Cardinalis crucem populo ostendit, alta [orig: altâ] voce exclamanus: Annuntio vobis gaudium magnum, Papam habemus; Reverendissimus Dominus Cardinalis N. electus est in Summum Pontificem et elegit sibi nomen N. Antiquitus vero, Scriniarius --- ascendens in altum, voce magna [orig: magnâ] clamavit ad populum, dicens: Audite cives Romani et coetus Rei publicae; Secunda [orig: Secundâ] feria [orig: feriâ] pater noster Adrianus mortuus est et proximo [orig: proximô] sequenti Sabbato Dominus Octavianus Cardinal. S. Caeciliae electus est immantatus. Placet ne vobis? Respondit Clerus et Popul. Placet. Secunda [orig: Secundâ] et tertia [orig: tertiâ] vice interrogatus, si placeret? clara [orig: clarâ] voce respondit, placet. Deinde cum bandis et alits Papalibus insignibus Papa cum laudibus in Palatio deductus est, Radevicus Frising. in vita Friderici Aenobarbi, l. 2. c. 67. ubi de electione Victoris III. apud Macros Fratres. in Hierolexico. De Conclavistarum privilegiis, vide eosdem in voce Protonotarius: uti de capsa [orig: capsâ], qua [orig: quâ] cibi illis afferuntur, infra in Cornuta.

CONCORDENSES in Constitut. Friderici Imperatoris de Haeret. dicuntur, qui alias Valdenses a Concordia Lombardiae oppido.

CONCORDES nomen quo [orig: quô] Turcae superbiunt, vide infra Islami.

CONCORDIA [1] Dea apud Romanos, cui aedem Cn. Flavius consecravit in area Vulcani, summa [orig: summâ] invidia [orig: invidiâ] nobilium, teste Livio [orig: Liviô], l. 9. c. 46. Ovid. l. 6. Fast. v. 637.

Te quoque magnifica [orig: magnificâ] Concordia dedicat aede.

Iuvenal. Sat. 1. v. 116.

Quaeque salutato crepitat concordia nido.

Ubi vetus Commentator, Templum Concordiae vetus in quo ciconia multa est. Item, Caesar et Tiberius, Deam Concordiam effingebant antiqui, iuvenculam, dextra [orig: dextrâ] craterem tenentem, laeva [orig: laevâ] nunc Cornu copiae, nunc sceptrum, ex quo fructus exire videntur, sed et imaginibus duabus dextram dextrae iungentibus, in nuptiis. Etiam olim veteres post Hymenaeum Cornicem invocare soliti erant, hocque solebant Concordiae signum dare iis, qui liberum [orig: liberûm] quaerendorum gratia [orig: gratiâ] convenissent. Etiam pingebatur, floribus cincta, dextra [orig: dextrâ] patinam cum corde, laeva [orig: laevâ] fasciculum virgarum, tenens. Nerva in nummo expressit, dextra [orig: dextrâ] lanceam, laeva [orig: laevâ] clypeum gestantem. Item proram, cum duabus manibus iunctis, et lemmate, Concordia exercituum, S. C. Angelon. in Historia Caesarum, p. 102. In aliis nummis duo cornua copiae iuncta una [orig: unâ] manu tenet, altera [orig: alterâ] vas ignibus plenum. Item poma granata, ut in faustinae et Corneliae nummis. Invicta per Geryonem repraesentatur Liv. l. 9. Plutarch. in Cornelio Graccho. Sueton. in Tiberio. Balduin. Iconologia. Nec omittendum, quod Eam lauro [orig: laurô] coronat Ovid. l. 6. Fastor. v. 91.

Venit Apollinea [orig: Apollineâ] longas Concordia lauro [orig: laurô]
Nexa comas, placidi Numen opusque ducis.

Non enim olea solum, sed et laurus pacifera est, uti ait Plinius: qua de re vide Car. Paschal. Coronar. l. 8. c. 10. Inter Abronis, celeberrimi suo [orig: suô] aevo [orig: aevô] Pictoris, opera Amicitiam et Concordiam memorat Plin. l. 35. c. 11.

CONCORDIA [2] Colonia, Fori Iulii quondam urbs, cuius hodie nihil exstat praeter paucissima tuguria. Sabellicus. Inter Altinum et Aquileiam in 10. regione Italiae Venetia, urbem et Coloniam cognomin. ponit. Hadr. Vales. Notit. Gall.

CONCORDIA [3] German. urbs inter Argentoratum et Bingium. Antonin. Kochesberg, Rhenano, Rer. Germ. l. 3. cum Nottis Ottonis ICti, et Simlero. Cluverio Drusenheim, oppid. ad confluentes Moterni in Rhenum, in Alfatia inferiore 2. leuc. ab Hagenoa in Ortum, 3. infra Argentinam. Baudrand.

CONCORDIA [4] Hispaniae Baeticae civitas, Ptol. populi Concordienses. Plin. l. 4. c. 22.

CONCORDIA [5] urbs Episcopalis inter flumina Liquentiam et Tilavemptum propius mare accedens, eodem [orig: eôdem] nomine et Episcopatus [orig: Episcopatûs] titulo [orig: titulô], hodieque clara. Ptolemaeus perperam Carnis eam attribuit, et mela longe imperitius inter Tergeste, et Aquileiam, oppida Carnorum, eandem posuit. Nomen eius apud Strab. l. 5. scribendum per Omega censet Cluverius in prima syllaba, non vero per Omicron, ut est apud Ptol. et Zosimum. Vide eum, de Ital. Ant. p. 167. Blond. l. 2. et 3. Melam, l. 2. c. 4. Leand. Ptol. etc. Attilae furorem experta est.

CONCORDIA [6] oppidul. Longobardiae, Comitatus sub Duce Mirandulano prope Secium amnem. 6. milliar. in Occasum a Mirandula. Vastata ab Attila, A. C. 452. Item oppid. German. ad Rhenum inter Brocomagum et Noviomagum Nemetum, vulgo Kochersperg, quasi Concordia montana. Simlerus et Cluverius. Vide supra.

CONCORDIA [7] nomen libri, quo [orig: quô] Euangelicornm illi, qui a Luthero appellari gaudent, mentem suam, circa Religionis Articulos, disertius expresserunt. De quo ita Laetus: In Germania, mortuo [orig: mortuô] Melauchthone, Ioh. Brentius, Iac. Andreae, Matthias Flacius, Alii, dogma de Ubiquitate corporis Christi, introduxere [orig: introduxêre] A. C. 1560. quod cum inter alia ab Academia Wittebergensi et Lipsiensi oppugnaretur, primo colloquium est institutum Aldeuburgi, A. C. 1568. praesidente Ioh. Wilhelmo [orig: Wilhelmô] Saxone. Dein Dresdae, sed frustra. Conventum ergo Torgae et ex opinione


image: s0953a

Flacianorum, Formula Concordiae conscripta, Theologis ad eam approbandam carceris, exiliique metu adactis: Scriptaque Melanchthonis iterato [orig: iteratô] ibidem conventu, condemnata sunt, A. C. 1576. Tandem moderamine adhibito [orig: adhibitô], in Bergensi Monasterio, a Smidelino, Musculo, Selneccero, Chemnitio, Chytraeo et Cornero, A. C. 1577. promulgata Formula est, Ecclesiaeque Protestantes, quae contrarinm sentirent, damnatae sunt: Casimiro [orig: Casimirô] Palatino [orig: Palatinô] Francofurn, cum Legatis variorum regnorum, de censura conquerente, Friderico [orig: Fridericô] quoque Daniae Rege sub poena exilii subscriptionem suis interdicente. Ex Hospin. in praefe. ad l. Conc. Item c. 2. 3. etc. qui addit, ea [orig: ] nocte, qua [orig: quâ] Theologi praefati Bergam venerunt, bis terram intremuisse, templumque ruinae proximum fuisse visum. Postea Flacius, ob haeresin, quadocebat [orig: quâdocebat] Originale peccatum substantiam esse, ab Ecclesiis eiectus, vagam vitam diu duxit. Ab eo tempore in Formulam hanc a Lutheranis sic dici volentibus iuratum. Vide Laetum, in Compend. Hist. Univ.

CONCORDIA [8] Canonum, dicitur Canonistis, cum in collectione et digestione Canonum, Canones diversorum Conciliorum unius tenoris et sententiae, sub uno titulo aut rubrica non digeruntur, sed citantur tantum, ut quis sciat esse concordantes (quem colligendi modum Breviationem Canonum, et ipsas collectiones Breviaria dixere Veteres) sed et cum verba concordantium Canonum ipsa recitantur: cuiusmodi collectionis exempla Mastricht ICtus exhibet. Gratianus Concordia discordantium Canonum suum opus inscripsit: eo quod, cum videret Ecclesiastica Decreta et Canones sibi invicem contrarios, diversos, dissentientes non raro, inter eos concordiam instituere sibi proposuit, etc. Vide gerh. von Mastricht, Histor. Iuris Eccl. passim, inprimis num. 306. ut et infra, in vocibus, Cresconius et Gratianus.

CONCORDIAE Regio pars terrae Australis in ultima parte Oceani Indici, a Batavis inventoribus, A. C. 1618. sic dicta. Qui tamen in regionem ipsam non penetrarunt [orig: penetrârunt], ora [orig: orâ] tantum littorali lustrata [orig: lustratâ].

CONCORDIAE Saltus Burgus in Ducatu Bituricensi, arce munitus. Vulgo Concressault. Metel.

CONCUBIENSES Umbriae populi. Plin. l. 3. c. 14.

CONCUBINA vide Abra, Dos, Pellex: it. Pallium et Zeia.

CONCURCALLUM vulgo Concressaut, vel Concresan, vetus castrum Galliae. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall. et in voce Concordiae Saltus.

CONCURRENTES in Latino Computo dicuntur Epactae Solis, quas Aethiopicus Graeco [orig: Graecô] et vetusto [orig: vetustô] nomine plinqi/on dicit. Scaliger, Canon. Isagogic. l. 1. Concurrentes, est numerus dierum numquam excedens septenarium, qui cum regularibus compositi, componunt feriam dtcrum. Dionys. Exiguus, de rat. Pasche, Concurrentium hebdomadarum ratio, de Solis cursu quae provenit, Septeno [orig: Septenô] anno iugi circuitu terminatur etc. Vide Computistas laudatos Car. du Fresne, in Glossar.

CONCUS vide infra Percussae

CONCUTIENDI Faces ritus vide infra Fax, Frondes, Osanna.

CONDABORA Celtiberorum in Hispania oppid.

CONDAEUM oppid. Normann. in Baiocensi tractu, ad Norallum amnem, inter Falaesam et Viram.

CONDALUS Mausoli Cariae Regis in Lycia praefectus, mirus pecuniae emungendae aartifex, de quo tradit Aristot. in Politicis, quod cum Lycios maximo [orig: maximô] comae nutriendae studio [orig: studiô] teneri animadverteret, occasionem sibi eam oblatam ratus, qua [orig: quâ] auri plurimum et sibi posser congerere, et ad Regem mittere, literas sibi a Mausolo alltas simularit [orig: simulârit], quibus illi iuberentur comam tondere et ad Regem mittere, si tamen mallent aliquantulae pecuniae iacturam facere, se daturum operam, ut in Graecia comae coemerentur et pro Lyciis ad Regem mitterentur. Quam conditionem Lyciis avide accipientibus, mirum dictu, quantam eo [orig: ] commento [orig: commentô] pccuniae vim extorserit.

CONDAPOLIS urbs Indiae, in regno Golcondae, cum arce permunita, in summo monte, 20. leuc. ab urbe Golconda in Orzum, 60. a sinu Bengalae in Occasum.

CONDASCE alterum cacumen montis in India tricipitis, quem Bacchus ob torridum regionis aerem cepit, inque eo exercitum suum pestilentia [orig: pestilentiâ] laborantem refecit. Ortelius nescio quo [orig: quô] auctore legit Condasbe. Nic. Lloydius.

CONDATAE Angliae urbs. Antonin. Cornaviorum, nunc vulgo Congleton, oppid. in Cestriae Comitatu ad amnem Danum, in limite Comitatus Stafford. 16. miliar. Anglich. ab urbe Stafford.

CONDATE [1] oppid. Galliae ad Ligeris et Noiani, amnis ignobilis, confluentes, in dioecesi Antissiodorensi, in finibus Senonum, vulgo Cosne sur Loire. Est autem Condate, verus nomen Gallicum, confluentes designans, quod nunc Conde, Coude, Cosne, Condac, Cuniac ac Cognat Galli dicunt. Aliud Condate memorat Aethicus, inter Mecletum et Agedincum, vulgo Montereau Fautyonne: item inter Noviomagum Lexovicum, ac Durocasim, quod est Conde, ad Itonem fluv. prope Britolium. Item Vicus in Turonibus, Cande, ad Vingennam fluv. proximus Montisorelli; nisi quod rivus aut amniculus, e Fonte-Ebraldi veniens, inter haec duo loca medius decurrit: unde de utroque vico dicitur:

Entre Cande et Montsoreau
Ne repaist brebis ne veau.

Morte Martini illustris est. Item aliud in Andicavis, ad Mandiaci rivi et Erdrae confluentes non procul a Monte Renelli, Ligere interfluente, quoque Cande dictum. Item Rhedonum caput, Ptol. vulgo Rennes en Bretaigne. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

CONDATE [2] vulgo Chana, locus est ad lacus Burgulensis in Rhodanum decursum; haud procul Sesselio [orig: Sesseliô] et Petrae castello [orig: castellô], Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Rhodanus. Item loeus Galliae in Aquitania,


page 953, image: s0953b

ad confluentes Durantiae et Insulae Libourne hodie, apud Aufonium, Ep. 6. et Paulinum, Ep. ad Eund. v. 156. Item locus eiusdem Regionis, in Brigiensi agro, Principum Borboniensium nobilissimus Principatus, ad confluentes Matronae et alterius fluvii, qui Brigiensem saltum perluit. Id. Item in eodem Regno locus, in dioecesi Ebroicensi, ad confluentes Itonis fluv. quo [orig: quô] loco [orig: locô] insulam efficit, vulgo Condet. Tandem locus in Cestrensi M. Britanniae agro, hodie Congleton, ad confluentes Dani et alterius cuinsdam fluvioli. Camdenus, in Britann. p. 486. Edit. 3. apud Car. du Fresne, Glossar.

CONDATE [3] Belgii civitas in hannonia ad Scaldim fluv. hodie Conde. Cum titulo Principatus. Transiit in familiam Borboniam, per nuptias Franc. Vindocini, cum Maria Lucemburgica, quae obiit A. C. 1547. Huius fil. Carolus, primus Dux Umdocinus, pater fuit Antonii, Navarraei postmodum Regis et Ludovici, Condaei Principis, qui pro patria et religione dnlce periculm, ratus, obiit in praelio Iarnaceno, A. C. 1569. Huic natus Henricus I. Princeps Condaeus, qui obiit A. C. 1588. pater Henrrci II. qui obiit A. C. 1646. ex Carlota Margareta Montomorantia relicto [orig: relictô] filio [orig: filiô], Ludovico [orig: Ludovicô] Principe Condaeo [orig: Condaeô], etc. Expugnata a Ludovico XIV. Galliae Rege. A. C. 1676.

CONDATESCENSE Monasterium Iurensium Monasteriorum nobiliss. et vetustissimum: cui postea Lupicinus frater Romani Lauconnense monasterium et Balmense Monacharum coenobium in eremo Iurensi adiunxit. Dein a S. Augendo Abbate nomen accepit, dictumque est S. Augendi, S. Oyen, vel. S. Oyan de Ioux. Postremo a Claudio Vesontionensi, Episcopo Monasterium S. Claudii appellari coepit, hodieque le Monastere de S. Claude appellatur. Est in dioecesi quidem Lugdaunensi, sed in Comitatu Burgundiae positum. Alterum quoque in Iura monte coenobium est, cum Abbatiae titulo, et nomen Montis servans, Ioux vel Iou. Est et vicus ad Dubim fluv. et ad Iuram montem similiter Ioux, i. e. Iura dictus. Hadr. Vales. Notit. Gall.

de CONDELMERIIS Franciscus vide Franciscus.

CONDEMNARE Terram, L. Sal. tit. 71 est fructus eius excidere: domum seu castrum, illud a fundamentis subruere. Is enim olim invaluerat mos, ut non corporis modo poena [orig: poenâ] vel morte mulctarentur rei, sed eorum agri vastarentur, vineae arboresque exscinderentur, et domus solo [orig: solô] aequarentur. rogerus Hovedenus, p. 804. Captus est Thomas Praepositus, captique sunt complices sut quidam --- Rex quidem Franciae iratus fecit domus illorum demoliri, et vineas, arboresque illorum fruct:feras extirpari. Hinc diruta Iudicis sententia [orig: sententiâ] domus, in qua Virgines aut mulieres violenter oppressae aut post factum introductae, dicitur condemntat, in Speculo Saxonico, l. 3. artic. 1. § 1. Guntherus, Ligurini l. 8.

Qui pacis iurare modum, formamque tenere
Improbus abnuerit, quae possidet omnia, vulgo
Diripienda patent, evertendique Penates, etc.

Quod damnum tamen pecunia [orig: pecuniâ] redimi potuisse, patet ex Charta Phihppi Aug. Galliae Regis. A. C. 1995. pro Communia Sanquintin. Si quis forisfactum fecerit --- Maior iudicio [orig: iudiciô] iuratorum super nos emendationem accipiet talem, quod domus forisfactionis diruetur, si eam habeat, aut pro domo ad voluntatem eorum pecunia accipietur. De redemptione vero domorum diruendarum, muri et firmitates villae resiciantur. Interdum quoque privilegio [orig: privilegiô] speciali urbium incolas ab hac aedium condemnatione exemptos fuisse, docet Car. du Fresne pluribus, in Glossar. Viget hodieque in Gallia condemnandi terras, domo, castra, facultatesque mos, in crimine laesae Maiestatis: cuius vestigia in ipsis Sacris deprehendes etc.

CONDEMNATIO apud Ael. Lamprid. in Alexandro Severo, c. 51. ubi de variis militum poenis, Si quis de via in alicuius possessionem deflexisset, pro qualitate loci, aut fustibus subiciebatur in conspectu eius, aut condemnatiom: quibusdam est pecuniaria mulcta, sed hoc [orig: hôc] sensu vocem condemnationis absolute positam nullibi reperimus. Potius, cum varia hic [orig: hîc] militarium poenarum genera recenseat Lampridius, videtur a minoribus ad maiorem ascendisse, et condemnationis vocabulo [orig: vocabulô], gravius poenae genus fustium ictu et virgarum castigatione intellexisse. Cum itaque fustes priores posuerit, tamquam leviores; mox virgas, tamquam graviores, condemnationem, tamquam gravissimam, subiunxit. Quia autem, excepto [orig: exceptô] supplicio [orig: suppliciô] capitis, nulla maior inter militares poenas quam militiae mutatio aut gradus deiectio, haec omnino nomine isto [orig: istô] intelligenda videtur. Salmas. ad loc. qui ex verbis Lampridii fustibus quidem aut virgis subiectos, qui in infimo gradu militabant: gradu vero pulsos et in ultimum detrusos, qui alicuius essent in militia loci, censet. etc.

CONDERCUM oppid. Albionis, alias Brigantum, nunc dioecesis Dunelmensis in Angliae et Scotiae confinio, apud Vallum, sive potius apud Vedram fluv. Chester upon the street, i. e. urbecula ad viam publicam, teste Camdeno [orig: Camdenô].

CONDERE apud Statium, l. 10 Theb. v. 431.

Imo, ait Amphion, Regem si tanta cupido
Condere, quae timidis belli mens ede, Pelasgis
Quid fracti exsanguesque parent? --- -

omuem sepulchralem honorem notat, uti apud Ausonium saepius Parental. Idem Papinius, eod [orig: eôd]. libr. v. 787.

--- -- Cadmum atque Amphiona supra
Conditur. --- -- --- -

Hinc Conditus, apud eundem, l. 8. Theb. v. 6. de Amphia.

--- -- --- -- neque enim ignibus artus
Conditus, aut maesta [orig: maestâ] niger adventabat ab urna,

Compositus est, uti Horatius habet, l. 1. Serm. Sat. 9. v. 28.

Omnes compositi felices! nunc ego resto.



page 954, image: s0954a

Seu sollenni ritu sepultus, de quo supra ubi de Cadaverum Cura. Quid vero sit Condere fulgur, dicemus infra voce Fulguritum.

CONDIANUS et Maximus Quintilii par Fratrum nobilissimorum et magnae dum viverent, optimaeque famae, Commodi iussu interfecti, sicque domus Quintiliorum ommis, verba sunt Lampridit, c. 4. exstincta est, quod Sextus Concliani filius specie mortis ade defectionem diceretur evasisse. Ubi a Lampridio Dio Historiam hanc fuse narrans dissentit, Condianumque hunc Sextum Maximi filium fuisse scribit etc. Sed et Fasti Condianum nominant, quem Onuphrius Consulem facit cum Praesente II. anno [orig: annô], quo [orig: quô] excessit Marcus: unde corrigendus Dio, qui *kardiano\n haber, et Lampridius, apud quem Codticacus vulgo legitur. Fuere [orig: Fuêre] autem Condianus et Maximus Consules triginta circiter, priusquam occiderentur, annis, anno [orig: annô] videl. Pii decimo [orig: decimô] quarto [orig: quartô]: habuitque Condianus cognomen Sexti, unde e fratre nepos Lampridio memoratus sine dubio idem cognomen nactus est. Opes eorundem magnas fuisse docet Historia, quam narrat Dio, de illo plano, qui Pertinace imperante in Sexti Condiani nomen invasit fortunis inhians, quae illius fuerant. Sed de his plura infra, ubi de Quintiliorum domo. Addam saltem, Condiani praefati, qui cum Praesente secundum Consul fuit anno [orig: annô], quo [orig: quô] Marcus obiit et commodus a germanico exercitu Romam rediit, postea memoriam damnatam, ipsum hostem appellatum condemnatumque, et nomen eius ex Actis erasum esse, ut idem Lamprid. narrat in seqq.

CONDICTUS nomen Canticorum. Scribit enim Henr. a Gandavo, Monachum S. Quintini in Insula, edidisse Antiphonas et Responsoria, pro festo S. Elisabethae Turingicae, lisque Hymnos adiecisse Petrum Canonicum S. Autberti Cameracens. et composuisse etiam Cantica quae vulgo Condictus vocant, apud Car. du Fresne, Addend. ad Glossarium.

CONDIENDI Cadavera mos vide supra ubi de Aegyptiaca tarixeu/sei, et Cadaverum cura; nec non infra, vocibus Cera et Mum, ut et ubi de Melle.

CONDIGRAMMA Carmaniae oppid. Plin. l. 6. c. 23.

CONDIMENTUM vide Hedysma.

CONDITA Militaria apud Ael. Spartian. in Hadriano Caes. c. 11. Laborabat praeterea, ut condita militaria diligenter agnosceret etc. sunt quae Graecis a)pi/qeta, annonae videl. in horreis reconditae, ad militarem usum, dicuntur, de quibus, praeter Symmachum, Capitolinum, Gregorium M. Ammianum, Arnobium, alios, apud quos frequens eorum mentio, vide titulum Cod. Theodos. de Condictis in publicis horreis et Ep. 16. inter Francicas Histor. Franc. Tom. 1. Annonariae nempe illae species, militibus erogandae, asservabantur in limitaneis civitatibus, et prout magnae aut parvae illae urbes essent, plurium aut paucorum mensium habebant condita. Eligebantur autem huic fini limitaneae potissimum urbes, quod longe maior pars militum in limitibus constituta esset, quibus annona eroganda promebatur, ex horreis publicis, quae ibi erant. Unde tam frequens mentio in Cod. Theodos. primipilartorum ad pascendos milites ad limitem sollenniter destmatorum. Ex limitibus vero, vel imitaneis urbibus ad castra deferebantur species annonariae, per viciniores limitis provinciales, militesque in limitaneis castris constiruti, duas alimoniarum partes ibidem de conditis sumebant, tertiam ipsi vehere cogebantur, l. Iuliani Cod. Thcodos. de erogat. milit. ann. Erantque illae, praeter frumentum. vinum, acetum, lardum, hordeum, foenum, paleae, quae conditorum appellatione potissimum venisse, docet Capitolivus in Gordiano III. c. 28. Cum itaque per provincias iter faciebat Imperator, totius militaris annonae ratio coram illi exponebatur, atque etiam dei/gmata oculis eius subiciebantur: quae posterior aetas appelavit probam: et h. e. quod de Hadriano refert Spartianus: ad quem vide Salmas. ac Casaubon. et infra, ubi de voce Horrea: Hinc, apud recentiores Condita dicitur locus certus, territorium, villa: forte quod ibi militaris annona olim recondi solita fuerit, car. du Fresne, Glossar. etc.

CONDITIO apud Arnob. adv. Gentes, l. 3. Libertatem ingenuam abrogare, et servitutis conditionem imponere: proprie et e Iurisconsultorum loquendi more. Zeno Veron. Sermone de Avaritia 2. Sed haec non ad vos Fratres, quorum largitas provinciis omnibus nota est. A vobis multi redempti: multi edictis feralibus liberati: multi conditionibus exuti gratias agunt: vestrae domus peregrinis omnibus patent, et quae seqq. Unde Conditionales, qui certis conditionibus operas suas locarunt [orig: locârunt]. Tertullian. de Idolol. c. 12. Opera et Conditionalis eram: ubi Conductionalis legentes alios refellit Desid. Heraldus, Animadvers. ad. Arnobii locum. Occurrit vox apud eundem Auctorem infra, ubi Neptunum et Apollinem quondam Ilium muris conditione adiuncta [orig: adiunctâ] cinxisse ait. Aliter vero idem eam usurpat, l. 7. ubi ridens Gentilium in sacris suis cautam nimis et conditionibus certis limitatam erga Deos agendi rationem, Nonne insigniter, ait, dicendum est laedt, qui honorem accipere cum conditione cogetur? Nempe, quum consecrabant quidquam, leges semper et conditiones expresse addebant, quibus pietas sua circumscriberetur, ut ex pluribus Inscr. constat: ovarum una haec ap ud Desid. Heraldum, ad Arnobii loc. IUPITER. OPTIME, MAXIME. QUANDOQUE. TIBI. HODIE. HANC. ARAM. DABO. DEDICABOQUE. OLLIS. LEGIBUS. OLLISQUE. REGIONIBUS. DABO. DEDICABOQUE, QUAS. HIC. HODIE. PALAM. DIXERO. Vide quoque infra ubi de Inferio Vino.

CONDITOR pro Auctore, Conditor gentis, apud Statium, l. 5. Theb. v. 712.

--- -- --- -- tu gentis conditor Evan.

Conditor Urbis, in titulis Romanorum, quo [orig: quô] appellari summae laudi ducebatur, Plut. in Camillo, l. 4. Barthius, ad Claudian. Manl. Alii. Non enim solum Auctor, sed et Instaurator Servatorque imo talis aliquando potius, sic dictus est. Statius, l. 10. Theb. v. 785. de Menaeceo,



image: s0954b

--- -- --- -- subit agmine longe [orig: longê]
Colla inter Iuvenum, laetisque favoribus omni
Concinitur vulgo, Cadmum atque Amphiona supra
Conditor -- bi sertis, hi veris honore soluto [orig: solutô]
Accumulant artus --- --

Ubi Scholiast. Instaurator, Servator. Qui servando urbem condidit. Neque aliter Lutatius. Sic omnino de Roma Manilius praefatus, a Camillo servata [orig: servatâ], qui et alter eius Conditor laudabatur, l. 1.

--- -- --- -- Romamque Camillas
Servando posuit, Brutusque a Rege receptae
Conditor, et Pyrrhib per bella Papynius ultor

Pariter servando Syracusas conditisse Marcellum, canit Silius Italicus, l. 14. v. 682.

--- --- --- --- aemulus ipse
Ingenii Superum [orig: Superûm], servando condidit urbem.
Ergo exstat saeclis, stabitque immane tropaeum.

Et de Timoleonte Corn. Nepos, c. 3. Civitatibus leges liberatemque reddidit, et maximo [orig: maximô] bello [orig: bellô] tantum otti Insulae conciliavit, ut hic Conditor Uribum earum, non illi, qui initio deduxerant, videretur. Hinc Eunuchnm Eutropium Tertium Constantinopolis Conditorem proclamatum, dolet Claudianus, l. 2. in Eum, v. 83.

--- -- --- -- Quod tertius Urbis
Conditor: hoc Byzas Constantinusque videbunt?

Ad quem vide Barthium, nec non eundem, Animadversion. ad Statium, 1. 3. p. 1253. ut et infra, in voce Soter. Sed et Conditor, a)lei/pths2 i(/ppwn, in veter. Glossar. habuit enim et Circus suos aliptas, quos Conditores factionum Latini vocant. A condiendo: quomodo de Gallieno Trebellius ait, c. ult. Gallienus cum suis semper flavo crinem condiit, pro eo, quod paulo ante dixerat, Crinibus suis auri scobem adspersit. Vide Salmasium, Not. ad Treb. Pollionem in Gallienis, et Vopiscum, in Saturnino.

CONDITORIUM apud Sueton. Aug. c. 18. Per idem tempus conditorium et corpus Magni Alexandri, cum prolatum (Alexandriae) e penetrali subiecisset oculis (Augustus) corona [orig: coronâ] aurea [orig: aureâ] imposita [orig: impositâ] et floribus aspersis veneralus est: quibusdam est, quam Strabo, l. ult. pu/elon vocat, arca videl. olim ex auro, postea e vitro, in qua servatum Alexandri corpus. Casaubono potius, quem pei/bolon Strabo idem appellat, locus scil. urbe media [orig: mediâ] sepulturae Regum destinatus, quem *sh=ma vocarum esse, ex eodem discas, ut et Didymo in proverb. *eu)/nous2 o( sfa/kths2. Quo [orig: Quô] sensu Petronius, Iacuerunt, ait, ergo una praeclusis conditorii foribus. Coerte media urbe Alexandriae fuisse conditorium Alexandri, etiam ex hodierna specie illius semirutae urbis potest constare, si fides adhibenda Leoni Africano, qui illud magno [orig: magnô] concursu peregrinorum Mahumedanorum et frequentibus eleemosynis hodieque celebrari, refert, l. 8. Apud Marcellinum, l. 31. c. 18 ubi de Thracia loquitur, Conditoria frugum occulta, scrobes sunt subterraneae, vel speluncae, vel cryptae, vel putei, in quibus triricum etiam ad 50. annos incorruptum poterat servari. *seirou\s2 Thraces ac Cappadoces vocavere [orig: vocavêre], teste Varrone, de Re Rust. l. 1. c. 57. Vide quoque Vitruv. l. 6. c. 8. columellam, l. 1. c. 6. Plin. l. 18. c. 30. Athenaeum, l. 4. c. 3. ibique Casaubonum, Hesychium, nec non infra voce Siri. Hodieque in Hungaria vina frumentaque sic recondi, usitatissimum, Freinshemius ad Curtium, l. 7. c. 4. ubi de Bactrianis hic loquens, Siros ira sollerter abscondisse Barbaros, ut, nisi qui defoderent, inveniri non possent, ait.

CONDITUM apud Lamprid. in Heliogab. c. 21. Condito [orig: Conditô] piscinas et solia temperavit, vini seu potionis genus est, aromatibus et aliis odoriferis fragrantibusque rebus variis concinnatum, Car. du Fresen. Casaubono vox haec modo latius patet, et rosatum, absinthiatum, ac quod proprie condinun dicebatur, comprehendit, aliquando angustius, ut peculiatem speciem denotet. Et quidem Conditum ho [orig: ] modo [orig: modô] accptum idem, aut pene idem, ac mulsum est. Cael. Aurelianus, Tardar. Passion. l. 5. c. 1. Diocles probat conditum bibendum, quod plerique Latini mulsum vocant. Differunt tamen, si rem spectes diligentius, tria haec, Conditum, melitites, vinum et oenomeli sive mulsum. Vide infra Mulsum. Sed veteres Latini appellationem Conditi cum re ignorarunt [orig: ignorârunt]: ac videntur Medici, qui Romae faciebant Medicinam, id nomen excogitasse [orig: excogitâsse], ut quorum in libris *kondi/tou frequens mentio; cuius multiplex compositio, ad diversas morborum species, exhibetur inprimis, l. 3. Aetii et in sect. 29. Nic. Myrepsi. Vulgo autem Latinis et Graecis conditae potionis appellatio, est conditum. Notum Epigramma Palladae, cuius initium, *kondi/tou moi dei=. Etiam apud Hebraeos, qui e)n th=| diaspora=| scripserunt inter Graecos et Romanos, [gap: Hebrew word(s)] Conditum, delicatissimae potionis species est. Citat enim Nathan Iustus, ex antiquo Paraphraste, verba Legis similia sunt condito: sicque interpretatur, Quid est conditum? quod fit ex melle, vino et pipere. Recte: nam et in 8. *gewponikw=n conficitur simillime ex pipere, melle Attico et Vetere vino atque albo. Vide Casaubon. Not. ad. Lamprid.

CONDITURA Veneta, apud Lamprid. in Eod. c. 24. Pisces semper quasi in marina aqua, cum colore suo coctos. conditura [orig: conditurâ] veneta [orig: venetâ], comedit. Quibus verbis singulare quoddam artificium denotatur Cocorum, qui Alagabalo ministrabant: pisces enim ita parasse [orig: parâsse], utnon alio [orig: aliô] colore mensis inferrentur, quam quo [orig: quô] essent vivi, cum in aquis maris versarentur. Atque hanc vocat Lampridius Condituram Venetam, sic dictam a colore veneto, qui idem est vel affinis admodum colori maris sive tw=| sqalassoeidh=|. Casaubon. ad l. De Conditura herbarum et fructuum, vide infra in voce Hedysma.

CONDIVINCUM vulgo Nantes, Urbs Episcopalis Britanniae minoris. Ptol. et Caesar. Ad Ligerim fluv. verlus ostia, ampla, munita, cum castro. Vide Nannetae.