CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CONFESSIO [2] praeter commune hoc significatum, varia notat in Ecclesia Romana. Namque in Ceremoniali Episcop. l. 1. c. 12. Locus est, qui plersque Ecclesiis sub maiori altari esse solet, ubi SS. Martyrum corpora requiescunt; alias Martyrium, kata/basis2 Theophani, p. 362. quod ad eam per gradus aliquot descensus pateret. Vide supra Concilium Martyrum, et infra Descensiones. Apud Anastasium, pro ipso Confessionis seu Altaris ornamento sumitur, in S. Hilario: Confessionem S. Iohannis Baptistae fecit ex argento etc. Apud Ioannem Archidiac. Barensem de Invent. S. Sabini, c. 1. Basilicam vel potius Oratorium designat. Porro, orationem significat, quae a voce Confiteor vulgo incipit, de qua Card. Bona, Rer. Liturgic. l. 2. c. 2. num. 5. Item locum in aede sacra, ubi Sacerdos, priusquam ad Missam celebrandam accedat, confessionem seu exomologesin pronuntiat, apud Beletum, de Div. Offic. c. 53. Cellulam quoque, in qua Presbyteri confessiones excipiebane, apud Hariulfum, l. 4. c. 27. Insuper emolumentum, quod ex confessionibus Sacerdotibus obvenit, apud Goffridum Vindocin. l. 3. Ep. 40. Tandem paenitentiam, quae per Confessionem iniungitur; maxime eam, quae exigitur in Monasteriis apud Sanpirum Episcopum Astoricensem, in Ordonio II. Adelsonso aera [orig: aerâ] 964. alibi. Vide Car. du Fresne, in Glossar. et Macros Fratres, in Hierolex. Hinc Confessa, in vetere Epitaphio, apud Ant. Ypezium, Chron. praefato, Tom. VI. p. 17. In hoc recluso lapide requiescit samula Dei Ildontia defuncta, Confessa, septimo [orig: septimô] Kalendas Septembris, aera [orig: aerâ] centesima [orig: centesimâ] prima [orig: primâ] post millesimam, alibique: Monialis est, quae Confessionem seu paenitentiam egit in Monasterio, apud Car. du Fresne, Glossar. In eadem Communione, Confessiones dare, dicebantur Monachi vel Canonici, qui ad Primam canendam in Ecclesia convenientes, completo [orig: completô] ipso [orig: ipsô] officio [orig: officiô] ante Psalmum 50. vicissim donabant Confessiones suas, dicentes: Confiteor Domino, et tibi Frater, quod peccavi in cogitatione et opere, propterea precor te, ora pro me: illo [orig: illô] respondente, Misereatur tui Omnipotens Deus etc. Vide Chrodegangum Metensem in Reg. Canonic. c. 18. Sed et Confessiones dare dicebantur, qui ad exomologesin ad Presbyteros accedebant. Vide Car. du Fresne, d. l.

CONFESSIONES Pontificum Romanorum pars quoque Canonici Iuris. Cum enim solerent Pontifices, quando ad dignitatem hanc promovebantur, fidei professionem edere, ut nos docet, c. 8. Sancta octo. dist. 16. cuius inscriptio est, Item ex diurno libro Professio Pontificis; vide quoque infra Synodica Epistola: etiam ex illis tandem Canones in Decretum relati sunt. Hinc ad verba modo dicta Romani Correctores notant, Integram professionem fidei, quando quis in Pontificem Romanum promovebatur, refert Deusdedit Cardinalis in collectione Canonum, quae servatur in Bibliotheca Vaticana, apud Gerh. von Mastricht, Histor. Iuris Eccl. §. 405.

CONFESSIONIS Ritus a Nectario, Presbytero Paenitentiae Praefecto sublatus est, A. G. 390. Constantinopoli, eo quod matrona quaedam nobilis, hac [orig: hâc] occasione, in templo a Diacono polluta esset: cuius exemplum mox totus Oriens secutus est. Mansit nohilominus in Occidente, et tandem in Confessionem Auricularem abiit. Vide Socrat. l. 5. c. 8. et 19. Sozom. l. 7. c. 16. etc.

CONFESSOR apud Ambrosium, l. 2. ad Imperator. Gratianum, Paulinum, Ep. 28. sub fin. etc. qui martyrio [orig: martyriô] vitam pro Christo, quem palam confessus erat, finiit. Apud alios, qui Christum palam coram fidei hostibus confessus, cruciatus quidem tormentaque varia sustinuit, sed iis superstes tranquillam obiit mortem, Cyprian. de Simpl. Praelat. Serm. de Lapsis 5. etc. Unde Episcopis, qui Nicaenae Synodo interfuere [orig: interfuêre], Alexander Monach. *(=wn oi( pleistoi h)=san o(mologhtai\ kai\ si/gmata tou= l)hsou= e)n tw=| sw/mati perife/rontes2, Quorum plerique Confessores erant, et stigmata Iesu in corpore suo circumferebant. Obtinuit postmodum usus, ut hoc [orig: hôc] elogio [orig: elogiô] insignirentur, quotquot sanctam vitam laudabili exitu terminassent [orig: terminâssent], Egbertus Archiepiscopus Eboracensis in Excerptis, c. 28. Hodie in Communione Romana Confessores dicuntur Monachi, qui, pro exkpiandis delictis confessionem seu paenitentiam, abdicata [orig: abdicatâ] vita [orig: vitâ] saeculari Monasticam ineunt. Item Cantores et Psalmistae, qui sunt in inferiori Clericorum gradu, in Orat. Feriae 6. maioris hebdomad. Acolythis, Exorcistis, Lectoribus, Ostiariis, Consessoribus etc. quibus id nominis datum hic ait Menardus, quod confiteri passim in S. Scriptura est, laudes Dei decantate, etc. A Confessoribus secundo [orig: secundô] loco [orig: locô] recensitis Confessoriae literae dicebantur, quas illi lapsis dabant, ut pacem ab Episcopis acciperent, iusque Communionis recuperarent, relaxata [orig: relaxatâ] scil. iis paenitentia [orig: paenitentiâ] praescripta [orig: praescriptâ]. Qua [orig: Quâ] Confessorum benignitate cum lapsi abuci inciperent, statuit Eliberitanum Concilium, can. 25. ut pro Confessoriis darentur Communicatoriae, de quibus supra: plura vero in hanc rem vide apud Car. du Fresne et Macros Fratres. Duo autem Confessorum huiusmodi geneta habebantur olim, uti docet Auctor libri de duplici Martyrio: Alii namque tormenta patiebantur; alii etiamsi torti non essent, in minis tamen mortis confessi sunt Dominum Iesum, parati etiam subire tormenta et mori potius, quam Christum negare. Reliqui vero Christiani, qui in persecutione fidem servarunt [orig: servârunt], Stantes communi vocabulo [orig: vocabulô] dicebantur, at qui aliquo [orig: aliquô] modo [orig: modô] negaverant, Lapsorum nomine notatisunt. Aliquando tamen et ad Stantes, Confessorum extensa appellatio est. Sed et inter Confessores numerati, qui bonorum suorum iacturam, vel exilium vel contumelias, vel quamcumque aliam afflictionem, propter Christum, aequo [orig: aequô] animo [orig: animô] toleraverant, uti videre est, apud Cyprianum, l. 1. Ep. 5. Plura hanc in rem vide apud Forbesium ubi supra, l. 12. c. 3. §. 1. et seqq. et infra voce Extorres. Quo [orig: Quô] vero tempore in Consessorum memoriam festa institui coeperint, dicemus ubi de Festis.

CONFICERE sacra apud Romanos veteres vox. Hinc confectum Latiar, seu Latinum sollenne, velfacrisicium, in Albano monte, Latiari Iovi apud Cicerovem, ad Q. Fratrem l. 2. Ep. 4. extr. Dies erant duo, qui post Latinas habentur religiosi: coeterum, qui confectum erat Latiar, erat exiturus. Ubi significat Cicero, se scripsisse hanc Epistolam prope occasum Solem illo [orig: illô] die, vel exeunte et

decedente illo [orig: illô] die, quo [orig: quô] Latinae Feriae erant confectae. Sic confectae Latinae, apud Lucan. l. 1. v. 550.

Nec non Iliacae Numen quod praesidet Albae,
Haud meritum Latio sollennia sacra subucto,
Vidit flammifera [orig: flammiferâ] confectas nocte Latinas, etc.

Ioh. Frid. Gronov. Observation. l. 4. c. 25. Alias verbi notiones, vide supra in voce Confectores, Item Bruma confecta: uti de verbo poiei=n, conficere, in S. Cenae institutione adhibito, infra ubi de Pane Eucharistico.

CONFINIA in tutela Numinum quoque olim fuere [orig: fuêre]: Mercurii imprimis, qui sub nomine *er(mai/wn, seu *(emai/wn lo/fwn, cumuli nempe lapidum in via positorum, tum cultus est. Tibullus, l. 1. El. 1. v. 11.

Nam veneror, seu stipes habet, desertus in agris,
Seu vetus in trivio florida serta lapis.

Sed et Iuppiter aliquando regiones disterminavit, uti patet ex fragment. Epigrammatis apud Demosth. Orat. de Halon.

--- -- --- -- --- -- a)mmori/hs2 de\
*au)tos2 a)/nac maka/rwn e)s2i\ me/sos2 *kroni/dhs2.

Certe hominum existimatio fuit, Confinia seu Limites, aut Collimitia, usque eo esse in tutela Numinum, ut in iis Templa hinc inde aedificarentur. Ubi vero Templa non erant, hinc inde staruebantur columnae, quarum utramque vocabant o(/ron, e)n h(=| e)kexa/rakto to\ xre/os, kai\ o( xrh/s2hs2, in qua insculptum erat debrtum et foenerator; sicut locum inter utrumque medium ac liberum, a)/s2ikton, i. e. nullis punctis notatum, aut nulli debito obnoxium. Sic memorat Strabo, l. 5. quarundam urbium Campanarum Confinia discriminari duabus aedibus Fortunae, ex utroque latere viae Latinae. At cum nec Templa, nec columnae adessent, saltem ibi kera/des2 cumulabantur, h. e. cumuli minutorum lapidum; quasi in hoc aggestorum, ut essent rermini, discriminarentque ac tuerentur, quod cuique proprium, ab alievo: qui quidem lapidum acervi vocabantur quoque e(/rmakes2, nempe li/qoi seswreume/noi ei)s2 mh\n tou= *(ermou=, lapides aggerati in honorem Mercurii, de quo more vide hic [orig: hîc] passim: Plura autem hanc in rem, apud Car. Palchal. Coronar. l. 4. c. 4. ut et infra, ubi de Terminis. Cum vero saepe in istiusmodi Collimitiis praedonum licentia im pune vagaretur, prompto mox in alteram partem perfugio [orig: perfugiô]: mos obtinuit apud Anglos Scotosque, ut potenti alicui vicino utrique limitanei in clientelam se tradant, cuius auctoritate ac potentia [orig: potentiâ] ab istiusmodi iniuriis vindicentur: vicissimque tributum ei pendant, quod, quia pro pendentium tenuitate aere vel obsoniis plerumque praestatur, Blackmale appellatum esse, infra dicemus, in voce Mallia.

CONFIRMARE Populum dicitur in Ecclesia Romana Archidiaconus, Diaconus aut Subdiaconus, dum post porrectam a Sacerdote Eucharistiam, eidem Dominici sanguinis symbolum hauriendum praebet, Ordo Roman. vide Rabanum, de Institut. Cleric. l. 1. c. 29. et Amalarium in Eclogis sub fin. In eadem Ecclesia Confirmatio unum est ex quinque Sacramentis, de quibus illis cum reliquis Christianorum controversia est. Subiungunt eam Bapcismo illamque administrat Episcopus iam baptizatis, sed aetate provectioribus: quorum frontibus certis verbis ac ritibus, olei vel balsami liquorem in Consignarorio, vide mfra, an Sacrario, allinit, unctosque leviter alapa [orig: alapâ] caedit, in Christianae militiae rudimentum. Eius originem vetustiores ex Scholasticis Concilio Meldensi adscribunt: alii autem Chrisma illud a Christo ipso, vel saltem ab Apostolis institutum aiunt. Sed ritus huius vix ulla vestigia ante saeculum II. illudque iam praeceps. Et quidem Veteres quod attinet, illorum Chrisma rituserat, Baptismo adiunctus: quem in peculiare Sacramentum, quod multis post Baptisinum aunis plerumque ministratur, Ecclesia praefata commutavit. Dum nempe unctio illa paulatim a Baptismo separari coepit; cum vel ab haeresi venientes, non novo [orig: novô] Baptismo [orig: Baptismô], sed unctione, vel manuum impositione, in Ecclesiae communionem reciperentur, vel qui urgeute necessirate a Laicis vel alioqui a Diacono aut Presbytero baptizati erant, postea ab Episcopo vel ungerentur, vel mano simpliciter imposita [orig: impositâ] coufirmarentur etc. Franc. Burmannus, Synopsi Theol. Christ. Part. 1. l. 7. c. 10.

CONFIRMATORES Testes, in Aragonia, rcentiori aevo [orig: aevô] dici coeperunt Optimates, quos Ricos homines et Seniores prisca aetas vocavit: Magistratus item et Sacrorum Praesules: cum nomina sua instrumentis, ab altero restium genere, qui Visores et Auditores appellabantur, iam roboratis, ad temporis notationem inducendam, subscribebant. Quod cum primum in sollennibus tantum Regum aut Principum privilegiis adhiberi consuevisset, postea paulatim ad privatorum quoque negotiorum contractus defluxit, Hier Blanca, Rerum Aragonic. Commentar. in Praef. apud Car. du Fresne, Glossar.

CONFITENDI Presbytero Poenitentiario consuetudo orta iuxta Sozomenum et Socratem tempore Decianae persequutionis, circa A. C. 253. concitatae. Tum enim Episcopi tau/thn th\n prosqh/khn, i. e. hoc additamentum, veteri Canoni adiciendum pro tempore censuerunt, ut ait Socrates, quo lapfos in ea persequutione facilius averterent a schismate Novatianorum, apud quos publicae paenitentiae nullus fuit usus. Finis erat, ut confitentes ad publicam hoc [orig: hôc] modo [orig: modô], si opus esset, poeitentiam adducerentur et disciplinae huius exemplo [orig: exemplô] alii similia admittere verecundarentur. Sed occasione mulieris a Diacono poliutae, et publici inde orti opprobrii,

abolita illa est, a Nectario Episcopo Constantinopolitano, quem ferme omnes Orientis Episcopi sequuti sunt. Mansit tamen, apud Occidentales, salva [orig: salvâ] fidei et charitatis compage, is mos, ut gravioris alicuius criminis sibi conscii id confirerentur Presbytero Paenitentiario, vel (ut loquitur Augustinus) Antistitibus Ecclesiae, eo [orig: eô] fine quem diximus supra ubi de Confessione: donec ab Innocentio III. sancitum, ut non solum Auditores omnia sua peccata confiterentur, sed et Presbyteri confessionem excipientes, ea omnia clam haberent, sub poena depositionis ab officio et perpetuae in arcto Monasterro paenitentiae, vide Concil. Lateran. sub Innocentio praefato celebratum A. C. 1215. can. 21. et plura de hoc ritu Veterum, apud Soyom. l. 7. c. 16. Socr. Histor. Eccl. l. 5. c. 19. et Nicephorum Callistum, Histor. itidem Eccl. l. 12. c. 28. Uti autem in Foro Ecclesiastico, sic et in Politico, Confessionem reorum publica necessaria: quam proin ut e pertinacioribus eliciant, vel extorqueant Iudices, varia excogitata sunt, inter quae tormentis nihil hodie frequentius. Alium suppeditat modum Plinius, l. 24. c. 17. sed Magicis praestigiis deturpatum, ubi is sic de herba Aglaophthide et Achaemeniode, Democritus --- ille post Pythagoram Magorum studiosissimus, quanto portentosiora tradit? Aglaophthida herbam, quae admiratione hominum propter eximium colorem acceperit nomen, in marmoribus Arabiae nascentem, Persico [orig: Persicô] latere; quae de causa et marmaritim vocari. Magos utique ea [orig: eâ] uti, cum velint Deos evocare. Achaemeniodem, colore electri, sine folio nasci in Tradastilis Indiae, cuius radice in pastillos digesta [orig: digestâ], in diesque pota, noxii per cruciatus nocte confiteantur omnia per varias Numinum imaginationes. Eandem hippophorbada vocat etc. Vide quoque cum, l. 29. c. 7.

CONFLUENTES tractus Comitatus Ruscinoneusis, versus montes Pyrenaeos et Ceretaniam, nunc Galliae, ubi oppidum praecipuum Villafranca, ad amnem Tethim, decem leucis a Perpiniano in Occasum. Item: locus in Lemovicibus, Confolans, ad Vigennae et Baranae concursum. Item ad Isarae et Rhodani, Confulens: ad Sequanae et Matronae etc. Hadr. Vales. Notit. Gall. Inter Forum quoque Tiberii Keiserstuel, et Augustam Rauracor. ubi Arola multis fluviis auctus in Rhenum decurrit, vulgo Coblentz vel Combolentz, Latin. Confluentes habemus: e quarum regione Waldshut oppid. Vide Guillimannum, p. 97.

CONFLUENTIA [1] urbs sita in eo loco, ubi Mosella Rheno miscetur, munita, et splendida, vulgo Coblentz. Sub Archiepiscopo trevirensi: Ibi Concilium A. C. 860. ad Carolum Calvum, cum Ludovico Germanico, et Lothario Lotharingiae Rege conciliandum. A. C. 922. ab Henrico Aucupe et Carolo Simplici habitum. Tom. 8. et 9. Conc.

CONFLUENTIA [2] sive CONFLUENTES vicul. Helvetiae, haud procul oppid. Clingnow, ditionis Episcopalis Constantiensis, ad quem tria Helvetior. flumina Limagus, Ursa atque Arola in Rhenum exonetantur.

CONFORMISTAE dicti in Anglia Puritanorum prudentiores, qui contra Arminianos, Socinianos, Pelagianos, Anabaptistas, Pontificios etc. Episcopalibus iuncti, acriter pugnabant, se filios Ecclesiae Anglicanae profitebantur, et ceremonias antiquas, aliaque in Ecclesia et Episcopis minus probanda, utcumque inviti, tolerabant, neque proin secessioni consentire volebant. Quales magnae animae, Whitakeri, Perkinsii, Rainoldi, alii fuerunt. Vide Georg. Hornium, Historia [orig: Historiâ] Eccles. Novi Test. Period. III. Artic. 3. §. 35. et infra ubi de Puritanis.

CONFRACTORIUM in Missali Ambrosiano, dicitur Oratio post fractionem hostiae, ut vocant, in Ecclesia Romana recitari solita, Macer, in Hierolex.

CONFUTIUS dictus Socrates Sinensis, tum quia huic su/gkronos2, tum quia morum imprimis Doctrinam excoluit. Sententias veterum Philosophorum 4. voluminibus collegit, quinto [orig: quintô] ipsemet de Moribus sententiam suam exposuit, tanta [orig: tantâ] cum nomivis fama [orig: famâ], ut quicumque postmodum Dector crearetur, Practicam eruditionem imprimis probare teneretur. Huius secta, ex tribus, praecipua est, omnesque illi Magnates Imperii dant nomen: Neque ulli alii, quam Mandarini, Loytiae, vel Literati eius Philosophia [orig: Philosophiâ] imbuti, ad summas sub Rege dignitates evehuntur. Agnovit unum Deum aliaque multa lumini naturae sanaeque rationi convenientia docuit. Trigalt. relat. Sinensi l. 1. Mota Vayerius, de Virtut. Ethnicorum p. 2. Kircherius, Sina [orig: Sinâ] illustrata [orig: illustratâ], etc. De illo sic Georg. de Sepibus: vulgo Pagodes dicitur famosissimum Sinensium idolum. Fuit is Philosophorum Sinensium princeps, cui maxime a literatis fana conduntur, quae singulis pleniluniis ac noviluniis frequentissimi adeunt Bonzi, solitis adorationibus, ceremoniis et suffitibus suum Numen veneraturi. Idolum plenum est literis et ignotis quibusdam characteribus, usque ad umblicum signatum, ut videre est in eo, quod asservatur in Musaeo Kircheriano Romae. Viele Georg. de Sepibus in Collegit Romani Societatis Iesu Musaeo, p. 7. ut et Auctorem, Oedipi Aegyptiaci. De vita eiusdem Confutii, maximi Sinensium Philosophi, eiusque discipuli Mencii, et utriusque morali Doctrina: Opus, primo contextum ex priscis omnium Sinensium Scriptorum monumentis, a Prospero Intercetta Siculo Iesuita; collaborantibus, ex eadem Societate, Rugimontio [orig: Rugimontiô] et de Complet Belgis, nec non Andrea [orig: Andreâ] Herdrick Austriaco [orig: Austriacô]: asservatur in Musaeo Kircheriano Romae. Idem in Descript: eiusdem p. 63.

CONF. in nummo Phocae, Constantinopoli notat, Car. du Fresne de inferioris aevi Numismatibus.

CONGANUS Abbas Hibernus, S. Bernardi coaevus. S. Malachiae vitam conseripsit. Simler. auct. Biblioth. Gesner.

CONGAVATA vulgo Rose-castle teste Camdeno [orig: Camdenô], oppid. vel castrum Albionis in finibus Brigantium apud Candebec, iuxta Carleolum, in Cumbria [orig: Cumbriâ] regione.