CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CORNELIUS [21] Fronto, Orator Latinus, inter Praeceptores Marci Imperatoris ut et Veri, apud Eund. c. 2.

CORNELIUS [22] Fuscus, vigens aetate, claris natalibus, prima [orig: primâ] iuventa [orig: iuventâ], quietis cupidine Senatorium ordinem exuerat. Idem pro Galba, Dux Coloniae suae, eaque opera [orig: operâ] procurationem Dalmatiae adeptus, susceptis Vespasiani partibus, acerrimam facem praetulit. Tacit. l. 2. Hist. c. 86.

CORNELIUS [23] Gallus, Poeta Elegiographus, Foroiulienis, primum summus Octavii amicus, ab eo Aegypto praepositus est, sed postea suspicione coniurationis, cum in eius odium impegisset, sibi ipsi mortem conscivit, anno [orig: annô] aetatis 44. Ovid. l. 3. Amor. El. 9. v. 64.

Euphorionem Graecum transtulit in Latinum sermonem, et amorum suorum de Cytheride libros 4. conscripsit. Fuit autem amicus Virgilii, adeo ut quartus liber Georgicorum, a medio usque ad finem, eius laudem teneret, quas postea, iubente Augusto [orig: Augustô], in Aristaei fabulam commutavit. Amavit, uti diximus, Cytheridem meretricem, libertam Volumnii, quae, eo [orig: eô] spreto [orig: spretô], Antonium euntem in Gallias est secuta; propter vod amorem Galli videtur consolati Virg. in Bucolicis, Eclog. 10. Cytheridem autem, quam deperibat, mutato [orig: mutatô] nomine, Lycorim vocavit. Ovid. l. 1. Amor. El. 15. v. 29.

Gallus et Hesperiis, et Gallus notus Eois,
Et sua cum Gallo nota Lycoris erat.

Parthenius ei sua e)rwtika\ dedicavit. Vide Euseb. Chron. an. 2. Olymp. 188. Crinit. de Poetis. Voss. de Poet. Lat. c. 2. et supra voce Cneus. Nic. Lloydius.

CORNELIUS [24] Gallus, in bello Perusino mortuus, necessarius Propertii, l. 1. El. 21. Vide Plin. l. 7. c. 53.

CORNELIUS [26] Iansenius, primus Episcopus Gandavensis, a Philippo II. ad Concilium Tridentinum missus, plurima scripsit, inprimis Harmoniam Euangeliorum. Obiit A. C. 1576. Valer. Andreas Bibl. Belg. Raissius Belg. Christ. Sanderus, de Illusir. Gand. etc.

CORNELIUS [27] Iansenius, Episcopus Yprensis, natus A. C. 1585. in obscuro Belgii loco, Leerden. Ultraiecti primo, dein Lovanii literis incubuit, hinc Doctor, et S. Scriputae Professor, ter in Hispaniam Academiae nomine legatus. Episcopus, die natali, A. C. 1625. factus, post insignem in reformanda Dicoecesi curam, et egregia scripta; peste obiit, A. C. 1638. Scripsit commentarios in Pentateuchum, Ecclesiastem, Euangelia, etc. S. Augustini strenuus sectator, de Gratia libro [orig: librô] edito [orig: editô], Iesuitas adversarios habuit. Unde ingentes turbae, quas quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] compescere conatus sit Innocentius X. a Thoma Anglo, de censura 5. propos. Iansenii, accipe: Laborabat Ecclesia dissidus: Pars altera veritate, et SS. auctoritate subnixa stabat: altera multitudine Principum, plebisque tinmtu blandientium humanae imbecillitati vocum circumventorum stipata, ingentes tollebat ammos. Quid faceret Ecclesiae Pater? Turbulentiorem partem, concedendo illi voces suas, compescuit: Obsequentiorem blande solatus est, sensa sua illis commendando. Prior dicti pars publico [orig: publicô] instrumento [orig: instrumentô] firmata est. Posterior, (si quae sides tenerae conscientiae viris) coram Oratore Christianissimi Regis peracta est. Sectione 9. Quid sub Clemente IX. et Ludovico XIV. porro actum, apud alios quaere. Sander. Flandr. Illustr. San-Marth. Gall. Christ. tomo 2.

CORNELIUS [28] a Lapide Iesuita, scripsit in S. Scripturam commentarios. Obiit Romae, A. C. 1637. aetat. 71. P. Freherus, Theatro [orig: Theatrô] Viror. erudit. clarorum.

CORNELIUS [29] Lentulus Cethegus Consul, collega M. Boebii Pamphili an. Urb. Cond. 573. Vide et Cneus et Lucius: it. Publius.

CORNELIUS [30] Macer, ex familia Macrianorum, quum cenam in Herculis templo daret, pateram electrinam, quaein medio vultum Alexandri (Magni, Macrianis speciali veneratione culti) haberet et in circuitu omnem historiam contineret signis brevibus et minutulis, Pontifici propinavit apud Treb. Pollionem in Vita Quieti, c. 14.

CORNELIUS [31] Maluginensis, vide Lucius, et Marcus, it. Publius, et Servius.

CORNELIUS [32] Marcellus, in Hispania a Galba interfectus. Tacit. l. 1. Histor. c. 37. Eius quoque meminit idem l. 16. Annal. c. 8. Vide et Marcellus.

CORNELIUS [36] Merula, Consul, contra Boios in Galliam missus 14000. hostium caecidit. Liv. l. 35. c. 5.

CORNELIUS [37] Merula, superioris nepos, Flamen Dialis partium Syllanatum, ingresso [orig: ingressô] urbem Mario [orig: Mariô], in Iovis aede, venis suecisis se necando, mortis contumeliosae damuationem effugit. Val. Max. l. 9. c. 12. de Morte ex. 5. Vide et Lucius.

CORNELIUS [38] Mussus, Placentinus, Episcopus Bitunti, insignis Concienator, plurimas homilias edidit, Gallice versas, A. C. 1584.

CORNELIUS [40] Nepos, vir disertus, Ciceronis tempore, et Iulii Caesaris, usque ad 6. annum imperii Augusti, vixit. Hieron. in Chr. in Padi vicinia natus, an Veronensis? Leand. Alb. Romam ubi venit, Ciceronis et Attici favorem mox sensit. Vitas illustrium virorum scripsit, quarum tantum Pomponius Atticus exstat. Libris illis non modo de excellentibus Imperatoribus, sed etiam de Scriptoribus claris egit, Catone scilicet, Cicerone, Terentio, aliisque. Vide Voss. de Hist. Lat. l. 1. c. 14. De Homero locum, ex primo Chronicorum eius, adfert Gellius, l. 17. c. 21. De Cicerone quoque

seorsim eum egisse, innuti idem Gellius, l. 15. c. 28. Cornelius Nepot et rerum memoriae non indiligens et M. Ciceronis, ut qui maximus, amicus familiaris fuit, atque is tamen in primo librorum, quos de vita illius composuit, errasse videtur. Ipse autem Cicero inter Philosophos numerari vult: *kike/rwn o( *filo/sofos2 to\n politiko\n *ti/ton a)spa/zitai, inquit Ciceto ipse, l. 2. ad Attic. ep. 8. Et Philosophis ab aliis accensetur, Macrob. l. 1, Saturn. e. 24. Tullius, qui non minus professus est philosophandi stuchum, quam loquendi. Lactantius, l. 1. c. 15. M. Tullius, qui non tantum perfectus Orator, sed etiam Philosophus suit. Vide quae ipse, in Dione, de Philisto, ait, unde patet, illum vitas quoque Historicorum Graecorum: et in Catone et Annibale, unde Ducum et Historicorum Latinorum insuper historiam consignasse [orig: consignâsse], colligitur. Sed haec omnia, aevi ludibrium: Solae Imperatorum Graecorum Romanorumque superstites manserunt vitae, quas Aemilius quidam Probus, nomine suo [orig: suô], edidit, Theodosio se commendaturus. Postmodum tamen, detecto [orig: detectô] plagio [orig: plagiô], verus auctor ab eruditis erutus. Huic Valerius Catullas Veronensis opus suum dedicat, ut indicat epigramma totius operis Catulliani primum,

Vide Lambin. Praefat. ad notas suas in Aemilium Probum, et infra in voce Nepos. Nic. Lloydius.

CORNELIUS [41] Orphites, Consul. Tacit. l. 12. Annal. c. 41. l. 16. c. 12. Vide et Lucius, it. Servius.

CORNELIUS [43] Repentinus, gener Didii Iuliani, praefectus Urbis, apud Spartian. c. 4.

CORNELIUS [50] Severus, sub Augusto, inter Poetas epicos ab antiquis auctoribus relatus est. Ingenio [orig: Ingeniô] fuit magno [orig: magnô], et in scribendis versibus facili. Constat eundem fuisse in declamationibus versatum, qua [orig: quâ] in re ingenium suum, atque eruditionem maxime probavit. Quintiliano, l. 10. c. 1. versificator, quam Poeta melior habitus est. Scripsit inter alia multa, de Aetn quod Virgilio tributum, Item de bello Siculo, an Civili? Vide Scalig. animadversiones in Euseb. quod opus ab eo absolutum non est, propter immaturam mortem. Quod si absolvere potuisset, merito sibi secundum locum vendicasset [orig: vendicâsset], ut ait Fabius. Exstat eius carmen, quo [orig: quô] eleganter deflevit Ciceronis mortem. Vide Cicero, Item, Senec. Suas. 6. An et Ovid. de Ponto, l. 4. et ult. Nic. Lloydius.

CORNELIUS [54] Thuscus, delatione Mamerci Scauri, in quo Scaurorum exstincta familia est, famosus, homo quam improbi animi, tam infelicis ingenii, Seneca Pater Suasoria [orig: Suasoriâ] 2. Idem, quia pecuniam a Verio Ligure omittendae delationis ceperat, in Insul. interdicto [orig: interdictô] igni atque aqua [orig: aquâ], demotus est. Tacit. l. 6. Annal. c. 30.

CORNELIUS [55] tandem de Iod, Kempi et Valerius, Mathematici insignes, etc. Voss. de Scient. Mathem. Item

CORNELIUS [56] Victorinus, Praefectus Praetorio, sub Antonio, Pio, apud Capitolin. c. 8.

CORNEOLA vel CORNALINA gemma sie Gallis dicta, doctissimis quibusdam Viris Veterum onyx videtur esse. At Onychem veram plurimas veriasque cum lacteis zonis habere venas, omnium in transitu colore inenarrabili, ait Plin. l. 37. c. 6. Corneola vero unius semper coloris est. Nam vel ad rubrum inclinat, vel prorsus alba est, et haec vulgo carior: absque ulla varietate utraque. Et quidem, quae multum rubet, licer corneolum vulgo vocitent, sardem esse Veterum plusquam certum est, quae dilutius rubet, sarda est femina. In omnibus namque gemmis, dilutioris utique coloris feminae, quam mates et nominatim in sarda, testatur Theophrastus. Marbodaeus Corneolum aquae colorem habere dicit, in qua carnes ablutae sunt. At Cornalina alba nihil minus est, quam onyx, cum nullam ex iis notis habeat, quam onychi gemmae Veteres tribuunt, ut Plinium praefatum legenti patebit facile. Versicolor enim ea et multicolor: quae varietas et poikili/a in Onychite marmore quoque est. Salmas. ad Solin. p. 564.

CORNETA in Concil. Rotomagensi A. C. 1345. can. 32. Item inhibet, ne Clerici praesertim in sacris Ordimbus constituti longas et amplas cornetas in suis capuciis deferant, sed breves et decentes; bireti species est, in cornu figuram desinens, quomodo hodie Ducum Venetorum: ex Gall. Cornette, quae vox etiamnum usurpatur pro tegumentis capitis nocturnalibus mulierum, apud Car. du Fresne, Glassar. At Cornetum, Gallis Cornet, pyxis vel turricula dicitur, quae tesseras in tabulam fundi mos, quod ut plurimum ex cornu fiat. Scholiastes Iuvenalis, Fritillus, pyxis cornea, quae *fimo\s2 dicitur Graece. Salmas. ad Vopisc. in Proculo, c. 13. et hic [orig: hîc] passim.

CORNETUS campus in agro Falisco via [orig: viâ] Campana [orig: Campanâ]. Vitruvius, l. 9.

CORNEUS Color, quem in Onychite lapide improbat Plinius, candidus est et similis vitro, qui tamen color lapidi nomen dedit, ut et gemmae. Utrumque enim a corneo unguis candore dictum, o)nu/keion gemma, o)nuxi/ths2 li/qos2. Epiphanius e)cu(/datos2 a)sta/ktou peph=xqai talem, creditum vulgo ait, h. e. ex aqua glaciali concretum: more vide. crystalli, cui sitnile vitrum est. Optimum vero et

praestantissimum quam maxime mellei, nec translucidi coloris esse, idem Plinius docet, quem vide si placet, l. 37. c. 6. et plura ad hanc rem, apud Salmas. ad Solin. p. 562.

CORNICULA inter formationes digitorum ad deridendos homines. Et quidem Viri, quorum uxores moechabantur, corniculorum ostensione, h. e. duobus digitis ad corniculorum instar erectis, deridebantur: keratari/wn dei=cin vocant LL. Longobardor. Graece versae in codic MS. Regiae Biblioth. quam contumeliam a)llaktoi=s2 e(\c rependi volunt. Vide Lucilhi Epigramm. ei)s2 kerasfo/ron *grammatiko\n apud Salmas. ad Pallium Tertullian. et infra, ubi de Manuum gesticulatione.

CORNICULARIORUM munus quorum frequens mentio in Notit. Imperii et apud alios Scriptores, Salmasio ad Solinum militare fuit, qui eos a corniculo, seu apice galeae, qui kerai/a Graecis nuncupatur, dictos adeo que cum keraiou/xois2 Hesychit eosdem fuisse, contendit. carolo vero du Fresine Exceptores fuere [orig: fuêre] et Commentarienses, ex Firmico, l. 3. c. 6. Erunt Exceptores earum sententiarum, quae de hominum capitibus proferuntur, aut Cornicularit aut Commentarienses A corniculis appellati, i. e. atramentariis: quam appellationis rarionem attigit Senator, l. 11. Ep. 36. ubi de Corniculario. Praefuit enim cornibus Sercretarii Praetoriani unde ei nomen. Eorum autem munus fuit, ad Cornua Secretarii stare et ministrate Iudici agenti, loquenti, scribenti, rescribenti, cuiusmodi fuit Caniclorum officium apud Byzantinos. Annuum fuisse illud, colligitur ex l. 8. Cod. Theodos. de div. offic. Vide quae de dignitate eorum annotat. Iac. Gothofred. ad l. 10. Cod. Theodos. de Cohort. et Iuretum ad Symmach. l. 10. Ep. 56. Sed si posterior vocis notio recentiori aevo [orig: aevô] obtinuit, nil impedit quo minus prior genuina fuerit. Certe praeter alia galearum insignia, etiam cornicula fuisse, veram nempe cornuum similitudinem aere vel ferro [orig: ferrô] expressam, clarissime colligitur ex Plinio, l. 10. c. 43. Nec non et recens fama Crateri Monocerotis cognomine, in Erizena regione Asiae, corvorum opera [orig: operâ] venantis, eo quod devehebat in silvas eos insidentes corniculo humerisque: nec non ex Plauti Cornicularia, in qua miles corniculis insignem galeam gestans traducebatur, memorata [orig: memoratâ] Varroni, de L. L. l. 4. et 6. Atque ab hoc galeae parasemo, in Militia antiqua Romana Cornicularii milites dicti, honestum scil. militum genus, beneficiarii ut plurimum Tribunorum aut Centurionem. Val. Max. l. 6. c. 1. ex. 11. Cui (M. Lectorio Mergo) Tribunus Plebis diem dixit ad populum, quod Cornicularium suum stupri causa [orig: causâ] appâsset. Eosdem corniculo [orig: corniculô] merere Sueton. ait, ubi de Orbilo N. G. mm. c. 9. quemadmodum pedibus merere dicit Mela, qui pedites militant, l. 1. c. ult. de Iaxamathis, Vide Salmas. ubi supra, p. 548. nec non Sigonium, Rosinum, Antiqq. Rom. l. 10. c. 8. extr. Alios, ut et infra aliquid, voce Ungulus. Inde Corniculum pro quolibet apice; vide de phasianis Plin. l. 10. c. 37. etc.

CORNICULARIUS ut Sigonius existimat, fuit minister Tribuni Milit. qui vigilias eius loco [orig: locô] circumibat, atque eius imperia Corniculo [orig: Corniculô] edebat. Val. Max. l. 6. c. 1. ex. 11. de Pudicitia. M. Laetorio Tribuno Militum Cominius Tribunus plebis diem ad populum dixit, quod Cornicularium suum stupri causa [orig: causâ] appellasset [orig: appellâsset]. Frontinus, Stratagem. l. 3. c. 14. ex. 1. Tamquam tribuni Cornicularius vigilias excitavit. Vide supra.

CORNICULUM Latii oppidum. Halicarnass. l. 1. Steph. *ko/rniklos, po/lis2 *lati/nwn. Et Corniculi Montes inter Ficuleam et Tibur.

CORNIFICIA [1] memoratur Capitolino, cui Pertinax Imperator infamissime dicitur adhaesisse, vide eum in Vita huius, c. 13.

CORNIFICIUS [1] Poeta et Dux, Augusto carus, iisdem temporibus in poetica floruit, quibus in scribenda historia Sallustius, Luceius, et Corn. Nepos. Ingenio [orig: Ingeniô] eleganti ac lepido [orig: lepidô] fuit, atque in scribendis epigrammatis versatus. Reprehensor Virgilii. Donat. in vita huius. An idem, cui Herennius Rhetoricam inscripsit: Cuius Catullus meminit, Epigr. 39. et Macrob. l. 1. Saturn. c. 9. et l. 6. c. 5. Sororem habuit Cornificiam, ut scribit Euseb. ad annum 1976. cuius carmen in magno pretio habebatur. Cornificina Vincentio Bellov. de mir. nat. l. 32. c. 51. Voss. de Philolog. c. 2. §. 3. Solam scientiam supra Fortunae ictum esse, dixit. Fuit etiam Cornificius amicus Ciceronis paternus et Collega, ad quem exstant multae Ciceronis ipsius Epp. l. 1. Fam. Ep. Vide et Lucius.

CORNIGER Graece *kerasfo/ros2, Bacchus dictus est, quod nimio [orig: nimiô] vini potu truces homines reddantur, et tunc, ut ait Ovid. l. 1. Art. v. 239.

Alii, quia Bacchus idem cum Sole esse censetur. Radii autem solares instar cornuum ab antiquitate expressi sunt. Vide et Macrob. in Saturnal. l. 1. c. 19. Imo et apud Ebraeos radii cornua vocantur. Nic. Lloydius, vide et voce Mitra.

CORNIX castitatis ac concordiae in coniugio Magistra habita est olim: unde solitariae Cornicis occursus, in nuptialibus auspiciis mali ominis fuit. Hinc illud, *)ekko/rei ko/rh korw/nhn, Everre sive elimina Virgo cornicem, quod habes apud Orum, Hieroglyph. et Plindari Scholiasten in Pyth. Vide et Aelian. de Animal. l. 3. c. 9. ubi narrat, ut non temere misceantur, nisi cum compare sua, eaque [orig: eâque] mortua [orig: mortuâ] viduam vitam degat superstes; atque idcirco in nuptiis, post Hymenaeum, Cornicis nomen invocari proque signo haberi concordiae in iis, qui liberum [orig: liberûm] quaerendorum gratia [orig: gratiâ] sociantur. Adi quoque Politianum, Miscellan. c. 67. et Hadr. Iunium, Miscellaneor. l. 1. c. 1. sed perperam Politianus de concordia Cornicis, intellexit illud Iuvenalis, Sat. 1. v. 116.

Nec enim rostro [orig: rostrô] cornix crepitat, sed ciconia; unde Crotalistria dicitur Publio Syro; eaque non minus concordiae symbolum erat, cum mas et femina fere in nido simul conspiciantur. Voss. de Idolol. l. 3. c. 86. De eadem ave narrat Aelian. de Animal. l. 6. c. 7. ut Rex Aegyptius Marres opera [orig: operâ] Cornicis uti fuerit solitus in literis, quo terrarum vellet, mittendis; cui proin mortuae sepulchrum, statuerit quod ad lacum Myridis, prope Crocodilorum oppidum, soleat ostendi. Aegyptiacae vanitati tribuendum, quod ibidem dicitur, Cornicem, simul ac audiisset, quo perferenda esset epistola, quae regiones transeundae, ubi quiescendum, eo prout acceperat, iter direxisse: captum haec mutae animantis excedunt, verba sunt Vossii, loc. cit. c. 98. Sed solent homines de magnis lequi maiora, ut magis sint admirationi. Etsi non ignorem, aliquos et his fidem habere; sed putare, malum Genium hanc alitem duxisse. Simile quid de Rangiferis, notissimae celeritatis in Septentrione animali, afferemus infra. Apud Posidippum korw/nh| pandoxikh=|, cornici cauponariae, h. e. in taberna cauponis educatae, comparatur Parasitus edax, in Epigramm. sepulchrali, cuius initium,

*furo/maxon to\n pa/nta *fagei=n bo/ron, oi(=a korw/nhn
*pandoxikh\n, au(/th r(w=gas2 e)/xei kapeto/s2 kl.

Cuiusinodi aves hodieque solent in tabernis cicuratae nutriti, vorax suapte [orig: suâpte] natura [orig: naturâ] animal, et quidquid obtuleris, deglutiens. De quo Epigrammate, vide Salmas. ad Solin. p. 1220. adde quae diceinus infra, ubi de S. Martini ave.

CORNU [1] proprie de quadrupedibus. Plin. l. 11. c. 37. Cornua multis quidem et aquatilium et marinorum et serpentum variis data sunt modis: sed quae iure cornua intelligantur, quadrupedum generi tantum --- Nec alibi maior naturae lascivia lusit animalium armis. Sparsit haec in ramos, ut cervorum. Aliis simlicia tribuit --- aliorum finxit in palmas, digitosque emisit ex iis --- dedit ramosa capreis --- convoluta in anfractum arietum generi, ceu caesius daret: infestaturis --- Rupicapris in dorsum adunca, damis in adversum. Erecta regarumque ambitu contorta et in leve fastigium exacuta sirepsiceroti, mobilia eadem, ut aures, Phrygiae armentis: Troglodytarum in terram directa --- Alris singula, et haec medio [orig: mediô] capite, aut naribus. Iamque aliis ad incursum robusta, aliis ad ictum, aliis aduma, aliis redunca, aliis ad iactum pluribus modis, supina, conversa, connexa, omnia in mucronem migrantia etc. Ab his ad Lunam vox trauslata, quae facie aspicitur cornuta [orig: cornutâ], Virg. l. 3. Aen. v. 645.

Inde ad Numina: quibus Gentilitas ea passim velut dignitatis, potentiae et auctoritatis symbola, tribut; Hinc Iuppiter corniger, apud Silium Italic. l. 16. Bacchus tauricornis, tauro/keros2, apud Euripidem, Bacch. act. 1. Ammon. keratfo/ros, ai)pu/kerws2, corniger et alticornis, apud eundem Silium, l. 14. etc. A quorum ultuno, lapidi nomen, Ammonis cornu, de quo Solinus, c. 30. Nam ita tortuosus est et inflexus, ut effigiem reddat cornu arietini, fulgore aureo [orig: aureô] est. Praedivina somnia repraesentare dicitur subiectus capiti incubantium. Nec vero solus Ammon in sua sede fuit cornutus: utpote circumfusus minoribus Numinibus itidem cornutis, quae, ea [orig: eâ] gente debellata [orig: debellatâ], Romam advecta fuisse, docet Prudentius contra Symmach. l. 2. Hinc et fluvii, qui inter Numina Gentilium erant, cornuti fingebantur. Vide Inacho, Statium, l. 2. Theb. de Ocinaro Lycophronem, de Tybri, Virg. l. 8. Aen. de Acheloo, Sophoclem, Trachin. de aliis alios. Omnes certe fluvios ab Oceano defluos, et in Oceanum refluos, vocari cornua, legas apud Etymol. voce *ke/ras2. Vide quoque infra Keren-happech. A Diis ad Reges Cornua translata sunt, utpote Diis proximos, Cuius generis fuere [orig: fuêre] quae Haruspex, visa in capite Cippi, regnum Latii ei portendere dixit, vide Ovid. Metamerph. Ut et illud, e media arietis unicornis fronte prominens, quo Pericli ex agro allato, Lampo vates futurum esse dixit, ut penes illum remaneret Athenis rerum summa, apud Plut. Pericle. Hinc Io cornuta, dicitur peperisse Reges Thebanos, apud Euripidem, in Phoeniss. Actu 3.

Ipsi Mosi non pauci cornua attribuunt, similitudinem videl. eorum ex radiis faciei eius assurgentium in altum, de quibus Drepanius,

Legiferum nobis monstrat et ipsa senem,
Flammea cornuto [orig: cornutô] vibrantem lumina vultu,
Gestantemque sacris iura superna libris.

Vide supra in voce Arietina cornua. Proprie autem de quadrupedibus, ut dictum. Et quidem Cornu bubulum inprimis in conviviis, apud Veteres frequens; de cuius usu pluribus agit Athenaeus, Dipnosoph. l. 11. ubi idcirco ait, Bacchum fingi keratofu=a, a multis etiam Poetis taurum vocari. Inde kera/sai, i. e. temper are vinum aqua [orig: aquâ], a)pi\ tw=n kera/twn, a cornibus, dictum est. Postea eadem auro [orig: aurô] et argento [orig: argentô] exornari coeperunt. Tandem, quum e cornibus hisce bibere desitum, forma tamen reservata est, teste Pindaro [orig: Pindarô], apud eundem, e)c a)rgure/wn kera/twn pi)nontes2, argenteis bibentes cornibus, sicque ad verorum imitationem, aurea facta sunt atque argentea, eundem in usum. Unde notum illud Historicis poculum, *ke/ras2 *)amalqei/as2, cornu copiae, dictum, cuius meminit Eustathius in Iliad. n. et de Philippo Rege idem narrat, ke/rati amicis propinare fuisse solitum: qui mos nec hodie penitus exolevit, apud Tartaros inprimis. Vide Petrum de Valle, Itiner. tom. 3. Aliosque. Et celebre est aureum Cornu Daniae Regis, regnante Christiano [orig: Christianô] IV. A. C. M. DC. XXXIX. die 20. Iul. a puella Dana Christina Svenonis

filia, in Ripensi Cimbriae dioecesi, in itinere casu repertum: quod conflatum ex obryzo purissimo, rotundum et incurvum, prona [orig: pronâ] parte pedes duos Romanos et quinque pollices longitudine aequat, supina [orig: supinâ] parte pedes 2. et unum pollicem, tam capax ut liquoris duos sextarios cum semisse capiat, de quo vide infra. Barbarae vero gentes praecipue ad Septentrionem diutissime morem retinuere [orig: retinuêre]. Plin. l. 11. c. 37. Urorum cormbus Barbari septentrionales potant: urnasque binas capitis unius cornua implent. Quod quantum sit, docet Fannius; qui amphoram ait capere duas urhas, urnam quatuor congios, congium sex sextarios. Nec omittendum mirabile Cornu a spectro Ottoni Comiti Oldenburgico oblatum, quod hodieque asservari et in illustrioribus epulis propinari, legimus. Vide quoque infra Crater, item ubi de Ibicibus. Sed et antiquitus bubulum Cornu in usu erat ad convocandos boves, unde boka/nh Graece, buccina Latinis; qui mos hodieque permanet, Columella, l. 6. c. 23. Id semper crepusculo [orig: crepusculô] fieri debet, ut ad sonum buccinae pecus, si quod in silva substiterit, septa repetere consuescat. Hinc adhibita ad convocandos cives, unde Propertius de temporibus Romuli, l. 4. Eleg. 1. v. 13.

Quod ne a Poeta confictum putes, similiter Diony l. Halicarn. l. 2. *tou\s2 dhmotikou\s2, inquit, u(phre/tai tine\s2 ke/rasi boei/ois2 e)mbuka/nontes2 e)pi\ ta\s2 enklhsi/as2 sunh=gon, Plebeios ministri quidam cornibus bovillis insonantes (quasi dicas bucinantes) ad coetus cogebant. De eorundem in bello usu, vide Vegetium, l. 2. c. 22. Ovid. l. 1. Metam. Iuvenalem, Sat. 2. v. 118. etc. quae quidem postea ex aere, at prius boum fuere [orig: fuêre] cornua. Certe inter Signa vocalia, quibus in militia opus, Cornu dicitur, quod ex uris agrestibus nexum argento, temperatumque arte ac spiritu canentis flatum emittit, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 10. c. 5. Eorum meminit A. Gellius, l. 1. c. 11. cum ait, Lacedaemonios non cornuum tubarumve signis, sed tibiarum modulis, in praeliis usos esse. In quae verba notat Oiselius ex Varrone, l. 4. Cornua dici, quod ea quae nunc fiunt ex aere, tunc facta fuerint ex bubulo cornu. Fuere [orig: Fuêre] igitur inflexa, sicut contra tubae rectum tubum sive canalem habebant. Ovid. l. 1. Met. v. 98.

Haec qui inflabant, Cornicines vel Aeneatores appellati sunt etc. Insuper ad arcus adhibita sunt: Maro, Ecloga 10. v. 59.

Ac similiter, Papinius non uno in loco, Aliique. Quid quod inter VII. Orbis miracula memoretur Delii Apollinis keratino\s2 bwmo\s2, sive ara ex cormbus; de qua illud Ovidii, Ep. ult. Heroid. Cydippes ad Acontium, v. 99.

Compacta autem illa erat, eu)wnu/mwn a)pa/ntwn, ex sinistris omnibus. Vide Callimachum, Hymno [orig: Hymnô] Apollin. Plut. de Theseo et Compar. terr. atque aquatil. item Diogenem in Vita Pythagorae. Alia fuere [orig: fuêre] Cornua Altaris, quorum mentio Psalm. 118. v. 27. Nempe Altare aeneum in Tabernaculo primum, dein in Templo Salomonico, quatuor suos angulos habebat aere munitos, qui paulo altius extra Altaris limbum extabant. Haec Cornua Altaris dicebantur, sanguinis libationi et victimarum alligationi destinata. Eadem supplices tenebant etc. Exod. c. 27. v. 1 --- 8. Nec omittendus Cornuum sacer usus, in inaugurationibus olim Regum Sacerdotumque summorum, in Israelitica gente frequentatus, qui memoratur 1. Samuel. c. 16. v. 1. Dixit Iehova Samueli --- imple cornu tuum oleo [orig: oleô] et abi --- ad Ischaium etc. Vase enim corneo [orig: corneô] servabatur sacrum oleum, quo [orig: quô] Reges Sacerdotesque inungi solebant. Ubi observantes Iudaei in Saulis et Iehu inauguratione, lenticulae solum olei, in Davidis vero cornu oleo [orig: oleô] pleni, fieri mentionem, illa [orig: illâ] utpote magis fragili Regnum minus diuturnum illogum duorum Regum; isto [orig: istô] vero Regui Davidici perpetuitatem indigitatem esse, aiunt etc. In exercitu porro vox, ut et de his pauca addam, partem illius notat, unde dextrum cornu Nabarzanes, in Darii exercitu, tuitus dicitur, apud Curtium, l. 3. c. 9. qui idem laevi mentionem facit, l. 4. c. 16. ubi ait, Darium laevum fuisse tuitum, Bessumque admonuisse; ut Massagetas equos in laevum Alexandri cornu a latere invehi iuberet. Imo pro quavis eminentia seu extremitate apud probatos Auctores vox sumitur: Cornu iugi, apud eundem Curt. l. 3. c. 4. apud Florum, l. 4. c. 2. Cornua sinus: apud Cicer. ad Atticum, utrumque portus cornu; apud Tacitum, l. 1. Annal. c. 75. Cornu tribunalis. In libris Veterum, qui circum ligneum teretem surculum vel osseum convolvebantur, hinc Volumina dicti; surculus ipse seu surculi capitula, Cornua dicebantur, quae argento [orig: argentô], auro [orig: aurô] atque ebore ornari consuevere [orig: consuevêre]; eadem laetiori fortuna [orig: fortunâ] candida, tristiori atrate erant. Unde Ovidius, in Ponto exul, l. 1. Trist. Eleg. 1. v. 7. ad librum suum, ait,

Nec titulus minio [orig: miniô], nec cedro [orig: cedrô] charta notetur,
Candida nec nigra [orig: nigrâ] Cornua fronte geras, etc.

Vide quoque infra in voce Coronis. De Cornibus tibiarum, vide supra in voce Coratatdes, et plura apud Salmas. ad Solin. p. 120. et seqq. De Cornibus Crinium, longis videlicet eorum sertis, Ibid. p. 762. etc. Inprimis vero adi de Cornibus Car. Paschal. Coronar. l. 10. c. 4. et 5. Adiciam saltem, Cornu quoque recenseri inter vasa

Ecclesiastica, apud Rornanae Ecclesiae Scriptores; hacque [orig: hâcque] etiam voce Festum Nativitatis Domini indicari, apud veteres Danos, consuevisse, quod id temporis laetitiae et exhauriendis poculis idoneum habitum sit, uti observat Wormius in Fastis Danicis.

CORNU [4] Aureum, Daniae Regis Sereniss. scriptis Olai Wormii Antiquitatum Septentrionalium vindicis clarriss. celebre est. Regnante enim in Dania Christiano [orig: Christianô] IV. A. C. 1639. puella Dana Christiana Svenonis filia, in Ripensi Cimbriae Dioecesi, Cornu Aureum in itinere casu invenit. Constat illud ex duplici lamina, quarum interior solida est et integra, laevis utreque supersicie, exterior vero non continua est, uti prior, sed ex undecim conflata contiguis quasi latis annulis, suis intemodiis distinctis, qui tamen omnes eiusdem nec sunt latitudinis, nec crassitiei: Conflatum est ex obryzo purissimo, rotundum et incurvum, prona [orig: pronâ] parte duos pedes Romanos et quinque pollices longitudine aequat, supina [orig: supinâ] parte pedes duos et unum pollicum. Linea recta ab una extremitate transversim ad aliam ducta, pedem unum continet et pollices novem. Orificium maius, ex quo bibitur, in circumferentia, pedem unum implet, in diametro pollices quatuor. minus orificium in ambitu quatuor pollices, in diametro pollicum unum cum semisse. Totum Cornu tam capex est, ut liquoris duos sextarios cum semisse capiat. Pendit uncias 99. et drachmas duas, absque globo cochleato octangulo noviter addito, qui Christiani IV. nomine insignis est. Continentur autem emblemata Circulis illins septem varia. Et quidem in primo, Homo nudus manibus pedibusque expansis, constitutus est inter serpentes duos. Item Bestia conlpicitur humano [orig: humanô] capite, cui utrinque assidet homo manibus in caelum porrectis. Ibidem avis sculpta elt piscem rostro [orig: rostrô] petens. In secundo, honesta corporis exercitia Eques exhibet, cum homine utraque manu gladios ventilante, et alio adhuc, qui arcu et sagittis instructus feram petit. Ibidem, Vir grandaevus, barbatus et Sacerdotali habitu cornu mulso [orig: mulsô] repletum habens. In tertil Circuli initio, homo est alium mactans, et crebris vulneribus afficiens, ut vult Wormius: vel mulier venefica, ex capitis necati extis vaticinans, ut Licerus. Item Centaurus, et duo homines, quorum uni lupina, alteri canina facies: ille gladio [orig: gladiô] falcato [orig: falcatô], hic securi armatus. Quo [orig: Quô] emblemate attocitas bellorum indigitari videtur. Pacis vero commoda quarti circuli caelatura adumbrat, per pastorem armenta pascentem. In qumto Circulo, homo visitur in belluinam formam redactus, astantibus serpentibus. In sexto, caput grande oculis destitutum, quasi aures quasdam praegrandes habens et inferius duas divaricationes inter bestias duas constitutem. Adsunt preater lilium, quinquies terna puncta et duplicis crucis figura; unde colligit Licetus, sub Haraldo Rege, Cornu hoc factum esse. Tum namque Christo Dania nomen dedit. In septimo ultimoque circulo, duo sunt mortuorum ossae et ab utriusque medio dependens vexillum quadratum geminum. Ibidem 9. corda punctulis notata. Quae hieroglyphica pluribus explicat Wormius laudatus in Monument. Danic. ut et Fortun. Licetus, Commentar. de Annulis Antiqq. c. 36. Qualem usum olim praestiterit, tubae vel litui in belli, an buccinae in sacris, an vasis in Regum inunctionibus, an poculi in festivis conviviis, incertum: hodie

--- -- dicatus Bromio cyathus
Regis ad mensas exhilarandas
Omine fausto [orig: faustô]
Translatur est,

Iac. Pighettus ICtus Venetus, apud Thom. Bartholinum in Append. Schedii de Armillis veter. edit. Amstelod. A. C. 1676. ubi et effigiem habes.

CORNU [6] Byzantii, seu Byzantiorum, quod et Chrysoceras Plinio, l. 4. c. 11. et Solino, c. 16. Pera nostratibus, Galata Turcis, suburbium Constantinopoleos, ab ea [orig: eâ], portu, sive sinu maris angusto [orig: angustô] divisum. Gyllius vero in suo Bosporo Sycas, et Sycodas appellatum ait. Baudrando est sinus parvus maris, seu potius pars Bospori Thracii, inter Constantinopol. et Galatam se extendens, ubi regium navale Turcicum a parte Galatae. In eum se exonerant Barbyses et Cydaris fluvii.

CORNU [8] Crucis, Graecis *ke/ras2 quoque, Iustino contra Tryph. *kai\ to\ e)n tw=| me/sw| phgnu/menon cu/lon w(s2 ke/ras2 kai\ au)to\ e)ce/xon e)sti\n, e)f' w(=| e)poxou=ntai oi( staurou/menoi. Et illud in medio (crucis) defixum lignum, ut cornu ipsum etiam eminet, in quo feruntur et quasi invehuntur qui crucifiguntur: pars fuit crucis apud Veteres sedile nempe, seu lignum, quod, a medio staticulo eminens, insidentem sustinebat cruciarium. Unde e)f w(=| e)poxei=sqai, invehi, seu inequitare illi crucifixos ait: requiescere in eo. Irenaeus, l. 2. c. 42. Ipse. habitus crucis fines et summitates habet quinque: duos in longitudinem et duos in latitudinem, et unum in medio, ubi requiescit qui clavis configitur. Quae duo loca Lipsium, de cruce l. 2. c. 10. non bene de suppedaneo exposuisse, cum ex hoc in sedile seu cornu ascenderint, crucifigendi, docet Salmas. ut videbimus infra voce Suppedaneum.

CORNUA Victimarum deaurandi mos ut gratiores essent Numinibus, apud mortalium antiquissimos obtinuit. Certe Nestor illi Homericus, divinam rem Palladi facturus bove, ait ad eam Odyss. g. v. 382.

*soi\ d' au)+ e)gw\ r(e/cw bou=n h)/nin eu)rume/twpon,
*)admh/thn. h(\ ou)/pw u(po\ zugo\n h)/gagen a)nh/r.
*th\n toi e)gw\ r(e/cw xruso\n ke/rasin perixeu/as2.
Tibi autem sacrificabo iuvencam, lata [orig: latâ] fronte
Indomitam, quam nullus sub iugum duxit vir.
Hanc tibi ego sacrificabo, aurum cornibus circumfindens.

*ei(=s2 d' au)= xrusoxo/on *laerke/a deu=ro kele/sqw
*)elqei=n, o)/fra boo\s2 xruso\n ke/rasin perixeu/h|.
Unus iterum aurificem Laerceum huc iubeat
Venire, ut bovis aurum cornibus circumfundat etc.

Quem locum videtur Plutarchus imitatus in trinmpho Aemilii Pauli, ubi loquitur de centum viginti bobus, qui in pompa sunt ducti. Etsi ibi deauratis cornibus more receptissimo [orig: receptissimô], additae sunt coronae, *meta\ de\, tou/tous2 h)/gonto xruso/kerw trofi/es2 bou=s2, e(kato\n ei)/kosi, mi/trais2 h)skhmen/oi kai\ ste/mmasin. At post hos ducebantur auratis cornibus boves, centum viginti mitris ornati et coronis. Unde auratae ac auratiores hostiae dicebantur. Tertallian. de Idol. Negas te quod saeis, colere? Sed illi non negant, quibus hanc saginationem et auratiorem et maiorem hostiam caedis. Qui idem de hoc ritu, de Coron, mil. Ecce annua, inquit, votorum nuncupatio quid videtur? Prima in principtus, secunda in Pratoriis --- Hunc tibi Iuppiter bovem cornibus aure [orig: aurê] decoratis vovemus. Vide quoque Ioseph. Antiqq. Iudaic. ubi de dono Alexandri M. Iudaeis facto, poitquam Iaddus Sacerdos summus Regis iram mitigasset [orig: mitigâsset]: Antiochi item etc. Observatum autem hoc tantum fuisse in maioribus hostiis sive Superorum sacris, Plinius tradit, l. 33. c. 3. Itaque cum Val. Flaccus de Inferorum sacris ac minoribus hostiis agens Argonautic. l. 1. v. 89. inquit,

--- -- dabit auratis et cornibus igni
Colla pater, niveique greges altaria cingent.

Poeticae condonandum esse licentiae, iudicat Iac. Ouzelius, Animadversionib. Minucianis, p. 208. quem vide, at plura hanc in rem apud Car. Paschal. Coronar. l. 4. c. 16. et Sam. Bochart. Hieroz. Parte prior. l. 2. c. 32. uti de Cornibus tauri, quibus taurboliati fecerunt, consecratis, aliquid dicemus infra ubi de Taurobolio.

CORNUBIA [1] regio Angliae occidentalissima, vulgo Cornwall, olim cum titulo Regni. Solum habet fertile, stanni inprimis fodinis, auro [orig: aurô], argento [orig: argentô], plumbo [orig: plumbô], aere, adamantum copia [orig: copiâ], etc. inclita. Incolae rudes, idioma priscum retinent. Primus eius Comes fuit Robertus, frater Guil. Conquestoris. Richardus Comes A. C. 1257. Roman. Imperator electus et Aquisgrani coronatus est, A. C. 1258. Periculosam Cornubiensium rebellionem, primo ob tributorum exactionem excitatam, Duce Iosepho [orig: Iosephô] fabro [orig: fabrô]; dein a Perkino fotam, A. C. 1498. sedavit Henricus VII. cuius Historiam scripsit Verulamius, quem vide. Sita est regio inter Oceanum Britannic. et Virginium, verfus Antivestaeum promontor. ubi olim pars maior Damnoniorum populorum. Habet ad Ortum Devoniam Provinc. Ibi aliquot oppida parvi momenti, Pastovia, Bodmania, Fanum S. Stephani, Uxella, et portus Volemuthum. Baudrand.

CORNUBIA [2] regio britanniae minoris versus Occasum, cuius Caput Corisoputum, quod vide.

CORNYETUM urbs Episcopalis in parte Hetruriae, quae dicitur provinc. Patrimomi D. Petri, ad Martam fluv. inter rudera Tarquinii, et Graviscae, Urbium vicinarum, prope limites Ducatus Castrensis. Sub Pontifice aer hic [orig: hîc] insalubris, etc.

CORNUS [1] Sardiniae urbs Mediterranea, Ptol. quae Carnosa dicitur Antonino, ut annotat Simlerus. Corneto hodie Ortelio.

CORNUS [2] arboris genus de quo sic Plin. l. 16. c. 40. postquam de larice, abiete, ebeno, buxo, loto, robore, terebintho, aliisque quibus spissa firmitas, disseruisset, Ab his proxima est cornus: quamquam non potest videri materies, propter exilitatem, sed lignum non aliam non potest viderimateries, propter exilitatem, sed lignum sit in ligno clavisque figendum, ceu ferreis. Sed et in bello eius usus, quippe hastilibus aptae. Unde bona bello dicitur Virgilio, l. 2. Georgic. v. 448.

Viminibus salices fecundae, frondibus ulmi,
At myrtus validis hastilibus et bona bello
Cornus --- ---

Et Itala cornus, pro telo de Italo cornu facto, l. 9. Aen. v. 698. ubi de Turno,

Coniecto [orig: Coniectô] sternit iaculo [orig: iaculô], volat Itala cornus
Aere per tenuem, stomachoque infixa sub altum
Pectus abit --- ---

--- -- --- -- --- -- arma iacentis
Iam rapicbat Ab as. cornu deprensus Achiva
Dimisit moriens clypeum --- ---

Vide Casp. Barthium, Antmadversion. ad h. l. et infra voce Sibyna, ubi paltou= xrane+i/nou, pili e corno, Xenophontem meminisse videbimus, Cyrop. l. 7. uti de corneis facibus, in nuptiis apud Romanos adhibitis infra, voce Nuptiae.

CORNUTA in Ceremoniali Roman. l. 1. c. 4. Praelari custodes cornutam aperiant, fercula et omnia, quae intus sunt, diligenter perscrutentur, ne quid literarum insit: capsa est, qua [orig: quâ] tempore Conclavis Cardinalibus cibi afferri consuevere [orig: consuevêre]; a binis cornibus seu ausis, per quas hasta [orig: hastâ] transiecta [orig: transiectâ] commodius a servis gestatur, dicta. Alii tamen Carnutam legunt, a carnibus in ea inferri sohtis, apud Macrum in Hierolex.

CORNUTI parvi petits Cornus dicti sunt in Gallia Parisienses, pond. 20. gran. leg. 3. den. 12. gr. pretii 1, den. Par. et Turonses nummi, pond. 21. gr. legis 3. den. 18. gr. pretii 1. den. Tur. cusi sub Philippo IV. de quibus vide Car. du Fresne, Glossar. in voce Moneta.