December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0997a

CORSUNUM urbs Tauricae Chersonesi. Vide Chersonesus.

CORSURA insul. in medio sinu Carthaginensi. Strabo.

CORTENAEUM urbecul. insul. Franciae, intractu Vastiniensi, inter Senones et Montargium. Hinc dicti Principes noti in Histor. Gall. ex quibus etiam Imperatores exstitere [orig: exstitêre] Constantinopol. Vide et Curtinetum.

CORTERATE obscurus Galliae olim in Petrocoriis locus, victoria [orig: victoriâ] Henrici Magni, tum Navarrae adhuc solum Regis, de Anna Duce Gaudiosae, Regiarum copiarum ductore, obtenta [orig: obtentâ], emersit. Vulgo Couriras, vel Coutras, ad Drunam fluvium, qui in Ellam decurrit. Vide Iac. Aug. Thuan. Hist.

CORTEREALIS Ora, vide Estotilandia et nova Britannia.

CORTERIACUM urbs Belgii in Flandria ad Legiam fluv. vulgo Cortryck. Inter insulas, Tornacum, Ypram, et Oudenardam, sub Nerviis et Tornacensibus, Caes. Ibi arcem exstruxit Phil. Audax, Galli victi, A. C. 1302. urbs direpta et exusta, A. C. 1382. reparata postmodum, mercimoniis florentissima. Guicc. Belg. Capta a Gallis, A. C. 1667. populi Corteriacenses. Baudrando et Hadriano Valesio Corteriacum, alias Cortoriacum, urbs vetus, nobilis et permunita Flandriae est, ad flum. Letiam, Turnacensis Dioeceseos, Legioni in Gallia olim militanti nomen dedit; Intra Gallias enim cum V. I. Magistro equitum Galliarum Cortoriacenses memorat Notit. Imper. Roman. ante annos 1250. cum arce. Hic [orig: Hîc] Nortmanni castrum ad hiermandum construxisse leguntur, A. C. 890. Gallis Coutray, German. Cortriick. Incolae Courtresiens. Distat 5. leuc. ab Insulis. Sub Gallis, ab A. C. 1667. Territorium habet satis amplum, et Gandavum versus extensum, vulgo le Courtresis. Huius urbis Custos i. e. Episcopus, Eligius dicitur, apud Audoenum, l. 7 de vita Eligii. In capitulis Caroli Calvi pagus Curtricisus, i. e. Cortriacensis a Flandria distinguitur, unde patet olim non tam amplos Flandriae fines fuisse. Vide praedictum Vales. Notit. Gall.

CORTESIUS [1] Ferdinandus de Monroy Marchio del Valle de Guaxaca, e celebri Aragoniae familia editus, Medellinum Estramadurae patriam habuit, gestisque in America et obtento [orig: obtentô] titulo [orig: titulô] Marchionis atque suprema [orig: supremâ] novae Hispaniae praefectura [orig: praefecturâ] inclitus, obiit A. C. 1547. Filius is fuit Martini Cortesii (ex Catharina Pizarra) cuius pater Rodericus Perezius de Monroy, filius erat Roderici de Monroy Dn. de la Villa. Ipse autem ex Iohanna de Zuniga et Arellano, genuit Martinum Cortesium Marchion. de Valle Guaxaca, patrem ex Anna Arellana, Ferdinandi Cortesii Marchionis de Valle (cui nupsit Mencia de la Cerda ) Hieronymi Petri Cortesii Marchionis de Valle (ux. Anna de la Cerda et Latiloya, fil. Alfonsi Telles Gironi) Annae de Arellano (cui maritus obtigit Petrus Carrillo de Mendoza Comes de Priego ) Angelae (uxoris Ludovici Benavidri Marchion. de Flomesta ) Annae et Catharinae Monialium, Franciscae tandem. Vide Phil. Iac. Spenerum, Theair. Nobilit. Eur. tom. 2. p. 70. Praeter Martinum autem praefatum, ex legitima uxore susceptum, alios etiam Ferdinandus ille novae Hispaniae Praefectus ex isabella, filia Motezumae, magni novae Hispaniae Imperatoris, liberos sustulit, a quibus etiam progenies suscepta est. Idem Indic.

CORTESIUS [2] Gregorius, vide Gregorius.

CORTESIUS [3] Paulus, Protonotarius Apostolicus, scripsit in IV. libros Sententiar. Lombardi, et librum de Officio Cardinalium. Floruit saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô]. Naudaeus eum male confudit cum priore. Anton. Teissier, Elogiis, Part. 1.

CORTEX apud Indos olim, in calceum aptatus. Philostratus enim vitam describens Apollonii, inter cetera, quae de gentis huius moribus edisserit, eos, ex arborum corticibus, ibi calceos conficere solitos esse testatur, l. 2. c. 9. A quibus, ut credere parest, ligneorum calceorum usus ad alios postea translatus est; ita ut alii rudioribus et omnimode ligneis sint usi: alii paulo eruditioribus, quorum nempe soleae tantum ligneae essent, cetera e corio vel quavis alia molliore materia. Germani veteres, referente Cluverio [orig: Cluveriô], et agrestes Poloni hodieque, soleas ex arboris libro fabrefactas et funiculo [orig: funiculô] in planta pedis adstrictas, geslere [orig: geslêre], de quibus vide Cluverium, German. Antiq. l. 1. et figuram earum, apud Ben. Balduinum, de Calceo Antiqq. c. 5. ut et infra, ubi de Ligno. Nec calcei solum, sed et vestes integrae ex cortice, vide infra Vestis. Porro plaustra Scitharum corticibus tecta habes apud Iustinum, l. 2. c. 2. et Ammian. l. 22. c. 19. qui et Alanos vagari supersidentes plaustris quae operimentis curvatis corticum (tamquam imbricibus) per solitudinem conserant, ait, l. 31. c. 2. Plura vero de Corticibus arborum, apud Plin. l. 16. c. 31.

CORTHACA vel CORGATHA Indiae extra Gangem urbs. Ptolem. Est autem ad sinum magnum, ut Mercator habet, qui eam Tartaho vocat.

CORTICATA Hispaniae insula circa Artabrum promontor. Plin. l. 4. c. 20. Est etiam Turditanorum in Baetica urbs: Ptol. In Andalusia versus montes. Nunc Cortegana, in confinio Extremadurae, versus fontes Odier fluvii, 6. leuc. a confinio Portugalliae. Baudrand.

CORTINA vel CORTYNA vide Gortyna. Alias Cortina est lebes, sive vas, in quo ringitur lana, aut decoquitur, sive recipitur aliquid. Cato de R. R. c. 66. Cortinam plumbeam in lacu ponito, quo oleum fluat. Virgil. autem in l. 3. Aen. v. 92. et l. 6. Aen. v. 347. tripodem illu, in quo Phoebades sedentes oracula reddebant, Cortinam vocat. Val. Flacc. l. 1. v. 6.

Phoebe mone; si Cumaeae mihi conscia vatis
Stat casta [orig: castâ] cortina domo [orig: domô]. --- -- --- --

Namque et tripus vas rotundum erat. Vet. Glos. Cortina, *delfiko\s2 tri/pous2 *)apo/llwnos2. Prudentius tamen Cortinam a tripode distinguit. Ita enim Apotheosi, v. 506. scribit,



page 997, image: s0997b

Delphica damnatis tacuerunt sortibus antra,
Non tripodas Cortina tegit. --- -- --- -

Vide Voss. in Cortina. Nic. Lloydius. Scaliger Cortinam, appellatum esie tripodem Pythicum, a corio Pythonis, quo [orig: quô] Apollinis opera [orig: operâ] fuerit obductus, ait in Poetices libris; de cuiusinodi cortinarum frequentislimo olim usu, in ornandis deorum templis, Apollinis praesertim et Bacchi, vide Casaubon. ad August. Sueton. c. 52. et infra Tripus, it. Quindecimviri. De cortinis vero fulloniis, vide Salmas. ad Solin. p. 391.

CORTINARII qui et Cortelini, apud Pachymerem, l. 4. c. 29. videntur dicti primitus Cohortales, de quibus supra: Qui nempe Cortem seu tentorium Principis servabant et tucbantur, inter a)ti/mous2 ac a)telei=s2 recensiti, Constantino, de Themat. l. 1. c. 5. et in Glossis Basilic. *korteli/nwn, tw=n eu)telw=n. *korteli=noi, eu)telei=s2, qurwroi\ tou= praitwri/ou, Ianitores Praetorii. Nam his locis eosdem esse cum Cortinariis, ex Codino de Offic. c. 3. num. 52. probat Car. du fresne: siquidem, ut Cortinarii, ministrabant ad Tabernaculum Imperatoris, et in symbolum vilissimae conditionis, ex veterib. Tabernaculi pannis vestes confectas habebant. Aliter tamen sentit Meursius, quem vide. A voce Cortina, de qua prolixe agit idem Car. du Fresne in Glossar. e quo hoc saltem aspergam: Cortinas Regias, apud Ambrosium, Ep. 33. signa dici vel vela Regia, quae bonis debitorum Fisco addictis solebant appendi.

CORTISIANI Flandriae, ex Curtriaca gente, mentio est in Faecialium libris, ut appellant, Provincialibus, inter Flandrensium nobiles familias, cui pro insignibus tres cantherios miniatos in campo aureo adscribunt. Idem forte cum eo. qui le Sire de Cortesieux dicitur non semel Guilielmo Guiarto. A voce Cortisianus seu Cortisanus, qua [orig: quâ] eum, qui cortem curat vel colit, indigitant passim citimae aetatis Scriptores, laudati Car. du Fresne, in Glossar.

CORTIZA urbs Russiae magnae, seu Moscoviae.

CORTON urbs Thessaliae a Cranone 100. stadiis distans. Steph.

CORTONA a Miscellocondita, urbs Hetruriae antiquissima, sub Magno Duce in confinio dition. Pontific. et agri Perusini, satis munita, Episcopalis; olim Corton. Liv. l. 9. c. 37. Itaque a Perusia et Cortone, et Aretio, quae ferme capita Heiruriae populorum erant, etc. Silius, l. 8. v. 473.

Lectos Caere viros, lectos Cortona superbi
Tarchontis domus, et veteres misere Graviscae.

Cyrtonium Polybio, a Pelasgis Umbris erepta. 12. milliar. a Perusia in Occasum, 8. a Clani palude, 4. a lacu Trasimeno. Baudrand.

CORTONENSES Hispaniae tarraconensis populi. Plin. l. 3. c. 3.

CORTRACUM vide Corteriacum.

CORTUOSA Tuscorum urbs. Liv.

CORTUSIUS Guil. absolvit Ticini, patriae suae Historiam, sub Henrico VII. et Ludovico V. Imperatorib. Scardonius, Hist. Ticin. l. 2.

CORTYRA parva regio Laconica. Steph.

CORVINUS [1] cognomen Matthiae Hungariae Regis, ei inditum, non a vico huius nominis, ut Calvisio placuit; sed a corvo, qui sponsalitium annulum matri eius eripuit, sagittisque impetitus, iterum dimisit, qua [orig: quâ] velut nota [orig: notâ] natalitia [orig: natalitiâ] Matthias postmodum a patre Ioanne Hunniade agnitus est. Cuius rei fidem secit ipse, Corvini cognomine adoptato [orig: adoptatô] et nummo [orig: nummô] aureo [orig: aureô] cuso [orig: cusô], (quem Hungaricum ducatum vulgo vocant) cuius clypeo inseruit corvum rostro [orig: rostrô] annulum tenentem. Accessit superstitio popularis, ut in difficillimo nisu laborantibus, per Hungariam, hodieque applicentur ducati illi Corvini per crura, vulgoque credantur opitulari multum. Diffusa in Wetteraviam usque, Germaniae regionem, quae Hassiam, Herbipolensem et Moguntinum interiacet agrum, ubi certum tenere mulierculas, auri Corvini abrasum pulvilculum, in vino propinatum, parturientibus praesens auxilium enitendi praestare, refert Auctor Anonym. Sinae et Europ. quo hanc de Corvino Historiam late persequitur, c. 37. Vide infra.

CORVINUS [2] Clemens, vel Celer, amicus Apuleii, sub Antonino Phil. Historicus et Poeta. Cuspinian. in Comment. de consulatu Cassiodori. An. urb. Cond. 1345. Crinit. Lilius Giradus.

CORVINUS [3] Laurentius, Novoforensis, Cracoviae floruit, A. C. 1495. Condidit Geographiam inhabitati orbis, excusam Basileae, A. C. 1557. Vide et Laurentius.

CORVINUS [4] M. Valerius, dictus a corvo, victoriae omine, in duello contra Gallum quendam: Militum, qui Capuam obsederant, aes alienum dissolvit. Aur. Victor de viris Illustr. c. 29. A. Gell. noct. Attic. l. 9. c. 11. Vide et Valerius.

CORVINUS [5] Matthias, Rex Hungariae. Vide Matthias.

CORVITOR vide Simpludiaria.

CORULA Indiae intra Gangem urbs. Ptol. Coloram Castaldo.

CORUM urbs Americae meridional. primaria provinc. Venevelae. Ad oram littoralem Oceani Borealis, sub Hispanis, Coro.

CORUNCALA Indiae intra Gangem urbs, Ptol.

CORUNCANII gens quamquam plebeia, nobilis tamen et Rei publ. utilis. Camerio [orig: Cameriô], ut Claudius Imperator apud Tacit. l. 11. Annal. c. 24. vel ut Cicero tradit, Tusculo [orig: Tusculô] oriunda.

CORUNCANUS praenomine Titus, primus de plebe Pontifex Maxim. factus, esse Livio [orig: Liviô], Cicero in Orat. pro domo sua [orig: suâ] ad Pontifices, sapientissimum et peritissimum fuisse dicit. Is, cum legatus ad Teucrum Illyricorum Regem missus esset, in reditu contra ius Gentium interfectus est. Statuam meruit. Plm. l. 34. c. 6. Livius, etc. Coruncanus alter, adversus Amilcarem Barcham, in Siciliam missus est. Polybius. Vide et Titus.