December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s1001a

COSMETA [1] ornator, servus in farnilia, cui domini, dominaeve exornandi cura incumbit. Iuvenal. Sat. 1. v. 477.

--- - Ponunt
Cosmetae tunicas. --- --- -

I. e. ancillae, quae mundum, et vestes dominae curant, et ornatum eius custodiunt et purgant, deponunt tunicas, et vestes exuunt, ut nudae virgis caedantur. Ita enim ponere sumitur, pro deponere, ut apud Propert. l. 2. El. 2. v. 13.

--- - Quas pastor viderat olim
Idaeis tunicam ponere verticibus.

COSMETA [2] Epheborum, in veter. Inscr. 79. 6. 317. 3. dignitas apud Graecos, qua [orig: quâ] qui insignis erat, kosmhteu/ein dicebatur. Vide ead [orig: eâd]. p. 317. 1. ut et infra ubi de Gymnasiis: aliam notionem, voce Medici, it. Ornatrices.

COSMITES Aedis sacrae navis, in formam crucis facta, quod 4. mundi, qui ko/smos2 Graecis, plagas repraesenter, dicta a S. Germano. Sed et Cosmodin, nomen aliquot Templorum, Romae alibique, ab eadem origine arcessendum. Sic Romae hodieque exstat in Regione Ripae Aedes, titulo [orig: titulô] Diaconiae, quae dicitur S. Marie in Cosmodm: alia item eodem [orig: eôdem] nomine prius veniebat, quae nunc S. Aniani appellatur. Aedis S. Valentini in Cosmodin, meminit Florav. Martinellus, Rom. Sacr. c. 12. Vide quoque Hieron. Fabrum, Memor. Sacr. Ravennae antiqq. laudatum Car. Macro in Hierolex.

COSMOGRAPHIA vide infra Geographia.

COSMOS Iudaeae oppidum, Ptol.

COSMOPOLIS vide Argous Portus.

COSMOSANDALUS Pausaniae, l. 1. flos idem cum haycintho, utpote cui magnitudine sit persimilis et easdem literas luctus indices habeat. Eiusdem sic meminit Cratinus, in Effoemmatis, apud Athenaeum, l. 15. *pantoi/ois2 ge mh\n kefalhn a)nqe/mois2 e)re/ptomai, leiri/ois2, r(o/dois2, kri/nois2, kosmosanda/lois2, Omnigenis caput chamaemelis mib=hi pascitur, leirits, rosis, liliis, cosmosandalis. Et Aristophanes, eidem eod. libr. citatus, coronam e cosmosandalis purpureis, vocat purpureum reticulum, his versibus,

*ou)k e)fu/swn oi( *la/kwnes2 w(s2 a)po/rqhtoi/ pote:
*nu=n d' omhrei/ous2 e)/xontes2 porfu/rous2 kekrufa/lous2.
Non tumcbant olim Spartani, ut expugnabiles?
Nunc autem purpureo reticulo [orig: reticulô] caput iis vincitur ut obsidibus.

Porro idem paulo ante citatus Pausanias, in Chthoniis diebus sestis, pueris sollenne fuisse Cererem cum pompa deducere, veste alba [orig: albâ] ut plurimum indutis et redimitis e cosmosandalo coronis, memorat etc. Vide Car. Paschal. Coronar. l. 3. c. 10. ubi de Hyacintho flore multa. Principes

COSMUS [1] de Medicis cognomine Magnus, frater Laurentii, et fil. Iohannis, rem publicam Florentivam feliciter gubernavit, opibus immensis congestis. Hinc invidia, et exilium. Sed revocatus, Patris populi et Patriae liberatoris elogium meruit. Literarum, literatorumque Fautor, liberalitate sua [orig: suâ] undique viros doctos allexit, insigni Bibliotheca [orig: Bibliothecâ] comparata [orig: comparatâ], cuius partem in Galliam Catharina Medicaea secum attulit, ob Graeca Manuscripta magni pretii. Obiit A. C. 1464. aetat. 75. Relicto [orig: Relictô] Petro [orig: Petrô] filio [orig: filiô], patre Laurentii II. ex quo Leo X. et Iuliano [orig: Iulianô], ex quo Clemens VII. nati. Ex Laurentio III. secundi filio Catharina Medicaea, et Alexander Dux Florentin. A. C. 1537. occisus, prodierunt. In quo stirps Cosmi huius desiit.

COSMUS [2] I. fil. Iohannis II. nepos Iohannis I. abnepos Petri Francisci, cui Laurentius, prioris Cosmi frater, genitor contigit, Dux Florentiae, Alexandro successit. Ordinem S. Stephani instituit, A. C. 1554. Ad Regium titulum fustra aspirans, Magnus Dux creatusest, A. C. 1569. a Pio V. hoc increpito a Maximiliano II. Imperatore minante: Si Pontifex ulterius Imperii iurainvaderet, Bodinus de Rep. l. 1. c. 9. Universitatis Pisanae fundator, obiit A. C. 1574. aetat. 55. principatus [orig: principatûs] 38. Ex Eleonora Toletana, Francisco [orig: Franciscô], et Ferdinando [orig: Ferdinandô], magnis Ducibus, relictis. Nothus eius fil. Iohannes, in Hungaria, re bene gesta [orig: gestâ], Princeps Imperii dictus est. Ioh. Baptista Adrianus, l. 19. 20. 21. et Spondan. Annal.

COSMUS [3] II. successit Patri Ferdinando, A. C. 1609. ex Magdalena Austriaca, Ferdinandi II. parens, etc. Obiit A. C. 1621.

COSMUS [4] III. hodie regnans, duxit A. C. 1661. Aurelianensis Ducis filiam. Patriarchae, Episcopi, Virl Clari.

COSMUS [5] I. Patriarcha Constantinopolitan. Hierosolymis orinndus, successit Xiphilino, A. C. 1080. usque ad A. C. 1086.

COSMUS [6] II. A. C. 1147. Michaeli successit, paulo post mormus. Curopalat. Nicet. Baron. Annal.

COSMUS [7] Hierosolymitan. cognomine Hagiopolita, Episcopus in Palaestina, Iohannis Damasceni socius, saecul. 8. Hymnos composuit, tomo [orig: tomô] 8. Biblioth. Patrum, 2. edit. alius, Chrysostomi vitam scripsit. Cognom. Vestitor, Voss. de Hist. Graec. l. 4. p. 511. etc.

COSMUS [8] Historicus Graecus res Aegyptiacas composuit.

COSMUS [9] Italus, homo literatus, sed arte Magica [orig: Magicâ], cuius ope futura praedicebat, instructus, prorsus Atheus, obiit in Armorica, A. C. 1615. Supplem. Thuan.

COSMUS [10] unguentarius nobilis, Martial. l. 11. Epigr. 9. v. 9.

Quod Cosmi redolent alabastra focique Deorum.



page 1001, image: s1001b

Iuvenal. Sat. 8. v. 85.

--- - Cenet licet ostrea centum
Gaurana, et toto [orig: totô] Cosmi mergatur aheno [orig: ahenô].

Ubi vetus Schol. Cosmus luxuriosus fuit, qui solium, in quod descendebat, multis diversorum unguentorum odoribus miscebat. Hinc unguentum Cosmianum. Martial. l. 12. Epigr. 55. v. 7.

Aut libram petit illa Cosmiani.

Petronius: Affert vobis alabastrum Cosmiani. Vide Rader. ad Martial. l. 14. Epigr. 100. Nic. Lloydius.

COSMUS [11] Laurus, Brixiacensis, Praesulum et familiarum suae urbis historiam condidit.

COSNA oppid. Ducatus Niverniensis: cuius pars una Regem, altera Ducem agnoscit Dominum. Metel.

COSOAGUS fluv. navigabilis in Gangem influens. Plin. l. 6. c. 18.

COSOBUS qui et Cassovius, et Campus Merulae, latissimus Hungar. ad Savum campus. Reges Persarum.

COSROES [1] I. Persarum Rex, cognomine Magnus, Cabadi successit, A. C. 534. Agathias, l. 4. Hic tyrannus nonaginta milia Christianorum interfecit, ac partem crucis Domiincae secum asportavit. Aen. Sylv. regnavit ann. 48. Eum excepit Hormisda I.

COSROES [2] II. parricida, regnavit ann. 39. a fil. Siroe similiter necatus. Zonaras in Mauritio, Theophylactus, l. 4. c. 7. Vide Chosroes.

COSSA [1] urbs Tusciae in sublimi colle post Populoniam. Strabo. Item Umbriae oppid. Plin. l. 3. c. 5. hodie Orbitello. Item urbs Oenotriorum. Steph. Consano est hodie, Calabriae regionis, uti docet Barrius.

COSSA [2] et COSAE urbs fuit Hetruriae ex cuius ruinis crevit Ansedonia, a Carolo Magno eversa, quae nunc vicus est, in agro Senensi, sub Magno Duce Hetruriae in maritimo tractu, in colle, ad oram littoralem et ostia Pesciae fluv. 6. milliar. ab Urbatello in ortum, paulo minus a Portu Herculis, 28. a Tarquiniis in Occasium, 70. a Roma. In confinio ditionis Pontific. Baudrand.

COSSE de Geneste Ordo equit. a Ludovico IX. in nuptis cum Margarera Provinciali, institurus. Cum lemmate: Exaltat humiles. Guil. Nangius, in vita S. Ludovici. Favin. theat. Hon. et Eq. l. 3. p. 581.

COSSEA [1] pars Persidis, Stephano. Cossaei populi, Mediae montem inhabitantes Polybio et Diodoro. Ptolemaeo in Susiana sunt, finitima [orig: finitimâ] regione. Hi sunt Uxiis vicini, teste Arriano [orig: Arrianô] in Indicis. Horunt quoque excidio [orig: excidiô] parentavit Alexander Magnus hephaestioni. Vide Diodor. Sic. l. 17. Polyaen. l. 4 in Alex. com. 31.

COSSEA [2] Thraciae oppid. Steph.

COSSEI Andini (quod illustris in Gallia Familiae nomen est) ex antiquis Cosseis Cenomanis oriundi sunt, in qua familia, quamvis ex primogenita linea dominium de Cosse, ad familiam Comitum de Sanzay delatum sit, altera tamen linea Dominorum, dein Comitum, iam Ducum Brissaci, superstes floret. Carolus enim de Cosse Comes de Brissac; ex Carola d' Esquetot Dn. d' Estellan, Carolum genuit Duc. Brissaci axioma primum meritum: quo [orig: quô] et Iudita [orig: Iuditâ] Acignaea [orig: Acignaeâ], natus Franciscus ex... de Ruellan Rocheportail pater fuit Ludovici Cossei Ducis brissaci exstincti A. C. 1661. Qui ex Fraucisca Gondia Comite de Chemille, reliquit filium Henricum Albertum cossenum Ducem Brissaci et de Beauperau; ex Gabrielide Luisa de S. Simone, prole suscepta [orig: susceptâ]. Vide Spenerum, Theatr. tom. III.

COSSETANIA Hispaniae Tarraconens. regio apud Plin. l. 3. c. 3.

COSSI antiquis dicebantur, natura [orig: naturâ] rugosi corporis homines a similitudine vermium, quos, in ligno editos Phryges et Pontici maris accolae pro delicatissimis cibis sumunt. Plin. l. 11. c. 33. et l. 17. c. 24. Cossus antiquitus cognomen tantum Corneliorum fuic.

COSSINI vide Hostiones.

COSSINITUS Thraciae fluv. Aelian. de Animal. l. 15. c. 25.

COSSIUM Vasatum in Gallia Aquitanica oppid. primarium, Ptol. et Auson. Unde Bazas Vineroest, inter Burdigalam, et Aquas Augustas. Iuxta amnem Lavasane, 3. leuc. a Garumna fluv. in Austrum 12. a Neraco. Hinc regio adiacens, le Bazadois, Vasatensis tractus, in Vasconia provinc. Baudrand.

COSSOANUS Indiae amnis in Gangem influens. Arrian.

COSSUS [1] praegrande vermium genus quod in roboribus nascitur, Romanis olim in delitiis; quos, proin farina [orig: farinâ] saginari gula invenit. Plin. l. 17. c. 24. Vide quoque infra Vermis.

COSSUS [2] Claudius, vide Claudius.

COSSUS [3] Cornelius, vide Cornelius.

COSSUS [4] Corn. Lentulus Consul cum M. Asinio Agrippa, an. urb. Cond. 777. Alius collega L. Calphurnii Pisonis, an. urb. Cond. 753. Tertius Consul cum Claudio Caesare Nerone an. ab Urb. Cond. 812. Denique Cossus Tribun. Milit. de quo Virg. l. 6. Aen. v. 841.

Quis te magne Cato tacitum, aut te Cosse relinquat?

Est et hoc [orig: hôc] nomine heredipeta celebratus Iuvenal. Sat. 10. v. 202.

Ut captatori moveat fastidia Cosso.

COSSUTIANUS accusatoris nomen sub claudio, Tacit. l. 11. Annal. c. 6. a Cilicibus accusatus, maculosus foedusque et idem ius audaciae in provincia [orig: provinciâ] ratus, quod in urbe exercuerat. Sed pervicaci accusatione conflictatus postremo defensionem omisit ac lege repetundarum damnatus est Nerone secondum, L. Pison. Consulib. Totum nomen est Cossutianus Capito. Ibid. l. 13. Annal. c. 33. P. Mario [orig: Mariô] L. Asinio [orig: Asiniô] Consulib. Senatorium ordinem precibus Tigellini Soceri sui recepit. Tacit. l. 14. Annal. c. 48. Eundem cum Tigellino grandi pecunia [orig: pecuniâ] Annaeus Mela in condicillis donavir, quo cetera manerent. l. 16. Annal. c. 17.