CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CRITOLAUS [2] Atheniensis, nobilis Peripateticus, Romam ab Atheniensibus missus legatus cum Carneade ac Diogene Stoico, ut scribit Cicero, l. 2. de Oratore, de quo idem Cicero in Tusc. Qu. l. 5. c. 17. Quo [orig: Quô] loco [orig: locô], inquit, quaero, quam vim habet libra illa Critolai, qui cum in alteram lancem animi bona imponat, in alteram corporis, et externa, tantum propendere illam boni lancem putet, ut terram et maria deprimat. Macrob. l. 1. Saturn. c. 5. Aul. Gellius, l. 9. c. 5.

CRITOLAUS [3] Historicus, se libris extulit rerum Epiroticarum, quorum tertium citat Plutarchus in Paral. c. 4. Vulgavit et libros fainome/nwn, exquorum quarto quaedam adducit, eodem [orig: eôdem] libro [orig: librô] Plut. c. 9. Vide eundem in Pericle et Aul. Gellium, l. 11. c. 9. Inprimis Voss. de Hist. Graec. p. 349.

CRITON Historicus, vide Crito. Reliquit Pallenica, Syracusarum originem, Persica, Sicula, etc. Suidas. Messenia eius celebrat Iul. Pollux, l. 10. c. 17. Getica etiam consignasse [orig: consignâsse] ex Stephano discimus, in *geti/a.

CRIU-METOPON i. e. Arietis frons. promontor. geminum. Unum Cretae in ora Australi ad Occidentem, Capao S. Iani Nigro, Capo Leone Pineto. Capo Crio; prope vicus est S. Giovanni de Capo Crio. Baudrand. Dionys. v. 87.

--- -- *(/ht' ei)s2 a(/la poulu\ ne/neuke
*pa\r sq' i(erh\n *go/rtuna kai\ i)peirw/tida *faisto\n
*protrhnh\s2, krioi=o parauga/zousa ka/rhnon,
*Tou)/neka/ min kai\ kriou= e)fhmi/canto me/twpon.

Alterum Tauricae Chersonesi, in ora meridionali, Carambi Paphlagoniae promontorio oppositum; Nunc Im Kermen, in Pontum Euxinum excurrit. 100. fere milliar. a Theodosia, 120. a Carcina urbe in Austrum. Baudrand. de quo idem Dionysl. v. 150.

*me/ssai d' e)/nqa kai\ e)/nqa du/w a)ne/kousi kolw=nai
*(h me\n u(pernoti/h, th/n te klei/ousi *ka/rambin,
*)h de\ boreiote/rh gai/hs2 u(pe\r *)enrwpei/hs2.
*th/n r(a perikti/ones2 kriou= kale/ousi me/twpon.

CRIUS municipium Atticae. Suidas. Tribus Antiochidis, a kri/w|, i. e. Ariete quodam dictum. Vide Schol. in Aristoph. Aves. Item Achaiae fluv. Pausan. l. 7.

CRIXIA Liguriae pagus. Antonin. Crosetta, et Crosera. Baudrando Cosseria, nunc in Montisferr. prope fontes Bormiae min. fluv. et ad radices Apennini, in confinio ditionis Genuensis. 2. milliar. a Millesiino, 10. a Savona in Boream.

CROATIA German. Krabaten, Latin. Corbavia, provinc. Europae, a quibusdam in vetere Liburnia, a Cedreno, in regione Corbatum collocata. A Chrovatis, hic [orig: hîc] sibi sedem legentibus, dicta, A. C. 886. Sigon. l. 5. Hic [orig: Hîc] magnus fidelium numerus, circa A. C. 1230. sub Bartholomaeo Superintendente. Vide Matth. Paris. in Henr. Ill. a Catolo Hungariae Rege occupata est, A. C. 1310. Hodie dividitur in Imperialem et Turcicam, in quarum illa urbes, S. Vit, Segna, Assangrad, etc. In ista, Wihitz, Castanovitz, Clissa, Corbavia, etc. Incodlae regni huius egregit milites, et saltatores, inprimis Uscoki. Nobiles vero ebriosi, superbi, importuni. Soranz. part. 2. Marc. Fritsch. de Croat. Briet. Geogr. part. 2. l. 2. Hungar. c. 1. §. 2. Miraeus, etc. Praefectus regionis Bannus vocatur. Unde legimus Bannum Croatiae, ut Caroli Apuliae Regis ab Elisabetha in Hungariae regnum acciti primum, dein interfecti, necem ulcisceretur, Elisabetham in fluvio submersisse, Maria [orig: Mariâ] captiva [orig: captivâ] abducta [orig: abductâ]: postmodum vero a Sigismundo, hac [orig: hâc] liberata [orig: liberatâ], supplicio [orig: suppliciô] affectum esse. A. C. 1386. apud Daubrav. Hist. Bohem. l. 23. Vide quoque in voce Bannus, et Liburnia. Addo saltem, quod cum Dalmatia olim proprios habuit Reges, quorum ultimus fuit Zelimirus, qui ducta [orig: ductâ] Ladislai Hungariae Regis sorore ipsi moriens legavit Regnum: haec Ladislao fratri, circa A. C. 1080. Hodie pro accessione potius Hungarici Regni, quam propriis Regnis, habentur ambae. Pfannerus de Praecip. Germ. Princ. gentibus, c. 1.

CROBIALUS oppid. non longe a Sesamo in Paphlagonia, quod abluit. Parthenius amnis, Dianae virgini admodum gratus. Apollon. l. 2. Val. Flacc. l. 5. v. 102.

CROBYLUS [1] leno quidam omnium scelestissimus, qui duo scorta domi alebat, quorum lenociniis quamplurimos adolescentes in perniciem alliciebat, nec his contentus eosdem illectos furto [orig: furtô] compilabat, unde Proverbium Crobyli iugum. Item Poeta Comicus.

CROBYLUS [2] apud Tertullian. de Virginibus vel. Debebunt et ipsi aliqua insignia sibi defendere, aut pennas Garamantum, aut Crobylos barbarorum, aut cicadas Atheniensium, aut cirros Germanorum: nonnullis cincinnus est aureus vel argenteus ex capillis dependens; aliis crinium plexus, in acumen desinens, isque proprie in viris. Unde Salmasius, In pueris Graecorum, similiter hic cirrus erat, nodo [orig: nodô] collectus crinis in vertice --- sed in mulieribus proprie ko/rumbos2 dicebatur, in viris krw/bulos2, in pueris sko/rpios2, ad Solin. p. 762. Qui proin, cum Crobyli una cum cicadis atheniensium proprii fuerint, legi vult apud Tertullianum, stropulos Barbarorum, de qua voce vide infra: aliquid etiam voce Retiolum.

CROBYZI populi iuxta Istrum. Steph. Mysiae inferioris gens, Ptol. Thracum populi. Herodot.

CROCARDUS reprobum nummi genus, apud Pembrigium A. C. 1300. quod una cum pollardis et rosariis, qui similiter loco [orig: locô] sterlingorum irrepserant, obolum primo valere fecit, dein omnino

CROCEA [1] urbs Laconicae, una ex centum. Pausaniae, l. 3. vicus esse dicitur et plurali numero [orig: numerô] Croceae.

CROCEA [2] Auctori Ceremonialis Rom. l. 1. sect. 1. genus est chlamydos longe ad terram usque a parte anteriori aperta, a summo ad imum rugosa, in formam capparum Praelatorum, si demas cucullum: Addit Macer, cappam esse nigri coloris, manto Graecorum Episcopor. similem, nisi quod habeat ex posteriori parte exiguum caputium, sicuti in mozetta; refertque Cardinales illa [orig: illâ] in Conclavi uti. Idem similiter Croceae formam, ab antiquis Rhodiorum Equitum Magistris ferri solitam, aere incidi et operi suo inseri curavit, vide cum Hierolex. Dubitat tamen Car. du Fresne, annon in Ceremoniali praefato legendum sit Clocca; nam Cloccas seu Cloches, Gallis vocatas esse, in Glossar.

CROCUS [1] nomen piscis, apud Sinenses sub Quantonia, in provinc. Hoeicheu, incolis, Hoangcioya, qui nec piscis tantum, nec avis, sed utrumque est. Per aestatem scil. totam avis est crocei coloris, per montes volitans; Autumno [orig: Autumnô] fere absoluto [orig: absolutô] Mare petit ac rursum piscis evadit. Eum hiberno [orig: hibernô] tempore tantum capiunt et suavissimi saporis esse dicunt Sinenses, Anctor Anonymus, Sinae et Europae c. 41. De Croceo fluvio eorundem celeberrimo, vide infra in voce Hoang. Utrique nempe a colore nomen est. Est autem Croceus color, luteus, sed in rubrum vergens, et quidem melino, a malorum colore dicto, magis rutilans et acutior. Hinc Poetae Latini rubrum crocum vocant.

cum CROCIA Abbatis investitura vide suo [orig: suô] loco [orig: locô], uti de nota Iudaeorum crocei coloris, infra, ubi de illis.

CROCIATONON Unellorum fuit in Gallia Lugdunensi urbs. Ptol. Nunc forsan Carentan, oppid. Normanniae in Constantiensi territorio, vide Carentonium: a Baiocis 11. leuc. in Occasum. Baudrand.

CROCILIACUM le Croisd, oppidul. Galliae in Britannia superiore cum portu capaci et tuto, prope Guerandam urbem, et ostia Ligeris fluv. 6. leuc. a Venetiis. in Meridiem.

CROCINUM Unguentum, memoratum Plinio, l. 33. c. 1. Crocinum in Solis Ciliciae diu laudatum, mox Rhodi: etiam Romanis inter luxuriae fuit delitias, nec proin medelis aptum modo, ut quidam volunt, sed etiam naribus gratum. Propert. l. 3. Eleg. 9. v. 21.

Sit mensae ratio, noxque inter pocula currat,
Et crocino nares murreus ungat onys.

--- -- kai\ kroki/nois2 kri/sate gh=a mu/rois2.
Et crocinis ungite membra cadis.

Sic Athenaeus, ubi de Ptolemaei Philadelphi pompa, *pe/nte me\n, inquit, ta\s2 trw/tas2 h(me/ras2 e)n tw=| gumnasi/w| pa/ntes2 e)k krusw=n o(lkei/wn h)lei/foito kroki/nw| mu/rw|. Et l. ubi de Antiocho, e)k xruse/wn o(lkei/wn h)/leife kroki/nw| mu/rw|, kai\ kinnammwmi/nw| kai\ nardi/nw| kai\ krini/nw|: utrobique inter pretiosa et delitiosa unguenta id nominans. Constabat illus non solo [orig: solô] croco [orig: crocô], sed ex multis aliis speciebus componebatur, in quibus et myrrha. Interim praestantissimum id Crocini genus (non enim una eius skeuasi/a ) ait Dioscorides, quod crocum maxime saperet: e)/sti de\ au)tou= to\kro/tiston to\ katako/rws2 kro/kou pne/wn. Secundae notae fuit, to\ th=| smu/rnh| paremfe/ron, quod myrrham referebat. Tertium genus solebat fieri, su\n khrw=|, kai\ kro/kw|, kai\ mue/lw| kai\ e)lai/w| diplasi/oni, cera [orig: cerâ]. et croco [orig: crocô] et medulla [orig: medullâ], et olei duplo [orig: duplô]. Cuiusmodi crocini genus, quod moderatae suavitatis esset, praetuli Cicero apud Plinium: Ita enim hic, In Marci Ciceronis, ait, monumentis, mvenitur, unguenta gratiora esse, quae ceram, quam quae crocum sapiunt, vide ipsum Ciceronem de Oratore, l. 3. et plura hanc in rem apud Salmas. ad Solin. p. 1063. et seqq.

CROCIUS [1] Iohannes, Theologus celebris, Marpurgi docuit, scriptis Antibecano [orig: Antibecanô], Antiweigelio [orig: Antiweigeliô], Commentar. in Ionam, in Epistolas Pauli minores, etc. inclitus. Obiit A. C. 1659. aetat. 69. Ministerii 47. Pater ei Paulus fuit Theol. itidem Doctor, Ecclesiae Lasphensis in Comitatu. Witgenstenio Pastor et vicinarum Inspector. Filium vero habuit cognominem, in Academia Marpurgensi similiter Theol. D. et Prof. iam pridem defunctum, vide Paul. Freherum, Theatro [orig: Theatrô] Viror. eruditione clarorum.

CROCIUS [2] Thessaliae campus prope Thebas Phthiotidis, per quem Amphrysus fluit.

CROCOCALANA Crocolana, vel Corolana, opp id. Angliae in agro Lincoliniensi, Ancaster Camdeno.

CROCODILOPOLIS urbs Thebaidis in Aegypto ad Nilum. Steph. Item oppid. Phoenices in Palaestmae confiniis, apud Carmelum montem. Plin. l. 5. c. 9.

CROCODILUS [1] Aegypto [orig: Aegyptô] perdomita [orig: perdomitâ], in Augusti nummo ad palmam arboren catena [orig: catenâ] revinctus, cum Inscr. Nemo antea religavit: docuit, Romano Imperio Aegyptos sub iugum mittere, von minus fuisse difficile, quam piscatori arduum est opus, crocodilum vinculis constringere. Crocodili enim venatio inter difficillimas semper habita est: unde aevo [orig: aevô] suo [orig: suô] Nilum et lacus adiacentes his scatuisse, tamen raros admodum fuisse qui caperent, eosque non hamis, ut olim Herodoto [orig: Herodotô] referente, sed retibus ferreis usos, scribit Diodorus. Occasione nummi praedicti Hesychio fortasse, *dendri/ths2 o( kroko/deilos2, Arboreus Crocodilus, quod in illo ad arborem religatus esset, dictus est. Ceterum Crocodilus, animal amphibium est, hinc quadrupes malum et terra [orig: terrâ] pariter ac flumine infestum, Plinio, l. 8. c. 25. ubi illum pluribus describit. Nec aliud

animal ex minori origine in maiorem magnitudinem excedit; quippe natus ex ovo, anserino [orig: anserinô] non maiore, ad duodevigmti cubita plerumque excerescit. In aqua, ubi noctibus quiescit, teporis gratia [orig: gratiâ], nihil videns; in terra, ubi diebus vescitur, acerrimi visus est: in terra namque potius, quam in aqua victum quaerit. Quatuor tamen hibernis mensibus, quos inedia [orig: inediâ] transigit, fwleu/ei, latet, e)n toi=s2 ba/qesi Nili: sunt autem illi duo menses ante Brumam, November videl. ac December; et duo post illam Ianuarius ac Februarius. Dentes pectinatim coeuntes habet, osque amplissimum, sed elingue: Cutem contra ictus invictam, de/rma a)/r)r(hkton, eamque squamatam, folidwto\n. Ovis edendis metatur locum, praedivinatione quadam [orig: quâdam] naturali, qua Nilus non est ascensurus. Natalibus Apis neminem infestasse [orig: infestâsse], creditum olim, etc. Cum vero in Crocodilo maior sit pestis, quam ut uno [orig: unô] eius hoste natura conrenta esset, hinc ichneumona in eum armavit, qui per dormientis fauces, ut telum aliquod, immissus, alvum erodit. Sed et, cum in ventre mollis sit tenuisque ei cutis, delphini immeantes Nilo, quorum dorso tamquam ad hunc usum cultellata inest pinna, se, ut territi, mergunt, subeuntesque alvum eadem secant spina [orig: spinâ]. Idem Plin. l. 8. c. cit. Quin et gens hominum est, pergit, huic belluae adversa in ipso Nilo Tentyritae --- Adversum ire soli audent. Quin etiam flumint innatant: dorsoque equitantium modo [orig: modô] impositi, hiantibus resupino [orig: resupinô] capite ad morsum, addita [orig: additâ] in os clava [orig: clavâ], dextra laevaque tenentes extrema eius utrinque, ut frenis, in terram agunt captivos: ac voce etiam sola [orig: solâ] territos, cogunt evomere recentia corpora ad sepulturam. Atque hi erant, qui, cum Romae Crocodili spectandi exhiberentur, ex piscina in pegma quoddam eos extraherent visendos, et post spectaculum rursus e pegmate in piscinam retraherent, Strabo, l. 17. Pegma autem illud excitari solebat, ut crocodilis h)liasth/rion esset, quos insoliculari amare notum; sicque facilius spectarentur. Quod primum factum M. Scauri Aedilitatis ludis, quibus is alteram Nili belluam hippopotamum, et quinque Crocodilos Romae temporario [orig: temporariô] Euripo [orig: Euripô] ostendit. Uti vero Tentyritae insectabantur Crocodilos et necabant; sic in reliquis plerisque fere Aegypti urbibus contra ii, Numinum instar, colebantur. Arsinoe inprimis, quae hine Crocodilopolis prius audtit, ubi Crocodilum cicurem, nomine Suchon, a Sacerdotibus magna [orig: magnâ] veneratione liaberi, et carne cibisque aliis ac vino [orig: vinô] ab advenis honorari solitum, tradit Strabo, l. 3. Herodotus quoque in Euterpe ab iis, qui circa Thebas et Moeridis lacum habitarent, eximie belluam hanc cultam, singulosque eorum crocodilum aluisse mansuefactum, et auribus eius gemmas auroque fusiles inaures appendisse: denique catenam primoribus eius pedibus innexuisse, aliaque, quae vel honorem eius facere videbantur, ex more peregisse, scribit. Addit ibid. ut cum mortui essent, eos sale condierint inque sacris urnis sepelierint. At universae Aegypto non peraeque cultus Crocodilus. Iuvenalis mox quoque laudandus, de illa, Sat. 15. v. 2.

De incolis certe circa Elephantinem urbem idem Herodotus crocodilum adeo non existimasse [orig: existimâsse] sacrum, ut etiam iis vescerentur, narrat. Sic licet ab Ombitis non aliret iidem honorarentur ac a Graecis Romanisque Dii Olympii: Apollonopolitae tamen, Tentyritarum pars, summo [orig: summô] illos odio [orig: odiô] habuerunt, Aelian. de Animalibus, l. 10. c. 21. Unde et bellum internecinum inter Ombitas et Tentyritas, nartrante Iuvenali, loc. cit. v. 33.

Inter finitimos vetus atque antiqua simultas,
Immortale odium, et numquam sanabile vulnus,
Ardet adhuc, Ombos et Tentyra. --- --

de quo vide Salmas. ad Solin. p. 447. Duas autem cultus rationes adducit Diodorus, l. 1. priorem arcessens ex eo quod Crocodilus Aegypto munimenti loco [orig: locô] esset, prohiberetque ne praedones Arabes Afrique Nilum transnatare possent: alteram apud ipsum lege. Contra odii causam coeteris esse, vel quod Typhon crocodili formam induerit, vel quod Psammythi Regis iustissimi filiam crocodilus rapuerit apud Aelian. legas, ubi supra. Sed et Tentyritis vim quandam naturalem contra crocodilos, uti Psyllis contra serpentes, esse, sic ut nihil damni ab ipsis accipiant, adeo que interpide Nilum tranent et urinentur, subdit Strabo. Vide Iac. Ouzelium, Animadversion. ad Minucium Fel. p. 170. et seqq. infra de Tentyritis: Plura vero de celebri hoc Nili incola, apud Bochartum, in Hieroz. passim, inprimis Part. Poster. l. 5. c. 16. et seqq. ubi Crocodilum, nomine Leviathanis, apud Hiobum, intelligendum esse, pluribus erudite demonstrat: uti de mira eius, abdominis inprimis fragrantia, ipsos quoque Arabicos odores superante, infra voce Zahuchade, de stercore eius pro fuco adhibito, itid. infra in Fucus: de vespis, an scorpionibus ex crocodilo nascentibus, vonce Vespa. Nomen quod attinet, *Kroko/deilos2 Graecis lacerta maceriarum dicta proprie est, cui quod haec Nili bellua similis esset, idem ei nomen ab illis tributum, cum alias xe/myan eam appellarent Aegyptii. Unde etrandi occasio Plinio, qui non uno [orig: unô] loco [orig: locô] Crocodilum reddidit, quum lacertam vertere debuisset. Idem Salmas. ubi supra, p. 873. Vide quoque infra Memphitae.

CROCOLYCUS Graece *kroko/lukos2, recentioribus Graecis dictus est Lycii sucus, quo [orig: quô] capillos olim mulieres tingebant, quoque [orig: quôque] etiamnum lanas elegantissimo [orig: elegantissimô] colore luteo [orig: luteô] infici tradunt. Est autem Lycium priscis arbor spinosa, m Lycia praecipue, quae corticem habet pallidum et coloris buxei; sucum etiam itidem Lycium dictum, crocei coloris. Pyxacanthos nonnullis a foliis buxi et quod spinosa. Salmas. ad Solin. p. 1164.

CROCONUS fluv. Brutiorum, in quem si quid coniciatur, lapideo [orig: lapideô] cortice durescit.