December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s1023b

CRONIUM [1] mons Peloponnesi. Ptol. Urbs Elidis, Diodor. Sic. l. 15. Siciliae oppid. ab Amilcare captum. Palyaen.

CRONIUM [2] seu CHRONIUM marenonnullis Concretum, vel Congelatum appellatur. Plin. l. 4. c. 13. Dionys.

*po/nton min kale/ousi pephgo/ta te *kro/nio/n te.

Apollonius tamen, in Argonauticis, Croniummare pro Adriatico posuit (si Interpreti eius credemus) quod Italiam alluat, quam olim Saturnum tenuisse volunt. Porto Cronium dicitur mare Septentrionale, teste Eustarhio [orig: Eustarhiô] a *kro/nos2 Saturnus, qui ab Astrologis frigidum astrum, et frigidis praeesse putatur, et cum tardi sit motus [orig: motûs], pigris etiam rebus et tardis praeesse iudicatur. Orpheus in Argonauticis.

*(/empese d' *w)keanw=|, *kro/nion de\ e(/ kiklh/skousi
*po/nton, u(perbo/reon me/ropes2 nekrh/nte qa/lassan.

Txetzes,

*(\o pro\s2 bore/an de\ *kro/nion kai\ pephgo\s2 nekro/n te.

Nic. Lloydius. Baudrando est pars Oceani Septentrional. inter Rubeam promontor. et Scythiam veram, fluviumque Paropamisum: ex Plin. etiam pars Maris Concreti seu Glacialis supra Asiam. Nunc Petzoricum seu Tranquillum, vulgo Niarenmore.

CRONIUS unus ex Centauris. Item Philosophus, de principiis Philosophiae Platonicae et Pythagoreae scripsit. Voss. de Phil. Sect. c. 2. §. 19. Item mons Elidis.

CRONO Arvernorum, locus Galliae, ubi Monasterium Crononense, Gregorio Turonensi, Hist. Franc. l. 4. memoratum, 6. milliar. ab urbe Arvernorum: Vulgo Cornon vel Cournon. Ab huius loci Abbate tonsus est Gallus, futurus Arvernorum Episcopus. Hadr. Valel. Notit. Gall.

CRONUS vulgo Niemen, fluv. Lithuaniae. Vide Chronius fluv.

CROPIA vicus in tribu Leonitidis. Steph.

CROPIDAE municipium in Attica, Leonitidis tribus. Vide Schol. in Aristoph. Ran. Act. 1. Sc. 1.

CROS urbs Aegypti. Steph.

CROSA flumen Galliae la Creuse, ab altitudine sua nomen videtur invenisse. Crosum enim Galli id quod altum ac profundum est dicunt, creux. Oritur in finibus Lemovicum, et Vartimpam accipit, la Gartempe. Utriusque fluminis, in Vita Sabiniani et Cypriani Martyrum, sit mentio. Erduo quidem sunt Crosae, maior alter supradictus, qui Vingennamauget: minor alter cognominatus, qui in maiorem influit. Crosa maior attiogit Albucionem Aubusson, Agedunum Ahu, Vatactum Gueret, Glenicum, Cellam Dunensem a Duno proximo oppidulo cognominatam, Cledunaise. Mox Crosa minore augetur: tum Argantomagum Argenton, et Oblincum Bitutigum le Blanc en Berry, ac Iciodorum vicum Turonum, Iseure, vel Iserre, praeterlapsus, Vartimpam admittit: inde Rupem Poseii Roche de Pozay, Liciniacum Lesiony, Guirciam la Guerche, Ripas Rives, Hagam Turonum, la Hyeen Touraine, Portum Pilae, le Port de Pile. memoratum in Gestu Consulum Andegavensium, alluit, ac demum Vingenna [orig: Vingennâ] recipitur, Crosia dictus, in Gestis Episcoporum Turonicorum. Crosam alium fluvium, et Guettam, vel Guttam (la Guie) ei proximum amnem in Baurgundia, memorant priscae tabulae Patriciaci Monasterii. Hadr. Vales. Notit. Gall.

CROSNA urbs Russiae nigrae in Castellania Premissiensi, iuxta Iasioldam et Vislocam fluv. versus Capathos monres, in confinio Poloniae maioris.

CROSSA [1] urbs Silesiae, Ducatus cognominis caput, sub Electore Brandeburgico iuxta Oderam fluv. ubi Boberam recipit, 5. leuc. supra Francofurtum, in Austrum toridem infra Sagavum in Boream 3. a Guba. Arcem habet elegantem et forum amplissimum. Melius Crosna, Ducatum hunc Henricus Glogoviae Crosnaeque Dux Batharae, Alberti Brandebutgici filiae, matrimonio [orig: matrimoniô] sibi iunctae, legaverat: quem tamen illo [orig: illô] mortuo [orig: mortuô] A. C. 1476. Iohannes Sagavensis Dux, huius patruelis, tamquam agnationis iure sibi debitum, cum vindicaret, lisinde, et ex lite bellum ortum, cuius finis is erat, ut reddito [orig: redditô] Ioanni Glogoviae Ducatu, Crosnae ditio cum aliis quibusdam pro dotalitio Barbarae pignorus nexu teneretur, A. C. 1482. Quas postea Ioachimus Elector Brandeburg. a Ferdinando I. Imperatore et Bohemiae Rege tamquam Silesiae Principe, pleno [orig: plenô] atque hereditario [orig: hereditariô] iure obtinuit, A. C. 1538. ex quo primum Crosna nomen titulis familiae additum est. Tob. Pfannerus de praecipuis German. Principp. Gentibus c. 4.

CROSSA [2] urbs iuxta Pontum. Steph.

CROSSEA Graeciae regio. Herodot.

CROTALISTRIA sic describitur Maroni seu potius interto Auctori in carm. cui titul. Copa,

Copa Syrisca caput Graia redimita mitella [orig: mitellâ]
Crispum sub crotalo docta movere latus
Ebria formusa [orig: formusâ] saltat lasciva taberna [orig: tabernâ],
Ad cubitum raucos excutiens calamos.

Ubi eadem illa Syrisca kaphli\s2, quae ante tabernam suam sub crotalo saltat, crotalum quoque manu quatit et brachio [orig: brachiô] crispante aereos calamos excutit, qui rancum concussu crepitum edebant. Mulieres enim crotalistriae, saltabant gesticulabanturque et crotalum simul quatiebant. Constabat autem hoc ex duabus aeneis laminis aut virgulis, quae manu agitatae ex collisione sonum edebant argutum: di)zuga hinc xalko\n Graecis Poetis vocantibus. Sed et similiter fiebat ex arundine per medium fissa, cuius duae partes sic movebantur, ut ex collisione sonarent: unde Graeci Grammatici kro/talon xizo/menon ka/lamon interpretantur. Idem hodieque fieri videmus ex duobus ossibus, quae digitis agitata et invicem collisa crotalum efficiunt. Ipsa certe ciconia, rostri sui superiorem partem cum inferiori collidendo, mera crotalistria est,


page 1024, image: s1024a

etc-A'crotalo vero quam differat sistrum, vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Interim crotalum etiam de sistro nonnullos dixisse, certum est: et forte Virgilius supra de sistro non iucommode accipiatur, qui calamos rancos vocarit [orig: vocârit] virgulas illas ferteas, quae per laminam sistri mediam, in modum balthei recurvatam, traiciebantur, quaeque brachio [orig: brachiô] crispante concussae tergeminis ictibus resonabant, Saltnas. ad Flav. Vopisc in Carino, c. 19. in vererib. marmoribus, Cratala videri cum affi xis tintinnabulis, dicemns infra, voce Tintinnabulum.

CROTALUS seu CORAXCorace, Italiae fluvius navigabilis. Plin. l. 3. c. 10. In Sinum Scyllaceum se eronerat, 4. milliar. a Scyllatio in Boream, oriturque ex Apennino, in confinio Calabriae citerioris Baudrand.

CROTON civitas Italiae, olim Brutiorum, celeberrima et saluberrima, ad Aeserum fluv. In ora maris Ionii, Democede, Medico [orig: Medicô] Polycratis et Darii, Herodot. l. 3. Alcmaeone, similiter Medico [orig: Medicô], Pythagorae discipul, cuius Favorinus meminit; Orphco [orig: Orphcô] Poeta [orig: Poetâ], etc. ut et milone athleta [orig: athletâ] sexies in Olympia victore, Olympa. 62. memorabilis, qui Pythagorae discipulus fuit; cui addere placer Ischomachum, Tisicratem, Astolum, aliosque celeberrimos athleras. Peritissimus fuit rei bellicae nec patvam operam erercendis athletis dedit. Hinc in uno Olympico certamine victores omnes 7. Crotoniatae fuerunt. Strab. l. 6. Iure itaque dici visum est: Qui Crotoniatarum postremus est, is reliquorum Graecorum primus est. Verus quoque adagium fuit, Crotone salubrius, quod inde ortum esse aiunt, quod locus ipse ad salubritatem et bonam corporis habitudinem, propter athletarum multitudivem, plurimum conferat. Vide Plin. l. 2. c. 96. *po/lin eu/shmon, appellat Stephanus. Unde Theocriti Schol. in 4. Idyll. Excellebat Croton, inquit, omnes Italiae urbes fortitudine, et omnium rerum affluentia [orig: affluentiâ], o(/qen kai\ ei)s2 paroimi\an e)lqei=n,

*Ma/taia t' a)/lla peri\ *kro/twna t' a)/stem.

Non longe fuisse a Metapontiis, innuit Diony s. v. 368.

*tou\s2 de\ meq' e(cei/hs2 *metato/ntioi, e)ggu\qi de\ sfw=n
*(imerto\n ptoli/eqron e)u+stefa/noio *kro/twnos,
*naio/menon xari/entos2 e' p' *ai)sa/rou proxoh=|si

A'Crotone quodam sic dicta. Ovid. l. 15. Met. v. 54.

Invenut Aesarii fatalia fluminus ora [orig: orâ],
Nec procul hinc tumulum, sub quo sacrata Crotonis
Ossa tegebat bumus, iussaque, ibi maenia terr a
Condidit, et nomen tumulati traxit in urbem.

Petronius in Satyrico: Donec a villico quodam Crotonae esse cognovimus, urbem antiquissimam; et stliquando Italiae primam. Silius, l. 11. v. 18.

--- -- Patefecit amicas
Alta Croton portas. --- --

Ab Achaeis, et quidem a Diomede, vel Melisso, 3. an. 10. Olymp. condita dicitur. Eusebius ad ann. 2. Olymp. 19. Croton, inquit, et Sybaris conditae. At Myscelus, ait Dionysius Halicatn. l. 2. Crotonam condidit an. 3. Olymp. 17. Strabo vero ex Antinocho, Archiam, qui Syracusas condidit, Mysccllo Achaeo in condenda Cratone adiumento fuisse refert. Vide Strab. l. 6. Livium, l. 24. Thucyd. Melam, l. 2. c. 4. Ptolem. Leandrum Alberti, descr. Ital. p. 220. edit. Venet. A. C. 1581. Fuit olimperampla, citcuitus 12. milliar. ante Pyrthi in Italiam adventum, Liv. Nunc adhuc ampla est, cum ace valida; ad ostia Aesari fluv. 7. milliar. a Nceto fluv. et a confinio Calabriae citerioris, 12. a Strongilo in Meridiem. Baudrand. Vide quoque Ioh. Marshamum, Canone Chron. Sec. XVII. ubi de Magna Graecia, eiusque urbibus agens, Urbis gloriam, addit, auxit Pythagoras, qui floruit Olymp. LX. Pythagoraeorumque multitudo --- --- Romani tandem, deducta [orig: deductâ] an. Urb. Cond. 560. Colonia [orig: Coloniâ], Crotonem appellavunt [orig: appellâvunt]. In nummis occurrit *k*r*o*t*w*n*i*a*t*a*n, apud eund.

CROTOPUS Rex Argivorum fil. Agenoris, pater Psamathes, quae ab Apolline compressa, Linum peperit, quem cum inter vepres abscondisset, canes extractum dilaceratuut [orig: dilacerâtuut]. Ovid. in Ibin, v. 480.

Quique Crotopiaden diripuere [orig: diripuêre] Linum.

Successit Triopae, per 21. ann. Iul. Africanus: an Agenori Patri, an Iaso patruo_ ut Paulsanias habet, l. 2. Eum ercepit fil. Stheoclus, quem vide.

CROTUS sive CROTON Euphemes, Musarum nutricis, filius.

CROVIACUM et CROICIACUM vicus Galliae, hodie vulgo Crouy, prope Monasterium Suessionicum S. medatdi, ad quod pertinet: pars villae Regalis fiscalisque olim Crociaci, in qua, una cum Basilica Monasterium S. Medardi exstructum et Antistes hic sepultus fuit. Valesius.

CROVVAEUS Gulielmus, Sudovolgiensis Anglus, Ludimagister Croydoniensis, scripsit: Elenthum Scriptorum in S. Scripturam, qui Londini prodiit, A. C. 1671. In hoc exhibentur eurum Gens, Patria, Professio, Religio: Liberorum Tituli, Volumina, Editiones variae: Quo [orig: Quô] tempore claruerint vel obierint, elogia item aliquot Virorum Clarissimorum: quibus omnibus praemissa sunt S. Biblia, parcesque Bibliorum, vatiis linguis et vicibus editae.

CRUCCEJUS Annibal, Mediolamensis, Achillem Statium vertit, plurimasque Literas Latino [orig: Latinô] ideomate, ad Pontifices, Imperatores, Cardinales, Principes, Res publicasque nomine Senarus Mediolanensis exaravit, ac Poematum quoque Latinorum volumen luci dedit. Obiit A. C. 1577. aetat. 60. Anton. Teissier, Elog. Part. 1.

CRUCE subscribendi seu signum Crucis, subscriptionis vice chartis et instrumentis apponendi, ritus, passim occurrit apud


image: s1024b

Scriptores medii et citerioris aevi. De Imperatore, et penc omnibus Germaniae Galliaeque Principibus, id docet Concilium Tribur. A. C. 821. can. ult. de Philippo Galliae Rege Charta eius, A. C. 1076. in Chron. Abbatiae S. Ioannis de Vineis: de Henrico Angliae Rege et Mathilde Regina, Charta Henrici II. in Monastico Angl. Tom. III. p. 7. de Eduardo, Ingulfus, qui aureas cruces effingi in subscriptionibus consuevisse, refert etc. Sed et apud Graecos obtinuit mos: Unde in Synodo VIII. act. 10. subscribunt Imperatores Constantinus, Basilius ac Leo, ph/cantes2 i)dioxei/rws2 e)n toi=s2 pe/nte bibli/ois2 tou= timi/ou staurou= to\n tu/pon --- gegrafo/tes2 ta\s2 oi)kei/as2 o)nomasi/as2. Hineque paraba/ths2 tw=n i)dioxei/rwn staurw=n, transgressor crucium propria [orig: propriâ] manu subscriptarum, dicitur apud Ioan. Damascenum, in Synodica ad Theophilum Imperator. p. 134. periurus, vel qui fidem scripto [orig: scriptô] congisnatam fallit, quem stauropa/thn alii appellant, Nicetas, Scylnzes, Auctor incertus post Theophanem. Et quo sollennius ac firmius esset pactum, ipsae Cruces nonnumquam exarabantur calamo [orig: calamô], in sanguine (qui pro Christi sanguine habitus) intincto [orig: intinctô], cuius rei exempla produnt Theophanes, sub Ann. 20. Heraclii, p. 273. Leo Gramm. in Michaele Theophilo fil. etc. Atque hinc origo vocis signum, pro subscriptione, perenda, quod qui subscriberent, signum Crucis non modo exartent, sed et in iisdem subscriptionibus signum sanctae Crucis imprimere, vel signo [orig: signô] sanctae Crucis chartas firmare restarentur: quod quidem Christiani eorum temporum utplurimum, tamquam symbolum iuramenti seu sacramenti adbibuere [orig: adbibuêre]: nam, ut sacramentum corporale fiebat tactu, sic tale fiebat, appositione et impressione Crucis, Car. du Fresine, Glossar. Quod confirmat ex Phranze, l. 3. c. 4. Ioannes Kirchmannus, ubi ait, Praeter hanc subscriptionem (nominis cinnabati factam) tres quoque in fronte cruce, eiusdem coloris addebant, per quas scil. tacite iurabant, rata ea se velle, quae scriberent; de Annulis, c. 8. etc. De Cruce vero super caput posita [orig: positâ], iurandiritu, vide infra.

de CRUCE Franciscus, vide Franciscus.

CRUCEM assumere dicebantur qui ad sacra bella profecturi Crucu symbolum palliis suis assuebant affigebantque, in signum votivae illius expeditionis, eius originem Concilio Claromontano sub Urbano II. adscribunt Historici: hinc Crucigcri, Crucesignati etc. sicut ipsa expeditio Cruciata dicta, vide in his vocibus. Aocipiebantamem Cruces, ab Episcopis, Abbatibus, et maioris dignitatis Praelatis; et eas varie vestibus suis affigebant. In expeditionibus Hierosolymitanis posuere illas in dextris scapulis: et quidem ut plurimum sericas vel auto textas, ac denique ex quolibet panno in chlamydibus, aut birrbis, sive tunicis, seu in vestibus superamictis, assistas, ur habet Guibertus, l. 2. c. 5. Inprimis vero colore coccineo [orig: coccineô] gaudebant, urestapud Annam Comnenam, Alexiadis, l. 10. Postmodum in ea, quam Philippus Franciae et Henricus Ii. Angliae Reges, inicrunt, Hierosolymitava expeditione, Galli rubeas, Angli albas, Flandri virides cruces gestavere [orig: gestavêre], teste Howedeno [orig: Howedenô], et aliis, quoslaudat Car. du Fresue, Natis ad Alexiad. p. 350. In expeditiorie contra Manfredum Siculum, ranquam haereticum (namque et haec inter sacra Latinorum bella) decreta [orig: decretâ], A. C. 1264. crucem detulere [orig: detulêre] Peregrini (ut vocant) partitam ac divisam, cuius pars una albi altera rubri erat coloris. In aliis quibusdam, ad discrimen Hierosolymitanarum, non in scapulis, sed alibi, assurae Cruces occurrunt. Sic in expeditione contra Albigenses, in pectore eas detulere [orig: detulêre], ut observat Rigordus A. C. 1213. In praelio contra Mautos Hispanos A. C. 1212. Christiani idem fecere [orig: fecêre], teste Ughello [orig: Ughellô] in Episc. Sabin. p. 191. In ea, quam Saxones adversus virinas quasdam gentes idulorum cultui adhuc deditas suscepere [orig: suscepêre], expeditione, Crucesii assumpserunt, quae non simpliciter vestibus assutae erant, sed a rota subterposita [orig: subterpositâ] in altum protendebantur, uti refert Otto Frising. de Gestis Friderici, l. 1. c. 40. etc. Vide et infra Stadingi. Ut porro Crucesignati (samque et sic tales vocabantur, uti dictum, quemadmodum et Fratres Crucis et Crucifratres ) domo [orig: domô] ercedentes, sollenni ritu com Ecclesiastica Processione deduci consueverint, extra Patochiae fines, vide infra in Peregrinatio: de Privilegiis vero eorum, quae multiplicia erant, pluribus disserentem adi Car. du Fresne, in Glossar, uti et de Crucem baiulandi in supplicationibus ritu, Italis inprimis tributo, a [orig: â] Raderico de Gestu Frider. l. 4. c. 5. Vide quoque Conradum Ursperg. et Glabrum, Histor. l. 5. c. 1. extr. Hinc Guntherus, Ligurini l. 8.

--- - --- Ex omnibus undique multi
Urbibus ac vicis aderant, queruloque [orig: querulôque] ferebant
Innumeras clamore Cruces: hoc [orig: hôc] quippe querelas
More solent aperire suas. --- --- -

ad CRUCEM state in Capitul. ann. 779. can. 10. et Addit. 4 c. 129. seu Cruce contendere, in Capitul. 4. ann. 803. c. 3. dicebantur, qui Crucis Iudicium subibant, quo [orig: quô] quis reus cuiuspiam delicti factus sese purgare osolebat; cuiusmodi per Crucem purgationis mentio frequens est, apud medii aevi Scriptores. Quale autem illud fuerit examen, non usque adeo liquet. Nonnulli enim, genus hoc fuisse purgationis aiunt per sortes, quibus ad Crucem aliquam manus imponens vel eam amplectens, sese aliquis expurgabar; Et certe ad crucem iuramenta exigi consuevisse, testantor passim scriptores. Quo [orig: Quô] pacto [orig: pactô] examen istud forte fuerit, quod in LL. Frison. c. 14 describitur, et sit per duos ramusculos seu tenos, uti vocantur, quorum alter cruce insignitur, Altati impositos. Alii putant, hanc Crucis explorationem factam, ipso [orig: ipsô] Crucis ligno [orig: lignô] in ignem coniecto [orig: coniectô], ut, si illaesum permansisset, reus absolveretur; sin minus, damuaretur. Sed phrases illae, ad Crucem stare, vel Cruce contendere, utrique sententiae repugnant. hae enim plane docent, cos, qui huiusmodi subibant examen, in pedes stetisse: quamvis nondum exacte hinc, quale iudicium hoc fuerit, discatur. Nodum videtur solvere Rudolfus Fuldensis in Vita S. Liobae Abbatiss. Bischoffheim. c. 15. Cum enim infantulus recens


image: s1025a

natus in stagno Monasterio vicino inventus fuisset, crimenque uni e Sanctimonialibus adscriberetur, Lioba praecipit omnibus Oratorium ingredi et extenfis in Crucis modum brachtis stare, quoad usque singulae Psalterium totum ex ordine psallendo complerent, et deinde per tres vices in die, h. e. tertia [orig: tertiâ] hora [orig: horâ], ferta [orig: fertâ] et nona [orig: nonâ], vexillo [orig: vexillô] Crucis elato [orig: elatô], cum Litaniis monasterium circumire et pro purgatione sua divinam misericordiam invocare. Quod cum fecissent et in hoc ordine iam bis impleto, hora [orig: horâ] 9. omnes Ecclesiam mtrarent, cunctusque populus pariter congregatus adesset --- Lioba perrexit ad Altare et stans ante Crucem, quaeiam tunc tertio portanda parabatur, extendit manus in caelum --- dicens: Domine Iesu Christe, Rex Virginum, integritatis amator, invictissime Deus, ostende virtutem tuam et libera nos ab hac infamia. Hoc cum dixisset, paupercula illa, antiqui hostis et captiva pariter et ministra, daemonio repletur et quasi flammis circumdata nomen invocat Abbatissae, crimenque --- confuetur etc. E quibus percipitur, eos qui Crucu iudicium subibant, expansis in Crucis formam brachiis, ad Crucem reveta stetisse certo [orig: certô] ac definito [orig: definitô] tempore, et donec recitaretur vel Euangelium vel Oratio Dominica etc. qui, si immobiles permanerent, innocui; si vero divino [orig: divinô] quodam [orig: quôdam] iudicio [orig: iudiciô] caderent aut crimen fateri ultro cogerentur, rei habebantur. Quam examinationis iudiciique speciem, postea abrogatam esse a Ludovico Pio Imperarore habetur in Capitular. Aquisgran. A. C. 816. c. 27. in L. Longob. l. 2. tit. 55. §. 32. et in Capitulis Caroli M. l. 5. c. 102. Sed et, ad Crucem expansis brachiis stare vel se prosternere, paenitentiae species fuit, uti legere est in Canonibus Saxon. Edgari Regis, c. de Magnatum Poenit. §. 3. inter Monachos inprimis ustata, ut docet Zepezius ad Vitam S. Austrebertae, apud eundem Car. du Fresne, Glossar. ubi plurima hac in rem haber: ut et de ritu Crucemfigendi seu staurophgi/ou, in dedicationibus Ecclesiarum: Crucem de Chrisinate faciendi, in parietibus Ecclesiarum, cum eas consecrant Episcopi: Crucem ex cinere et que super pecius infirmi faciendi: Crucem erendi:Crucem erigendi in Magnatum funeribus, iis locis, quibus pausabant, qui eretrum deducebant: Cruces ligneas vel lapideas, ad locorum portas seu ad bivia ponendi, aliisque in Ecclesia Romana passim usitatis. Cui si placet, adde Macros Fratres in Hierolex. De usu vero Crucu, in investituris, vide infra suo [orig: suô] loco [orig: locô].

in CRUCEM tollebantur olim vivi, mortuique. De vivis vide infra in voce Crux. Mortuos quod spectat, Tarquinium Priscum crucibus fixisse eorum corpora, qui necem sibi conscissent, notat Plinius, ut laevum et uni illi usurpatum. Sub Imperatorib. vero factum saepius, ut amputata sontibus capita in crocem tollerentur, cuius exemplum in Nigro, apud Xiphilinum in Severo: et in Albino, apud eundem, et Herodianum. Simile est, quod de Cleomene Plutarchus memorat, quem ob au)toktoni/an crucifigi iussit Ptolemaeus unguentis fartum, ut eo diutius integrum maneret corpus et facies semper agnosci quitet: an in culeum capite tenus insutum? ptout vel katamurw/santas2 in textu, ut Casaubonus vult, vel katabursw/santas2, ut alii, legendum est. Vide casaubon. hunc Animadversion. ad Suetonii in Iulio illa, c. 74. Sed in ulciscendi natura [orig: naturâ] lenissimus: piratas --- quoniam suffixurum se cruci ante iuraverat, iugulari prius iussit, deinde suffigi.

CRUCES in Communione Romana appellantur Litaniae publicae seu Processiones Ecclesiae, in quibus Cruces proferri mos. Hinc in Arestis A. C. 1260. in 1. Regesto Parlam. apud Car. du Fresne, Dominus de Caumont Dominum de Bailleu! fecisse submoneri quolibet [orig: quôlibet] anno [orig: annô], ad binas Cruces, legitur, i. e. Processiones, quae fiunt die S. Marci 25. April. nam secundae sunt, quae in Rogationibus. Hodieque Processiones in Andacrio et vicinis locis, in Ducato Luxemburgico, Cruces appellari, auctor est Ioann. Robertus ad Vitam S. Huberti, c. 4. Sic Cruces Nigrae, apud Durandum, Ration. l. 6. c. 102. num. 2. 10. Litania maior seu Gregoriana dicitur, quod, cum agebatur, aedes sacrae, altaria, atque adeo populus ipse, nigris ornamentis et vestibus induerentur. Vide infra Nigra pocessio. Cruces Bannales alibi, peregrinationes dicuntur et processiones, quae intra Paroeciarum seu Ecclesiarum bannum et districtum peragebantur; vel potius processiones districtus cuiusliber paroeciae, ut docuit ad Ioinvillam Car. du Fresne. Hineque Schola crucium seu Schola Crucis, seu eorum, qui in Processionibus Cruces deferunt, occurrit apud Cencium Camerarium in Ceremoniali etc. Sed et vice terminorum in agrorum confiniis, Cruces non semel occurrunt. Unde Fidantiam de prima, secunda et tertia Cruce, appellaut Fori Aragonenses, cum quisidoneum fideiussorem dare tenebatur, qua de re vide eundem Car. du Fresne, in Glossar. et Hieron. Blancam in Commentario Rer. Aragon.

CRUCESIGNATI vide Cruciferi.

CRUCIATA Gall. la Croisade, ex Romana consuetudine, expeditio vocatur, non solum quae in Turcas et Saracenos, sed etiam, quae contra Haereticos, ut eos vocant inprimis, qui papae subiectionem negant, paratur. Sic Innocentius III. postquam Albigenses colloquio [orig: colloquiô] Carmanii primum, dein Apameae A. C. 1107. inter illos et missos ab eo Didacum Episcopum, Dominicum Monachum ac Abbarem Cistertiensem habito [orig: habitô], de sententia cedere nollent, crucem in eos sumi iussit, pares indulgentias ac contra Turcas, largitus: A. C. 1208. Unde Dominico [orig: Dominicô] incentore, Simone vero [orig: verô] Montfortio [orig: Montfortiô] belli Dnce, ultra centum milia miserorum hominum neci data, usque ad A. C. 1218. Morn. in Myster. Papyr. Masson. Hist. Gall. l. 3. P. Aemil. l. 6. Girardus de Haillan, etc. Simonque Christianissimi titulum a Sixto I/I. impetravit. Vide praerer modo dictos, Philip. inprimis de Limborch, Historia [orig: Historiâ] Inquisitionis, l. 1. c. 11. ubi de Bellis contra Raymundum, patrem et fillum, Comites Tholosanos prolixe agens, eos qui militiae isti nomen dabant, Crucem vestibus suis prope humeros imposuisse, hincque Cruciator illos dictos fuisse, monet. Innocentius quoque IV. contra Conradum Friderici II. Imperatoris filium indulgentiis amplissimis propositis, siquis contra eum signaretur, et ipsi, et eius patri et matri omnium


page 1025, image: s1025b

pecratorum veniam pollicitus est, A. C. 1232. Matthaeus Paris- in Heur. III. Iterum in Valdenses crucem assumi iussit Clemens V. qui proin misere in Italia tractati, praerupta montitum petiere [orig: petiêre]: in quibus Eugenii IV. tempore ceutum post annis vixisse agnoscit Antoninus Florentinus, part. 3. tit. 22. c. 20. In Austria eriam, quorum ibi numerus ad 80000. excreverat, quidam cremati sunt, reliquis in Bohem iam sese diffundentibus. Abbas Hirsaug. in Chron. Similicer cum Bohemi, irritati inprimis Iohannis Hussi et Hieronymi Pragensis vivicomburio [orig: vivicomburiô], primitivae potius Ecclesiae, quam qualis tum Romana erat, adhaerere obsirmatent, missus est in Germaniam Legatus Iulianus Cardinalis titulo [orig: titulô] S. Angeli, ut Cruciatam pararet in rebelles Bohemos: ratus, gentem hanc facile a Germanis superarum iri: Sed saepius victi hostes, tantusque retror vicinis incussus est, ut Gerenania pacem anhelare cogertur: Hinc Concordiae forma, quam Compactata vocant, Iglaviae in Moravia inita est, A. C. 1438. etc. Vide quoque infra.

CRUCICOLAE per convicium olim Christiani, a Gencilibus appollati sunt. Anselmus de Virgin. Temporibus Diocletiani et Maximiani Olympiade 67. edictis crudelibus Catholicae fider cultores, quos Christicolas et Crucicolas nuncupabant, ad thurificandum statuis Ethnicorum cogebantur. Vide quoque Isidorum Pelus. l. 4. Ep. 29. Eusebium de Vita Constant. Alios. Rationem innuit Caecilius, apud Minucium, ubi Christianos hominem summo [orig: summô] supplico pro facinore punitum colere ait. Gentiles nempe insultare et velut probrum obicere Christianis solebant, quod hominem crusixum adeo que morte maxime infami defunctum coletent, uti passim discimus ex Lactantio, l. 4. c. 16. et 26. Augustino, de Conversione pauli. Serm. 1. et 7. aliisque:et praedictum legimus ab Apostolo 1. Corinth. c. 1. v. 18. Vide Iac. Ouzelium, Animadv. ad Minucium Fel. p. 55. et 56. Aliam idem Caecilius mox subiungit, Et crucis ligna feralia eorum ceremonias fabulatur --- ut id colant, quod merentur. Sed longo [orig: longô] sermone hoc Athenagoras refellit adv. Gentes. uti Io. a Wower ad eundem Minucium adnorat.

CRUCIFER apud Pandulfum in Actis Gelasii II. qui Crucem ante Papam defert. Papae enim id ius vendicat Anastasius in Leone IV. quod curx ei ubique praeferatur: cum maiores Parriarchae ubique quidem, excepta [orig: exceptâ] tamen Urbe Roma [orig: Româ], vel loco [orig: locô], ubi Ponificis Legatus praesens, Primates, Metorpolitani et quiius pallii habent, non nisi intra Primatus sui limites, et quidem cum nullus Cardinalium praesens est, hoc [orig: hôc] privilegio [orig: privilegiô] gaudeant etc. Sed et Cruciferi, Ordo Monasticus est, sic dictus, quod Monachi cruces in baculis deferrent: cuius primus auctor B. Quiriacus Hierosolymitanus Episcopus, renopvator Invocentius III. amplificator Innocentius IV. fuisse dicitur. Certe sub Innocentio hoc apud Lugdunum magnopere crevit, et privilegiis ab illo dunatus est, cuca A. C. 1248. Primum vero totius Ordinis monasterium in Hoio, dioeces. Leodiensis, ab Ioanne Episcopo Leodicensi, aedificarum esse, A. C. 1233. refere Aub. Miraeus, Originum Monastic. l. 1. c. 12. 13. et 14. At Ordinem ipsum ab Alexandro VII. suppressum, legas apud Macrum in Hierolexic.

CRUCIFERI seu CRUCIGERI Crucesignati sunt, qui militiam Terrae Sanctae profitentes, crucem professionis symbolum, vesti in humero dextro, appingebant. Sic olim noti, qui, praedicata [orig: praedicatâ] croce, se militaturos voverant Hierosolymis. Vide Rigord. de gestis Philippi Aug. in an. 1187, Matth. Paris in ann. 1095. et 1096. Guil. Tyrium, l. 1. c. 6. etc. Est autem Crucem praedicare, percilitantem rem Christianam apud fideles conqueri, eosdemque adversus hostes Ecclesiae contionando [orig: contionandô] ciere: quod ab Urbano II. circa A. C. 1096. inchoatum est, qui non solum humeros, sed et frontes iussit cruce signari: Proprie adversus Saracenos et infideles, sed quo [orig: quô] Pontifices contra ipsosmet Christianos non raro usi sunt. Sic Alexander IV. contra Manfredum Siciliae Regem A. C. 1255. ut refert ibidem Matth. paris. Vide Guil. de Nanges de gestis Ludov. p. 420 et supra in voce Cruciata. Imb ab ipso Constantino repetit Crucigeram militiam Spelmannus: Ille enim, inquit, caelitus monitus non solum crucem pro labaro abhibuit, sed et militum armaturis eandem dedit insigni, ex Nicephor. l. 7. c. 29. Hinc et Prodentius.

--- - Summisque micat crux addita cristis.

Sub initio Regni Hierosolymit. exorti sunt quatuor speciales Crucigerorum ordines, scil. Canonicorum S. Sepulchri Dominici, Iohannidarum, qui postea Rhodii, nunc Melitenses, Templatiorum et Teutonicorum, de quibus postremis vide infra. Sed et Italis Crucigeri dicuntur, qui crucem manibus fereutes, querelam profitentur, apud Radericum de gestis Friderici I. l. 2. c. 5. Aliud genus Crucesignatorum, occurrit apud Campegium in Zanchinum, c. 9. ubi nomen id Confraternitatis est a Dominico praefato institutae et certis LL. firmatae, ad vitam sic instiruendam, ut acerrime haereticos insectentor, et impetu quam possint maximo [orig: maximô] (cum opus est) in eorum perniciem irruant. Hi, voto [orig: votô] in Inquisitorum manibus emisso [orig: emissô] fidem Carholicam etiam cum rerum et virae discrimine tueri promittunt; a Pontificibus vicissim quam plurimis gratiis, indulgentiis atque favoribus illustrati. Ritus, quibus Cruce sionari tales soliti, accurate describit praefatus Camill. Campegius Tr. fr. tom XI. part. 2. fol. 269. verso. Officium, Inquisitoribus etiam de necessariis providere; unde cum Inquisitiori indigenti pecunia [orig: pecuniâ], pro officio Inquisitionis et perenti dare recusant, excommunicationem incurrunt. Bern. Comensis, Lucerna [orig: Lucernâ] Inquisitor. Foerunt itaque olim maximo Inquisitoribus usui: verum cum labente tempore atmis ad subigendos Haereticos opus non esset, reditus quoque Inquisitlonis ex confiscatione reorum augeri coepissent, militiae nomen cum armis deponentes, nonnullisque Constitutionibus muratis, de S. Dominici paenitentia hodie nuncupantur Ludov. a Paramo de Orig. et progr. S. Officil, l. 2. t. 3. c. 3. n. 7. In Italia Familiares Inquisitorum vulgus Crucesignatos vocat, qui Officiales sunt destinati vel ad denuntiandos vel ad


page 1026, image: s1026a

capiendos Haereticos; etiam ad comitandum Inquisitorem, si et quando ab ipso fuerint requisiti. Hi arma pottant die nocteque non obstante quacumque [orig: quâcumque] lege, nisi auctor eius vellet, velut Impeditot Officii Inquisitionis, puniti: et in pompa Actionis Fider, ut vocant, covis insidentes, Patres fidei e vestigio sequuntur. Vide Phil. a Limborch, Historia [orig: Historiâ] Inquisit. l. 2. c. 10. et 15. nec non hic aliquid ubi de Familiaribus seu Stipatoribus Inquisitorum.

CRUCIFRATRES seu Fratres Crucis, haeretici, in Marchionatu Germaniae Misnensi, oppid. Sangershausen, exorti, sub A. C. 1414. qui etiam Fratres Flagellatores dicebantur; de quorum erroribus consule Gobelinum Perlonam in Cosmodromio, art. 6. c. 93. diversi a Fratribus Crucis, qui aliter Cruce-signati, de quibus supra, ubi de Crucem assumendi ritu.

CRUCIGER Globus, inter insignia posteriorum Imperatorum aute Valentiniani tempora, vix occurrit: in Valentiniani vero nummo auroo, sedet figura [orig: figurâ] stolata [orig: stolatâ] et galeata [orig: galeatâ], Romae forsan, aut Constantinopoli sinistra [orig: sinistrâ] hastam, dextra [orig: dextrâ] globum tenent, cui crux insistit. Ex quo Crucigeros in utriusque Theodosii, aliorumque nummis, conspicere est. Quin et Equestris Iustiniani in Augustaeo posita status, similem globum sinistra [orig: sinistrâ] contiquit, teste Procopio [orig: Procopiô]. A Byzantinis Augustis trausut ad Occidentales globus hic: unde Carolus C. tametsi fortre necdum Imperator, sinistra [orig: sinistrâ] cum gestat, in imagine eius stephano Balozio delineata [orig: delineatâ]: Et Henrico II. similem globum a Benedicto VIII. vel inventore, vel atchitecto, oblatum esse, refert Glaber Rodolfus, sub A. C. 1013. narratque Cont. Urspergensis, Henrico [orig: Henricô] V. in Imperatorem electo [orig: electô], tradidisse Parentem, Regalia seu Imperialia insignia, Crucem scil. et lanceam et sceptrum, globum atque coranam: quem quidem Globum Crucigerum tenendi munus ac Imperatori, cum inauguratut, porrigendi, Comiti Palatino Rheni, ex Bullae Aureae tenore, incumbit. Cum itaque Globus Cruciger pro Imperatotio praesertim symbolo hactenus fuerit habitus, Franci in Regiarum puellarum commntatione facta [orig: factâ] A. C. 1614. cum coronam Globo [orig: Globô] Crucigero [orig: Crucigerô] in apice decoratam, Hispaniae Regis armorum insignibus appositam, in Hispanorum tabernacolis, conspexissent, in augusto isto commercio ulterius progredi recusarunt [orig: recusârunt], donec amoveretur; ne hocce [orig: hôcce] symbolo [orig: symbolô] praerogativam aliquam in Francos sibi arrogare Hispani viderentur. Interim Crucigeros quoque derolisse Hierosolymitanos Reges scribit Coquillius; Poloniae, Cromerus; Hungariae, Iessenius et Daniae, Hogembergius, apud Car. du Fresne, Dissertat. de Infer. aevi Numism.

CRUCIGERI in Specie Ordo Equestris Teutonicus celebris. His, contra Prussos, Mazoviam infestantes, a Contado huius Principe evocatis, A. C. 1217. Culmensis tractus, et quidquid inter Vistulam ac Druencium fluv. cessit, qui mox ad ripam Vistulae Thorunium condidere [orig: condidêre] A. C. 1234 Nancler. generat. 41. Eorum dein potentiam veritus Przemissaus Rex, Dantiscum contra illos munivit, A. C. 1295. M. Cromer. l. 11. Cuius arcem, prodita [orig: proditâ] postmodum Marchionibus Brandeburgic a Petro Pomeraniae Cancellario, Vladislao Loctico succensenti urbe, volente Rege occuparunt [orig: occupârunt], A. C. 1310. qua [orig: quâ] cum cedere nollent, nisi immensa [orig: immensâ] pecuniae vi accepta [orig: acceptâ], psam urbem insuper, plurimo [orig: plurimô] sanguine fuso [orig: fusô], expugnarunt [orig: expugnârunt]. Idem ibid. Ab eo tempore cum immaniter in Polonos saevire pergerent, inprimis sub Sufrido Commendatore, neque a Pontifice etiam moniti mores mutatent, a Rege foedere cum Gedemino Lithuano facto, victi sunt XXM. caesis, A. C. 1333. Idem, l. 11. et 12. Ad eos, sub Vladislao Iagellone, patruelis huius Vitauldus defecit, A. C. 1405. quo [orig: quô] Rex, ut pacem provinciae daret, Magno [orig: Magnô] Lituaniae Duce creato [orig: creatô], M. Cromer. l. 15. et 16. mox illos cruentissimo [orig: cruentissimô] proelio [orig: proeliô] superavit, LM, trucidatis, XIUM. captis. A. C. 1411. Idem, l. 16. et 18. Sub Casimito M. dein Prurenica nobilitas et urbes motae crudelitate libidineve Equitum, iugum excusserunt, unoque [orig: unôque] die 70. circiter oppida et arces defecere, Casimiro se subicientes, qui non parum Crocigeros attrivir. A. C. 1454. 1466. Idem, l. 22. Alexander poctmodum, Magistrum Ordinis, in verba sua iurare nolentem, eiecit, A. C. 1506. Salomon Neigeb. Hist. Pcl. l. 7. Sigismundus tandem Albertum in angustras redactum, ex Ordinis Magistro Prussiae Ducem creavit, Prussia [orig: Prussiâ] cum eo divisa [orig: divisâ], A. C. 1525. Cromer. in Orat. fun. Sigism. I. Salomon Neigeb. qui Euangleicam postea religionem amplexus, Fratres quoque e Bohemia proscriptos ad se invitavit: in qua Pella ad A. C. usque 1574. vixerunt. Vide quoque Borussia et Prussia.

CRUCINIACUM oppid. Palatinat. Rheni, ad Nabum, seu Nabam fluv. cum castro satis munito, fere 8. leuc. a Wormaxia in Occasum, Creuzenach.

CRUCIS Inimici Haeretici Apostolo notati, Philipp. c. 3. v. 18.

CRUCIS Iudicium ex generibus criminis olim explorandi purgandique: cuius formulam e Frisonum legibus Tit. 14. de homine in turba occiso hanc exhibet Spelmannus, Glossar. Archaeol. Reus primtim duodecima [orig: duodecimâ] manu, h. e. totidem compurgatoribus, obiecti criminis se purificabat sacramento [orig: sacramentô]. Ad Ecclesiam deinde, vel distante longius Ecclesia [orig: Ecclesiâ], ad reliquias SS. deductus erat, praecisisque de vitga particulis, duabus paribus, quas talos et tenos vocabant, unam crucis charactere insigniebant, alteram puram dimittebant. Lana [orig: Lanâ] dein munda [orig: mundâ], ne internosci possent, sorres istas seorsim obvolvebant, et in Ecclesia super altate, foras super reliquias ponebant. Exorato [orig: Exoratô] tunc solenmter Deo [orig: Deô], ut signo [orig: signô] evidenti ostenderret, utrum accusatus vere iuraverit, nec ne, presbyter vel si abesser, puer aliquis innocens, sortium unam rollebar, quae si cruce signata erat, insontem pronuntiabant accusatum: reum vero, si puram. Hanc ex decisae virgae particulis vaticinandi formolam, inter paganos, antiquissimam fuisse, infra patebit in voce Tenus. Capitul. Ludovic. Imperat. ad L. Salic. c. 1. In saeculari causa huiuscemodi testrum diversitas, Campo [orig: Campô] comprobetur: in


image: s1026b

Ecclesiae autem negotiis, Crucis iuditio [orig: iuditiô] rei veritas inquiratur. Hinc in in Legg. Longob. Campo [orig: Campô] vel Cruce contendere. Vide quoque Teitam. Caroli Magni, c. 8. Bignonii Formul. veter. c. 12. etc. Interdicitur hoc iudicium Canone, Lothario Imperatori adscripto [orig: adscriptô], Longobard. lib. 2. Tit. 55. l. 32. Sancitum est, ut nullus deinceps quamlibet examinationem crucis facere praesumat, ne Christi passio, quae glorificata est, cuiuslibet temeritate contemptim habcatur. Sollennis etiam moris fuisse libata [orig: libatâ] cruce iurare, testatur Beda de remed. peccator. c. 4. Vide Henr. Spelmannum, supra laudatum.

CRUCIS Signum vide supra.

S. CRUCIS templum Cracoviae, a Iagielone Poloniae Rege Ecclesiastis e Bohemia vocatis, ut vulgari Sclavonica [orig: Sclavonicâ] lingua [orig: linguâ] in eo sacra administrarent, concessum est, A. C. 1431. quod diu ibi obtinuit. lasicius, l. 1. de gestis Fratr. apud Laetum, Compend. Hist. Univ.

CRUCIUM Gestatio in vestibus in Ecclesia Romana partim honoris et officii, partim ignominiae signum est. Prior usus ex dictis paulo supra aliquatenus liquet. Posterior, ex iis, quae diximus retro, voce Abitello. Et quidem duae, tres; parvae, magnae, pro ratione delicti, vesti paenitentiali: perpetuo, ad tempus: quottidie, vel diebu; saltem dominicis, aut festis, gestandae: affiguntur. In Actione Fidei, ut vocant, cuius initium fit a remissione poenae, quibusdam paucis contingente, aliis demuntur Cruccs, ipsisque imponitur paenitentia quaedam arbitraria: alii educunture muro, et ipsis imponuntur cruces, quae levior poena est. Sequuntur sententiae, primo Crucesignatorum, quibus imponuntur Cruces gestandae in pectore et dorto; aliis, quorum delicta sunt graviora, cruces duplices imponuntur. Si veor pareat, quosdam levius deliquisse, illis iniungitur paenitentia arbitraria sine crucibus. Tum sequuntur sententiae immurandorum, postea Impaenitentium ac Relapsorum etc. Phil. a Limborch, Historia [orig: Historiâ] Inquisit. l. 4. c. 41. et hic passim: uti de Redemptione huiusmodi paenitentiarum suo [orig: suô] loco [orig: locô].

CRUDA [1] de fructibus, Graece w)ma\, quae immatura sunt, quibus opponuntur Cocti fructus, apud Hygin. At linum crudum, Graece w)molinon, quod nondum maceratum est, cui opponitur leuko/linon, h. e. linum aqua [orig: aquâ] maceratum et lavacro [orig: lavacrô] candidum factum. Nempe nostro [orig: nostrô] more linum vulsum siccatur, in aquam mergitur et macerator, deinde tunditur, mox pectitur, postea netur, ultimo texitur textumque adhuc flavum est, donec frequentibus lotionibus et aspersionibus aquae candorem sibi conciliet. At Vereres iterum linum in filo polibant et silici crebro inlidebant cum aqua, textumque rursum clavis tundebant, Plin. l. 19. c. 1. Omolina itaque lintea ex crudo impolico et adhoc flavo lineo filo texta: et crudum linum, quod maceratum, politum et aqua [orig: aquâ] dealbatum non est, itidem w)mo/linon Graecis. Et quidem ex huiusmodi lino funes fiebant: id vero peculiare Xerxis, quod ex leukoli/nw| rudentes ei facti essent, quorum et pulchritudinem propterea commendat Herodotus, l. 7. Sed et w)mo/linon, ut dictum, linteum ipsum ex crudo lino textum est, apud Pallucem, qui inter res balneis et gymnasiis convenientes w)mo/linon recenser, utpote quo [orig: quô] sudorem in balneis extergebant. Quo [orig: Quô] sensu w)mo/linon semper acc piendum apud Glaenum, Aetium, Paulum: Latini Crudarium dixere [orig: dixêre]. Ex eodem utplurimum motoi\ fiebant, seu linamenta, vulneiibus immitti solita: qui duorum generum, tiltoi\, carptiles, et custoi\, rasiles erant; quorum illi ex linreorum crudorum filis carptis, hi ex rasa languine, fiebant etc. Salmas. ad Solin. p. 765. et 766. Vide quoque infra Omolinum. De cibis, vide infra in voce Semicocta, uti de Carnis crudae distributione, in sollenni olim festivitate fieri solita [orig: solitâ], infra itid. voce Visceratio, quam magni honoris loco [orig: locô] fuisse habitam ibid. dicemus.

CRUDARUM Carmum esus Graece *)wmofagi/a, apud veteres Idololatras in usu. Maimonides ad interdictum de membro animalis vivemis non comedendo inter alia, Reges Gentium eo [orig: ] saeculo [orig: saeculô] ita facere solitos, idololatriae causa [orig: causâ], scilicet abscidisse animali membrum aliquod, illudque comedisse, scribit More Nebochim, Part. 3. c. 48. Certe de Bacchanalibus Clemens, Protreptico [orig: Protrepticô], Bacchi orgiis celebrare Dionysium Maetiolem, crudarum carnium esu sacram insaniam agentes; et caesarum carnium divulsionem peragere, coronatos serpentibus. Et de Crudivoris illis festis Arnob. contra Gentes, l. 5. Caprorum reclamantium viscera cruentatis oribus dissipatis. Atque hinc Bacchus *)wma/dios2, h. e. crudis gaudens, cui in Chio sacrificasse [orig: sacrificâsse], hominem membratim discerpentes, apud Porphytium legimus, de Abstin. l. 3. §. 55. ubi idem in Tenedo obtinuisse, addit. Cuiusmodi a)nqrwpofagi/an Stoica quoque Chrysippi disciplina docuit, teste Sexto [orig: Sextô] Empirico [orig: Empiricô], Pyrrh. Hypot. l. 3. c. 25.

CRUDA [2] Salutatio, apud Terrullianum, de Poenit. c. 11. dicta est, salutatio antelucana Candidatorum, apud veteres Romanos, de qua suo [orig: suô] loco [orig: locô].

CRUMATA apud Martialem, l. 6. Epigr. 71. v. 1.

Edere lascivos ad Betica crumata gestus.
Et Gaditanis ludere docta modis.

Alii, Crusmata, Graece krou/mata, tympanorum sunt et cymbalorum pulsus, cum digitorum crepitu, cuiusmodi saltationes Hispanis hodieque in usu esse docet Iul. Caes. Scaliger, Poetic. l. 1. c. 18. tres eatum modos enumerans, Chironomam, Halma et Lactisma, de quo ultimo supra aliquid dictum est, ubi de Calce. Hinc tinnulae Gades, apud Papin. Statium, l. 1. Sylv. 6. v. 71. et canori chori Gaditanarum, apud Iuvenalem, cuius vide Schliastens Pithoeanum ad Sat. 11. v. 162.

CRUMAVIA urbs Moraviae, Ducatus titulo [orig: titulô] clara, cum arce splendida. 3. leuc. a Brina in Austrum, totidem a Znoimo, in Boream. Dicitur etiam Crumlaw. Intercepta a Buquoio, A. C. 1618.

CRUMENA vide Funda, Loculi, Marsupium, Sector.