CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CTESILLA Alcidamantis Cei filia in columbam versa fingitur, Ovidio, l. 7. Met. Fab. 12. Forte quod Sacerdos facta, tales enim Columbarum nomine Poetis venire, dicemus infra voce Promenaea, it. Oenotropae.

CTESILOCHUS pictor nobilis, qui Iovem Bacchum parturientem, et ingemiscentem muliebriter inter obstetrices, Deatumque clamorem depinxit. Plin. l. 35. c. 11.

CTESIPHON [1] Atheniensis, decreto [orig: decretô] Atheniensibus persuasit, coronari oportere Demosthenem aurea [orig: aureâ] corona [orig: coronâ] in theatro, probitatis, et virtutis omnis generis ergo. Ob id ab Aeschine, Demosthenis inimico, tamquam perniciosi decreti auctor accusatus, defenditur a Demosthene praeclara [orig: praeclarâ] illa [orig: illâ], atque omnium optima [orig: optimâ] oratione, quae peri/ *stefa/nou inscribitur, Cicero.

CTESIPHON [2] Gnosius, Architectus, alias Chresipheon, Chrisippon, et Ctesiphon, qui templum Dianae Ephesiae traditur exstruxisse, opus mirabile, ac toto [orig: totô] orbe celebratum; quod postea ab Herostrato quodam incensum fuit, et hac [orig: hâc] tantum de causa [orig: causâ], ut ob aliquod facinus nominaretur. Vitruv. in praef. l. 7. Plin. l, 7. c. 37. et l. 36. c. 14.

CTESIPHON [3] quidam Atheniensis, quem tamquam crassum et ventriosum traducir Aristoph. Acharn. 4. sc. 4.

CTESIPHON [4] pagus Assyriae amplissimus, in Tigridis altera ripa, e regione Seleuciae urbis, a Parthis exstructus; Ibi Parthorum Reges in hieme propter aeris temperiem degere solebant, aestatem vero in Hyrcania, et Ecbatanis agebant, Contra hos movens Traianus Imperator Euphratem ponte iunxit, ac Adiabenorum gente domita [orig: domitâ], Assyriaque [orig: Assyriâque] occupata [orig: occupatâ], Babylonem et Ctesiphontem intravit. A. C. 115. Quin et Ctesiphontem Babylonici regni caput fuisse Plinius scribit, l. 6. c. 26. vide et Strab. l. 15.

CTESIPPUS [1] Chabriae fil. quem Phocion, mortuo [orig: mortuô] Chabria [orig: Chabriâ] amico [orig: amicô], diligenter ac perhumaniter collegit, quo impuros adolescentis mores componeret. Eius tamen cum duro [orig: durô], tum minime liberali ingenio [orig: ingeniô] nusquam adduci potuit, ut curam, et laborem in illo instituendo dimitteret; cuius ineptias non modo pertulit patienter, verum etiam studiose tegebat. Quamquam semel aiunt, Phocionis constantiam importunitate levissimi hominis fuisse superatam. Nam cum ille Imperatorium quoddam munus studio [orig: studiô] accuratiore obiret, Ctesippus, ut erat futilis, delirusque, gravissimum, peritumque Imperatorem coepit fatuis quibusdam interrogatiunculis obtundere. Tum stomachatum Phocionem dixisse fama est, O Chabria, Chabria, cumulatam tibi pro amore nostro gratiam nunc persolvo, qui nati tui deliramenta sustineo. Plut. in Phoc.

CTESIUS Iuppiter dictus apud Athenienses, in cuius dedicatione ambrosia ferebantur, i. e. omnis generis fruges cum oleo, et lacte, Cael. Rhodig. l. 28. c. 25. Huius statuam in aerario ponebant, Suidas. Consecrationem eius hisce describit Athaeneus, Deipnos. l. 9. Iovis Cresii signa ita statuenda, Cadiscum novum utrinque densatum operculo [orig: operculô] tegendum: Simulacri auribus coronam e lana alba imponito. Ex numero eius dextro lanam suspendite coloris crocei: amicito etiam, ut erit tibi commodum, deinde Ambrosiam illi affundito. Est autem Ambrosiae aqua pura, oleum et fructuum omne genus: haec omnia misce ad Ambrosiam, vide Casanbonum ad loc. et Ant. van Dalen Schediasmate de Consecrationbus Ethnicis.

CTYPANSA castellum. Strab. l. 8. Stephanus docet nos, legendum esse *tupane/a, sic enim scribit: *tupane/a, po/lis2 *trifuli/as2. Apud Polybium scribitur hodie *tumpanai/a, apud Ptol. *tumpa/neia; Casaubon.

CUAMA fluv. nobilis Africae, e lacu Zambre ortus, versus montes Lunae tendit, et cum fluv. S. Spiritus vel Magnicii, Regis Monomotapae ditiones comprehendit. Vincentius Blaucus, in Relat. sua [orig: suâ], se ad ipsum lacum, ubi scaturigo Nili collocatur, qui inde naves Alexandriam Aegypti defert, hoc [orig: hôc] adverso [orig: adversô] fluvio [orig: fluviô] navigasse [orig: navigâsse] refert. Sic duo illa maria coniungerentur, hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô], quod priscis ignotum; et quia Nilo, a scaturigine statim, descenditur, cataractae eius saltem in aliquibus eius ramis contingerent, reliqui navigabiles essent. Sed Blancus se satis non explicat. Vide Sanut. l. 12. Pigafertum, l. 2. Magin Linscot, etc.

CUARIUS fluv. prope Coronaeam, quem Alcaeus Coralium vocat. Bochartus a Syro [gap: Hebrew word(s)] Cavari deducit, quod piscosum sonat, l. 1. Chanaan, c. 16.

CU-AXARES [1] I. Medorum Rex, urbem Ninum, quae sub Saosduchino, aut Chyniladano Babylonis Regibus, Principibus ignavis, defecisse videtur, proprio [orig: propriô] sibi Rege lecto [orig: lectô], expugnavit, opitulante Nabuchodonosore II. affine, Anno [orig: Annô] Nabonass. 145.

CU-AXARES [2] II. prioris, ex filio Dario Medo, nepos. Vide de utroque infra voce Cyaraxes seu Cyaxares.

CUBA [1] Dea apud antiquos, quae praeerat cubantibus. Nempe Cuba, Dea apud Romanos, et cum Edusa ac Potina, puerorum Prases: de qua sic thom. Bartholinus de Puerper. Veter. Finita [orig: Finitâ] ablactatione epulae instructae et pro ciborum auspicio Edusae, potionis Potinnae, sacra fiebant, porcellis lactentibus et pane furfuraceo [orig: furfuraceô], ubi simul Cubae imtiabantur, sicut apud Christianos farre. Exportari denique in agros ad Dianam tumque nutriri coeperunt etc. At Cuba, apud Adelmum de laudibus Virginum.

En iterum sancti strofa [orig: strofâ] stimulante draconis
Martyres in cubas mittuntur fomite farsas:

CUBA [2] insula ex maioribus et praecipuis Americae Septentrional. insulis, sub dominio Hispanico ab 172. annis circiter; ab Oriente ad Occidentem vergit, in sinu mexicano, in mari Boreali. Ab Oriente freto [orig: fretô] ab Hispaniola secernitur, a qua 14. leuc. distat; Occidens Iucatanas terras, mexicanum et Gustacanum fretum despectat; Septentrio Cancri Tropicum attingit; Meridies Iamaicam terram, a qua 19. leuc. abest; Deinde firmam Indicam, quantumvis longo [orig: longô] intervallo [orig: intervallô], respicit: Dicta fuit etiam Ferdinanda et Ioanna ab Hispanis, postquam a Christoph. Columbo detecta esset. Sunt etiam qui A. et O. vocatam dicunt; qui eam videre [orig: vidêre], salicis folio assimilant, eo quod longior quam lata sit. Eius longitudo extenditur ad 200. leuc. Hispanic. triginta habet in latitudine, ubi maxima haec est. Regio montibus aspera et silvis horrida: sed fluminibus irrigua, est auraria, nam et montes affatim auri praebent generosis secturis, et flumma aureis passim arenis fluunt. Sex urbibus habitatur, quarum Metropolis. S. Iacobi Colonia in parte Australi flumine portuque insignis. Havana in parte Septentrionali e regione Floridae, capacissimum habet portum. In insulae circuitu multi passim scopuli navigantibus formidabiles cernuntur: nam a Septentrione ingens Charybdis urget, aquarum incertis vorticibus metuenda, et Australe latus qua Iamaicam aut Iucatanum littus spectat, Iardinorum scopulis infestatur. Miraculo est convallis quindecim passuum milibus a S. iacobi fano distans, ingentibus saxeisque globis repleta, ita ludente natura [orig: naturâ], ac si mancipiorum opera [orig: operâ] eo conversi essent. Ulterius Orientem versus progrediendo apud portum Principis fons bituminosus assidue picem evomit. Metel. Baudrand. Linschot. c. 4. Herrera, c. 6. Oviedo, l. 17. etc. Populosissima fuit haec insula ante Hispanorum adventum, sed una cum aliis Insulis S. Iohannis nempe, Iamaica, Lucaiis, etc. per summam avaritiam et crudelitatem, ab illis tantum non vacua habitatoribus reddita est: A. C. 1530. Et certe, Caycus huius Insulae Dynastes, cum audiret, appropinquare Hispanos, convocato [orig: convocatô] populo [orig: populô], eum monuit, si evitare crudelitatem eorum vellent, Deum eorum colerent: moxque caspula [orig: caspulâ] auro referta [orig: refertâ], iste est, inquit, Hispanorum Deus: Celebremus in eius honorem choreas et festivos dies. Sed miser, ab hostibus postea ad vivicomburium condemnatus est: quam mortem subiturus, ex Monacho, se hortante, ut fidem Catholicam reciperet, quo vitam impetraret aeternam, cum audiisset, etiam Hispanis illam patere: negavit se caelum velle, ne sibi communis cum his hominibus mansio esset. Thuan. Hist. l. 1. Bartholomaeus Casaus, Ep. in Narr. crudel. Hisp. Ind. etc.

CUBAGUA Insul. Americae Meridionalis a Christophoro Columbo detecta, Orientali lateri Pariae et Cumanae adiacens, nullo [orig: nullô] frugum proventu beata, lignorum et aquae dulcis cumprimis penuria [orig: penuriâ] premitur. Ligna ex Margarita insula, aquam ex Cumanae regionis ostiis petunt. Metel.

CUBARE proprie de Cubicularibus lectis: uti accubare de Tricliniaribus, quae et accubita dicuntur et accubationes. Sed et de lucubratoriis lectis id dicitur, de quibus vide Casaubon ad Sueton. De vererum vero Romanorum in Cubando mollitie, infra ubi de Pulvillis.

CUBEBA seu CUBABUM veterib. Latinis Cumanum; Graece kw/makon, cum casia et cinnamomo memoratur Theophrasto, inter eas species, quae ex Arabia et India afferebantur, hodieque in Iava, ubi plurimum nascitur, Cumuc dicitur. Fructus est vel semen, Graecis veteribus murti/danon quoque, a myrti similitudine dictum: quod illud piper est, quod passim ita exponi legimus, in Lexicis Graecorum. Genus certe esse piperis Cubebam, non antiquis modo, sed et Neotericorum multis persuasum est: sic et myrtidanum genus piperis apud Hippocratem est; cui simile et aliud genus piperis, quod caudatum dicitur. Unde liquet, falli Avicennam, qui Cubebam Arabum nostramque, carpesium interpretatur Galeni: hoc enim genus aromatis est, surculis cinnamoni virtute praeditum. Cubeba vero non festuca est seu surculus, sed fructus etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 1306.

CUBI Galliae Celticae populi, qui Biturgies vocantur, vulgo Ceux de Berry, Plin. l. 4. c. 19.

CUBICULARES Gladiatorum genus, vide infra, ubi de veterum Gladiatoriis Ludis.

CUBICULARIUS [1] Papiae ex Sosipatro, Custos Cubiculi; Graece *eu)nou=xos2, namque etiam custodire, to\ e)/xein significat. Leo, Nov. de Eunuchis 98. *kai\ th=s2 eu)nh=s2 a)nupo/ptous2 fu/lakas2 ei)=nai, tou=to ga\r h( klh=sis2 e)ggua=tai. Vide Cuiacium, in l. ff. de lib. et posth. ambros. Ep. 5. ubi Gallicanus, cubiculi Praepositus, Eunuchus regius dicitur. Apud Socratem Eutropius, eu)nou=xos2 praestw\s2 tou= basilikou= koitw=nos2, Eunuchus praepositus Cubiculo regio et primus. Eunuchorum Consul factus, dicitur Euagrius quoque, l 4. *(oi toi=s2 basilikoi=s2 e)cuphretou/menoi koitw=si tou\s2 eu)nou/xous2 h' shnh/qeiaikalei=, inquit, Qui regiis cubiculis inserviunt, Eunuchi vulgo dicuntur. Claudian. l. 1. in Eutrop. v. 417.

Praefecti sed adhuc gemmis, vestique dabantur,
Custodes, sacroque adhibere silentia somno.
Militia Eunuchi numquam transgressa cubile:
Non vita spondente fidem: sed inertia tutum,
Mentis pignus erat. secreta monilia servent,
Ornatus curent Tyrios. --- ---

Hoc [orig: Hôc] enim habitu naturae fuit Eutropius is, quo [orig: quô] Consule omnia monstra cessisse, scite idem Claudianus ait: quemque in Cyprum

insul. regelgatum, facultatibus eius in fiscum coactis, testatur, l. 17. de poen. in Cod. Theodos. Unde appatet, castratis cubicnlariis, qui vulgari appellatione Eunuchi audiunt, postmodum Principes, ad cubiculi tutelam, plerumque fuisse usos, more a Barbaris Principibus mutuato [orig: mutuatô]. Hinc Imperatores Eunuchum sacri cubiculi ministeriis adhaesurum, dixere [orig: dixêre] in l. 4. C. de praepos. sacr. Cubic. l. 12. Vide Ioh. Laurentium I Ctum, notis in Phaedrum, fab. 5. l. 4. et de Cubiculariis veter. Persiae Regum supra aliquid voce Chiliarchus. In Imperio Romano Elector Brandenburgicus Imperii Archicameratius dicitur, nomine a Camera, quae Germanis Cubiculum designat, desumpto [orig: desumptô]. Imperatores enim Romani olim suos Cubicularios seu sacri Cuhiculi praepositos habebant, inter quos Primicerins erat, cuius officium cum hoc quadantenus coincidit. Limuaeus Enucleat. l. 2. c. 10. Vide de Cubiculariis Regum Franciae, infra. Infra quoque Parachimumenus, ubi de Imperatorum Constantinopolit. Cubiculariis, ut et aliquid voce Praepositi it. Praepositus. Imperator. Interdum idem, qui Camerarius seu Thesauri Regii custos est. Vide supra Bibliotheca. Namque et Cubiculum idem nonnumquam quod Camera est; Aetatium, Thesaurus Principis seu locus, ubi reconditur: qua [orig: quâ] notione etiam vox occurrit apud Ann. Comnenam, Alexiad. l. 2. p. 56. Sed et iidem aliquando Cubicularii, cum Capellanis sunt, Sacellorum scil. quae et ipsa Cubicula dicuntur, Custodes, etc. Vide Car. du Fresne, Glossar. et supra in voce Cantor:

Ebero sub Childeberto, Austrasiae Rege. Faraulfus sub Chilpetico I Eberulfus sub eodem. Chundo sub Gunthranno, apud Gregor. Turonensem, l. 7. c. 13. 18. 21. et l. 10. c. 10. Bertharius sub Theodorico II. apud Fredegarium, c. 38. Austrapius sub Dagoberto I. in vetere Charta. Adalgisus, sub Carolo M. apud Eginhardum. Reginfredus, sub eodem, Ibid. Rothbernus, sub Carolo Calvo A. C. 852. Vide Andradum in Revelat. etc.

CUBICULARIUS [2] Novae Romae apud Ughellum, Italiae Sacrae Tom. V. p. 1505. Hilarius Sacerdos et Monachus et magnae Ecclesiae novae Romae Cubicularius: dignitas fuit Ecclesiastica eadem forte, cum illa, quam *kouboukleisi/ou appellat Pachymeres, l. 12. c. 2. quaque [orig: quâque] etiam donatus fuit Romanus quidam *koubouklh/sios2 th=s2 tou= *qeou= a(gi/as2 kai\ mega/lhs2 *)ekklhsi/as2, *prwtomhnuth\s2 tou= basilikou= cenw=nos2 tou= *morelai/a kai\ perido/cou, cuius liber, peri\ o)ce/wn laudatur P. Lambecio, Comm. de Biblioth. Caesar. l. 6. p. 141. ut et Ioannes Cameniata, cuius Natrationem de Excidio Urbis Thessal. edidit Leo Allatius, in Epigraphe illius *klhriko\s2 dictus et *koubouklei/sios2. Eiusdem dignitatis meminit quoque Balsamon ad Concil. VI. c. 7. Sed quae proprie ea fuerit, definite haud omnino promptum est, cum de ea sileat Codinus in Catalogo Dignitatum Ecclesiasticarum. In Concilio Nicaeno act. 1 et 4. memoratur Cosmas Diaconus, *nota/rios2 kai\ *koubouklei/sios2 tou= eu)agou=s2 *patriarxei/ou: qui in Act. 5. *kouboukleisi/wn dicitur. An eadem dignitas, quae o( *koubou/klhs2 appellatur in Catalago Dignit. S. Sophiae Medoniano, ubi eius officium sic describitur, ut Cubuclesius videatur fuisse Capellanus Patriarchae, etc. Car. du Fresne, in Glossario.

CUBICULARIUS [3] Tonsuratus, in Ordine Roman. memoratus, in familia Pontificis Romani sic dicitur, ad discrimen Cubicularii Laici, cuius idem quoque Liber meminit. Munus eius circa vestes Ecclesiasticas, ut Laici circa quottidianas erat. Et quidem Laico, ut ibi habetur, haec cura est praescripta, ut sella Pontificis in sacrario sit parata, donec ille veniat celebraturus divina Mysteria. De Tonsurato ibidem alio [orig: aliô] loco [orig: locô]: Pontifex autem per manus Subdiaconorum mutat vestimenta hoc ordine: defert ei plicata Cubicularius Tonsuratus accepta de manibus Ostiarii, etc. Eligebantur autem Cubicularii isti Pontificii ex Schola Cantorum, ut videre est ibid. ut et in Ceremoniali Rom. l. 1. sect. 2. apud eundem Car. du Fresne. Vide quoque Macros Fratres in Hierolex.

CUBICULUM apud Sueton. Nerone, c. 12. Icarus primo [orig: primô] statim conatu iuxta Cubiculum eius decidit: Graece *ou)ravi/skos2 est Polyb. l. 5. i. e. papilio magnificus, principibus primo Viris in Asia, cum ad ius dicendum, vel ad spectandos ludos, vel etiam ob causam aliam propalam sederent, olim in usu; uti de Phocione ex Plutarcho, de Alexandro aliisque Regibus, ex aliis discimus. Vide de eorum fabrica et magnificentia Athenaeum, l. 12. Inde similem suggestum seu tentorium Principibus suis Ludos spectantibus Romani in Orchestra exstruxere [orig: exstruxêre], Sueton. Iulio, 76. Cum nascente enim Principatu hic mos apud eos coepit. Vocatur Cubiculum a forma, quoniam hi ou)rani/skoi in modum parvi cubiculi facti sunt. Utroque [orig: Utrôque] modo [orig: modô] et suggestum et cubiculum nominat Plin. Panegyr. c. 51. Polybius etiam skhnh\n ou)ranofo/ron, Graeci insuper kwnw/pion, Nicetas quoque to\ *basiliko\n e(dri/asma. Casaubon. ad loc. Suetonii cit.

CUBILE [1] apud Plinium, l. 36. c. 14. ubi de Aede Dianae Ephesiae, Id consecutus est ille (Chresiphon Architectus) aeronibus arena [orig: arenâ] plenis molli clivo [orig: clivô], super capita columnarum exaggerato [orig: exaggeratô], paulatim exinaniens imos, ut sensim moles in cubili sederet: sedes est, cui imponitur moles, et cum qua coagmentatur. Unde Cubilia et coagmenta laterum ac lapidum, apud Vitruv. *)opa\s2, Graeci dixete [orig: dixête] istiusmodi tignorum cubilia et asserum, Latini quoque cava et columbaria. Vide Salmas. ad Solin. p. 818. Apud Plinium Cubile salutatorium, locus est aedium, in quo quisque olim suos Penates habebat. Ita enim is, l. 15. c. 11. ubi de malo cotoneo: Omnia iam et virorum salutatoriis Cubilibus inclusa, simulacris noctium consciis imposita. Vide Hadr. Turnebum, Adversar. l. 13. c. 28. Casaubon. ad Sueton, p. 78. et supra in voce Cotonia. De

Cubiculariis vero Imaginibus Veter. Ministeriis item, Velis etc. infra, ubi de Imaginibus, Servis, Velis.

CUBISTICA prima species, triplicis saltationis Veteribus usitatae, cuius Homerus meminit; Xenophonte ac Suidae testibus: ars fuit, qua [orig: quâ] homines variis modis pedes ac manus contorquentes in caput saltabant. Quemadmodum nostra [orig: nostrâ] etiam nunc aetate circulatores faciunt, qui, lucri gratia [orig: gratiâ] homines decipientes, varias urbes Comoediis recitandis pererrant. *kubi/sthma eam vocat Lucianus et in Gloss. reperitur Cernulat, quam vocem etiam Seneca usurpat, Ep. 8. etsi cernuat plutes codices habeant. Vide Mercurialem, Artis Gymm. l. 1. c. 3. et supra in voce Cernuus, nec non infra ubi de Orchestica.

CUBITI Graece ph/xeis2, Alexandrinis vocitati fuerunt pumili pueri vix cubitum [orig: cubitûm] alti, teste Luciano [orig: Lucianô] in *(rhto/r. didask. et Philostrato [orig: Philostratô] in Nilo: quales facie et gartulitate amabiles undique conquisiisse Augustus dicitur Suetonio in eo, c. 83. Iisdem matronas otium solitas oblectare, legas apud Dionem, l. 58. Imo et inter viros eruditos huiusmodi delitias esse versatas, Philostratus auctor est in Herode. Inter eos excelluere [orig: excelluêre] gatrulitate pueri Syri, Alexandrini et Mauri, uti discimus ex Luciano eod. Petronio, Martiale, Statio. Nudos a veste haberi, interim multo [orig: multô] auto [orig: autô] gemmisque exornari solitos, legas apud Dionem ubi supra, Herodianum in Commodo, et Philostratum in Sophistis, qui paidi/a yellizo/mena inde eos vocat. Alii ab iis pumili seu nani fuere [orig: fuêre], de quibus infra. Vide Casaubon. ad Sueton. d. l. et infra in voce Delitiae.

CUBITOR Bos, apud Columellan, l. 6. c. 2. est qui in medio sulco decumbit: quod vitium quomodo is cortigi velit, dicemus infra ubi de Vitula.

CUBITORIUM memoratum Cencio Cameratio in Ceremoniali, l. 2. fuit lectus, qui Pontifici sternebatur sub Tribunali nempe summo triclinii, in quo cum Clero et Proceribus epulari solebat, loco, quasi forte Accubitorium, Alemannus in Dissertation. de Lateranensibus Parietinis, c. 4.

CUBITUS et CUBITUM Graece ph=xus2, quod in sumendo cibo Veteres in eo cubabant, uti vidimus supra, ubi de Accumbendi ritu. Idem aegri faciebant, vel collocuturi cum amicis: Corn. Nepos in Attico, c. 21. Hos ut venisse vidit in cubitum nixus; vel potionem accepturi. Curtius, l. 3. c. 6. Quo [orig: Quô] viso [orig: visô] Alexander le vato [orig: vatô] corpore in cubitum --- accipit poculum, etiam qui repente a somnio erant excitati, in cubitum erigebantur, Homerus, Iliad. k. v. 80. o)rqwqei\s2 d' a)/r e)p' a)gkw=nos2; Porto, qui gravi labore defuncti quiescebant. Hinc Hercules sic depingi solitus, Lucianus Lapithis kei/somai e)p' a)gkw=nos, oi/=on to\n *(hrakle/a gra/fousi. Incumbam cubito, qualem Herculem depingunt. Quo [orig: Quô] eodem [orig: eôdem] modo [orig: modô] fluviorum idola picta cernimus, ut inter alia videre est infra voce Tiberis etc. Inprimis vero [orig: verô] celebris hic accumbentium situs, ut diximus. Unde apud Martialem Zoilus, in medio lecti loco positus, ut laxius recumberet, neque vestes disturbarentur, cubito [orig: cubitô] summovebat convivas, l. 3. Epigr. 82. v. 5.

Iacet occupato galbinatus in lecto:
Cubitisque trudit hinc et inde convivas
Effultus ostro [orig: ostrô], sericisque pulvinis.

Eodem [orig: Eôdem] per confertam multitudinem eluctantes turbam obviam repellimus, quod Graeci paragkwni/tein, ac w)lekrani/tein dixere [orig: dixêre] ut infra videbimus voce Umbo, vide quoque infra voce, Regyrare it. Pharisaei, ubi de eorum cubitaliter lavandi ritu: ac Pila, ubi de illo Iusus genere, quo [orig: quô] cubitos cubitis immiscebant. Inde genus mensurae, habens duas spithamas et 2. pedes: iuxta Aetium, qui hanc longitudinem ascribit chelidoniae aspidi, omnium nocentissimae, ut videre est apud Salmas. ad Solin. p. 442. Solino duo cubita, sunt quatuor pedes, c. 52. ubi de Monocerotis cornu. Aliis duo cubita tres tantum pedes sunt; cuiusmodi cubitus liqiko\s2 et culotristiko\s2 dictus est, Heroni in Isagoge: eo [orig: eô] enim ligna, quae setra [orig: setrâ] secabantur, et lapides, mensuram accipiebant. Apud Scholiastem quoque Pindari, Isthmion 4. ubi de Hercule, *(hro/dwros2 gou=n e)n *oi)di/podi/ fhsi tw=n a)/llwn peritteu/ein, w(/ste to\ o(/lon sw=ma phxw=n ei)=nai tessa/rwn kai\ podo\s2, Herodotus in Oedipode ait, reliquos superasse [orig: superâsse], utpote cuius totum corpus fuerit quatuor cubitorum et pedis: septem pedes faciunt 4. cubita et unus pes; quam proceritatem plerique Scriptores Herculi tribuunt. Unde septipedem hominem, pro maximo dicebant, quod mensura ista longissimi hominis esse crederetur. Atque inde Septipedes homines perpetuo [orig: perpetuô] epitheto [orig: epithetô] dicuntur Sidonio Apollinari Burgundiones, quasi longissimi ac procerissimi. Porus vero Indorum Rex, quo [orig: quô] post Troiana tempora, nemo procerior Philostrato [orig: Philostratô] habitus, quinque cubitos implevit, si curtio fides, l. 8. c. 14. ubi Freinshemium vide. At plura de hoc mensurae genere, de Cubito vulgari, Babylonio seu Regio aliisque huc pertinentibus, apud Salmas. ubi supra. p. 42. et 1233. nec non infra aliquid, voce Nemesis. De cubitis vero fluviorum, h. e. e)ktropai=s2 illorum seu curvaturis ibid. p. 622.

CUBRICUS puerulus septem annorum, a vidua Buddae, (qui a Scyhiano Saraceno errores hauserat, ipse peior Magistro [orig: Magistrô] ) adoptatus ac in attibus institutus est, Buddae fortunarum, scriptorumque haeres. Hinc adultus in Persidem abiit, et Manetis assumio [orig: assumiô] nomine, libros Buddae, de Manicheismo, sub suo nomine vulgavit, sectamque Manichaeorum perniciosissimam orsus est. A. C. 275. Socr. l. 1. c. 17. etc. Vide Manes et Manichaei.

CUBUCLARIUS in veter. inscr. Romae, IIII. 1. M. Livius AUGUSTAE. L. AMARANTHUS. SUPRA. CUBUCLARIOS Alia, DIS. MANIBUS. POLYBI. CUBUCULARI pro Cubicularius, Graeci enim recentiores *koubouklei=on dixere [orig: dixêre], quod Latini

CUBUS [2] apud Arnob. l. 2. Quadragenarium istum ad te voca; et ex eo perconctare non abstrusum aliquid, non involutum, non de triangulis, non de quadratis, qui sit Cubus aut dynamis: ut et dynamis, nomina sunt quadratorum numerorum. Vetus Auctor Graecus de Numeris, *tetragwnismo\s2 kalei=tai oi( a)riqmoi\ ou(=toi a(/pantes2. tri\s2 trei=s2, q. du/namis2. tri\s2 q, kz. ku=bos. tri\s2 kz. padumamodu/namis2. tri\s2 pasmg. dunamo/kubos. tri\s2 smg. kubo/kubos2. In Geometria vero to\ stereometrikon, quod longitudinem et latitudinem habet tantum, *du/namis2, at quod ba/qos2 pareterea habet, *ku=bos2 appellatur. Quam in rem vide Salmas. ad Solin. p. 417. et 699. uti de Eratosthene duplicationis Cubi inventore, infra aliquid voce Perseus. Alias ku=bos2, pro tessera, qua de vocis notione, vide infra.

CUBUS [3] Canopi, vicus fuit prope Constantinopol. e regione trans Chrysoceram sinum, iuxta amnem Cison; postea S. Laurentii Fanum, nunc Agios Parasceve.

CUCCHUS M. Antonius ICtus Ticinensis scripsit Institutiones Iuris Can. quas edidit A. C. 1564. Notis vero eruditis illustravit Sam. Maresius, Gerhard. von Mastricht, Histor. Iuris Eccl. num. 389.

CUCCI seu CUCCIUM Pannoniae inferioris urbs. Antonin. Scordiscorum populi in Savia regione prope Danubium, nunc Keroska, sub Turcis. Baudrand.

CUCHENILLA vulgo Cuchenillie, inter merces Americae pretiosiores. Accedit (Hispanis) haud minus lucrum (quam ex Mexicanis et Peruvianis metallis hauriunt) ex praestantissimis quibusdam mercimoniis, quae ex sola America inde in reliquam Europam deferuntur, inter quae principem locum obtinet vermiculus quidam, ex quo conficitur praestantissimus et summi pretii color purpureus, qui vocatur Cuchenillie, Georg. Hornius, Orb. Polit. Vide supra Cochinilla.

CUCULLATAE Vestes, dictae vulgo, quae cucullos habebant. Isidorus, Casula est vestis cucullata dicta per diminutivum a casa, quod totum hominem tegat, quasi nunor casa. Sic Loricae cucullatae, quae cum cucullis erant et totum hominem a capite contegebant usque ad pedes, etc. Salmas. ad Vopisc. in Bonoso, c. ult. A cucullo seu cuculla, veste Scriptoribus Latinis nota [orig: notâ], qua [orig: quâ] scil. caput operiebatur. Posterioris vero aevi Scriptoribus plerumque Monachicam vestem notat, quae alias casula quoque et capa dicta est, et duorum digitorum mensuram non excedere iubetur, apud Ardonem in Vita S. Benedicti Abbat. Anianae num. 40. a Flocco vero, Gall. Froc distinguitur, in Concil. Viennensi, apud Haefrenum. In specie vero Cuculla memorialis dicitur Innocentio III. l. 2. Ep. 12. ea, quam deferre iubebantur Canonici Regulares, qui Ordinem Regularem Canonicorum, sine Abbatis licentia, deseruerant et Monasticum susceperant: ii enim in Choro ultimi sedere, in memoriam, et poenam desertionis, iubebantur. Quippe id erat contra Sanctiones Eccles. Concilium Aquisgran. Ne Canonici cucullas Monachorum induant, etc. Vide Car. du Fresne, in Glossar. et Macros Fratr. in Hierolex. quorum is Cucullatos S. Aemilianum Confessorem et Petrum Abaelardum, aliquot Scriptoribus appellatos, observat.

CUCULLI vulgo Kuchel, oppid. Norici, ad fluv. Iovavum, 14. mill. pass. supra oppid. Iovavum; nunc vicus, in ditione Salisburgensi inter Gollingam et Hellelum oppid. Cluverius.

CUCULLUS Graecae notationis, teste Salmasio [orig: Salmasiô]: *ko/kkus2 enim est galea, vel galerus, Hesych. unde Cucus, diminutiv. Cucullus et Cucullio, apud Capitolin. in Vero, c. 4. tegmen fuit capitis acuminatum in summo, uti vocis origo innuit; ko/kkus2 enim lo/fon proprie seu apicem significat. Hinc uncum vocat Poeta,

Sic interposito vilis contaminat unco
Urbica Lingonicus Tyrianthina bardocucullus.

quod nempe hic apex bardocucullorum retro inflexus esset, non in ante, ut in Persicis et Phrygiis tiaris, vel etiam rectus. Ubi apposite vilem appellat. Tale enim hoc tegmen. Martialis, l. 10. Epigr. 76. v. ult.

Non tamen solorum fuit servorum, licet hi vere cucullati: sed et liberi eo [orig: eô] usi, unde idem Poeta de Manneio, qui non modo ingenuus, sed etiam pro equite se venditabat, l. 5. Epigr. 14. v. 6.

Illinc cucullo [orig: cucullô] prospicit caput tectus,
Oculoque [orig: Oculôque] ludos spectat indecens uno [orig: unô].

Ita autem caput texit, ut et partem humerorum velaret, quales a Monachis hodieque gestari videmus. Tegmen porro erat densum ac villosum, ad frigus atque imbrem arcendum, et ipsi lacernae cum opus esset iniciebatur; cum his enim sumebatur, (sed et paenulae cucullatae erant, at quamdiu togati fuere [orig: fuêre] Romani, nudo [orig: nudô] incessisse capite leguntur) quapropter ipsa lacerna pro Cucullo et capitis tegumento sumitur, apud Horatium, l. 2. Serm. Sat. 7. v. 55.

Et quia lacerna ac birrhus eadem res fuit, inde birrhus quoque pro Cucullo. Iuvenal. Sat. 7. v. 145.

--- -- --- -- --- -- Quo te nocturnus adulter
Tempora Santonico [orig: Santonicô] velas adoperta cucullo [orig: cucullô]?

Ubi vetus Interpres Birrum Gallicum explicat: Nam apud Santonas Galliae oppid. conficiebantur. Plerumque vero apud Romanos latendi causa [orig: causâ] Cucullus sumptus est, ideo noctu frequens in discursationibus et ad dissimulandum personam. Proin de Messalina lupanar petente Iuvenal. Sat. 6. v. 118.

Et Capitolin. de Vero, c. 4. Vagabatur nocte per tabernas et lupanaria, obtecto [orig: obtectô] capite cucullione vulgari viatorio [orig: viatoriô], etc. Sed propter priorem usum antiquis Ascetis ac Monachis id vestis genus adhiberi coepit, quod isti nunc Capitium a capite tegendo vocant, Veteribus vero alia haecce res fuit, teste Varrone. Apud omnes porro non eadem Cuculli forma, aliis acuminata, aliis rotunda est. Veterum vero cuculli oblongi erant, in acumen, ut diximus, desinebant, quae forma hodieque (oblonga enim adhuc et in acutum plerumque involuta est) obtmet. Hinc per similitudinem Cucullos appellaverunt involucra, quibus tus, piper et alia odoramenta regebantur. Martialis, l. 3. Epigr. 2. v. 1.

Cuius vis fieri, libelle, munus?
Festina tibi vindicem parare.
Ne nigram cito raptus in culinam
Cordyllas madida [orig: madidâ] tegas papyro [orig: papyrô]:
Vel thuris, piperisque sis cucullus.

Liburnici cuculli dicti sunt, quod Liburnica [orig: Liburnicâ] lana [orig: lanâ] conficerentur, de qua Plin. l. 8. c. 48. Bardaicus Cucullus seu bardus, militum erat e crassiore lana, sive ex caprarum pilis ac cilicio confectus. Eius meminit Capitolin. in Pertinace, c. 8. an idem cum Bardocucullo, de qua voce vide supra suo [orig: suô] loco [orig: locô]? et plura de Cucullo, apud Octav. Ferrarium, de re Vestiaria, part. 2. l. 1. c. 20. 21. et 23. nec non part. 2. l. 2. c. 7. ubi figuram paenulae cum cucullo, et quidem acuminato exhibet, tum in Mercurii imagine, tum in icuncula Aegaptiaca. Sed et Cuculli pedum occurrunt, in Notis Tyronis et Senecae, de quibus vide Salmas. ad Martial. l. 4. Epigr. 4. ut et infra aliquid, ubi de Soleis lanatis.

CUCULUM oppid. Marsorum in Latio, Scutula, teste Leandro [orig: Leandrô].

CUCULUS [1] Iuppiter dictus est, quod Iunonis desiderio [orig: desideriô] in hanc avem fuerit transformatus, de qua vide hic [orig: hîc] infra.

CUCULUS [2] Graece ko/kkuc, Plinio ex accipitre videtur esse, tempore anni figuram mutans, quoniam tunc non apparent reliqui, nisi perquam paucis diebus: ipseque modico [orig: modicô] tempore aestatis visus non cernitur postea, l. 10. c. 9. Sed non solum Accipitrum id genus, Emerillon Galli vocant, cui similem Cuculum Aristoteles tradit, Histor. l. 5. c. 7. verum nec reliqui accipitres tum videntur, utpote ovis edendis occupati incubandisque. Aeschylo idem cum upupa est, Cucullus enim vere procedit, aestate discedit, quo [orig: quô] tempore upupa apparere incipit. Versus eius sunt,

*tou=ton d' e)po/pthn *)/epopa tw=n au)tou= kakw=n
*pepoiki/lwke kapodhlw/sas2 e)/xei
*qra/ssh| pterwto\n o)/rnin e)n panteuxi/a|.
*(\os2 h)=ri me\n fai/nonti diapa/llei ptero\n
*kirkou= lepargou=, du/o ga\r ou)=n morfa\s2 fe/rei,
*paido\s2 a)p' au)tou=, nhdu/os2 mi/as2 a)po\.
*ne/as2 d' o)pw/ras2 h(ni/ka canqh\ sta/xus2,
*stikth/ nin au)=qis2 a)mfie/nnusi pte/ruc kl.

Apud Aristotelem supra laudatum. Ad quos versus vide notas insignes Salmasii, ad Solin. p. 238. et 239. Sed tam falsum ex cuculo fieri upupam, quam falsum ex sycallide vel ficedula melancoryphum, uti docet idem ibid. coeterum Cuculi proprium esse hoc multi putant, ut alienis ovis incubet. Unde est, quod hodieque vulgato [orig: vulgatô] sermone Galli sic eum per convitium appellent, cuius uxor moecha est, quia alienos liberos fovet et nutrit inscius. Verum non aliena ova incubare, sed in alieno nido parere Cuculum et aliis avibus ova sua incubanda excludendaque tradere, discimus ex Aristotele, l. 9. Histor c. 29. Theophrasto, de Caus. Plantar. l. 2. c. 24. Plinio, d. l. Oppiano, Ixeutic. l. 1. Aliis. Itaque Romana [orig: Romanâ] lingua [orig: linguâ] Cuculus non dicitur, qui ab uxore contumeliam patitur, sed qui facit: moechus videl. qui instat cuculi cubat in lecto non suo. Hinc Artemona mulier, in Asinaria Plauti, Demaenetum virum suum, in lupanati cum scorto deprehensum, hoc [orig: hôc] convitio [orig: convitiô] excipit, Actu 5. sc. 2. v. 73.

At eum, quem Galli cuculum, Romani currucam appellabant, Iuvenalis, Sat. 6. v. 276. quod in huius avis nido Cuculus plerumque patiat. Alias tamen et in palumborum, et turturum et alaudarum, et chloridum et papporum et passerum, et scolopacum (quam avem quidam intelligunt voce Hebr. Kore Ierem. c. 17. v. 11.) w)otokei=n cuculum, discimus ex Antigono, Mirabil. c. 109. Aeliano, l. 3. Histor. c. 30. Isidoro, l. 12. c. 7. etc. Vide Sam. Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 1. c. 12. et infra Cugus, plura vero de hac ave, apud Auctores praefatos.

CUCUMELLUM inter sacra ministeria reponitur, apud Baronium, A. C. 303. num. 12.

CUCUMIS Graece [orig: Graecê] *si/kuos2, inter nascentia in hortis, mira [orig: mirâ] voluptate Tiberio Principi olim expetitus. Nullo [orig: Nullô] quippe non die contigit ei, pensiles eorum hortos promoventibus in Solem rotis olitoribus: rursusque hibernis diebus intra specularium munimenta revocantibus, Plin.

l. 19. c. 5. princip. Graecis recentioribus a)/ggouros2 dicitur; unde kitra/ggouros2, citrinus cucumis. Eorum enim alii sunt viridiores, alii pallidiores, et citrei coloris, alii nigri. Cerinos cucumeres memorat idem Plinius, ibid. Crescunt, qua [orig: quâ] coguntur forma [orig: formâ]. In Italia virides et quamminimi, in provinciis quammaximi et cerini aut nigri placent, copiosissimi in Africa, grandissimi in Asia, ubi cum magnitudine excessere [orig: excessêre], pepones vocantur. Sed et melopepones inde. Idem, Ecce cum maxime nova forma eorum in Campania provenit, mali cotonei effigie. Forte primo natum ita audio unum: mox semine ex illo genus factum, melopeponas vocant. Non pendent hi, sed humi rotundantur. Mirum in bis praeter figuram coloremque et odorem, quod maturitatem adepti, quamquam non pendentes, statim a pediculo recedunt etc. Salmasio vero in totum differunt melopepones, vel sikuoi\ spermati/ai, cucumeres seminosi, ut Graecia vocabat, a vulgariis cucumeribus, nec alter ex alterius seminio provenire possunt. Eorum semen e Graecia in Campaniam primum eo [orig: eô] tempore, quo [orig: quô] Plinius scripsit, allatum est. Unde et Plutarchus paulo ante aetatem suam Sicyopeponem in cibos receptum memotat. Vide Salmas. ad Solin. p. 958. et 959. Plura vero de hoc fructu, apud Plinium, d. l. Dioscoridem, Theophrastum, Alios; infra etiam aliquid, voce Melones.

similis cum cucumeribus naturae est, duntaxat in nascendo. Vires sine adminiculo standi non sunt, velocitas pernix levi umbra [orig: umbrâ] cameras ac pergulas operiens. Inde haec duo prima genera, camerarium et plebeium, quod humi repit. In priore mire tenui pediculo [orig: pediculô] libratur pondus immobile aurae --- quoque omni modo [orig: modô] fastigiatur --- crescit, qua [orig: quâ] cogitur forma, plerumque et draconis intorti figura [orig: figurâ]. Libertate vero pensili concessa [orig: concessâ], iam visa est novem (alii legunt 3. alii 8.) pedum longitudinis, Plinius ubi supra. Usus carum in cibis. Et primus caulis in cibo --- cortex viridi tener deraditur nihilominus in cibis. Cibus saluber ac lenis --- Cibis quo longiores, tenuioresque, eo gratiores. Et ob id salubriores, quae pendendo crevere [orig: crevêre], Ibid. Hinc inventa tatio est, qua [orig: quâ] (non semini solum, sed) cibis quoque servarentur --- et id quidem in muria fit. Sed et scrobe, opaco in loco, harena [orig: harenâ] substrato, foenoque [orig: foenôque] sicco [orig: siccô] opertas, ac deinde terra [orig: terrâ], virides servari tradunt, Ibid. Ob quam cibi huius salubritatem, proverbio [orig: proverbiô] iactatum, Cucurbita [orig: Cucurbitâ] salubrius. Atque inde lilium quidem prisci super mortuo, at Cucurbitam super sano statuerunt, apud Auctorem *paroimiw=n, ubi de Proverb. h' kri/non, h)\ koloku/nqhn: qui Diphili quoque illud citat, *)en h)me/rh|sin e(pta/ soi ge/ron qe)lw paraxei=n koloku/nqhn h)/ kri/non, In diebus ipse septem tibi senex volo praebere cucurbitam aut lilium. Ac si dicat, Intra hosce proximos septem dies tu quidem aut convalesces, aut morieris. Vide Car. Paschal. Coronar. l. 4. c. 5. Sed et alius earum usus: Nuper in balinearum usum venere [orig: venêre] urceorum vice, iampridem vero etiam cadorum, ad vina condenda, iterum Plin. Imo, si eidem fides, vestitui quoque inservierunt. Arabes enim linum ex Cucurbitis laniferis, in arboribus genitis, colligere tradit, l. eod [orig: eôd]. c. 1. de Lino. Idem de arboribus Indiae laniferis, Ferunt, inquit, mali cotonei amplitudine, cucurbitas, quae maturitate ruptae ostendunt lanuginis pilas, ex quibus vestes pretioso [orig: pretiosô] linteo [orig: linteô] faciunt. Qua de re quid sentiendum, vide Salmas. ad Solin. p. 296. et seqq. De Cucurbitis vero Medicinalibus, vide iterum Plinium, l. 32. c. 10. In Musaeo Kirchetiano Romae, e Cucurbitis Mexicanis scutellae excavatae, figura [orig: figurâ] sat amplae, sed pondere levissimo [orig: levissimô], diversis figuris et tractibus subtilissimis varie effigiatae; ut etiam colorum multiplicitate depictae ac demum vernice Sinico [orig: Sinicô] magni splendoris superinducto [orig: superinductô], asservantur, uti docet Georg. de Sepibus in Collegii Romani Societatis Iesu Musaeo, p. 34.

CUCUSSUS urbs Armeniae minoris D. I. Chrysostomi exilio [orig: exiliô] clara. Cocussa Athanasio. Ferrar. Vide Sozom. l. 8. c. 21.

CUDO Graece pi=los2, utrumque significat, et galerum seu pileum, et pedule: quemadmodum et Cucullus, quod ex Graeco ko/kkus2 i. e. galea vel gaierus, ortum videtur, Nomen ei a cudendo, i. e. feriendo et fundendo; udo tamen pro cudone, de pedulibus dictum: Sic Aulon et Caulon, Cosroena provinc. et Osroena etc. Fiebant nempe ex coactili non lana, sed hircorum pilo et quasi succudebantur: quomodo etiam Cudones concinnabantur sive galeri. De pelliceo tamen galero Cudonem Silius dixit, l. 16. v. 59. Vide Salmasium, Not. ad. Capitolin. en Pertinace, c. 8. et Lamprid. in Alexandro Sev. c. 40.

CUDUM Indiae promontor. sive oppid. Mela, l. 3. c. 7. populi *kou/dhtes2 Ptolemaeo dicuntur, vicini Sinis, ultra Colum, vel Colicum promontorium, Eoo adsiti litori.

CUENCA Urbs Episcopalis Castellae novae, in Serramontana. Veterib. Valeria forte, quae a Mauris destructa, ab Alphonso IX. reparata est. Miraeus, Geogr. Eccl.

CUEVA nomen Familiae in Hispania illustris, cuius origo adscribitur civitati Uzebedae. Ex ea, sub Petro et Henrico Regibus, floruit Iohannes Sanctius de la Cueva, Guil Martinezii Pater et Didaci Fernandezii Vide-comit. de Huelma, avus. Hoc [orig: Hôc] geniti sunt Beltramus et Iohannes; ex quibus hic Dominus Solerae fuit, et eius ex filio Ludovico ac nepote Iohanne proneptis Isabella de la Cueva, nupta Francisco Benavidio Comiti de Sancto Stephano, dominium ac nomen gentile posteris intulit, Eo [orig: Eô] enim matrimonio [orig: matrimoniô] natus Didacus, ex Leonora de Toledo, Franciscum Benavidium de la Cueva Comit. Sancti Stephani seu de Santistevan del Puerto Dn. de las Navas, Castellar. ac Solera (maritum Briandae Bazaniae et Benavidiae, filiae Alvati Marchionis Santacrucii) et Isabellam de la Cueva, genuit. Ex eiusdem Iohannis Dn. Solerae filio Ludovico natus est Alfonsus de la Cueva et Benavides Dn. de Vedmar, reliquorum Dominorum et Marchionum de Vedmar sator. Beltramus

vero, alter Didaci Fernandezii filius, a Rege Comes Ledesinae A. C. 1462. biennio [orig: bienniô] post Dux Albuquerquii creatus est. Eius e primo toro filius Franciscus Fernandezius, ultra titulos patrios Marchio de Cellar salutatus est reliquosque Duces prosevit. Paternempe Beltramus ex Mencia Mendozia fuit Francisci de La Cueva, Dacis de Albuquerque: quo [orig: quô] et Francisca [orig: Franciscâ] Toletana [orig: Toletanâ] genitus Didacus, e Maria de Cardenas, suscepit Beltramum Ducem Albuquerquiae, exstinctum A. C. 1612. Qui pater fuit, ex Isabella de la Cueva Ducis de Albuquerque, Francisci Fernandezii, qui ex Anna Henricia de Mendoza prolem suscepit. Tertio matrimonio Beltrami vitam debuit Christophorus de la Cueva et Velasco, qui ducta Leonora [orig: Leonorâ] de Velasco Comite, Comes de Sirvela factus est et reliquos huius tituli ex se dedit, qui nomina de la Cueva et Velasco coniunxere [orig: coniunxêre]. Sed et praeter Christophorum eadem [orig: eâdem] matre natus est Antonius de Ladrada, cuius posteri Marchionum axioma obtinuere [orig: obtinuêre], sed per matrimonium ad Cerdanos Medinaeselimi Duces transmiserunt. Phil. Iac. Spenerus, Theatro [orig: Theatrô] Nobilit. Europ. Tom. 1. p. 84. et Tom. Ill. Indic. In seuto gentilitio huius familiae, inter alia, splendent aurea lilia tria, ab Hugone, e Comitibus Tolosanis oriundo, nominis de la Cueva instauratore, qui in memorabili praelio de Salado, contra Maurorum Reges, vexillum, cruciatum, Avenione a Pontifice benedictum, praetulit, iubentibus Alfonsis Castellae XI. et Lusitaniae VII. Regibus A. C. 1340. In iisdem iam ante octo decusses erant aurei, post pugnam celebrem A. C. 1227. qua [orig: quâ] civitas Baeza, a Maurorum iugo liberata est die S. Andreae festo [orig: festô] etc. Porro Bartholemaeus, Ducis Albuquerquii filius, A. C. 1543. a Paulo III. et Alfonsus, ab Urbano VIII. purpuram meruere [orig: meruêre]. Claud. Chissetius, Praef. de Num. antiqq.

CUFA [1] Urbs Chaldaeae, ad Euphratem nunc sub Turcis. In confinio Arabiae desertae, 60. milliar. a Bagdata in Occasum. Alias ampla, et aliquando Califarum sedes.

CUFA [2] et TUFA idem quod Birrus, vestimentum vel pallium caput operiens: unde Cofia, Gall. Coiffe, galerus et pileus nocturnus; seu tegumentum capitis, quod supremam capitis partem seu cerebrum tegit, Salmas. ad Vopisc. in Aureliano. c. 45.

CUGUS in Usaticis Regni Maioric. A. C. 1248. Si quis dixerit alicui Cugus vel Renegar, et statim ibi aliquod damnum acceperit, non teneatur respondere alicui domino vel eius locum tenenti: Gallis Cocu, vel Coucon, Cornard; Occitanis Couyoul olim Couz, convitium est, quo [orig: quô] illi asperguntur, quorum uxores, iis tacentibus, moechantur, Argae hinc dicti Lacedaemoniis. An a cuculis avibus, quos inferior aetas cucos dixit, quique in aliarum avium nidis, puta currucae, palumbi, turturis, alaudae, chloridis, passeris, luscinis, motacillae, rubeculae et ruticillae ova ponunt. Sed ita non qui ab uxore contumeliam patitur, sed qui facit, Cuculus dicendus: quae etiam vocis apud veteres Latinos notio fuit. Artemona certe mulier, in Asinaria Plauti, Demaenetum virum suum, in lupanati cum scorto deprehensum, hoc [orig: hôc] convitio [orig: convitiô] excipit, Actu. 5. sc. 2. v. 73.

Cum contra, quem Galli Cuculum, Romani currucam appellarent. Iuvenal. Sat. 6. v. 276. de viro stolido, falsas adulterae uxoris lacrimas miserante,

An a vulgi errore, quo [orig: quô] etiam Acron Grammaticus insignis in Horat. l. 1. Sat. 7. abreptus est, putantis cuculi proprium hoc esse, ut alienis ovis incubet, vide Sam. Bochart. Hieroz. Part. poster. l. 1. c. 12. Verum Gallos olim non Cocu, sed Coux dixisse, ita ut Cocu vox sit Coux repetita, contendit Car. du Fresne, quamvis eius etymon planum haud esse fateatur, in Glossar.

CUJACIUS Iacobus, Tholosanus, celeberrimus ICtus sui temporis. Biturigibus inprimis docuit, ubi obiit A. C. 1590. Operibus editis immortale nomen adeptus. Pap. Masson. eum laudavit, prosa [orig: prosâ] et versu. San-Marth. Elog. l. 4. Scaligerian. 1. 2. Verderius, Prosopogr. Corn. Toll. Addit. ad P. Valer. de Infelicitate Literatorum, Keckermannus, Consil. Log. de Locis Commun. faciend. Alii: Anton. vero Faber non parum eius famae detrahit in Rational.. Catalogum scriptorum eius habes in Elogiis Anton. Teissier, Part. 2.

CUJAVIA provinc. Poloniae inter Prussiam ad Boream et Poloniam inferiorem, ad meridiem cum Mazovia a Lesco Rom. Conrado fratri concessa est. A. C. 1205. Hic [orig: Hîc] Vladislavia et Brestia Urbes. Vide ibi.

CULARO Allobrogum, urbs Galliae, Cn. Planco in ep. 10. ad M. T. Ciceronem, memorata; fere ad Draci et Isarae confluentes, seu ad Isaram, mox Draci aquis augendum. Huius muris cum interioribus aedificiis perfectis, Diocletianus et Maximianus Imperatores portam Romanam Ioviam, portam vero Viennensem Hereuliam appellari voluerunt. Postea a Gratiano Aug. Gratianopolis dicta: Episcopum habet, quartum inter Antistites Viennensi Burgundiae Archiepiscopo, post Valentiam, Vivarium seu Albam, et Deam suffragantes. Prima Gratianopolis mentio fit in Concilio Aquileiae habito, anno [orig: annô] 15. Imp. Gratiani, cui tum Domminus Episcopus interfuit: quemadmodum Victurius Epaonensi, Ursulus Aurelianensi 3. Valesius Presbyter, missus a Syagrio, Lugdunensi 2. Hesychius vel Esicius Parisiensi 4. Matisconensi 1. et 2. et Lugdunensi 3. Clatus Cabillonensi, etc Vulgo Grenoble. Caput est agri cognominis Vulgo. le Gresivodan, vel la vallee de Grisivodan. Ab urbe 2. leuc. fons est, Augustino, de Civ. Dei, l. 21. c. 7. memoratus, quo [orig: quô] ignem ali, certo se sciro asserit Franciscus

Salesius Episcopus Genev. Ab aliis ardete adhuc dicitur, ab aliis ante annos circiter 50. ardere desiisse, sed flamma e vicino fonti solo exsistere udo [orig: udô] tantum ac pluvio [orig: pluviô] caelo [orig: caelô], qua [orig: quâ] etiam ova coquantur. Eo [orig: Eô] fonte palea accenditur et comburitur. Hadr. Vales. Notit. Gall. Fuere [orig: Fuêre] et aliae Gratianopoles: In concilio siquidem Ephesino Episcopi Gratianopoleos mentio fit: et Thalassius Gratianopolitanus Episcopus in Mauritania Caesariensi a Rege Vandalorum, et Alanorum Hunerico, cum coeteris, relegatus esse dicitur. Idem. Vide quoque Gratianopolis.

CULCITRAE Subalares, apud Lamprid. in Heliogabalo, c. 19. Nec cubuit in accubitis facile, nisi its, quae pilum leporinum haberent, aut plumas perdicum, subalares culcitras saepe mutans: Sunt pulvini, quibus undique fulciebantur delicatiores, cum accumberent, u(pauxe/nia dicta Graecis. Lucianus in Somnio sive Gallo, *)epeidh\ katakli/nesqai kairo\s2 h)=n, trw=ton a)ra/menoi a)neqesmn to\n *qesmo/polin, ou)ka)tragmo/nws2, nh\ *di/a, pe/nte, oi)=mai, neani/skoi eu)mege/qeis2 u)pauxe/nia peribu/santes2 au)tw=| pa/ntoqen, w(s2 diame/noi e)n tw=| xh/mati kai\ e)pi\ polu\ karterei=n du/naito, Postquam accumbendi tempus instabat, primum sublatum reposuerunt Thesmopolin, non adeo facile per Iovem, quinque puto, iuvenes satis magni, subalares culcitras undique ei sufferciebant, ut in hoc situ diu perdurare posset. Aliter tamen Lampridii locum legit Lectius, quem vide apud Casaubonum, Not. ad loc. cit. Sed et in Sacris mentionem istiusmodi culcitrarum a Prophetis fieri notum. Alias Culcitrae communiter farciebantur retrimentis et purgamentis lanae, quae ex politione vestimentorum detrahebantur. Item soliis candidis et mollibus herbae, quam centunculum Latini, Graeci nafa/llion, quasi tomentum, ob hunc ipsum usum, dixere [orig: dixêre] etc. Vide supra. Loco [orig: Locô] culcitrae vero tegetem usurpavisse pauperes, vel saga Gallica, notat Casaubonus ad Theophr. De Culcitrarum exactionibus, quae fiebant a vassallis et tenentibus, ad dominorum exceptiones, cum peregre ibant, quaeque Comitibus vel Tribunis aliisque Magistratibus fieri vetantur, leg. 2. 3. Cod. Theodos. de Salgamo hospitibus non praebendo, vide Car. du Fresne, Glossar. uti Culcitrarum quoque usum et nomen a Gallis primum promanasse [orig: promanâsse], probari nonnullis ait, ex Plinio, l. 19. c. 1. Sicut in culcitris praecipuam gloriam Cadurci obtinent, Galliarum hoc et tomenta pariter inventum. Sed frusrta, cum Graecis nominibus ex antiquo tomenta hoc [orig: hôc] modo [orig: modô] inculcata gna/fala appellata esse constet. Salmas. ad Solin. p. 398. Vide quoque supra in verbo Cubare. et infra Pulvillus, it Pluma, et Subalares.

CULCUA Numidiae Colonia. Ptol. Cucutina, teste Marmolio [orig: Marmoliô].

CULCUL nomen granorum, quae in deliciis Constantinopoli, praesettim recentia, ex Aegypto illuc adferti dicuntur. Ea Matthiolus nasci vult in Plinii staphylodendro, sed hoc siliquas fert, et in his nucleos sapore nucis avellanae. Bellonius nucem esse gemini pugni amplitudine scribit, quae illa grana ferat. Sed nec haec conveniunt. De faba colocasia, seu etiam vero legumine Aegyptio alii accipiunt. Serapio Habel culcul, i. e. magnum semen Culcul, Avisena Hab Alchalchel vocat, c. 309. Ger. Cremonensis granum Alkilkil. Idem Rhazi Kilkil dicitur. E quibus Avisena, illud semen esse, sicut piper album, maius cartamo [orig: cartamô] seu cneci semine, non plene rotundum et suavis odoris, dum frangitur, unctuosumque esse, tradit. Quosdam autem addit dicere, semen esse granati silvestris, sed eos refellit, c. 466. de Mugalh, quae radix est huius arboris, quae semen id fert: idque hoc [orig: hôc] argumento [orig: argumentô], quod ea radix (quam nonnulli silvestris quoque granati radicem esse volunt) Venerem iuvaret: quod tamen de semine quoque fertur. Non pronuntiat vero idem Scriptor, ex qua arbore, vel frutice vel herba fuerit illud semen, ut plane videatur nescivisse. Unde nec hodie, quid Culcul seu Coul coul sit, ignorari, mirum. Salmas. ad Solin. p. 1311. et in Addendis ad h. p.

CULDEI seu COLIDEI Monachi et Sacerdotes, apud Scotos Hibernosque olim, de quibus vide Hect. Baethium, Histor. l. 6. ubi ait, illos, quod sedulo praedicationi vacarent, essentque in oratione frequentes, ab incolis Cultores Dei esse appellatos: invaluisseque id nomen apud vulgus in tantum, ut Sacerdotes omnes vulgo Culdei, i. e. Cultores Dei dicetentur. Idem addit, Pontificem inter se communi suffragio [orig: suffragiô] delegisse, penes quem divinarum rerum esset potestas, eumque multos deinceps annos Scotorum Episcopum esse vocatum. Sed et extra Albaniam hoc nomen auditum esse, refert Iac. Usserius Archiepiscopus Armachanus, qui ait, in Entili sive Berdseya insul. Monachis, et in Hibernia presbyteris saecularibus, id nominis esse attributum. Illam enim suo [orig: suô] tempore a Monachis religiosissimis inhabitatam scripsit Geraldus Cambrensis, quos Caelibes vel Colideos voca verint, Itiner. Cambr. l. 1. 2. c. 6. In maforibus quoque Ultoniensium Ecclesiis, presbyteros, qui Choro inservientes divina celebrabant officia, Colideos, eorumque Praesidem Priorem Colideorum appellatum esse, scribit Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol.

CULEMBACHIUM oppidum Franconiae ad Moenum fluv. qui supra oritur. Emit hoc, cum Blassenburgo et aliis, ab Orlamundanis Iohannes, filius Friderici II. Comitis Zollerensis, pater Friderici IV. apud Carolum IV. Imperator. non parum gratiosi. Arcem habet Blassenburg, et territorium satis amplum Marchionis, e familia Brandeburg. 6. leuc. a Bamberga in Ortum, Culmbacensem lineam hodiernam orsus est Christianus, secundus filius Ioh. Georgii Electoris, mortui A. C. 1598. et ex successione Georgii Friderici agnati, nactus est in Franconia tractum montanum et ad Ayssum, A. C. 1603. Obiit A. C. 1655. relicto [orig: relictô] ex Filiorum maiori Erdmanno [orig: Erdmannô] Augusto [orig: Augustô], qui defunctus erat, A. C. 1651. nepote Christiano [orig: Christianô] Ernesto [orig: Ernestô], et alio [orig: aliô] filio [orig: filiô] Georgio [orig: Georgiô] Alberto [orig: Albertô], qui natus A. C. 1619. adhuc cum nepote superest. Alias iam olim Culmbacensis, seu Beruthini rami auctor Casimirus fuit, fil. Friderici, nepos Alberti Electoris Achillis Germanici dicti. Hic Casimitus, auspiciis patris, Norimbergenses vicit; A. C. 1506. rusticam

seditionem oppressit, A. C. 1525. Generalis dein exercitus Dux in Ungaria A. C. 1527. obiit; Pater Alberti, qui Alcibiades Germanicus dictus, coniunctis studiis cum Mauritio Saxone, aequali suo, Caesari militavit, A. C. 1544. in bello Gallico, inde Smalcaldico: Dux postea foederis contra Saxonem et Philippum Hassum initi: Missus A. C. 1547. in subsidium Mauritii a Ioh. Friderico pressi, captus est: Dimissus Magdeburgum, A. C. 1552. cum Mauritio obsedit, huic mox contra Caesarem quoque socius. Exin variorum Episcoporum ditionibus misere vastatis, Passaviensi tractatu comprehendi noluit. Tum Lucemburgensi Ducatu et Lotharingia [orig: Lotharingiâ] vexata [orig: vexatâ], nomine Gallici Regis praetenso [orig: praetensô]. Tandem cum Caesare pactus, ad Mussipontem Aumalium prostigavit et cepit: Mox iterum grassanti per Franconiam bellum a Ferdmando Rege Romanorum, et Mauritio denuntiatur, quo [orig: quô] ad Sivershusam victus A. C. 1553. nihilominus cum Brunsvicensi, episcopis ac Norimbergensibus rem habuit. Demum prope Brunsvicum rursus profligatus, moli succubuit: Inde in Galliam profugus, cum in Germaniam publica [orig: publicâ] fide accepta [orig: acceptâ] rediisset, Pfortshemi decessit, A. C. 1557. Vide Thuan. Histor. l. 19. Spenerum, Sylloge Geneal. Hist. etc. A. Maria Ungariae Regina pecunia [orig: pecuniâ] adiutus fuisse creditur.

CULEMBURGUM oppid. amplum Geldriae, cum arce, ad sinistram Leccae ripam, sub dominio utili Comitis sui; et in 3. partes divisum est, in ditione Hollandorum. Saeculo [orig: Saeculô] proxime elapso [orig: elapsô], sub initium turbarum, Culemburgicus Comes, cum Ludovico Herenbergensi et Henrico Brederodio, caput fuit foederatorum in Belgio, A. C. 1566. cuius proin aedes Bruxellis, postmodum Albani iussu, dirutae. Vide Grot. Annal. Berg. Stradam, etc.

CULEUS et eum, Graece kouleo\s2, Aeolibus; pro koleo\s2, saccus est ex lino, corio, vel cannabe. Sed corio inprimis. Hineque poena sacrilegorum primo, dein patricidarum apud Romanos: apud quos particidae sanguineis virgis verberati, Culeo, ex corio vel bovis vel asini facto, cum cane, simia, gallo et serpente, simillimis huic monstro feris, inclusi in mare coniciebantur. Vide infra, ubi de Parricidis. Ad quorum exemplum postea et alii sontium perditiores, quique maxime exosi, vel ante vel post supplicium, culeo inseri coeperunt; quod coriis involvere Vitruvius, Graeci katabursou=n, item katar\r)a/yai ei)s2 a)sko\n dixere [orig: dixêre]. quomodo Cleomedem suicidam, in culeum capite tenus insutum cruci affigi apud Plut. Ptolemaeus iussit. De adulteris, vide supra, uti de culei in penuriis puniendis usu apud Hebraeos, infra ubi de Penuria. Sed et liquidorum mensura fuit apud Romanos maxima, amphoras 20. contmens. Plin. l. 14. c. 4. Cato denos culeos redire ex iugeribus scripsit (vinearum) efficacibus exemplis, non maria plus tentata conferre mercatori, non in Rubrum littus Indicumve merces petitas, quam sedulum ruris laborem. Et paulo ante, Anneo Seneca --- tanto praedii eius amore capto, ut non puderet --- tradere palmam eam emptis quadruplicato vineis --- intra decinum fere curae annum: digna opera, quae in Caecubis Setinisque agris proficeret: quando et postea saepenumero septenos culeos singula iugera, hoc est, amphoras centenas quadragenas musti dedere [orig: dedêre] etc. Sed in prioribus verbis sexends urnas, habet Columella, l. 3. c. 3. Quindenos culeos legit Fulv. Ursinus ad Varronem de Re Rust. l. 1. c. 2. p. 15. uti notat Dalechampius, Not. ad Plinium.

CULEX apud Graecos generale nomen non habuit olim. Nam bu/tza recens est et ex Arabibus sumptum: kw/nwy, est vinatius culex, de quo notus ille versus Hadriani,

Vide quoque infra voce Vinum. *)empi\s2, culex in aquosis locis nascens, ut Hebr. [gap: Hebrew word(s)] jatthus cuiusmodi culicem, Titi ingressum nates, eius cerebrum toto [orig: totô] convulsisse septennio [orig: septenniô], fabulantur Iudaei; quod idem de socaina, Nimrodi culice, Arabes memorant, *leontofo/nos2, culex est leoni metum incutiens, Hebr. Maphgia, ab occurendo vel incurrendo, quia illum acriter impetit, in oculos irruens: nec solo [orig: solô] morsu sed et voce territat et in fugam compellit; cuiusmodi culicum olim magna vis fuit in Rhizophagis et Mesopotamia. *di/rkos2, in pinu nascitur; yhn, in caprifico et palma; skniy in ulmo, quercu et ficu, etc. Quantam saepe cladem culicum multitudo intulerit, vide de Mynsiis Pausan. in Achaicis, de Atarnitis, eundem paulo post; de Sapore, qui Nisibin obsidebat, Theodoretum, Religiosae Histor. c. 1. laudatos Bocharto, hieroz. Part. poster. l. 4. c. 13. Quare cum ex lacu circa Tiberiadem multi orirentur culices, Hebraei timentes, ve per nasum aut autes in infantium capita penetrarent, nato [orig: natô] infante, massam ei subigebant ex uvis immaturis et cerebrum eius inungebant, ne morderet illud iattusia, in Beresith Rabba, sect 34. De palustribus vero Aegyptiis, quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] illi ab hoste hoc se defenderent, diximus supra in voce Conopcum. Vide plura hanc in rem, apud Bochart. modo laudatum, l. 4. c. 17. Sed et Culicum opera [orig: operâ] ficus iuvantur et palmae fructus maturescit. E caprificis enim exeuntes culices, qui ex semine eius nascuntur, Graecis kegxrami/des2, item yh=nes2, dicti, ad maturitatem ficus eas peitundendo et aperiendo, perducunt, uti videmus supra, ubi de Caprifico. Simili prorsus modo [orig: modô] curari palmas feminas, ait Herodotus, Musa [orig: Musâ] 1. Culices enim evolantes e maris palmae fructibus inite fructus feminae palmae, eosdemque maturare ac, ne decidui fiant, praestare, hacque [orig: hâcque] fini fructum e masculis in arbore feminae alligari. Theophrastus vero, id quidem in ficubus fieri Culicum opera [orig: operâ] concedit, at in palma id perficere sexus rationem et veluti coitum maris cum femina docet: nullos in mare palma yh=nas2, ut in caprifico, agnoscens. Quod et ipsum tamen, ob analogiam et similitudinem effectus o)lunqia/zein dicebatur. Salmas. ad Solin. p.