CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

CYBAIZON Mercurius apud Lacedaemonios: Hesych. *kubai/zonta, *la/kwnes2 to\n enqousiw=nta, h)/ to\n *(ermh=n.

CYBALE ancilla pauperis cuiusdam Symili, cuius paupertatem describit Virg. in M reto.

CYBEBE Mater, quam dicebant Magnam, sta dicta, quod ageret homines in furorem, quod Graeci kubh/bein dicunt. Sic Feltus. Nec est quod qui Cybelen legendum putet, nam continuo subdit, Cybele vero eadem dicta est a loco, qui est in Phrygia. Etiam Cybebe agnoscit Eustat. in Odys. ss cui h( *(rea/ dicitur. Hesych. *kubh/bh, mh(thr *qew=n, ubi perperam vulgo *kubh/kh, uti et apud euna legas *kubh=tai, qeoforei+tai, korubantia=|, ubi malim kubh/bei. Sane apud eundem est *ku/bhbis2 *ga/llos, ki/naidos2. Vide Voss. de Theol. Gent. l. 2. c. 52. Nic. Lloydius.

CYBELE [1] Caeli ac Terrae filia, Saturni uxor, aliis nominibus Obs, Rhea, Vesta, Magna mater, Dindymene, et Berecynthia appellata. Cybele atem dicta putatur a Cybelo Phrygiae monte, ubi eius sacra, quae Tertullianus, Apolog. ridet, primo creduntur instituta. Hesych. *ku)bela, o)/rh *frugi/as2; *kube/lh mh/thr qew=n, Quamquam Festus a)po\ tou= kubistei=n th\n kefalh\n dictam malit, quod Graecis significat in caput saltare, quo [orig: quô] genere saltationis Galli, Deae huius sacerdotes, peculiariter in sacris utebantur. aliquando 2. syllaba corripitur. Martialis, l. 1. Epigr. 71. v. 10.

Saeva, velut gelidis Ciconum Bistonis in oris,
Ictave barbarica [orig: barbaricâ] Cybeles antistita buxo,
Infelx virgo totä bacchatur in urbe.

Non buxus, non aera sonant, blandique leones
Submisere [orig: Submisêre] iubas: adytis gavisa Cybele
Exilit, et pronas intendit ad oscula turres.

Mythologia paucis sich habet: Cybele, seu a monre seu a Cubo dicta, terra est: Corona eius turrita, moenibusque ornata, quid denotet, in aperto. Clavis in manu, indigitat, semina hieme humo [orig: humô] condita, sub vernum tempus, velut recluso [orig: reclusô] sinu, prodire. Toga variegata floribus est, a quatuor Leonibus, i. e. anni tempestatibus, currus eius vehitur. Saturnus, eius maritus, tempus est. Diodor. Sic. l. 3. ut et Euseb. praepar. Euang. Cybelen credit medicamenta infantibus salubria novisse, et hinc originem fuisse fabulae. Nic. Lloydius. Vide Natal. Com. Rossaeum. in Mystagogo Poetico. Coeterum Infans exposita in monte Cybelo ibique a feris nutrita, postmodum a pastoris cuiusdam uxore reperta est, unde ei nomen. Tympana, fistulas et cymbala invenit; hinc aerea tympana in eius sacris locum habuere [orig: habuêre], buxusque. Clavian. de Raptu, l. 1. v. 210.

Ubi aera, non tantum tympana, sed etiam nolas campanasque indigitant, secundum Dempsterum. Auson. Ep. 25. v. 20.

Cymbala dant flictu sonitum, dant pulpita saltu,
Icta pedum, tentis reboant cava tympana tergis.
Isiacos agitant Mareatica sistra tumultus,
Nec Dodonaei cessat tinnitus aheni.
In numerum quoties radiis ferientibus ictae
Respondent dociles moderato [orig: moderatô] verbere pelves.

Pinus eidem dicata fuit, propter Atym, puerum ei in delitiis, sub ista arbore iacenrem. Unde Cybele Iovem sic alloquitur, apud Virg. l. 9. Aen. v. 85.

Pinea silva mihi multos delecta per annos
Lucus in arce fuit summa. --- -- --- --

Hinc Firmicus, de errore profanar. Relig. in sacris, inquit, Phrygus quae matris Deum [orig: Deûm] dicunt, per annos singulos arbor pinea caeditur, et in media arbore simulacrum iuvenis subligatur. Aur. Prudentius in Romano Mart. v. 196.

An ad Cybelles ibo lucum pineum?
Puer sed obstat Gallus ob libidinem,
Per triste vulnus, perque sectum dedecus,
Ab impudicae tutus amplexu Deae,
Per multa matris sacra plorandus spado.

Atys videlicet, qui quo fidem Deae non servasset [orig: servâsset], furore ab hac immisso [orig: immissô] se ipsum sub pinu castravit, unde hic pinui honor. Alii insummet in pinum a Cybele conversum fingunt. Utriusque venerationem in his sacris usitatam, multis prosequitur Catullus, Epigr. 62. unde Taurobolii et Criobolii mentio, apud Iul. Firmicum, libro [orig: librô] Epigr. supra laudato [orig: laudatô], et in inscr. a Ioh. Wowerio annotara [orig: annotarâ],

Quando eius sacra in urbem Romam recepta sint Pessinuntemque missi, qui Deam arcesserent, vide Strab. l. 10. Liv. Dec. 3. l. 9. Sueton. in Tiber. c. 2. Sil. Ital. l. 17. Punic. etc. Sacrificabant autem et porca [orig: porcâ] Praetores quotannis, per sacerdotem uttinsque sexus e Phrygia, ubi primitus culta fuit. Hi ritu patrio [orig: patriô] amictu variegato [orig: variegatô] seu synthesi induti, imaginem Deae per plateas vicosque urbis ferebant, palmis pectora ferientes, cymbalaque pulsantes, magna [orig: magnâ] populi insequente turba [orig: turbâ], inter eundum autem vel saltandum potius, ab obvio quovis stipem perebant, hinc *mhtragu/rtai et Circulatores Cybeleii dicti: qui quod ebrietate aliilque sceleribus infames erant, nomina haec in Proverb. abiere [orig: abiêre], de hominibus nauci et nullius penitus pudoris; nec libero proin homini id officii subire licebat. Dicti vero sunt Cybeles sacerdotes communiter Galli, sub capite Archigallo, qui primus cymbala (unde et pocula illis in tympani formam) praelata pulsabat. Vide in voce Galli. lidem Corybantes nonnullis vocitati sunt, ut et Curetes, Idaei, Dactyli ac Lares, it. Telchines, de quibus vide suis locis. Hi in caput saltantes, vel illud rotantes, Serv. sacra peragebant: apud Apuleium, Milesiar. l. 8. diu capite demisso [orig: demissô] cervices lubricis intorquentes motibus, crinesque pendulos rotantes in circulum, et nonnumquam suos incursantes musculos; ad postremum ancipiti ferro [orig: ferrô], quod gerebant, sua quisque dissecabant brachia, vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 4. et Thomae Dempsteri Paralipom. Adde Barthium ad Statium.

Berecynthia, a monte Berecyntho in Phrygia. Dea Syria. Dindymene. Idaea mater. Magna mater. Mater Deum [orig: Deûm]. Ops. Pessinuntia Dea, a Pessinunte Phrygiae oppido. Phasiana, vide infra. Rhea. Tellus.

CYBELE [2] et CYBALA Apollod., Urbs Phrygiae magnae, apud Celaenas, ubi Cybele colebatur.

CYBERNESIA festa a Theseo ex Creta redeunte instituta, in honorem Nausithor gubernatoris. Cael. Rhodig. l. 18. c. 17.

CYBIARII apud Arnobium, l. 2. Quid cybiarios, salinatores, bolonas, unguentarios, aurifices, aucupes, vanorum sirpiarumque vinctores: sunt qui Cybia vendebant, recte proin salinatoribus iuncti. Est aucem Cybium, Graece ku/bion, quadratum salsamenti frustum, quod prom inter genera piscium referens perperam Plinius, eodem [orig: eôdem] errore pelamidem esse putavit, l. 32. c. 11. Cyhium ita vocatur pelamis, quae post quadraginta dies a Ponto in Maeotim revertitur. Nempe, cum moris haberent Graeci, ut partes salsamentorum magnorum eodem [orig: eôdem] nomine appellarent, quo [orig: quô] piscem, pelamidas vocarunt [orig: vocârunt] a)pole/ktous2 to/mous2, seu frusta grandiora et selectiora, ex iis confecta. Quae postmodum in Cybia quadrata, unde nomen, particulatim iterum concidebantur: unde quod ta\ ki/bia ex pelmaide ita in formam cubi pararentur, hinc et cybiis ipsis pelamidis nomen datum. Docet is certe idem, l. 9. c. 15. Pelemides in apolectos, particulatimque consectae in genera Cybiorum dispartiuntur etc. Ita Martialis, l. 5. Epigr. 78. quo [orig: quô] Tyrannium ad cenam invitat:

Non deerunt tibi, si soles propi/iein,
Viles Cappadocae, gravesque porri,
Divisis cybium latebit ovis.

Ubi frusta hae pelamidum ovis ruptis frixa tectaque fuisse innuit, etc. Inde Cybiosactes, cognomen Aegyptii Regis turpissimarum sordium, para\ to\ sa/ttein ta/ ku/bia, quod est istiusmodi salsamentis iumentum onerare. Vide Salmasium, ad Solin. p. 1317.

CYBIOTATES Rex Aegypti. Cael. Rhodig. qui et Cybiosactes dicebatur. Vide Strab. l. 17. qui Syrum facit. Dio vero l. 59. Seleucum appellat. Vide Casaub. ad Strab.

CYBIRA oppid. Lycaoniae, vide Cibyra. Hinc Cybiraticus. Horat. l. 1. Ep. 6. v. 32.

Pro Cybiraticis tauris, apud Iul. Capitol. in Gordian. c. 3. lege Cypriaci.

CYBISTETER Graece *kubisthth\|r, proprie cernuus, a verbo kubista=|n, cernuare. Hinc pueri in ludi sic dicti, qui capite in solo sistebant, pedibus in aerem erectis, Servius ad illud Virg. l. 12. Ain. v. 364.

Quomodo, inverso [orig: inversô] scil. ac vibrato [orig: vibratô] corpore, cernuos Pastores Consualibus, inter coetera ludicra, salire consuevisse, legimus in vetustis monumentis. Mentio tw=n kubisthth/rwn iam apud Homer. Il. p. v. 750.

CYBISTRA seu CIBISTRA Armeniae minoris urbs. Ptol. vulgo Arminacha. Baudrando fuit urbs Cappadociae, versus Armeniam minor. aliquot milliar. a Caesarea Mezaca, in Austrum.