December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

image: s0046b

DETMOLDIA Linea illustris Comitum Lippiensium in Germania Familiae est; Ex hac enim qui nunc supersunt, omnes a Simone, A. C. 1614. mortuo sati sunt. Nam ab huius filiis, Simone, linea Detmoldia, Ottone, Brakensis; demum Philippo, Backenburgica, descendit. Natus hic Simon Patri, ex Elisabetha Schauenburgica, genuit ex Anna Catharina Nassovia Hermann. Adolph. eum fratribus sororibusque illius: qui ex Ernestina Isenburgica, suscepit Simon. Henric. (nat. A. C. 1648. ux. Amelia Burggtavia de Dhona, ) Mariam Magdalenam, Sophiam et Iohannam, Comites Lippae in Detmold. Sed et Detmoldii rami surculus Bisterfeldius est. Eodem enim Simone praefato, Simonis filio, ex Maria Magdalena Waldeccia, geniti sunt Iodoc. Hermann. (ux. Elisabetha Iuliana Sayno Witgenstenia) et Sophia Eleonora (quae nupsit Georgio Vilhelmo Com. Leiningensi in Westerburg etc.) qui Comites Lippiae lineae Detmoldiae in Bisterfeld dicuntur. Vide Phil. Iac. Spener. Theatro Nohil. Eur. tom. I. p. 22. et tom. III. p. 31. et 84. ut et Artis Heraldicae Parte poster.

DETRAHENDI clypeos imaginesque damnatorum mos priseus indigitatur Suet. Domit. c. 23. Contra Senatus adeo laetatus est (morte Domintiani) ut -scalas etiam inferri, clypeosque et imagines eius coram detrahi et ihidem solo affligi iuberet etc. Nempe clypei et imagines dedicabantur sublimes, ut cuilibet notum, quae prom in ignominiae notam detrahebantur scalis admotis ac refigebantur, ut hic [orig: hîc] clypeis ac imaginibus Donitiani, quae in Curia erant, factum. Sic Iustin. l. 38. c. 8. sub calcem tunc populus Alexandrinus statuas et imagines eius detrahit. Et inter Senatus acclamationes, exstincto Commodo, fuit haec, Gladiatoris statuae detrahantur. Vide Casaub. ad Suet. l. cit. uti de Detractione, inter exercitationes Vett. infra ubi de Gymnastica.

DETRUSIO in Monasterium qualis poena, in Communione Rom. vide infra Relegatio.

DETUNDA Turdulorum in Baetica opp. Ptol.

DEVA [1] vulgo Chester, urbs ampla Cornaviorum, in Anglia. emporium est celebre, ad aestuarium Devae fluv. in limite Vualliae bor. Cum portu commodo. Urbs ipsa quadrata, castrum habet munitum; 14. mill. Angl. ab ora maris Hibern. in Austr.

DEVA [2] fluv. Hisp. Tarr. per Vardulos in Ocean. Cautabr. ad opp. cognom. fluens.

DEVA [3] fluv. Albionis, per Walliam in Bor. fluens, Dyfy Lhuydo, Britannice: Dea vel Dee Angl. mari exceptus ad Ceftriam Urbem.

DEVADAE ins. Arab. Fel. in indio mari. Plin. l. 6. c. 28.

DEVANA [1] Ptol. urbs Angliae, hodie Chester. vide Deva.

DEVANA [2] Incolis Aberdeen, urbs alias Verniconum pop. in Albione ulter. nunc Scotiae, in Marria prov. ad ostia Divae fluv. Camd. etiam Divana. Vide Aberdonia.

DEUCALEDONIUS Ocean. mare, Caledonium Scotiam alluens. *douhkallhdo/nios2 m. Seldeni.

DEUCALIONES fuêre quatuor. Unus Minois fil. de quo Pherecydes, pater Idomenei, Homerico carmine incliti. Alter. de quo Hellanicus. Tertius Abantis fil. de quo Aristippus in Arcadicis. Quartus, omnium antiquissimus ex Prometheo Iapeti F. et Pandora natus, ut scribit Hesiod.: qui primus, Apollon. teste, Urbes condidit, et aedes Deorum construxit, primusque omnium mortalium regnavit. Huic adulto Epimetheus patruus Pyrrham filiam coniugio iunxit, e quo Hellen genitus, Dori pater, Tectami Cretae Regis avus. Hic cum apud Tessalos regnaret, ingens diluvium universum terrarum orbem inundavit, genusque humanum ad internecionem delevit, Deucalione tantum et Pyrrha [orig: Pyrrhâ] servatis, qui in Parnassum montem navicula [orig: naviculâ] delati, ubi primum aquae decessissent. Themidis oraculum consuluerunt [orig: consuluêrunt], quanam ratione genus humanum posset reparari, acceptoque responso, ut magnae matris ossa post terga proicerent, lectos humi lapides (eos enim magnae matris, h. e., terrae ossa interpretabantur) post terga iactabant: qui protinus naturali posita duritie, in utriusque sexus [orig: sexûs] homines sunt commutati. Ovid. l. 1. Met. v. 318. et seqq.

Hic [orig: Hîc] ubi Deucalion (nan cetera texerat aequor.)
Cum consorte tori parva [orig: parvâ] rate vectus adhaesit;
Corycidas Nymphas, et numina montis adorant,
Fatidicamque Themin;

Idem Ep. xv. v. 167.

Hinc se Deucalion Pyrrhae succensus amore
Misit, et illaefo corpore pressit aquas
Nec mora: versus Amor tetigit lentissima Pyrrhae
Pectora; Deucalion igne levatus erat
Hanc legem locus ille tenet, pete protinus altam
Leucada; nec saxa dissiluisse time.

Virgil. l. 1. Geogr. v. 61. et seqq.

--- --- Quo tempore primum
Deucalion vacuum lapides iactavit in orbem:
Unde homines nati, durum genus.

Iuven. l. 1. Sat. 1. v. 81.

Ex quo Deucalion nimhis tollentibus aequor
Navigio montem ascendit, sorteisque poposcit,
Paulatimque anima [orig: animâ] caluerunt mollia saxa,
Et maribus nudas ostendit Pyrrha puellas:

Inde Deucalionei imbres, pro ingentibus. Lucan. l. 1. v. 648.

Deucalionaeos fudisset Aquarius imbres.

Porro reparatio hominum adscribitur Deucalioni, nempe quod Gentes ab eo edoctae retinuerint memoriam diluvii. At haec fabula Poetica, sub verborum, et nominum involucris veram universalis diluvii a Mose Dei servo descriptam historiam proposuit; et artibus Satanae factum est, ut quaecumque in sacra historia occurrerent,


image: s0047a

Ethnicorum figmentis in fabellas verterentur. Apud Lucian. libello, de dea Syria, exstat locus, ex quo manifestum est, per Diluvium Deucalionis, intelligi non inundationem illam, qua [orig: quâ] olim Graecia absorpta est, sed diluvium universale, quod fuit Noae temporibus. Quin etiam Plutarch. de Animalium Industria scribit, columbam in arca Deucalionis emissam attulisse indicium recedentis diluvii. nae dictus *deukali/wn, quod ante diluvium prophetabat hominibus dicens, *deu=te, kalei u(ma=s2 o( *qeo\s2 ei)s2 meta/noian. Theophil. l. 3. ad Autolycum. Ceterum hoc diluvium, quod illustris est Epocha, auctor quidam vetus, apud Clem. 1. Strom. accidisse ait, A. 330. ante captam Troiam, adeo que A. M. 2540. A. N. C. 1514. post diluvium Noachi A. 884. post Ogygium A. 248 a. 4. ante exitum Israelitarum, ex Aegypto, Anno 77. Mosis, A. 44. regni Cecropis. Qui epochas Chronol. Eusebii sequuntur, adscribuntur illud A. M. 2530. Hieron. in Chron. Cyrill. l. 1. c. Iul. Aug de C. D. l. 18. c. 10. sub Cecrope contigisse asserunt. Varro in Cranai successoris tempora refert. Georg. Sincell. Cedren. etc. similiter incerti haerent. Ubbo Emm. Vet. Gr. l. 1. ad 349. An. ante Troiam captam reicit. Marm. Arundel. a Seld. publicata, hanc Epocham Ann. 16. anticipant. P. Oros. aequo recentius facit. Petav. P. 2. l. 2. c. 9. rat. Temp. et in Chron. Ricciol. Reform. Chr. tom. 1. l. 3. n. 6. p. 125. Nic. Lloydius. Porro de hoc diluvio vide Apollod. l. 1. Diod. l. 4. Strab. l. 9. Paus. Att. et Cononem, apud Phot. Cod. 186. narr. 27.

DEUCALION Pellaeus unus ex Argonautis; Deucaliono. similimus, ut dignosci non potuerit. Val. Flacc. Argon. l. 1. v. 366. Hypsonis. fil.

Taenaren Euphemus: mollique a Littore Pellae
Deucalion certus iaculis; et comminus ense
Nobilis Amphion pariter quod edidit Hypso.

DEUDORIX Baetoritis fil. magni apud Chernscos nominis, ductus intes ceteros captivos Germanico iuniori clarissimum triumphum praebuit. Strab. l.

DEVELTUM et DEULTUM Ptolemaeo *deou/eltos2 *kolw/nia opp. Thraciae Mediterraneum, lacum habens eiusdem nominis. Plin. l. 4. c. 11.

DEVERRA Dea ab antiquis putata est, quam venerabantur, ut scopis domum verrere possent.

DEVIA vulgo Blachnoch, Albionis fluv. in Scotia, ad Leucopibiam opp. in mare labens, ad Occ. Ferr.

DEVINCIRE verbum Magicum, vide supra Defigere, et infra ubi de Devovendi ritu.

DEVIUM Scortum apud Horat. Carm. l. 2. ode xi. v. 21.

Quis devium scortum eliciet domo
Lyden?

Vide supra in voce Cataclistus, insuperque Barth. ad Stat. tom. II. p. 1273. et III. p. 1091. l. iv. Theb. v. 797.

--- --- et opaca virentibus umbris
Devia pars cingant, pars arcta plebe sequantur;

l, IX. theb. v. 804.

In latus atque avidam transinisit devius hastam.

DEUNANA Albionis urbs in Cornaviis. Ptol. vulgo Doncaster, teste Villanovano.

DEUNX apud Mart. l. 6. Epigr. 78. cuius Epigraphe ad Aulam de lusco.

Misceri sibi protinus deunces,
Sed crebros iubet --- ---

Scyphus est undecim cyathorum capax: sicut sextans, duorum cyathorum, apud eundem l. 12. Epigr. 28. cuius epigraphe in Cinnam,

Poto ego sextantes, tu potas, Binna deunces.
Et quereris, quod non Cinna, bibamus idem.

metaphora [orig: metaphorâ] ab assis partibus desumpta [orig: desumptâ], deunx enim proprie assis est dempta [orig: demptâ] uncia [orig: unciâ], seu undecim unciae. Vide supra ubi de Asse, et ratione Veterum Bibendi.

DEVONA Germ. urbs. Newmark Pet. Apiano.

DEVONIA reg. et Comitatus Angliae, vulgo Devonshire inter Somersetensem agrum, et Cornubiam. Baudr. in parte mer. Angliae, inter Cornubiam ad Occid. et Dorsetiam ad Ort. Ubi alias pars Occid. Damnoniorum. Eius praecipua Urbs est Exonia, versus oram Oceani Brit.

DEVORARI a piscibus pro infortunio insigni multis Auctoribus habitum, de quo vide notata Passerat. et Gebhard. ad Propert. l. 3. Eleg. 6 nec non infra, ubi de Naufragio. A terra autem devorari, summa exsecrationum, aut infelicium votorum fuit. dido apud Virgil. Aeneid. l. 4. v. 24. et seqq.

Sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat,
Vel pater omnipotens adigat me fulmine ad umbras,
Pallentes umbras Erebi noctemque profiondam,
Ante pudor quam te violem, --- ---

Vide Casp. Barth. Animadvers. ad Stat. Theh. l. 9. v. 860.

--- --- cupit hiscere ripam.
Strymonos, et trepidas in pectora contrahat alas.

Cuiusmodi paenam divinitus inflictam legimus Koracho, Dathani et Abiramo, qui contra Moysen insurrexerant, Num. c. 16. v. 31. Fuit quum absolveret eloqui omnia verba haec, ut finderetur humus, quae suberat illis; v. 32. et aperiens terra os suum absorberes eos et domos eorum. Quo pacto illos vivos in sepulchrum descendisse, dicitur v. 33.

DEVOTA apud medii aevi Scriptores, femina seu virgo, quae eastitatem Deo vovit. Hodie Monialis, apud Macr. Hierolexico. Vocis origo ex veteri aevo, quo devoti dicebantur, qui debitam devotionem Maiestati Imperatorum praestarent: unde in vett. Saxis, Numini maiestatique eius devotus, Graece a)fosiwqei\s2 quod qui facere detrectarent, indevoti et laesae Maiestatis rei dicebantur, Graece


page 47, image: s0047b

kaqosi/wtoi, Salmas. ad Trebell. Pollion. in Gallienis. Vide quoque infra Maiestas. Imo iam antea, et quidem proprie Devoti milites dicti: ut qui se devoverent, seque totos Reip. ac postmodum Caesari consecrarent. Quare illi apud Dionem l. 53. soi\ kaqwsiw/meqa, et devotio militis tam frequens, in Cypriani Scriptis; quam in rem vide infra aliquid voce Sacramentum, plura apud Desid. Heraldum ad Arnob. l. 3. De devotione vero devotisque varii generis, apud Hebraeos, vide Ioh. Selden. de Iure. N. et Gent. iuxta disciplinam Hebr. et supra ubi de Anthemate etc. Ita Devotissimus, *kaqoiw/tatos2, titulus honorarius, concessus Domesticis et Protectorihus, in leg. 6. 8. 9. Cod. theod. hoc tit. Item de Agentibus in rebus, Collat. Carthagin. A. C. 411. apud Car. du Fresne Glossar. Silentiariis quoque, vide infra.

DEOVENDI se ritus apud vett. Romanos, talis erat: Cum periculum aliquod imminere videbatur, et Auspices nuntabant, Deos placatos non esse, tum unus aliquis ex Romanis sese pro exercitu suo ex simul exercitum hostium devovebat. Licebat autem, Consuli Dictatorique et Praetori devovere legiones hostium et se vel alium quem vellet, ex legione Romana scripta, civem. Liv. l. 8. c. 10. Si is, qui devotus esset, moreretur, tum brobe factum videbatur: ni moreretur, signum septem pedes altum aut maius in terram defodi et piaculum hostia caedi oportebat: neque ubi illud signum defossum esset, eo Magistratum Rom. descendere fas erat. Qui vero sese devovere volebat, nhisi moreretur, neque suum, neque publicum divinum iure facere poterat: qui sese devoverit. Vulcano arma, sive cui alii Divo devovere volet, sive hostia, sive quo alio volet, ius esto. Telo, super quod stans Cos. precatus est, hostem potiri, fas non est: si potiatur Marti suovetaurilibus piaculum fieri. Ratio cerimoniae et et verborum formula ex eodem. ubi de Decio Cos. loquitur, haec: ibid. c. 9: In hac trepidatione, Decius Cos. M. Valerium magna voce inclamat: Deorum, inquit, ope, Valeri opus est, agedum Pontifex publicus populi Rom. praei verba, quibus me pro legionibus devoveam. Pontifex eum togam praetextam sumere iussit, et velato capite manu subter togam ad mentum exserta [orig: exsertâ], super telum subiectum pedibus stantem, sic dicere: Iane, Iupigter, Mars Pater, Quirine, Bellona, Lares, Divi Novensiles, Dii Indigetes, Divi, quorum est potestas nostrorum hostiumque, Diique Manes vos precor, veneror, veniam peto feroque, uti Populo Rom. Quiritium vim victoriamque prosperetis: hostesque Populi Romani Quiritium terrore, formidine morteque afficiatis. Sicut verbis nuncupavi, ita pro Republica Quiritium exercitu, legionibus, auxiliis Pop. Romani Quiritium, legiones auxiliaque hostium, mecum, Diis Manibus Tellurique devoveo. Haec ita precatus, lictores ire ad T. Manlium iubet; matureque college se devotum pro exercitu nuntiare. Ipse incinctus cinctu Gabino, armatus in equum insiluit, ac se in medios immisit. (dicebantur autem in sacris velati, cum caput cinctum licio laneo habebant. Vatro de Ling. Lat l. 4.) vide quoque Flor. l. 1. c. 14. Alter quasi monitu Deorum capite velato primam ante aciem Diis manibus se devoverit. ubi notat Salmas. ex Liv. Deorum monitu id factum, cum utrique Consuli visa species viri supra humanum habitum denuntiantis, ex una acie exercitum, ex altera Imperatorem Diis Manibus Terraeque deberi Patris exemplum postea filius imitatus est itidem Consul, pugna [orig: pugnâ] in agro Sentinate in Hetruria commissa [orig: commissâ], ut victoriam exercitui suo damno lucraretur, Liv. l. 10. c. 28. P. Decius ad Veserim bello Latino se iuserat devoveri. et Florus l. 1. c. 17. more patrio devotum Diis manibus obtulit caput. quem, quod intra Ciminios saltus id contigisse referat, in tanta eruditionis luce, talia in historia Rom. peccare potuisse, stupet Salmas. Idem multis post saeculis fecisse Claudius Imp. legitur apud Victor. de Caesaribus, c. 34. vide Dresser. in Millen. IV. p. 450. Etiam Urbs exercitusque hostiles, post rite evocatos Urbium gentiumque Deos, devovisse solitos esse Romanos, narrant Historiae, Formula haec: Dis pater sive Iovis manes, sive quo alio nomine fas est nominare, ut omnes illam urbem (Carthaginem) exercitumque, quem ego me sentio dicere fuga [orig: fugâ], formidine, terrore compleatis, quique adversus legiones exercitumque nostrum arma, telaque ferent, uti vos eos exercitus, eos hostes, eosque homines, urbes oagrosque eorum et qui in his locis, regionibusque, agris urbibusque habitant, abducatis, lumine supero privetis: exercitumque hostium, urbes agrosque eorum, quos me sentio dicere, uti vos eas urbes, agrosque, capita aetatesque eorum devotas, consecratasque habeatis, illis legibus, quibus quandoque sunt maxime hostes devoti: eosque ego vicarios pro me fide Magistratque meo et populo Rom. exercitibus legionibusque nostris do, devoveo: ut me, meamque fidem, Imperiumque legiones exercitumque nostrum, qui in his rebus gerundis sunt, bene salvos sinatis esse. Si haec ita facitis, ut ego sciam sentiam intelligamque: tum quisquis votum hoc faxit, recte factum esto, ovibus atris tribus Tellus Materque teque Iuppiter obtestor. Haec fatus, cum Tellurem dicebat, manibus terram tangebat, cum Iovem, manus ad caelum tollebat: cum votum reciperedixit, manibus pectus tangere solitus erat, Macrob. Saturnal. l. 3. c. 9. ex. l. 5. Rer. reconditarum Sammonici Sereni. Inveniuntur autem haec Oppida devota, Stonii, Fregelli, Gabii, Veii, Fidenae, Carthago et Corinthus. Multos quoque exercitus, oppidaque hostium, Gallorum, Hispanorum, Afrorum, Maurorum aliarumque gentium, hoc modo Diis Manibus devotos, prisci loquuntur Annales. De ritu vero devovendi se pro salute novi Principis, item pro aegris, vide Casaub. ad Suet. Caligula [orig: Caligulâ] cap. 14. et hic [orig: hîc] passim. In genere autem Devovere, diris et imprecationibus defigere ac devincire est, sive se, sive alium. Qui enim vota facit ac se devovet, ligare se intelligitur. Sidon. l. 8. Ep. 6. Ligant votis, solvunt victimis. Sed et qui alium devovent, diris eum defigunt ac devinciunt. Quod et obsecrare dixere [orig: dixêre]; cuius contrarium resecrare, quod est solvere obsecratione ac devotione liberare. Imo devovere, defigere, obligare, berba sunt apud Vett. Magicae artis propria; quae incantationibus, deprecationibus, diris, herbis, sascinationibus, animum eius ac mentem, quem devovet, ita praepedit et extra se ponit, ut sui officii meminisse amplius non possit, aut muniis naturalibus defungi. Unde Devoti appellati priscis, qui malefica [orig: maleficâ] arte defixi ad coniugii munera obeunda inepti reddedantur, Salmas. ad


page 48, image: s0048a

Solin. p. 1087. et seqq. Sed sanctior voci notio impsita a Christianis est, ut vidimus. De variis devovendi apud Iudaeos modis, vide supra in voce Anathema.

DEURIOPUS vel DEURIOPUM reg. et opp. Macedoniae. Strab. Steph.

DEUS [1] laudandus super omnia in saecula. Ac Dei quidem laus semper in toto animo, universaque nostra cogitatione versari debet. Quidquid sine Eius communione facias, id vero factum ne putes Quanto magis appellendus animus ad eas modulationes, quae quantum illius complectuntur, tantum Eius concipiunt Divinitatis: fiuntque illorum affines concentuum, qui caelestibus anfractibus atque rotationibus sunt ab Opifice artributi. Dicitur autem Dei laudatio a Graecis u(/mnos2, a Latinis celebratio. Unus igitut. Ille cum sit, idemque Trinus, vel ut solum canere, vel personas seorsim celebrare ius est homini Christiano: additis verecunde proprietatibus Non ut disputatores morosi, sed ut pii Poetae facere consuevere [orig: consuevêre]. Id quod post alios multos nos quoque conati sumus. Namque in Deum Patrem hymnum cum scriberemus: tamquam rerum omnium conditorem, ab orbis ipsius creatione ad nos nostraque duximus. Deum vero Filium, Dominum nostrum Iesum Christum, tamquam humani generis Servatorem. In quo abduximus animum nostrum a corporis carcere ad liberos campos contemplationis, quae me in illum transformaret. Tum autem Sanctissimi Spiritus ineffabilis vigor ille tanto ardore celebratus est, ut, cum levissimis numeris esset inchoatus hymnus, repentino divini ignis impetu conflagrarit. In Deo quidquid est, ipsement est Deus: cognitionis autem nostrae imbecillitate, horum inferiorum exemplo atque imagine, quasi multa distinguuntur: Intellectus, a quo Voluntas; post quam Potentia. Verum neque ante neque post quicquam. Sed non solum, verum etiam unum. A quo duo duxerunt [orig: duxêrunt] Veteres maxima rerum actionumque omnium principia, Naturam et Fortunam. Natura enim est, Potentia Dei: Fortuna vero Voluntas etc. Verba sunt Iul. Caes. Scalig. Poet. l. 3. c. 112. Quid autem de se sciri quove modo a [orig: â] nobis coli velit unicum hoc nostrum se/bama, ex Verbo eius petendum Rom. c. 1. v. 16. est virtus dei in salutem omnium credentium in ipsum sive ex Iudaeis primum sive deinde ex gentilibus.

DEUS [2] Deorum inter Iani cognomina vide infra.

DEUS [3] Vult clamor bellicus Peregrinorum Hierosolymitanorum, seu omnium, qui in Bellis sacris contra Saracenos, aliosque hostes militabant, Car. du Fresne ad Ioinvill. Dissertat. 11. Vide supra, Bellum Sacrum.

DEUS-DEDIT [1] 66. Rom. Pontifex, A. 616. vide Deodatus.

DEUS-DEDIT [2] Rom Eccles Presbyter Cardin. scripsit, de Privilegiis Rom. Sedis et Collectionem Canonum, inscriptam Victori III. Gerh. van Mastricht Hist. Iuris Eccl. n. 273.

DEUTERIA uxor Theodeberti I. Metensium Rex. ex eo mater Theobaldi, Austrasiae Regis etc. filiam, ex priore marito susceptam, ob formam eius Zelotypa, currui a quatuor indomitis equis raptato impositam Mosa [orig: Mosâ] mersit. Quare a populo commorus Rex, illa [orig: illâ] repudiata [orig: repudiatâ], Wissigradam, Lachonis Longob. Regis filiam, iam prius desponsatam, duxit. Greg. Turon. l. 3. c. 23. et 26. Aimon. l. 2. vide et Maria.

DEUTERIARIUS vide Secundarius.

DEUTERIUS Ep. Arianus, Barbam quendam baptizaturus, In nomine patris, per Filium in Spir. S. aquam disparuisse vidit. Sigebert. A. C. 504.

DEUTERONOMIUM quintus Mosis liber. Hebraeis Ellehaddebarim, quasi recaptulatio Legis. Compositus A. M. 2583. et a. Iosua 12. lapidibus insculptus, qui ultimum caput adiecisse vidertur. Alii hoc Esrae ascribunt. Augustin. de Mir. Scr. l. 1. c. 35. sixtus Sen. Bibl. l. 2. In S. hunc librum exstant: Augustin. Bugenhagii Commentarii, Octav. Basileae An. 1524. Ferus. Frantzii Disputationes, Quart. Wirteb. An. 1608. Garardi Comment. Quart. Gregorius Nyss. de vita Mosis. Iansenii Commentaria, Quart. Loyanii An. 1641. Ianssonii in c. 32. Lorini Com. 2. Tom. fol. Lugd. An. 1622. Lutheri Annotationes. Macchabaei Enarratio. Octav. Lond. An. 1563. Mongeorgius. Paez. in c. 32. pelargi Comm. Quart. magdeb. Ann. 1609. 1622. Purmanni Quaestiones et Resp. Belgice de Quiros. Roverii Harmonia cum Cam. Siphre Hebr. Titelmanni Elucidationes c. 32. Wolfii Sermones, fol. Tig. An. 1585. Vide Crowaei Elenchum.

DEUTEROSEON Volumen vide infra Misna.

DEWA vulgo et DEE fluv. Scotiae merid. in Gallovidia prov. In mare Hibern. labitur, 16. mill. Angl. a Monaeda Ins. in Bor. totidem a Carbantorigo in Occ. 12. a Leucopibia in Ort.

DEXAMENE pars Ambraciae. Steph. Item una ex nymphis marinis, a de/xomai, i. e. recipiendo dicta.

DEXARI pop. Chaonum, Encheleis proximi. Steph.

DEXICRATES Atheniensis, Poeta Comic. Fragmentum ex eius Extravagantibus, Athen. et Suid. habent.

DEXICREONTIS Venus dicta, a Dexicreonte circulatore, qui Samias mulieres luxu, petulantiaque [orig: petulantiâque] perditas, sacris quibusdam piacularibus expiavit, vel potius a Dexicreonte nauclero, qui, cum Veneris iussu aquam tantam in navim imposuisset, ut ex ea mercatoribus, nautisque sitientibus distracta [orig: distractâ] dives factus esset, Veneri statuam grati animi indicem posuit, quam a suo nomine Dexicreontem appellavit. Cael. Rhodig. l. 29. c. 18.

DEXIMONTANI Carmaniae pop. dextram ripam Granii amnis accolentes. Plin. l. 6. c. 23.

DEXIPHANES pater Sostrati architecti. Steph.

DEXIPPUS Herennius appellatus, orator Atheniensis, sub Valerian, usque ad Aurelianum. Nic. Lloyd. Sub Galieno et Probo, Eunap. in vita Porphyrii. Insignis insuper Philosophus et Historicus. Scripsit 4. libb. de rebus post Alex. Mag. gestis, epitomen usque ad Claud. de Scythis, etc. Lampr. in Severo. Capitolin. in Maximo iun. Galienis, Maximo et Balbino. Pollio, Suid. Phot. Bibl. Cod. 82. Item alius Medicus Cous, Hippocratis discipulus, scripsit de


image: s0048b

Medicina librum unum et de Prognosticis duos. A Rege quodam rogatus, ut filios suos aegros curaret, parere noluit prius quam Rex promississet, se Dexippi patriam bello non infestaturum. Suid. Addo, de priore, quod non Rhetor solum et Historiarum Scriptor, sed et Dux strenuus erat; cuius ductu victos Gothos, cum vastarent Achaiam et Athenas petissent, narrat Pollio in Gallienis Eius saepe meminit Georg. Monach. Excerpta quaedam ex historiis illius in altero Tomo *presbeiw=n, quem postea edidit David Hoeschel. laudat Casaub. ad Lamprid. in Serv.

DEXITHEUS [1] Archon Athenis, Olymp. 98. An. 4.

DEXITHEUS [2] Citharoedus optimus et victor in Pythiis, cuius meminit Aristoph. Acharnens. initio. Scholia ibid. p. 371. B. notant ab aliis citharoedum frigidum haberi.

DEXTER [1] Cos. collega Fusci, A. U. C. 977.

DEXTER [2] Flavius Barcinonensis historicus, qui omnimodam historiam scripsit, a Sophronio Graece versam. Fil. Paciani, Ep. Barcinonensis, Praefectus Praetorii, contemporaneus Prudentii, sub Theodosio Mag. Ei Hieronym. opus de Scr. Eccl. dedicavit. vide Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 10.

DEXTER [3] Maximus, vide ibi.

DEXTRA [1] fidei symbolum: Certe in toto pene orbe e)qos2 e)pi\ pi/stei kai\ sunqh/kais2 bebai/ais2 ta\s2 decia\s2 dido/nai a)llh/lois2, Schol. in Aristoph. Nub. Inprimus apud Persas, quibus omni iuramento fides dextra [orig: dextrâ] data fuit Sanctior. Diod. l. 16. Quos imitatus Alexander, apud Curt. l. 6. c. 20. An vero Reges praesentibus, quibus fidem suam obstrictum ibant, dextram dextra iungerent, an verius Dextrae simulacrum donarent, sie in eum usum more gentis fabrefactum, non adeo liguer. Iunxisse dextras dextris, cogitur ex Iosepho, ubi de Artabano. Quomodo v. absentibus dextram dabant? num per eos, qui ad eam accipiendam miss? Stabilite hoc videtur Xenoph. Cyopoed. l. 6. do\s2 decia\n, i(/na fe/rwmen kai\ toi=s2 a)/llois2 tau=ta, a(/per a)\n au)toi\ la/bwmen, para\ sou=. Et Polyaen. l. 7. *decia\n au)toi=s2 e)/pemye no/mw| persikw=|. Utroque vero clarius Iustin. l. 11. c. 15. In quam rem unicum pignus fidei Regiae dextram se ferendam Alexandro dare. Vide Gebhard. Not. ad C. Nepot. in Datame c. 10. et Barth. Adversar. l. 52. c. 14. et de phrasibus, Renovare dextras, Tac. Ann. l. 2. c. 58. mittere dextras, Hist. l. 1. c. 54. Proin illam Gentiles Deae Fidei consecrarunt; quemadmodum iidem caput Iovi, Neptuno pectus, frontem Genio, supercilia Iunoni, oculos Cupidini, autem Memoriae, locum retro autem dextram Nemesi, dorsum et posticas partes Plutoni, renes et inguina Veneri, pedes Mercurio, genua Misericordiae, talos plantasque pedum Tethidi, digitos Minervae, os Suadae etc. deferre soliti sunt, vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 19. Proprie tamen, non in vola manus, sed in iunctura, Fidei fuisse sedem, Eustat. docet. Unde fallere Dextram, pro fallere fidem, apud Virgil. Aeneid. l. 6. v. 612.

Quique ob adulterium caesi: quique arma sequuti
Impia, nec veriti dominorum fallere dextras:

In quae verba Serv. Quid est, quaerit, fallere dextras Dominorum, quam fidem dominis promissam fallere? Nam dextra olim fidei consecrata fuit: unde iungere dextram, et dextrae dextram committere, apud Poetas saepe reperies, pro pacisci et foedus ferire. Ovid. Ep. 2. v. 31.

Iura vides, ubi nunc? commissaque dextera dextrae?

Virg. l. 1. Aeneid. v. 412.

--- --- --- --- --- --- Cur dextrae iungere dextram
Non datur,

Ait: Maiorum haec fuit salutatio: cuius rei to\ a)/tion, i. e. causam, Varro, Callimachum secutus, exposuit: asserens, omnem eorum honorem dexterarum constitisse virtute: ob quam rem hac [orig: hâc] se vener abantur corprois parte. Eandem osculari, in honore alicui habendo, antiquissimus mos fuit. Vide Muret. l. 10. Var. lect. c. 1. Lips. Electorum l. 2. c. 9. et Giphan. in Schol. ad Odyss. p. Docet autem Plin. l. 11. c. 45. Sicut Dextra osculis aversa appetitur in fide porrigitur, i. e. partem eius exteriorem: quod tantum de manus alienae osculo capiendum. Nam propriae pars adversa, sive interior, adorati, h. e. ori admoveri solebat. Reges imprimis, Principesque, praecipue vero Tyrannos, hoc modo venerabantur subditi: Eum enim honorem solis potentioribus, tamquam demissionis notam et proprie fere Dominis a servis delatum constat. Nec falluntur, inquit, Laurent. ad Phaedr. qui a Candidatis Magistratuum istud natum autumant, quos etiam manus potentiorum, eorumque, quorum captabant gratiam, frequentius prensasse costat. Memrnit moris Suet. in Caligula c. 56. ubi Imperatorem chaereae agenti gratias osculandam manum offerre, formatam commotamque in obscenum modum, scribit. in Domit. c. 12. Idem prodidit, Domitianum Cenidi, patris concubinae ex Istria reversae osculumque ut assueverat, offerenti, manum (aversam scilicet) praebunisse; Porro Dextram supplices, quemadmodum mentum quoque et genua, tetigere [orig: tetigêre] antiquitus: unde potius ad sequentia saecula ritum deduxero. Docer enim Eustath. in Il. a. v. 427. qui incipit,

*aki/ min gouna/somai,
Et eius genua prehendam,

i. e. ei supplicabo: Tria fuisse hominis membra, quae a supplicibus contingi fuerint solita; Caput, seu mentum, dia\ to\ h(gemoniko\n, Dextram, dia\ to\ praktiko\n, et Genua, dia\ to\ badistiko\n. Interim omnem illum supplicantium gestum, verbo gouna/zesqai, expressum fuisse, quoniam licet forte ii, quibus supplicabatur, caput averterent, et Dextram occultarent, unde Eurip. *orw= se decia/n kru/ptonta, kai\ pro/swpon e)/mpalin stre/fonta, w(s2 mh/sou prosqi/gw gineia/dos2, tamen ultima anchora supplicibus restabat: genua nempe, quae quo minus tangerentur, impediri vix potuit etc. Neque vero dextram solum manum, sed et dextrum pedem, et dextram genam Impp. CP. Proceres certo anni tempore osculari consuevisse,


image: s0049a

dicemus infra, ubi de ritu Pedes lavandi. Et dextrum latus plerumque honestius, et auspicatius habitum. Unde occursum, aut conversationem male ominosorum hominum, flexo in dextrum corpore, declinasse Vett. tradit Lucian. et pocula quoque in dextrum latus circumdari solita, habet Critias apud Athen. l. 10. unis Spartanis exceptis, qui ad laevam solebant ku/aqon kuklou=n, potionum tela in circulum dirigere, vide quoque infra ubi de Sternutatione. etc. Ita ergo Dextra magno fuit in pretio, unde apud Graecos *decioi\ oi( a)gaqoi\, et deciou=sqai to\ foilofronei=sqai: Imo Telemachus ab Antinoo Dextr am suam per ludum tangi non sustinuit, illam non sine stomacho retrahens, quoniam non decebat to\ ti/mion pai/zesqai, uti loguitur Commentator laudatus in Odyss. ubi plura in hanc rem egregia. Ut de ornatu dextrae aliquid addam: Hac manu Annulos olim gestatos, evidenter Ierem. ostendit, cum c. 22. v. 24. Deum sic introducit loquentem: Etiamsi esset Conia, filius Ioacim Regis Iudae, annulus signatorius in manu dextra mea, inde evellam eum. Sirach. quoque c. 49. v. 13. Quomodo amplificemus Sorobabel? Nam et ipse quasi signum in dextra manu israel Ita apud Hebraeos apud Romanos vero, ante gemmarum usum (si Atteio Capitoni apud Macrob. l. 7. fides habenda est) cum sculptura adhuc annuli materiae imprimebatur, sive ex ferro foret, sive ex auro, gestabatur, ut quisque vellet, quacumque manu: donec, postquam gemmae etiam addi coeperunt [orig: coepêrunt], sinissra potissimum manus huic gestamini destinata est. Interim et tum homines supra modum molles ac luxuriae dediti, etiam dextram in subsidium vocasse leguntur, si fors sinistra ferendo oneri non esset: id quod subinddicare vidertur Lucian. Navig. apud quem cum Timolaus multos sibi annulos optasset, quaerit ex ipso Lycin. Cur tandem non unus annulus omnia tibi ista (quae petebat) potest, sed tam multis revinctus sinistra [orig: sinistrâ] gravata per singulos digitos? Imo vero excedit numerus et necesse etiam erit dexteram ferendo oneri succedere. Vide Ioh. Kirchm. de Annulis c. 4. Ideo autem hoc onere, sequioriaevo, Dextra levata est, quod sinistra [orig: sinistrâ] magis occupata sicque officium eiis non solum annulorum gestatione impediri, sed et ipsi annuli crebro motu facile potuissent laedi. Idem ibid. Vide quoque ubi de Annulis et sinistra. De alio vide dextrae ormatu, infra in voce Dextrocherium: uti de more honestiorum inter Graecos pallium sic gestandi ut sola dextra ad pectus extaret, ubi de Pallio: de eadem exserta protesaque in variis actibus, ubi de Pedestribus statuis etc. Contra [orig: Contrâ] dextra nonnumquam inusti servi fugitivi, vide infra Inscripti; et dextrarum abscissione, monetam adulterantes puniti leguntur apud Matth. Paris. A. C. 1125. quo de poenae genere vide Car. du Fresne Not. ad Alexiad. Annae Commenae, et infra in voce Manus etc. uti de verbo medii aevi Adextrare, hinc orto, supra.

DEXTRA [2] surgere, apud Stat. Theb. l. 9. v. 270.

Surgentem dextra Chaletum vulnusque minantem.

gestus militaris est, de quo vide infra verbo Surgere.

DEXTRAE Tibiae. Vide infra ubi de Tibiis.

a DEXTRA ad laevam scribendi mos vetus et Hebraeis, Syris omnibusque Orientalibus, Aegyptiis quevoque in usu. Neque absimile vero est, a Graecis initio receptum fuisse etiam, et satis diu retentium. Certe Olympiae, Agamemnonis statuae adscriptum esse, nomen, gegra/fqai de\ kai\ tou=to e)pi\ ta\ laia\ e)k deciw=n, id autem scriptum esse a dextra ad laevam, i. e. sinistrorsum, ad morem aevi, in quo vixerat, tradit Pausan. Qua vero ratione scribendi sensim desuescente, boustrofhdo\n postea scribere coeperunt [orig: coepêrunt]; lineis sc. alterne sinistrorsum et dextrorsum scriptis, o)moi/ws2 tou=s2 arotriw=si bousi\, instar boum arantium, unde nomen, Hesych. in *boustrofhdo/n. Sic in Arca Cypseli Olympiae, dicata inscriptio nes incisae: Sic Leges solonis, Axones et Cyrbes scripti, apud Suid. in *no/mos2, Harpoetationem in *ku/rbeis2 etc. Vide infra ubi de tota Scribendi ratione.

DEXTRALIA eadem cum Dextrocheriis vide ibi, ut et Salmas. ad Capitolin. in Maximinis et Trebell. Pollion. in XXX. Tyrannis, pet non supra, in voce Brachiale: ac infra [orig: infrâ] Spatale.

DEXTRARII apud Recentiores passim, dicuntur equi maiores et cataphracti, quibus utebantur potissimum in praeliis et bellis, vide Guil. Neubrigens. l. 2. c. 11. Auctorem Chron. Colmariens. A. C. 1298. Radulf. de Diceto A. C. 1198. Alios. *decioi\, Scriptoribus Byzantinis, vide Leon. Gramm. in Michaele p. 469. Quod dextra [orig: dextrâ] ducerentur, donec tempus praelii adesset, nomen adepti: Byzantinis hinc sequionribus, surto\n seu surta\, ut docent Codin, de Offic. c. 5. n. 7. et Anna Comnena Alexiad. l. 1. c. 13. *pa/roxoi Evagrio l. 6. c. 14. et 15. ut observat Henr. Vales. apud Car. du Fresne Glossar. Horum unus Ordinis Templariorum olim fuit dei=gma. Ita enim Matth. Paris. in Chron. de iis, Primo adeo pauperes, licet strenui, fuerunt [orig: fuêrunt], quod unum solum dextrarium illi duo (Hugo sc. de Paganis, et Godefredus de S. Aeodemaro, Ordinis conditores) habuerunt [orig: habuêrunt]: unde propter primitivae paupertatis memoriam, et ad humilitatis observantiam, in sigillo eorum insculpti sunt duo unum equum equitantes. Vide quoque infra, Equi qui in nummis.

DEXTRATIO apud Solin. c. 45. ubi de quadriga Rutumannae, relicto, inquit, certamine ad Capitolium prosiluit, nec ante substitit --- quam Tarpeium Iovem tertia [orig: tertiâ] dextratione lustraret: motus est seu conversio, quae sit a sinistra ad dextram. Sic enim adorantes facere solitos, Plin. l. xi. c. 45. tradit, In ador ando dextr am ad osculum referimus totumque corpus cirumagimus. Quod in laevam fecisse Galliae religiosius tradunt. Et Plaut. in Curcul. Act. 1. Sc. 1. v. 69.

--- --- --- --- quo me vortam nescio:
Si Deos salutas, dextrovorsum censeo.

In qua circumactione corporis dextra pro centro est, et dexter gyrus interior propriorque centro, sinister vero exterior. Itaque dextratioen aedem lustrare, est dextro interiore gyro eam circumire. Quomodo etiam aras circumiri consuevisse, diximus ex Aristoph. Pace.

*)/age dh\ to\ kanou=n labw\n su\ kai\ th\n xe/rniba
*peri/+iqi to\n bwmo\n taxe/ws2 e)pi\ deci/a.



page 49, image: s0049b

Contrario modo lustrabant rogos in decursionibus funebtibus, et in Circensibus metam circumibant quadrigae, uti videre est suo loco. Plura apud Salmas. ad Solin. p. 936. et Barth. ad Stat. Theb. l. 6. v. 223.

Dextri gyro, et vibrantibus hastis
Hac redeunt,

Sed et in Dexirum latus, communiter olim circumdabantur pocula, ut infra videbimus, ubi de Poculis.

DEXTRI apud Recentiores, nomen spatii seu passuum certorum: Inprimis sic appellantur Ecclesiarum atque adeo locorum, qui aliqua [orig: aliquâ] immunitate aut asyli iure gaudent, definita legibus circa eos spatia, quae fere semper 30. passuum esse dicuntur. Unde per apocopen Dex, pro Banleuca seu districtu Urbis vel Opp. qui eadem, qua [orig: quâ] Urbes et Oppida, immunitate fruitur, apud Occitan. uti du Fresne docet. At Catell. in Histor. Tolos. p. 194. voce hac terminos Tolosae seu Urbium, a crucibus, quae limitum vice sunt, insignitos putat, quod crux figuram deciminumeri X. effingat, qui Dex Occitan. dicitur. Quo pacto non a Dextris potius, quam a decussi, etymon arcessendum erit. Nam lapidibus, aut arboribus, decus seu decussis appositus, termini ac limitis vicem praestabat. Vide Car. du Fresne Glossar.

DEXTRIANUS Architectus nobilis, sub Hadr. Imp. apud Spartian. in Vita eius: ubi tamen antiqui libri omnes Detrianus habent. Vide supra.

DEXTROCHERIUM apud Capitolin. in Maximinis, Eratmagnitudine tanta [orig: tantâ], ut octo pedes digito videretur ogressus; pollice ita vasto [orig: vâsto], ut uxoris dextrocherio uteretur pro annitlo. Treb. Pollion. in Quieto, Alexandrum Mag. --- mulieres in reticulis et dextrocheriis et in annulis --- exsculptum semper habuerunt [orig: habuêrunt]. Alios: vox hybrida est, ex Graeco Latinoque nomine composita, et armillarum speciem notat, quam Dextrale quoque Latini dixerunt [orig: dixêrunt]. Solebant enim Vett. saepe altero tantum brachio armillas gestare, (monocheria hinc dicta in Gloss. ) et quidem laevo interdum, ut de Sbinis notissima historia fidem facit; interdum dextro, ut nomen hoc declarat, quafi deci/oxeiron dictum, idque frequentius. Plus enim in dextris erat decoris, si solae ornabantur. Genes. c. 24. v. 22. Num. c. 31. v. 50. 2 Sam. c. 1. v. 10. Ies. c. 3. v. 20. Ezech. c. 16. v. XI. tamquam armilla imposita brachio dextro: quia dextra virilis fortitudinis nota est. Cuius egregium, apud Saxon. Gramm, exstat documentum, de Wiggone dexirocherio, a Rolfone Rege, donato. Erat namque id ornamenti genus utrique sexui commune, et ante manicam portari, ibique uno clavo iungi consuevit; Isid. l. 19. c. 31. i. e. in manus cum brachio commissura, ut Casaub. seu carpo, ut Barthol. exponunt. Quo nomine a brachialibus proprie sic dictis Dextrocheria diversa, quod illa totum brachii progressum complecterentur, uti docet Xenoph. Paed. l. 6. ubi inter braxi/ona et ye/llia sic distinguit; licet Strab. ta\ ye/llia et carpo et brachio latius assignet. Quod vero de clavo dictum, copulam vocatidem Capitolin. ubi supra, de arrhis sponsalitiis Iuniae Fadillae loquens, detrocherium cum copula de hyacinthis quatuor: hic [orig: hîc] enim copulam explicat Salmas. eam partem dextrocherii, qua [orig: quâ] iungebatur et copulabatur; vel potius taeniam utraque dextrocherii parte pendulam, qua [orig: quâ] illud alligabatur. Principibus autem familiaria fuisse, ex praecedd. discimus. Sed et in cari Imp. dextra gemmas fulgentes, seu dextrocherium, adumbrat Chrysostom. in laudat. Babyloe; in Constantini, Lucifer. Calarit. de non parcendo delinqu. etc. Vide hanc in rem plura apud Thom. Bartholin. dc Armillis Vett. Cafaub. et Salmas. ad Capitolin. et Pollion. d. l. nec non supra, ubi de Armillis.

DIA [1] Deae nomen, quae apud Sicyonios et Phliasios colebatur, eadem fuisse creditur cum Hebe Iuventutis Dea.

DIA [2] ins. maris Aegaei, una Cycladum a Delo 17. m. p. distans. Plin. l. 4. c. 12. In hac Liber pater Ariadnem a Theseo destitutam uxorem duxit, qua de causa etiam Baccho facram esse volunt. Ovid. Met. l. VIII. v. 174.

Protmus Aegides, rapta [orig: raptâ] Minoide [orig: Minoîde], Diam
Vela dedit: --- -- --- --

Idem de arte amandi l. 1. v. 530.

Qua brevis aequoreis Dia feritur aquis.

Stephano quatuor sunt huius nominis insulae, quarum prima Naxus dicitur, 2. prope Miletum est, tertia vicina Sarmosso, 4. prope Gnossum Cretae. Theocriti Interpres Diam insulam esse prodit circa Melum, et aliam circa Amorgum et Chersonesum in Co, et in Peloponneso similiter nominari.

DIA [3] urbs Thessaliae ab Aeaco condita. 2. Thraciae iuxta mont. Athon. 3. Euboeae. 4. Peloponnesi. 5. Lusitaniae ad Ocean. 6. Italiae iuxta Alpes. 7. Scythiae iuxta Phasin. 8 Cariae. 9 Bithyniae iuxta Pontum.

DIA [4] urbs Episc. Delphinatus: olim una ex praecipuis, inter 19. Vocontiorum urbes, dein Colonia Rom. Hinc sub Longobardis, A. C. 574. postea caput regiunculae Diensis, tandem, Regno Arelat. vel Burgundiae destructo, Comitatus. Ludovic. Pictav. Comes Valent. et Diensis, Carolo Delphino, postea 7. Rege ditionibus suis cessit, quae ab eo tempore Delphinatui innexae. In bello civili plurima passa. Primum Ep. Martium habuisse creditur. Nomen urbis quod attinet, Sicyonii Diam, vide supra, adorarunt olim, unde dubium non est, quin nomen hoc urbis Graecum, ipsaque a Graecis, sicut Massilia, condita sit. Columb. de Ep. Diens. Chorer. hist. Delphin. l. 1. 4. 9. etc. Chenius de Urb. antiq. Gassend. l. 2. de vita Peirescii. vide Dea.

DIABAMBYLUM candelabrum bimyxon, quod Patriarchae CP. solebat praeferri, eo die, quo creabatur, Imperatoris concessu: cum alias monobambylon solum ante eum ferretur. Pachymer. Hist, Tom. II. l. 2. c. 28. At ille recepto Pastorali baculo ab Imperatore, ut fieri solet, honoratur Diabambylo. Dominic. Macer. in Hierolexico.


page 50, image: s0050a

Vide supra Bammulum et infra Dibambylum, quo modo vox rectius scribitur.

DIABATE ins. parva admodum iuxta Sardiniam. Ptol. Prope Hermaeum prom. Nunc Faluga, Brietio aliisque 20. mill. a Tilio in Austr. 25. a Gorditano prom. etiam in Austr. 28. ab Herculis Ins. quae nunc Zanara. Baudr.

DIABATHRARII memorati Plaut. Aulul. Act. 3. Sc. 5. v. 39. ubi, feminei luxus insaniam prolixe traducens, inter alia ait,

Sedentarii sutores, Diabathrarii

quid essent, declarat Fest. cum ait: Diabathra genus suisse solearum Graecanicarum, quarum confectores diabatharii.. Naev. apud Varron. de Ling. Lat. l. 6. Diabathra in pedibus habebat et erat amictus Equivoco. Vide Oct. Ferr. de Re Vest. l. 3. c. 21.

DIABATINA Sacrificia apud Graecos, quae in transitu fiebant. Plutarch. in Lucullo.

DIABETAE insulae circa Symen. Steph.

DIABETE ins. occidentalior, quam Sardinia, et Corsica. Steph.

DIABIES fil. Atholis II. Thebanorum in Aegypto Rex IV. exponitur file/tairos2, amicus amicorum. Regnavit Annos 19. Venephe apud Thinitas Achide apud Memphitas, imperantibus. Illi successit frater Pemphos, vide ibi.

DIABLINTRES seu DIABLINDI Plin. l. IV. c. 18. Diaulitoe Ptol. pop. Gall. Celticae in Armoricis seu in Britannia minori, prope Dolam Urb. quorum tractus hodie Diableres nominatur. Caesar. l. 3. ibi et familiae les Diables. Inter curiosolites, et Redones. Aliis pop. fuere [orig: fuêre] Galliae Lugd. qui et Aulerci Diablintes, quorum tractus nunc le Perche, inter Belsiam ad Ort. et Cenomanensem prov. Eorum caput est Noviodunum vulgo Nogent le Rotrou. Baudr. Sed prior sententia potior Hadr. Vales. videtur.

DIACAENISIMUS Gaece *diakainh/simos2, uti Codin. Curopalata de offic. CP. c. 14. omnesque Rituales Graecorum libb. habent, dicta est apud Graecos tota Hebdomas Paschalis,quae Festum Paschae, quo Resurrectio Domini sollenni cerimonia [orig: cerimoniâ] celebratur, proxime sequitur; a renovatione, Dominic. Macer ubi supra: eo quod sanctissimo Resurrectionis Christi triumpho omnia renovantur, instaurantur et ad meliorem statum reducuntur. Unde et in ipsa diebus singulis e(wqina\ a)nasta/sima eu)agge/lia, matutina quae de Resurrectione tractant Evangclia, legebantur, ut ex Typico discimus: et gonuklisi/a, omittebatur, ut videbimus infra, ubi de Ingeniculatione: et totam eam Constantinus Mag. feriatam esse iussit, Alexander Mon. Orat. de Invent. Crucis. *ne/a *(ebdoma\s2 eadem Ioh. Cantacuzeno dicta Hist. l. 1. c. 18. etc. Pluta apud Meurs. in Glossar. et Allat de Dominicis et Hebdomadibus Graecorum.

DIACECAUMENE Gr. *diakekaumen/h, Reg. Aethiopiae vicina, Solin. c. 32. Aegyptium limitem, qua ad Diacecaumenem tendit, incolunt populi, qui momentum, quo repar ari mundum ad motus ferunt annuos hoc studio deprehendioit etc. Marcian. Capella Cecaumenem vocat, ut et Serv. qui Garamantes populos, inter Libyam et Africam, iuxta illam locat: Diod. *katakekaumen/hn. Quorum nominum eadem ratio, quam Hygin. tradit his verbis, Quoe. finis est ab oestivo circulo ad hiemalem, ea terra a Graecis Diacecaumene vocatur, quod neque fruges propter exustam terram nasci, neque homines propter nimium ardorem durare possunt. Itaque quasi exusta dicta est, ignea hinc quoque, seu Torrida Zona Latin. Arnob. Agenunc veniat quaeso per igneam Zonam magus interiore ab orbe Zoroastres. Hic enim secundum quosdam ex interiore Libya vel Aethiopia th=s2 *kekaumen/hs2 vicina oriundus fuit. In illa Atheos quosdam reperiri, memorat Strab. l. 15. Vide Salmas. ad Solin. p. 473. et supra Catacecaumene.

DIACHARENI pop. Arabiae, a Nabaro Nabaraei. Steph.

DIACHERSIS Ptol. Carcora, teste Marmol. opp. Cyrenaicae reg. in ora littor. ad Bor. apud Boreum prom. et Berenicen urbem. Ferrar.

DIACITRINUS citrini coloris intensioris, apud Monach. Sangal. aliosque passim.

DIACONIA et ium hospitium excipiendis pauperibus et infirmis constitutum; dictum a praefecto eiusdem Diacono: Xenodochium, Hospitale. Bibliothecar. in Greg. 2. A. C. 714. Car. du Fresne Diaconiae dicuntur loca, in quibus, per Diaconos regionarios, pauperes viduae, pupilli et senes propriae regionis alebantur: publicae quodammodo pauperum hospitales domus, quae Oratoria et Sacella adiuncta habebant, in quibus a Diacono egenis necessaria subministrabantur. Erant enim Diaconi isti, ut verbis utar Cuiac. ad Nov. 3. a)gapw=n Ministri i. e. mensarum, quae apponebantur egenis, viduis, orphanis: quae convivia agitabantur domi, adhibitis precibus. Erant autem eiusmodi hospitales domus Romae, in regionibus omnibus, quarum usu praecipuo exolescente, ipsisque aedibus dirutis, Diaconioe nomen ipsis Sacellis et Oratoriis mansit, a [orig: â] quibus earum praefecti, Diaconi Cardinales Urbis Romae, eidem dicti sunt. Atque hac posteriore notione vox occurrit saepius, apud Anastas. cum ait, vela Tyria, stauracina, vestes, coronas seu pharos, vasa Ecclesiastica, aliaque huiusmodi, quae templa ipsa spectant, Diaconiis elargitos esse Pontifices, p. 89. 110. 113. 117. 119. 130. 136. 137. etc. meminitque Synod. Rom. sub Leone IV. c. 39. apud Holsten. Titulorum vel Diaconiarum Ecclesiae, de quibus aliquid infra. Nec vero Romae solum, sed et in provinciis, exstitisse Diaconias, idque ex instituto Gaii, contendit Idem, ex Ep. eius decret. 3. 6. Diaconioe certe B. Andreae Neapoli, meminit Epitaphium Theodimi Subdiaconi, item Inscr. Graeca, quae exstat in aede SS. Ioh. et Pauli, in eadem Urbe. De Diaconia Pisaurensi, agit Gregor. Mag. l. 4. Ep. 24. etc. At, si Baronio fides, erant eae tantum in locis, in quibus Ecclesia Rom. patrimonia possidebat. Vide omnino Car. du Fresne praefatum in Glossar.


image: s0050b

DIACONIAE ROMAE QUAE, PRAE COETERIS, RECENSENTUR AB ANASTASIO BIBL. Diacomia S. Agathae. Diaconia S. archangeli. Diaconia S. Bonifacii. Diaconia SS. Cosmae et Damiani. Diaconia S. Eustachii. Diaconia S. Georgii. Diaconia S. Hadr. Mart. ab Hadr. I. Pontif. Rom. instituta. Diaconia S. Luciae. Diaconia S. Mariae. Diaconia S. Mariae in Atriano. Diaconia S. Mariae, quae dicitur Antiqua. Diaconia S. Mariae, in caput Porticus. Diaconia S. Mariae ad Cosmedin. Diaconia S. Mariae, quae dicitur Dominica. Diaconia S. Mariae in Via Lata. Diaconia S. Martini. Diaconia S. Nerei et Achillei. Diaconia S. Sergii et Bacchi. Diaconia ad Solia septem, Baron. Diaconia S. Silvestri iuxta Hospitale S. Gregorii. Diaconia S. Theodori Mart. Diaconia S. Viti Martyris. Hodie vero sunt. Diaconia XIV. quae Cardinalibus Diacomis attribuuntur. vide Frison Appar. ad Galliam Purpur. c. 4.

DIACONICON Locus in circuitu Ecclesiae, conservandis vasis dominicis et ornamentis Ecclesiae deputatus. Alias Secretarium, item Sacrarium. Consil. Laodicen. circa A. C. 368. Can. 21. vide Spelman. Glossar. Archoeol. Item liber Ecclesiasticus apud Graecos, quo omnia, quae ad Diaconi munus obeundum in agenda re divina requiruntur, et eorum singula officia, uno velut fasce, continentur, ut monet Allat. Dissertat 1. de Libris Eccles. Graecor. qui putat illud idem esse, quod *bibli/on th=s2 *diakoni/as2 a Ioh. Euchaitarum Ep. Sed et *diakonikai\ dicantur preces quaedam, quae a Diaconis decantantur et *e+i\ehnika\, i. e. Pacifica, vocantur, de quibus Liturgia Praesanctificat. Car. du Fresne De script. Aedis S. Sophiae n. 84. in Glossar. item Macri in Hierolexico, ut et supra in voce Decanicum.

DIACONISSA in Ecclesia celebris fuit, sub ipsis Apostolis, ut ex Rom. c. 16. v. 1. patet, ubi Phoeben commendat Paulus, ou)/san dia/konon th=s2 enklhsi/as2 th=s2 e)n kegxreai=s2. Has Graeci presbuti/das2 h)/toi parakaqhmen/as2 etiam vacabant: Latini Presbyteras, Viduas, Univiras, Matricurias, Monachas. Gregorius III. in Synodo Rom. A. C. 733. Diaconae, Presbyteroe, Monachoe meminit. Sed a veteribus Diaconissis plurimum differre videmus Monachas seu Moniales hodiernas: succrevisse tamen ex istarum institutione probabile est. Vide Epiphan. sui saeculi, i. e. quarti Diaconissam describentem, l. 3. tom. 2. hoer. 79. Has tanquan Ordinatas, non recipit Concil. Laodic. Ordinem tamen in Ecclesia vocat Epiphan. Accepisse illas manuum impositionem et nuptiis arceri, clarum est e Concil. Wormatiensi c. 45. ubi et tempus ordinationis An. 40. aet. definitur. Iustinian. autem vetuit Diaconissas ordinari minoris aetatis, quam 50. Annor. Sed et sumitur haec vox, pro uxore Diaconi: de qua, quinto Apostolorum canone, constitutum est, ut Episcopus aut presbyter, aut Diaconus, suam uxorem non eiciat causa [orig: causâ] religionis: quod et sexto Synodo confirmatum est, et in Orientali Ecclesia suo aevo observatum esse tradit Steph. Papa. vide Spelman. Glossar. Archaeol.

DIACONUS [1] quid sub Apostolis designarit, notum. Refert chrysost. ep. ad Philipp. c. 1. v. 1. Diaconos, Presbyteros et Episcopos, primo communicasse invicem sua nomina, ex a Tim. c. 4. v. 5. Hinc forte, et quod mensuras bus Episcopo Presbyteris dividebat aliquis e Diaconis, elatius se erga Presbyteros Diaconi gerebant: atque inde enatus Concilii Niceni canon. 20. quo Presbyteris subiciuntur. Numerum et ministerium primitivum diu retinuit Diaconus; illum in septenario: istud in curandis mensis, pecunia [orig: pecuniâ] publica [orig: publicâ], viduis et pauperibus. Sed operam interea navat, extra parietes Ecclesiae: ingressus praedicantem Episcopum custodit, partesque obtainet in celebratione divinorum. Et quia septem Romae urbis regiones, hinc et ibidem totidem Diaconi, cum aequali Subdiaconorum numero. Constantinopoli duo erant Diaconorum ordines: Unus maiorum, qui arxontikoi\ *dia/konoi, n. 6. de quorum officio. Vide Meurs. Alter minorum, quorum inmagna Eccl. erant 100. Iustin. Novell. 3. quos Heraclius ad 150. extendit, qui Subdiaconorum 60. tantum esse voluit, cum prius 90. essent. In Blanchernarum vero Ecclesia Diaconi tantum erant 12. Diaconissoe 6. (cum in Mag. Ecclesia harum essent 40.) et Subdiaconi 8. atque occupabantur circa ambonem lectionemque sacram Evangelii. Solum ab Episcopo ordinandus est Diaconus, at iuxta Concil. Carthag. can. 16. non ante 25. Aetatis Annum. Exinde secundum Concil. Constantinop. 8. Can. 5. ei)s2 th\n arxierosu/nhn, ad Archipresbyteratum vel Episcopatum ascenderet, sed exactis iam prius in diaconatu Annis 3. in Subdiaconatu 2. et in officio lectoris uno. Ceterum de officio Diaconi, vide Raban. Maur. de Institut. Cleric. l. 1. c. 7. et ep. ad Reginbald. Durand. de div. off. l. 2. c. 2. Hieronym. l. de 7. Ordinibus Eccles. c. de quinto gradu. Isidor. Iun etc. Reperitur quoque in Ecclesia prima archidiaconus, qui et Archilevita dicitur: Sie Laurentium, qui A. C. 260. passus est, Archidiaconum fuisse, refert Anastas. in Sixto; cui fidem facit multo antiquior Aur. Prudent. eius munus ita describens, vel peri\ stefanw=n, v. 277.

Hic primus e septem viris,
qui stant ad aram proximi,
Levita sublimis gradic,
Et coeteris praestantior:
Claustris sacrorum praeerat,
Caelestis arcanum domus,
Fidis gubernans clavibus,
Votasque dispensans opes.

De huius institutione, Hieron. ep. ad Evagr. ait, Diaconi eligant de se, quem industrium noverint, et Archidiacon. vocent. Inferiori saeculo evocabatur ad hoc munus, prae ceteris antiquior. Constantinopoli eligebatur ab Imperatore, ex 6. Catacaelorum ordine, i.e. ab Rectoribus sex Principalium Ecclesiarum. Sed hic Archidiaconus


image: s0051a

Palatinus fuit, non Ecclesiasticus; clerumque palatii tantum regebat, non Ecclesiae, quae suo tum caruit Archidiacono, ut refert Codin. in Offic. Constantinop. Pari elatione reperitur Archipater, pro Archiepiscopo Rhemensi: Archiprior pro militiae templi praefecto, etc. vide Spelman. Glossar Archaeol. Ceterum, Diaconi Regionarii quinam dicti sint in Ecclesia Rom. ex supra dictis liquet; nempe qui singularum Urbis Regionum, quae VII. erant, Diaconiis praeficiebantur. Horum VII. fuisse docet et Anastas. in S. Evaristo: munus eorum, cantare quoque Evangelium in Stationibus, refert vetus Ceremoniale, apud Baron. A. C. 1057. n. 22. ubi XII. illorum fuisse additur. Praeter hos, Diaconi erant, Palatini vel Basilici, dicti 4. ex 18. Cardinalibus Diaconis, quod in Palatio et Basilica Lateranensi Papae ministrarent, inquit Onuphr. Panvin. At idem Ceremoniale VI. eorum fuisse, habet. Munus illorum Evangelium in Aede Lateranensi; ut Subdiaconorum Palatinorum, Epistolas et Lectiones ibidem, cantare. De Diaconis Stationariis, quo modo appellarentur, qui Pontifici ad stationem aliquam profecto ministrarent, quorumque munus temporarium erat, vide Car. du Fresne in Glossar. ut et de Diaconis Testimonialibus, qui Ep. praedicantem custodiebant, in hac voce, it. in voce Syncellus: Sicut de Diacono Perscrutatore, supra in Circumlustrator. Hinc Diaconale, in Chron. Abbatum Gemblac. vestis Diaconorum. Et Diaconale officium, in Ecclesia CP. de quo vide infra in voce Hieromnenion.

DIACONUS [2] Iohannes, vide Iohannes.

DIACONUS [3] Paulus vide ibi.

DIACONUS [4] Petrus vide Petrus.

DIACOPENE reg. Cappadociae ad Halym fluv. Strab. l. 12.

DIACREA tribus Atticae, Pallantis sedes. Steph.

DIACRII Athenis erant, qui montana incolebant loca, Oligarchici, discordes Pediacis: His secundum Solonis leges praeerat Pisistratus. Fertur tamen Pandion regionem Diactiam distribuisse filiis suis et Lyco principatum dedisse. Aegeo regionem quae circa oppidum et arcem Pallanti Paraliam, et Niso Megaricam. Scholia in Aristoph. Crabron. p. 518.

DIACTOR quasi internuntius, Mercurii cognomen. Hinc diaktori/a in Musica, th=| kla/sei opposita, nomen accepit; quarum ista varietatem, flexumque sonorum et luxuriam cantus, illa claram et elatam simplicemque pronuntiationem, a)patge/lian, qualis antiquitus fuit, denotat. Ut viz. solent nuntii, quos diakto/rous2 Graeci dicunt, qui res non solum simpliciter et aperte narrant, ut gestae sunt, sed etiam clara [orig: clarâ] et elata [orig: elatâ] voce. Salmas. ad Solin. p. 121.

DIACUISTA insignis urbs inter Placentiam, et Genuam. Strab. l. 5.

DIACUM Mysiae infer. opp. Ptol.

DIACYNTHINUS apud Leon. Ostiens. Chron. Casin. l. 3. c. 19. iacynthini coloris intensioris est, Car. du Fresine in Glossar.

DIADAE Athenae sic dictae, a Cecrope conditore, quam urbem Euboici Orchomenon appellarunt.

DIADEMA Graece dia/dhma, fascia fuit candida ut plurimum et lata, qua [orig: quâ] Reges olim Principesque caput evinciebant. Unde Senec. iin Thyest. Act. 2. in Choro.

Non frontis, nota Regiae,

item vinculum, Stat. Theb. l. 12. v. 89.

Accipe, nate, tui nova libamenta triumphi
Accipe et hoc regimen dextroe, frontisque superbae
Vincula, --- ---

Ubi diademate et sceptro porrecto, dignitas regia collata intelligitur. Dixi candidam ut plurimum, namque aliquando fuisse constat coloris purpurei melinique, i. e. flavi, lutei, flammei. Darii, ab Alexandro victi, Curt. l. 3. c. 3. Cidarim Persae Regium capitis vocabant insigne; hoc caerulea fascia albo distincta circumibat. Interim candida plerumque erat, unde taini/an leukh\n vocat Lucian. vittam albentem Sil. fasciolam candidam Ammian. etc. Lata dein fuit, quales erant Sacerdotum infulae: Infulam autem Grammatici interpretantur fasciam in modum diadematis, ex qua vittae utrinque dependent, quae plerumque lata est, plerumque tortilis ex albo et cocco. Item taeniae, quibus Hieronicae coronabantur. Erat autem ex linea tenuique materia, cui unguentum e myrrha et odore illo, quem Labyzon dixere [orig: dixêre], addidisse Persarum Reges, tradit Athen. l. 12. Gestabaturque a Regibus perpetuo: unde in quottidiana pompa et comitatu Regis describendo occupatus Lucian. Somn. seu Gall. memorat th\n e)festri/da, to\ dia/dhma, tou\s2 prope/mpontas2 ktl. Quare et perpetui cognomen ei tribuit Victor in Constantino: et cum Rege victo saepe in victoris potestatem pervenit. Stat. Theb. l. 2. v. 456.

--- --- --- --- quin aufa luas, nostrisque sub armis
Captivo moribundus humum diademate pulses.

Quo casu, triumpho illud circumferri solitum est, uti de Diademate Cleopatrae factum ab Augusto, memorat Zenob. Centur. 5. Adag. 24. Neque vero unum solum diadema Reges capite ferebant, sed multiplicabant ea pro numero Regnorum. Sic Ptol. 1 Maccab. c. 11. v. 13. duo diademata capiti suo, Aegypti et Asiae, imposuisse legitur. Vide quoque Herodian. l. 6. ubi de Artabano. Porro Plin. l. 7. c. 56. Liber pater. Idem diadema, Regum insigne et Triumthum invenit. Barbaris Regibus primitus usitatum ac familiare: sero ad Graecos pervenit; apud quos Alexandrum Mag. id primum usurpasse, ex Iustino discas l. 12. c. 3. Post haec Alexander habitum Regum Persarum et diadcma insolitum antea Regibus Maccdonicis, velut in leges eorum quos vicerat transirct, assumit. Romanis antiquitus exosum, postmodum in frequenti usu esse coepit: et quidem Salmas. Iulio, Victor modo Caligulae, modo Aureliano; Iornand. Diocletiano; Cedren. et Fasti Siculi Constantino illud primum tribuunt. Forte minus constans et interruptus per intervalla, pro imperantium ingenio, mos, posteris occasionem dedit, ut primos eius rei inventores crederent, penes quos primtim illius usum viderant.


page 51, image: s0051b

Primus certe Heliogabalus gemmatum usurpavit, quod post Diocletian. reliqui omnes Impp. imitati sunt. Erat id autem ex duplici linea margaritarum, et Graecis recentioribus ste/mma appellari coepit, infra Stemma. Coronae dein sociatum est, unde cum corona saepe confunditur. Aliud fuit diadema, quod sollennibus diebus gestabatur, et quoties Rex undique sua [orig: suâ] Maiestate circumfusus, se in publico, non tam aspiciendum, quam colendum, praebebat. Hoc Sceptriferum dicitur Martiano Capellae, quod non gereretur, nisi cum reliquis quoque insignibus Regiis, sceptro inprimis; et texebatur e pretiosissima quaque materia. Ovid. de Ponto l. 3. Ep. 4. ad Rufin. v. 109.

Barbara iam capti poscant insignia Reges,
Textaque fortuna [orig: fortunâ] divitiora sua [orig: suâ].

Insuper, uti priscum illud religabatur in occipitio caputque gestantis evintiebat, ita hoc non tam caput redimiebat, quam capiti imponebatur, aut circumponebatur, quod periqe/sqai dixit Plutarch. de Attalo loquens in Apophth. Reg. etc. Quam in rem vide plura apud Car. Paschal. Coronarum l. 9. toto, ubi de Coronis et Diadcmatibus Regum, Ans. Soler. de Pileo, s. 9. ubi tum puri, tum gemmati Diadematis iconem addit, Alios: ut et infra Fascia, Labyzos, Sardonyx. Diadema Regis Sinarum, ex corio durissimo undiquaque deaurato, quo et loco coronae utuntur, visitur in Museo Kircher. Aliam vocis notionem vide infra in voce Lorum.

DIADEMATUS L. Metelli cognomen, quod diu circumligata [orig: circumligatâ] fronte, cum in ea ulcus haberet, deambulasset. Plutarch. de cognominibus Graecor. et Romanor. Fuit vero Q. Metelli filius, ac Consularis, summae auctoritatis.

DIADES nomen dedit DIADI urbi in Lycia, quam condidit. Steph.

DIADOCHUM Persiae urbs non procul a Ctesiphonte. Steph.

DIADOCHUS Ep. Potic. in Illyria, sec. 4. scripsit de Perfectione. Bibl. PP. Phot. cod. 201. 231.

DIADUMENI complures in vett. monumentis, inprimis in Volum. Antiqq, Inscr. occurrunt a diademate naturali, quo nonnulli insigniti nascuntur, ut videtur, nomen adepti: inter quos Antoninus eminet Diadumenus Imp. quem Diadematum, cum adhuc puer esset, appellatum, Ael. Lamprid. in Vita eius narrat: Solent deinde, inquiens pucri pilco insigniri naturali, quod obstetrices rapiunt et Advocatis credulis, vendunt, siquidem Causidici hoc iuvari dicuntur: at iste puer pileum non habuit, sed diadema tenue, sed ita forte, ut rumpi non potuerit, venis intercedentibus specie nervi sagittarii. Vide in voce Diadumenus. Talix et ille forte fuerit, Theodorus Dux, inter Christianos milites clarus, quem venientem ad se his verbis excepit Licin. Imp. seu Tyrannus, *deu=ro h(lio/morfe, qesmosullh=ptor, stefo/kome, au)tofue/s2 sou to\ dia/dhma, dei=ga/r se basilea/ met' e)mou= kaqesq h=nai, congenitum tibi diadema: quam ob rem, ut Regem, iuxta me considere oportet. Vide Casaub. Not. ad Lamprid. Apud Plin. vero l. 34. c. 8. Polycletus Sicyonius, Ageladis discipulus. Diadumenum fecit (ex aere) molliter iuvenem, centum talentis nobilitatum: vox mitratum seu falciatum denotat, quales fuerunt [orig: fuêrunt] Persarum nobiles, u(po tou= diadei=sqai th\n kefalh=n mi/tra|, quod mitra [orig: mitrâ] caput evincirent. Quidam vero legunt Diademumenon, i. e. diademate seu Regio capitis insigni ornatum, uti docet Dalechamp. Not. ad l. Vide hic [orig: hîc] infra [orig: infrâ].

DIADUMENUS iuvenis speciosus, fil. Macrini Imp. qui patre ab Heliogabalo victo, una cum eo est interfectus. A. C. 218. Diademate cinctus in mundum venetat Iul. Capitolin. in vita Macrini. Lamprid. in diadumeni. Item nomen amasii, Martialis, l. 3. Epigr. 5. cuius epigraphe ad Diadumenum.

Hoc tua, saeve puer Diadumene basia fragrare.

Ibid. l. 5. Epigr. 47. cuius Epigraphe ad Diadumenum:

Ut te saepe rogem, cedo Diadumene saepe,

Ibid. l. 6. Epigr. 34. cuius epigraphe ad Diadumenum,

Basia da nobis Diadumene etc.

DIAETA [1] vel etiam Commoda Diaeta, nova methodus, ad Protestantes ad Ecclesiam Rom. loco Inquisitionis, retrahendos, vide supra [orig: suprâ] Commoda Dioeta.

DIAETA [2] Salmas. mel. Diaeta, parva cenatio est, recentioribus Zeta. Vet. inser. GESTATIO. CIRCINI. A. DIETA. APOLLINIS. AD. EANDEM. DIETAM. Vide in vocibus Dieta et Zeta.

DIAETETAE Graece *diaithtai\, Lat. Arbitri, apud Athenienses erant, in quos litigatores de privatis contractibus, pro lubitu compromittebant: eorum sententiae standum erat, nec appellari poterat, vilegis: *)/estai ta\kriqo/nta, u(po\ tou= *diaithtou= ku/ria, Arbitri compromissi sententia rata esto, Vide Demosth. in Midiana et Lucian. Abd cato. Idem apud Romanos obtinebat, Quare stari debet, inquit Ulpian. l. 13. ad Edictum, sententiae Arbitri, quam de re dixerit: sive aequa, sive iniqua sit: et sibi imputet, qui compromisit Praeterea erant Arbitri apud Athen. sorte capti, quos *diaithta\s2 klhrwtou\s2 vocavit Demosth. Hi sortito dabantur e singulis tribubus, sexagenariis non minores, integri vitae scelerisque puri: erantque numero quatuor et quadraginta e singulis tribubus sive in universum 440. Vide Ulpian. in Midian. Polluc. l. 8. c. 10. Suid. qui illos solitos fuisse docet ta\ tw=n politw=n diaita=n. Nam peregrinis non dabatur apud eos disceptare, ut sequitur ibidem: ce/nois2 me/n toi/ gi e)pi\ tou=to e)lqei=n ou)sugkexw/rhtai. His forte distribuebantur lites, de quibus sententiam dicerent: is vero, qui sententiam de controversia, quae illi sortito obtigerat dirimenda, dicere nollet, ignominiosus habebatur. Pronuntiabant olim de omnibus controversiis, si rei, qua de disceptabatur, aestimatio esset maior drachmis decem; quae infra hanc summam erant, toi=s2 tessara/konta relictis. Exceptione fori tamen adversus Dioetetas uti licuisse, docet Ulpian. ad Midian. quod argumento est, illorum non fuisse hanc controversiam iudicare. Dicebant sententiam iurati, iuxta legem: *to\n *diasthth\n o)mo/santa diaita=|n, cuius meminit


page 52, image: s0052a

Demosth. cont. Callip. quomodo etiam compromissi Arbitri iurati pronuntiabant, ut est in Rescripto Iustin. Imp. ad Demosth. PP. Suprema illis tempestas Sol occasus erat: quare si is, qui fugiebat, arbitrio se non steterat ad hanc horam, Dioeteta praesenti tum litem addicebat, secundum legem, Ulpiano in Demosth. Midian. memoratam: *to\n *diaithth\n men/ein a)/xri th=s2 e(spe/ras2, mh\ fane/ntos2 de\ tou=feu/gontos, katadika/zein thn katadi/khn. Sententiaeab illis latae subscribebant Archontes, Demosth. in Midian. Reddebant aut4em illi in locis publicis iudicia, ut et sacris: quinetiam singulis Tribubus assignata videntur fuisse loca, in quibus eas diaitw=ntes2 sederent, Demosth. passim. Accipiebant ab Actore drachmam, quam dia/stasin nominabant, cum adversarii nomen deferret apud illos atque litem aestimaret: etiam ab adversario, cum de calumnia iuraret, tantundem capiebant, Pollux l. 8. c. 10. Sed ab iis, ad Iudices lege dabatur provocatio, *)apo\ tw=n klhrwtw=n *diaithtw=n ei)s2 e(/teron e)fei=nai dikasth/rion. At vero illi litis instrumenta in echino reponebant, et obsignabant, ne qua possent surripi, donec resignarentur apud Iudices: quin etiam ipsi aliquando litigantes ad Iudices iubebant ire. Quod si quis Dioetetam vel gratiae dantem, vel sordibus corruptum, adversario litem addixisse accusaret, atque apud Iudices probaret, notabatur is infamia [orig: infamiâ]. Praeterea rationes suas reserebant hi Arbitri affecto Anno, apud Logistas, mense undecimo, nempe Thargelione. etc. Vide iterum Demosth. in Midian. et de his plura apud Sam. petit. Comm. in leg. Attic. l. 8. l. 5. In Dicasterio, quod e)pi\ *lu/kw|, ad Lycum dicebatur, causas solitos fuisse agere Diaetetas, scribit Possard. de Mag. Athen. p. 540. Emmius tamen inter quatuor praecipua Iudicia illud recenset, De scr. Reip. Athen. p. 41. Nec ulla olim causa, quae 10. excederet drachmas, ad Iudices delata erat, nisiprius a Diaetetis ventilata, Pollux l. 8. p. 407. quod tamen e)n toi=s2 i(eroi=s2, in sacris, locum solum habuisse videtur, Franc. Rossaeus, Archeolog. Atticoe l. 3. c. 4. qui coronidis loco Bunae Atheniensis meminit, quem cum Elei et Calydonii Dioetetam sive Arbitrum, in gravi, quae inter utramque gentem agitabatur, controversia elegissent, ille utraque parte satis superque audita [orig: auditâ], sententiam in mortem usque distulit. Unde Prov. *bou/nas2 dika/zei, Bunas iudicat, de iis usurpari solitum, qui cunctabundi sunt et semper in suspenso negotia tenent, nil ausi definire, apud Zenob. Vide quoque supra Compromissum.

DIAGON vel DIAGUM Peloponnesi fluv. a merid. in Alpheum influens, et Pisam ab Arcadia terminans. Pausan.

DIAGORAS [1] quia repulsam, ut videtur, alii aliam iniuriam in uxore passus fuerat; Oligarchiam Eretriensem dissolvit. Aristot. l. 5. Polit. c. 6.

DIAGORAS [2] Philosophus Atheniensis, Teleclyti fil. Genus melius, qui Atheos cognominatus est, i. e. negans Deos; poeta melicus post Pindarum, et Bacchylidem, quem Democritus, ob physiognomiam, cum servus esset, emit 1000. drachmis, ut disciplinis erudiret. Sic mysteria contempsit, ut etiam ea sectantes averteret. Quare ab Atheniensibus pulsus est, qui talentum polliciti sunt, qui eum interfecissent: Duo, qui vivum adduxissent. Hocque ut ceteri Peloponnesii facerent, auctores exstiterunt [orig: exstitêrunt]. Vixit Olymp. 74. Euseb. Voss. de Hist. Gr. l. 4. c. 2. idem videtur cum eo, qui ab Atheniensibus, ob detecta mysteria, punitus est, Tatian. c. Graecos. et qui de Cybeles sacris scripsit. Vide Cicer. de Nat. Deor. l. 1. Valer. Max. l. 1. c. 2. ex. 7, Lactant. Inst. l. 1. c. 2. de ira Dei, l. 1. c. 9. Theodoret. Therap. c. 6. Suid.

DIAGORAS [3] Rhodius 3. filios adolescentes habuit, unum pugilem, alterum Pancratiasten, tertium luctatorem, eosque omnes vidit vincere coronarique eodem Olympiae die, cuius rei causa [orig: causâ] gaudio nimio effusus animam efflavit, Cic. 1. Tusc. Qu. Gell. l. 3. c. 15. Plutarch. in Pelopida. Paus. Eliac.

DIAGRAPHICE vide infra Pictura.

DIALECTICI qui et Contentiosi, Gr. *)eristikoi\, Philosophorum genus de quibus vide infra in voce Megara.

DIALIS DIALE qui vel quod Iovis est. Unde flamen Dtalis Iovis ministerio assignatus est a Numa [orig: Numâ]. Liv. l. 1. Dictus an a Dio, a quo vita dari hominibus putabatur, an a Iove, qui sit Diiovis, ut vult Ter. Varro? Certe huic ut assidue praesto esset eique sacra faceret, a Numa constitutus est. Cerimoniae, quae observare cogebatur, recensentur ab A. Gell. l. 10. c. 15. Equo Dialem Flaminem vehi religio est. classem procinctam extra pomoerium, i. e. exercitum armatum videre. idcirco rarenter flamen dialis Consul creatus est, quum bella consulibus mandabantur. item iurare Dialem fas numquam est. item annulo uti, nisi pervio cassoque fas non est. Ignem e flaminia, i. e. Flaminis Dialis domo, nisi in sacrum, esserri ius non est. vinctum, si oedes eius introiit, solvi necessum est: et vincula per unpluvium in tegulas subduci, atque inde foras in viam dimitti. Nodium in apice, neque in cinctu, neque alia in parte ullum habet. si quis ad verberandum ducatur, si ad pedes eius supplex procubuerit, eo die verberari piaculum est. capillum Dialis, nisi qui liber homo est, non detondit. capram et carnem incoctam, et ederam et fabam neque tangere Diali mos est, neque nominare. propagines e vitibus altius praetentos non succidet. (nefas enim Flaminem inebriari:) pedes lecti, in quo cubat, luto tenui (in signum forte originis humanae) circumlitos esse oportet: et de eo lecto trinoctium continuum non decubat: neque in eo lecto cubare alium fas est: neque apud eius lecti sulcrum capsulam esse, cum strue (genus est libi, cuius in solo tracta farinacea multa, velut toruli aut digiti, ordine structa et serie coniuncta [orig: coniunctâ] ponebantur) atque fcrto (etiam libi genus, quod Salmas. bonum dicitur) oportet. Unguium Dialis et capilli segmina, subter arborem felicem quae spinas non fert, nec fructum baccamque nigram producit) terra [orig: terrâ] operiuntur: Dialis cottidie festatus est (alii legunt fertatus: i. e. fertis instructus: Item fertarius, i. e. ferta seu liba ad sacra ferens:) Sine apice sub divo esse licitum non est: sub tecto uti liceret, non pridem a Pontificibus constitutum. Addit hic [orig: hîc] A. Gell. Massur. Sabin. scripsit, et alia talia remissa, gratiamque aliquot cerimoniarum factam dicit. Farinam


image: s0052b

fermento imbutam attingere ei fas non est: tunicam intimam, nisi in loctectis, non exuit, ne sub caelo, tamquam sub oculis Iovis, nudus sit: (neque etiam poterat inungi, tamquam in conspectu Iovis.) super Flaminem Dialem in convivio, nisi Rex sacrificulus, haud quisquam alius accumbit. uxorem si amisit, flaminio (i. e. Sacerdotio suo) decedit: matrimonium flaminis nisi morte dirimi non est ius. locum in quo bustum (i. e. cadaver combustum) est, numquam ingreditur. mortuum numquam attingit. funus tamen exsequi non est religio. Eoedem ferme cerimoniae sunt, quas flaminicas diales seorsum aiunt observitare. de quibus vide infra, in voce Flaminica. Addit Plutarch. in Qu. Rom. non potuisse hunc Flaminem plus tribus noctibus urbe abesse, neque pileum vel apicem usquam deponere. Idem Gell. paulo post subicit, verba praetoris ex edicto perpetuo de Flamine Diali et sacerdote Vestae adscripti: SACERDOTEM. VESTALEM. ET. FLAMINEM. DIALEM. IN. OMNI. MEA. IURISDICTIONE. IURARE. NON. COGAM. Addit etiam verba Varron. ex l. 2. Rer. divin. Is solus album habet galerum; (qui Albo-galerus Paulo) vel quod maximus est, vel quod iovi immolata hostia [orig: hostiâ] alba [orig: albâ] fieri oporteat. Nec ommittendum, quod Plutarch. Qu. Rom. 113. superioribus adiungit: Non poterat Flamen Dialis antiquitus aut Magistratum petere aut capere, ne a sacris avocaretur et multa contra religionem facere cogeretur. Ceterum a Numa usque ad Marii et Sullae tempora, perperua [orig: perperuâ] et continuata [orig: continuatâ] serie Flamines Diales fuare [orig: fuâre], usque ad L. Corn. Merulam, qui in seditione civili L. Corn. Cinnae et Cn. Octavii, A. U. C. 666. in Magistratu fuit occisus. Post quem, cum C. Iul. Caesar, qui postea Dictator fuit, id sacerdotium consecutus fuisset, non longe post a victore Sulla et sacerdotio et uxoris dote mulctatus est: a quo tempore usque ad finem imperii Augusti Imp. per Annos plus minus 100. Sacerdotium illud vacavit: donec Flamen Dialis iterum inauguratus est Sext. Corn. Maluginensis, post quem perpetuo ordine multi rursus fuere [orig: fuêre], usque ad novissima Imperii tempora, quibus cum reliquis Socerdotiis veteris superstitionis, ab Imp. Theodosio etiam hoc funditus sublatum est. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 16.

DIALLUS Atheniensis, Hist. Gr. circa Olymp. 120. A. U. C. 454. libris 26. memorabilia sui temporis exsecutus est. Diod. Sic. frgm. c. 5.

DIALOGISTA ab Avidio Cassio per contemptum, appellatus Marc. Antoninus Imp. apud Vulcat. Gallican. Nec defuere [orig: defuêre], qui illum Catilinam vocarunt: quum et ipse se ita gauderet appellari, addens futurum se Sergium, si Dialogistam occidisset, Antoninum hoc nonune significans: qui tantum enituit in Philosophia, ut iturus ad bellum etc. Quam interpretationem ut Vulcatius adiceret, non magnopere opus erat; non enim obscurum est, Marcum intelligi a Cassio: qui in Ep. ad generum, Marcus Antoninus, ait, philosophater et quaerit de elementia, et de animis et de honesto et de iusto, quibus verbis vor Dialogista exponitur. Sed magis Marc. ipse nobis aperit, qui se puerum Dialogos testatur scripsisse, *para\ *diognh/tou go\ gra/yai dialo/gous2 e)n paidi. Verum paenituisse eum scripti eius postea videtur, quod id scriptionis multa habeat fantasio/plhkta et ad ostentationem comparata, ut ibidem subicit, Casaub. ad h. l. Cum Vulcatio vero pugnat Dio, qui disertim scribit, ne levissima [orig: levissimâ] quidem unquam contumelia [orig: contumeliâ] aut minimo maledicto perstrictum a Cassio Marc. uti nec ipsum Cassium a Marco convitiis ullo modo lacessitum, nisi quod ingratum eum saepius compellaverit, vide illum.

DIALOGUS cognomen Gregorii Mag. quo a Graecis, ob compositionem libri (cui is titulus) a Zacharia Papa in Graecam linguam translati, solebat appellari, Anastas. Bibl. in Zacharia. quod cum non satis attenderent nonnulli, Gregorio II. id cognominis attribuerunt [orig: attribuêrunt], ut notat Baron. A. C. 726. n. 30. Eundem errorem in Cedreno miratur Fronto Ducaeus etc. Sutliv. vero Dialogos hos Gregorii Mag. effe negat. Vide Ioh. Forbes. Instruction. Hist. Theologic. l. 5. c. 13. §. 44. Antiquitus autem Dialogus, soluta oratio dicta est, in qua sermo plurium referretur: cuiusmodi sermones Diucrbia in Comoediis vocat T. Liv. l. 7. c. 2. inde ad manum cantarl histrionibus coeptum diverbiaque; tantum ipsorum vocirelicta. Inventor eorum Alexamenes Teius; nobilitavit postea hoc dicendi genus et argumentis illustribus et divina [orig: divinâ] otatione distorsit ad Mimieam atque etiam Momicam lasciviam, Lucian. Ac quemadmodum eam solutam dictionem coluere [orig: coluêre], postea metris inclusam, quibus ederent fabulas: ita primus Crates Atheniensis illis exolvit vinculis, Fabulasque sine metro dedit. Quod genus *dialoghtiko\n, etiam ab gestu et actione *dramatiko\n appellatum est etc. Vide Iul. Caes. Scalig. Poetic. l. 1. c. 3.

DIAMASTIGOSIS sacri genus apud Lacedaemonios, in quo ante aram nobiles adolescentes sese mutuis verberibus afficiebant, adstantibus propinquis. Philost. in vita [orig: vitâ] Apol.

DIAMICHIUS idem qui Chrysor. vide supra.

DIAMUNA Indiae fluv. in Gangem influens. Ptol.

DIANA [1] Iovis filia ex Latona, eodem cum Apolline partu edita. Haec, ob virginitatis amorem, fertur hominum consortia fugisse, et ut a se libidinis pruritum amoveret, venando silvas incoluisse. paucarum virginum comitatu contenta. In inferis Hecate, in silvis Diana, in Caelo Luna, Phoebe, Delia, Cynthia dicta. Sub Lucinae nomine, a parturientibus invocata est, Horat. Cam. l. 3. Od. 22. v. VI.

Montium Custos, nemorumque virgo,

Et alibi, in Carmine saeculari. v. 6.

Phoebe, silvarumque potens Diana.

Catull. saecul. Carm. 34. v. 9. et seqq.

Montium Domina, ut foret
Silvarumque virentium.
Saltuumque reconditorum
Amniumque sonantium.



image: s0053a

Inde turba Diania, apud Ovid. Fastor. l. 5. v. 141.

Exagitant et lar et turba Dianiae fures:
Pervigilantque lares; pervigilantque canes.

pro canibus, et Arma Diania pro instrumentis venatoriis Gratio dicuntur. Integrae Tentator Orion Dianae, i. e. Castae. Laudatissimum templum habuit apud Ephes. 127. columnis, a totidem Regibus substructis in nixum, quod die Alexandri Mag. natali arsit: Cultu eius, usque ad Apost. Paul. tempora perdurante. Vide Actor. c. 19. v.24.27. 28. 34. 35.aliud item in Taurica Reg ubi carne tantum humana [orig: humanâ] litabatur. Lucan. l. 1. v. 441.

Et Taranis Scythicae non mitior ara Dianae.

Sic dicta, ab Iana, si Macrob. credimus, d. litera [orig: literâ] addita [orig: additâ]: Iana enim Luna est. Alii a *dio\s2 eam appellatam volunt, h. e. a Iove, quasi Ioviana, quia Iovis filia: quidam quasi Devianam vocant, quoniam venantes per sylv as et devia errare solent. Triplex Cic. est l. 3. de Nat. Deor. Prima Iovis et Proserpinae filia, pennati mater Cupidinis: Secunda, quae celebratissima, et a Graecis primo dein Romanis, summis honoribus culta, de qua hic: Tertia, cuius patrem Upin vocat, matrem Glaucen. Pingebatur Diana, specie feminae coma [orig: comâ] dissoluta [orig: dissolutâ], quae arcum tenebat et sagittam, cervos quoque cornutos in venatione insequi videbatur, hodieque in nummis antiquis cernere est. Addita quoque simulacro retia, tamquam necessaria venatus instrumenta, ut et venabula, lineae versicolores, canesque catenati. Dianae Segestanae simulacrum etiam dextra [orig: dextrâ] manu facem praeferebat, M. Tull. 6. Verrina [orig: Verrinâ]. Venerationis indicium insigne, quod sollenne iuramentum per illam olim conciperetur. Primum ei templum Romae in Aventino monte exstructum fuit a Latinis, Servio Tullio regnante: qui populis Latinis in unum corpus collectis, soederis leges civitatibus conscripsit, conditoque templo, ritus celebrandi festi atque fori constituit: cuius rei memoria ne ulla [orig: ullâ] temporum iniuria [orig: iniuriâ] aboleretur, in aerea columna decreta concilii et civitates eius conventus participes incidit. Columnam autem in templo Dianae dedicavit, inseriptam literarum characteribus Graecanicis, teste Dionysio. Huic templo boum cornua fuisse affixa, cum reliquis Deae fanis cervorum affigerentur, tradunt Liv. atque Plutarch. Fuerunt [orig: Fuêrunt] et aedes Dianae in Caelio, quae hodie S. Ioh. Evang. sacra est: item in Subura. Cerva [orig: Cervâ] illi litabatur, incidebantque eius sacra in d. a. Martii, et 13. Aug. seu idus. Mart. l. 12. Epigr. 68. cuius epigraphe de Idibus Maro nis,

Maiae Mercurium creastis Idus,
Augustis redit Idibus Diana.

Tum mulieres voti damnatae ac compotes, ab Urbe ardentes faces in nemus Aricinum, ubi religiosissime fictitium hoc Numen colebatur, ferebant. Ovid. in Fastis; l. 3. v. 270.

Saepe potens voti frontem redimita coronis
Femina lucentes portat ab urbe faces.

Venatores quoque eodem faces spicatas deferebant, canesque suos morbo ac scabie affectos, infulis velatos, Deae sistebant, omni instrumento venatorio ante illam collocato, Grot. de Venatione. Imo ipsa Diana his feriis vacare credebatur. Stat. l. 3. Silvar. 1. v. 57.

--- --- --- --- --- --- Ipsa coronat
Emeritos Diana canes, et spicula tergit:
Et tutas sinit ire feras.

Vide Adr. Turneb. Advers. l. 7. c. 26. Graecis *)/adtemis2 dicta, Athenis in Munychia, portu Atticae Piraeeo proximo, templum habuit, unde feltum ei sacrum *mounu/kia, quod incidebat in d. 16. Aprilis, hinc *mounuxiw\n vocati. Apud Ephesios autem inprimis culta est, ubi triplex templum habuisse, legitur: Quorum primum, cuius architectus Chersiphron fuit, ab Herostrato, ipso Alexandro Mag. natali die, incensum est, Olymp. 106. Idem secundum quoque aliquibus dicitur, quia postquam a praedicto Chersiphrone Gnosio et filio eius Metagene oedes instituta est, Demetrius postea ipsius Dianae servus et Poenius persecere [orig: persecêre]. Vitruv. Postquam vero flammis datum est templum, novam et meliorem eius structuram, collatis tum ex propriis facultatibus, tum ex mundo muliebri, sumptibus, fabricatam, refert Strab. Dinocrate eius architecto. De quonam horum templorum, intelligendus sit Plin. l. 36. c. 14. Magnificentiae ucra admiratio exstat templum Ephesiae Dianae ducentis viginti annis factum a tota Asia etc. ubi magnificentiam eius prolixe persequitur, dubitant Eruditi; sed ultimum intelligi vult Oisel. Notis ad A Gellii l. 2. c. 6. uti nomen eius, qui templum Dianae Ephesiae incenderat, nequis ullo in tempore nominaret. Vide quoque Salmas. ad Solin. p. 814. et in voce Templum. Quid intelligendum per naou\s2 a)rgurou=s2 *)arte/midos2, Actor. c. 19. v. 24. templa argentea Dianae, dubitant Eruditi. Erasm. in Annotat. hoc vocabulo significari aediculas seu thecas templi effigie, in quibus statuae reponebantur, admonet. Simili ratione Chrysostom. kibw/tia mikra\, i. e. parva scriniola, explicat. Et *na+i/dia appellari, armaria Plin. l. 3 5. c. 2. Imaginum amorem flagrasse quondam testes sunt Atticus ille Ciceronis vide infrased et aliquo modo Imaginibus non passus inter cidere figuras, aut vetustatem aeri contra homines valere etc. e quibus maiorum depromebantur imagines, apud Polyb. deprehendimus. Beza vero, Demetr. Templa argentea Dianae procudere fuisse solitum ait, i. e. aut in nummis, aut aliis imagunculis celeberrimi illius templi typum repraesentare ac peregrinis adventantibus divendere, ut etiamnum hodie faciunt eiusmodi Artifices iis in locis, ubi solent a nonnullis religionis causa [orig: causâ] vota suscipi. Istae igitur imagunculae seu nummi, ab ea figura quam repraesentabant, Templorum cognomentum retulerunt [orig: retulêrunt], sicuti simili prorsus ratione Deliorum seu Atheniensium num mos quosdam Boves: eorundem Atheniensium alios quosdam *ko/ras2 i.e.


page 53, image: s0053b

puellas? alios Corinthiorum *pw/lous2, i. e. pullos: alios Pelopohnesiorum *xelw/nas2; testudines vocabant. Sic apud Rom. Naves quidam nummi dicti reperiuntur. Additque idem Beza, duos istiusmodi nummos pervetustos se inspexissie, in quorum altera parte Ephesinae illius Dianae poluma/stou, in altera templi imago, cum his literis DIAN. EPHES. sculpta fuerit etc. Habuisse Dianam Gentilium cum Iemima, filia natu maxima Hiobi multum affinitatis, primo nomen docet: *(hme/ra enim, i. e. dies, quod inter cognomina Dianae fuisse docet Hesych. Hebraeis, Syris, Arabibusque est [gap: Hebrew] : quin Latinorum Diana a die convenienter deducitur. Dein sedes utriusque: Nam et Dianam Persicam finxere [orig: finxêre] et quae vagaretur circa Euphratem, i. e. verius Arabica, quam Persica, Agrestem secerunt [orig: secêrunt] quoque montium et nemorum custodem, i. e. quae in Arabia Deserta, quam incultam crediderunt [orig: credidêrunt], sedem habuerit suam. Formae insuper praestantia [orig: praestantiâ] Diana inclita legitur, unde *(hme/ras2 et *eu)kle/as2 nomen, quod iemimae apprime convenit. Spanhem. Hist. Iobi. Unde forte superstitionis origo: quamvis et Dianae nomen aliis quoque adaptatum esse notum sit, quemadmodum plures Veneres, plures Hercules etc. Antiquitas habuit. Plura vide apud Iohn. Gerhard. Voss. de Orig. et Progr. ldololat. passim, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 7. cum Paralipom. th. Dempst. etc. Addam saltem, omnium ceterorum Numinum iuramenta faciliora violari habita, quam huius Deae, utpote cuius odium accerbissimum putabatur. Sed et multa fabulatorum commenta afferri posse, quibus neque a)eiparqe/nos2 illa semper virginitatis admodum cauta demonstrari possit, docet Casp. Barth. Animadvers. ad Pap. Stat. Theb. l. 4. v.. 256. De Templi eius, quo olim Ephesus superbiebat, ruderibus, qualia hodieque visuntur, vide Iac Spon. Itiner. Graec. Part. I. p. 332. et seqq. Idem Inscriptionem Latino-Graecam Dianae Ephesioe, Caesari Augusto, Tiberio Caes. filio eius, et Civitatl Epheso, factam et consecratam a Gaio Sextilio Pollione, 2. leuc. ab urbe, aquaeductus, qui Ephesum pergebat, ponte strati monumentum, etiamnum exstantem, exhibet Part. III. p. 135. Apud Plin. l. 35. c. 10. Apelles inter alia pinxisse Dianam, sacrificantium virginum choro mistam, quibus vicisse Homeri versus videtur idipsum describentis, (Il. z.) item Megabyzi Sacerdotis Dianae Ephesiae pompam, etc. Vide quoque infra Mucianus. Addo, quod producit primam syllabam. Virgil. aeneid. l. 1. v. 499.

Exercet Diana Choros 5

Horat. l. 1. od. 21. v. 1.

Dianam tenerae dicite virgines.

Vide porro Dictynna, Hecata, Lucina, Luna, Noctiluca, Proserpina, Trivia. Item Ovid. Metam. l. 3. v. 156.

Nomine Gargaphie, succinctae sacra Dianae,
Cuius in extremo est antrum nemorale recellu.

Ibid. v. 163.

Hic Dea venatu silvarum fessa solebat.
Virgineos artus liquido perfundere rore

Ibid. v. 181.

Implevere nemus: clrcumfusoeque Dianam
Corporibus texere suis.

Ibid. v. 185.

Is fuit in vultu visae sine veste Dianae.

Ibid. v. 252.

Ira pharetratae fertur satiata Dianae.

Hesiod. Theog. Plin. l. 7. c. 38. Mentori Capitolinus et Diana ephesia, quibus fuere [orig: fuêre] consecrata artis eius vasa. Ibid. l. 16. c. 40. Cedrumque claro de omnibus materiis iudicio in templo Ephesiae Dianae. Vide infra eod. l. etc. De ipso simulacro Deae ambigitur. Vide infra cod. l. c. Et in Hispania Sagunti aiunt templum Dianae a Zacyntho aducctae cum conditoribus annis ducentis ante excidium Troiae. Diod. Sic. l. 16 Solin. Euseb. Plutarch. Daus. Strab. Natal. Com.

EPITHETA DIANAE VARIA.

Aethiopica. Agrotera seu Agrestis; dicta est, quod in agris versaretur. Alphea. Aricina, vide Nemus. Amphipyros. *)aristo/boulos2, templum Melite habuit, in quo sepeliebantur, qui carnificis manu erant interempti. Vide infra Melite. Bendis, apud Thraces; quae *mega/lh qeo\s2, item *di/lokos2 Hesych. Cratino Thrissis, appellata est, vide infra Thraces. Bubastis, ab opp. Aegypti nobili, ubi culta. Caryatis. Chiton, quasi Tunicata, quod puerperae doloribus defunctae vestimenta ei sua consecrarent. Cynegetis, q. Canum actrix. Dictynna, a retibus. Enodia. Ephesia. *eu)kle/a. Hecate. *(hme/ra, ob formae, qua [orig: quâ] excellebat, pulchritudinem. Hymnea. Ilithyia. Lephria. Leucophrys, cui cum sacrificaret Themistocles, contra Patriam, pro Persarum Rege, expeditionem suscepturus, Val. Max. l. 5. c. 6. exceptum patera [orig: paterâ] tauri Sanguinem hausit; et ante ipsam aram quasi quaedam pictatis clara victima concidit. Vide Eruditorum Notas ad C. Nep. in eo c. ult. Lochia, a levando seu curando partu. Lucina, quod in lucem fetum produceret. Luna, sub cuius Numine omnes Deas cultas fuisse; docent Eruditi. Lye. Multimammia, vide infra in hac voce, it. Trivia. Munychia, apud Atheniens. culta.


page 54, image: s0054a

Noctiluca. Ops, quae parturientibus pariter et Venatoribus praeerat. Orthia, it Orthesia. Pergaea. Proserpina. Regina Caeli, apud Israelitas. Sciluntia. Scythica. Taurica, *taurobo/los, *tauropo/los2, et vide infra. Trivia. Virago vide infra. A Diana, dictus est quandoque Mons Dianae Romae, qui alias Aventinus appellatus communiter est: quia in eo praeter altare Herculis, templaque Iunonis, Minervae ac Lucinae consecrata, Diana quoque ibidem suum fanum habebat, ut supra diximus. Quemadmodum idem mons Murcius quoque vocitatus legitur, a Murciae, i. e. Veneris templo, vide Ioh. Rofin. Alex. Genial. dier. l. 9. c. 11. Thom. Godwyn. Anthologiae Romanae l. 1. s. 1. c. 7. etc. Sic ad Dianam, locus est iuxta Spalatum, versus Oceid. portus [orig: portûs] partem, in Tab. Peutingeriana, ubi hodie Aedes S. Georgio dicata, quod ibi loci forte fanum aliquod haec Dea habuerit, uti adnotat Spon. supra laudatus l. c. p. 104.

DIANA [2] legitimata Filia Henrici II. Gall. Regis Horatii Farne sii, Ducis Castr. dein Franc. Ducis Montmorantii, Mareschalli Franciae, uxor. Obiit A. C. 1619. Aet. 82.

DIANA [3] Pictav. Henrico II. grata, in cuius gratiam, pro symbolo usus est, lunae bicornis icone, cum lemmate, Doncc totum impleat erbem. Mezeray.

DIANA [4] fluv. Hisp. Tarraconensis. Ptol.

cum DIANA equitare sortilegii species. Fragm. Capitular. edita a Steph. Baluz. c. 13. Illud etiam non omittenum, quod quaedam seleratae mulieres, retro post Satanam conversae, daemonum --- illusionibus et phantasmatihus seductae, credunt se et profitentur nocturnis horis cum Diana paganorum Dea et innumera mulitudine mulierum equitare, super quasdam bestias et multa terrarum spatia intempestae noclis silentio pertransire, eiusque iussionibus, velut Dominae, obedire etc. Adde Capitula Erardi Ep. Turon. c. 3. laudata Car. du Fresne Glossar.

DIANAE Fanum Bithyniae prom. Ptol. Baudr. opp. Bithyn. postea Chrysopalis, e reg. Constantinop. ex altera parte Bosphori Thracii. Scutari Sophiano.

DIANAE Fons pagus Siciliae ad Camarinam urbem. Huius fontis aqua vino non miscetur. Solin.

DIANAE Oraculum urbs Arab. Fel. Ptol. Curiale, teste Moletio.

DIANAE Portus locus Corsicae in ora orientali. Ptol. Stagno de Diano incolis lacus est, prope Aleriae urbis rudera, in ora Or. ibi in mare Thuscum se exonerans. Caret nunc portu; estque aeris gravioris. Baudr.

DIANENSES Hisp. citer. pop. in conventu Carthaginensi. Plin. l. 3. c. 3.

DIANES pop. Galatiae. Steph.

DIANIUM [1] Hisp. Tarracon. opp in ora maris Balearici: Ptol. inter edetanorum oppida enumerat. Denia vulgo. Baudr. est opp. Contestanorum in ora maris Medit. et Sinus Sucronensis, cum portu cognom. Medium inter ostia Sucronis fluv. et Artemis. prom. hinc Dianium dictum, quod 4. leuc. in Austr. ab oppido distat. Opp. vero 8. leuc. a Saetabi in Ort. 9. ab Alone, 4. a Gaudia, sub dominio utili Ducis Gandiae, e gente Borgia. Item ins. maris Tyrrheni iuxta Corsicam. Plin. Gianuti, teste Nigro. Satis montuosa, ditionis Senensis, sub magno Duce: 9. circiter mill. ab Aegilio in Ort. 6. a monte Argentario in Austr. Baudr. Item opp. Liguriae vino abundans. Item, opp. Pedemontii, in laeva Borbi torrentis.

DIANIUM [2] opp Lucaniae, introitum in vallem Dianiam offert: ea naviculae formam convenientissimam habet puppi proraque diductiore, ventre vero capaci, panditur enim in longum 20. M. P. in latum quatuor. Ad dexteram aditus stagnum illud apparet, seu palus, ut accolae vocant, unde aquae proficiscuntur, quae per specum erumpentes Nigro fluvio principium dant.

DIANIUM [3] prom. quod et Ferraria, et Artemis. nunc Cabo Martin, et Punta del Emperador, in Mare Mediterr. excurrit, inter sinus Succronensem et Illicitanum, 9. leuc. ab Alone in Ort. Contra Ebusum Ins. a qua distat 10. leuc. in Occ. In regno Valentiae. Vide Dianium opp.

DIAPASMA apud Mart. l. 1. Epigr. 88. cuius Epigraphe ad Fescenniam.

Quid quod olet gravius mistum diapasmate virus,
Atque duplex animae longius exit odor?

medicamentum est; cui odores immiscebantur, quod Fescennia cbria, (de qua hic sermo) cum vini odorem supprimere veller, una cum aromatis et pastillis voravetat, a diapa/ssw, i. c. conspergo. E tusis autem et in pulverem redactis siccis aromatibus fiebant Diapasmata, quibus et lecti geniales ac discubitorii respergebantur, Plin. l. 21. c. 19. et quae ad cohibendos sudores in balneis corporibus inspergebantur. Sic de baccare. conditur cum diapasmate; Vestibus odoris gratia [orig: gratiâ] inseritur. Et de agallochi ligno, quod est aloe, o(/lou de\ tou= sw/matos2 dia/pasma/ e)sti, totius corporis diapasma est, ait Dioscorid. Itidem nempe tufum et in pulverem redactum. quo pulvere cum myrrha mixto, etiam mortuorum corpora perungi consuevisse videntur: Hoc enim proprie oi( mureyoi\ faciebant, quod chroi=s2 u=gra\, siccis humida miscerent etc. Salmas. ad Solin. p. 1058. De iis Plin. l. 13. c. 2. Regale unguentum appellatum quoniam Parthorum Regibus ita temperatur: constat myrohalano, costo, amomo etc. Siceisodoribus constant, quae Diapasmata vocantur.

DIAPHANES Ciliciae fluv. ab aquae perspicuitate sic dictus. Plin. l. 5. c. 27.

DIAPHENUM Arabiae urbs. Lib. Notit.

DIAPOLITUS Aegyptiorum Rex cui et nomen Amasis, sub quo fuit fames magna. Oros. l. 3. c. 31.

DIAPSALMA apud Optat. l. 4. Legimus quadragesimo nono


image: s0054b

Psalmo, sub secundo Diapsalmate Spiritum S. dixisse etc. quid proprie notet, quaerunt Eruditi. Eberhard. Betuniensis in Graecismo c. 10.

Quod canitur, Psalama est: interpositum Diapsalma:
Est in psallendo simpsalma innexio vocum.
At quidam Diapsalma vocant exordia sensus
Alterius: quidam pausam spiraminis esse
Sancti: sed quidam, quod sit mutatio metri
Dicunt: ac quidam, quod sit distinctio rythmi.

Hieronymo vox haec Hebraica videtur, et semper denotare; ita ut, quibus illa connectitur, sempiterna esse confirmet. Solent enim Hebraei, in fine hibrorum, unum ex his tribus subnectere, Amen, Sela aut Solam; e quibus Sela idem est, quod Diapsalma. Igitur, ut ait Hieronymus, ut solemus nos completis opusculis, ad distinctionem rei sequentis, medium interponere, Explicit aut Feliciter, aut aliquid istiusmodi; ita et Hebraei, quae scripta sunt, roborentur, facere solent, ut dicant Amen aut in Sempiternum; aut scribenda commemorant, ut ponant Sela; aut transacta feliciter protestantur, Salam, h. e. pacem, in ultimo subnotantes. Sententiam suam Origenis verbis fulcit, qui inter alia Theodorionem, Symmach. et LXX. Interpp. vocem Selah, semper *dia/yalma, reddidisse, addit. Quid alii sentiant, vide apud Car. du Fresne Glossar. et Macros fratres in Hierolexico, Andr. Rivet. inprimis, in Psalmos.

DIARBECHIA prov. Asiae, inter Euphratem et Tigrim, ubi alias Mesopotamia, quod vide sub Turcis.

DIARIUM vide Prorogator.

DIARREUSA ins. Chio finitima. Plin. l. 5. c. 31.

DIARRHOEA Cyrenaicae reg. portus, Ptol. Zanara Marmolio.

DIAS [1] Sophista Ephes. Philippi Regis temp. Philost.

DIAS [2] urbs Lyciae, quam Diades condidit. Steph.

DIASIA Iovis festa apud Athenienses, teste Suida [orig: Suidâ], et Lucian. in Charidemo, meminit eorum et Aristoph. Agebantur autem, ut Hesych. scribit, cum peculiari quadam tritistia.

DIASPHENDONE a Graeco verbo diasfendona/w, h. e. violenter dispungo, dissipo, patibulum erat inter duas inclinatas arbores, in quibus Martyrum corpora ligata, arboribus in pristinum situm maxima [orig: maximâ] vi redeuntibus, in partes discerpebantur, Macri Fratres in Hierolexico. Vide infra Lacer.

DIATHYRA *di/aqura Graecis, quae Prothyra Latinis, dequibus vide Vitruv. l. 6. c. 10.

DIATRITA et DIATRITARII in vett. Libb. pro Diatreta et Diatretarii, dicebantur autem Diatreta vel Diatreti calices, non qui torno formabantur, ut nonnulli volunt: sed qui sculpebantur caelabanturque magna arte nec minori periculo, nam saepe inter sculpendum frangebantur, Unde Mart. l. 14. in apophorer. Epig. 115. cuius Epigraphe: calices vitrei.

Aspicis ingenium Nili: quibus addere plura
Dum cupit, ah quoties perdidit auctor opus.

Erant nempe calices vitrei, cavati perforatique, h. e. sculpti: a diatrh=sai perforare seu cavare. Salmas. ad Flav. Vopisc. in Saturn. Seu potius crystallini caelati: e crystallo enim comstitisse, pluribus docet Bochart. Hierozoici Part. poster. l. 6. c. 16. Vide iterum Salmar. ad Solin. p. 204. et supra ubi de Acentetis. *dia/trhtoi vero dicebantur in circo fores carcerum cancellatae et reticulato opere factae, aliter hinc *diktuwtai\, Lat. proprie Transennae. Et in genere diatrhton id omne opus est, quod visum transmittit, et diktuweide\s2 atque kagkellwto\n quoque dixere [orig: dixêre], ibid. p. 921. De cuiusmodi foribus vide hic ubi de Cancellis, item in voce Transenna.

DIAULA una ex 4. porticibus Romae, quae ad meridianas regiones spectabat.

DIAULIA vide Daulis.

DIAULITAE vide Diablintres.

DIAULUS [1] de quo Mart. l. 1. Epigr. 31. cuius Epigraphe de Diaulo Medico.

Chirurgus fuerat [orig: fuêrat], nunc est vespillo Diaulus
Caepit, quod poterat clinicus esse modo.

Ibid l. 1. Epigr. 48. cuius Epigraphe de Diaulo Medico.

Quod vespillo facit, fecerat et Medicus.

DIAULUS [2] species cursus, in Vett. Gymnasiis. Quamvis enim Antyllus hoc exercitationis genus triplex solum fecerit, in anteriora, in posteriora et in orbem, currendit apud Galen. tamen et Dolich. et Diaulum quoque reperimus, quorum alterum ait Graecis continuatum diu cursum significare, quem tamen maior pare Auctorum duplicis stadii spatium exstitisse censet; alterum vero definiunt fere omnes fuisse cursum, quo stadium semel currebant et recurrebant. Itaque Stadium, etat cursus unius tantum stadii: Dolichus, duplex uno cursu stadium: Diaulus duplex et ipse stadium, sed reflexo cursu; Ut fieri posse credat Mercur. peristylii interioris ambitum, quem Diaulum, ob duorum stadiorum mensuram, vocatum tradidit Vitruv. l. 5. c. 11. huiuscemodi cursua inservisse. Hieron. Mercur. de Arte Gymnast. l. 2. c. 10. Vide quoque eum l. 1. c. 11. ubi de Palaestrarum aedificatione, et variie Gymnasiorum partibus verba facit. Istiusmodi autem Cursores, qui sc. decursum relegerent spatium, sine intermissione tacta [orig: tactâ] meta [orig: metâ] ad a)fethri/an i. e. carceres recurrendo, diaulodromou=ntes2, diaulodromi, dicebantur. Unde pereleganter Philo Lunam, postquam plena fuit, diaulodromei=n ait th\n au/th\n o(de\n, recurrere eadem via [orig: viâ], l. *peri\ *ko/smou, ubi totum hoc negotium accurate persequitur. Vide plura apud Car. Paschal. Coron. l. 6. c. 13. Scalig. Poet. l. 1. c. 22. ubi de Ludis, Alios. Hinc *di/aulon carmen idem Scalig. vocat id, in quo per eadem elementa recurritur cuius exempla habes apud eum ubi modo l. 2. c. 30.