December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

image: s0114b

DUCERE Fatorum verbum est. Seneca Philos. Ducunt volentem Fata, nolentem trahunt. Tettullian. in Iona,

--- --- --- --- si sic tua dixtera ducit etc.

de quo vocis significatu vide Casp. Barth. Animadvers. ad Stat. l. 1. Theb. v. 302.

Hinc causam irarum certo reliqua ordine ducam.

Item Architecturae, unde muros ducere, apud Poetam [orig: Pôetam],

--- -- --- -- pars ducere muros,
Molrique arcem --- ---

Fossas ducere, quod Graecis tafrobolei=n, apud alios. Et quidem muri iaci ac duci dicuntur, ut et aggeres, qui materia [orig: materiâ] congesta [orig: congestâ] eriguntur: at fossa duci, non iaci recte dicitur; ducitur enim fossa, in qua iaciuntur fundamenta, quae et ipsa ducuntur, ut et moenia. Salmas. ad Solin. p. 309. Plura verbi significata exsequitur. C. Barthius ad Stat. passim. Apud Mart. ducere, pro exhaurire est, l. 3. Epigr. 22. cuius Eipgraphe de Apicio.

Summa veneum potione duxisti.

DUCES apud Iudaeos, e captivitate Babylonica reduces, dicti sunt, qui, una cum Pontificibus, Populum regebant: Postquam enim redux Ecclesia in patriam, varias subiisset vices sub Persis eorumque Satrapis Aechmalotarchis, Graecis, Lagidis praecipue: tandem excusso iugo famulisque lupatis, au)tonomi/an sibi recupetavit, qua [orig: quâ] non nisi a Romanis tandem deturbata est. Et primo quidem Duces habuit, non Principes; quorum primus Zerubabel [gap: Hebrew word(s)] dux Judae appellatur, Hagg. c. 1. v. 1. 14. et c. 2. v. 22. qui praeter familiae suae, Esr. c. 2. v. 2. aut tribus suae principatum, nullum Imperium, nisi Aechmalotarchae seu Ethnarchae, gessit; unde plures ei adiunguntur socii, eiusdemque dignitatis collegae, Esr. c. 3. v. 2. 8. et c. 4. v. 2. 3. c. 5. v. 1. 2. Cuiusmodi fuere [orig: fuêre] et Sucdessores eius; sicut Davidicorum Ducum ultimus. Ianna Hircanus, ne quidem Hierosolymis habitavit, sed infestis sibi fratribus et Simeone Pontifice, trans Iordanem concessit. Sub Ducum itaque horum regimine Status Aristocraticus fuit quidem, sed tamen, ut non penes solos Duces, verum Pontificem etiam, atque complures simul Sacerdotes, Pontificum nomine censeri solitos, summa rerum fuerit. Numerantur autem Duces sequentes, Zerubabel; Mesullamus, Hannaia, Barachias, Hasadias; post quem Asmonaeorum Principum imperium coepit, licet Duces Davidici non defuerint usque ad iannam Hyrcanum praefatum. Floruit hac periodo Ezras Scriba, auctor absolutissimae et omnibus saeculis memorandae reformationis Ecclesiae illius temporis ad normam Legis et Mosaicae doctrinae, princeps Virorum Synagogae Magnae, cuius opera [orig: operâ] Canon constitutus et in suas partes distributus est, aliaque facta, quae Masorae nomine vulgo veniunt. Eodem tempore multis usitata fuisse videtur Paraphrasis V. T. Chaldaica; ortaque hebdomadalis illa Sabbatina Legis Praelectio, in Iudaeorum Synagogis frequentata, cuius mentio Actor. c. 15. v. 21. Etiam Versio Septuaginta vir alis, ad hanc temporis periodum, licet magis vergentem, reterenda etc. Vide Franc. Burmann. Synops. Theol. Christian. Part. prior. l. IV. c. 37. de Assanonaeis vero, qui in Ducum horum locum successere [orig: successêre], Principibus infra in voce Maccabaei.

DUCES et COMITES sub Impp. posterioribus, iidem erant primo [orig: primô]; Quos enim ad quamlibet provinciam defendendam milire credito peculiariter destinabat Imp. cum Duces pritis vocarentur: Comites post Constantinum dictisunt, qudd sub Comitivae primi ordinis dignitate ducendis militibus ab Imp. praeficerentur. Dein infimae Latinitatis aevo, et illo tempore, quo iam nullum fuit in Occidente Imperium, Duces et Comites sic sepatati sunt, ut Duces, quibus una tota provincia aut urbes plures administrandae crederentut, appellarint; Comites vero singularum Urbium Iudices et Rectores, Salmas. ad Pollion. in Macriano. Sic sub prima Galliae Regg. stirpe Duces dicebantur, qui multis civitatibus, quarum singulae suos Comites habebant, erant praefecti. Victorinum Ducem super septem civitates, Eoricus Gothorum Rex praeposuit, apud Gregor. Turon. l. 2. c. 20. Nicetius in Urbe Arverna, Ruthena atque Ucetia, a Childeberto Rege ordinatus, legitur apud Eund. l. 8. c. 18. etc. gradusque Comitatus ad Ducatum fuit. Fortunat. l. 10. Poem. 22.

Qui modo dat Comiti, det tibi iura Ducis!

Cuius promotionis formula habetur, apud Marculf. l. 1. Form. 8. et Senatorem l. 7. Ep. 4. ubi, quale eorum fuerit munus, indicatur. Vide quoque Pichoeum Advers. l. 1. c. 8. Hotomann. de Verbis Feudal. Marcam. Hist. Beneharn. l. 1. c. 18. n. 5. laudatos Car. du Fresne in Glossar. et in voce Dux. In specie Duces Francorum, vocati sunt Maiores Domus [orig: Domûs] Regg. Franciae, Hist. Franc. Tom. II. p. 659. ubi de Erkenoaldo: Item Parisienses Comites, aut qui regiones adiacentes vel Comitis vel Ducis titulo regebant, quodii praecipuam in Aula auctoritatem possiderent et Francorum in hisce tractibus Duces essent; unde postea Parisienst tractui Franciae peculiaris nomenclatura data est, quam hodieque l'Isle de France appellari notum. Primus autem hac dignitate ornatus est, Robertus cogn. Magnus, A. C. 861. cui successit fil. Hugo, cogn. itidem Magnus et Abbas: hunc excepit frater Odo, postmodum Rer Franciae dictus A. C. 888. post quem frater eiusdem Robertus, Dux primum et Marchio Franciae, postea Rex itidem appellatus est A. C. 922. Successit Hugo Magnus Com. Parisiensis, a Ludovico Rege Dux Franciae dictus, A. C. 943. quern excepit fil. Hugo Caperus, A. C. 960. tertiae Regg. stirpis, quae hodieque feliciter regnat, Auctor. Car. du Fresne Glossario.

DUCHENIUS Andreas vide Andreas.