December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

image: s0115a

DUCIANI in l. un. Cod. Iustin. de Litor. Custod. Officiales suut Ducis l mitis, Id.

DUCONA Cadurcorum in Gallia urbs, vulgo Cahors en Querci.

DUCTU suo bellum gerit qui per se; Apspiciis suis, qui per Legatos, illud obit. Hinc de Aug. Suer. c. 25. Domuit autem partim ductu, partim auspiciis suis, Cantabriam, Aquitaniam etc. Et in vet. Inscr. apud Plin. l. 3. c. 20. de eodem, QUOD. EIUS. DUCTU. AUSPICIISQUE. GENTES. ALPINAE. OMNES. QUAE. A. MARI. SUPERO. AD. INFERUM. PERTINEBANT. SUB. IMPERIUM. P. R. SUNT. REDACTAE Senec. paulo alitet Ep. 33. de Epicureis, qui omnia semper ad unum sectae suae a)rxhgo\n referebant: Omnia, quae quisquam in illo contubernio locutus elt, unius ductu et auspiciis dicta sunt. Vide Casaub. ad Suet. d. l.

DUDERSTADIUM opp. Germ. ad amnem Wipper, caput Regiunc. Eischfeldiae, inter Thuring. et Duc. Brunsvic. sub El. Moguntino.

DUDHAIM Genes. c. 30. v. 14. Quum autem abiens Rubentemporibus messis iriticeae, invenisset dudhaim in agro --- dixit Rachel Leae, da quaeso mihi de dudhaim filii tui, v. 15. et 16. propterca cubet ille (Iacob) tecum hac nocte pro dudhaim filii tui, Tremellio et Iunio redduntur in genere, flores amabiles, a [gap: Hebrew word(s)] dud, i. e. amicus. Ioseminum in specie, Hebraeo Iarrio, lilium. Francisco Georgio Venetio, mandragora, LXX. Interpp. Chaldaeo Paraphrasti et vet. Latino Interpreti etc. Et quidem postrema expositio reliquis receptior, et vero similior. Sed cur mandragorae fructus tantopere Racheli expetitus fuerit, haerent Eruditi. Nam quod conciliare somnum, quod vim philtti habere, quod fecunditatem iuvate dicitur, cum frigiditare eius summa vix componi potest. Afferunt distinctionem locorum, constitutionum uteri et alia non pauca, de quibus ne cogitavit quidem unquam sancta femina. Quod enim putant, adeo fuisse sollicitam, de quaerenda fecunditate, utad eam rem medicamentis uti voluerit, vix temporum illorum convenit simplicitati. De philtris, indignum refutatione. Placer itaque Augustini iudicium c. Faustum l. 22. c. 56. Dicamquid sentiam --- Cum haec mala (mandragorae sc.) vidissem et propter istum ipsum sacrae lectionis locum, id mihi obtigisse gratularer (rara enim res est) naturam eorum diligenter, quantum potui, perscrutatus sum --- Proinde rem comperi pulchram et suaveolentem, sapore autem insipido; et ideo, cur eam mulier tantopere concupierit, ignorare me fateor, nisi forte propter pomi raritatem, et odoris iucunditatem. Certe novimus aliquando puellas et mulierculas, imo et viras, quiflorem umicum quovis pretio redimere voluissent; verba sunt A. Riveti, cuius eruditam in h. l. Exercitationem quae n. 130. est, vide: plura apud Iobum Ludolphum Abyssin.

DUDIA nomen viri. 2 Paral. c. 27. v. 4.

DUDINCKHUSA opp. Comit. Waldeccensis. Ioh. Matal. Metel.

DUDINI pop. Illyrici, quorum opp. Nadin. Pineto videtur, in Liburnia.

DUDITHIUS Andreas Ep. Quinquecclesiensis, vir in Concillio Tridentino clarus, ad Maximianum Caesarem, cui gratissimus erat, ep. I. de PP. eius Concilii, inter alia scribit: Erant utres: rustricorum Musicum Instrumentum, quos, ut vocem mittant, inflare necesse est. Roma [orig: Româ] responsa, tamquam Delphis aut Dodona [orig: Dodonâ] exspectabantur etc. Postea, urore mitabili modo in aula Polonica ducta [orig: ductâ], Prorestantium doctrinam primo amplexus, dein inter eam et Socinisticam diu fluctuavit: hinc neutris acceptus, Libertinismum strenue propagavit, vide hac de re eius et Th. Bezae Epistolas. Tandem A. C. 1589. Vratislaviae, cum sibi mortem ex scientia astrorum, cuius peritissimus erat, praedixisset, placida [orig: placidâ] morte, Christum salutis nostrae propitiatorem iugiter invocans, decessit. Vide Thuan. Hist. h. 96. et supra Andreas: plura vero de illo, apud Quitinium Reurerum Vita [orig: Vitâ] eius, ac Anton. Teissier. in Elogiis, ubi scripta eius, quae complura, enumerat Part. 2. p. 110. etiam in Hollandia quasdam illius Epistolas, una [orig: unâ] cum Fausti Socini operibus editas, addit p. 422.

DUDO ex Neustria, scripsit Normannorum, in Gallia, progressus, Poeta magis quam historicus, sec. 10. Saxo Gramm. l. 1. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 41.

DUDUA Galatiae urbs. Ptol.

DUDUM Libyae interiorisopp. Idem.

DUEL pater Eliasaph, principis tribus Gad. Num. c. 1. v. 14. Lat. agnoscite Dcum, aut scientia Dei.

DUELLIUM ; Germ. HOHENTWIEL, arx Sueviae probe munita, in arduo monte, in dit. Ducis Wirtemberg. pluries; sed frustra, ab Austriacis obsessa.

DUELLONAM antiqui Bellonam appellabant. Vat. l. 4. de Ling. Lat.

DUELLI Iudicium ad veri probationem introductum, quo ambiguas controversias mediae aevo ditimi mos fuit, a Septentrionalibus populis traxit originem. Apud quos, cum ab initio iam in usu esset, armis lites suas decernere, ait Vell. Patercul. praesertim id invaluit, ex quo Gundebaldus Burgund. Rex in LL. suis tit. 45. statuit, Ut si pars eius, cui oblatum fuerat iusiur andum, noluerit saeramenta suscipere, sed adversarium suum veritatis fiducia [orig: fiduciâ] armis dixerit posse convinci, et pars diversa non cesserit, pugnandi licentia non negaretur. Quae quidem lites dirimendi ratio recepta est postmodum, in LL. Alemannorum, Baiwariorum, Longobardorum, Danorum, aliorum. Potissimum vero propria fuisse Francorum videtur, ex Vita Ludovici Pii A. C. 831. ubi de Bernardo: Is ergo Imperatorem adiens modum se purgandi ab eo quaercbat more Francis solito, scilicet crimen ob icienti semet obicere volens, armisque impacta diluere. Neque tamen cuivis suapte sponte Duello contendere licebat, sed necesse erat, ut de eo subeundo Iudices decernerent. Quo facto decertaruri pignus apud eum deponebant, ut postmodum, pro damni ac iacturae compensatione, eo cederent victi, atque hoc Duellum vadiave dicebant. Interdum vero Gagia duelli ad Dominum spectabant:


page 115, image: s0115b

namque et in eum finem apud Iudices vel Dominum deponebantur, ut in mulctam pars illorum cederet. Iam vero dicebatur is falsum vadtum incurrere, qui cum reo, quem appellasset, duellum inibat, ante peracta coram Iudice sacramenta in hisce occasionibus fieri solita: ut et, qui eum, quem appellaverat, criminis non convicisset, quod Gall. Se meitre en faux gages; uti contra, qui rem, quam intenderat, probasser, dicebatur se mettre en loiaus gages. Sed et interdum ipsi parti Vadium dabatur, ex L. Baiwar. c. 17. §. 2. Quinimo [orig: Quinimô] is usus invaluerat, ut appellans chirothecam seu rem quam vis aliam coram Iudice proicerer eamque appellatus, Iudicis prius perita [orig: peritâ] venia [orig: veniâ], e terra levater, coque facto duellum in se suscipere profiteretur. Datis autem et receptis vadiis, iam non amplius pacem inter se Appellans et Appellatus poterant inire, inconsulto invitoque domino; quin ab hoc, si paci consensum praebere noller, ad perficiendum duellum potetant constringi: Et tum dies puguae ad quadragesimum solebat indici, uti docet Car. du Fresne ex Assisiis Hietolo. MSS. c. 95. Arma Duello certantium, si pedites essent, Gladius et Clypeus erant, Spercul. Saxon. l. 1. act. 63. Si equites, armatuta tum ipsarummet parriutn, tum equorum, longe [orig: longę] erat operosior, ut in iisdem Assisiis videre est, apud Eund. Per Statuta S. Ludov. l. 1. c. 8. Si Miles de crimine aliquo capitali appellaretur a Villano aut Custumario, Militi liberum erat Equitem, contra, si Villanus a Milite appellaretur, Militi peditem pugnare. Aetas qua [orig: quâ] quis duellum inire cogi potetat, erat 21. Annorum, iuxta Stabilimenta eiusdem Regis l. 1. c. 71. et 140. Eximebantur autem Mulieres, Sexagenario maiores, Aegroti; Sacerdotes item, Clerici ac Monachi, quorum hi tamen Vicarios, et Campiones dare tenebantut. Poena succumbentium Duello fuit ultimum supplicium, suspendium, capitis minurio, vel certe membri debilitatio pro criminis qualitate. Vide infra in voce Recrediti. Erant tamen varii casus, in quibus Duello non erat locus, quos vide apud Car. du Fresne laudatum etc. Hanc vero pravam lites dirimendi consuerndinem, quam impiam vocat ipse Linitprand. Longobardor. Rex in LL. tit. 91. §. 4. varia Concisia anachemate damnarunt, vel certe improbarunt: Reges quoque ac Principes penitus abolere, in suis ditionibus, non semel annisi sunt, praesertim Henricus II. Angl. Rex vide infra Iurata etc. Ludovicus IX. Franc. Rex, qui ibidem, duella omnia in suis terris fieri prohibuit; At cum inverarata consuerndo extirpari funditus non posset, eo tamen res deducta est, ut Duella non susciperentut, nisi in 4. istis casibus enarratis in Arresto 22. Iul. 1412. quorum primus est, Ut crimen capitale esset. 2. Ut de crimine perpetr ato omnino constaret. 3. Ut accusatus eo notorie infamaretur. 4. denique, Ut res per testes probari non posset etc. Pluta hanc in rem, vide apod saepius laudatum Car. du Fresne in Gloss. ubi praeter auctores complutes de Duellorum Regulis, Ritibus ac Cerim. ex professo agentes, quos laudat, Edictum Philippi Pulchri Regis Franc. iam quidem semel a Savarone, atque iterum ab A. Favyno editum, e MS. longe emendatius exhibet, universam Duellorum usus ac ritus setiem complexum: ut et supra in Campio, item in voce Campus, nec non infra ubi de Monomachia.

DUEONA vide Duvena.

DUGLASIUM castrum Scotiae, in Lothiana prov. in confin. Marchiae, versus oram littor, maris Germ.

DUGLASSIUM castrum Monaedae Ins. Angliae, in mari Hibern. in parte Or. Insulae, versus Umbriam. Vide quoque Douglassius.

DUGLASSIUS vide Douglassius.

DUGLOSSUS Ioh. Longinus Polonus, Archiep. Louv. A Casimiro III. filiorum educationi admotus, saepius Legatus. Scripsit Vitam S. Stanislai 3. libb. A. C. 1465. et Historiam Polon. usque ad Annum mortis 1480. quae manuscr. Romae asservatur. Aen. Sylv. ep. ad Sbign. Card. Cromer. l. 29. Hebr. Folstinus, praef. comp. Hist. Pol. Michov. l. 4. c. 7.

DUILLIA Lex auctore M. Duillio Trib. Pl. A. U. C. 304. L. Valerio Poplicola Potito, M. Horatio Barbato Coss. voluit, Ut qui plebem sine Tribunis Pl. reliquisset, quique Magistratum sine prouccatione crcasset, tergo et capite puniretur. Liv. l. 3. c. 35. Fuit et Duillia Maenia lex, quam M. Duillius, et Lacius Maenius Tr. Pl. Caio Marcio Rutilo, Cn. Manlio Capitolino Imperioso II. Coss. rulere A. U. C. 396. Ut fanus ne maius unciario exerceretur, Liv. l. 7. c. 16. quaelex repetitio fuisse viderur legis Tabb. XII. a qua foenus unciarium constitutum fuisse tradit Tacit. Ann. l. 6. Iisdem auctoribus, eodem Anno sancita lex fuit, Ne quis postea populum sevocaret: qui hoc faceret, capitale esset. Vide Liv l. 7. supra laudato.

DUILLIUS Romanus, qui primus Romae ex navali victoria triumphavit. Olymp. 130. A. U. C. 494. Liv. l. 17. Brev. Cic. dial. de Sen. Tacit. Ann. l. 1. c. 12. Hic iam senex et trementi corpore in quodam iurgio, audivit exprobrari sibi os foetidum, tristisque se domum contulit: Quumque apud uxorem questus esset, quare numquam se monuisset, ut hnic vitio mederetur; Fecissem (inquit illa) nisi putassem omnibus viris sic os olere. Idem de Hieronis uxore narrat Plutarch.

DUINA [1] vulgo DWINA, prov. Moscoviae Sept. versus ostia fluv. Duinae, ubi urbs praec. Archangelopolis, emporium celebre prope mare Album.

DUINA [2] : vulgo DUNA fluv. Poloniae, al. Dzwina. Oritur in Moscovia, prope Volgam, dein per Lithuaniam fluit, ubi auctus fluviis aliis, Vitebsciam et Polorzam Urb. rigat, postea Duneburgum alluit in Livonia, et Rigam, infra quam in mare Balt. et sinum Rigensem se exonerat, ad arcem Dunemundam. Quibusdam est Rubo fluv. antiquorum.

DUINA [3] vulgo DWINA, fluv. ex praecipuis Moscoviae. Oritur in Vuologda prov., supra Urb. Wologdam, quam rigat, et post longum cursum, auctus plurimis flum, duplici ostio in mare Album seexonetat, paulo infra Archangelopolim.

DUINUM castell. Fori Iulii.

DUIONA vide Divona.