CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

DUUM-VIRI Magistratus Romani, varii. Quidam sacris aeslibus reparandis praeerant. Alii nauticae rei curam gerebant, nonnulli Iudicum inferiorum loco erant. Tit. Liv. l. 5. et seqq. Duumviros sacris faciundis creavit ex numero Nobilium Tarquinius, hisque addidit duos ministros publicos, et per hos custodirilibros Sibyllinos voluit. Horum alterum M. attilium, visum non bona [orig: bonâ] fide rem gerere et ab uno ministrorum delatum patricidii, in culeum insutum proiecit in mare. Sed post Reges exactos, quum Resp. oraculorum patrocinium suscepisset, nobilissimis viris quos eligebat, eorum committebat custodiam: hi vero per totum vitae tempus hoc munere funguntur, a militia et reliquis urbanis munis liberi, nec sine illis patiebatur quemquam oracula inspicere. Atque hi praeerant curae munerique praefato usque ad A. U. C. 388. quo ad populum tulerunt [orig: tulêrunt] Tribuni Pl. C. Licinius et L. Sextius, ut pro Duum-viris sacris faciundis Decem-viri crearentur, quorum pars ex Patribus pars ex plebe esset, Liv. l. 6. Cumque libri, qui in templi Iovis Capitolini cella subterranea, arcae lapideae inclusi, hactenus asservabantur, bello Marsico, A.U.C. 663. cremato Capitolio, cum aliis donariis Iovis absumpti igni essent; e multis locis alii comportati sunt, partim allati ex Italicis urbibus, partim ex Erythris Asiae, ex S. C. legatis illuc ad transcribendum missis, partim aliunde, Dionys. l. 4. qui Duum-virorum curae denuo committerentur. Quindecim-viri tandem a Sulla creati sunt, imo ad sexaginta cum tempore excrevisse retenta tamen XV. Virorum appellatione notat. ad Arnob. l. 4. Heraldus ex Servio, ad Aeneid. l. 6. v. 73.

Quod sacerdotium Theodosii Principatu, cum coeteris priscae superstitionis sacris, abrogatum est, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 24. Horum itaque curae, fatalia Reip. pignora, libri nempe Sibyllini Prisco ab anu quadam pergrina oblati committebantur inspiciendi, ut, veluti Deorum oraculis praemoniti, malo obviam ire possent cives: In omni igitur prodigiorum relatione, ad Duumviros itum est, qui libris illis linteis inspectis prodigia expiabant, Liv. Dec. 4. l. 1. in limine et Dec. 1. l. 3. etc. Vide Thom Dempster. Paralip. in loc. Rosini laudat. et infra Quindecim-viri. Addo hic [orig: hîc] saltem locum Vopisci in Aureliano, ubi ritus consulendi libros praefatos clarius, quam apud ullum alium vett. Scriptorum ob oculos ponitur, verbis Ulpii Syllani: Agite igitur, Pontisfices, qua puri qua mundi, qua vestiti, animisque sacris commodi, veteranis manibus libros evolvite fata Reip. quae sunt aeterna, perquirite: patrimis matrimisque pueris carmen indicite: nos sumptum sacris, nos apparatum sacrificiis, nos agris ambarvalia indiccmus --- -- Itum est deinde ad templum, inspecti libri, proditi versus, lustrata urbs, cantata carmina, amburbium celebratum, ambarvalia promissa: atque ita sollennitus, quae iubebatur expleta est. Additur ibidem epistola Aureliani ad Senatum, qua [orig: quâ] similiter castimoniam Pontificum (h. e. XV. Virorum, ut infra videbimus) cerimoniasque sollemnes exigens, sumptum quemlibet, cuiuslibet gentis captivos animaliaque regia eam in rem offert. Praeter hos erant Duum-viri aedium sacrarum locandarum, aedificandarum, consecrandarum vel restituendarum: quos Populus ex lege Papira designare solebat, de quibus vide Cic. pro Domo sua et Liv. passim. Duum-virinavales classis ornandae reficiendaeque, itidem a Populo Tributis comitiis creati, de quibus Liv. iterum vide l. 9. Factum id prim um est A. U. C. 542. C. Iunio Bubulco III. et Q. Aemilio Barbula [orig: Barbulâ] II. Coss. bello cum Samnitibus fervente. Dein bello contra Ligures, item bello Illyrico, Liv. 40. et 41. Extraordinarius enim hic Magistratus fuit, neque definitum tempus habuit: ut docet Rosin. l. 8. c. 40. Etiam Duum-viri perduellionis, Magistratus inter Romanos extraordinarius fuit. Primum creati a Tullo Hostilio Rege de Horatio, qui parta [orig: partâ] de Curiatiis victoria [orig: victoriâ] sororem, unum de hisce lamentanrem, interfecerat, iudicarunt. Mos dein etiam post Reges aliquandiu retentus; donec obsolescreret: quem tamen a Labieno Trib. Pl. postremis temporibus in Remp. relatum, Cic. gravissime queritur. Meminit eorum praeter Liv. l. 1 et 5. ac Cic. pro Rabirio, Plutarch. quoque, ut et Suet. ac Dio l. 37.

DUX [1] olim nomen officiale, deine honorarium, mox feudale et hereditarium. Consularibus saeculis Imperator dictus est, sed arrogato hoc titulo primum triumphantibus, dein Caesaribus; exercituum Praefecti rarius Impp. Duces communiter appellati sunt. Post adultum imperium, vox alias pro exercitus Praefecto, qui Graecis srathgo\s2; alias pro Ductore non cuiusvis, at insignis alicuius partis exercitus, qualis eisdem *mera/rxhs2; alias pro rectore provinciae h(gemw\n; alias pro Satrapa, honorario hoc titulo illustri, Graeco-Latine *dou/kas2, apud Auctores occurrit. Duces exercituum absoluti, erant Septentrionalium et Barbaricarum gentium Duces, qui, relictis patriis sedibus, novas quaesituri, invadebant exteras: hos Duces, Regulos, Sub-Regulos, Regales, Reges, promiscue Scriptores a ppellant. Sic antiquos Suprarbiensium Reges ante Inacum Aristum, nil nisi signiferos ductores, i. e. Duces, militares seu exercituum fuisse, asserit Hieron. Blancas. Sic Iornand. rer. Goth. l. 1, c. 4 Berig, primi Gothici exercitus Ducem, Regem vocat, etc. Dux exercitus delgeatus, vel militiae solummodo praeerat, vel alicui pariter Provinciae: et distinguuntur saepius, hic Provinciae, ille Regis vel po;uli, cui mili abat, nomine. Vide in voce Heretochius. Dux Legionis, pro Merarcha, seu insignis exercitus partis ductore, Imperatori militiae proximo: quales Romanis Tribuni legionum, inferioribus Capitanei, Graecis *kefala/des2 sunt dicti. Centurionibus enim et minoribus ductoribus, Ducum Capitaneorumque nomina, sub mediis saeculis non competebant. Dux Provinciae, unus ex duobus primariis magistratibus, (alter Comes erat) a priscis Impp. ad regendas Provincias limitaneas missus, qui rem prorsus militarem tractaret, hostemque armis frangeret, Comite civilia curante, populumque tam legibus fovente, quam provinciam

milite defendente: ob quam geminam potestatem in Not. Imp. Comes Duci praeponitur: interdum vero et Duci Praesidis provinciae collatum est officium, et hoc nomine, instar civilis Magistratus, populo ius dicebat: provocabaturque iam ab eo ad Praefecturam, non ad Mag strum Officorum et Quaestorem Palatii, ut in simplici Duce observatum. Comites nihilominus secundi generis omnes sequitur. Sed cognata adeo erant munera Comitis Provinciae et Ducis provinciae, ut eadem pene gestarent insignia, et in alterius locum alter saepe induceretur.

Ducum Nomina in Imperio Or. XIII.
Dux Libyae, per Aegyptum.
Dux Thebaidis per Aegyptum.
Dux Phoenices, per Orientem.
Dux Euphratensis et Syriae, per Orientem.
Dux Palaestinae, per Orientem.
Dux Osrhoenae, per Orientem.
Dux Mesopotamiae, per Orientem.
Dux Arbabiae, per Orietem.
Dux Armeniae: per Ponticam.
Dux Moesiae secundae, per Thracias.
Dux Scythiae, per Thracias.
Dux Daciae Ripensis, per Illyticum.
Dux Moesiae primae, per Illyticum.
In Occidentali XII.
Dux Mauritaniae.
Dux Tripolitanae.
Dux Pannoniae sec.
Dux Valeriae.
Dux Pannoniae primae.
Dux Rhaetiae.
Dux Sequanici.
Dux Tractus Armoricani.
Dux Belgicae sec.
Dux Germaniae primae.
Dux Britanniatum.

Duces Provinciarum sub Imperio apud Germanos, antea Reges fuisse, tradit Speculum Saxon. l. 3. Art. 53 et Munsterus Cosmogr. l. 3. c. 20. ubi videtur illis integram regiam potestatem a Rom. ipsis Impp. collatam asserere, quod antique praeter exempsum fuit. Provinciarum enim Duces, ad limitaneos populos milite coercendos emittebant. Regna autem ab aliis quoque Principibus in Ducatus redacta sunt, potestasque Regia Ducibus concessa. Sic a Francorum Regg. Clodovaeo Alemannia, Clothario Burgundia humiliata, etc. Munus Ducum Provinciarum descripsit Hincmarus; ep. ad Episc. Franciae c. 14. quales nomine h(gemo/nwn videtur intelligere Petrus 1. ep. c. 2. v. 14. Formulam confer. Ducatus, vide apud Marculsum et Cassiodor. l. 7. var c. 4. Eligebantur interdum hi Provinciarum Duces ab ipso populo. Videtur et apud Visegothos in singulis provinciis singulos Duces constitui, qui cum Epp. et Comitibus iudicia exercerent: e quibus Episcopum Dux adiunctum; Comitem vero subiunctum habuit, illumque quidem in foro solum et civilibus, hunc praeterea in exercitu et militaribus: de numero autem Comitatuum sub uno Duce, nil certistatui potest, licet recenriores Ducatum metiantur 12. Comitatius. Duci exercitus apud Germanos 12. Comites ex Tacito assignat Choppinus: de quo tamen alii ambigunt. Apud priscos rerum Anglo-Saxonum scriptores, Dux pro Magnate et magistratu, vix reperitur: apud inferiores crebro, sed promiscue confundunt voces Dux, Cos. Comes, Princeps Regulus, Sub. Regulus. Ab ingressu dein Normannorum, cum usque ad Eduardum III. sopitus latuisset iste titulus, tunc illustrior coepit reviviscere. Antea munus solum et arbitrio Regis adimendum, iam post Principis, dignitatum culmen, honos fixus et hereditarius. Sic idem Rex, Eduardum fil. Walliae Principem A. C. 1336. Cornubiae Ducem creavit, huius in Anglia Classis, primicerium: deinceps quartum filium suum Ducem Lancastriae, Cornubiamque et Lancastriam in Ducatus erigens, regalibus plurimis utramque exornavit: Lancastriam insuper Palatinatus amplitudine. Postmodum multi Proceres adscenderunt [orig: adscendêrunt] fastigium hoc regiis evecti codicillis, etc. Ducis, Comitis, etc. appellationes, cum ad officia diu pertinuissent, honorariae factae sunt in Germania ab Ottone M. Sigon. de Regn. Ital. l. 7. A. C. 970. Inter Longobardos, Autharis, factus Rex, triginta urbium Ducibus, qui regiam usurparant potestatem, detracta [orig: detractâ] solum parte vectigalium, usum urbium, dominio et iure sibi retento, reliquit, A. C. 585. neque successores tradidit, nisi aut virili stirpe exstincta [orig: exstinctâ], aut conflata [orig: conflatâ] defectione, Idem. In Gallia sub Hugone Capeto res praecipue invaluit, et feudalis evenit. Habentur porro Ducum tres ordines: Summus, qui plane regius, ut Dux Lotharingiae, Sabaudiae, etc. Secundus, qui in Ducatus sui feudo, iura obtinet Regalia, feudali tamen Domino subicitur, ut in Germania multi. Tertius honoratus ille, qui illustri solo titulo dignoscitur, quales complures in Gallia et Hispania, olimque in Anglia. Exspiravit autem hic [orig: hîc] dignitas A. C. 1572. nec revixit hactenus, nisi in sobole regia Henrico et Carolo. Dux Magnus in Or. Imperio, princeps et capue erat ad universum mare, cui magnus Drungarius classis, Ameralius. Protocomes, Drungarii et Comites subiecti. Hic conto praetulit imaginem Imperatoris equo elati: anterius in palla, stantis: pone in throno sedentis. Dux Francorum seu Franciae, inter magnos Duces merito numeretur, qui totius militiae Gallicae Praefectus summus, regiam potestarem, velut pupillarem coercuit. Magni tamen cognomen non obtinuit: sed idem cum Maiore Domus censetur. Vide Flodoard. in Chron. sub A. C. 943. ubi Hugonis Ducis Franciae, et Aimon. l. 5. c. 44. ubi eiusdem mentio fit. Idem forte cum

Marchione Francorum, apud eund. c. 34. et Consule Anglorum, apud Huntington. in Cnuto Rege. Conferebatur Ducatus feudalis, alias vexillo simpliciter; alias vexillo et ense. Eduardus III. supra laudatus serto in capite, annulo in digito, et virga aurea usus est. Pileo item, qui una cum serto, in Ducali Austriae habitu, sub prima eiusdem institutione claruit. In Muscovia, ubi a regio nomine abstinetur, Dux summus; elatiori solum pileo ab inferioribus discriminatur. Primi Duces rccentioris ordinis fuere [orig: fuêre], in Anglia, Eduardus Dux Cornubiae: apud Gallos Ioh. Dux Britanniae Armoric. constitutus a Philippo Pulchro, A. C. 1297. Apud Scotos, David, Dux Rothsaiae, a Roberto III. Patre creatus, A. C. 1398. Apud Hispanos Castiliae, Fridericus Dux Beneventanae creatus ab Henrico II. In regno Neapol. Dux Beneventanus, institutus A. C. 573. Archiducis tandem titulus, quo sola splendet Austriaca familia, ei ob insignem potentiam, (nam in regnum aliquando elatus erat a Friderico II.) delatus est. Primum Archiducem quidam Fridericum, Caroli V. proavum, alit Albertum, qui claruit A. C. 1430. faciunt: Wolfgangus Lazius, Albertum, fil. Rodolphi Austriaci, circa A. C. 1298. Archiducem statuit: contra Hieron. Hemingen, qui Rodolphum Ingeniosum, a Carolo IV. factum esse Archiducem, A. C. 1360. contendit. Vide Spelmann. Gloss. Arch.

DUX [2] Ducum in Synaxariis 4. Octobr. dicitur S. Andaoctus Ephesius, *dou\c *doukw=n kai\ *)/eparxos2 *macimi/nou. Dux Palatii Sigeberti Regis Adalgisus, occurrit apud Fredegar. in Chron. vide Maior Domus. Dux Imperialis Curiae, Acerbus Morena Laudensis civis dicitur, in eius Hist. Rer. Laudens. p. 118. apud Car. du Fresne Glossar. etc. Vide supra, in voce Ducalis Corona, item Duces. Addam hic saltem, Ducis vocem, de Imperatoribus, Regibus, Principibus, saepe occurrere apud Poetas. Inprimis autem sic vocabantur primores omnium militum, qui, crista [orig: cristâ] galeaque [orig: galeâque] insigniti, exercitu coetero eminebant. Papin. Stat. Theb. l. 10. v. 39.

--- --- Nusquam capita ardua belli,
Monstrataeque Ducum septena per agmina cristae.

Conscendunt muros, inde arma nitentia natis
Et formidandos monstrant sub casside patres.

Vide quoque infra, in voce Ferculum, et plura hanc inrem, apud C. Barth. Animadvers. ad Stat. d. l.

DUX [3] Novitius Dux novitia, Sponsus et Sponsa apud Moscos, vide infra ubi de Nuptialibus moribus.

DUZIACUM seu DUODECIACUM castrum in Dioecesi Remensi, ubi Concilium A. C. 871. quo Hincmarus Laodunensis, quod ad Papam appellasset, acusatus, condemantus, excaecatus est. Item A. C. 874. Tom. 8. Concil. Morerius.

DYAGONDAS Thebanus legislator, nocturna sacra lege perpetua [orig: perpetuâ] sustulit, Cic. de LL. l. 2 Vide infra ubi de Nocturnis coetibus.

DYARDENES ultimae Indiae fluv Q. Curtio l. 8. c. 9. Dyardenes minus celeber auditu est, quia per ultima Indiae currit ceterum non crocodilos modo uti Nilus, sed etiam delphines ignotasque aliis gentibus belluas alit.

DYAS principium parium numerorum, uti trias imparium; unde et arxh et ge/nesis2 dicta. Bis duo, primus quadratus; qui du/namis2, dicebatur. Bis quatuor, primus cubus, ut ex vett, Arithmeticis docet Salmas. Sic apud Geometras, quod in recto mensuram accipit, vocabatur Numerus, quod in plano, *du/namis2; quod in solido, Cubus. In numeris, Dyas lineae respondet, quae longitudinem habet tantum; primus quadratus, praeter longitudinem etiam latitudinem accipit et respondet embado sive areae; primus vero cubus solido aequiparat. Salmas. ad Solin. p. 699. Vide quoque infra Par numerus.

DYKE Daniel et Ieremias Theologi Angli, scriptis, aureo inprimis illo libro, cui titulus Nosce te ipsum, notissimi.

DYME [2] urbs Achaiae ultima ad Occas. Vide Steph. Baudr. urbs Peloponn. nunc Clarenza, prope ostia Acheloi, versus mare Ionium. Antea magni nominis et reg. caput, Ducatus Clarentiae, cum Peloponnesus Principes haberet proprios. Nunc sub Turcis, deficit sensim, rarosque habet incolas. Cum castro satis munito et commodo portu. Item Thraciae urbs, Dime Antonino.

DYMNUS inter Comites expeditionis Alexandri Mag. contra eum cum pluribus, in Ariis, coniuravit. Curt. l. 6. c. 7. Ob id cum ad regem arcesseretur, gladio se graviter vulnerans merita supplicia voluntaria [orig: voluntariâ] morte effugit.