CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ELSENORA urbs Zelandiae Ins. in Dania, prope Sundicum fretum, et arcem Coronaeburgum cum portu capaci, e regione Scaniae et urbis Helsingoburgi.

ELTERI seu Abelteris, et Turres Albae, opp. alias Lusitan. in Scalabitano conventu, nunc Alter, seu Aerra: vicus Extremadurae Lusit. ad amnem Zaras, medius inter Ulyssiponem, et Portum alacrem.

ELTHOLAD civitas in tribu Iuda. Ios. c. 15. v. 30. Et in tribu Simeon Ios. c. 19. v. 4. Lat. Dei generatio.

ELTOR civitas Asiae Petraeae, olim Hermopolis dicta, eo fere loco, quo exitus fuit Israeli e mari Rubro: Emporium est earum mercium, quae ex India ac Oriente apportantur, et inde in Aegyptum et finitimas provincias distrahuntur. Ioh. Matal. Metel. Vide Elana.

ELVANGA urbs Sueviae, ad Iaxtum fluv. ubi Praepositura nobilis, cuius dominus Imperii Princeps. 5. mill. Germ. a. Nerolinga in Bor. 2. a Dinchelspila in Occ.

ELUCIDARIUM tit. Libri, quem scripsit S. Anshelmus, seu quis alius Anonymus, de Summa totius Christianae Theol. Vide Dominic. Macrum Hierolexico.

ELUCUS apud A. Gell. l. 4. c. 19. Initio Pueros impuberes compertum est, si plurimo cibo nimioque somno uterentur, hebetiores fieri, veterni usque aut eluci tarditatem: quid sit, exponit apud eundem Cloatius Verus l. 16. c. 12. tarditas quaedam viz. animi et stupor; ex Graeco h(lugo\s2, ut Salmas. visum, h. e. o( e)piskaisme/nos2, tarditate et stupore obsessus, seu ipsa potius tarditas animi et stupor, maxime qui ex hesterno vino seu crapula procedit. Quo stupore Graeci affectum e)/wlon appellant. Sic vocem usurpat Tertullianus de Cor. mil. Liborum --- Harpocration industria [orig: industriâ] hederatum argumentatur, quod hederae natura sit cerebrum ab eluco defensare. Quasi dicat, hederam conducere, ne quis ex hesterno vino capitis dolorem sentiat. Apuleius item Apolog. Crassus ipse ubi gentium est? an Alexandriam taedio domus remeavit? an, quod verius est, ex crapula eluco attentatur. Hesych. xa/smhsin appellat, quia oscitationem comitem habet. Unde Erotianus in Lexico, a)lu/kh, a)pori/a meta xa/smhs2. Vide Salmas. ad Solin p. 1279. Ant. Thys. et Iac. Oisel ad Gellium d. l.

ELUGERE apud Senec. Consol. ad Polyb. c. 35. de M. Antonio, Eop ipso tempore, quo M. Antonius civium suorum sedit mortisque arbiter, M. Antonii frater duci iubebatur. Tulit hoc tamen tam triste vulnus eadem magnitudine animi, qua [orig: quâ] alia omnia adversa toleraverat: Et hoc fuit elugere, viginti legionum sanguine fratri parentare; est luctum ponere, et iusta facere amicis occisis. Veterum enim superstitio fuit, interemptorum Manes quiescere non posse, aut placari, nisi humanis victimis caesis ad tumulos aut tumulis ab ultoribus. Hinc de Virginia Liy. l. 3. Manes Virginiae, mortuae quam vivae feliciores, per tot domos ad expetendas poenas vagati, nullo relicto sonte, tandem quieverunt [orig: quievêrunt]. Quare proximis eorum id muneris incumbere credebant, ut hostes mortuorum ulciscerentur, quod mactare in tumulos vocat Stat. Theb. l. 5. v. 674.

sicque Manibus suorum placatis luctum deponerent. Quam in rem Claudian. pluchre de Laudibus Stiliconis l. 1. v. 97. et seqq.

Pallantis iugulum, Turno moriente, piavit
Aeneas, tractusque rotis ultricibus Hector.
Irato vindicta fuit, vel quaestus Achilli.
Tu neque vesano raptas venalia curru
Funera, nec vanam corpus meditaris in unum
Saevitiam, turmas equitum, peditumque catervas,
Hostilesque globos tumulo prosternis amici.
Inferiis gens tota datur --- ---

Vide Casp. Barth. Animadvers. ad Stat. d. l. alibique passim, ut et infra in voce Manes.

ELUIDIVS Auxentii discipulus, fatebatur virginempeperisse, sed postea cum viro congressam alios suscepisse liberos fratres Domini. Insanam eius opinionem confutat Hieronymus.

ELUINA dicta est Ceres ab Eluia opp. vel ab Eluide fluv. ubi colebatur. Iuv. Sat. 3. l. 1. v. 320.

ELUL [1] i. e. ululatio, seu pernoctatio, nomen sextae lunationis apud Hebraeos partim Augusto, partim Septembrie respondentis. 1. Macchab. c. 24. v. 27. Sigonius et Genebrard. de Kalendis Hebraeorum. Torniel. A. M. 2545.

ELULEUS Tyriorum Rex, deficientes Cyprios reduxit, classe eo profectus. Contra quos Salman-asar proin Assyriorum Rex misso exercitu Phoenicen totam in vasit, ac pace cum omnibus facta [orig: factâ] domum reversus est. Et quidem a Societate Tyriorum deficientes Sidon et Ace, aliaeque urbes, se Regi Assyriorum dediderunt [orig: dedidêrunt]. Tyriis vero se non submittentibus, Rex item contra illos venit, cum navibus 60. et remigibus 800. quos Phoenices illi auxilio miserunt [orig: misêrunt]. His Tyrii cum 12. navibus occurrentes, disiecta [orig: disiectâ] classe hostili, ceperunt [orig: cepêrunt] captivos 500. eo facinore rei navalis gloriam apud omnes adepti. Qua [orig: Quâ] clade accepta [orig: acceptâ] Salman-asar discedens, custodias disposuit ad fluvium et aquae ductus, quae Tyrios aquatum ire prohiberent: quod cum per quinquennium fieret, coacti sunt, en

frea/twno)ruktw=n, ex puteis effossis se sustentare. Menander Ephesius in Chronicis, ex Tyriorum Archivis Graece translatis, quorum Fragmentum Conservavit Ioseph. Antiqq. l. 9. c. ult. Regnavit autem Elulaeus Annos 36. Ibidem: fuitque haec naumachia seu pugna inter Salmanasarum et Tyrios mari commissa, omnium quas legimus antiquissima, utpote haud parum antevertens praelium navale Corinthios inter et Corcyraeos depugnatum, quod Thucydides pro vetustissimo habuit, l. 1. Vide supra in voce Amenocles, it. Anaxilas et Corcyra.

ELVODUGUS Probus Monachus Anglus, primus suae gentis historiam, a fabulis repurgare aggressus. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 23.

ELUSA [1] Gall. Narbon. urbs, Ammian. Direpta ab Evarico, Gothorum Rege sub finem sec. 5. non tamen vastata est, aut si hoc factum, Ep. sedes alio tum est translata. Clarus certe subscripsit Concilio Agathensi. A. C. 506. ante Ep. Auscitanum, quem quidam Metropolitanum iam eo tempore fuisse contendunt, etc. Ab Abderamo demum, vel Normannis in Aquitaniam irrumpentibus desolata, Auscitanae sedi cessit, reditusque Episcopatus eius huc iuncti sunt: quod forte factum A. C. 879. sub Ioh. IX. Tenax olim orthodoxiae civitas, nulla [orig: nullâ] ratione potuit, a Priscillianistis Hispaniae, infici veneno haereticae illorum pravitatis, uti testatur Sulpit. Sever. Hodie Burgus, prope veteris urbis rudera, conditus est, vulgo la Cuitat. Vide Sidon. Apollin. l. 7. ep. 6. Gregor. Tur. l. 8. c. 22. Melam l. 3. c. 2. Amm. Marcellin. l. 15. c. 11. ubi hanc urbem Galliae Narbonensis Metropolim per errorem vocat, cum Novempopulanae provinciae dicere debuisset, Flodoard. Hist. Eccles. Rom l. 2. c. 5. Oihenart. Notit. Vasconiae. Sirmond. Notis in Sidon. Baiol. Hist. Sacr. Aquitan l. 2. c. 4. I. Filisau de Episc. auctor. c. 10. n. 4. Dupleix Mem. de France l. 1. c. 6. et Hist. en Child. Ios. Scalig. Notit. Gall. et in Lect. Auson. l. 2. c. 7. etc. ut et in voce Eluza. Item urbs Palaestinae, olim vero Arabiae. Steph.

ELUSA [2] Graece *)elou=sa, urbs Arabiae olim, postmodum Palaestinae tertiae, accensita, Ptol. de qua Vide Salmas. ad Solin. p. 488.

ELUSABETRIS civitas praecipua Auscorum Mela. l. 3. c. 2. vulgo dicitur. Aux.

ELUT sive Elus, cuius in sacris memoria est. Elusa, a Ptol. vocari docet Goropius, Idumaeae urbs est.

ELUVA seu Asaphopolis, urbs Valliae Bor. in Comitatu Flintensi, ubi Elvus fluviol. in Cluidam se exonerat. 16. mill. Angl. a Cestria in Occ. 20. Bangorio in Ort. Vide Asaphopolis et Fanum S. Asaphi.

ELUZA vulgo Eause, urbs Aquitaniae, in Arminiaco tractu et confin. tractus Condomensis ad Gelisam, alias ampla et Episcopal. imo Metropolis provinciae Novempopulanae, inter 11. civitates sibi subiectas, civitatem Ausciorum novissimam habens: e cuius Praesulibus Mamertinus Concilio Arelatensi, iussu Constantini Magni habito, Clarus Agathensi, Leontius Aurelianensi 1. Aspasius Aurelianensi 4. et 5. ut et Arvernensi 2. Laban Synodo Parisiensi quartae, Senocus Concilio Remensi, etc. subscripsere [orig: subscripsêre]: Sed postea iure suo Metropolitano in Episcop. Auscorum translato, paret nunc civitati, cui ante imperavit, uno ex duobus veteribus Episcopatibus facto; estque parva et obscura, antiquitate sola [orig: solâ] celebris; inter Vazates ad Bor. et Auscios (quorum Archiep. in urbe hac domum hodieque habet, quae instar arcis est, ad fluv. Gelisam) ad Eur. 5. leuc. Condomio in Occ. Hinc populi adiac. Elusates, quorum caput fuit. Patria Rufini, qui Magister officiorum et Cos. dein Patricius et Praefectus Praetorio, imperium affectavisse dicitur, ut Claudian. l. 1. in Rufin. scribit: v. 137.

Est et Elusio: maniso inter civ. Tolosam et Carcassonem, quibusdam nunc vulgo Alzonne: Vales. vero hodie vicus Luz est; Notit. Gall. Vide quoque supra in voce Elusa.

ELXAI Pseudopropheta Iudaeus, cum fratre suo Ioxaeo, sub Adriano Imp. errores suos disseminavit. Eius sectatores Elcesaitae. Vide ibi, et Epiphan. haer. 19. Baron. A. C. 105. Discipulis suis o)/rkon ei)s2 latrei/an, iurationem religiosam tradidit, per salem et aquam et panem et caelum et aethera et ventum, quem sequutus est Pseudopropheta Muhamed, Ioh. Forbes. Instruction. Historic. Theologic l. IV. c. 5. §. 14.

ELYMA Macedoniae urbs. Ptol. Elymiotarum caput, ad Celydnum fluv. in Albania Merid. Alias Ellyma et Elymaea, Baudr. Siciliae item Thucydidi. Illa Caninna hodie Sophiano nuncupatur, ista ab Aenea condita, ut Halicarnasseus tradit; hodie Palymite Fazello.

ELYMAIS regio Persidi vicina. Plin. l. VI. c. 25. 26, 27. Item civitas in Perside. Maccab. c. 6. v. 1.

ELYMAS seu potius Bar-Iesu, nomen Pseudoprophetae et magi, de quo vide Act. c. 13. v. 8. Originis est Arabicae, ut bene recentiores observarunt, et Magum significat. Baron. An. 46.

ELYMI Poenorum socii, de quibus Thucydides: *motu/hn kai\ *solo/enta kai\ *pa/normon e)ggu\s2 tw=n *)elu/mwn sunoiki/santes2 ene/monto cummaxi/a| te\ pi/suroi tw=n *)elu/mwn. Hinc in Pausaniae Phocicis, qui Pachynum pro Lilybaeo iam semel usurpavit, Antiochus Syracusanus inter cetera de Cnidiis refert, w)s2 e)pi *paxu/nw| th=| a)/kra| th=| e)n *sikeli/a| kti/santes2 po/lin au)toi\ me\n enpi/ptousin u(po\ *)elu/mwn kai\ *foini/kwn piesq e/ntes2. Hos Elymos plerique volunt Troianae fuisse originis, et partem habuisse Elymum Aegesti, vel Acestae socium, de quo Poeta passim.

Thucydid. *)ili/ou de\ a(liskouni/ou tw=n *trw/wn tine\s2 diafugo/nser *)axaiou\s2, ploi/oista\fiknou=ntai pro\s2 th\n *sikeli/an, kai\ o(/moroi toi=s2 *sikanoi=s2 oi)kh/santes2, cu/mpantes2 me\n *)/elumoi enlh/sqhsan. Dionys. Halicarn. de Aenea et sociis: *kata/gontai th=s2 nh/sou kalou/mena *dre/pana, ensqa peritugxa/nousi toi=s2 sme\n *)elu/mw| kai\ *ai)ge/stw| prosecelqou=sin e)n th=s2 *troi/as, oi( w)/|khsan peri\ potamo\n legomenon *krimiso/n. Addit aliquanto post ab Elymo dictos Elymos, potius qum Aegestos ab Aegesto, quia propter regium genus Elymi maior erat dignatio. Sil. Ital. Pun. Bell. l. 14. v. 46.

De Elymo Troiano, quem Anchisae nonnulli volunt nothum fuisse filium, plura vide apud Strab. Serv. Isacium et alios. Tamen Elymos in Sicilia Scylax a Troianis distinguit. Et apud Dionys. Halicarn. eosdem Elymos Hellanicus ex Italia deducit, tertia [orig: tertiâ] aetate ante Traianum bellum. Et Steph. in *ai)anh\ Elymi cuiusdam Regis Tyrrhenorum meminit, cuius fil. Aenam urb. in Macedonia condidit. Summo denique poetae Elymus licet Troiani Acestae comes et socius, Siculus tamen, non Troianus est. Virg. l. 5. Aen. v. 300.

Tum duo Trinacrii iuvenes Helymus, Panopesque
Assueti silvis, comites senioris Acestae.

Elymos itaque putamus Sicanorum fuisse partem quae cum Poenis iniit foedus. Et Elymorum nomen sumptum ex Phoenicio [gap: Hebrew word(s)] alim vel elim arxai+kw=s2, quo vel excelsa loca vel ii homines significantur. qui in excelsis locis degunt. Ea enim est verbi vis. Et Elymi nullas urbes alibi habuerunt [orig: habuêrunt] quam in montibus, v. g. Erycem, Aegestam et Entellam. Bochart. Nic. Lloyd.

ELYMIOTAE Macedoniae populi. Ptol. Placani hodie eorum regio vocatur, Castaldo. Versus Occ. et mare Adr. prope Taulantios. Ibi nunc pars Australis Albaniae propriae. Eorum prim. erat Elyma, de qua vide.

ELYMOS tibia Phrygia. Iul. Caes. Scalig. Poetic. l. 1. c. 20. E buxo primi Phryges excavarunt eam (tibiam) quae Berecynthia cognominata fuit, quum antea Elymos diceretur. Earum multum. usum fuisse, apud Alexandrinos, docet ex Athen. Salmas. ad Solin. p. 125.

ELYS vulgo, Elis, urbecula Angl. in loco parum salubri, 14. mill. Angl. ab Huntingdonia in Or. 14. a Cantabr. in Bor. Hinc regio adiacens inter Avonam et Usam fluv. ac inter paludes Wittlesey Mere et Rameseu Mere, paremque Occ. Germ. alias Metaris aestuarium, dicitur Eliensis Ins. Ubi Girvii pop. ol. Vide Elia.

ELYSII Germaniae populi. Mutius legit Helisios. Bartholin. Lysios, in Elysios docti viri consentiunt faciuntque Silesios. Sed hoc vocabulum recenter fictum, nec satis ad primogeniam illius gentis appellationem exprimendam idoneum. In Annalibus Fuldensibus Sorabos et Siuslos coniunctos invenias. Alibi etiam Linones et Siuslos. Quae posterior vox, si corrupta si integra sit, Taciti Elysios significat. Quod si aliquis Sluisos potius fuisse, quam Suislos velit, non repugnem. Nam ex Sluisiis, vel Sluisis postea molliori vocabulo procudere [orig: procudêre] nobis Silesios. Si horum aliqua per Thuringiam migratio contigisset, possemus ab iis apte opp. Franconici Sluisingae appellationem repetere. Baudr. Elysii, qui et Lugii Elysii. pop. Germ. versus Sarmaticos montes: Ubi nunc pars Austr. parvae Poloniae, versus Vistulae fontes. Eorum caput erat Carrodunum, nunc Cracovia, Poloniae prim. Longe a Lusatia in Ort. protensi, quam aliqui Elysiorum reg. crediderunt [orig: credidêrunt].

ELYSIUM locus ubi piorum animae habitant, u)po\ th=s2 lu/sews2, a solutione. Nam animae post solutionem vinculi corporei deveniunt ad Elysios campos. Quos fabulam esse Phoeniciam patet ex ipso nomine, quod ex Phoenicum lingua desumptum. Hebraice enim [gap: Hebrew word(s)] alaz, [gap: Hebrew word(s)] alats, et [gap: Hebrew word(s)] alis est laetari, et exsultare Et [gap: Hebrew word(s)] aliz, laetus, et [gap: Hebrew word(s)] alizuth, exultatio . Inde Elysius a)rxai+kw=s2 A et E, permutatis, ut Enakim pro Anakim, etc. Itaque campus Elysius, est laetitiae locus, et voluptatis, quod divinasse dixeris vatem eximium, qui Elysios campos laeta arva, et locos laetos interpretatur: Virg. Aen. l. 6. v. 638.

Devenere locos laetos, et amoena vireta,
Fortunatorum nemorum, sedesque beatas.

Vide Doctissimum D. Iacobum Windet de vita functorum statu. s. 7. Fuere [orig: Fuêre] etiam Elysii campi in Boeotia. idem. Georg. l. 1. v. 38.

Sed, me quod facilis tenero sum semper amori,
Ipsa Venus campos ducet in Elysios.
Hic choreae, cantusque vigent, passimque vagante,
Dulce sonant tenui gutture carmen aves.
Fert casiam non culta seges, totosque per agros
Floret odoratis terra benigna rosis.

Sed hi et reliqui, quicquid habent, ex Homero habuere [orig: habuêre]. Sic enim ille Odyss. 4. *)hru/sion pedi/on describit:

*ou) nifeto\s2 ou)/t' ar keimw\n polu\s2, ou)/te pot' o)/mbros2,
*)all' ai)ei\ zefu/roio ligupnei/ontas2 a)h/tas2
*)wkeano\s2 a)ni/hsin a)nafu/xein a)nsqrw/pous2.

Vide Plutarch. in Sertorio, et in Consolatione ad Apollonium ex Pindaro, ubi rosarum, et florum mentio. Nic. Lloyd. Adde quod: Beroaldus campos Graecorum Elysios nomen accepisse, ab Eliza vult, quem inter primos illos, qui post diluvium in Graeciam vene [orig: venê] runt, fuisse, Aeolesque condidisse, tradunt Eruditi. Nec improbat sententiam eius Georg. Horn. Hist. Philos. l. 3. c. 2. ubi ait: Nam hoc unice prisci Magistri agebant, ut persuaderent suis, esse post hanc vitam piis Manibus paratas sedes: ubi praemia bene actae vitae acciperent. Quis dubitet, quin idem fecerit Eliza? cui non poterat ignota esse, quae de Paradiso saepe multumque a Patribus acceperat. Talem igitur locum suis descripsit, eoque omnes pios abituros tradidit. Quin cum posteri neque ubi esset, neque quod eius nomen scirent, facili negotio Principis sui nomine, a quo illa omnia acceperant, eum insigniverunt [orig: insignivêrunt]. Unde natum illud Poetis tantopere celebratum pedi/on h)li/saion Hactenus Horn.

ELZABAD nomen Principis. 1. Paral. c. 26. v. 7. c. 12. v. 12. Lat. Dei dotatio.

ELZEBURGUM urbs Scaniae, Suecis a Christiano III. adempta. A. C. 1563. Thuan l. 32. 36. Vide Helsingoburgum-

EMALCHUEL nomen viri. 1. Macc. c. 11. v. 39. Lat. rex Deus, aut regnum Dei, vel nuntius Dei.

EMAN fil. Zara. 1. Par. c. 2. v. 6. Lat. multus, aut. tumultuans, vel Syriace fidelis.

EMANCIPATIO quid Vide Iurecoss. et infra aliquid, ubi de Vendendi liberos iure, Apud Francos quo modo peragi consueverit, docet C. du Fresne, hanc eius formulam exhibens, ex Regesto Feodorum Burgundiae, Nos Hugo Dux Burgundiae N. fac. praesentes literas inspecturis, quod --- --- Robertus Miles fil. noster petiit emanicpari a nobis, seu liberari a patria potestate. Nos vero videntes et attendentes ipsius Roberti consensum et voluntatem circa emanicpationem habentem et dandam a nobis, mutuo consensu interveniente a parte nostra et ex parte dicti Roberti, ipsam praesentem emancipationem acceptantem legitime emancipamus a sacris, seu a patria potestate. In cuius testimonium praesenti emanicpationi ad requisitionem dicti Roberti sigillum nostrum duximus apponendum. Dat. die Sabbathi post festum B. Lucae Evangelistae A. C. 1272. Vide alias huius ritus formulas Spicilegii Acheriani Tom. VIII. et apud Rollandinum in Summa Notariae c. 7. Rubr. 5. In Monasteriis Emancipatio dicitur, cum Monachus ad aliquam dignitatem promovetur et eo ipso ab oboedientia Superioris eximitur. Sic Rogerus quidam in Abbatem assumptus, ab Alexandro Pontif. in signum Emancipationis, accepit mitram, annulum et chirothecas, apud Rad. de Diceto A. C. 1179. neque prius benedictionem accipiebat Monachus in Abbatem alterius Monasterii electus, quam a suo Abbate fuisset emanicpatus, cuiusmodi emancipationis formulam habes, apud eundem C. du Fresne, ex Tabulario Monasterii S. Remigii Rem. Quin etiam, si Abbas ipse ad maiorem dignitatem. v. g. Episcopatum, proveheretur, totius Conventus [orig: Conventûs] consensus requirebatur, ut ex Anselmi l. 3. Ep. 6. et 7. colligitur. Porro etiam Ordines Religiosi enancipari dicuntur, cum Ordinariorum iurisdictioni exempti, Sedi Pontificiae immediate subiciuntur, apud Ioh. Sarisberiensem Policrat l. 7. c. 19. ubi in eiusmodi emanicpatos gravius invehitur etc. Vide Car. du Fresne Glossar. et infra Gladius.

EMANNA seu Emma minor, fluv. Helvetiae, in Ursam infra Lucernam influens, non minus ac hocce flumen, aurum arenis trahit: magno argumento, in montibus Entlibuchianis, unde oritui, aurum nasci. Dicitur minor ad discrimen maioris, qui in sup. valle Emmae Emmenthal ortus, supra Tschangnaviam, in montibus lacui Brientzensi vicinis, Habcheram versus, per medium Argoviae super. fluit, et infra Solodorum Arola [orig: Arolâ] recipitur. Aurei sabuli et hic ferax est, idque maxime, ubi rivus aurifer, vulgo Goldbach, ei se miscet, supra oppidum Burgdorf, annotante Gaudardo. Vide Ios. Simlerum. l. de Alp. et Rep. Helv. ut et Ioh. Bapt. Plantnum Helv. nov. ant.

EMANUEL [1] I. Comnenus, Graecus Imp. fil. Ioh. Comneni, ab eo, Isaco primogenito, cui ingenium ferox, et in iram praeceps, in imptrio praelatus. Maritus Gertrudis, sororis germanae Conradi Imp. Occid. qui ut Affinem ab. infidelium vicinia liberaret, in Orienten cum exercitu profectus est, Ludovico Iun. Galliae Regi iunctus. Sed perfidus Graecus omnem movit lapidem, ut utriusque vires attereret: imo gypso calceque farinae immixtis dein falsis viae ducibus in errorem et Turcarum manus, seductas Confadi copias eousque imminuit; ut vix 10. pars superesset. Redeuntibus insidias struxit, quod Rogerius videns, Graecos Constantinopolim usque persecutus est. Dein a Venetis, Legato illorum violato, ad pacem petendam est compulsus. Bello contra Turcas Hungarosque infelix, Astrologiae iudiciariae impense deditus. An Postmodum in melius mutatus sit, non ita liquidum est. Obiit A. C. 1180. imper. 37. Nicetas Chron. l. 2. Otto Frising. de rebus gestis Frid. l. 1. c. 23. 24. et l. 7. Chron. Gul. Tyrius, l. 15. et 16. Baptista Egnatius, in vita Caesar. etc.

EMANUEL [2] II. Palaeologus, Patri successit, A. C. 1384. paulo post, Constantinopoli a Turcis obsella [orig: obsellâ], cum Pera eius suburbium Genuensium esset, Bucicaldus Gall. Mareschallus ipsi suppetias venit. Ipse omnes Europae aulas obiens, Parisiis biennium vixit, Baiazete a Tamerlane victo, in Graeciam reversus. Sed non felicior. A. C. 1419. imperium filio Ioh. tradidit. Obiit in

monasterio, quod, Matthaei nomine assumpto, ingressus erat, A. C. 1425. Theologus Philosophusque non vulgaris. Scripsit 20. dialogos, de Religione, et 100. praecepta, ad fil. quae in Biblioth. regia Parisiis asservantur. Bessarion ei parentavit. Vide Bzov. Annal. A. C. 1472. n. 6. Phrantz. l. 11. Iuvenalem de Ursinis, in Carolo VI. Verdier, Bibl. Gall. p. 839.

EMANUEL [3] Lusitaniae, post Ioh. II. Rex, fil. Ducis Visci Ioh. nepos Eduardi A. C. 1495. Principis felicissimi elogium meritus. Iudaeos ad baptismum adegit, mauros pepulit. In Africa plurimas cepit urbes; per Vascodum Gamam, Americum Vesputium, Alvarum Cabralum plurimas regiones, hactenus incognitas, detexit, et in Aethiopiae, Regni Congi etc. oris, progressus habuit optatos. Quapropter regnum eius An. 26. vocabant Lusitani Aetatem auream. Obiit A. C. 1521. Aet. 52. isabellae et Mariae, sororum maritus, ex hac numerosae prolis parens. Successit ei Ioh. III. primogenitus eius. Literatorum fautor, ipse scripsisse dicitur Commentarios Indiae. Hier. osorius, in vita eius Vasconcelles in epit. huius.

EMANUEL [4] PHILIBERTUS, Sabaudiae Dux, cognomen. Caput ferreum, fil. Caroli III. ex Beatrice Lusitana. Primum sacris destinatus, postea praemortuis fratribus, a Patre, in arte regnandi erudiri coepit. Ann. 20. natus, in Germaniam transiit, ubi a Carolo V. Eques aurei velleris creatus est. Plurima passim fortitudinis specimina edidit, in obsidione Metensi et praelio S. Quintiniano, Gallis funesto, Imperialium copiarum Dux. Pace dein coalita [orig: coalitâ], Margaretam, Francisci I. filiam duxit, hoc coniugio, recuperatis ditionibus, quas Pater amiserat. Prudens, felix, fortis, pietate insuper, et in literatos favore illustris. Obiit A. C. 1580. fil. Carolo Emanuele successore relicto. Guichen. Hist. Sabaud. l. 2. c. 22.

EMANUEL [5] Calecas Graecus Dominicanus, interfuit Concilio 2. Lugdun. una cum Michaele Palaeolog Imp. et Iosepho Patriarch. Constantinop. Scripsit 4. libros, contra Graecorum errorem, de processione Spir. S. ab Ambrosio quodam latine versos, A. C. 1431. Sed editos demum, A. C. 1616. Ingolstadii, etc. Spond. A. C. 1397. n. 6. Possevin. Bibl. Sacr. Petav. tom. 2. Theol. dogm.

EMANUEL [6] Chrysoloras Byzantius, Graecas literas in Italiam reduxit, A. C. 1378. Platina. Vide Chrysoloras.

EMATH i. e. ira, vel indignatio, aut calor, sive murus, aut uter, sive lagena, urbs Syriae Damasci. Ier. c. 49. v. 23. ubi hostes Israelis remanserunt [orig: remansêrunt], Iud. c. 3. v. 3. Haec Eusebio Ephiphania, aliis Antiochia dicitur. Munitissima urbs est in tribu Nephthalim, Ios. c. 13. v. 5. et. c. 19. v. 35. antiquitate et claritate memorailis: sita est iuxta montem Libanum in confiniis regionis Damasci, a qua et circumiacens territorium Terra Emath vel Amath nominatur. Est vero urbs haec Israeliticae terrae ad Aquilonem terminus. Condidit et a suo nomine appellavit, atque inhabitavit hanc urbem Amathaeus, undecimus fil. Chanaan.

EMATHIA seu Amathia, Europae nobilis regio, Thraciae finitima, postea Macedonia propr. dicta: nomen habet (ut quidam existimant) ab Emathione Rege; fratre Memnonis Tithoni et Aurorae filii Plin. l. 4. c. 10. Habet ab austr. Thessalia; ab Ort Pieriam, et sin. Thermacium, a Sept. Pelagoniam et Mygdoniam. Eius primaria est Aedessa. Baudr. Poetae aliquando Emathiam usurpant pro Thessalia, suo quodam iure vicinorum locorum appellationes confundentes. Virg. Georg. l. 1. v. 491.

Nec fuit indignum superis, bis sanguine nostro
Emathiam, et latos Aemi pinguescere campos.

EMATHIUS Noae nepos Emathiam tenuit, ac de suo nomine vocavit. Berosus. l. 4.

EMBAMMA ab e\mba/pein, intingere, quod proprie, dicemus infra, in voce Oxydaphum: uti de embammate Iudaeorum, in quo herbas amaras, cum quibus agnum Paschalem comedi mos, Canneth. illis dicto intingere solebant in specie, in voce Pascha. Vide quoque Intincta.

EMBARUS insanus olim, ac delirus vir in Piraeeo qui solus in eadem regione repertus est, qui filiam ad Numen placandum, ob famem ibi grassantem sacrificaret: unde natum proverbium Embarus sum; dictum de insano deliroque. Erasmus in Chil.

EMBATERIA Graece *)embath/ria, carmina dicta sunt Laconum e)no/plia qualia, Tyrtei, quae in praeliis concinere solebant. Iisdem et tibiae, et saltationes, quibus eadem fini utebantur, e)mbath/riai appellatae. Iul. Caes. Scalig. Poetic. l. 1. c. 18. et 20.

EMBATUM locus Erythraeae in Asia, non procul a Chio. Steph. Thuc. Polyaen. l. 3.

EMBDA seu Emda, urbs Germ. munita, emporiumque celebre, ad fluv. Amisiae ostia, Frisiae Occid. caput, alias sub proprio Comite, nunc in ditione Batavorum, 6. mill. Germ. a Groninga in Ort. 15. a Brema in Occas. cum portu commodissimo. Historia urbis pacusi haec est: Vicus primum fuit, dein opp. tenue, cuius durius ab aliis habiti tutelam suscepit Grethana domus, e qua Ulricus, A. C. 1454. clam primo nobiles alios, clam populum,

a Friderico III. Imp. in eum tractum, qui ab Amasio ad Visurgim mari praetenditur, accepit nomen Comitis et ius, quantum libertas Frisia pateretur. Temperavit hic benignitate Imperium, multa populo Emdano, multa Magistratibus relinquens, aut largiens, magisque etiam fil. eius Edsardus I. Huic fil. Enno I. impar patri, et sic regens, ut ab aliis ipse regeretur, brevi obiit. Quo tempore, cum Orbis Christianus religonum dissidio concuti coepisset Emda eam professionem secuta, quae alias per terras ferro atque igni petebatur, Belgas, Gallos, Anglos, vim magnam convenarum; opportunitate fluminis invitavit, aluitque. Idem pietatis studium Annae tum Oldenburgicae, quae filii Edsardi II. nomine praeerat, cuius comitate et perfugio gentium, incredibile quantum urbs adoleverit, aucta non minus sex hominum milibus. Secuta hinc flo rentium populorum mala, superbia apud illos et luxus, invidia apud dominantes. Nec tamen ad vim ventum, dum Edsardum II. asperiorem frater minor Ioh. mitior consiliis aut metu retinebat. At, Ioh. mortuo, Edsardus religionis discors, nam ipse Augustanam, Emdani Reformatam profitentur, magis ac magis suspectam habere coepit civium felicitatem: instigatus inprimis ab uxore Suecica: Hinc turbae satis acres, compositae tandem a Batavis, A. C. 1595. quorum praesidium hodieque urbem tuetur. Vide Hug. Grot. Hist. l. 4. Reformationis historiam alii sic referunt: In Orientali Frisia Edsardus I Comes, Evangelii doctrina [orig: doctrinâ] ex libris hausta [orig: haustâ] eam Auricae, Leerae, Nordae, Emdae proponi curavit: prae aliis doctoribus Georgii Aportani opera usus. Sub eius autem successore Ennone I. vicini Lutherani abusi bonitate Comitis, per turbant Ecclesias, iis Sacramentaria [orig: Sacramentariâ] lite mota [orig: motâ]. Hinc confessio Ecclesiarum 33. articulis constans, evulgata, ex qua pateret, Eos nec Verbum Dei, nec Sacramenta contemnere. Has lites anno vitae ultimo, 1540. nempe, compositurus Comes, statumque Ecclesiae ex consilio Ioh. a Lasco ordinaturus, morte praeventus est. Demum ergo triennio post, Lasconi omnium votis delata est Ephoria Ecclesiarum: qui gnarus, quantum in Disciplina Ecclesiastica situm sit, ut et in eruditione Pastorum, Collegium Pastorum, in quo in mores singulorum inquisitio et de Articulis disquisitio haberetur, instituit: quo singulis hebdomadibus, Vere et Aestate, feria [orig: feriâ] 2. sub multa gravi eosdem confluere iussit; qui ordo in hunc usque diem observatur. Abr. Scultetus Annal. Eccl. Ubbo Emmius Hist. Fris. l. 50. c. 53. Hinc ab Eduardo VI. Angliae Rege a Comitissa impetratus ibi Reformationis quoque opus aggressus est, Ecclesiisque Belgica [orig: Belgicâ] et Gallica [orig: Gallicâ] Londini ordinatis, Superintendentis munus, auctoritate Regis obiit. In Comitatu dein Emdano eiectis ex Anglia Reformatis, sub Maria Regina perfugium fuit, A. C. 1556. Inter urbis Theologos celebris inprimis Menso Altingus, obiit A. C. 1612. aet. 72. Synodo Dordracenae. A. C. 1618. 1619. habitae, Theologi quoque hinc missi interfuerunt. Sub initia vero Reformationis statim Melchior Hofmannus, stupenda de novo quodam regno somnians urbe iectus est. Idem ubbo Emmius. Vide quoque in voce Edsardus et Frisia Or.

EMBLEMA ex Graeco e)/mblhma, quod operi cuipiam adicitur, ornatus [orig: ornatûs] graria [orig: grariâ]. Fortunat. de Vita Martini l. 2.

Latinis Inserta, inserere enim est e)mba/llein. Fiebat id per artem e)mpaistikh\n, qua [orig: quâ] tessellae aureae alte in argentum impressae includebantur, quod et auro cludere seu includere et auro vincire ac ligare dicebant: opera vero xrusoko(llhta hinc et xruse/ndeta, vide su pra passim. De vasis proprie ac poculis, quae si argentea erant, habebant insertas seu emblemata ex auro; sin aurea emblemata e gemmis erant. Uti autem emblemata in pocula, sic plane specula in parietes inserebantur; item vitreae istae quadraturae, quibus domum suam induxisse Firmus legitur, apud Vopisc. in Vita eius; quae proin emblemata parietum non sine ratione dicerenter. Sed et, uti signa poculorum Emblemata appellata sunt, sic signa quoque vestium, h. e. clavi, emblemata appellari coeperunt [orig: coepêrunt] et insertae etc. Salmas. ad Vopisco. in Aurel. Firmo etc. Idem tamen ad Solin. quasi se ipsum corrigens, negat Insertam Latinis pro emblemate dictam esse: Alias enim non quaesisset. inquit, in Senatu Tiberius, quo nomine dici posset, in Latio, Graecum e)/mblhma. Ideoque in Publii versiculo legi vult;

EMBOLA Graeca vox *)embolh\, in genere transvectio mercium est, quae in anvem e)mba/llontai, iniciuntur; In specie sic dicta est olim sollennis et annua publicarum specierum transvectio, quae ex Aegypto fiebat; onus navium Alexandrinarum, quae ai)si/a e)mbolh\, in Edicto Iustiniani 13. c. 4. §. 1. et sacra embola dicitur, in l. 10. Cod. de Sacros. Eccles. et Nov. 163. c. 2. Et quidem Embola sacra appellabatur primitus certus frumenti modus, quem necessario Romae subministrabat Aegyptus, iam Augusti aevo: unde ab eius temporibus frequens apud vett. Scriptores Alexandrinae classis mentio. Post Augustum multi Principes cum circa hanc classem aliquid innovassent, Aurelianus quoque frumentis Aegyptiacis alias species adiecit, quae pars embolae sacrae censerentur. Fl. Vopisc. in Vita eius, Vectigal ex Aegypto urbi Romae Aurelianus vitri, chartae, lini stupae atque anabolicas species aeternas constituit. Ubi anabolicas species cum embolicis easdem esse, docet Salmas. Vide supra in Anabolicae. Postea id videtur iterum mutatum: nam sacram embolam Graeci Iurecoss. nominant to\n th=s2 aisi/as2 e)mbolh=s2 si=ton felicis embolae frumentum. Vide Casaubon. et Salmas. ad Vopisc. nec non infra Eutycheum. Aliud est e)mpolh\ et e)mpola=|n, nundinae nempe et emere: quamvis *aiguptian e)mpolh\n. Euripides vocat merces Alexandrinas vel Aegyptiacas, minutas illas variasque, unguenta, colores vitra, pupas et imagunculas puellarum, alias, quas qui vendebant, r(wpopw=lai et gelgopn=lai, Graecis, atque etiam paitopw=lai, nonnumquam dicti sunt;

quod omne genus merces promercales haberent. Idem Salmas. Sed et embolas parembolas paratheses et Systases, Luctae veteribus terminos fuisse, dicemus infra in verbo Stare.

EMBOLIARIA Mulier apud Plin. l. 7. c. 48. Galeria Copiola Emboliaria reducta est in scenam, Cn. Pompeio, Q. Sulpicio Coss. ludis pro salute Divi Augusti votivis, annum centesimum quartum agens etc. ab emboliis seu e)peisodi/ois2 scenicis dicta est, quorum mentio apud Cic. pro Sextio et Ep. ad Attic. Salmas. ibid. Hoc autem nomine appellari solebant cantiones, quae in media fabula a Mimis interponebantur, ut quiescente Choro spectantium animi reficerentur, et ad sequentia attentius audienda praepararentur. Illarum mentionem facit C. Plin. Sic in initio ludorum Cantiones. *ei)/sodoi seu Introitus: et in fine Dramatis *)eco/dia decantari solebant. Vide Thom Dempster. Paralip. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 5. c. 9. Proprie autem Embolum, Gr. *)/embolon, axem rotis immissum, quo tota currus [orig: currûs] coagmentatio firmatur, significat: unde Metaphorae ratio patet.

EMBOLIMA Indiae urbs, Q. Curtio l. 8. c. 12. Vetustior codex legebat Echolima, Modius legit Ecbolima. Sed Embolima novit etiam Ptol. et Arrianus 4. Alex. In India haud procul ab Aorno petra.

EMBOLIS et Embolum, Graecis *)embolismo\s2, additio, additamentum; proprie quod Epistolae iam scriptae additur, vel quod extra praecipuum eius argumentum ad calcem reicitur, in Ep. Pauli Pontif. ad Pipin. Regem Chartam insertitiam vocant Centuriatores Magdeburg. alii Post-scriptum. Apud Scriptores Eccles. sic dicitur sextae petitionis in Oratione Dominica pars posterior, Sed libera nos a malo; quia, ut ait Cyprian Serm. 6. et ex eo Amalarius Eccles. Offic.l. 3. c. 29. in consummatione orationis venit clausula universas petitiones, et preces nostras collecta [orig: collectâ] brevitate concludens, apud Car. du Fresne Glossar. Sic e)mbo/limoi mh=nes2 kai\ h(me/rai, intercalares menses et dies; e)mbo/lima item e)/ph, versus Auctorum, quos insertitios et spurios Critici iudicabant, adeo que e)mboli/mous2 faciebant. Salmas. ad Solin. p. 19. Vide quoque supra Computus, et infra ubi de.

EMBOLUS in Charta, A. C. 1161. apud Ughellum in Archiep. Pisan. Tibi-concedimus Ecclesias, videlicet Embolum et Scalas, et Stateram, quae sunt in CP. urbis angiportus est. ita Cinnamus l. 6. n. 10. ab Alexio Comneno Imp. concessum ait Venetis stenwpo\n e)n *bucanti/w|, o(\ *)/embolon o)noma/cousin oi( polloi\, angiportum Byzantii, quem Embolum vocat vulgus. Sic autem appellabant Byzantini, ut plurimum porticus, quae in urbe sparsim erant; unde postea vox ipsa regionibus, in quibus eae erant, attibuta. Vide de huiusmodi porticibus, Salmas. ad Solin. p. 1219. Hinc Embolani, qui embolis praeerant, in Charta cit. Sed et e)/mbolon dicebatur rostrum navis, super quod pars eminens in prora proemboli\s2. Inter utrumque erat h( stei=ra, in quo loco effigies et protomae diversorum animalium locabantur, quae navi nomen dabant, uti dicemus infra ubi de Parasemis. Sic delfinofo/rwn navium delphina supra rostrum navis, inter e)/mbolon et proemboli/da collocat Pollux, uti videre est apud eundem ibid. p. 5. 570.

EMBRIMIUM apud Cyrillum in Vita S. Euthymii Abb. n. 90. et in Apophth. Patrum. n. 7. cervicalis seu pulvinaris erat species, super quod Aegyptiaci monachi sedebant et ad brevem somnum caput reclinabant, ex stramentis seu iuncis constans. Gloss. MSS. Mattam exponunt ex grosso pagyro ttenuiter pectinatam. Cassian. Collat. I. c. 23. Iisdem ipsis, quibus insidebamus psiathiis admonens incubare, embrimiis pariter capiti nostro cervicalium vice suppositis, grossioribus pagyris in longos gracilesque fasciculos adaptatis. Stoream fuisse, contendit Car. Macer. *)a bri/cein dormire et brevem somnum carpere, vocem deducit Casaub- Exercit. 1. ad Annal Baron. Vide Macros Fratres in Hierolexico, et Car. du Fresne in Glossar.

EMELIA urbs Hiberniae, in Comit. Triperariensi, ad amnem Broodwater, 15. mill. a Cassilia in Occ. Paucos habet incolas, sensimque deficit.

EMENDATOR nomen officii apud Cartusienses, de quo sic antiqua Statuta eiusdem Ord. c. 40. De Emendatore: in Ecclesia, in Resectorio et in Claustro, excepta [orig: exceptâ] recordatione, ille emendat, cui iniungitur a Priore. Emendator emendat in omnibus, quae soli dicimus, excepto quod ad recordationem emendat ille, qui est iuxta librum etc. apud eund. Apud Vett. Emendatores carminum, non raro coronati memorantur. Nec enim sua tantum scripta Poetae ad certamina deferebant, verum etiam aliena dummodo acrimoniam ingenii et doctrinae opes in illis enendandis prompsissent, uti de Emendatoribus Aeschyli carminum docet Quintilian. Instit. Orat. l. 10.

EMER nomen loci. Esdr. c. 2. v. 36. et 37. i. e. dicens, aut exaltatio, vel Syriace agnus.

EMERE olim auferre, unde eximere; et interimere, q saepius eximere Solin. c. 16. Controversum laeta sunt fuera, adeo utexemptos Gaudiis prosequantur. Et Arnob. adv. Gentes l. 1. Interempto revocavit ad vitam. Ubi non occisos sed simpliciter e medio subatos, intelligunt Eruditi. Postmodum rei dominium, dato pretio, in se transferre, verbum denotare coepit, quod Liberi Patris inventum, Plin. l. 7. c. 56. Emere ac vendere instituit Liber Pater. Cui rei apud Athenienses Agoranomi praefecti sunt, quorum cura erat, ne imponerent et fraudem facerent, sive venditores, sive meptores, teste Theophrasto in Libris LL. Quare re etiam nondum emptori tradita [orig: traditâ], sed arrha [orig: arrhâ] tantum a venditore accepta [orig: acceptâ]; si venditor a contractu recedere vellet, adversus hunc competebat ei bebaiw/sews2 actio, ut ex Harpocratione discimus. Quamquam sine praesenti pecunia vix quicquam in ea Civitate emeretur, ut videre est in Plauti Asinaria. Ut autem obviam iretur Dardanariorum avaritiae, lege cautum est, ne coemerent, qui in Urbe erant, frumenti plus quinquaginta phormis quae ut exacte observaretur, Sitophylaces constituti sunt etc. Vide hic passim ubi de Foro, Pantopolis, Sitophylacibus etc. uti de ritu Sponsam, emendi, supra in voce Coemptio.