CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ENNIUS praenom. Lucius, Eques Rom. Maiestatis ab Ateio Capitone postulatus, quod effigiem Principis promiscuum ad usum argenti vertisset: Sed a Tiberio Caes. inter reos recipi vetitus. Vide Tacit. l. 3. Annal. c. 70.

ENNODIUS Marcus Felix ex familia Consulari, Ep. Ticinensis, post Epiphanium, A. C. 490. Apologiam mox pro Synodo Rom. A. C. 503. habita [orig: habitâ] et Symmacho Ep. contra Schismaticos scripsit. Ab Hormisda, ad Anastasium Imp. bis missus; Obiit A. C. 521. Valerio Cons. Scripsit praeterea 9. libros epistolarum, 10. tractatus de variis rebus, ut Panegyricum Theodorici, etc. 28. declamationes, librum Poematum, duos libb. Epigrammatum, quae omnia edita, cum notis Sirmondi, A. C. 1611. Vide Trithem. Cat. Bernardin. Saccium, hist. Tic. l. 8. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 18. et de Poet. c. 5.

ENNOSIGAEUS Neptuni cognomen, ab eo, quod terram concutiat impositum, unde etiam Enosichthon dicitur. Iuv. Sat. 10. l. 4. v. 182.

ENOCH fil. Cain, Gen. c. 4. v. 26. natus A. M. 131. Ioseph. Antiqq. l. 1. c. 3. Prima quoque mundi civitas ab ipso ain aedificata, et filii nomine appellata: in Tribu Aser. Fuit alius fil. Iaredi, pater Mathusalae, natus A. M. 623. vir iustissmus, qui cum Deo ambulavit, et sublatus A. M. 987. evanuit. Hic quasdam invenit literas, quosdamque libros conscripsit, qui perierunt [orig: periêrunt], Sixt. Sen. Biblioth. sanctae l. 2. Perer. in Gen. l. 7. (Prophetiae illius D. Iudas v. 14. Meminit) Sub eo Adam mortuus est. Comestor in c. 3. Gen. Luculentum testimonium de illo profert Apostolus epistolae ad Hebr. c. 11. v. 5. *pi/stei *)enw\x metete/qh, tou= mh\ i)dei=n sqa/naton, kai\ ou)x eu(ri/sketo, dio/ti mete/qhken a)mto\n o) sqeo\s2. *pro\ ga\r th=s2 metaqe/sews2 au)tou= memartu/rhtai eu)hresthke/nai tw=| sqew=|. Sed et ante illum Siracides eum non uno elogio exornavit Ecclesiastici, c. 44. *)enw\x eu)hre/sthse *kuri/w| *qew=|, kai\ mhtete/qh u(po/deigma metanoi/as2 tai=s2 geneai=s2. Item c. 49. *ou)dei\s2 enti/sqh toiou=tou e)pi\ th=s2 gh=s2 o(=ios2 *)enw\x, kai\ ga\r a)nelh/fqh u)po\ th=s2 gh=s2. Vide Drusii Hanochum, Auugustin. de Civ. D. l. 15. c. 23. et l. 18. c. 38. Ioseph. Idololatriae initium ad eius tempora refert: Homines, inquiens, per VII. gener ationes agnovisse Deum *despo/thn ei)=nai tw=n o(/lwn, dein vero ab institutis patriis degenerasse, Antiqq. l. 1. c. 4. qua de re vide infra in voce Enos Apocrypha Enochi de Angelis Egregoris apud Syncellum leguntur p. 11. et 24.

ENODATOR vide EDOMATOR Seldenus, 4. v. ult. Paraphrasten utrumque secutus et Rabbinos, de novorum Numinum initiis eum intelligentes, si vertit: Tunc profanatum est invocando nomen Iehovae. i. e. nomen Dei rebus creatis impie tributum est. Proleg. de Diis Syris. Quod vero demum sub Enocho factum censet Ioseph. ut vidimus mel. forte ad Serugi aetatem descenditur, vide ibi.

ENODIA Hecate, quod in via inventa sit ab Inacho. Steph. Hesych. *)enodi/a *)/artemes2.

ENODIUS Graece *)eno/dios2, dictus est *)ermh=s2, i. e. Mercurius, sicut Diana quae Luna est dicta fuit *)enodi/a, quia Mercuium viarum Praesidem fecerunt [orig: fecêrunt]: qui honos plane videtur competiisse Mercurio potius, ut Solem signabat, quam stellae Mercuriali. Solari enim lumine vias die cognoscimus, quod noctu Luna praestat. Idem omnino fuit Apollo *)agijeu\s2, quem et ipsum Solem esse, nemini dubium est. Interea occurrit ratio, qua [orig: quâ] etiam hoc decus ad Mercurii stellam referrepossis. Nam haec praeerat loquelae: at, ut cogitationis symbolum est loquela, ita loquelae signum est scriptura vel aliud quod eandem habet vim. Quid mirum igitur, si et viae monstratio Mercurii stellae sit attributa, quando Mercurius fingeretur forma [orig: formâ] capitis humam imposita [orig: impositâ] lapidi quadrato, cui inscriptum foret quo via duceret. Ponebantur autem huiusmodi Hermae in biviis, triviis, quadriviis, quos magna ex parte truncavit Alcibiades, ut est apud Andocidem Orat. de Mysteriis, item Plutarch. et Corn. Nep. Alcibiade. At quia caput Mercuriale imponeretur cubo, eo Mercurius tetra/gwnos2 dicebatur: a qua eadem causa est, quod Mercurium appellarunt lapidum congeriem etc. Vide Voss. de Idolol. l. 2. c. 32. supra in voce Acervus alibique.

ENOMIDES scripsisse videtur de Deorum nominibus, natura et gestis, teste Etymologi Magni auctore.

ENON terminus Damasci. Ezech. c. 47. v. 17. Item opp. iuxta Salim, haud longe a Iordane, ubi Ioh. baptizabat. Iohan. c. 3. v. 23. Lege Aenon.

ENONA mel. AENONA urbs Daciae. Ptol. Alias Liburnorum, nunc Dalmatiae, in ora littor. probe munita, et mari undique cincta, sub Venetis 4. mil. a Gissa Ins. Vide Aenona Baudr.

ENOPE urbs Peloponnesi iuxta Pylum, sub dit. Agamemnonis, Hom. Iliad. 9. Pausan. putat Geraniam Homero Enopen vocatam. De Enope Strab. l. 8. Enopen putant alii Pelanam: alii locum quendam Cardamylae vicinum; alii Gereniam.

ENOS Sethi fil. Gen. c. 4. v. 26. c. 5. v. 6, 7, 9, 10, 11. natus A. M. 236. obiit A. C. 1140. Cainani pater: Luc. c. 3. v. 38. ad [gap: Hebrew word(s)] miser fuit. De eo vide locum Gen.

ENOSIS ins. iuxta Sardiniam Plin. l. 3. c. 7. quae Pineto S. Pierre dicitur. Patva et oblonga, in ora Austral. quae etiam Sulcitana dicta: nunc S. Antiochi Ins. Cluv.Habet in ambitu 25. m. p. sed cum una alterave tantum villula, propter piratas, 4. mill. ab ora Sardiniae prox. 12. in Ort. ab Ins. Petri, quae alias Hieracum, seu Accipitrum Ins. Baudr.

ENOTOCOETAE pop. sunt, qui aures ad talos usque dependentes habent, ut semper iis indormiant, adeo fortes, ut arbores evellant, et nervum frangant. Strab. l. 15.

cuiusmodi fuit oratio illa, Crux Christi salvame, a quodam Graeco Archiep. composita, de qua Diana Part. IV. Tom. 3. resol. 62. Vide Hieron. Bardum. Tract. Medico Polit. et Kircher. Magiae Aegypt. Tom. 2. laudatos Macro in Hierolex.

ENSEMES nomen loci. Ios. c. 18. v. 17. i. e. fons sive oculus Solis. In tribu Beniamin.

ENSIFERI Ordo milit. Livoniae. Ferunt enim Engilbertum, et Theodorum de Tyssench, assumptis in consortium quibusdam e Germania mercatoribus opulentis, ut infidelibus in Livonia sese opponerent, primitus coiisse, atque apud Albertum Bremensem, Ord. Cistert Ep. tum Rigensem, sollenni voto sese ad id muneris obstrinxisse: Primus illorum M. Magister Vinno dictus est: confirmatus mox ordo ab Innocentio III. et Teutonico iunctus est, A. C. 1237. cum per se hostibus imparem se esse sentiret. Cum vero Albertus Magnus Mag. Ordinis Teuton. seu Crucigerorum, Evangelicam doctrinam amplexus esset. A. C. 1525. Ensiferi rursus segregem habere societatem coeperunt [orig: coepêrunt], electo in M. Magistrum Gualtero Plettembergio, cui Gulielmus Furstenbergius successit A. C. 1535. qui a Moscis postea, Livoniam vastantibus, captus est. Desiit sub Gothardo Ketlero, qui similiter nomine Evangelio dato, in praesentia Principis Nicolai Radzivilii, Palatini Vilnensis, et Commissarii Sigismundi Augusti Poloniae Regis sollenniter ordini renuntiavit: tum huic iura et privilegia Ordinis, cum urbe Ripa, Gothardo vero Ducatus Curlandiae et Semigalliae, sub fide Regum Poloniae, cessit. Insignia erant, toga candida, et trabea nigra, in qua ad sinistrum humerum ensis ruber nigro inductus: in pectore vero duo gladii similes decussatim commissi erant, deorsum versus cuspides tenentes. Hinc illi Fratres Ensiferi dicti sunt. Cromer. Michov. et Neugeb. Hist. Polon. Alexander Guaguinus descr. magn. Sarm. Chytraeus Saxon. l. 20. Bzovius et Spondus. in Annal. et c.

ENSIS [1] Scythis olim pro Numine. Solin. Populis istis Deus Mars est, pro simulacris enses colunt *)akina/khn Epiphan. vocat l. 1. ubi de Sauromatis Scythis. Acinacem quoque Arnob. adv. Gentes l. 6. Ridetis temporibus priscis Persar. fluv. coluisse acinacem Scythiae nationes. Vide quoque infra Thiras. Praetorianis apud Romanos militibus latere dextro gestatus est; cum coeteri milites laevo eos accinctos haberent. Ioh. Antiochensis peri\ *)arxaiolog. et Epit. Dionis, *)epi\ fulakh=| ga\r basilikh=| taxqe/ntes2, ou)k e)n tw=| a)risterw=| me/rei, a)ll' e)n tw=| deciw=| ta\ ci/fh diacw/nnusqe, Custodiae enim Imperatoriae destinati, non sinistro, sed dextero latere, enses accingitis. Nempe vetustissimis temporibus, miles Romanus dextro latere cinctum ensem gerebat, ut Polyb. scribit, a(/ma de tw=| qurew=| ma/xairan, tau/thn de\ peri\ to\n deci/on fe/rein mhro\n. Postea, ut videtur, et sub Impp. soli Praetoriani milites ita cincti, reliqui vero sinistro enses habuere [orig: habuêre]. Unde est, quod in columna Traiani et Antonini, milites visuntur ad dextrum femur gladio cincti; quos praetorianos esse inde colligere est. Salmas. ad Spartian. in Severo Imp. Vide et infra Statua, ubi et de Persis, Graecis, Gothis, Fuisse et Ensium quibusdam celebrioribus nomina sua propria, diximus supra in voce Curtana, item Durissunus: Adde ex Iustino pugionem, quo Philippus Macedo occisus, Myrtales nomine insignem etc. Posterioriaevo celebris inprimis fuit Georgii Castriotae, Epiri Despotae, quem Scanderbegum vocant, ensis, in Urbini Ducis armamentorio adservatus, eius ponderis, ut a vito aliquo uno vix tellure sublevari possit, de quo vide Barth. Animadversion. ad Stat Thebaid. l. 10. v. 252. ubi vett. Heroum enses mega/lous2 te stibarou/s2 te Homer, graves Poetis Latinis passim, appellari notat: ut infra in voce Lancea, ubi de Ense Caroli Mag. inter munera ab Hugone Rege Francorum ad Adelstanum Regem Angl. missa. Tam nobile autem belli instrumentum Ensis est, ut modo militiae signum, modo ordines et officia militaria, ea [orig: eâ] voce indigitari deprehendamus. Papin. Stat. l. 5. Sylv. 1. v. 94.

Vide quoque infra in voce Gladius, item ubi de Exercitio armorum, etiam voce Sacramentum, ubi enses iuraturos vibrasse videbimus, et mox elatis in altum manibus alacritatem suam fuisse testatos olim milites Romanorum: et Xiphias, ubi de paro et pisce, it. saltationis apud Vett. genere, quibus a Graeco ci/fos2, i. e. ensis, nomen datum.

ENSIS [2] Ordo eq. in Cypro, a Guidone Lusiniano, qui a Richardo I. Angliae Rege insulam emerat, A. C. 192. institutus. Cuius insigne, Ensis argenteus, cum lemmate, Securitas regni. Primum equitem creavit Almericum fratrem, et 300 regni Barones, A. C. 1195. Steph. Lusin. hist. Cypr. Favinus Theat. hon. et eq. Morerius. Vide S. Iacobum de Ense.

ENSISHEMUM urbs Alsatiae, ad Hellelum fluv. Vix 2. leuc. a Neoburgo in Occ. 2. a Mulhusio in Bor, 3. a Brisiaco in Austr. sub Gallis, pace Monaster. Olim capur Landgraviatus Alstiae sup. ubi camera et sedes iuridica Brisigaviae et Suntgaviae.

ENTELLA urbs Siciliae, quam Campani genere habitabant, socii Carthaginensibus, Steph. Sil. Italic. Bell. Punic. l. 14. v. 205. et seq.

--- - Largoque virens Entella Lyaeo.
Entella Hectoreo dilectum nomen Acestae.

Vide Cluver. Antiq. Sic. l. 2. c. 12. Populi Entellini. Plin. l. 3. c. 9. Item Entella Liguriae fluv. Ptol. Lavagna Leandro. Oritur ex Apennino, vix 10. mill. a Genua; recipitque amnem Cranveglia, dein in mare Mediterr. cadit inter Clavaram et Lavaniam, in ora Or, Genuensi. Et nunc persaepe Entella dicitur. Baudr.

ENTHECA Graece *)enqh/kh, apud Augustin. Serm. de divers. 49. c. 4. Enthecam nobis habere non licet, non enim est Episcopi servare aurem etc. reconditorium est, et hinc pecunia reposita ad quosvis usus, thesaurus, Apud Iurecoss. *)enqh/khn, fundum seu

fundi instructum significare observat Salmas. l. de Modo Usurar. p. 24. et 25. Vide Car. du Fresne Glossar.

ENTHEI Gentilium Vates. Firmicus. Astronom. l. 8. c. 20. Vates faciet. Entheos, qui in templis consueverint vaticinari. Et c. 26. Entheos sacerdotes faciet, dantes vera responsa quaerentibus. Item l. 6. c. 3. Entheos faciet, templorum obsequiis depuatos, qui latenti divinitatis instinctu mutato mentis ordine et instantis veligionis potestate possessi, petentibus hominibus futura praedicant. Ex Graeco *)/enqeoi q. a Deo insessi Apud Minucium Caecilius reddit, pleni et mixti Deo vates. Virg. Aen. l. 6. Afflati Numine propiore Dei et c. Unde enqusia/cein, Numine corripi, quod lauro comesta [orig: comestâ] fieri credebant aliisque modis. Sic progressos ad hiatum, in quo postea Delphici templi penetralia collcata olim homines mente statim alienari ac enqusi/acein Saitos legimus, spiritu qui exinde ascendebat, hausto. Postea cum permulti in illo furore praecipites in voraginem ferrentur, vaticinandi munus Virgini datum, quae ut eo perfungi tute posset, machina exstructa super qua sine periculo exsultaret et oracula redderet, quae Tripodis, propter tres quas habebat bases nomen obtinuit. Huic feminibus diductis insidebat Pythia postquam ex sacro fonte bibisset laurumque manducasset, perque interfeminium se insinuantem spiritum accipiebat, et eo tum, plena vaticinabatur, vel potius deliria effutiebat. Scholiastes Aristoph. *)epikauhme/nh tw=| tri/podi, kai\ diairou=sa ta\ o)ke/lh, ponhro\n ka/twqen pneu=ma dia\ tw=n geunhtikw=n e)de/xeto mori/en kai\ ta\s2 tri/xas2 lu/ousa, kai\ a)fro\n e)n tou= sto/matos2 pe/mpousa, kai\ mai/nousa, ta\s2 mantei/as2, kai\ ma=llon matias2 e)fqe/ggeto ut alia omittam. Nempe Prophetam veri Dei raptus hoc modo in Hypothetis suis imitari utrumque et exprimere conatus est Satanas, ut infra dicemus in Insania.

ENTHRONISTICUM in Ecclesia Rom. dicebatur olim pensio, quam non Clerici modo, sed et Epp. beneficiorum ac Episcopatuum possessionem adituri, solvere tenebantur, ex Graeco enqro nistiko\n, ab enqroni/cein, Macer. in voce Xenium. Vide quoque supra Cathedra infra insinuativum et Inthronisticum, item in voce Mutationes. Sic Inthronisticae, Graece *)enqronistikai\, dictae sunt Literae, quae Synodicae alias, quibus Epp. praesertim magnarum Sedium, cum in sede Episcopali collocarentur, de onere sibi imposito, et fide, quam confiterentur, alios Episcopos certiores faciebant. Quae, si orthodoxam confessionem continerent, literis a)ntisunodikai=s2 seu a)moibai/ais2 excipiebantur: sin doctrinam exhiberent, a vera fide alienam, reiciebantur, ab Epp. Catholicis, et ab iis tantum recipiebantur, qui eiusdem erant sententiae. Cuiusmodi literas Severus Patr. Antiochenus ad omnes Patriarchas misit, quae Alexandriae quidem receptae, a reliquis reiectae sunt, quod in eis Severus anathema diceret Synodo Chalcedonensi etc. Vide Evagr. l. 4. c. 4. et Nicephor. l. 17. c. 2. plura vero hanc in rem, apud Ioh. Forbes. Instruct. Hist. Theol. l. 3. c. 16. §. 4. et Suicer. Thesauro Eccl.

ENTHUSIASTAE nomen Massalianorum haereticorum, quibus Daemon mirum in modum illusit, quod illi pro divino raptu accipientes, ad saltandum prosilierunt [orig: prosiliêrunt], Diabolo rati se insultare. Epiph. haer. 8. Augustin, haer. 57. Baron. A. C. 361.

ENTOLER Hebr. [gap: Hebrew] , in Gemara Hierosolym. Pontificis Max. apud Hebraeos, procurator est seu mandatarius, ex Graeco *)entoleu\s2, quae vox hoc sensu occurrit, in Basilic. Tom. I. l. 8. tit. 2. §. 55. alibique passim. Unde *)entolh\ seu *)eto/lina, pro mandato, etiam Latinis usurpatum. Luithprand. Legat. ad Nicephorum Phocam, *)entolh\n (alii legunt *)entolina ) i. e. praeceptum conscripsit (Otto Magnus) quod et sigillo signavit suo, ne secus facerem; Scis, domine mi Auguste, qua [orig: quâ] id fiducia [orig: fiduciâ] dixerim. *)entolh\n Iudaeus autem, sicut et Syri et Arabes aliique Orientis populi, voces non paucas aliunde in linguas suas admisisse, notum. Vide de hac voce plura, ut et de *)entole/ws2 huiusmodi iuramento in animam Domini procuratorio, Ioh. Selden. de Synedriis l. 2. c. 10. §. 7. et 8.

ENTYCHITAE Sectatores quidam Simonis Magi, detestanda sacrificia offerentes, etc. Vide Epiph. haer. 21.

ENTYPA Simulacra Graece e)/ntupa, quae intus depressa sunt et incisa, sicut contra e)/ktupa, quae prominent exstantque: quorum haec ad Sculpturam, illa ad Scalpturam pertinent. Scalpturae enim proprie Entypae sunt, quae impressas et refugientes in cavo praeferunt figuras.Unde entu/pwma de gemmis signatoriis, dixit Clemens, quae cavatae sunt. Vide hic passim, et plura hanc in rem, apud Salmas. ad Solin. p. 1100.

ENULUS a Delphino servatus. Vide Historiam apud Plutarch. Circa finem libelli, utra animalia plus sapiant, et in convivio 7. Sapientum.

ENYALIUS [1] Bellonae fil. *)enuou=s2 u(io\s2, Martis quoque est epitheton ac interdum pro bello ponitur. Nic. Lloyd.

ENYALIUS [2] Jovis, mentio apud Ioseph. ex Histiaeo Milesio antiquissimo rerum Phoeniciarum Scriptore, qui de campo Senaar, ubi Babylon condita, sic scribit: *tw=n eue\ i(ere/wn tou\s2 diaswqe/ntas2, ta\ tou= *)enuale/ou *dio\s2 i(erw/mata labo/ntas2, ei)s2 *senaa\r th=s2 *babulw=nos2 e)lqei=n. Qui vero ex sacerdotibus conservati essent, acceptis Iovis Enyalii sacris, venere [orig: venêre] in Senaar Babyloniae. Ubi pro *)enuali/ou Ioseph. quidem legit *)enueli/ou. Sed *)enuali/ou recte est, apud Syncellum, ex Eusebii prior Chronic. libro: prout editus est in Thesauro Tempp. Rufinus videtur, cum quid Enyalius esset, ignoraret, vocem eam praeteriisse. Saltem nec in MS. Vossii, nec in editis ullis, compatet. Sed inter Martis esse cognomina, auctor est Macrob. Sat. l. 1. c. 19. atque idem docet Eustath. ad Hom. qui non semel usurpat. Ut et alii Poetarum, et in his Bassus Antholog. l. 1. a quo Spartiani trecenti, qui fortiter pugnantes ceciderant, Epigr. a)ndrei/an, vocantur,

Quis autem ille Histiaei praefati Iuppiter fuerit Enyalius, docet Voss. ubi Belum, Nin Patrem, Assyriorum Regem in sacris Nimrodum dictum, eundem esse ac martem, demonstrat, in erudito opere de Idolol. orig. et progr. l. 1. c. 16.