CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ERTZBERGIUS [2] Henricus Theologus eruditus, et constans, qui postquam in patria sacro ministerio cum fructu functus esset, ut exteras Ecclesias inviseret, in Galliam profectus, lanienam Parisiensem A. C. 1572. aegre effugit: inde Genevam, hinc Tigurum delatus, nervosum hic [orig: hîc], de genuino sensu Verborum S. Cenae, scriptum, vernaculo semone edidit: mox Mülhusium vocatus, brevi post in flore aetatis ibi obiit.

Me Domini zelus, pietasque invicta, locavit
Post vix exacta hic bis tria lustra polo.

ERUBRIS vulgo Rover, aut Rober, Ortelio fluv. Germaniae, ad vicum cognominem, in Mosellam dextrum (sicut e regione Celbis) influens. Utriusque meminit Auson. Mosella. Edyll. x. v. 359.

Te rapidus Gelbis, te marmore clarus Erubrus,
Festinant famulis quamprimum adambere lymphis,

ERUCA apud Mart. l. XI. Epigr. 19. ubi de praedio admodum sterili, cuius epigraphe in lupum v. 10.

In quo nec cucumis iacere [orig: iacêre] rectus,
Nec serpens habitare tota possit.
Erucam male pascit hortus unam:

vermiculus est, qui olera depascitur, Belg. Ruyp, de quo vide Plin. l. 17. c. 24. sunt ex eadem causa nascentes et Erucae durum animal erodiuntque frondem aliae florem, olivarum quoque, ut in Mileto Idem herbae nomen, quam salacem nominat idem Poeta l. 10. Epigr. 48. cuius epigraphe parat convicium.

Quod amorem concitet. Unde in cena nuptiali apud Romanos, praeter coeteras epulas, bulbi, pinei, nuclei, erucae, piper, apposita leguntur. Vide I. C. Scalig. Poet. l. 3. c. 101. et de illa plura apud Plin. modo laudatum l. 19. c. 8. Eruca quoque et nasturtium vel aestate vel hieme facillime nascuntur. Eruca praecipue frigorum contemptrix.

ERUCIUS Clarus quo bis et Severo Coss. natus est Severus Imp. memoratur Spartiano in Vita huius. Pater filii cognominis, qui inter Nobiles Romanos, sine dictione causae, Severi iussu, occisos numeratur eidem Scriptori. Erutius alii habent, sed Erucius in lapp. et in Auctorum scriptis nominatur, Salmas. Notis ad loc.

ERUDITI proprie dicuntur, qui *filologi/an, i. e. historiae et rerum antiquarum cognitionem literasque humaniores, tenent, ut ex Tullio docet Casaub. ad Aug. Suet. c. 89. ubi hic Auctor *filologi/an, eruditionem variam, et Calig. c. 3. ubi eruditionem simpliciter vocat. Vide infra in voce Philologia.

ERVIGUS Gothorum Rex in Hisp. XXXIII. Recesvindigener, Graeci Ardabasti exulis fil. Bambae, veneno necato, successit per An. 7. Roderic. hist. l. 2. Mariana l. 6. Canon 8. Concil. toletani, eius eligendi causa [orig: causâ] convocati, Bambam sponte cessisse refert. Obiit A. C. 687. Successore Egica [orig: Egicâ], quem vide. Al. Eryngius dicitur. Vide Isid. Hispal. Chronico, Grot. Praes. ad Hist. Vandalo-Goth. Alios.

ERUMANDUS fluv. regionis Arachosiorum, memoratur Solin. c. 54. Arachosiam Erumando flumini impositam Semiramis condidit. Sed male cum Arachoto confunditur, altero fluv. eiusdem regionis, ad quem urbs sita. Erumandus vero, Parabesten Arachosiae urbem, aut Bartietin potius seu Bartietarum regionem alluit: qua de re vide Salmas. ad eum p. 1175.

ERXIAS scripsit historiam Colophoniam, Athen, l. 13. An idem cum Ergia Rhodio, qui de Patria sua opus condidit? Athen. l. 8. Gesner. Bibl.

ERYCINA Veneris cognomentum ab Eryce Siciliae monte, in quo colebatur. Horat. Car. l. 1. Od. 2. v. 33.

Non secus alma Venus, quamsi Paphon aequore ab alto
Idaliasque domos, Erycinaque templa subiret.

ERYMANTHUS mons Arcadiae, in quo aprum agrorum vastatorem Hercules domuit, vivumque super humeros ad Eurystheum retulit, quo conspecto Eurystheus in aereo vase se abscondit. Stat. Theb. l. 4. v. 298.

Hinc Errmanthius. Cic. in Ver. Aiebant in labores Herculis non minus hunc humanissimum Verrem, quam illum aprum Erymanthum referri oportere. Inde pestis Erymanthia, Sil. Italic. l. 3. Bell. Punic. v. 38.

i. e. Aper quem Hercules interemit. Hinc etiam Erymanthis Patronymicum, pro Arcadia. Ovid. Met. l. 2. v. 499.

Etiam Callisto Lycaonis filia quae versa fuit in ursam, dicebatur Erymanthis. Ovid. Trist. l. 1. Eleg. 3. v. 103.

Est et fluv. hoc nomine in Alpheum defluens. Plin. l. 4. c. 6. Item urbs Arcadiae Pausan. de fluv. Callim. Hymn. 1.

Cuius fontes Pausan. in Lampea monte ponit, qui sacer Panos esse dicitur. Nic. Lloyd.

ERYMNAE urbs Lyciae, Tralles postea dicta. Steph. Thessaliae item opp. Strab. l 9. p. 443. Et Magnesiae. Plin. l. 4. c. 9.

ERYSICE urbs Acarnaniae, quae postea Oeneadae nominata est, Aliqui totam Oenadarum regionem Erysicen nominarunt ab Eryce Acheloi filia. Steph.

ERYTHEA vel ERYTHIA Ins. inter Gades et Hispaniam, quam sic describit Plin. l. 4. c. 22. Ab eo latere que Hispaniam spectat (Gadis ins.) passibus fere centum, altera ins. est longa 3. mill. passm. lata in qua prius opp. Gadium fuit. Vocatur ab Ephoro et Philistide Erythia, a Timaeo, et Sileno Aphrodisias, ab indigenis Iunonis. Erythia dicta est, quoniam Tyrii ab origine eorum orti ab Erythraeo mari ferebantur. Acute ut solet, corrigit Salmas. Tyrii aborigines earum, i. e. conditores Gadium, et Erythyae. Aborigines enim Halicarnasseus exponit gena/rxas2 h)\ prwtogo/nous2. Phoenicia igitur fuit ins. non Punica, quae conditores habuit e Tyro, non e Carthagine, ut perperam Avien.

--- - Hinc Erythia est insula
diffusa glebam, et iuris olim Punici;
Habuere [orig: Habuêre] primo quippe eam Carthaginis
Prisci coloni. --- -

De eadem Steph. in *)afrwdisia\s2, quod nomen est, ad multa loca ambiguum: *tri/th, nh=sos2 h( pro/teron *)erusqei/an metacu i)bhri/as2, kai\ *gadei/rwn. Et Strabo, *)eruqei/an de\ ta\ *ga/deira e)/oike le/gein o( *fereku/dhs2, etc. *)alloi de\ th\n parabeblhuni/hn tau/thn th= po/lei nh=son, porsqmw=, stadiai/w| dieirgouni/hn. h. c. Videtur Gadibus Erythiae nomen tribuisse Pherecydes: Alii autem hoc nomine intelligunt insulam urbi adsitam, unius stadii freto divisam. Ex quo facile colligitur, quis Erythiae fuerit situs, quae hodie nusquam comparet. Fuit nempe media inter Gades, et continentem, urbi, quae ad Occas. erat insulae, ita vicina, ut fretum interiectum unius solum esset stadii, ut refert Strab. vel centum passuum, ut Plin. Haec est illa Erythia apud Poetas tam celebris, in qua regnasse volunt tricorporum illum Geryonem cuius boves Hercules abegerit. Fabulae princeps in Theogonia Hesiod. Poeta omnium qui exstant, uno Homero excepto, onge vetustissimus: *trike/falon inquit *ghruonh=a tricipitem Geryonem exarmavit Hercules

--- - *perir)ru/tw| ei)n *erusqei/h|
*(/hmati tw=|, o)te/ per bou=s2 h)/lasen eu)rumetw/pous2
*ti/runsq' ei)s2 i(erh\n, diabas2 po/ron *q)keandi=o.

*)/htoi me\n nai/ousi bootro/fon a)mf' *)eru/qeian,
*)/atlantos2 peri\ xeu=ma sqeoude/es2 *ai)sqioph=es2
*makrobi/wn ij(h=es2 a)mu/mones2, oi(/ posq' i(/konto
*thruoi/os2 meta\ po/tmon a)lh/noros2.

Et in Poetarum gratiam, Erythiae boves fingit Marcianus Aegyptiis et Epiroticis non cedere. Verba sic habent ex magni Salmas. emendatione,

*ett' e)xome/nh e)sti\ nh=sos2 h( kaloume/nh
*)eru/sqeia, mege/qei me\n braxei=a pantelw=s2,
*bow=n a)ge/las2 e)/xousa kai\ boskhma/twn,
*prosemferei=s2 tau/rois2 te toi=s2 *ai)gupti/ois2,
*kai\ toi=s2 kata th\n *)/hpeiron e)/ti *qhprwti/ois2.

Amphitryoniades qua [orig: quâ] tempestate iuvencos
Egerat a stabulis, o [orig: ô] Erythea, tuis.

Ecce boves illus Erytheidas applicat heros,
Emensus longi claviger orbis iter.

Et Eurip. in Herc. Fur. vocat Geryonem to\n trisw/maton both=r' *)erusqei/as2. Tamen in Iberia non regnavit Geryon, nec circa Gades, sed Ambracia in Epiro. Ita pronuntiat Arrianus post Hecataeum Historicum antiquissimum l. 2. *)anaba/s2. Geryonem, ait, adversus quem Hercules Argivus ab Eurystheo missus est, ut boves Geryonis abigeret, et Mycenas duceret, ou)di\n ti\ prosh/kein th=| gh=| tw=n i)bhrw=n *(ekatai=os2 o( logopoio\s2 le/gei. Nihil ad Iberorum regionempertinere dicit Hecataeus historicus, neque insulam ullam Erythiam in Oceano sitam missum fuisse: Sedcontinentis, quae circa Ambraciam, et Amphilochum est, regem fuisse Geryanem, et ex illa continente Herculem boves abegisse. Quod ipsum habet Eust. in Dionys. Atque eodem pertinet, quod in Epiro boves praegrandes *larinoi\ Larini credebantur ex illorum esse genere, quos abegerat Hercules, et nomen habere a bubulco Larino Herculis abigeo. Haec partim ex Athen. l. 9. partim ex Aristoph. Schol. in Aves, partim ex Suida, qui veterem scriptorem citat Lycum Rheginum, Lycophronis parentem. Et ex Herod. colligere est Graecorum neminem

navigasse Tartessum ante Colaeum Samium, qui vi ventorum ingruentium invitus eo abreptus est, illo ipso anno, quo Cyrenas condidit Battus, i. e. Annis circiter 600. post Herculis apotheosin. Praeterea in Erythia gramen erat siccius, quam ut bobus saginandis esset. Itaque nullos boves in ea memorat Strab. Sed oves solum quae mirum in modum pinguescebant: *tw=n nemome/nwn (inquit) au)tosqi proba/twn to\ ga/la o)ro\n ou) poiei=, tur opoiou=si te pollw=| u(/dati mi/cantes2 dia th\n pio/thta. *)en tria/konta/ te h(me/rais2 pni/getai to\ zw=on, ei) mh/ tis2 a)poska/cei ti tou= ai(/matos: chra\ de/ e)stin hn(\ ne/montai bota/nhn, a)lla\ piai/nei sfo/dra: Ibi pascentium outum lac sero caret, nec nisi aqua [orig: aquâ] multa [orig: multâ] infusa in caseum cogunt, propter pinguedinem, ac trigesimo die pecus suffocatur, nisi aliquid mittatur sanguinis: nam quo pascuntur gramine, licet sicco, valde pingue scunt. Haec Strab. l. 3. p. 148. de ovibus in Erythia, dicturus etiam de bobus illis praepinguibus, si qui fuissent, maxime, cum ad Poetarum illustrationem hoc pertineat, in qua ubique multus est. Proinde Mela in Baetica natus, non putavit prope Gades esse Geryonis Erythiam, sed contra Lusitaniam, in qua eadem sententia etiam alios fuisse ex Plin. l. 4. c. 22. et Solin. constat. Ac mihi persuasissimum est (inquit Bochart.) Hispaniam, et Gades Graeco Herculi ne fama [orig: famâ] quidem fuisse notas, et poetas ideo suum Herculem in Oceanum deduxisse, ne Phoenicio Hercule videretur inferior, quem ex longinquis itineribus non vulgarem sibi gloriam comparasse noverant. Nomen eius quod attinet, ab ovium frequentia Phoenices videntur Erythiam appellasse [gap: Hebrew word(s)] astaroth, i. e. ovium, deinde etiam [gap: Hebrew word(s)] astoreth, vel [gap: Hebrew word(s)] astarta propter allusionem, tamquam ab Astarte Dea; quod ab iis redditum *)afrodisia\s2, seu Veneria, ab aliis *)/hras2 nh=sos2 Iunonis ins. Quia Astarte modo pro Iunone sumitur. Et Graecorum antiquissimi, cum quid essent Astaroth, vel Astoreth, plane nescirent, videntur divulsis vocibus inde fecisse a)/stu *(eru/qhs2, quasi sic diceretur opp. in ins. *)eru/qh|. Nam *)eru/qhn pro *)eruqei/a| occurrere docet Steph. quod dici putat kata\ sunaloifh/n. Ut Calliope, Penelope pro *kallio/peia, et *phnelo/peia. Nic. Lloyd. Vide Voss. ad melam p. 250. nec non de Orig. et progressu Idolol. l. 1. c. 34. l. 3. c. 8. et Salmas. ad Solin. p. 283. et seqq.

ERYTHINI urbs Paphlagoniae. Steph. Quae ex Homeri sententia iuxta Cromnam, et Gobialum a Strab. l. 12. p. 545. statuitur. Idem: Erythinos eos dici putant, qui nunc Erythui, a colore dicti.

ERYTHRA urbs Ionum, quae et Cnopupolis, alia Libyae, tertia Locridis, quarta Boeotiae, quinta Cypri, quae et Paphos Steph.

ERYTHRAE civitas Asiae, non longe a Chio, ex qua Sibylla fuit, quam a patria [orig: patriâ] Erythraeam vocant. De qua vide Euseb. l. 5. Lactant. Div. Inst. l. 1. c. 6. et de Ira Dei, c. 22. August. de Civ. D. l. 18. c. 23. Casaub. Exercit. in Baron. ut et Serv. in illud Aen. l. 6. v. 36.

It. Ioniae opp. maritimum. Ptol. Apollod. patria. Prioris urbis memoriam servat nummus, in cuius altera parte capur turritum, cum Inscr. *e*p*g*q*p*a*i in altera prora navis expressa, cum lemmare, *e*p*g*q*p*a*i*q*n; memoratus Iac. Spon. Itin. Part. 3. p. 189. De Erythrae Regis Sepulchro, vide infra aliquid in voce Oaracta.

ERYTHRAEUM Mare pars Oceani, Arabiam a Merid. alluens, ad Occ. Arabico, ad Ort. Persico sinu terminata. Ratio nominis varie traditur a scriptoribus. Proxime tamen ad veritatem videntur accessisse, qui ab Erythra Rege Persei, et Andromedes fil. in illo merso, dictum putant, cui etiam opinioni subscribit Arrianus Gestorum Alexandri, l. 8. Reliquas opiniones lector poterit videre apud Strab. l. 16. p. 779. Plin. l. 6. c. 23. Agatarchidem apud Phot. n. 250. Sanson. Geogr. A Latinis autem per errorem videtur appellatum Mare rubrum. Nam cum audirent, a Graecis Erythraeum vocari, existimantes a rubedine aquarum ita dictum, ipsi quoque mare rubrum appellarunt [orig: appellârunt]. Vide Eust. in Dionys. Agatarchidem, Fullerum in Miscellaneis, ac praesertim Mart. Lipenium de Navig. Salomon. c. 4. sect. 1. Baudr. hoc. mare, al. Arabicus sinus, Asiam ab Africa separat, et extenditur inter Arabiam ad Ort. et Troglodyticam ac Aegyptum ad Occ. mare Rosso Ital. Mer de la Mecque, et Rouge Gall. Bahar Corzum, Arab. Aliis est pars Oceani, inter oram Carmaniae, et Aromata prom. inter sin. Persicum, et Arabic. Nunc Oceanus Arabicus. Vide quoque P. de la Valle. Itin. Item Erythraeum, Cretae prom. Ptol. Cabo Rosso Pineto.

ERYTHRAS fil. Persei, ac Andromedes, qui in confinio Rubri maris regnum habuit, unde mare Erythraeum.

ERYTHRON Cyrenaicorum locus in Pentapoleos regione Africae, Ptol. Furcelli, teste Marmolio.

ERYX [1] Butae et Veneris fil. qui cum viribus plurimum plleret, hospites ad caestuum certamen solebat provocare: qua [orig: quâ] ratione cum non paucos trucidasset ab Hercule ex Hispania redeunte superatus occubuit: atque in monte, quo Veneri matri templum condiderat, sepultus est. Virg. Aen. l. 5. v. 402.

--- - Quibus acer Eryx in praelia suetus
Feere mannum, duroque intendere Brachia terge.

ERYX [2] Indus quidam, qui procedente Alexandro Embolima, angustias itineris viginti milibus armatorum obsedit, quem

Indi, sive odio, sive gratiam victoris inituri, fugientem adorti interemerunt [orig: interemêrunt], caputque eius atque arma ad Alexandrum detulerunt [orig: detulêrunt]. Curt. l. 8. c. 11. et 12.

ERYX [3] mons Siciliae, in ora Bor. et Occ. apud Drepanum ubem, ab ea 2. mill. p. distans introrsum. Ovid. Fast. l. 4. v. 476.

Erat autem mons altissimus et solo Aetna [orig: Aetnâ] minor. Polyb. l. 1. *mege/sqei de\ para\ polu\ diafe/rei tw=n kata th\n *sikeli/an o)rw=n, plh\n th=s2 *ai)/tnhs2. Solin. Eminet Sicilia montibus Aetna [orig: Aetnâ], et Eryce. Diod. l. 4. ascensum ad Erycem tradit esse triginta stadiorum. *th=s2 a)naba/sews2 ou)/shs2 stadi/wn. Inde Virg. Aen. l. 5. v. 35.

In summo vertice huius montis templum fuit Veneris Erycinae Polyb. l. 1. *tou/tou de\ e)p' au)th=s2 th=s2 kormfh=s2, ou)/shs2 e)pipe/dou, kei=tai to\ th=s2 *)afrodi/ths2 th=s2 *)eruki/nhs2 i(eron, o(/per o(mologoume/nws2 e)pifane/stato/n e)sti tw=| te plou/tw| kai\ th=| loiph=| prostasi/a| tw=n kata th\n *sikeli/an o)rw=n. Mela, Montium (Siciliae) Eryx maxime memoratur, ob delubrum Veneris ab Aenea conditum. Virg. Aen. l. 5. v. 759.

Hanc impense coluisse Poenos testatur Diod. l. 4. *karxhdo/nioi me/rous2 th=s2 *sikeli/as2 kurieu/santes2, ou) die/lipon timw=ntes2 th\n sqeo\n diafero/ntws2. Nempe Venus est Phoenicum Astarte, cuius cultum ab illis Graeci edidicerant. Notum enim est ex Pausan. nullum in Graecia fuisse Veneris templum antiquius templo Cythereae Veneris, quod in Cytheris Phoenices condiderant; proinde etiam aedes Erycinae Veneris videtur eosdem habuisse conditores, quicquid Graeci de Aenea ac Troianis garriant, aut vero a Daedalo, quem ferunt saxum Erycis antea confragosum complanasse, muro per praecipitia ducto, ut latior esset area. Vide Diod. l. 4. et Pomp. Sabin. in Aen. l. 5. Sed et in Erycis vertice fuit urbs eiusdem cum monte nominis, de qua Polyb. ubi supra: *(hde\ po/lis2 u(p' a)msh\n th\n korufh\n te/taktai, pa/nu makra\n e)/xousa, kai\ prosa/nth pantaxo/sqen th\n a)na/basin. Fuit etiam Eryces fluv. nascens ex Eryce monte et urbe de qua Gallias apud Macrob. l. 5. c. 18. *(h de\ *)eru/kh th=s2 me\n *gelw/as2 o(/son e)nnenh/koita sta/dia die/sthken. *)epieikw=s2 de\ xe/r)ros2 e)sti\n to/ te o)/ros2 kai\ to\ palaio\n gegenhme/nh po/lis2, u(f' h(= kai\ tou\s2, *de/llous2 kaloume/nous2 ei)=nai sumbe/bhke: Eryce a Gelensium finibus 90. circiter stadia distat. Valde autem deserta atque inculta sunt, cum mons, tum quod in eo quondam fuit Siculorum oppidum, sub quo et Delli siti sunt. Mons hodie vocatur Catalfano, ubi (inquit Facellus) ingentis urbis vetustae, dirutae, ac magnae quoque arcis mirae spectantur ex quadratis lapidibus ruinae. Hae sunt ruinae oppidi Eryces, cui, si Steph. credimus in voce *)akra/gas2, nomen dedit amnis Eryces. Sed uttique nomen a monte, qui Punice dictus est [gap: Hebrew word(s)] Harucas vel [gap: Hebrew word(s)] hareces, et Graece *)eru/khs2 vel *)/eruc, ut mons prior prope Drepanum: Hic enim, de quo iam agimus, non longe aberat a Palicis Nic. Lloyd. Opp. Eryces nunc vicus vallis Mazarae, Trapano del monte dictus, ob incolas, Drepanum translatos, a quo vix 3. mill. distat in Ort. Mons autem, cui insidet, monte di S. Giuliano Baudr.

ERYXIAS XX. Atheniensium princeps, a Medonte numerando, tw=n *dekaetw=n VII. regnavit Annis 10. Olymp. 13. qua [orig: quâ] vixisse Homerum nonnulli contendunt, Nic. Lloyd. sed de aetate Homeri iam vidimus, ubi de Diogneto Archonte. Post Eryxiam, Decennalium Archontum postremum, Annui Archontes constituti sunt, cessantibus Regibus, teste Euseb. Chron. n. 1333. Successit ergo Anno Attico 899. Creon, quem vide.

ERYXIS Philoxeni fil. qui, ut deformis, et incommodus, materiam Comoedis risus praebuit. vide Aristoph. Ran. Act. 4. Sc. 1.

ERYXO mater pueri Batti, quae tyrannum Laarchum nuptias suas ambientem, noctu ad colloquium vocatum, per fratrem Polyarchum obtruncavit.

ERZERUM urbs et regio Asiae, sub Turca. An Caesarea Cappadociae? Vide ibi.

ESACUS Priami fil. qui quod causa fuisset necis Hesperiae nymphae, quam deperibat, sese aquis obruit. Lege Aesacus.

ESAJANI in Aegypto dicti sunt Acephalorum quidam, a quodam Esaia diacono, qui e Palaestina missus Alexandriam, ut eorum Ep. esset; sed non receptus ab omnibus est. Liberatus Breviar. c. 18.

ESAIAS i. e. salus Domini, primus ex IV. Prophetis maioribus vide Isaias. In Esaiam, vel partes, prodierunt [orig: prodiêrunt]: Adriani Fragmenta, Graec. Alvarez Comm 2. tom. Quart. Rom. A. C. 1619. et Expositio fol. Lugduni A. C. 1623. de Ancones Elucidatio. 2. tom. fol. Ibidem. A. C. 1642. Arcularius, Octav. de Aquino Augustinus. Basilii Expositio in c. 16. pr. Beda Bohlii. Commentat. Rabbinicae, Quart.

Borrhar in Esai. et Apoc. fol. A. C. 1562. Basileae Brentius. Bullingeri Homiliae, fol. Tiguri A. C. 1575. Calvinus Carpenteius. a Castro. Chesche R. Schelomo, Hebr. Chytraei Comm. Clopenburgi Enarratio in c. 53. Octav. Cyrilli Explanatio. Draconites. Durantius, in d. 53. Gall. l'Empereur Paraphrasis in Com. Abarbanelis. Octav. Lugduni Bat. A. C. 1631. Eusebius. forerius. Forsterus. Quart. Genebrardus. Gesneri Praelectiones in c. 14. pr. et 53. Witeb. A. C. 1609. Graminaeus. Gualterus. de Hasselio. Haymo. Heilbrunneri Vaticinia. Quart. Lavingae A. C. 1584. Hesychius. Heshusius. Hieronymus. Hyperius Iansenii, Comm. in c. 12. et 38. fol. Lugduni A. C. 1577. Iansonius. Ioachimus. Don Isaac Aberbenel. Kirchneri Enarratio in c. 53. Octav. Miilhus. A. C. 1579. de Lapide. Lauretus. Lucas. Lutherus. Maldonatus. Malvenda. Marlorati Expositio Eccl. Genevae A. C. 1620. Maucorsius. R. Meir Armaah. Melanchthonis in c. 4. pr. Argumenta. Mentzeri Meditatio. 8. Franc. A. C. 1607. Mollerus. Montanus. R. Mosche Alschich. Munsteri Editio Hebr. Musculi Comment. fol. A. C. 1570. Oecolampadii Comment. A. C. 1525, ab Oleastro. Origenis Homiliae. Osiander. Osorius Paez. de Palatio. Pappi Enarratio, fol. Francof. A. C. 1593. Parez. Paulutius. Pelargus. Pintus. Pitisci Contiones, Quart. A. C. 1619. Francof. Procopius. de Quiros. Rennecherus. Sanctius. Sasboldus. Schilteri Enarratio c. 53. Lips. A. C. 1595. Schnepfius. Scultetus in Esai. Quart. Franc. A. C. 1619. Schwan. Strackius. Streiccherus. Strigelius. Thaddaeus, Titelmannus. Thossarius fol. Basileae, 1558. Weirtibier in c. 53. Quart. Franc. A. C. 1607. Wigandi Annotationes. Oct. Erphord. A. C. 1581. Ursinus in c. 21. pr. Zuinglii Explicatio, etc. Vide Crowaei Elenchum.

ESAR Aegyptiorum opp. in Aethiopia, quod Bion Sapin vocat. Plin. l. 6. c. 30.

ESAU [1] fil. Isaac. ex Rebecca, natus A. M. 2199. cum fratre Iacobo. Obiit A. M. 2325. Eius posteri Idumaei. Vid. Gen. c. 25. v. 25. Idem Edom dictus est. Gen. c. 36. v. 1. Lat. factus; sive perfectus. Vide Sulp. Sever. p. 42.

ESBON fil. Bale fil. Beniamini 1. Par. 7. v. 7. it. urbs Iudaeae, de qua hic infra.

ESBONITAE Arabiae Petreae gens. Plin. l. 5. c. XI. Abopp. *)esbw\n, quod Ptol. *)esbou=s2 vocat, et in Iudaea seu tertia Palaestina collocat, uti docet Salmas. ad Solin. p. 488.

ESCAE e(/skai recentioribus Graeciae Medicis, proprie appellantur fungi, arboribus innascentes. quod hi olim pro fomitibus essent, et escae dicerentur. Serv. ex libro Commentariorum Clodii quarto: Fomites assulae ambustae, ligna excavata, a fungis nomine accepto. Vide infra in voce Fomes: uti de Esca illice, Salmas. ad Solin. p. 338 et de Escariis, seu Acetariis, p. 375. 1273. et 1326.

ESCAETOR Magistratus apud Anglos, cuius munus erat, res in fiscum Principis quolibet iure redactas, in provinciis diligenter exquirere, et colligere: quemadmodum olim Caesariani, bona ad Principem devoluta, velut vacantia, occupabant, leg. 2. Cod. Theod. de bonis vac. A voce Escaeta, qua ut plurimum appellantur bona, praedia, immobilia vel mobilia quaevis, quae ex delicto, et forisfactura vassalli vel alio quolibet casu devolvuntur in Fiscum Domini feudi. Istiusmodi officialem in unoquoque Angliae Comitatu, qui a Magno Thesaurario annuatim constitutus, fisco militaverit, et piscatus sit, exacto vero ministerii sui anno ad idem exsequendum non fuerit receptus, habuisse Magnates aliquot, refert Spelmann. ex Statutis Henrici VIII. c. 8. apud Car. du Fresne Glossar. Ei Feudatarium adiungi consuevisse dicemus infra in Feudum.

ESCALONA nomen Ducalis in Hispania Familiae, ex Gironis, et Pachecis oriundae, de quibus infra. Ioh. enim Pachecus, March. de Villena, et D. de Escalona, cum duos haberet filios, primogenitus Pacheci servavit nomen, et Duces de Escalona prosevit; alter fil. Petrus, a matre Portocarreri accepit nomen, et ex se Marchiones Villae Novae dedit. Itaque Ioh. Ferdinando Pacheco D. de Escalona, et Maria [orig: Mariâ] Portocartera [orig: Portocarterâ] genitus Didacus I. Pachecus obiit A. C. 1559 pater ex Iohann Henricia Didaci II. qui ex Luisa de Cabrera et Bobadilla, genuit Franciscum Pachecum de Cabrera et Bobadilla, Ducem de Escalona, defunctum A. C. 1574. quo, et Iohanna [orig: Iohannâ] Toletana [orig: Toletanâ] quae obiit A. C. 1595. natus Ioh. Fernandez, defunctus A. C. 1615. ex Seraphina Bragantina reliquit Philippum Ioh. Balthasarum D. de Escalona Com. de S. Stephano, et Xiqvena (cui uxor obtigit Catharina de Zuniga de Peneranda) Didacum Lopezium (maritum Luisae Bernardae March. de Moya, ) Franciscum et Catharinam, cum Iohanna. Vode Phil. Iac. Spener. Theatr. Nobilit. Europ. Part. 1. p. 40.

ESCAPIUM Anglis Escaping, ex Gallico eschapper, evasio fugaque est; et usurpatur apud Anglos, de reo aliquo detento, et in carcerem misso, qui libertate donatur, antequam Iudicis sententia [orig: sententiâ], et mandato liberetur: idque vel incuria [orig: incuriâ], vel consensu eius, cuius sidei erat commissus, quo utroque casu hic eiusdem criminis, quo reus, damnari, et si feloniae tamquam felo, si proditionis, tamquam proditor, puniri consuevit. Reorum autem custodia non tantum Carcerarium spectabat, sed et loci incolas: adeo, ut si reus per eorum incuriam evaderet, ii Escapii poenam modo dictam incurrerent. Quam ob causam, cum reos custodiendi onus Urbium incolis non leve esset, ab eo saepe beneficio Principum leguntur exempti, uti pluribus docet Car. du Fresne, ubi supra.

ESCARIA Graece trw/cima, vide infra Oxypora: uti de escario potorioque argenteo, aliquid supra in voce ab Argento.

ESCHATOCOLLION apud Mart. l. 2. epigr. 6. v. 2. cuius Epigraphe ad severum.

Graeca vox est, et significat extremam schedam, ultimo nempe loco glutinatam; quam alibi idem Poeta dixit summam schedam, l. 4. Epigr, 91. cuius epigraphe ad librum.

Ohe iam satis est, ohe libelle,
Iam pervenimus usque ad umbilicos
Tu procedere adhuc, et ire quaeris,
Nec summa potes in scheda teneri.

Post extremam nempe schedam, nulla amplius scheda est, sed libelli integumentum, et umbilici. Ei opponitur prwte/kollon: de qua utraque voce, ut et tota Vett. Re Chartatia, vide Salmas. ad Flav. Vopisc. in Firmo.

ESCHOL frater Mamre. Gen. c. 13. v. 13. Est et vallis, et torrens terrae Chanaan in vicinia Hebronis. Lat. botrus, sive orbatio, aut ignis amnis.

ESCO-SCONGA opp. Vindeliciae, ad Lichum fluv. 24. m. p. a Campoduno; nunc in Bavar. 9. leuc. Germ. ab Augusta in Austr. totidem a Monachio in Afric.

ESCUA mel. Osca; opp. alias Hisp. Tarr. in Bastitanis, in confin. Baeticae, nunc Huesca, in regno Granat. in confin. Castellae novae, et Murciae, inter Bastim in Afric. et Carcam, seu Caravacam in Caeciam. Paucis constat incolis, ad pedes montis Orospedae.

ESCUDERIUS Scutifer, ex Gall. Escuser, sed proprie famulus, apud Monachos, Car. du Fresne in Armiger.

ESCUINA vulgo Escoven, vicus agri Parisini frequens, et arce sua [orig: suâ] nobilis. Iscuina in Gestis Fr. c. 37. ub Chlotarius min. in pago Senonico ad fluv. Aroannam, non procul a Doromello vico acie victus esse dicitur a Theodorico Burg. Rege et melodunum castrum Senonum, urbem Parisios, silvamque inde Aurelianensem fuga [orig: fugâ] petivisse: Theodorico insecuto, et post vastatam igne ferroque regionem ad Iscuinam usque cum ingenti praeda domum reverso. Vide Hadr. Vales. Not. Gall.

ESCULUS Graece ai)gi/lwy, non platu/fullos2, ut nonnulli volunt, arbor Iovi olim sacra. Virg. Georg. l. 2. v. 14.

Pars autem posito surgunt de semine, ut altae
Castaneae, nemorumque Iovi quae maxima frondet
Esculus --- -

Esculus inprimis, quae quantum vertice ad auras
Aethereas, tantum radice in Tartara tendit.
Ergo non hiemes illam, non flabra, neque imbres
Convellunt; immota manet, multosque per annos
Multa viruum [orig: virûum] volvens durando saecula vincit.

Glande sua [orig: suâ], non minus ac quercus ceterae species, primos homines pavit, nondum inventis frugibus, unde ab esca nomen accepit, iuxta nonnullos, sicut fagus, a Gr. fa/gw. Vide infra in voce Fagus. Plin. l. 16. c. 4. Samnitium bello civica (corona) iligna primo fuit; postea magis placuit ex esculo Iovi sacra. Variatumque, et cum quercu est, ac data ubique, quae fuerat, custodito tantum honore glandis. Tantiilla apud Vett. habita est. Sed et coronam Pythicam fuisse primitus ex esculo nexam, nondum reperta [orig: repertâ] lauru, docet Ovid. Met. l. 1. v. 448.

Hic iuvenum quicumque manu, pedibusve, rotave
Vicerat, Esculeae capiebat frondis honorem,
Nondum laurus erat --- -

Vide Car. Paschal. Coron. l. 6. c. 25. et l. 7. c. XI. plura vero de hac arbore, apud Plin. l. 12. c. 1. l. 16. c. 4. et 6. l. 17. c. 20. etc.

ESCURIAIE vicus Castellae nov. 7. leuc. a Madrito, ubi Philipp. II. magnificentissimum Monasterium excitavit, cum insigni Ecclesia S. Laurentii, quod hoc die A. C, 1557. Gallos ad Fanum S. Quintini ingenti praelio vicisset. Usus est opera [orig: operâ] Lud. de Fuxio, Parisiensis, Architecti peritissimi, et in eo nihil ad divitias splendoremque deest. Ibi etiam est Regum Hisp. recentiorum Mausolaeum in sumptuosa capella Pantheon dicta. Inter Orbis miracula recensetur, sed A. C. 1671. incendio mire deformatum est, cum iactura insignis Bibliothecae.

ESCUS secundus Cantii Rex pacificus, post regnum An. 24. filio Otho regnum reliquit, A. C. 512. Bedae Otrichus, cognom. Oiscus, dicitur. Unde Cantii Reges Oiscingii vocati. l. 1. Duchenius, hist. Angl. tom. 1. l. 6. c. 9.

ESDRAS et ESRAS vide ibi, nomen Sacerdotis. Esdr. c. 7. v. 6. Ioseph. Antiqq. l. 11. de quo sic D. Hieronym. in Praesat. in l. Reg. Certumque est, inquit, Esdram scribam, legisque doctorem, post captam Hierosolyman, et instaurationem templi sub Zorobabel, alias reperisse litteras, quibus nunc utimur, cum ad illud usque tempus, iidem Samaritanorum, et Hebraeorum characteres fuerint, etc. Vide Celebert. Buxtorf. Anticriticam. Totam ipse Bibliothecam a Babyloniis combustam, reparavit: Mosis totum opus ab ipso sine librorum distinctione scriptum, in quinque partitus est libros. Comest. in c. 1. Levit. Lat. adiutor, sive atrium. Vide quoque Salian. Torniel. A. M. 3556. 3569. 3610. 3640. In Esdram, exstant: Bedae Expositio Alleg. Bibliander. Brentius. Crommius. Ferus. de Lapide. Lavateri Homiliae. fol. Tiguri A. C. 1586. Lombardus. Lovisinus. Malvenda. Nezenius. Paulutius. Pembelii Explicatio. Angl. Londini A. C. 1658. Sanctii Comm. fol. Antv. A. C. 1627. Strigelius. de S. Victore. Wolfii comment. fol. Tigur. A. C. 1584. etc. Vide Crowaei El.

ESDRELON civ. et campus Palaestinae, Iudith. c. 1. v. 8. Campo di Faba, teste Bocharto. In tribu Isaschar, unde urbi nomen.