CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

EURYPHON Milesius, Hippodami, et Architecti et Legumlatoris pater. Hesychius in Onomastico, vocat Euryboonta.

EURYPON fil. Soi, nepos Proclis, Spartae Rex, una cum Echestrato; ad tantam gloriam pervenit, ut hinc familia Eurypontidarum nomen ab eo consecuta sit, qui antea Proclidae usque ad illum appellati fuerunt [orig: fuêrunt]. Paus. Laconicis. Ei successit fil. Prytanis, quem vide.

EURYPYLUS Telephi fil. bello Troiano, cui propter Cassandrae amorem intererat, exstinctus est. Item Herculis fil. regnavit in Co insula, et omnium Graecorum augur peritissimus fuit. Virg. Aen. l. 2. v. 114.

EURYSTHENES Aristodemi fil. Pater Hegesis, Herculis, at nepos, perpetuo cum fratre Procle dissensit. Qui cum gemini essent Patre Aristodemo, primo ex Heraclidis Spartanorum Rege, ubi de illo Herod. l. 6. c. 52. an ante regnum fulminis ictu (ut alii volunt) mortuo (cui saltem, in divisione Peloponnesi cum fratribus Temeno, et Ctesphonte, regnum hoc sortito obtigerat) capita fuerunt [orig: fuêrunt] geminae stirpis Regiae, ac successionis duplicis, quae annos ferme 900. duravit. C. Nep. Agesilao c. 1. Mos est enim a Maioribus Lacedaemoniis traditus, ut duos haberent semper Reges, nomine magis quam imperio, ex duabus familiis Proclis, et Eurysthenis, qui principes ex progenie Herculis Spartae Reges fuerunt [orig: suêrunt]. Harum ex altera in alterius familiae locum fieri non licebat. Itaque uterque suum retinebat ordinem. Primum ratio habebatur, qui maximus natu esset ex liberis eius, qui regnans decessisset. Sin is virilem sexum non reliquisset, tum eligebatur, qui proximus esset propinquit ate etc. Sic itaque Erystheni post annos 42. in Eurysthenidarum ordine successit Agis fil. Procli in Proclidarum, Sous. Utriusque autem fratris avunculus (qui et tutor illorum fuerat) Theras, coloniam deduxit in Ins. Callisten, quae Thera ab illo dicta. Successionis utriusque catalogum ab Hercule enumerat Paus. Lacon. Plutarch. tamen in Lysandro Apophthegm. Lacon. has familias Eyritiontidas, et Agidas vocat. Vide Ioh. Marsham. Canone Chron. Sec. XIII. et XV. nec non infra, Procles, it. hic [orig: hîc] paulo supra Eurypon.

EURYSTHEUS Stheneli fil. ex Astydamia Pelopis fil. Mycenarum, Rex V. a Perseo, qui Iunonis odio obsequens. Herculem ad difficillima quaeque pericula obeunda adegit, sperans futurum, ut ponderis magnitudine opprimeretur. Qua in re mirum in modum deceptus est. Nam ille, rebus ex sententia confectis, semper victor rediit, clariorque ex periculis et maior emersit. Virg. Georg. l. 3. v. 4.

Cruentus Eurystheus dicitur Senec. in Herc. Oetaeo. Act. v. Hesiod. in Scuto Herculis,

Res ita se habet: Eo die quo nasciturus erat Hercules, cum esset a Iove vel (ut alii) a Themide praedictum; infantem nasciturum qui ceteris mortalibus imperaret, Iuno quae partui praeest, parienti assidendo (ut ait Plin.) veneficio antevertisse dicitur, atque Eurystheum Stheneli, et Archippes, ut alii vocant, filium in lucem edidisse. Quare postea factum putatur, ut in Herculem Eurystheus imperium habuerit: tametsi Graeci, ut sollertes sunt ad confingendas Historias, Herculem Eurystheos amore captum eius iussu tot monstra confecisse dicant. Alia aliorum hac de re est opinio: aiunt enim Aten, Iunonis causa [orig: causâ], Iovi mentem perturbasse; nam in concilio Deorum iurare coegit fore, ut illo die ex suo genere nasceretur, qui finitimis imperaret, quod cum iureiurando confirmasset, Iuno in terram descendit, Argos petiit, Alcmenae partum distulit, Stheneli uxorem septem tantum mensium fetum edere coegit, Eurystheo Herculem servire iussit, cui Iuppiter, ut promiserat, Argivorum regnum dedit, Iunonem caelo expulit. Ovid. Met. l. 9. v. 204. Nic. Lloydius. Postea Eurystheus, contra Herculis filios, (quos ex Peloponneso pepulit) in Attica profecturus, Atreum (Pelopis fil.) avunculum suum, qui patrem propter Chrysippi necem fugiebat, regno praefecit. Thucyd. l. 1. quod ille, Eurystheo in pugna occiso, retinuit. Atque hac ratione contigit, tw=n perseidw=n tou\s2 pe lopi/das2 mei/zous2 katasth=nai, Perseidis Pelopidas superiores fieri, Paus. l. 2. Vide supra Atreus.

EURYTANES pop. Italiae. Steph. vel potius Aetoliae, ut emendat Casaub. ex Strab. l. 10. p. 465. *ai)twlikoi\ pro *)italikoi\.

EURYTION [1] Rex Spartanorum, qui tractum belli cum Mantinensibus pertaesus, discordiam civibus arte miecit, et sic urbe potitus est. Polyaen. l. 2.

EURYTION [2] unus Argonautarum. Ovid. Met. l. 8. v. 311. Alter Lycaonis fil. Pandari frater. Virg. Aen. l. 5. v. 495.

EURYTION [3] Pastor armenti Iberi, ab Hercule cum cane interfectus. Vide Orthus.

EURYTION [4] Heracleensis, adulterii convictus; cum de eo seditiose poenas inimici sumerent, causa evertendae ibidem Oligarchiae exstitit. Aristot. l. 5. Polit. c. 6.

EURYTUS [1] Mercurii fil. comes Argonautarum. Valer. Flacc. Argon. l. 1. v. 439.

EURYTUS [2] Oechaliae Rex, pater Ioles, qui cum ab Hercule victus, pactam ei certaminis lege filiam tradere recusaret, ab eo irato occisus est, et Iole abducta, hinc Eurytis. Ovid. Met. l. 9. v. 495.

Cultum esse in Oechalia, docet Voss. de Idol. Part. 1. c. 13. Item unus ex Centauris, qui cum Theseo Hippodamiam vieripere vellet, ab eo est occisus.

EUSEBIA [1] uxor Constantii Imp. ingenio, et eruditione excellens, sed Arianismo infecta, quem quovis modo anisa est promovere, per maritum, in cuius animo plurimum poterat. Sterilitatem suam aegre ferens, Helenae, Constantii sorori, uxori Iuliani potionem obtulit, quae ipsam similiter sterilem redderet: quod cum non procederet, obstetricem eius corrupit, quae filium ab ipsa in Gallis editum, simul ac natus erat, necavit. Obiit A. C. 36. Zosimus l. 3. et seq. Amm. Marcell. l. 16. c. x.

EUSEBIUS [1] Graecus, fil. Medici Ep. Rom. A. C. 309. post Marcellum: martyrio sub Maxentio coronatus est, A. C. 311. August. Ep. 165. Optat. l. 2. c. Parm. Ei successit Melchiades.

EUSEBIUS [2] cognomento Pamphili (quomodo vocabatur ob amicitiam cum Pamphilo martyre, teste Hieronymo) Caesareae Palaestinae Ep. A. C. 315. quem polumaqh=, kai\ polui/stora merito appellat Geo. Cedreno. Vide Voss. de Hist. Gr. l. 2. c. 17. Arianus postmodum factus, Eusebio Nicomed. se iunxit, Epiphan. haer. 68. et in Ancor. Athanas. in Synod. Antesignanus sectae, Hieron. Cat. c. 8. etc. secundo Conc. Niceno anathematizatus. Constantino Magno carissimus: Obiit A. C. 340. Praeter hist. Eccl. l. 10. et de vita Constantini Mag. l. 4. composuit. 15. de P. E. Apologiam pro Origene, c. Hieroclem, de dissensione Philosophorum, 10. libb. in Esaiam. c. 30. Porphyrium. Epitomen Hist. et Chronologiam, quam Hieronymus continuavit, usque ad 16. Consulatum Valentis, et Valentiniani, plurimaque alia. Vide Basil. c. 29. de Spir. S. c. Amphilochium, Aug. de Trin. Phot. etc. Ioseph. Scalig. inprimis, in Euseb. et Moret. Trithemio, Arianismum cum iam tandem deposuisset, iussu PP. Concilii Nicaeni, quorum sententiam sequutus fuerat, Symbolum Nicaenum dictum composuit, quo in hodiernum usque diem Ecclesia usa est, Trithemius. Vir longe clarissimus et in omni Historiarum genere exercit atissimus, Casaub. Scalig. vero ut nullum Scholasticorum veterum illo plus ad historiam Christianismi contulisse, sic nullum plura errata in scriptis suis reliquisse, nullius plures hallucinationes extare, docet; Eius de Praep. et Dem. Evangelica libri, exstant Gr. Lat. cum Notis 2. Vol. fol. Parisiis A. C. 1628. 3. Vol. ibidem A. C. 1629. fol. Genevae 1622. Gr. tantum fol. Lutetiae A. C. 1544. et Basileae A. C. 1579. Commentaria in Psalmos omnes, quae Latina fecit Cassiod. teste Bolduano, prodierunt [orig: prodiêrunt] fol. Basileae A. C. 1491. etc.

EUSEBIUS [3] Scholasticus de quo vide Voss de Hist. Gr. l. 3. c. 18 Sub Arcadio et Honorio, bellum contra Gainam versu scripsit. Niceph. l. 13. c. 6. Socr. l. 6. c. 6. Item Patriarch. Antiochenus, Arianus, Eulalio successit. Hieronym chron. Baron. A. C. 340.

EUSEBIUS [4] Emissenus Ep. Emesae, in Syria, sec. 4. itidem Arianus. Hieron. in cat. c. 91. et Chron. Sixtus Senensis, Bibl. S. Homiliae in Evangelia, ipsi ab Hieronymo tributae, alterius esse videntur. Morerius. Coererum is, cognomento Philosophus, ex generosis Edessae in Mesopotamia parentibus natus est, Sixt. Senensis. Exstant Homiliae eius Lat. 8. Parisiis, A. C. 1554. Opera omnia itidem Lat. 8. ibidem, A. C. 1575. Vixit tempore Constantii Imp. sub quo mortuus, et Antiochiae sepultus est; ideoque faltem ante A. C. 361. vivere desiit, Labbaeus. Ep. elegantis et Rhetorici ingenii, Hieronymo. De eodem Chamierus: Eusebius Emissenus, inquit seu quicumque Auctor est earum homiliarum, Vir certe antiquus est, et eruditus.

EUSEBIUS [5] Laodiceae Ep. Alexandria [orig: Alexandriâ] oriundus. Eruditione insignis. Euseb. Hist. Eccl. c. 10. et Chron. A. C. 276.

EUSEBIUS [6] Ep. Nicomediae, Arianus, Constantino Mag. omnibus modis imponere annisus, Athanasium acriter persecutus est. Post Imperatoris mortem, Constantium totamque familiam Imperialem, haeresi imbuit, vi in Episcopatum Constantinop. intrusus. Eius sectatores Eusebiani dicti. Obiit A. C. 342. Ecclesiae pestis Sozomen. Socr. Theodoret. etc.

EUSEBIUS [7] Ep. Thessalonicensis, 10. libb. scripsit contra Andream Monachum quendam Rom. a quo literis paulo durioribus erat offensus. Photius Bibl. coa. 162. Gregor. l. 9. ep. 69.

EUSEBIUS [8] Ep. Vercellensis. a Liberio P. cum Lucifero Callierio, ad Constantium Imp. missus, Athanasii causa [orig: causâ]. In Concilio dein Mediol. A. C. 355. non subscribere solum huius condemnationi renuit, sed et auctor fuit Dionysio Ep. ut nomen suum deleret. Hinc in exilium pulsus. Post mortem Constantii, in Synodo, ab Athanasio habita, fuit. Obiit A. C. 371. Eusebii Comm. in Psalmos Latine vertit, etc Sed nil eius, nisi epistolae quaedam in exilio scriptae, superest. Hieron. Chron. et ep. 75. Ambros. ep. 82. ad Vercell. Greg. Tur. de gl. Confess. c. 3.

EUSEBIUS [9] ab Augusto, ad Carum Imp. historiam scripsit. Evagr. l. 5. c. ult. Item, Sophista, Phot. Bibl. cod. 124.

Synodo Constantinop. dein ab haereticis in Lystrica Syn. depositus Intersuit Concilio Chalced. Act. 1. et seqq.

EUSEBIUS [11] Samosatenus ab Imp. Valente in exilium missus, militis habitu, exules solatus est. Dein iussu Concil. Antiocheni, post Valentis obitum, Syriae, et Mesopotamiae Ecclesias invisit. Dolichae, ab Ariana quadam, tegulae ictu occisus. A. C. 378. Theodoret. l. 4. c. 13. et 14. l. 5. c. 4. Greg. Naz. ep. 28. et 30. Basilius, epistolas 13. ad eum in exilio misit, quae non impressae.

EUSTATHIUS [2] I. Patr. Constantinop. post Sergium, usurpatorem, A. C. 1019. usque ad A. C. 1025.

EUSTATHIUS [3] II. cogn. Garides, post Cosmum: ab A. C. 1086. ad A. C. 1089.

EUSTATHIUS [4] Praesul Antiochenus, adversus Arianorum dogma multa composuit sub Constantino Principe. Interfuit Concil. Niceno I. in quo post Imp. primus verba fecit Dein, ab effronte femina, instigatu Arianorum, scortationis accusatus, et pulsus est in exilium Traianopolim, Thraciae civitatem; ubi et sepultus est. Suntquoque ipsius volumina de anima; epistolaeque plurimae: Item de Pythonyssa, c. Origenem, Interpretatio Psalmorum, c. Arianos, etc. Vide Theodoret. hist. l. 1. c. 21 Socr. l. 1. c. 18. Sozom. l. 2. c. 17. et 18. Arhanas. ep. ad Solit. Baron. A. C. 340. Hier. de Scr. Eccl. Genere Pamphilus, Beriae Syriae primo, dein Antiochiae Ep. fuit. Eius in Hexaemeron Comm. Gr. Lat. cum Notis exstat 4. Lugduni Batavorum A. C. 1629. Claruit A. C. 330. ut Trithemio, vel 340. ut Sixto Senensi visum est. Gul. Crowaeus El. Scr.

EUSTATHIUS [5] Archiep. Thessalonicensis, in Homerum, et Dionysium commentarios edidit. Auctor quoque creditur 6. liborum de Ismeniae, et Ismenes amoribus, verum in libris nonnullis Eumathius dicitur. Vixit Manuelis Comneni temporibus, circa A. C. 750. Item sub Alexio Comneno, et improbo illo Andronico, ut constat ex Niceta Choniate, cui Eustathius hic vocatur nunc o( polu\s2 kai\ me/gas2 e)n lo/gois2, nunc autem a)reth=| diabebohme/nos2 a)pantaxh=, a prudentia item singulari, et doctrina multiiuga celebratur. Vide Voss. de Hist. Gr. l. 4. c. 19. Item alius fuit Eustathius Syrus, orator insignis, qui a Nicephoro Call. in prooemio, inter eos refertur historicos, ex quibussuam consarcinarit historiam Euagrius Scholasticus.

EUSTATHIUS [6] Sebastenorum Ep. temporibus Constantini Mag. asceticae, et monasticae vitae, apud Armenios, auctor, librum *)askhtiko\n, quem Basilio M. quidam tribuunt, composuit. Epp. Presbyterosque ad antiquam a)skhsin reducturus civili habitu vesteque communi in Sacerdotibus condemnata [orig: condemnatâ] eos ad Philosophicum pallium revocabat, ipse palliatus incedens: quem proin Synodus Gangrensis damnavit can. 12. Cum pallium, quod Tertullianus super omnes titulos et apices Sacer dotalem habitum vocat; Constantini aevo a)na/rmostos2 th=| i(erwsu/nh solh\ haberetur, h. e. indecora Sacerdotio vestis. Salmas. ad Tertullian. de Pallio.

EUSTATHIUS [7] Presbyter C P. a Valente pulsus, quod divinitatem I. Christi erudite defenderet. Item, Ep. Sebastes, in Armenia, successive Arianus, Semi Arianus, Macedonianus, misere periit. Baron. A. C. 319. 358. et 359.

EUSTATHIUS [8] martyr, inter aulicos Traiani Principis, Placidus antea vocatus. Volaterr. Item Eustathius Epiphaneus, scripsit temporum epitomen libb. 9. ab Aenea usque ad Anastasium Principem, sub quo fuit. Vide Suid. Niceph. Hist. Eccl. l. 14. c. 57.

EUSTATHIUS [9] Monachus haeresiarcha, coniugatos a salute exclusit, privatas preces inhibuit, nihil proprii possideri voluit, peculiari vestis genere suos uti iussit, ieiunium in singulas Dominicas imperavit, uxores a maritis, servos a Dominis abstraxit. An idem cum Eutacto? de quo Epiph. bar. 40. Vide Socr. l. 2. c. 33. Sozomen. l. 3. c. 3. Basil. ep. 74. et 82. Niceph. l. 9. c. 16. etc.

EUSTOCHIUM Paulae mulieris Romanae filia, latinarum, Graecarum, et Hebraicarum literarum perita, unde et suo tempore novum orbis prodigium vocata est: Ingenium sacris literis maxime devovit, atque adeo, ut Psalmos Hebraice legeret cursim et mira [orig: mirâ] celeritate. Qua in re amorem B. Hieronymi, sub quo 35. An. in monasterio Bethlehemae vixit, sibi maxime conciliavit. Vide eius ep. 10. 19. 22. et 26. etc. et in vita S. Paulae.

EUSTOCHIUS [1] Patr. Hierosolymit. in locum Macarii, qui suspectus Origenismi erat, suffectus Baron. A. C. 548. n. 13. 14 et 553. n. 32. 561. n. 1. Misit legatos ad Concil. 5. Oecum.

EUSTOCHIUS [2] Cappadox Sophista, scripsit ad Constantem Principem, de Cappadociae, aliarumque gentium antiquitate. Volaterr. Item, paraphrastes vitae S. Pelagiae Paenitentis, a Iacobo Diac. Ep. Nonni compositae. Niceph. l. 14. c. 30.

EUSTRATIUS Philosophus, qui Ethicam Aristotelis scripsit. In Bethlehem civitate sepultus est.

EUSTRATUS Presbyter Hierosolym. de Animarum separatarum statu scripsit, libb. 3. Photius cod. 171. Leo Allatius, notis in Eustr.

EUTERPE una Musarum, quae Mathemata, vel aliis placet, tibias invenit; a concentus suavitate nomen trahens. Est enim *eu)= bene, te/rpein delectare. Auson. Edyll. 20. v. 4. Musarum inventa.

scripsit in Epistolas S. Pauli Collectanea Gr. S. PP. edit. Veron. A. C. 1532. Londini, A. C. 1635. Besodnerus autem ipsum tantum collocat inter Commentatores ad Rom. et Corinth. ut et bolduanus. Euthalius, et Sophronius (qui obiit A. C. 634.) de Vita et Peregrinatione D. Pauli impr. ad calcem Explicationis Actorum Apostol. Christi. Pelargi: tractatus, teste Bolduano, valde utilis est, ad intelligentiam Actorum Apostolicorum. Vide Gul. Crowaeum elenche Scriptorum in SS. Scripturam.

EUTHARICHUS nepos Torismundi, a Theodorico Amalasunthae fil. maritus electus, Cos. et ex illa parens Athalarici. Procop. de B. G. Cassiodor. in Chron. et Epistolis.

EUTHERICUS Cos. cum Baethio, A. U. C. 1264. Item alius Cos. cum Iustino Aug. A. U. C. 1272.

EUTHYCRATES [1] Lysippi fil. et discipulus, in pictura excellens. Plin. l. 34. c. 8.

EUTHYCRATES [2] Olynthi proditor, a Philippo Macedone corruptus. Diod. l. 16. p. 538.

EUTHYDEMUS Rhetor, et Orator, qui quum ingentes opes a maioribus suis accepisset, ipse et dicendi facultatem, et gloriam addidit, et non solum in patria magnus fuit, sed etiam in Asia primos honores adeptus est. Strab. l. 14. p. 659. It. alius Massilicus Philosophus, Apollonii Tyanaei praeceptor.

EUTHYMANES Massiliensis, Geographica conscripsit, uti constat ex epitome Artemidori Ephesii. Nisi forte Euthymenes legendum. Sane Euthymenes Chronographus, qui Homerum und cum hesiodo floruisse scripsit, a Clem. Alex. citatur.

EUTHYMENES [1] Archon Athenis, a quo illud decretum, ne quis nominatim in Comoedia perstringeretur, tribus ante annis Morychido Archonte latum, est abrogatum. Vide Scholia in Aristoph. Acharnens. 374. A.

EUTHYMENES [3] Salaminius quidam, de cuius filio sic Solin. c. 1. Non omiserim Salamine Euthymenis filium crevisse in triennio tria cubita sublimitatis, sed incessu tardum, sensu hebetem, rebusta [orig: rebustâ] voce, pubertate festina [orig: festinâ], statimque obsessum morbis plurimis --- compensasse praecipitem incrementi celeritatem. Ad quem l. Vide Salmas. p. 44. etc.

EUTHYMIUS [1] I. Patriarch. CP. natione Isaurus, successit Nic. Mystico, pulso a Leone VI. sed hoc mortuo, ab Alexandro II. successore, in exilium missus. Ubi obiit A. C. 920. Lipomann. tom. 3. Curopalates, in Leone VI. Baron. A. C. 901. 911. et 920. Pietate et patientia [orig: patientiâ]. inclitus.

EUTHYMIUS [2] II. successit Calixto II. A. C. 1416. Phrantz. l. 1. c. 36. qui tum Constantinopoli erat. Onuphr. etc.

EUTHYMIUS [3] Archimandrita in Palaestina. Defensor illustris Concilii Chalced. contra Eutychem, sec. 5. Eudoxiam, a Theodoro Mon. seductam, restituit. Obiit A. C. 472. Aet. 99. Huius vitam scripsit discipulus eius Cyrillus Monachus.

EUTHYMIUS [4] Zygabenus Historicus, Mon. Graec. Saracenica scripsit ubi non satis semper veritati litat, eo quod usus sit prava [orig: pravâ] Alcorani tralatione. Non parum tamen laudis invenit commentando in Psalmos, et 4. Evangelia, eo quod sit in verborum proprietatibus observandis diligentissimus, ut optime censet Maldonatus in Matt. c. 17. v. 18 Vixit sec. 12, Auctor praeterea Panapliae c. haereses. Bibl PP. t. 12. Col. 536. edit. Paris. Commentar in 10. Cantica S. Scripturae, etc. Sixt. Sen. Bibl. s. l. 4. Genebr. in Chron. Possevin. etc.

EUTHYMIUS [5] seu EUTHYMUS eximius Olympiae victor seu Pycta Locrensis, teste Plin. l. 7. c. 47. Consecratus est vivus sentiensque eiusdem Oraculi iussu, et Iovis Deorum summi adstipulatu, Euthymus pycta, semper Olympiae victor et semel victus, vide quoque Aelianum Var. l. 7. c. 47. Cuius proin memoriam revocavit Nero, in Medallione suo, quo altera [orig: alterâ] facie ipse apparet, cum litt. IMP. NERO. CAESAR. AUG. P. M. in altera, vir insigni habitu, triumphantis nempe specie, laurea [orig: laureâ] caput cinctum, dextra [orig: dextrâ] flagellum, sinistra [orig: sinistrâ] palmam tenens, curru quadriiugo vectus, cum hoc nomine, EYTYMUS: Hoc enim modo Hieronicae coronati per medium stadium deduci solebant. Neronis postea Medallionem hunc revocavit seu recudit Traianus Imp. in cuius altero latere ipse expressus est, cum Inscr. TRAIANUS. P. F. AUG. in altero, simili habitu Euthymius, nisi levi discrimine, addito nomine EYTHYMIUS. Utrumque posteriori aevo denuo renovavit Honorius Imp. cum Inscr. EUTIMINICA: quae quidem eadem ferme sunt, quae Praecones efferre solebam, cum quis in certaminibus vicisset; ut apud Laert. in Diog. *ni *die/cippos2, et apud Xiphilin. in Ner. *ne/rwn *kai=sar vika=| to\n de\ to\n gw=na,, etc. Car. du Fresne de Infer aevi Numism. n. 64. Vide quoque supra in contorniati Nummi, et in voce Eythymus.

EUTHYMUS pugil in Locris Italiae, qui Epizephyrii cognominantur. Hunc semel a Thasio Theagene victum tradit Paus. non iusto quidem certamine, sed circumventum dolo, unde nec Theageni decretus honor, qui insuper damnatus, ut mulctae nomine talentum Euthymo solveret. Vide Ael. Var. Hist. l. 8. et Plin. l. 7. c. 47.

EUTHYNI Graece *eu)/qunoi, in Atheniensium Rep. Magistratus erant, quos cum Logistis, (apud quos rationes gesti sui

Magistratus referebant oi( e)n a)rxh=|, intra 30. ab abdicato Magistratu dies) eosdem facit Auctor Etymologici; sed aliud docet Philosophus Politic. l. 6. c. ult. e quo tamen colligas, munus illorum a Logistarum munere non multum diversum fuisse. Numero decem erant sicut et Logistae: Harpocration, *eu)qunoi o)/noma a)rxh=s2 par' *)aqhnai/ois2, deka to\n a)riqmo\n a)ndres2 h)=san, par' oi(=s2 e)di/dosan oi( presbeu/santes2 h)\ a)/rcantes2 h)\ dioikh/santes2 ti tw=n dhmosi/wn ta\s2 eu)qu/nas2. Erantque non klhrwtoi\. i. e. sorte capti, sicut Logistae; sed eligebantur ex optimis quibusque. Et quemadmodum Logistae fuere [orig: fuêre], velut novem Archontes, sic Euthyni, tamquam Paredri Archontum, qui Logistis assidentes, ubi iudicatum est, Magistratus potestate decedentes aliquid publico debere, id ab illis exigere soliti sunt. Referebant itaque Magistratus u(peu/qunoi ratrones apud Logistas, qui cum Euthynis iudicabant. Vide Sam. Petit. comm. in Legg. Attic. l. 3. tit. 2. et infra in voce Logistae.

EUTOCIUS Ascalonita, commentaria fecit in Concia Apollonii: nec non in Archimedem de sphaera, et cylindro, deque circuli dimensione, item aequiponderantibus. Theone, et Pappo, esse antiquiorem, inde cognoscimus, quod ab utroque celebretur. Blancanus chron. Mathem.

EUTRESIS pagus inter Thespias et Plateas, quem Zethis, et Amphion muris cinxerunt. Dictus quod multis viis, seu vicis prius usus, et quasi perforatus fuerit. Hinc Apollo eutresites, cuius templum ibi, et oraculum celeberrimum fuit. Steph.

EUTROPIA filia Constantii Chlori, soror Constantini Mag. mater Nepotiani, qui salutatus Imp. 28. diebus post occisus est, a Magnentii amicis, una cum matre, A. C. 350. Item, uxor Maximiniani Herculis: cui Victor Maxentium eam supposuisse dicit. Zosimus, Idacius, Eutrop.

EUTROPIUM locus Bithyniae apud Chalcedonem, ubi Mauritius Imp. a Phoca occisus est.

EUTROPIUS [1] nobilissimus gentis Dardanae vir, ex Claudia Crispi filia, genuit Constantinum Chlorum, patrem Contantini Magni, Treb. Pollin in Divo Claudio.

EUTROPIUS [2] Eunuchus, tantum apud Arcadium valuit, ut Cos. designaretur. Superbia [orig: Superbiâ], crudelitate, impuritate infamis. Praesulibus male habitis, non nisi pessimae notae homines evexit, Eudoxiae Imp. repudium minatus. Sed, petito eius capite a Caina, in Cyprum exul abiit, mox Chalcedone capite plexus, A. C. 399. Nomen eius ex Fastis Consularibus expunctum. Socrat. l. 6. Sozomen. l. 8. Nicephor. l. 13. Prosper. Amm. Marcell. l. 29. c. 1.

EUTROPIUS [3] sophista Italus, ut eum vocat Suid. an Christianus, in incerto; cum alia quaedam, eodem teste, tum breviarium scripsit Rerum Romanarum, ab A. U. C. usque ad Flavium Valentem Aug. cui opus suum dicavit. Opus illud Graece versum postea fuisse a Capitone Lycio, testatur Suid. et Simlerus affirmat, in Bi- blioth. Petri Pithoei, versionem Graecam Eutropii, a Paeanbo quodam compositam, haberi: Militasse se ait sub Iuliano, atque expeditioni eius in Persas interfuisse. Quo et pertinent verba Georgii Codini, in Selectis, de originibus Constantinopolitanis, ubi sic scribit, *eu)tro/pios2 o( sofisth\s2, o( tw| paraba/th| *)ioulianw=| sumparw\n e)n th=| *persi/di. Laudat vero eum testem in rebus Constantini Mag. quae oculis suis vidisse eum ait. Male confunditur cum Presbytero Africano, discipulo S. Augustini, de quo Gennadius, Catal. Vir. Ill. quique sub Theodosio, Arcadio, et Honorio vixit. Adde, 11. libros priores Hist. miscell. nil esse nisi 10. Eutropii, quibus P. Diaconus, plurima addidit. Unde a quibusdam Scr. Eccl habetur. Vide Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 8. Item. Eutropius Cos. cum Valentiniano Augusto, A. U. C. 1140. Et cum Theodoro A. C. 1152. Vide supra.

EUTYCHE mulier Tralliana 30. partus enixa, et a 20. liberis rogo illata. Plin. l. 7. c. 3.

EUTYCHES CP. Abbas, contra Nestorium pugnans, in novam haeresin impegit, et tertius post Manetem et Apollinarem, alium affirmavit esse Christum, aliud verbum Dei; Negavitque Christi carnem nostrae similem, nec duas in eodem supposito naturas esse, sed de caelo corpus descendisse dictitavit, ac in Virginis uterum tamquam solis radios penetrasse, ut visum sir sane ex muliere generatum, quamvis vere generatum non sit. Hinc divinitatem Christi passam mortuamque esse deliravit, etc. Ab Eusebio Doril. qui ipsum frustra corrigere nitebatur, ad Flavianum C Polim delatus, et Synodo habita [orig: habitâ], condemnatus, provocavit ad Imp. Dein iunctus Dioscoro Alex. Crysaphiique favore fultus, in Lystrica Synodo Ephesina [orig: Ephesinâ], haeresi stabilita [orig: stabilitâ], in Orthodoxos, Flavianum inprimis saeviit. Sed Concilio 4. Oecum. Chalcedone habito, sub Martiano, cum Dioscori erroribus, Etychianismus denuo condemnatus est. A. C. 451. Acta Conc. Chalced. Galterius Chron. 5. sec. c. 20. Theodoretus dial. 2. ait Eutychen statuisse, naturam humanam a divina absorptam esse, sicut gutta mellis ab Oceano, etc Volater.

EUTYCHEUM in l. 1. Cod Theodos. de Alexandrinae plebis Primat. cuius subscriptio ita concipitur: PP. (i. e. proposita) Alexandriae Eutycheo; videtur esse Praetorium Praefecti Augustalis Alexandriae. Vox efficta ex Graeco *eu)tuxei=on, forte quod ab Alexandria Romam, et CPolim advenirent Felices Embolae, atque adeo in

Praetorio Praefecti Augustalis eae pararentur. Vide Iac. Cuiacium Observat. l. 23. c. 3. et Iac. Gothofred. aab. l. laudatos Car. du Fresne Glossar.

EUTYCHIANI Sectatores Eutychis, sub Martiano Imp. multum damni dedere [orig: dedêre], severis poenis coerciti: quae violentia sub Leone quoque, et successoribus eius duravit. In plures sectas divisi. Vide Eutyches.

EUTYCHIANUS [1] Luna [orig: Lunâ] oriundus, Tusciae urbe, XXV. Romanorum Ep. successit Felici I. Obiit, A. C. 283. sedis 8. mens. 6. Fabas, poma, uvas, in altari, consecrari prius, quam ederentur: Item, corpora Martyrum purpurae involvi, voluit: quod postmodum a Gregorio Mag. prohibitum. Euseb. in Chr. et l. 7. c. 26. Niceph. l. 6. c. 34. Gregor. M. l. 4. ep. 44. Eum excepit Caius seu Gaius.

EUTYCHIANUS [2] Grammaticus, sub Constantino Mag. cui librum de CPoli inscripsit. Georg. Codin. in Select. de Orig. Constant. Alius, apud Agathiam, prooem. hist. cognom. Iunior.

EUTYCHIDES [1] literatus T. Pomponii Attici servus, sed manumissus de quo Cic. l. 15. Ep. 4.

EUTYCHIDES [2] statuarius Floruit Olymp. 120. Plin. l. 34. c. 8. Hic ut idem auctor est, fecit Eurotam, in quo artem ipso amne liquidiorem plurimi dixere [orig: dixêre].

EUTYCHIUS [1] Patr. CP. post Mennam. Huius tempore Concilium 5. Oecum. habitum est Imp. Iustiniano, ob novum errorem, reprehenso; depositus, surrogato Ioh. Post huius mortem vero restitutus, scripsit de Resurrectione contra Gentiles, sed simul, in Origenis prolapsus errorem, corpora resuscitatorum palpabilia non fore, asseruit. Verum a Gregorio Mag. tum Nuntio, apud Tiberium II. monitus, reliquit errorem, et moriturus, carne brachii prehensa [orig: prehensâ] dixit, Resurgemus cum hac carne, A. C. 583. Gregor. l. 14. Mor. c. 29. Eustathius, in eius vita. A Graecis pro sancto habetur, in Menol.

EUTYCHIUS [2] Proculus Grammat. Sicca [orig: Siccâ], Africae urbe, oriundus, Praeceptor fuit M. Antonini Philosophi. Iulius Capitol. in Marco Antonino.

EUTYCHUS nomen adolescentis, quem a morte suscitavit Paulus. Act. c. 20. v. 9.

EUXENIDUS Pictor sua [orig: suâ] aetate celeberrimus, Aristidis praeclari artificis praeceptor. Plin. l. 35. c. 10.

EUXENUS prisca ac fabulosa Italorum tempora carmine persequutus est. Dion. Halic. l. 1. p. 27.

EUXINTHUS Lebenius Leucocomae amator, de quo vide Strab. l. 10. p. 478. Et Plutarch. in Erotico.

EUXINUS Pontus Mar Maggiore, et Mar. Negro, Fert. sinus maris latissimus, Thracio et Cimmerio Bosporis interceptus, Axenus dictus prius, i. e. inhospitalis, propter immanitatem eorum, qui eius maris litora incolebant: ibi enim hospites immolare solebant, et carnibus peresis, ex calvis eorum sibi pocula conficere. Strab. l. 2. p. 124. et 125. l. 7. p. 308. 309. 319. et 320. Poste a vero, cum in locis maritimis Iones aliquot oppida condidissent, cohibito Scitharum latrocinio, receptoque Graecorum commercio, pro Axeno Euxinus, h. e. hospitalis appellatus est. Ovid. Trist. l. 3. Eleg. 13. ultimo versu.

Dum me terrarum pars paene novissima Pontis
Euxini; falso nomine dictus, habet.

Frigida me cohibent Euxini littora Ponti,
Dictus ab antiquis Axenus ille fuit.

Quem tenet Euxini mendax cognomine littus,
Et Scythici vere terra sinistrafreti.

Strab. l. 7. a)/ploun ga\r ei=)nai to/te th\n qa/lassan tau/thn, kai\ kalei=sqai *)/acenon, dia\ to\ dusxei/meron, kai\ th\n a)grio/thta tw=n perioikou/ntwn e)qnw=n. Luc. in Tox. Sol. c. 27. Mela l. 1. c. 19. Schol. Apoll. l. 2. Diod. Sic. l. 4. Doctissimus Bochart. ab hebraeo Askenaz deduci putat in Phaleg. l. 3. c. 9. Nic. Lloyd. Longit. est 5. m. stad. latit. 3. ambitus 25. Ferrar.

EUXIPPE filia Secundum quosdam Scedasi pauperis, Leuctris habitantis; quae cum a Lacedaemoniis sive hospitibus sive legatis cum sorore Theano (alii Miletiam et Hippo nominant) violata Esset, doloris impatientia [orig: impatientiâ] vim vitae intul, prius urbi talium hominum matri diras imprecata gravissimas. Vide quoque Diod. l. 15. p. 486. et supra in Evexippe.

EUZOIUS Diaconus Alexandrinus, cum Ario, ab Ep. Alex. depositus. A. C. 335. simulata [orig: simulatâ] verae fidei professione Constantino oblata [orig: oblatâ], in Ecclesiam receptus est: mox ab Arianis meletio, in Antiochena sede, suffectus, sed praeter eorum spem, Orthodoxias assertor, Constantium Imp. baptizavit, A. C. 360. Athanas. Ioviniano dein Imp. cum Athanasio vellet Successorem dari, turbae in Eccl. Alexandrina exortae. Socr. Sozom. Theodoret.

EWRII in Decretis Stephani Regis Hung. l. 2. c. 17. et l. 3. c. 1. sunt finium apud Hungaros custodes, viarumque observatores, in centurias decuriasque divisi. Car. du Fresne Glossar.

EX. in notis antiquis, denotat, eius, vel exigitur. EX. A. D. ex ante diem. EX. B. eius bona. EX. B. S. ex bonis suis. EX. C. ex consuetudine, contione vel conditione etc.

EXACIUM seu EXAGIUM cuius creba mentio apud Ancnymum de Ponder. Nicandro subiectum, ubi sta/gion scribitur, voce contracta [orig: contractâ] ex st, quae e(/c significat, i. e. sex et a)/gion, licet non ab e(\c deducatur: certae ponderationis genus est, inquit Cuiacius. Unde in Glossis Graeco Latinis pro quavis pensatione

sumitur, et in vet. Inscr. SUB EXAGIO PECORA VENDERE. Cuiusmodi Exagium Solidi, inter Honorii Aug. nummorum typos in suo de Stemmat. Byzantinis opere delineari curavit Car. du Fresne, eiusdem Augusti nomine, et Exagii appellatione inscriptum. Quo pertinet Novella Theodosii Iun. et Valentiniani de pretio Solidi: De ponderibus quoque ut fraus penitus amputetur, a nobis aguntur Exagia, quae sub interminatione --- sine fraude debeant custodiri etc. Atque inde postmodum invaluit, ut in vocabuli pro ipso Solidi pondere usurpatum fuerit, quia solidus sexta pars unciae fuerit: ut apud Zonaram, scribentem Nicephorum Phocam Imp. moneram imminuisse, cum hactenus quodvis numisma, i. e. solidus aureus, exagium penderet, me/xri e)kei/nou panto\s2 nomi/smatos2 e(cagi/ou staqmo\n e(/lkontos2. Sic Exagium usurpatum pro Solido, seu Solidi pondere: ex quo Saladin. lib. de Ponder. Solidum solo nomine differre ab Exagio ait, ut et poeta inferioris aevi M. S.

Exagium solido differt a nomine solo,
Si solidum quaeris, tres dragmas dimidiabis.

Qua [orig: Quâ] proin notione passim occurrit, apud Constantin. African. Medicum, qui sub Alexio Comneno vixit. Vide Car. du Fresne Glossar. et Dissertat. de Infer. aevi Numism. n. 77.

EXACTOR publicanus, *telw/nhs2, Augustin. de Civ. Dei l. 2. c. 19. *)eca/ktwr quoque Tzetzi Chil. l. 5. c. 17. v. 610. et Ioh. Euchaitarum Episcopo,

*mustogra/fos2 xqe\s2 eu)genh\s2 veavi/as2,
*kai\ sh/meron pa/restin e)ca/ktwr ve/os2.

In vet. Inscr. Exactor tribut. civit. Gall. etc. Vide Car. du Fresne. Sed et Exactor, in antiquo Elogio, quod Romae extabat olim in Musaeo Carpensi,

servi apud Romanos nomen, cuius officium describit Scaevola l 41. ff. de Fideicomm. Apud Caesares peculiaris fuit Exactor hereditatum, le gatorum, peculiorum, ut videre exst ex vett. Inscr. Ad haec, Exactor auri, argenti, aeris; in officina monetae: Exactor item operum Dominicorum. Verum qui ratiocinium non didicisset, excludebatur hoc officio, uti docet Pignor. Comm. de Servis. Vide quoque Popmam de Operis Servorum, ut et infra in voce Pecunia.

EXAETHRES Parthus qui amputatum Crassi caput cum dextra, ad magnum Regem Teridatem, detulit: secundum Polyaen. l. 7. in Surena. Plutarch. vocatur Pomaxaethres, Appian. Maxarthes.

EXAFOCI apud Anastas. in Benedicto III. Obtulit canistra exafoci ex argento purissimo: pro exafota, ex Gr. e(ca/fwta, i. e. canistra sex luminibus, lucernis vel candelis instructa, etc. Vide supra in voce Enafoti.

EXAGIUM trutina et certae ponderationis genus, Cuiac. Item ponderis nota, quae pani imprimebatur, staqmo\s2 Casaub. ad Sueton. et nummis, vide supra in voce Dimicare, item Exacium.

EXAGONUS legatus Ophiogenum, qui sunt populi in Cypro. Iscum Romam venisset, ibique de herbarum viribus multa dissereret, volens, coniectus est a consulibus in dolium plenum serpentibus, experimenti causa, ubi serpentes ipsi non solum eum non mordebant, sed etiam linguis demulcebant. Plin. l. 28. c. 3.

EXALUMINATUS Color in margaritis maxime laudatus: verba sunt Plin. l. 9. c. 35. Et in candore ipso, magna differentia. Clarior in Rubro mari repertus. Indicus specularium lapidum squamas assimulat --- Summalaus coloris est exalummatos vocari. Nempe a liquidi aluminis colore, cuius probatio in Plinio est, Ut sit limpidum lacteum, sine offensis fricantium, cum quodam igniculo caloris. Quae sumpta sunt ex his Dioscoridis l. 5. *th=s2 de\ ugra=s2 th\n ma/lista diafanh= prokrite/on kai\ galaktw/dh o(mwlh/n te kai\ di' o(/lou xulw/dh, e)/ti di\ a)/liqon kai\ purw=des2 a)popne/ousan. Quae ultima verba sic reddit Arabs, Et ex halat ex eo odor igneus, apud Bochart. Hierozoici Part. II. p. 690. Quae nempe limpidi, et liquidi candoris, sic dictae sunt, quas claras alibi Plin. idem vocat. At exaluminatae pelles, quae et alutae, quod vere exaluminarentur, ut candorem clarum acciperent. Cuiusmodi usui alumen inservire legas apud eundem: Serv. unde et aluta pellis alba per naturam. Imo, per alumen, nam alutam etiam alumen Latini dixere [orig: dixêre]. Salmas. ubi supra p. 1166.

EXAMINATOR nomen dignitatis apud Longobardos in Charta Siconis Principis, apud Car. du Fresne. Item officii, in Cancellaria Pontificia, vide supra Abbreviator.

EXAMPEUS vel EXAMPUS, vel AMAXAMPEUS locussons et fluv. in Hypanim dulcissimum fluv. amaras suas aquas evomens, in Germano-Sarmatia, in hastarnis.

EXARCHUS praefectus Imp. CP. in Italia. Sedes seu provincia, Exarchatus: cui origo a Iustino Iun. A. C. 567. pulsus a Bellisario, et Narsete Italia [orig: Italiâ] maxima ex parte Barbaris. Ravenna caput, reliquae urbes Bononia, Imola, Faenza, Foroiulium, Cesenna, Bobia, Ferraria et Adria. Penes hos Papas quoque eligendi potestas. Eutychius, Exarcha ultimus, ab Aistulpho, Longobardotum Rege pulsus est, A. C. 752. sed idem a Pipino Exarchatu exutus, qui Romanae sedi illum donavit. Paul. Diaconus, Blondus, Alii: e quibus Blondus delineavit nummos aliquot aereos Ravennenses, quos Ravennae Exarchorum esse vel certe ab iis cusos existimat ac proin Mauricianis subiecit, quo imperante Exarchi isti maxime floruere [orig: floruêre], In eorum plerisque imago pectoralis effingitur feminae, caput

corona [orig: coronâ] murali exornatae, cum inscr. FELIX RAVENNA. In postica, eiusdem Urbis monogramma describitur R. sc. cui A. implexum est et E. in aliis Aquila cum alis expansis conspicitur Imperii Rom. insigne. Vide Car. du Fresne Dissert. de Infer. Aevi Numismat. n. 74. Alias, in genere *)/ecarxos2; Princeps; *)/ecarxoi, Proceres. *)/ecarxoi tw=n fratriw=n, Duces factionum, apud Cedren. Exarchus Africae, de Gennadio, apud Gregor. Mag. Ep. 59. et 72. l. 1. Nec semel Exarchi dicuntur Pipinus, et Carolus Martellus Maiores Domus, in Chron. Fontanellensi c. 2. 3. et 9. Idem nomen dignitatis militaris fuisse videtur in vet. Inscr. apud Gruter. p. 287. etc. In Ecelesia Exarchus Dioeceseos, cuius meminit Nicolaus I. Pontif. Rom. Ep. 8. ad Michaelem Imp. dignitas fuit Metropolitana [orig: Metropolitanâ] minor: cuiusmodi Exarchi tres numerabantur sub Patriarcha C. P. viz, Ephesinus, Caesareensis, et Heracleus, pro Asia nempe min. Ponto et Thracia. Sed et Exarchus dicebatur, minister Patriarchae eiusdem, qui decimas aliosque Ecclesiae CP. proventus exigebat atque in Conciliis post Patriarcham, et ante Metropolitanos subscribebat, vide Codin. de Offic. c. 1. n. 41. et infra Periodeuta. In Novella Iustiniani Exarchi Monasteriroum occurrunt: Exarchum Regni Burgundiae, et summum Principem Consilii sui, et in omnibus faciendis agendisque suis praecipuum, Heraclium Archiep. Lugdun. instituit Fridericus Imp. bulla [orig: bullâ] sua [orig: suâ] aur. A. C. 1157. etc. Vide Car. du Fresne Glossar. et Macros Hierolex. Quo sensu Petrum Apost. *)/ecarxon vocent Patres, videbimus infra in Praelocutor. ubi de Exarchi munere apud Salios Romanorum in voce Saliatus.

Longinus, praefuit Ann. 16. Samaragdus, missus a Mauritio Imp. A. C. 583. Romanus, ab eodem A. C. 588. Callinicus, similiter A. C. 598. quo ab Imp. revocato, Smaragdus iterum eam dignitatem tenuit, ab A. C. 602. Ioh. Lemigius, a Phoca, illi suffectus est, A. C. 610. Eleutherius, ab Heraclio missus est, A. C. 615. Post quem praefuere [orig: praefuêre], Isaacus Patricius. Theodorus Calliopa. Olympius. Theodorus Calliopa iterum. Theodorus. Iohannes Platon. Theophylactus. Iohannes Tizocop. Scholasticus. Paulus Patricius. Eutychius Patricius, ab Aistulpho Longobard. Rege pulsus A. C. 752. Vide Sabellicum Ennead. 8. Calvis. Chronolog. Alios.

EXAUDO villa Galliae in Lemovicibus in literis Caroli Calvi memorata, unde vicinae valli nomen, vulgo Issaudon. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

EXCAECANDI olim hodieque mos frequens fuit. Et quidem de ea excaecandi ratione, quae fiebat per mudro\n seu serrum candens, affatim diximus, in voce Abacinare: sed et aliae occurrunt non paucae. Apud S. Augustin. l. 3. c. Cresconium c. 42. Circumcelliones Donatistae, novo et inaudito sceleris genere, oculis calcem aceto permixto insundentes, et infercientes, eorum lumen exstinguebant. Quem admodum reos olim Persae infuso oculis aceto fervido, visu privasse leguntur, apud Procop. Persic. l. 1. c. 6. et de Graecis Byzantinis idem habet Laonicus l. 1. p. 23. Interdum chorda [orig: chordâ] ad frontem circumducta [orig: circumductâ] oculi eruebantur. Anonymus Valesianus de Constantino Mag. Qui accepta [orig: acceptâ] chorda [orig: chordâ] in fronte diutissime tortus, ita ut oculi eius creparent. Unde crever tes yeux, Gallis loquendi familiaris formula. Vide iterum Procop. Hist. arcan. c. 6. extr. Chronicon. CP. laudatum ab Alemanno, et Meurs. in *ko/rda. Denique Pachymeres ait erutos oculos toi=s2 prostuxou=si passa/lois2, paxillis obviis, l. 5. c. 30. et scalpello percussos oculos, habet Chronicon Sublacense, sub A. C. 1003. Vide quoque infra Fibula. Iam vero receptam inter poenas in reos decretas, Excaecationem fuisse, Vett. et Recentiores testantur. In Oriente Principes inprimis hoc supplicii genere in consanguineos proximosque suspectos saeviunt etc. Sed et ex Mahometanis illos, qui Pseudoprophetae sepulchrum inspiciunt, se ipsos exaecare, eo quod nihil in posterum dignum a se conspici posse existiment, dicemus infra in voce Methymna Talnabi. De excaecatione columbarum allectatricium. Vide supra uti de grnum olorumque, cum impinguantur infra invoce Grues.

EXCALDATIONES apud Capitolin. Lavacra muliebria sunt, apud Lamprid. in Alex. aqua muliebris, apuo Vopisc. in Carino: quibus raro utebantur Viri, a luxuria alieni, interdum tamen. Lamprid. de Alex. Unctus lavabatur, ita ut vel numquam caldariis, vel raro piscina semper uteretur. Atque haec sunt balnea, quae Cod. l. 1. vetantur ab hospitibus suis exigere, vel praecipui belli Duces, nedum caligati militis. Chrysostomus in l. ad Tim. *stratiw/trs2 loutroi=s2 kai\ qea/trois2 prosane/xwn kai\ pragmatei/as2, kaqa/per tis2 leipota/kths2 kri/netai. Ubi vox loutra non de quibusvis lavacris, sed de excaldationibus, accipienda. Vide Casaub. ad Vulcat. Gallican. in Avidio Cassio, et infra in voce Testudo.

EXCALFURNIUM vulgo Eschaufour, opp. Galliae, in Lexoviis, Orderico Vitali Hist. l. 2. memoratum, apud Eund.

EXCELLENTIA titulus Principum, atque adeo Impp. apud Anastas. in Hadr. etc.

EXCELSA in quibus Israelitae idolis suis sacra fecere [orig: fecêre], hanc habuere [orig: habuêre] originem. Antiquitus Gentiles, non solum nulla habuere [orig: habuêre] templa, in quibus sacra peragerent, sed nec exstruere illa licitum esse credebant: quod enim Soli, quem pro Deorum sum mum habuere [orig: habuêre], capiendo sufficiens esset domicilium? Unde dicere soliti: Mundus universus est Templum Solis, Alex ab Alexandro l. 2. c. 12. Postea cum templorum increbuit usus, non pauca tamen illorum intecta

mansere [orig: mansêre], u(/paiqra Graecis vide infra dicta, qualia Terminus aliique miserorum hominum Dii habebant. Unde non alius sacris iis visus semper est convenientior locus, quam colles montesque, quos Numinibus suis consecratum ivere [orig: ivêre]; angustiis enim Templorum Fanorumque Divinitatem constringi non posse vel ipsi viderant. Hinc itaque Mercurius Cyllenius, Venus Erycina, Iupitet Capitolinus, alii aliter, ab excelsis hisce locis cognominare coepere [orig: coepêre]. Haec dein lucis cuique Deorum dicata [orig: dicatâ] arbore refertis, exornari sunt conati. Virg. Ecloga 7. v. 61.

Populus Alcidae gratissima, vitis Iaccho,
Formosae myrtus Veneri, sua laurea Phoebo etc.

A Gentibus transiit consuetudo ad Israelitas, qui sub Othniele, et Ehude Iudicibus, a vero Deo ad Idola primum se converterunt [orig: convertêrunt]. Iudic. c. 3. v. 7. quum itaque facerent filii Israelis quod malum videtur in oculis Iehovae, obliti Iehovae Dei sui, colerentque Bahalimos et idola lucorum. Quae idololatria sequentibus temporibus tantum cepit incrementi, ut peculiare institueretur collegium Sacerdotum, qui Prophetaeluci dicti sunt, 1. Regum c. 18. v. 19. ubi quadringenti eorum fuisse leguntur: Et peculiaria haberent Idola lucorum, ut patet ex 2. Chron c. 15. v. 16. ubi Mahaca, avia Asae Rex cum luco horrendam statuam fecisse memoratur. Dum, quemadmodum Christianorum quidam Sanctis sua Templa dedicant, Petro, Paulo, Andreae etc. cuique Numini peculiarem consecrarunt lucum. Unde apud Romanos quoque Diana modo Nemorensis, modo Arduenna, modo Albunea appellata est, ab Excelsis, ubi luci ei sacri fuere [orig: fuêre]. Imo non nomina solum ab his accepere [orig: accepêre], sed etiam aliquando Luci appellati ipsi leguntur. Sic Iosias Rex 2 Reg. c. 23. v. 6. Exportasse lucum e domo Iehovae dicitur, i. e. Idolum, cui luci forte figura insculpta erat: quemadmodum argentea simulacta templi Dianae, a Demetrio fabricata, templa Dianae appellantur, Act. c. 19. v. 24. Duravit autem Idololatria haec, usque ad tempora praefati Iosiae: quamvis enim Hiskia Rex 2. Reg. c. 18. v. 4. amovit Excelsa, fregit statuas, et excidit lucum, haec omnia tamen rursus aedificavit Manasses fil. eius eiusdem libri c. 21. v. 3. ac fecit lucum, quemadmodum fecerat Achab Rex Israelis. Donec eius ex filio Ammone nepos Iosias Excelsa polluit, et confractis statuis ac succisis lucis eorum, implevit loc a eorum ossibus hominum, c. 23. v. 5. 6. 8. 13. 14. et 15. circa A M. 3322. A. C. N. 626. postquam durassent An. circiter 802. Vide Thom. Godwin de ritibus Hebraeor. l. 2. c. 4. Helvicum Chronolog. etc.

EXCEPTOR in vet. Inscr. Exceptor Praesidis Provinciae, Notarius est, Amanuensis, qui acta Iudiciorum describit Iudicisque excipit sententiam. Hinc Primicerius Exceptorum, primus Exceptorum evius dignitatis formulam exhibet Senator l. 11. for. 25. Collegium eorum Schola Exceptorum dicebatur. Apud Iulianum Antecessorem, Publicorum vectigalium Exceptores, *)eklh/ptores2 sunt Graecis. Vide Car. du Fresne Glossar. et Macros Fratres Hierolexico. Memoria eorum et in alia vet. Inscr. Romae servatur, facta [orig: factâ] in honorem Quinti Herennii Etrusci Caesaris Consulis, et Principis Iuventutis, filii Traiani Decii Imp. ab Argentariis, et Exceptoribus itemque Negotiantibus vini Supernatis, et Ariminensis, apud Iac. Spon. Itin. Parte 3. p. 38. ubi eos exponit Nummularios seu Trapezitas. Vide quoque supra, ubi de munere Abbreviatorum, in Aula Pontif. it. Corniculariorum, et infra in voce Logotheta.

Nam cum leone, et cum Excetra, cum cervo, cum apro Aetolico,
Cum avibus Stymphalicis, cum Antaeo deluctari mavelim.

EXCIPINIUS Macedo, admodum iuvenis; aetatis flore, conciliatus Alexandro: qui cum specie corporis aequaret Hephaestionem, lepore haud sane illi par erat. Curt. l. 7. c. 9.

EXCISIO Hebr. [gap: Hebrew] sive Gebenna, poenae genus est in Sacris memoratum, quod non a Deo per homines, sed immediate, gravioribus quibusdem peccatoribus olim itrogabatur. Enumerant autem Hebraei e Sermone sacro delicta XXXVI. quorum scienter, et ultro commissorum nullum esse dicunt, quod non Excisione puniendum sit: haneque faciunt triplicem, qua [orig: quâ] vix. corpus tantum, qua [orig: quâ] Anima tantum, et qua [orig: quâ] utrumque excidatur: e quibus mediam cum Platonicis statuunt, in quorum Philosophia memorantur yuxai\ kaqairou/menai, Animae sublatae seu exstinctae: Proclus in Theolog. Platonic. l. 6. c. 10. postremam cum Valentinianis, in quorum dogmatis dicitur, to\ tw=n a)nqrw/pwn ta/gma u(liko\n, ordinem hominum materialem, a)po/llusqai a(/masu\n yuxh=| kai\ sw/mati, simul cum anima, et corpore perire. Et quidem primi generis aiunt poenam esse praematurae mortis, de qua Psalm. 55. v. 24. eamque volunt designari in S. Literis, ubi dicitur, Excidetur homo ille e medio populi sui: quae phrasis sexies occurrit in lege, totidem peccatis poenam interminans, ut infra videbitur. Generis secundi Excisionis poenam vigesies septies, ad scelerum, quibus diserte praescribitur, numerum, haberi in Lege observant. Tertium vero genus ter memorati, dicunt, pro ternario peccatorum, quibus illa poena infligenda, numero, et exprimi verbis hisce, Excidendo excidetur amma illa, iniquitas eius super eam, Num. c. 15. v. 31. sicut secundi generis poenam Levitic. c. 18. v. 29. Et exscinaentur animae sic sacientes de medio populi sui. adeo ut ex secundo genere, ipsam plane velint esse desinere, Animam, corpore ante tempus suum moriendi alias naturale, minime sublato;

ex genere vero tertio, tam vitam ante tempus alias naturalem caelitus praeripi, quam animam amplius non omnino esse: atque inde, pro iustitiae seu iniquitatis modo, sive immortalem, sive mox talem animam pronuntiant: de qua sententia quid statuendum, notum. Vide Ioh. Selden. de Iure Nat. ac Gent. iuxta discipl. Hebraeor. l. 7. c. 9. et 10. nec non infra, Poena excisionis.

I. Qui consuluerit Ob Iideoni, Levit. c. 20. v. 6. II. Qui mactaverit extra, Levit. c. 17. v. 4. III. Qui obtulerit extra. Ibid. v. 9. IV. Qui oleum confecerit, Contra Exodi. c. 30. v. 33. V. Qui confecerit suffimentum contra L. Ib. v. 38. VI. Qui oleum unctionis effuderit, Ib. v. 33. Sequuntur XV. concubitus incesti, de quibus vide Levit. c. 1. et 10. XXII. Qui profanat Sabbatum, Exod. c. 31. v. 4. XXIII. Immundus, qui sanctum comederit, Levit. c. 7. v. 20. XXIV. Qui in Templum ingteditur immundus, Num. c. 19. v. 13. XXV. Qui comedit adipem, Levit. c. 7. v. 25. XXVI. Qui comedit sanguinem Ib. v. 27. XXVII. Qui comederit sacrificii refiduum die tertio, Ib. c. 19. v. 6. XXVIII. Qui comederit residuum sacrificii, extra locum suum, Ib. v. 7. XXIX. Qui comederit fermentum in Paschate. XXX. Qui comederit quid in die Expiationum, Levit. c. 23. v. 29. XXXI. Qui opus aliquod fecerit die Expiationum, Ib. v. 30. XXXII. Qui Pascha non obser vaverit, Num. c. 19. v. 13. XXXIII. Masculus, qui minime fuerit circumcisus, Genes. c. 17. v. 14. XXXIV. Blasphemus, Num. c. 15. v. 30. et 31. XXXV. Cultus [orig: Cultûs] extranei seu idololatriae reus, Ib. XXXVI. Qui ex semine suo dederit Molocho, Levit. c. 18. v. 21. et c. 20. v. 5. In quibus 36. criminibus quos gradus Excisionis faciant Hebraei, supra vidimus.

EXCISUM Galliae Lugd. urbs Anton. vulgo Eixse, vel Eisse, in Niriobrigibus est, inter quod, et fines ponitur Aginnum, in Itin. Aethici. Hadr. Vales. Not. Gall. in voce Nitiobriges.

EXCITANS nomen avis apud Scriptores Arabes, de qua vide infra in voce Mussatur.

EXCITARE proprie ex sede sua citare ac movere est. Mart. de illo, qui ab Equestribus surgere iussus est, l. 5. Epigr. 14. cuius epigraphe de Manneio.

Hinc excitare leporem, in re Venatoria, canes dicuntur, quem de cubili suo ac fruticeto exire faciunt. Quod idem et suscitare, apud Mart. l. 5. Epigr. 36. cuius epigraphe de Euclide.

Inde oppida muri, excitari dicti, et quidquid e solo in altum aedificatur, et attollitur. Glebae etiam; quae aratro proscissae levantur etc. Salmas. ad Solin. p. 984. Apud Isiacos Mystas Excitatio, vox sacra, idem quod salutatio fuit. Hi enim bis in die Isidi laudes dicere soliti; prima [orig: primâ] hora [orig: horâ], qua [orig: quâ] Templum aperiebant (unde Apertio hic ritus) Deam suam salutabant, quod Salutationem, item Excitationem, dixere [orig: dixêre]. Post totum diem stipe emendicata [orig: emendicatâ], inde ad octavam reduces, Deam componebant, eodemque defuncti ritu, aedem claudebant. Raderus ad Mart. l. 10. Epigr. 48. Quod aliis quoque Diis factum refert, ridetque Arnob. adversus Gentes l. 7. Quid sibi volunt excitationes illae, quas canitis matutini collatis ad tibiam vocibus, obdormiscunt enim Superi remeare ut ad vigilias debeant? quid dormitiones, illae, quibus, bene ut valeant, auspicabili salutatione mandatis? Somni enim quiete solvuntur occuparique ut hoc possint lenes audiendae sunt naeniae. Ubi domitiones, pro dormitiones, Stewechius substituit: refertque Gelenius ad ipsos, qui vesperi Diis valedicerent, Electis ad II. Morem ipse Seneca reprehendit Ep. 95. vitemus salutationibus matutinis fungi, et foribus assidere templorum: humana ambitio istis officiis carpitur. Deum colit, qui novit. Vide Ios. Scaliger, ad Tibull. l. 1. p. 133. et Brisson. de Formulis p. 34.

EXCITATUS Color idem cum vegeto, vivido, claro, acuto, quem Graeci o)cu\n vocant, et astricto, presso, nigricanti, saturo, katakorei=, oppoitur: qui tamen colores, licet in gradu colorum invicem opponantur, in eodem tamen simul possunt esse, sed diverso respectu. Tyria enim purpura nigrior, et, adstrictior adspicientibus appatebat; suspicientibus autem excitatissimum nitorem ac lumen affulgebat. At excitatus et dilutus, ut nec adstrictus, et dilutus, simul esse nequeunt, nec in uno morari: unde conchylium neutrum horum habebant. Imo et Latini pressum saturumque de clarissimis, et excitatissimis coloribus nonnumquam usurparunt, intensissimum quemque in sua specie colorem, et qui diluto pallidoque maxime contrarius esset, ita vocantes, vide Salmas. ad Tertull. de Pallio c. 3. ubi etiam antiquos pressiores, et fusciores purpuras magis probasse; at recentioribus claras, et excitatas potius placuisse addit.

EXCOMMUNICATIO in Ecclesia Israelitica, tribus olim constabat gradibus. Quorum primus in Nov. Test. dictus est, Eiectio e Synagoga, Ioh. c. 9. v. 22. Iudaeis Niddui, i. e. separatio, vel eiectio, aut elongatio: Taliter enim excommunicatus ab omni commercio hominum spatio quatuor cubitorum elongare se tenebatur, neque edendo aut bibendo, dormiendo, lavando aut alia

istiusmodi agendo propius ad ullum mortalium accedere, per triginta dies: nisi interea egisset paenitentiam. Interim poterat interesse sacris, docere alios vel discere ab aliis: licebat ipsi quoque servos conducere, aliisque ministrare. Quod si in impaenitentia perseverasset, numerus dierum separationis duplicatus vel triplicatus, aliquando ad mortem usque extensus est: neque masculi eius ad Circumcisionem admissi sunt prius, quam resipiscentiae edidisset signa. Quod si ex hac vita discessisset impaenitens, feretro lapis appendi volebat, ut indicaretur, lapidatione hunc hominem dignum fuisse, proin neque sollenni ritu defunctum lugebant, aut exsequias comitabantur; imo ne quidem maiorum tumulis illatus is est, sed proprio in loco recondebatur. Alter gradus, vocatur in Nov. Test. Traditio Satanae, 1. cor. c. 5. v. 5. Iudaeis [gap: Hebrew word(s)] Cherem est appellatus: non eo sensu, quo vox haec in Vet. Test. variis in locis venit. Ibi enim modo res, modo personas devotas Deo, et sic a communi usu separatas denotate, patet ex Levit. c. 27. v. 29. Iosuae c. 7: v. XI. etc. quarum ille a)naqh/mata, hae a)naqe/mata, Graecis dicebantur: Aliud vero Apostolorum tempore significabat. Istiusmodi Excommunicationis species vel gradus, priori gravior, publice excercebatur, in facie totius Ecclesiae, addebanturque dirae ex lege Mosis: quae dum publice recitabantur, ardebant candelae: iis autem finitis, exstinguebantur: quo significatum, hominem illum caelesti sic luce privatum esse. Fulmen hoc evibratum deprehendimus, in eum qui incestum commiserat in Ecclesia Corinthiaca, 1. Cor. c. 5. v. 5. item in Hymenaeum et Alexandrum, qui naufragium fidei fecere, 1. Tim. c. 1. v. 20. Tertius et gravissimus gradus, in Nov. Test. Syriaca [orig: Syriacâ] dialecto Maranatha m 1, Cor. c. 16. v. 22. i. e. Dominus venit: Iudaeis [gap: Hebrew word(s)] Schammatha, dictus est: quae vox quibusdam idem denotat quod *mara\n a)qa/ seu Maranatha: aliis significat, Hic est mors; unde hic Excommunicationis gradus, Excommunicatio ad mortem dicatur; et sorte hinc origo phrasi, qua [orig: quâ] Ioh. utitur, 1. Ep. c. 5. v. 16. cum ait: Est peccatum ad mortem, i. e. dignum anathemate seu ultimo et gravissimo Excommunicationis gradu. Cuius auctorem Enochum quidam faciunt, occasione verborum Iudae Ap. v. 11. Aliud quoddam Excommunicationis genus, quod omnes tres praedictos grados complexum fuisse videtur, inter Sadducaeos in usu erat, dictum: Excommunicatio in secreto nominis Tetragrammati; quo fulmine ipsi Samaritanos ferite sunt oliti hae modo: Congregatis in Templo omnibus, trecenti Sacerdotes cum totidem tubis, libris legis ac pueris; praesto adstantes, tubas inflabant: tum Levitae cantando omnibus tribus Excommunicationis generibus exsecrabantur Samaritanos, in mysterio nominis Iehovae et in Decalogo; nec non maledictionibus superioris atque inferioris domus Iudicii illos devovebant, ut neque panem cum illis ulli Israelitae edere, neque ulli Samaritano proselyto esse liceret, neque ullam in resurrectione quisquam eorum haberet pertem. Quam formulam Rabbi Gersom etiam adhiberi voluit, erga eos, qui literas, insciis invitisque ad quos pertinebant, resignassent. Vide Drusium de 9. sect. l. 3. c. 11. ex Ilmedenu, Buxtorffium Ep. Hebr. p. 59. etc. In Graece Ecclesia, quatuor censurae istiusmodi gradus erant. Primus *su/stasis2, cum a S. Cenae participatione peccatores remoti, in ceteris aequa [orig: aequâ] cum reliquis libertate fruebantur, ingrediendo templa, audiendo verbum Dei, etiam spectando fideles ad sacram su/nacin accedentes: et hi Stantes propterea, ab adstando et spectando dicebantur. Secundus *(upo/ptwsis2: cum hac censura notatus aditu quidem Templi non prohibitus, sed pone suggestum consistens, cum Catechumenis tenebantur egredi. (Erant autem Catechumeni, pagani ad Christianismum perducti, sed baptismo adhuc carentes adeo que nondum in Ecclesiae sinum, plene recepti: His locus peculiaris in Templo, post Chorum, assignatus erat, qui et ipse Catechumenum dictus est, teste Hospiniano de Templis p. 88.) Hi itaque neque ipsi sacrae Cenae participes fiebant, neque aliis participantibus adstare illis licebat, sed auditis verbis: Ite, Missa est; cum Catechumenis exire cogebantur: Et quamvis non prohibebantur u(popoesei=n, in genua procidere, sicque precibus suis defungi, tamen non in ipso coetu, sed in loco illo Catechumenis destinato, id facere oportebat; Succumbentes a gestu hoc dicti. Tertius *)akro)asis2: cum ipsum Templum ingredi fas non erat, sed is, in quem censura stricta erat, in vestibulo solum, eminus Dei verbum audire iubebatur: a communione precum et S. Cenae exclusus. Et hi Audientes nuncupati sunt. Quartus et postremus *pro/sklansis2 dicebatur: cum peccatores foris, extra Templum, constituti, ingredientes cum lacrimis precabantur, ut pro se Deum rogate non cessarent, Plorantes hinc nominati. Talis Ecebolius Philosophus Apostata fuisse legitur, qui ad portas Templi proiectus clamavit: Calcate me sal insipidum, circa A. C. 367. apud Socrat. Hist. Eccl. l. 3. c. 11. Hos ritus Ecclesia postea Latina a Graeca mutuata est, sed utriusque origo ab Hebraeorum consuetudine merito arcessitur. Et triplices illius apud Israelitas Excommunicationis occasio forte non male desumitur, a tribus impuritatis gradibus: quorum primus excludens solum a Castris Dei, respondebat gradui Excommunicationis Niddui dicto Secundus a Castris Dei simul, et Levitarum, gradui Cherem appellato: Tertius vero cum e. g. ob lepram quis a Castris Dei, Levitarum, et Israelitarum, facessere iubebatur, referebat gradum Excommunicationis ultimum, Schammata dictum. Vide P. Fagium in Num. c. 5. v. 2. Thom. Godwin. de ritibus Hebr. l. 5. c. 2. etc. Adde Franc. Burmann. Synopsi Relig. Caerist. Part. poster. l. VIII. c. 5. §. 13. ubi paulo aliter de Excommunicatione apud Hebraeos, eiusque gradibus disserit; ut et quae hic [orig: hîc] habemus passim, in vocibus Anathema, Maranatha etc. Recentiori aevo Excommunicati, tenebantur intra annum absolutionem ab Epp. impetrare, et Ecclesiae satisfacere, quod ni facerent, a Iudicibus saecularibus ad id adigebantur, uti docet Car. du Fresne ex Edicto S. Ludovici A. C. 1228. Interdum etiam ad absolutionempetendam a Iudicibus Regiis sub carceris poena cogebantur, ut idem ostendit Not. ad Ioinvillam. In Anglia ad id tenebantur intra 40. dies, quibus elapsis Ordinarius Cancellarium Regni de ea re certum faciebat, qui continuo ad Vicecomitem mit.

tebat breve, quod de Excommunic ando capiendo dicebatur, vi cuius excommunicatum in vincula compingebat. Quod si sic Ecclesiae satisfecisset, tunc aliud breve ad Vicecomitem mittebatur, quod de Excommunicato deliberando vocabatur. Si vero post dictos dies Barones vel alii contumaces mansissent, eorum subditi ab illorum fidelitate absolvebantur, et terra eorum interdicto supponebatur, fendaque in manus superioris Domini transibant, quousque iniuriam passis, et Ecclesiae ab iisdem fuisset factum satis, uti pluribus docet idem Car. du Fresne Glossar. In Excommunicatione autem mortuorum corpora in plateis aut agris insepulta relinquebantur; at, ne foetor nares aut spectaculi horror mentes hominum offenderet, illa ut plurimum humo iniecta [orig: iniectâ] aut tumultuaria [orig: tumultuariâ] lapidum congerie operiebantur, quod imblocare dicebant Gollo-Belgae, quibus bloc est tumulus quidam altior, uti habet Lambertus Ardensis, de Arnoldo Ardeae Dom. p. 173. Vide quoque Rudolphum Mon. in Vita S. Liobae Abbatissae c. 3. et 4. aliosque laudatos Carolo du Fresne in voce imblocatus. Quin et ea invaluit opinio, Excommunicatorum cadavera in cineres non abire, neque resolvi posse, sed in horrendum posteris exemplum indissolubili membrorum compage integra in omnia saecula perdurare: apud Graecos praesertim, uti refert Goarus ad Ecuholog. Graec. Leo Allatius Ep. ad Paulum Zacchiam, Christoph. Angelus de Hodierno Graecorum stat. c. 25. et Franc. Richardus de Ins. S. Erini c. 15. extremo etc. Simile quid Excommunicationi apud Athenienses Exsecratio erat, vide ibi ut et aliquid infra ubi de Remotione ab officio.

EXCORIATIO Victimarum inter ritus sacrificales, memoratur Levit. c. 1. v. 6. Et nudabit pelle holocaustum: Post iugulationem nempe. Ut Il. a.

Vide quoque Apollon. Argon. l. 1. Dion. Halicarn. l. 7. p. 479. Quod tamen in holocaustis non semper est observatum, apud Gentiles, uti de tauro Bubrosti Deae oblato docet Plutarch. Vide quoque Lucian. de Sacrificiis. Sed et apud Hebraeos, in sacrificiis pro peccato, pellis una cum carne cremabatur, extra castra, Exod. c. 29. v. 14. ut et pellis vaccae rufae, Num. c. 19. v. 5. At holocausti pellem servari Deus voluit, et Sacerdoti dari, Levit. c. 7. v. 8. Erat autem victimas excoriare Sacerdotum munus; ita tamen, ut Levitae iis adessent, si res exigeret, 2. Paral. c. 29. v. 34. et c. 35. v. 11. etc. Vide Sam. Bochart. Hierozoici Part. prior. l. 2. c. 33. atque infra ubi de Pelle et Sacrificiis. Inde ad cruciatus hominum translatus ritus, a Tyrannorum immanissimis; qui vel totos quandoque pelle nudabant, quod hodieque apud Turcas in usu, vel partem corporis detrahentes, partem cutitam relinquebant. Sic caput Tharaci excoriari iussit Numerius Max. in Passione eius; alii aliquando manus miserorum, nonnumquam terga, interdum faciei partem inter frontem et barbam excoriabant, uti discimus ex Theodoreto Hist. Eccles. l. 5. c. 38. Antiquitatem supplicii loquitur fabula de Marsya, de quo suo loco. Vide Casp. Barthium animadvers. ad Pap. Stat. Theb. l. 5. v. 597. ut et infra aliquid in voce Scythae.

EXCREARE in Templis, aut mungere, olim nefas. Arrian. in Epicteto l. 4. c. 11. ou)k h(\cei kaqaro\s2, i(/na soi xai/rwsi oi( suno/ntes2, a)lla kai\ ei)s2 ta\ i\era\ h)mi=n sune/rxh toiou=tos, o(/pou ou) neno/mistai ou)de\ a)pomu/casqai, o(/lws2 w)n ptu/sma kai\ mu/ca; Quod cum imitarentur Histriones, eandem Theatro, tamquam Templo, reverentiam praestantes, hinc de Nerone Suet. in certando, inquit, ita legi oboediebat, ut numquam excreare ausus, sudorem quqove frontis brachio detergeret, c. 24. Vide Casaub. ad l. et supra, Coenobium, Convivia. it. infra Spuera.

EXCREMENTA Quadrupedum licet spurca illa, imo ipsius suis, humano generi, divina [orig: divinâ] benignitate, non nihil utilitatis praebent. Quippe, licet ipsa ciborum sint retrimenta, agriculturae tamen beneficio, prosunt nobis ad novum alimentum, sine quo durare vita nequit. Tum vero hoc non exiguum divinae sapientiae ac bonitatis erga nos argumentum est, quod, etsi vix aliud excrementis foedius ac foetidius esse soleat, quibusdam tamen gratissimum indiderit odorem, quo cerebrum ac spiritus animales recrearent. Ita moschum redolent excrementa animalis ex mustelarum genere, quod martem vocant, et in Sarmatia imprimis frequens est. Optimumque odoramentum est ex sudore (qui et inter excrementa) cati Zibethici, quod ex Guinea adfertur. Gerhard. Ioh. Voss. de orig. et progr. Idol. l. 3. c. 72. Sed et lapidem Bezoar, in excrementis animalis cuiusdam Indici, e caprarum genere, reperiri tradit Ioh. Bapt. Tavern. tr. de commercio Ind. Orient. vide quoque infra Fucus. Illud vero undiquaque foedum, quod idem in Regno Boutan, tantam erga Regem subditorum venerationem esse refert, ut etiam, quae is quottidie excernit, illi sollicite colligaut, exsiccent, in pulverem comminuant, atque vasculis pretiosis inclusum secum circum ferant, ut eo, quoties lubet, velut tabaci pulvere, per nares hausto cerebri pituitam expurgent, aut etiam cibos condiant, vide eum Itin. Ind. ubi de Regno hoc, et infra in phrasi Tegere pedes.

EXCUBIAE antiquitus institutae erant incendiis arcendis: Unde Paulus IC. L. 1. ff. de offic. Praefecti vigil. Apud vetustiores, inquit, incendiis arcendis Triumviri praeerant, qui ab eo, quod excubias agebant, Nocturni dicti sunt. Item civitati ab insidiis tutandae. Virg. Aen. l. 9. v. 159.

cuius rei imago exstat, apud Suet. Aug. c. 23. Hac, nempe, Vartana [orig: Vartanâ] clade, nuntiata [orig: nuntiatâ], Excubias per urbem indixit, ne quis tumultus exsisteret. Vide quoque Artemid. Onirocrit. l. 3. c. 62. et supra ubi de

Circuitionibus Equitum, infra in voce Vigil, alibique passim. Postea quod bono civitatis fovendo antiquitus institutum fuerat, in usum suum verterunt [orig: vertêrunt] mali Principes, et satellites suos seu stipatores, quorum ministerio tyrannidem stabilitum ibant, nomine hoc insignire coeperunt [orig: coepêrunt]. Idque non modo in Occid. aut Romano Imperio, verum etiam in Orient seu Byzantino Imperio. Unde *(hmerobi/glion, diurnae vigiliae, apud Curopalat. l. de Offic. Constant. p. 85. et recte: Nam vigiliae nocturnae, excubiae diurnae, Isid. Hispal. Etymol. i. 3. c. 3. Sic Aurel. Cassiod. l. 11. ep. 19. Tyrannorum excubiae. Claud. de 4. Honor. Consul. v. 281.

Apud Graecos quoque idem factitatum esse, perspicuum est ex Xenoph. Paed. l. 4. qui idem l. 7. Exped. Cyri nuktofula/kwn meminit: Ubi Leunclavius nocturnas Excubias, melius Dempst. vigilias vertit etc. Spartani vero trium filiorum patrem ab Excubiarum onere liberabant, vide infra Vir. Pulfabant autem noctu Excubitores isti nolam, cui respondere necesse erat, annotante Hadr. Iunio. vide infra Nola Sorteque ducebantur, Val. Flacc. Argon.

Urque privatorum foribus ianitores, servi ostiarii aut canes appositi, ita Principum vestibula vigiles Excubitoresque insidebant, vide infra Ianua. Propertius ad privatam matronarum custodiam ritum deduxit, l. 4. Eleg. 1. v. 145. Denique in sacris Bonae Deae Excubiae erant, quod Graecorum institutum fuisse notum, auctore rei Anacharside, apud Herod. Melpom. Ab hac mente Valer. Max. l. 1. c. 2. tit. 1. in Iovis O. M. temolo, inquit, eximia [orig: eximiâ] facie puerum histrionem ad excubias renendas posuisset. Val Flacc. supra laudatus,

Cacozelia [orig: Cacozeliâ], ut in aliis plurimis, Israelitarum, apud quos et sui Templo Excubitores erant, quibus praeerat Custodiarum Praefectus, Hebr. [gap: Hebrew] dictus, unus ex praecipuis Sacerdotibus, ut docet Fr. Burmann. Synopsi Theol. Christ. Parte prior. l. IV. c. 8. §. 49. Quemadmodum Excubiis stationariorum,et legionariorum militum, qui palatium tuebantur, praeerat vir summae apud Imp. auctoritatis, praesertim translato Cpolim Imperio, Cura palatii primo; postea Curopalates appellatus: cui apud antiquos Francos Maior Domus relpondisse videtur, iuxta Thom. Dempst. in Iob. Rosini Antiqq. Rom. l. 1. c. 4. et 8. Nicephorus Comitem Excubitorum signanter vocat in Heraclio. Vide quoque de Primo Mandatore Excubitorum infra in voce Mandator. Ipsum vero locum Palatii, in quo milites Excubitores excubabant, Excubitorium appellatum esse, docemur ab Anastasio in Collectaneis. Ceterum Excubiarum Desertorem gravissime punivit Opilius Macrinus, qui Tribunum; qui excubias deseri passus est, carpento rotali subter adnexum per totum iter vivum atque exanimem traxit, apud Iul. Capitolin. Nec omittendum arcanum Excubiarum symbolu Libertinorum, de quo sic Calvin. Instruct. adv. Libertinos c. 3. sub fin. Nec prius arcanum excubiarum symbolum, ut aiunt, ipsis, quos ad sectam suam adducere volunt, revelant; quam perspiciant ita a se fascinatos, ut facile, quidquid voluerint, persuadeant. Vide de simili more Valentimanorum, apud Tertullian. c eos c. 1. Arianorum, apud Hilarium Pictav. ad Constantinum Aug. l. 1. Aliorum, apud Ioh. Forbes. Instruction. Hist. Theol. l. 1. c. 37 §. 11. etc.

EXCUNEATI apud Appuleium, Extimus quisque excuneati quaeruntur: dicuntur, qui in cuneis Theatri locum ac sedem non habebant, sed in via stabant. Tertullian. de Spectac. apud spectacula et in via statur. Graece peri\ th\n kerki/da; quo moo Hospites Athenis, qai sedem intra cuneos non habebant, appellabantur. Vide Salm. ad Solin. p. 919. et supra ubi de Theatrorum Cuneis.

EXCUSATI apud Recentiores, potissimum dicebantur Servi aut Liberti dimissi, qui, cum pro qualiber culpa ad Ecclesiam veniae impetrandae causa [orig: causâ] confugisient, dominis reddebantur de omni poenarum genere securi, et ad servitium consuerum redibant, datis prius a Dominis ad Evanglia sacramentis, de concessa venia, et quod nullam iis poenam pro ea culpa, a qua excusati, h. e. absoluti essent, irrogarent. Quod sacramentum si domini violassent, ranquam periuri mulctabantur, uti passim legitur in Concil. Aurelianensi 1. can. 1. et 3. III. can. 13. IV. can. 24. V. can. 22. apud Gregor. Turon. Hist. l. 5. c. 3. 4. et 49 etc. In Monasteriis, Excusati videntur iidici, qui ad Aedes sacras vel Monasteria confugiebant, et maioris securitatis gratia [orig: gratiâ] illis se quodammodo in servos dabant, apud Car. du Fresne Glossar. qui de hac voce plura.

EXCUSATIO Munerum Gr. a/te/leia tw=n leitourgi/wn. Vide infra ubi de Praemiis.

EXCUTIENDI Vestes gremiumque ritus Hebraeorum cum indignabundi significare et ominari imprecarique vellent,aliquem a Deo suis bonis excussum iri indigitatur Esrae c. 5. v. 13. Vide infra Vestis. Sed et excutere, idem quod scrutari est ac praetentare, Gr. e)cereina=|n, e)ksei/ein kai\ e)ktina/ssein. Certe vix olim colloquium ullum institutum, sine excussione, ne quis sicam aliudve telum occulto abditum loco stringeret. Vide Suet. Claud. c. 35. et C. Nepotem Datame c. ult. Fiebat autem ea per delectos utriusque partis, *)agge/lous2 Polyaeno dictos, quos non solum vestes pertrectasse, sed penitus detraxisse nonnumquam, docet is in Iphicrate, l. 3. Comm. 40. et l. 7. in Mithridate, Comm. 1. quo posteriore loco, *)/amfw dh/ to/te, inquit, sunhlqe/th gumnw\ dialecame/nw peri\ w(=n xrh/. Neque vero in publicis solum negotiis, et inter publicas personas id factum. Namque ex perpetuo metu Alex. Phereus, non prius se lecto uxoris

Thisbes committebat, quam a stipatoribus diligenter esset excussus. Dionys. quoque Sen. nec Aristomaches Syracus. nec Chloridis Locrensis, uxorum, nisi excussarum, amplexum petiit, Val. Max. l. 9. c. 3. Et Paedagogum Sarpedonem alumnum suum Catonem ad Sullam numquam, nisi excussum, duxisse, refert dem l. 3. c. 1. et 2. Vide quoque infra Scrutator.

EXECESTIDES peregrinus quidam, et viarum peritissimus, de quo proverbium natum, ne Exsecesiides invenerit rectam viam. Alii e Caria servum, perhibent: alii Citharoedum, et qui Pythia et *kari/wn a)gw=na Lacedaemone, et Panathenaea bis vicerit. Vide Scholia in Aristoph. *)/orniqas2. 542.

EXECESTUS Phocensium tyrannus duos gestabat incantatos annulos, quorum sonitu, quem invicem inter se edebant, rerum gerendarum tempus sciebat, mortuus tamen est dolo interfectus, etiamsi id ei prius significasser sontus. Arist ubi de Rep. Phocensium, et Clem. Alex. Stram. 1. Ita autem hic, *)ech/kesto/s2ge o( *fwke/wn *tu/rannos2 du/o daktuli/ous2 forw=n gegohteume/nous2, tw=| yo/fw| tw=| pro\s2 a)llh/lous2 dih|sq a/neto tou\s2 kairou\s2 tw=n pra/cewn. *)ape/qane de\ o(/mws2 dolofonhqei\s2 kai\ toi proshmh/natos2 tou= yofou, w)\s2 fhsin *)aristote/lhs2 e)n th=| *fwke/wn politei/a|, Exsecestus Phocensium tyrannus, duos gestans incantatos annulos, qui inter se invicem ab iis edebatur, sonitu sciebat tempus rerum agendarum: mortuus tamen est dolo inter fectus, etiamsi id ei prius significasset sonitus, ut dicit Atistot. in opere de Rep. Phocensium. Vide Kirchmann. de Ann. c. 21. Plura de istiusmodi annulis diximus supra, ubi de Annulis, item ubi de Eleazaro Iud.

EXECRATIO inter publicas olim poenas: qualem Atheniensium erga Philippum Regem hoc modo describit Liv. l. 31. c. 44. Rogationem exemplo tulerunt [orig: tulêrunt], plebsque scivit, ut Philippi statuae, imagines omnes, nominaque earum, item Maiorum eius virilis ac muliebris sexus omnium tollerentur, delerenturque: dies festi, sacra, Sacerdotes, quae ipsius Maiorumve eius honoris causa instituta essent, omnia profanarentur. Loca quoque, in quibus positum aliquid inscriptumve honoris eius causa [orig: causâ] fuisset, detestabilia esse, neque in iis quicquam postea poni dedicarique placere eorum, quae in loco puro pom dedicarique fas esset. Sacerdotes publicos, quotiescumque pro populo Atheniensi, sociisque, et exercitibus, et classibus eorum precarentur: toties detestari atque exsecrari Philippum, liberos eius, regnumque, terrestres navalesque copias, Macedonum genus omne nomenque. Corn. Nep. devotionem vocat, in Alcibiade, c. 6. quam in rem vide hic [orig: hîc] passim, ubi de Anathemate, Diis, Excommunicatione, alibi, nec non ubi de Resecrandi ritu. uti de Persarum circa haec more, aliquid infra in voce Myrica. Addo saltem, non Sacerdotes solum, sed et Magistratus nonnumquam devovere solitos. Plutarch. Solone. ex fructibus autem oleum solum ad peregrinos exportare licebat: aliorum nullum ius erat asportandi: et in eum, qui exportaret, sanxit etiam Magistratum exsecrationes facere, aut ipsum aerario centum drachmas dissolvere. Vide iterum Liv. l. 1. dec. 4. Hinc Exsecrabiles qui arcebantur sacris, tamquam impii, polluti, et magno aliquo scelere impiati. Graece e)nagei=s2, qui ei)/rgoito xerniswn, spondwn, krath/rwn, a)gora=s2 quique diris devovebantur publice, kata/ratoi. quales Christiani olim a Gentilibus habiti. Nam oi( kata/ratoi quo essent in numero, quibusque imprecationibus defigerentur, docet Auctor orationum c. Aristogit. *aristogit. o) trhkata/ratos, o( koino/s2 e)xqro\s2, o( ka=si dusmenh\s2, o(/sw mh/te gh= ka/rpon fe/roi, mht' a)poqano/ntoi de/canto. Sane Christiani hostes publici, koinoi e)xqroi\ kai\ pa=si dusmenei=s2, adeo que exterminio digni aestimati, ut ex Arnob. Minucio Fel. aliis elucet. Imo quod addit, meht' a)poqa/nonta decaito, quae imprecationis fuit summa olim, in Christianos non minus quadrat. Neque enim vivi solum omnibus devoti, sed et vita functi: ut quos de requie sepulturae avellebant, dissipabant, distrabebant, Tertullian. Apologet. c. 37. Vide Herald ad. Arnob. l. 1. In Ecclesia Rom. exsecrari dicitur mensa altaris, si superior tabula, in qua principaliter fit consecr atio, mota, vel in sui forma mutata, vel enormiter, puta ultra mediocritatem fracta sit: tunc enim iterum consecrari debet, Car. du Fresne Glossar.

EXECUTIO Setentiae capitalis apud Hebraeos, hoc modo fiebat. Sententia [orig: Sententiâ] condemnationis lata [orig: latâ], Synedri in locum procul a Synedrio duci faciebant reum, ubi poenam subiret. Levit c. 24. v. 14. Educito blasobemum istum extra castra. Maimonides distantiam loci fuisse ait aut esse debuisse, circa milliatria sex. Quod tamen in Idolatriae poena sic temperabatur, ut is lapidarerur aut ad portam civitatis, ubi reus erat, aut ad ostium Synedrii. Neque differenda erat exsecutio: ita tamen, ut dum sic ad supplicium ducebatur reus, si innocentiam eius, utcumque in Foro damnati, satis quis asserere potuisset, liberandus esset. Quam in rem Praeco etiam anteibat clamitans, Homo iste N. filius N. prodit poena [orig: poenâ] afficlendus, ob culpam talem, et talis et talis fuere [orig: fuêre] rei testes. Siquis eum insontem docere potest, accedat et rationes suas explicet. Tum si adesset, qui id facere posset, redux in Synedrium reus novum subibat iudicium, idque tertia [orig: tertiâ] quoque vice. sin minus, cum 10. cubitis a poenae loco reus abesset, Deo confessionem edere iubebatur: qua [orig: quâ] peracta [orig: peractâ] praebebatur granum thuris in poculo vini, ut turbaretur mens eius, inquit Misna, isque vel sacrificabat ipse, vel lius illius nomine. Testes dein illum neci dabant, quod si non facerent, presentes id homines praestare mos erat. Eo autem die Synedris quidquam comedere fas non erat. Propinqi vero morte plexi (cuius nomine nec luctus ullus publicus) et Synedros, et testes amice salutare tenebantur, ut sententiam iuxta veritatem latam sic agnoscerent etc. Vide Ioh. Selden. de Synedriis vett. Hebraeor. L. 2. c. 13. §. 3. et infra in voce Iudicia: quaenam autem poenae in Foro Iudaico capitales fuerint, videbimus infra.

EXECUTORES inter alia Iudices dicti sunt, vel alii a Principe delegati, qui Conciliorum Statura exsecutioni curarent mandari: *)epecergastai\, in Cod. Can. Eccl. Afric. c. 96. et *)ekbibastai. *)\hrese pro\s2 tou/tois2, w(\s2e *)ebibasta\s2 e)n pa=si toi=s2 th=s2 *)ekklhsi/as2 xreiw/desi pe/nte e)pileghn=ai ai)thqh=nai, oi(\ tines2 e)n tai=s2 diwfo/rois2 e)pimerisqh/sontai e)parxi/ais2 etc. Vide Car. du Fresne Glossar.