CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

EXOMATAE Plin. l. 6. Iaxamatae Melae Ixomatae Polyaen. l. 8. pop. Sarm. Asiaticae. Val. Flacc. Argon. l. 6. v. 144.

EXOMIS Gr. *)ecwmi\s2, tunica sine manicis, seu vestis stricta et angusta, ex qua humeri exercebantur nudique conspiciebantur. Vett. Critici Exomides, i(ma/tia doulika\ kai\ e)teroma/xala, vestes serutles ex altera parte manuleatas, interpretantur: et habebat omnino Exomis alam quandam seu manicam latiorem, quae more pallii iniicl ac circumponi posset; Unde Hesych. eam partim tunicam, partim pallium facit, addens *(eteroma/xalon appellari, quod alteram tantum [orig: tantûm] alam adsutam haberet. Polluci Exomis dicitur, vestis Comica, tunica scilicet alba, sine ornamentis, in sinistro latere sutur am non habens. Subicit huic adiectum fuisse palliolum album, quod *)egko/mbwma dicebatur. Verisimilius tamen est, alam quae ad instar pallioli, potius in sinistar parte fuisse, quo dextra liberior atque operi expeditior esset. Non fuisse tamen solum servorum Exomides, declarat Aristoph. Lysistrata [orig: Lysistratâ], ubi cives senes aiunt:

*)alla\ th\n e)cwmi/d' e)k duw/meqa w(s2 to\n a)/ndra dei=,
Sed Exomidem exuamus, ut virum decet.

Et Aelian. Var. l. 9. c. 34. Diogenes, cum venisset Olympiam, et Rhodios quosdam adolescentes videret pretiosis vestibus amictos, ridens inquit: Hic est fastus. Deinde, cum incidisset in Lacedaemonios, e)n e)cwmi/si fau/lais2 kai\ r(upw/sais2, in vili ac sordida Exomide: Hic, inquit, alius est fastus. Quare Suid. interpretatur, tunicam ingenuorum, quae brachia non tegeret, esset tamen vile indumentum. A. Gell. praeterea l. 7. c. 12. eas antiquissimo tempore a Romanis gestatas tradit. Porro tam Festus, quam Pollux, ut visum, Comicum vestimentum Exomidem fuisse aiunt: sc. servorum postquam, enim ea vestis in desuetudinem abiit, antiquus Servorum habitus in scena retentus est. Et quia hoc eius proprium erat, ut humeri extarent, hinc Cynici, qui dextrum humerum exsertum gerebant, inde *)ecwmi/ai et illorum Tribonium *)ecwmi\s2 dicta est. Ad tolerantiam quoque Catonis spectabat, quod pro tunica Exomide utebatur, prorsus ad exemplum servorum suorum, apud Plutarch. in Catone etc. A Colobio vero Exomidem sic distingue, ut Colobium dicas tunicam, quae manicas quidem haberet, sed ad cubitum tantum pertinentes: Exomides vero iis omnino carebant, sic ut tota brachia renudarentur. Vide Octav. Ferrar. de Re Vest. passim, inprimis parte 2. l. 4. c. 22. In scena autem servis interdum albae datae exomides, pictae florenti adolescentiae, atrae senibus, interdum puniceae genus quoddam, quam kampu/ohn vocabant a flexu. Priscis senibus candidae, de more antiquitatis, Iul. Caes. Scalig. Poet. l. 1. c. 13.

EXOMOLOGESIS Graece *)ecomolo/ghsis2, vor Eccesiae, de qua sic Tertullian. de paenitentia loquens, post Baptismum peragi solita, de Poenit. c. 9. Is actus, qui magis Graeco vocabulo exprimitur ac frequentatur, Exomologesis est, qua [orig: quâ] delictum Domino nostro confitemur, non quidem ut ignaro, sed quatenus satisfactio confessione disponitur, confessione paenitentia nascitur, paenitentia Deus mitigatur. Itaque Exomologesis prosternendi, et humilificandi hominis disciplina est, conversationem iniungens misericordiae illicem. De ipso quoque habitu atque victu mandat, sacco et cineri incubare, corpus sordibus obscurare, animum moer oribus deicere, illa, quae peccavit, tristi tractatione mutare: catervm pastum, et potum pura nosse, non ventris sciicet, sed animae causa [orig: causâ]: plerumque vero ieiunii preces alere, ingemiscere, lacrimari et mugire dies noctesque ad Dominum Deum tuum, et Presbyteris advolvi, et caris Dei adgeniculari, omnibus fratribus legationes deprecationis suae iniungere. Haec omnia Exomologesis etc. Vocem strictius Cyprian. sumit, de ea sc. externae paenitentiae parte, quae in Consessione oris consistit, qua [orig: quâ] peccatum suum lapsus simpliiter confitetur, Sic enim ordinem disciplinae publicae describit l. 3. Ep. 14. Agunt paenitentiam iusto tempore, et secundum disciplinae ordinem ad Exomologesin veniumt, et per manus impositionem Epp. et Cleri ius communionis accipiunt. Vide eundem l. 1. Ep. 3. Non solum autem notoria crimina olim confitebantur, sed etiam internam de abnegatione e. g. cogitationem; quam Exomologesin conscientiae idem vocat, idque apud Sacerdotes aliosque fratres, ad obtinendum conscientiae levamen, sicque publica [orig: publicâ] peracta [orig: peractâ] paenitentia [orig: paenitentiâ] palam absolvebantur. Ne vero petulantibus derisorum linguis temere exponerentur Fratres, visum est permittere Sacerdotis iudicio, an ea culpa publicari deberet, ad accipiendam publicam medelam, et ceterorum aedificationem. Qua [orig: Quâ] ratione institutioni Paenitentiarii Presbyteri via strata est, de quo infra, plura vero hanc in rem vide apud Ioh. Forbes. Instit. Hist. Theol. l. 12 c. 5. §. 18. 19. et 20. et supra ubi de Confitendi consuetudine.

EXONA vulgo ESSONE, vicus Galliae, Historicis notissimus, et vetustissimus, ad fluv. Iunnam, in pago Parisiaco, Monasterio B. Dionysii legatus a Chlotario iuniore, Dagoberti nepote. Hadr Vales. Not. Gall.

EXONABA forte Ossonaba, urbs olim Ep. Lusitaniae; quibusd. nunc Stombar, vicus in Algarbia. Aliis Silves, cui subest Ossonobensis Eccl.

EXONIA olim Isca Damnoniorum, urbs Angliae Ep. in agro Devon. vulgo Excester. Ad Iscam fluv. aliquot tantum mill. ab ora maris Germ. Ab huius obsidione fugatus est Perkinus Verbelius Angliae turbo, ab Henrico VII. A. C. 1490. Vide Isca.

EXORCISTA inter 7 gradus Ecclesiae, ab Hieronymo recitatos locum non habet; ab inferioribus tertius numeratur, hoc ordine: Ostiarius, Lector, Exorcista, Acolythus Subdiaconus, Presbyter. Exorcistarum tamen meminit Hieronym. Comm. in Matth. c. 12. v. 27. ubi hoc nomine eos vocat, qui ad invocationem Dei eiciebant Daemones. Vide Amalarium, Rabanum Maurum,

Ivonem Durand. etc. in libb. de divinis Eccl. Off. et Min. Spelmann. Gloss. Archaeol: In Ecclesia Rom. tertius Ecclesiastici Ordinis gradus est, qui cum ordinantur, accipiunt de manu Episcopi libellum, in quo scripti sunt Exorcismi, accipientes potestatem manus imponendi super Energumenos etc. in Ord. Rom. Exorcixant autem cum Energumenos, tum Catechumenos, quod olim binis vicibus fiebat, nempe primo vicesimo, dein iterum tertio ante Baptmum die. Imo et Exoreismum usurpant in rebus inanimatis, quibus c. benedicunt, cum adiuratione, qua [orig: quâ] ab iis repelli Daemones aiunt: Ita Exorcismum florum, olei, chrismatis olei, olei Catechumenorum etc. Habet Ordo praedictus, et aequa exorcista dicitur quibusdam, quae vulgo benedicta etc. Vide Car. du Fresne Gloss. et Macros Frattes Hierolexico. Ceterum in Antiquorum lectione observatur, saepius Exorcistas dici, qui alias Catechistae vocantur, quique e Catechumenis sibi commissis Diabolum eiciebant: non quod proprie Daemoniaci essent, sed quod Christum ignorantes sub Diaboli potestate viverent. Quo sensu vox occurrit, apud Theod Balsamon. in Can. 26. Laod. et Scholiasten Graec. Harmenopuli in Epit, Can. Sect. 1. tit. 9. Vide quoque Greg. Naz. Orat. de Baptismo, Cyrillum Hierosolym. Praefat. in Catecheses, Alios. Proprie vero, expulsio Daemonum, in nomine Christi, donum fuit extraordinarium, Apostolis, Epp. Prsbyteris et Laicis nonnullis concessum, initio Christianismi, aliquotque post saeculis ad veritatis confirmationem, et nominis Christi inter Iudaeos ac gentes amplificationem. Sic Christianos quosdam milites, Diabolos per exorcismos fugandi dono praeditos fuisse, tradit Tertull. de Coramil. c. 1. Vide quoque eum de Idol. c. 6. Apud Cyprian. etiam, qui virtute divina [orig: divinâ] Diabolos torquebant vexabantque, occurrunt non uno in loco. At Exorcistae Iudaes, quorum meminit Ioseph. Antiqq. Iud. l. 8. c. 2. et Lucas in actis c. 19. v. 13. et 14. meri praestigiarores erant, et lucrum exorcismis suis sectabantur. Hinc Iustinus Martyr Tryphoni Iudaeo obiciebat, quod Iudaeorum Exorcistae arte quadam, veluti gentes, in adiur ationibus uterentur, et thymiamata ac vincula adhiberent, c. Tryph. p. 243. edit. Commel. Unde, nisi ipsi Daemones per collusionem cum hisce hominibus assensissent, conatus effectu caruit, imo et in contrarium vertit, uti in Actis legimus dict. loc. Ait autem, veluti Gentes, in Graeca, th=| te/xnh| h(=|per kai\ ta\ e)/qnh xrw/menoi. Fuerunt [orig: Fuêrunt] enim et apud Gentes Exorcistae, qui pollentibus verbis Daemones ex obsessis corporibus eicerent, idque proprium videtur Magis fuisse. Lucian. in Philopseude, o( me\n i)ssw=n au)to\s2 siwpa=|, o( dai/mwn de\ a)pokri/netai kai\ de\ mh\ peisqei/h, kai\ a)peilw=n e)celau/nei to\n dai/mona, vide plurima ibid. huc spectantia, ut et supra aliquid, ubi de Ephesiis lit.

EXORMISTONES Graece e)cormistw=nes2, recentioribus dictae sunt muraenae, quas antiqui Graeci plwta\s2, Latini flutas, vocabant; quod sole torrefactae in summo aequore natarent nec mergi possent. verum ob virium imbecillitatem cum pessum redire amplius non possent, in summo aequore, velut exanimes, ferrentur. Mentio earum apud Cassiod. qui pluribus eas describit, et Siculas vocat ac in Rhegino littore capi ait. Hinc Mart. de muraena fluta, l. 13. in Xenys Epigr. 80.

Quae natat in Siculo grandis Muraena profundo,
Non valet exustam mergere Sole cutem.

*qaumasto\n e)/desma; vocat Archestratus, regium cibum, idem Cassiod. cuiusmodi muraenas Romani Proceres in vivariis suis habebant; inter quos nota saevitia Vedii Pollionis, qui edentulis istiusmodi muraenis, nam tales exormistones seu flurae erant, damnata mancipia obicere solebat, uti Plin. refert. l. 9. c. 23. Vida Salmas. ad Pall. Tertull. c. 5. ut et infra in voce Myrus.

EXOSTRA e)cw/stra, in Theatro machina dicebatur, seu sedes sublicis elata, strata longuriis, super quibus sella. Destinabatur autem ad ea recitanda, quae secreto patrata essent in aedibus, qualia in Oedipode Sophoclis, Plauti Amphitruone et Casina et aliis. *)egku/kleuma eundem locum dictum esse, ait Scalig. Poet. l. 1. c. 21. de qua voce infra dicemus, in vocabulo Translatum.

EXOTERICA Scripta acroamaticis opposita, dicta olim trivialia, et omnibus obvia, a quibus nemo arcebatur: oi( e)/cwqen lo/goi Themistio, e)gku/klia filosofh/mata et e)gku/klioi lo/goi. Arstot. de Caelo l. 1. ac Ethic l. 3. e)cwteroi lo/goi eidem Polit. l. 3. Solebant enim non Theologisolum, sed et Philosophi vett. quaedam tradere toi=s2 e)/cw iis sc. quibus nondum patebat thesaurus interior, alia toi=s2 memnhme/nois2, iis qui legitime initiati erant et consignati: quorum illa *)ecwterika\. Haec *)akroamatika\ seu *)eswterika\ appellata. Cic. de Finib. l. 5. De summo autem Bonis, quia duo genera librorum sunt: unum populariter scriptum, quod *)ecwteriko\n appellabant: alterum limatius, quod in commentariis reliquerunt [orig: reliquêrunt]. Sic in Pythagorae familia, quosdam fuisse *)akou/ontas2, alios e)n a)kor)r(htw| didaskome/nous2, quibus viz. Philosophiae arcana in interiori thesauro aperebantur docet Origenes c. Celsum l. 1. Vide quoque supra Acroamatici libri.

EXOUCONTII haeretici Ariani, qui conabantur docere filium Dei ex nullis substantiis factum esse, i.e. e)k tw=n ou)k o)/ntwn.

EXPECTANTES genus Independentium in Anglia, Angl. Waiters, quod, ullam in Orbe terrarum Ecclesiam in praesens extare negantes, in futurum illam exspectent, miraculose per Apostolos, Ioh. inprimis, restituendam. Hos quidam cum Inquisitoribus S. Quaerentibus, Angl. Seekers, confundunt, sed, licet in summa cum iis conveniant tamen, quodnam proprie et accurate inter eos sit discrimen, dicemus intra in voce Quaerentes.