CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

EXPEDITARE Canem vox Forestariis familiaris. LL. enim Forestarum cautum erat, ut accolarum atque adeo ipsorammer Foreltariorum canes expeditarentur, ne cervos aut lepores regios venarentur, sed ad insequendas feras minus pernices idoneique essent. Fiebar autem id vel abscissione trium orrellorum, seu unguium pedisanterioris, puta iuxta ipsam cutem, vel excisione montis pedis, quem pellotam vocant: Atque its expeditatas habere molossos, et maiores omnescanes, qui in forestis degunt, tenentur, sub poena 3. solid. 4. den. Regi pendendorum; renovandaque expeditatio quovis triennio, iuxta L. Ioh. Regis Angl. p. 180, et Edw. l. de Forestis, quae exstat apud Match. Paris. A. C. 1215. Quam antiqua haec consuetudo sit, patet ex LL. Canuti Regis de Foresta. c. 31. et 32. ubi gemiseissio appellatur, Angl. vero horing, ut et ex LL. Henrici I. de Foresta c. 17. ubi misera canum expeditatio dicitur. Sed et de eodem Henrico sic Ordericus Vitalis l. 11. Omnem scrarum venationem totuis Angliae sibi peculiarem vindicavit. Pedes etiam canum, qui in vicinia silvarum morabantur, ex parte praecidi fecit etc. Istiusmodi porro expeditatis canibus, qui integros pedes habent, opponuntur in Monastico Anglic. Tom. Il. p. 165. apud Carol. du Fresne.

EXPEDITIO [1] vocabatur olim, quocumque iret Imp. Spartian. in Pio. Expeditiones raro suscepit, nisi quad in Campaniam ad agros suos profectus est. Ut et Castra; unde Castrensis et Castrensiani dicti omnes Palatini Ministri, quod semper adessent Principi, nec tantum in aula vel in Urbe, sed in castris etiam obsequium illi, et ministerium exhiberent, ac in omnibus expeditionibus cum sequerentur. Iidem Ministeriales et Ministeriani vocati, item Castrenses, et Expeditionales servi, in LL. Burgundionum, si quis servum natione barbarum occiderit lectum, ministerialem, sive expeditionalem 55. sol. inferat. Vulgo Vassos et Vassalos et Fideles, dicebant, qui dominos suos ad bellum euntes sequi tenebantur iisque praesto semper adesse etc. Vide Salmas. ad Lamprid. in Alex. Sev. et hic passim in vocibus praefatis.

EXPEDITIO [2] pro specie exercitus, non iusti, et sollennis, at subiti velut et tumultuarii in Vita Offae Merciorum R. Ms. Quorum i. e. Danorum adventus primus, et tam temerarius postquam Regi innotuit, missa [orig: missâ] Expeditione, non enim pro tali populo dignabatur exercitum publicum convocare, eorum potenter repressit arrogantiam, et dissipatos, magnaque ex parte diminutos, ad naves suas turpiter revertere coegit. theodoricus autem, Gothorum Rex apud Cassiod. l. 1. c. 17. ait: Merito Expeditionem nominavere [orig: nominavêre] Maiores: quia mens devota pr eliis, non debet aliis cogitationibus occupari. Vide Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol.

EXPELLEUTA apud Iulianum Antec. Constitut. 124. §.6.qui in Nov. Iustiniani 128. §. 6. e)cpelleuth\s2 dicitur: Impulsor, qui Canonicariis canonem publicum solvere renuentes ad id compellebat, alias Compulsor quoque, vide Car. du Fresne Glossar.

EXPIATIONIS Festum apud Israelitas, incidens in diem decimum mensis Tisri, qui nostro Septembri respondet, Levit. c. 13. toto exponitur. Nomen habebat ab expiando: Sacerdos enim summus, hoc in Festo inprimis, CHRISTI typum gerens, sua populique peccata confessus, certis ritibus cerimoniisque adhibitis, Expiationem faciebat pro Israelitis, ad mundandum eos ab omnibus peccatis eorum, coram Iehova, v. 30. Concernebant autem ritus isti vel Sacerdotem summum coniunctim cum populo, cessatio viz. requiesque, qua [orig: quâ] affligebant animas suas, per ieiunium nempe, v. 31. Unde dies ieiunii festum hoc vocatur Ierem. c. 36. v. 6. quo respiciens Apostolus Paulus, Actor. c. 27. v. 9. Quum iam esset periculosa navigatio, quod iam etiam ieiunium praeteriisset (nempe Expiationis, quae in septimum incidebat mensem adeo que hienis immineret) admonebat eos etc. Vel ipsum Pontificem: Nempe post sacram disciplinam, a Synedrii Magni delegatis aliquot, per integrum sepriduum in Templi conclavi [gap: Hebrew] dicto, acceptam, de quo ritu vide infra ubi de Pontificali dignitate; ingressus in Sanctum Sanctorum, v. 3. quod non nisi hoc die quotannis fiebat, et sacrificium pro se et familia sua ab illo offerri prius solitum, v. 6. Itaque tunica [orig: tunicâ] linea [orig: lineâ] sacra [orig: sacrâ] is indutus et femoralia linea super carnem suam habens, baltheoque lineo accinctus, et cidari linea [orig: lineâ] tectus; quas vestes quum indureret, aqua [orig: aquâ] carnem suam lavare tenebatur: sumebat iuvencum subrumum in peccatum, et arietem in holocaustum. A coetu vero filiorum Israelis accipiebat duos hircos in peccatum, et arietem in holocaustum. Tum accipiens duos illos hircos, sistebat illos coram Iehova ad portam tentorii conventus, et imponebat iis sortes, sortem unam Iehovae, alteram vero Hazazellis (quem Gr. *)apopompai=on, Malorum depulsorem seu averruncum vocarunt) Quo facto eum, cui obvenerat sors pro Iehova, mactabat, alterum, cui obvenerat sors Hazazelis, sistebat vivum coram Iehova ad faciendum expiationem super eum, ut dimitteret illum in desertum. Iuvencum vero pro se et pro familia sua osterebat, v. 3. et seqq. Peracto dein sacrificio utroque, cuius cerimoniae exacte describuntur, v. 11. et seqq. nitens Sacerdos summus ambabus manibus suis super caput illius hirci, qui vivus erat, confitebatur super ipsum omnes iniquitates filiorum Israel, et postquam illas capiti hirci imposuit, emittebat eum per hominem commodum in desertum, v.21. sicque populum de ablatione peccatorum eius et reconciliatione cum Iehova, reddebat securum. Formulam Confessionis Hebraei hanc fuisse tradunt: O Domine, populus tuus domus Israelis, peccavit, commisit iniquitatem, transgressor est coram facie tua, Quare te nunc humillime precor, o [orig: ô] Domine, remitte peccata, iniquitates ac transgressiones, quas populus tuus, domus Israel, peccavit, inique fecit et transgressus est coram te; sicuti scriptum est in lege Mosis servi tui: ut hoc die faciat expiationem pro vobis ad mundandum vos, et ad mundos vos reddendos ab omnibus peccatis vestris coram Iehova. Vide P. Fagium in Levit. c. 6. et reliqua infra in voce Sanctuarium. Atque haec erat Expiatio anniversaria, illustris ille Sacrificii Messiae in cruce suo

tempore offerendi, typus: cuius cum antitypo suo collationem vide Hebr. c. 10. Hodierni Iudaei, cum sacrificium, urpote Templo destructo, offerre non possint, Gallum gallinaceum victimae loco substituunt hoc modo: Ab anni principio ad decimum usque diem, quo festum Expiationis celebratur, appellare solent Aseres ieme teschuvah, i. e. decem paenitentiae dies; quibus durantibus ieiunio se strenue macerant, multum orant, ocnfessionem inprimis peccatorum suorum quottidie mane ter recitant, et magnam pietatis speciem prae se ferunt, abstinentes interea a pane Christianorum, et quae alia sunt, quae ad singularem munditiem ac putitatem facere videntur. Nono die mane ante locem surgunt, scholamque ingressi canunt ac precantur prolixe. Inde domum reversi, mares singuligallum in manus sumunt, feminae gallinam, gravidae utrumque: tum Paterfamilias, cum gallo prae manibus in medium prodit, et recitatis versibus aliquot, inprimis 10, 14 17. ex Psalmo 107. et expiationem aggreditur, et capiti suo gallum ter allidens, singulos ritus his vocibus prosequitur: Hic gallus sit permutatio pro me, hic in locum meum succedat, hic sit expiatio pro me, huic gallo mors afferetur, mihi vero et toti Israeli vita fortunata, Amen. Quod ille ter ex ordine facit, pro se sc. pro filiis suis et pro peregrinis, qui apud eum sunt: Gallo dein imponens manus, ut in sacrificis olim eum certis ritibus adhibitis mactat et assat, intestinis eius supra domus tectum proiectis, ut corvi adveniant, et cum suis peccatis in desertum advolent, ad instar hirci Hazazelis. Causa, quare gallo ponus, quam alio animante utuntur, haec est, quia Vir Hebraice [gap: Hebrew word(s)] Gebher appellatur. Iam si Gebher peccaverit, Gebher etiam poenam sustinere debet; quae quum gravior esset, quam ut illam subire possent Iudaei, gallum gallinaceum, Talmudica [orig: Talmudicâ] seu Babylonica [orig: Babylonicâ] dialecto Gebher appellatum, inlocum suum substituunt, quo sic iustitiae divinae satisfiat. Facta [orig: Factâ] ita expiatione, ad sepulchretum suum pei gunt, ibique orant, et eleemosynas distribuunt; tantum nempe pecuniae, quanti gallus aestimatur: sicque oblationem a Deo suo pecunia [orig: pecuniâ] redemptam in ollam coniciunt vel veru transfigunt et suaviter postea epulantur. Plura si voles consule Buxtorfium Fil. Synag. Iudaic. aucta [orig: auctâ] et locupletata [orig: locupletatâ] c. 25. et 26. Ab hoc Expiationis festo Israelitarum occasionem sumpsere [orig: sumpsêre] Graeci quotannis, die 6. mensis Thargelionis, vide infra Thargelia; sollenntritu, urbes suas lustrandi ac expiandi. Produxerunt [orig: Produxêrunt] nempe aliquot homines mortis reos, quos in morem victimarum sertis floribusque coronatos,e rupe vel alio quodam loco excelso, in mare praecipitarunt, Neptuno offerendos, additis verbis hisce: *pei/yhma h(mw=n ge/nou, Sis pro nobis peripsema, i. e. expiatio vel reconciliatio pro nobis. Similiter, quoties peste affligebantur vel alia [orig: aliâ] quadam contage, Diis suis certum aliquem hommem, in cuius caput malum devolveretur, obtulerunt [orig: obtulêrunt], quem ka/qarma vocare sunt soliti: quae ambo vocabula cum adhibeantur ab Apostolo 1. Cor. c. 4. v. 13. ad duas has Expiationis apud Gentiles usitatae species, respicere videtur Budaeo Annot. reliq. in Pand. de poenis. Vide Thom. Godwyn. de ritibus Hebr. l. 3. c. 8. Fr. Burmann. Synopsi Theol. Christ. et supra in voce Azazel, nec non infra ubi de mense Maio.

1. Sacerdos S. ingrediebatur Sanctum Sanctorum, Levit. c. 16. v. 3. 2. Semel in anno, Exodi c. 3. v. 10. 2. Idque cum sanguine hircorum et vitulorum, Hebr. c. 9. v. 12. 4. Et quidem solus, ibid. 5. Sacerdotalibus amictus vestibus, Levit. c. 16. v. 4. 6. Sumens duos hircos, Idem c. 16. v. 7. 7. Hircus portabat iniquitates populi. 1. Christus, noster Pontifex M. ingressus est caeleste sacrarium Hebr. c. 9. v. 12. 2. Idque semel tantum, ut in eodem loco habetur. 3. Per proprium suum sanguinem, Ibid. 4. Torcular calcavit solus, Esai. c. 53. v. 3. 5. Ad id officii a Patre ordinatus et unctus ab aeterno. 6. Humanam assumpsit naturam, ut duabus nunc Persona eius naturis conster; e quibus divina per hircum Hazazel utcunque adumbrabatur: humanae passione ac morte per hircum alterum, qui immolabatur, significata [orig: significatâ], Theod. Quaest. 12. in Leviticum. 7. Ecce agnus, qui portar pecata mundi, Ioh. c. 1. v. 29. Vide quoque 2. Cor. c. 5. v. 21. Ab Hebraeis transit Expiationis ritus ad Gentiles utcumque, quorum nota kakozhli/a. Vide de illorum Expiationibus ab aqua viva, et aqua marina, multis agentem Andr. Tiraquell. de Nobilit. c. 31. praeterea Dilherum de Cacozelia Gentil. Alios.

EXPLICIT vox in fine librorum olim addi solita. Hieronym. ad Marcellam, Scire debemus, apud Hebraeos in fine librorum unum e tribus solere subnecti: ut aut Amen scribant, aut Sela aut Salom, quod exprimit pacem --- ut solemus nos completis opusculis, ad distinctionem rei alterius sequentis, medium interponere, Explicit, aut Feliciter, aut aliquid eiusmodi. Vide supra Diapsalma. Sic apud eundem, Testamentum Corocottae Porcelli ita clauditur: Explicit Testamentum Porcelli sub die KL. Lucerninas, Clibanato et Piperato Consulibus feliciter. Est autem Explicit, idem quod finitur, seu absolvitur, eique opponitur Incipit. Cuius loco apud purioris aevi Scriptores explicitum habes, i.e.ex plicis solutum. Sic Explicitum tractatum legas apud Ulpian. Et Mart. l. 14. cui Apophereta Epigr. 1. v. ult.