CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

FORAMEN in Ostiis Veterum duplex fuit. Alterum, per quod immissa ab his, qui foris erant, clave, adducebatur ac reducebatur aliquod ferratum veruculum seu pessulum, quo ostium intus retinebatur vinctum et posti iunctum, ut hodieque fit. Alterum, et quidem vetustioris usus, in foribus, quae seram habebant, ubi non reducebatur ba/lanos2, sed ab imo sursum trahebatur et clavim immissam sequebatur, ut supra diximus, ubi de Balanagra et Balano. Hae ut reserari possent ab iis, qui foris adstabant, satis grande foramen supra locum serae relinquebatur in ostio, per quod munus transmitti nequitet, et ba/lanos2 in balanodo/khn demitti claudendae ianuae et rursus eidem aperiendae balana/gra in ba/lanon immtti. Apulei. l. 4. Tunc itaque --- Lamachus --- qua [orig: quâ] clavi immittendae foramen senim immissa manu claustrum evellere gestiebat. Quod latius patet ex Tacticis Aeneae, in quibus memoratae fraudes, ab exteris admissae, circa ba/lanon eruendam ac dolo evellendam, absque ope balana/gras2, in plerisque urbium portis, non potuere [orig: potuêre] admitti, nisi per foramen dictum. Per hoc enim immisso brachio si quis modulum balani cepisset, ad eum modulum clave facta [orig: factâ] etiam urbe exclusus vel aedibus, falsa [orig: falsâ] clave per foramen immissa [orig: immissâ], fores reserare in proclivi habuit. Quo pertinet lepida historia, de Philosopho Lacyde apud Diog. Laert qui, ubi quid ex penu prompsisset, signaculo (quo promptuaria et cellae muniri solebant) rursus opposito, annulum quo signaverat, solebat per formen ostii intro iacere: at servi, eo viso, per idem formen manu immissa [orig: immissâ] annulum retrahebant, et penu resignato rursumque signo impresso, quaecunque vellent, indeprehensi ex promptuario amovebant. Cum itaque nec sera satis secura et in signaculis quoque fraus facilis esset, ad illum modum postea itum est, quem primo memoravimus etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 926. et seqq. uti de foramine, in pariete triclinii, proluendi pavimenti causa [orig: causâ], cuius fit mentio l. 28. ff. de Servit. praed. urban. aliquid infra in voce Scobs, de pretio margaritarum, pro foraminum ratione, variante, infra itidem in voce Perforaculum.

FORCEPS inventum Cinyrae Agriopa [orig: Agriopâ] geniti, Plin. l. 7. c. 56. an Vulcani, qui proin cum forcipe spectatur, in nummo L. Caesii, de quo supra: cum in usum innocentem diu valuisset, postmodum saevitiae instrumentum esse coepit, et reis cruciandis, Martyribus inprimis, adhiberi. Et quidem Forceps, cuius olim in Martyrum carnificinis usus, triplicis erat speciei, ut Baron. docet Not. ad Martyrolog. 26. Iunii, e quibus unam hodieque asservari in Bibliotheca Vaticana, legas apud Dominic. Macrum in Hierolex. Vide quoque infra Ungula. Graeci forcipes ex auro adhibeant, ad tangendam reverentiae causa [orig: causâ] S. Eucharistiam, labi/das2 illis dictas: quod vocabulum ab iisdem postea translatum est ad cochleare, quo Eucharistiam saecularibus, ut aiunt, conferunt. Id. Sed et Forcipes, quorum gemino dente componitur ignis in lychnis, inter vasa ac ministeria sacra Eccles. Rom. reponuntur, a Durando Ration. l. 1. c. 3. n. 29. Vide C. du Fresne in Gloss. in vocibus Forcipes et Forfex, ut et supra, ubi de Ellychnio. Imo et Forcipes iocis adhibitae: Sic apud Suet. Aug. c. 75. Saturnalibus, et si quando alias libuisset, non modo munerae dividebat, vestem et aurum et argentum: modo nummos omnis notae --- interdum nihil praeter cilicia et spongias et rutabula et forfices, atque alia id genus, titulis obscuris et ambiguis. Puta, super forcipe scriptum erat, Edentulo detur: quia forceps est o)donta/gra, eique utilis, cui vitiosi dentes sunt: super spongia, Lippo detur etc. Vide Casaub. ad l.

FORCHENA opp. Franconiae, ad confluentes Wisenti, et Regnitii fluviorum, ubi castrum permunitum, sub Ep. Bamberg. 4. mill. Germ. a Bamberga in Mer. Quibusd. est Trutavia.

FORCTUM vel FORTUM ab antiquo Foro, i. e Fero, pro bonis et hereditate. Unde Forctunus, i. e. bonus, et Fortuna i. e. bona quo sensu Fortuna recentioribus absolute sumitur; et fortunae, pro bonis. Forctis quoque bonus et frugi, pro quo sequens Latii aetas fortem dixit. Aliter Horctum antiquis, sequenti aevo Herctum et Hertum, inde Erctum et Ertum. Vide infra Herctum.

FORCULUS Deus, apud Romanos, qui foribus praeerat, Augustin. de Civ. Dei l. 4. c. 8.

FORDICIDIA [1] adde: A fordis bubus nomen habuere [orig: habuêre]; quod ea [orig: eâ] die publice immolarentur boves praegnantes. Forda enim bos gravida, a ferendo. Ovid. Fast. l. 4. v. 629.

Mactabantur autern singulae in singulis Curiis, quarum numero 30. erant, teste Liv. et Dionys. idque Terrae Matri. Quod sacrificium a Numa institutum, in agrorum pecorumque sterilitate, late prosequitur Ovid. d. l. v. 630 et seqq. Salmas. ab Accus. Graeco fora/da vocis originem arcessit, et Hordam quoque a)rxai/+kw=s2 dictam fuisse, docet, ad Solin. p. 1013. et 1262.

FORDICIDIA [2] ut inquit Varro, festa erant apud Romanos, dicta a fordis, i. e. bobus caedendis, quae celebrabantur ad 17. Cal. Mart.

FORDUNUM opp. Scotiae amplum, Merciae reg. primarium, 15. mill. ab Aberdonia, in Afr.

FORES a FORO, an quia foras aperiebantur, Serv. Priscorum enim aedes Fores habuerunt [orig: habuêrunt], quae exterius atque in viam explicarentur: proin, non extrorsum solum annulum fer reum vel aeneum habuerunt [orig: habuêrunt], Corvum sive Cornicem Iulio Polluci dictum, ut ex Plauto discimus; Sed et introrsus, quo pulsatis interius, antequam aperirentur, foribus, qui ante aedes in via constitissent, aut illac pertransirent, sibi caverent. Inde apud Terent. non semel legas, egrediente aliquo ex aedibus, Fores obstrepuisse, vide Ant. Muret. Var. l. 1. c. 17. Quamquam et cardinibus aeneis, qui aperiendis foribus stridebant, iuxta illud Virg. l. 1. Aen. 453.

strepitus ille ab aliis ascribitur. Consuevere [orig: Consuevêre] autem huiusmodi annuli seu marculi introrsus appendi eorum civium foribus, quibus privata [orig: privatâ] lege concessum erat, ut Fores ostiis aperiendis sic in viam panderentur: Vide Plutarch. in Publicola, et Aristot. inmagnis Oeconomicis. Postea, quia sordidum videbatur appenso ut olim marculo eas pulsare exterius, Ianitores, Ianitrices ac Ostiarii adhibiti sunt: hodie vero hac religione soluti, marculos rursus in usum recepimus, praeclare nobiscum actum censentes, si Ostiarium alere non sit necesse. Introrsum quoque aedium Forbus tintinnabula appenduntur, quae idem, quod marculi olim, monent etc. Hier. Magius l. de Tintinnabulis c. 19. Vide supra in phrasi, Aperiri foris, et infra ubi de Ostii apertura: uti de Foribus aedium, interiorumque conclavium muniendi seris pessulisque, signaculis insuper firmandi, ratione apud Vett. usitata [orig: usitatâ], hic [orig: hîc] passim, in vocibus Balanagra, Balanus, Clavis, Claustrum, Claxendix, Foramen, Obex, Pessulum, Sera, etc. de Foribus item Cancellaris, seu Reticulatis, Duplicibus, quas *dikli=das2 dixere [orig: dixêre] Graeci, Quadruplicibus, quas *di/qura, Valvatis etc. suo loco. Addam hic [orig: hîc] saltem, Gynaeceorum inprimis apud Graecos sigillo et pessulo a maritis obfirmari consuevisse, uti queritur illa apud Aristoph. Thesmophor.

*ei)=ta dia\ tou=to tai=s2 gunaikwni/tisin
*sfrali/das2 e)piba/llousin h(/dh kai\ moxlou\s2,
*throu=ntas2 h(ma=s2, kai\ prose/ti *molottikou\s2
*tre/fousi mormolu/keia toi=s2moixoi=s2 ku/nas2.

De quo more etiam Menander, apud Stobaeum, irridens eos, qui tam arcte uxores observent:

*(/ostis2 de\ moxloi=s2 kai\ dia\ sfragisma/twn
*sw/zei da/marta, kai\ a)ndri\ dh\ dokw=n sofo\s2,
*Ma/taio/s2 e)si\, kai\ fronw=n ou)de\n fronei etc.

Vide Ioh. Kirchmann. de Ann. c. 10. et supra in hac voce. Constat autem apud Gentiles praefuisse iis varios Deos, Forculum, vide supra: Limentinum, qui limini praeerat: Cardeam, seu Carneam, cui cardinis cura erat commissa: Ianum, qui omnibus domus ianuis praefectus erat. Cui cum ante focos aras Graeci, haud procul a foribus, statuerent, Macrob. auctore, hinc in antiquis monumentis homines recensentur, a Iano primo Palatino, a Iano medio, a Iano ab atrio, et in genere a Iano dicti, qui a Ianitoribus proximi ministri fuere [orig: fuêre]. Sed de his vide infra in voce Ianua, Ianus, Ostiarius etc. Praeter hos vero et Solem in foribus memorat Arnob. adv. Gentes l. 6. qui inde *pros2 ath/rios2 dicebatur. Sophocles Electra,

Ubi Scholiastes prostath/rie, ait o(/ti pro\ tw=n qurw=n i(/drutai. Item *qurai=os2 Tertullian. de Idolol. Etiam apud Graecos Apollinem *qurai=on, et Antelios daemonas ostiorum praesides legimus. *propu/laios2 quoque quo epitheto Apollinem insignit Aristides Hymno in Minervam. Vide etiam supra Anthelii, it. Apollo. Nec urae Deum [orig: Deûm] Fores commisisse contenti, Fores valvasque Numinum Religiose venerabantur, false notati B. Augustin. de Civ. Dei l. 4. c. 8. Unde successu temporis nata superstitio, Fores fanorum, nominibus Divorum ascriptis, velut consecrandi; de qua Iamblichum videre est, Pythag. l. 1. c. 2. ubi, inter alia, Mnesarchum e Syria in ins. Samum reducem ibi Templum Apollini erexisse, cum Inscr. *p*u*q*i*o*u, memorat: more ad Chtistianos inde delato, quos ianuas Templorum picturis ornasse, discimus ex facto Epiphanii, id improbantis, relato a B. Hieronym. Ep. 60. Hinc. Foribus aedium sacrarum caput illidendi, magna in clamitate, mos, notatus Casaub. ad Suet. ubi de Aug. post acceptum de clade Variana nuntium. c. 23. Adeo inquit, consternatum ferunt, ut per continuos menses barba [orig: barbâ] capilloque summisso, caput interdum foribus illideret etc. Aliquid enim religionis facto huic infuisse iudicat, et ad fores aedium sacrarum transfert. Quemadmodum apud Tibull. legimus, l. 1. Eleg. 5. v. 41. et seqq.

Non ego tellurem genibus perrepere fupplex,
Et miserum sancto tundere poste caput:
Non ego, si merui, dubitem procumbere templis,
Et dare sacratis oscula luminibus.

Nempe putabant miseri, hac sui iniuria [orig: iniuriâ] leniri Deum [orig: Deûm] iram, uti Cic. docet 3. Tuscul. ex qua opinione multa fluxerunt [orig: fluxêrunt] in veteres ritus. Sed Suet. verba et Flor. et Orop. simpliciter acceperunt [orig: accepêrunt], et parietem pro foribus ambo posuerunt [orig: posuêrunt]. Occurrunt autem saepe istiusmodi detestabilia genera lugendi, uti idem Cic. ibid. vocat, qua de re infra. Interim non omnibus Deorum Fanis suae fores, uti nec parietes omnibus erant. Meminit namque Paus. in Atticis Iunonis Templi ou) qu/ras2 e)/xontos2, foribus carentis, in via a Phalero Athenas deducente. Cuiusmodi templorum latera aut circuitus nullibi clausus, sed columnarum interstitiis ita tantum distincta erant, ut ostii loco intercolumnium circumquaque quodlibet pariter haberetur; maxime in systolis et diastolis. Vide Ioh. Selden. de Synedriis l. 3. c. 16. §. 2. Quibus vero erant, iis porro plerumque non nisi a Foribus luemen, unde magna illis obscuritas, venerationi conciliandae utilis credita. Nec celebriores apud priscos Fores fuere [orig: fuêre] foribus templi Iani, quas

Val. Flace. vocat Argon. l. 5. Duae autem fuere [orig: fuêre], Virg. Aen. l. 7. quibus reseratis, bello omnia fervere: clausis, quod tribus tantum ab U. C. vicibus contigit, pax alma mundo allucere solita est. Thom. Dempster. Paralip. in Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 3. Sed de iis plura infra, in voce Ianua. Uti autem Fores suas Numinibus, et

Numinum ipsorummet, sacras habuere [orig: habuêre] Gentiles, sic celebritate aliqua [orig: aliquâ] iubente, ut alia [orig: aliâ] quadam [orig: quâdam] ratione invitante suas alienasque floribus, corollis, luminibus, exornare soliti. Unde Tertullian. habemus declamantem adversus Christianorum illos, qui Gentilium more laureis postes suos exornabant, de Idolis c. 16. ubi exemplum iudicii divini in quendam recitat, cuius ipso absente atque inscio, servi postes coronaverant, additque: At luceant opera vestra; sed nunc lucent tabernae et ianuae nostrae: plures iam invenies Ethnicorum fores sine lucernis et laureis, quam Christianorum. Nuptiarum die Fores myrto, exsequiarum cupresso, iidem coronavere [orig: coronavêre], de quo ritu alibi. Sed et clientes patronorum, et amantes amicarum, et tenuiores potentiorum, Fores sertis redimere consueverunt [orig: consuevêrunt]; uti pluribus docet Car. Paschal. Coron. l. 2. c. 5. Etiam Triumphalium virorum fores laureatas fuisse, discimus ex Senec. ad Polyb. c. 35. Oratorum item, qui adversarios saepe superassent: horum enim ianuas palma coronatas, ait Lucian. Rhetor. Praec. Natali vero die, ut et atria festiva [orig: festivâ] laetitia [orig: laetitiâ] invitante, lucernas iis appensas etiam dicemus infra; uticontra funebri indicio ad easdem piceam positam in voce Picea etc. Vide plura hanc in rem hic [orig: hîc] passim, inprimis ubi de Coronis, Arecone, Floribus, Mazuzis, Postibus; Rhamme, Suggrundatis, alibique: uti de statione pauperum in Eccl. Christ. ad fores Templorum, infra in voce Pauperes.

FORESTA Anglis est ampla ruris portio, deserta plerumque, et nemorosa, alendis feris regiis exposita: nullo sepimento, at certis terminis, certisque legibus, Magistratibus, Iudicibus, Officialibus et Ministris valde insignis, et communita. Dicta a foris vel foras quasi pars forastica seu exterior, i. e. foris culta et habitata. Eodem sensu Desertum dicitur, quasi id, quod deseritur, et feris relinquitur. Vox a Normannis forte introducta, Dani enim, et Anglo Saxones eam alias Saltum cervinum, alias stabulum damarum appellabant: iuxta illud Virg. Aen. l. 6. v. 179.

In agrorum dimensionibus Forestae olim non veniebant; Perinde nec villas proprie accepere [orig: accepêre], nec paroecias, nec de corpore alicuius Comitatus vel Episcopatus habitae sunt: sed velut extraneum quiddam, et feris datum, ferino Iure, non civili, non municipali fruebantur: Regem in omnibus agnoscentes dominum unicum, et ex arbitrio disponentem. Novam Forestam instituturus Gulielmus I. in pago Hantoniensi, villas fertur 26. totidemque Ecclesias parochiales delevisse: sed in eodem saltu Richardus fil. eius secundogenitus funesta [orig: funestâ] aura [orig: aurâ] correptus: alter Gulielmus Rex, cognom. Rufus a Gualtero Tyrello sagitta [orig: sagittâ] confixus, Henricusetiam nepos e Roberto, filio maximo, inter ramusculos comprehensus, et Absolomi poena [orig: poenâ] divinitus affectus est. Sequentes Reges Forestas instituturi non quidem tantopere saevierunt [orig: saeviêrunt], trucem tamen illam legem, qua [orig: quâ] delinquentibus in feras, oculos, et testiculos eruebant, potentius ingessere [orig: ingessêre]: donec a Ioh. Henrico I. Eduardo I. etc. mitiores leges introductae sunt. Vide de his prolixe agentem Henr. Spelmann. Glossar. Arch.

FORESTE Dominicum in L. Longobard. l. 1. tit. 22. §. 7. et apud Eginhard. Ep. 7. Silva Regia est; cuiusmodi silvas, maiores sc. Principes sibi solis reservabant, quo in illis, certis anni tempestatibus, venarentur, aliis earum usu prorsus prohibitis. Unde Guntrannus Rex Chundonem Cubicularium Regium, qui venando bubulum in Vosago occiderat, morte mulctasse legitur, apud. Greg. Turon. l. 10. c. 10. Sed et ipsis Regum filiis in iis venari nefas fuisse, diserte habetur in Capitulis Car. Calvi tit. 43. c. 32. In quibus ex nostris palatiis fil. noster, si necessitas non fuerit, morari, vel in quibus forestibus venationem exercere non debeat. Carisiacus (prope locum, qui hodie Kiersi sur Oyse, in pago Suessionensi) penitus cum forestibus excipitur. Silvacus (hodie Silve locus dicitur, hand procul Fara [orig: Farâ] opp. in pago Laudunensi) cum toto Laudunensi similiter. Compendium cum Causia (quae et Cotia, hodie Forest de Compiegne) Similiter. Satmontiacus similiter. in Ordreia villa (inter Ambianos et Atrebates, hodie Aire, cui adiacet Vastlau, silva ingens) porcos non accipiat: et non ibi caciet, nisi in transeundo. In Attiniaco parum caciet. In Verno porcos accipiat tantum. Arduenna penitus excipitur, nisi in transeundo, et villae ad servitium nostrum similiter. In Ligurio porcos et feramina accipiat. Aristallum (seu Heristallum) cum foreste penitus excipitur. In Lens (oppid. etiamnum in Atrebatibus) et Wara et Astenido (Stenay forte in Lotharingia) et feramina et porcos capere potest. In Rugitusit, in Scadebolt et in Launif, tantummodo in transitu et sicut minus potest. In Crisiaco (seu Crisciaco, hodie Cresci, in Comit. Pontivi) similiter. In Lisgo porcos tantum accipiat. Ut Adelelmus de forestibus diligenter sciat, quot porci et feramina in unaquaque a filio nostro caciata fuerint. Praeter quas Forestas Dominicas, etiam Aquisgranensis meminit Charta Caroli Mag. pro Eccles. Osnabrug. A. C. 804. et Vogasi, Gregor. Turonensis l. 10. c. 10. aliique passim. Fiebant autem istae venationes, a Principibus, cum tota Palatii Comitiva: unde Venationes publicae vocantur ipsae Forestae Regiae in Chron. Montis Ser. idque sub Autumnum ut plurimum, unde Venationes autumnales dicuntur Eginhardo A. C. 817. 819. et 820. Quibus qui praeerant, Forestarii Regii seu Custodes Regiorum Saltum nominantur, apud Flodoard. Hist. Rom. l. 1. c. 20. Vide C. du Fresne Gloss. et infra in voce Protoforestarius, it. Saltuarius, Venator, Visitator. Addam hic saltem, Francorum Reges priscos subiugata [orig: subiugatâ] Gallia [orig: Galliâ], praecipuis Ducibus suis, partem Flandriae, cum tit. Forestarii, possidendam tradidisse. Quae dignitas postquam durasset ad Car. Mag. seu, ut alii volunt, ad Car. Calvi principatum usque, sub hoc mutato Flandriae regimine, illa in Comitatus dignitatem evecta, et Forestarii nomen in Comitis conversum est. Temple Eques Anglus l'Estat des provinces unies.