December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

image: s0300b

FOVEIS maxime Leones capi Plin. docet l. 8. c. 16. quo respicit Ezech. c. 19. v. 2. ubi Iosiae filios et successores Ioachazum et Ioachimum, Propheta eleganti allegoria [orig: allegoriâ] conferr cum leunculis, qui cum praedari et rapto vivere iam inciperent, in venatorum foveas et casses inciderunt [orig: incidêrunt]. Modum capiendi sic describit Xenoph. Ezechiele duobus ad summum saeculis posterior, l. de Venat. *)/esti de\ oi(=s2 au)tw=n kai\ o)ru/gmata, poiou=si, periferh=, mega/la, baqei=an e)n me/sw| lei/pontes2 kio/na th=s2 gh=s2. *)epi\ de\ tou=ton ei)s2 nu/kta e)pe/qhsan dh/santes2 ai)=ga kai\ e)/fracan ku/klw| to\ o)/rugma u(/lh|, w(/se mh\ peri/ora=|n ei)/sodon ou) lei/pontes2. *ta\ de\, a)kou/onta th=s2 fwnh=s2 e)n th=| nukti\, ku/klw| to\n fragmo\n periqe/ousi kai\ e)peida\n mh\ eu(ri/skh| di/odon, u(perphda=| kai\ a(li\sketai. Sunt etiam (e feris) quibus foveas magnas in orbem ducunt, profundam in medio relinquentes terr ac columnam, cui capram sub noctem religatam imponunt et foveam ramis circumsepiunt. ne videatur, nullo aditu relicto. Illae autem, audita [orig: auditâ] per noctem voce, sepem obambulant, et, ubi transitum non inveniunt, transiliunt et capiuntur. Quod idem venationis genus Arabibus hodieque notissimum est, qui foveam talem Zubia, seu Zubiathon et haedum ad columnam appensum, Aliaaro appellant. Meminit istiusmodi foveae, Stat. quoque l. 2. Sylv. 5. v. 9 de mansueto leone Domitiani,

Non formidato supra venabula saltu
Incitus, aut caeco foveca deceptus hiatu

Claud. foveae et haedi, in 2. Cons. Stilich. Carm. 24. v. 139. et seqq. de Dianae leonibus,

Non illos taedae ardentes, non strata superne.
Lapsuro virgulta solo, non vocibus haedi
Pendentis stimulata fames, non fossa fefellit.
Ultro se voluere [orig: voluêre] capi, gaudentque videri
Tantae praedae Deae.

Sed nemo pluribus eam describit Oppiano Cynegetic. l. 4. quem vide, ut et plura hanc in rem apud Sam. Bochart. Hierozotici part. prior. l. 3. c. 4. qui de Foveis quoque Vulpium quaedam observatu digna adnotavit, l. eod. c. 23. uti de Sacerdote Sicyoniorum, cum Ventis Sacra faceret, ad quatuor foveas arcana quaedam continentes, infra in voce Sicyoniis de pauperibus in foveas olim abiectis, post obitum dicemus itid. infra in voce Pisciculi. Vide quoque hic [orig: hîc] in vocibus Coeadas Podagrae.

FOXIA seu de FOIX nomen illustrissimae in Gallia Familiae, ex Carcassoniae Comitibus ortae: in quibus Bernardus Com. de Conserans et de Foix celebratur A. C. 1062. Hereditatem Vicecomitatus Benearnensis attulit marito Rogerio Bernardo Margareta, Gastonis Vicecomitis filia. Ultimus vero masculus legitimus (nam a fratre eius naturali Bernardo, familia Cerdana Ducum de Medina Celi oriunda, adhuc superest, vide supra la Cerda ) fuit Gasto Phoebus Princ. Benearnensis, seu potius eius Pater Gasto Phoebus mortuus, A. C. 1390. Inde no va familia in nomen Foxium successit, Dominorum de Greilley in agro Gexensi et de Rolle. Nam cum Erchenbaldus Captalis de Buch duxisset Isabellam, filiam Rogerii Bernardi Foxii, Vice-Com. de Castelbon, successionis illius ius domui illatum est. Huius duo inprimis filii fuere [orig: fuêre] Ioh. Com. de Foix Vice-Com. Benearnensis et Gasto Gaptalis de Buch: quorum ptior Gastonem et Petrum genuit; illum reliquorum Foxensium, Comitum et Vice-Comitum Benearnensium, qui tandem regio Navarrae axiomate ornati sunt, et in Gasto ne ac Germana (de quibus paulo post) defecerunt [orig: defecêrunt], auctorem, hunc Vice-Comitum de Lautrec, Dominorum de l'Escun et d'Esparre, patrem. Posterior novam lineam orsus est, genitis inter alios Gastone Com. Candaliae (Candaliorum ceterorum, quorum posterritas dein transmissa est ad Espernonios Valettanos, satore) atque Ioh. a quo hodierni Comites de Gurson, de Meille, de Flaix, March. de Trans oriuntur. Praeter hos, qui ex familia Devesia (Ioh. XXII. Papae) orti, Carmanium nomen assumpsere [orig: assumpsêre], Foxium etiam cognomen, ex pacto matrimonii Ioh. Vice-Comitis de Carmain atque Isabellae Foxiae asciverunt [orig: ascivêrunt]. Redeo ad Gastonem et Germanum praefatos; horum progenitores quod attinet, Ioh. Dn. de Greilley Vice-Com. de Benauges, ex Blanca, filia Gastonis Com. de Foix Vice-Com. de Bearn, genuit Petrum; cuius ex Ressenburgi de Perigord fil. Archibaldus Dn. de Greilley, obiit. A. C. 1413. Pater ex Isabella de Foix, filia Rogerii Bernardi Vice. Com. de Castelbon, Ioh. Com. de Foix Princ. de Bearn; qui defunctus A. C. 1436. ex Iohanna Albretana, relivit Gastonem Com. de Foix et Bigorre Princ. Benearni: quo et Eleonora [orig: Eleonorâ] Navarrae Regina [orig: Reginâ] (fil. Ioh. Rex Aragoniae et Navarrae) genitus Ioh. Com. de Foix Vice-Com. Narbonensis obiit A. C. 1493. Pater, ex Maria Aurelianensi Com. Stampensi, Gastonis de Foix Duc. Nemorosii (qui praelio ad Ravennam victor obiit A. C. 1512.) et Germanae (ux. Ferdinandi Catholici Aragoniae et Hispaniae Regis primo; exindeIoh. Marchionis Brandenburgici; tandem Ferdinandi Aragonici Ducis Calabriae) etc. Iidem de Fuxo quoque appellati sunt; imo et Flussatum familia dicta reperitar. Vide Phil. Iac. Spener. Theat. Nobil. Eur. Part. 2. p. 10. et in Ind. ut et in voce Foxium.

FOURNIVALIUS Richardus, vide Richardus.

FOXIUM urbs Galliae in Occitania, et dioec. Apamiensi, Comitatus cognom. caput. Familiae origo fuit ex Comitibus Barcinonensibus, teste Froissardo, primusque Comitis titulum Bernardus gessit, A. C. 1062. Postea Rogerius Bernardus, ducta [orig: ductâ] Margareta [orig: Margaretâ] herede Benearnensis familiae, Comitatum nactus est, A. C. 1286. Matthaeus Foxius, Gaston Foxius, belli fulmen, sub Ludov. XII. inclitum, aliique illustres viri inde prodiedrunt [orig: prodiêdrunt]. Accessit splendori veritatis agnitio, et fidelium, bello Albigensi, defensorum decus: unde Concilio hic [orig: hîc] opus A. C. 1226. quo Cardinalis S. Angeli, ab Honorio III. missus Comitem cum sed Pontificia conciliare annisus est. Vide Duchenium rech. des antig. de France, Perrer. Ann. de Foix.


image: s0301a

Olhagaray Hist. de Foix, Oihenartum, de Marca, etc, et infra in voce Fuxium.

FOXIUS [1] Franciscus vide Foxius.

FOXIUS [2] Paulus vide Paulus.

FOXIUS [3] Petrus vide Petrus.

FOZANIUS Franciscus vide Franciscus.

FR. in notis antiqq. frontes vel fratres, vel forum significat. F. R. Forum Romanum vel finium regundorum etc.

FRACASTORIUS Hieronymus Veronensis, Philosophus, Astronomus et Medicus celebris hic gratuitus monuit Tridentini Conc. Patres, ut, ob imminentem pestem, Bononiam illud transferrent. Quod factum, et sessio 9. ibi, d. 21. April. A. C. 1547. habita est. Thuan. Hist. l. 4. Poesi inprimis excelluit, hinc a Iul. Caesi Scalig. carmine, quod inscripsit Arae Fracastoriae, celebratus, et a civibus post mortem statua [orig: statuâ] marmorea [orig: marmoreâ] excultus. Ipse Sannazarius non Ioh. Ioviano Pontano eum solum, sed et sibi ipsi, anteponit, alias satis in aliis laudandis parcus: inprimis visa [orig: visâ] eius Siphillide, quam tribus libb. digessit Fracastorius, eo permotus. Reliqua eius opera, habes apud Anton. Teissier Part. 1. Elog. Obiit A. C. 1553. Aet. 70. plura apud Auctorem Vitae eius, Sixtum Sen. Biblioth. Iul. Scalig. Poetices l. 6. Voss. de Math. p. 395. Alios.

FRACTA Vallis vulgo Freteval, municipium Galliae non obscurum, in Carnutibus, inter Castrum Duni, et Vindocinum, ad ripas Liderici vel Ledi fluv. Hadr. Vales. Not. Gall.

FRACTILATA Vestis apud Ioh. Buschium in Chron. Windesem. l. 2. c. 47. et 49. dicitur concisa, latissimis rimis et et hiantibus, cuiusmodi aestivo tempore hodieque nonnulli thoraces gestant, adeo fenestratos et hiantes, ut seminudi fere appareant, vel certe, ut Chrysologus loquitur, artificiosa nuditate vestiti. Cuiusmodi fisluras enormes, ex Clericis praesertim, acriter perstringit Bernardus de Consid. l. 3. c. 5. proscriptas quoque a Vilhelmo Ep. Colon. A. C. 1360. C. du Fresne Gloss.

FRACTOR inter Hebraeorum ministros convivales, vide supra.

FRAENUM vide infra Freni.

FRAGA [1] opp. Aragoniae, ad Cincam fluv. in limite Cataloniae, 4. leuc. ab Ilerda in Occ. cum castro satis munito. Vide Gallica Flavia, seu Flaviae Gall.

FRAGA [2] unedoni congenera, memorantur Plin. l. 15. c. 24. Aliud corpus terrestribus fragis, aliud congeneri eorum unedoni: quod solum pomum simile frutici terr aeque gignitur. Fruticum sc. et arborum fructus in alto, non humi gignuntur, ut herbarum, quarum fructus in terra fusi, ideo terrae et frutici simile pom um gigni dicit, fraga et unedones. Sic e)ggei/ous2 karpou\s2 a)po\ tw=n dendritw=n Graeci separant, unde fraga terrestria. Hinc fraga et unedonem eodem nomine appellant iidem, mimai/kula ea vocitantes, quod fragis tamen peculiariter com petit. Unde propter similitudinem id communicatum postea et fructui arboris, quam Graeci ko/maron vocant, uti videre est, apud Salmas. ad Solin. p. 511. Ceterum Melchiorem Duc. Brunsvic. fratrem Othonis Neapolitani Regis, fragorum nimio usu interiisse, habes apud Crantzium Vandaliae l. 9. c. 9.

FRAGMEN apud Virg. Aen. l. 12. v. 740.

----- mucro
Dissiliit, fulva resplendent fragmina arena:

Idem cum fragmento. Cuiusmodi Saxorum fragmina inter Vett. ar ma eidem memorantur l. 10. v. 698.

Sed Latagum saxo, atque ingenti fragmine montis
Occupat os faciemque adver sam -----

Stat item Theb. l. 7. v. 430.

----- magne cum fragmine ripae
Cunctantem deiecit equum etc.

Vide infra ubi de Molaribus. Sed et fragmentis saxorum excruciatos Martyres, qui illis nudi incumbere cogebantur, quorumque vulnera iis refricabantur, dicemus infra in voce Testa. In Claud. Tib. Imp. fragmina panis, contumeliae causa [orig: causâ] coniecta legimus in eb, apud Suet. c. 18.

FRAGOR apud eundem Poetam Theb. l. 8. v. 41. ubi de funere Archemori, matrisque ac famularum eius luctu,

Sic alium ex alio, quamquam lassata fragorem
Pectora congeminant, integratoque resultant
Accensae clamore fores --- ---

sonus est planctus et verberatorum corporum, vet. Scholiasti: quem in funere carorum lacertis pectora pertundentes Matres edebant. Uti de luctu pariter Virg. Aen. l. 11. v. 213. et seqq.

Iam vero in tectis praedivitis urbe Latini
Praecipuus fragor et longe pars maxima luctus.
Hic [orig: Hîc] matres miser aeque nurus, hic [orig: hîc] cara sororum
Pectora maerentum, puerique parentibus orbi
Dirum exsecrantur bellum ---

Quo de ritu infra dicemus latius. Hinc sonus armorum concrepantium fragor aereus eidem Stat. Theb. l. 8. v. 343.

--- Iam saevos fragor aereus excitat enses.

Quo pugnandi cupiditatem et ardorem milites testatum facere consuevere [orig: consuevêre]; more Helvetiis inprimis sollenni, ut ex Thuano discimus, ubi Caroli IX. historiam exsequitur, Meldis disceslum Lutetiam parantis etc.