CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

FRANCO sceleratus, Benedicto VI. strangulato, ipse Pontificatum invasit. Vide Bonifacius VII.

FRANCOFORDIA [1] civitas ampla, et elegans in extremitate Franciae Orient. sita, nomen ante Helenopolis, ex vet. Inscriptione, ad Francorum usque in eam adventum, obtinuit, a quibus postmodum Francofurtum sive Francofordia, i. e. Francorum traiectus, vel ab eius instauratore Franco, Regis Marcomiri filio appellata fuit. Ab antiquis temporibus Imperialis civitas exstitit, electioni novi Imp. conseerata. Primus ibi Arnulphus Imp. est defrgnatus. Intersecat hanc urbem Moenus fluv. magnus, et navigabilis, qui in monte Vichtelbergio scaturiens, per Francorum terram delabitur, ac multos recipiens amnes nobile hoc emporium alluit, et ex Moguntiae opposito Rheno commiscetur. Hunc traiectum ac vadum Moeni Franci olim, sub Carolo Mag. possidebant, a quo civitati Francofordianae per eam occasionem natae datum esse nomen plerique existimant: cum tamen conster hanc urbem etiam ante Caroli Mag. tempora, iam olim Francofurti nomen obtinuisse. Altera civitatis pars, et ea quidem maior atque splendidior, Francofurtum; altera autem, quae et ipsa muris ac foveis cingitur, Saxenhausen h. e. Saxonum domus vocatur. Utraque autem praestantissimi, et arcuati operis ponte, longa [orig: longâ] serie constructi, iungitur, eiusdemque Amplissimi Senatus gubernaculis regitur. Civitas haec nundinaria, et clarissimum non modo Germaniae, sed rotius Europae Emporium est. Ioh. Matal Metell. Distat 2. leuc. ab Hanovia, 4. ab Asciburgo, Baudr. Vide Francofurtum.

FRANCOFORDIA [2] urbs Mediae Marchiae Brandeburgensis, sita ad Viadrum fluv. quem Oderam vocant: sic appellata quod sit immunis ab omni tributo: exstructa putatur a Simone secundo eius nominis, filio Cleodomori, nepote Simonis primi, Ducis Francorum, sub Antonino Pio Imp. quidam tamen eam primo exstructam fuisse aiunt A. C. 1253. a Gedino ab Hertzberg, auspiciis, et iussu Ioh. I. Marchionis Brandeburgici. Haec civitas Universali studio celebris est, quo eam ornavit Ioachimus, primus, eius nominis, Marchio, circa A. C. 1506. Maximilianus vero primus variis privilegiis confirmavit. Emporio quoque celebri gaudet, in quo bis in anno Nundinae celebrantur. Ioh. Matal. Metell. Ortel. Hodie vulgo appellatur Francofurtum ad Oderam, ad differentiam alterius huius nominis opp. quod ad Moenum fluv. iacet. In limite Silesiae est, 4. leuc. a Crossa in Bor. totidem a confin. Poloniae in Occ. Baudr.

FRANCOFURTUM [1] ad Moenum Gallis Francfort sur le Mein, quasi vadum seu traiectus Francorum:

--- quia Carolus illic
Saxonas indomita nimium feritate rebelles
Oppugnans, rapidi latissimae flumina Mogi
Ignoto fregisse vado, mediumque per amnem
Transmisisse suas neglecto ponte cohortes
Creditur:

Gunther. Ligurin l. 1. Germanis autem Furt vadum denotat. Alii tamen iam ante Carolum Mag. Francofurti nomen habuisse contendunt, illamque volunt a Franconibus conditam, atque, postquam collapsa esset a Franco Marcomiri IV. filio Duce Francorum fuisse repararam. Urbs est ampla, elegans, princeps olim Orientalis regni Francici sedes, Rhegino Chronic. l. 2. Ioh. Faust de Aschaftenburg Chron. Francof. Nunc ibi Dietae Imperiales celebrantur pro electione Impp. Rom. Praeterea Nundinis suis, per annum binis, celeberrima est, unde quis merito cum Paulo Melisso,

Ut Gallia nunc Galliae
Dici potest Lutctia:
Sic Francofurtum, nundinas
Propter frequentes, nominet
Germaniam Germaniae.

Eius suburdium ex adverso fluvii situm, vulgo dicitur Saxenhausen, quasi Saxonum domus, ubi Fanum S. Bartholomaei est, a Pipino olim Francorum Rege Salvatori dicatum: ac demum ab huius filio Carolo Mag. splendide dotatum. Urbi non parvus splendor accessit, a privilegiis, quae amplissima, electionem Imp. sedem Camerae Imper. ius in arte gladiatoria Magistros creandi, a Friderico III. non alienationem, ab Vilhelmo, et Carolo IV. immunitatem a fortalitio, ab Richardo: aliasque res concernentia ab Ludovico Bav. Sigismundo, Wenceslao, aliis Impp. accepit. Nundinas, quae primum Moguntiae fuerunt [orig: fuêrunt], transtulit huc Fridericus II. Abstulit Garolus IV. cum Francofurtenses Gunthero Anti-Caesari adhaererent. reddiditque, hoc cedente, acceptis 20000. marcarum, quas Iudaei persolverunt [orig: persolvêrunt]: qui hodieque partem urbis possident, sed certo signo notati, ut facile possint dignosci. Cives divisi in Patritios, Patritiis proximos, et plebeios: quorum Tribus, et Tribunitia potestas (ex solis enim prioribus duobus civium generibus Scabini, et Consules legi solent) propter rebellionem A. G. 1616. abrogatae. Augustanae Confessioni maximam partem addicta urbs est, aliqui tamen et Latinorum ibi conventus: in proximo pago Bockenheim Reformatis civibus sacris locus est. Concilium Francofurti, A. C. 797. ab Carolo Mag. habitum ob frequentiam Episcoporum 300. praeter Abbates, Concilium Occidentis dictum est: in quo Imaginum usus historicus approbatus, adoratio damnata, Graecorum Nicena Synodus, A. C. 788. celebrata, destructa, acta rescissa, decretumque, ut Pseudosynodus diceretur: imo et refutatio eius nomine Caroli Mag. contexta est. Aliud ibidem habitum est A. C. 1006. cum de Ecclesia Bambergensi in Cathedralem evehenda ageretur. Item A. C. 1024. Ditmar. l. 6. Tom. V. Concil. Venit et huc Bernardus, belli sacri tuba A. C. 1147. ad quem visendum tanta hominum confluxit turba, ut Conradus III. Imp. deposita [orig: depositâ] chlamyde ipsum in ulnas suscipere,

et de Basilica asportare coactus sit. Disputavit hic [orig: hîc] pro indulgentiis Tecelius A. C. 1517. Belgicam Ecclesiam excitavit, ex Anglia redux Ioh. a Lasco, dato ei Pastore Petro Datheno, A. C. 1556. Casimirus quoque Palatinus cum Legatis variorum regnorum, ab Ecclesiis missis, de iniqua libri Concordiae censura ibidem conquestus est, A. C. 1577. etc. Vide Limnaeum Enucl. l. 4. c. 17. Laetum Comp. Hist. Univ. Cl. Ottonem IC. Notis ad B. Rhenan. Rer. Germ. l. 3. p. 429. et 430. etc. Ioh. Ludovicus Gansius, sic de urbe:

Gallia Lugdunum miratur: at Itala tellus
Rem Venetam, Hispanos operosa Sevillia iactat,
Londinum Tamesis, spatiosa Antverpia Scaldem,
Ast ego Teutonicas inter caput altius urbes
Effero.

Sola ego Caesaribus quondam delecta creandis
Glorior, et celebris mercatu duplice nomen
Usque ad Amaxobios peregrina [orig: peregrinâ] merce propago:
Est facundus ager, populus cum divite censu,
Caesaribus servata fides, prudensque Senatus,
Haec mihi cum constent, quis me neget esse beatam?

FRANCOFURTUM [2] ad Oderam Francfurt an der Oder, urbs est mediae Marchiae Brandeburgicae, in limite Silesiae, 4. leuc. a Crossa in Bor. et totidem a confinio Poloniae in Occas. distans. Hic [orig: Hîc] celebris Academia. Vide Francofordia.

FRANCONES qui aliis, praesertim Claudiano, Franci dicuntur, populi Germaniae magnae: quorum regio Francis Orientalis, et Franconia, et incolis Franckenland appellatur.

FRANCONIA sive Francia Orientalis, Germaniae pars ampla, et fere meditullium circa Moenum fluv. extensa. A Sicambris, quibus Valentiniani Caesaris tempore, ob Alanos de victos, Francorum nomen contigit, appellata: huius nominis originem quidam ad Francum, quem alii Francionem nominant, fabulosum atque ementitum Hectoris filium, gentis auctorem referunt. Quamquam alii malint dictos Francos, si minutius sit exigendum vocis etymon, quasi fry on cy nimirum a censu, quod cy sonat, et vectigalibus immunes; alioqui videri possunt appellati veluti, fry ansi, Fransi, vocabulum autem Ansi, Gorhici idiomatis proprium, denotat eos, qui ceteros mortales fortuna [orig: fortunâ], et opibus antecellunt, unde corrupta vor vernacula, Ansos, et addita [orig: additâ] aspiratione Hansos nominat Proceres communi fortuna [orig: fortunâ] maiores: Hunc populum e Scythia alii profectum tradunt, ubi locorum diu multisque Annis ante natum Redemptorem nostrum morabatur: tandem autem assiduis Gothorum incursionibus fatigati offensique, novas sedes quaerere in animum induxerunt [orig: induxêrunt]: quare Marcomiro Rege aut Duce, circiter Annum ante natum Salvatorem 433. loca Rheno, Frisiis Chaucisque proxima occuparunt, ibique considentes in provincia, quam nos Geldriam hodie nuncupamus, regiom a suo vocabulo Sicambriae nomen fecere [orig: fecêre]: tum enim nondum cuiquam Francorum nomen auditum erat. Franconia autem Sueviam, et Baioariae partem a Mer. habet, Palatinatus Rheni illi occlduus est, ab Ort. Palatinatus superior, Hassi et Thuringi Saxoniae populi a Sept. Cum in quatuor partes divisa sit Franconia, quatuor etiam Magistratibus sunt audientes Franci, quamvis Episcopum Herbipolensem ducem Franconiae dicant Moguntina Ecclesia, et Bambergensis plurima obtinent loca. Palatinus quoque Comes haud parvam occupat partem. Quaedam Franconiae portio ad Saxon. Principem spectat, velut Coburgum opp. excelsa [orig: excelsâ] arce munitum: Franconiae primus Princeps fuit Genebaldus, qui 30. Annos ei praefuit. Dux ultimus Hetanus, qui sine herede mortuus, Witunino, Francorum Regi, qui et Pipinus dicitur, Ducatum ex commisso reliquit, quem deinceps fil. eius Carolus Magnus et primus, B. Burchardo primo infulato Ep. Wirceburgensi, eiusque successoribus, et Ecclesiae proprium donavit, saeculo 8. Terra plana partim, partim montosa est, montes ipsi haud difficiles sunt, ager non admodum pinguis, nam plerumque arenosus. Multis in locis consiti colles vineis gratum producunt vinum, maxime vero ad Herbipolim, quae primaria est torius Reg. ad Moenum, vulgo Wurtzburg Ioh. Matal. Metell. Merc. et Boem. Aubanus. Ex Franconiae Ducibus poster. Imperio potiti sunt Conradus I. A. C. 912. Conr. II. A. C. 1026. Henricus III. A. C. 1309. Henricus IV. A. C. 1056. Henr. V. A. C. 1108. etc. Franconia autem est primus Imperii circulus, sub quo sunt Episcopatus Herbipolitanus Bambergensis, et Eichstatensis, Principatus Hennebergensis, Comitatus Holachiensis, Erbachius, Onoldinus, et Verthemius, urbsque Norimberga cum aliis.

Bamberga, Bamberg, Episcopal. sub Archiep. Moguntino. Cocabus, Coburg, sedes Ducis. alias, nunc Alrenburgensis Ducis. Culmbachium, Cuimbach. Francfordia ad Moenum, Helenopolis, Franckford, libern, et emporium. Herbipolis, Wirtzburg, Episcopal. et Academia sub Archiep. Moguntino, eaput regionis. Moguntia, veteribus Mocontiacum, Mentz, Archiepiscopal. Noriberga, Nurnberg, in Nortgoiae confinio, libera, et emporium. Onolsbachium, Anspach. Rotenburgum, a fluv. Tuberum etiam dictum, Rotenburg an der Tauber, libera.

Suemphordia, Schweinfurdt, quasi Suevorum traiectus, libera. Trutavia, Forckheim, libera. Winshemium, Winsheim, libera. Sunt praeter has, Karolostadium, Cronachum, Mergerhum, Mons Regius, Aschenburgum et aliae.

FRANCORUM Nomen primo innotuit, circa A. C. 260. quorum 30000. paulo post trucidavit Valerius Aurelianus, A. C. 271. Trevirim accersiti a Senatore, cuius uxorem Lucius Praeses rapuerat, occuparunt. A. C. 414. inde progressi in Celticam, et Belgiam, tandemque in ipsius Galliae intetiora, regnum Francicum ex Gallico, praeposito sibi Rege Pharamundo, constituere [orig: constituêre], A. C. 419. cuius ex filio Clodione, nepos Merovaeus, terram occupatam a se, et a Maioribus Franciam vocavit, A. C. 451. quae in medio Zonae temperatae sita, ad Occ. Oceano, a Mer. mari Mediterraneo alluitur: extensa a 42. gradu latitud. usque ad 51. et a 15. longitud. usque ad 29. per 200. vel 225. circiterleucas, et a Sept. Belgio, Germaniae Italiaeque ab Or. a Mer. Hispaniae contermina, ac a Germania variorum Principum terris, ab Italia Alpibus, Pyrenaeis ab Hispania separata. Divisa est antiquitus in 12. Praefecturas, quarum deputati in Comitiis regni ius sedendi habent. Ex his Picardia, Normannia, Ins. Franciae et Campania ad dextrum Ligerim Sepr. versus: Aquitania, Langnedocia, Delphinatus, et Provincia, ad sinistrum, versus Mer. sitae sunt. Burgundia tandem, Arvernia cum agro Lugdum. Armorica cum territorio Aurelianensi, cursum Ligeris ab Ortu ad Occas. sequuntur. Alias in 15. Metropoles, quibus 115. subsunt Episcopatus: Veletiam in decem regiones, pro numero Parlamentorum, dispescitur. Solum adeo omnium rerum ferax, ut Maximilianus I. Imp. Franciae regnum improbo voto suo secundogenito destinaverit, si Deus fieri potuisset: Auri quoque, et argenti dives, ut Strab. ac Athen. iam olim annotarunt, et reperta ante quinquaginta circiter Annos in Provinciae montanis autaria vena, cuius historiam de Rochas exhibet, supra Peruvianas nobilis, luclenter testatur. Incolae industrii, ingeniosi, Minervae Bellonaequeus celebres alumni, sed impatientes, leves, temerarii quandoque magis, quam fortes, et acquirere quam conservare parta ptomptiores. Tres apud illos regnatrices fuere familiae, Merovingorum a Merovaeo: Carolovingorum a Carolo Martell. et Capevingorum ab Hugone Capeto: quarum prima per Annos 333. ab A. C. 418 usque ad A. C. 751. viginti et unum Reges, vel si Austrasiae quoque et Neustriae Principes comprehendas, 36. Reges dedit. Secunda rerum potita est, per An. 236. a Carolo Martello usque ad Ludovicum Simplicem, et A. C. 986. sub undecim Regibus: Tertia, cuius Hugo Capetus auctor, ad haec usque tempora genti praeest, in tres divisa ramos; quorum primus 14 Reges continens duravit usque ad A. C. 1328. quo Carolus IV. cognom Pulcher mortuus est: Secundus, a Philippo IV. Valesio, nomen sumens, in Henrico III. demum desiit, A. C. 1589. Tertius Borboniorum in Henrico IV. incepit, cuius ex filio Ludovico XIII. nepos Ludovicus XIV. feliciter regnat. Sed non idem in omnibus familiis regiae Maiestati splendor fuit. Merovingi enim et Carolovingi paulo adductius imperarunt, partitioque regni in plures filios, et nothorum in idem praerensio, non parum caliginis saepe offudit: qui autem a Capeto descendunt, liberius dominantur, et primogenitos successores habentes reliquis filiis appanagia concedunt, lege insuper Salica [orig: Salicâ] sequiorem sexum in aeternum throno arcent. Magni semper inter Christianos nominis Francorum Reges, unde Christianissimi et Primogeniti Eccl. Filii dicti. Hinc Gregorius Mag. Registr. 5. Ep. 6. Regnum hoc omnibus aliis praefert. Gregorius IX. per eius reges Deum iudicia sua exercewre ait: Bonifacius Vitalinus, post Suid. per excellentiam eosdem Reges dici asserit: Baldus gloriam Regum vocat, etc. Primi certe in Occidente Imperatores esse meruerunt [orig: meruêrunt], et quamvis totus olim mundus se Arianum factum stupuit, Francorum tamen Reges ab hac haeresi immunes mansere [orig: mansêre]. Primum in Gallia, quam Franci postmodum occuparunt, fidem Christi annuntiarunt Apostolorum discipuli, et secundo statim saeculo celebres hic [orig: hîc] exstitere [orig: exstitêre] Ecclesiae: quas cruentis persecutionibus Ethnicorum Impp. graviter perculsas recreavit Constantinus Mag. Iterum postea Barbarorum incursionibus, et Arrianorum fraudibus labefactas pristino splendori restituit Chlodovaeus, qui ab uxore primo Clothilde Burgundica semina Christianismi hausit, postmodum miraculosa [orig: miraculosâ] de Alemannis victoria [orig: victoriâ] obtenta [orig: obtentâ], a Vedasto in Religionis capitibus uberius institutus, et cum gente a Remigio baptizatus est, circa A. C. 500. Cuius successores quam fortiter sese sequentibus saeculis potentiae, nomen etiam Regibus maius affectanti, opposuerint, testantur exempla Philippi Pulchri, Ludovici IX. Caroll VII. Caroli VIII. Ludovici XII. aliorumque: Praeterito saeculo Evangelii doctrina toto regno praedicari coepta, hodieque Regum benignitate plurimis in locis viget. Vide de Regibus primae, et secundae Familiae, Greg. Turon. Fredegarium, Aimoinum, Sigebertum in Sigeberto, Ven. Fortunatum in vita S. Radegondes, Marculfum, Annales Fuldenses, Odorannum, Eginhartum in vila Caroli Mag. Nithardum, Annales Floriacenses, Abonem, Paulum Diaconum, Adonem, Flavinium, etc. De tertiae familiae Regibus Helgaldum in vita Roberti, Sugerum in Ludovico Crasse et Rigordum in Philippo Aug. Ludovico VIII. suus Historicus fuit, cuius nomen ignoratur. Ludovici IX. vitam et res gestas enarrarunt Godfr. de Beaulieu, Gul. Carnutensis, Ioinvillaeus, P. Matthaeus etc. Item Annales Sigeberti, Gul. Nangius, Froissardus, Enguerrandus Monstreletrius Ioh. Iuvenalis de Ursinis scripsit historiam regni sub Carolo VI. aliique. Berrius res gestas Caroli VII. exsequutus est: Philippus Comineus de Ludovico XI. scripsit: Gul. Ialignius de Carolo VIII. Ludovici XII. res gestas exposuere [orig: exposuêre] Ioh. Augustodumensis, Ioh. de S. Gelasio, et Claudius Seisselius. Henrici IV. regnum enarravit Perefixius etc. quibus addi poterunt P. Iovius, Guicciardinus, Pardeinus, Martin. et Gul. Bellaii, P. Matthaeus, Duchenius, Freherus, plurimique alii laudati Morerio Dist. Hist. et Becmanno in Hist. Orb. terr. Geogr. et Civ. Vide quoque supra in Franci, et Francia, ac infra in Gallia.