December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

image: s0310b

FRATRICELLI [1] nomen Valdensibus an Beguinis in Italia aspersum, quorum A. C. 1304. quo summa [orig: summâ] crudelitate exterminabantur, doctores erant Gerardus Sagarellus Parmensis, et Delcinus Novariensis. Praeter hos Dantes Aligerius Poeta, et Marsilius Patavinus acerrime vitia cleritum insectari coepere [orig: coepêre], vide Blond, dec. 2. l. 9. et supra in Fraterculi.

FRATRICELLI [2] qui et Fratres de paupere vita, Bizochi et Beguini interdum dicuntur, Minoritartum fecta, auctore Henrico Ceva [orig: Cevâ]. exorta, qui pura et candida Francisci Instituta sectari se iactaures, ab Caelestino V. Pontifice Romano auctoramentum sectae se accepisse dicebant: damnati aliquoties ab Bonifacio VIII. et Ioh. XXII. Vide supra Biozochi, et plura apud C. du Fresne in Gloss.

FRATRICIDIUM sub ipsa mundi primordia innotuit, Caino auctore, quem zh/lou a)rxhgo\n, invidiae principem, in causam simul flagitii, et scelerati auctoris nomen, digitum intendens Chrysostom. appellat Tom. VI. Homil. 115. Panicidii nomine non raro venit, ut infra videbimus. Unde Firmicus l. de Error. profan. Relig. ubi de Sacris Corybantum, in quibus Fratricidii mortis sc. Cabiro a fratribus illatae, memoria recolebatur, In sacris Corybantum, ait, parricidium colitur. Nam unus frater a duobus interemptus est, et ne quod indicium necem fraternae caedis aperiret, sub radicibus Olympi montis a parricidis fratribus consecratur. Quod Clemens Alex. quoque tradit et Arnob. Admonit. ad gentes adduntque ex interempti sanguine natum esse apium, quod idcirco in mensa apponi prohibitum Corybantum morem Caracasla postmodum secutus, frattem Getam divum, quam vivum, esse maluit. Plura infra ubi de Parricidis.

FRATUERTIUM opp. Apuliae Peucetiae, vulgo la Terza. Baudr. vicus regi Neapol. in prov. Hydruntina, medius inter Mateolam, et sinum Tarentinum.

FRATUOLUM opp. Hirpin. Palo, Ortel.

FRAUDATIO Stipendii inter poenas militares, vide Paena.

FRAUENBURGUM opp. Prussiae reg. in littore Habi Sinus, Frisch Haf, ubi recipit amnem Schon cum portu capaci. Ibi obiit Nic. Copernicus, A. C. 1543. Vix 4. mill. Germ. ab Elbinga in Caec. Pilaviam versus totidem.

FRAUENFELDUM quasi Mulierum campus, caput Turgeae. Si tum est opp. paulo supra ostium fluv. Murae, Murck, cum arce, nomenque accepit a Comite quadam Kyburgica, contra aemulos hoc pacto se munitura [orig: muniturâ]. Olim itaque sub propriis Comitibus; postmodum exstincta [orig: exstinctâ] Comitum familia [orig: familiâ], cum Sueviae seu Alexanniae Ducatus, morte Conradini, Imperio accrevisset, ad Austrios pervenit, qui huc Praefectum miserunt [orig: misêrunt]. Sub horum imperio ab Abbatiscellanis, frustra obsessum A. C. 1407. egregiis proin privilegiis ornatum est. Dein tempore Concilii Constantinensis, proscripto Friderico Archiduce, Sigismundus Imp. opp. Imperio asseruit: A. C. 1415. postea vero ei in gratiam recepto reddidit. Cives uxori Sigismundi Archiducis e regio Scotorum sanguine, cui a marito Comitatus hic concessus erat, iurarunt A. C. 1458. sed paulo post, A. C. nempe 1460. a 7. Helvetiorum pagis, bello contra Sigismundum, cum tota Turgea opp. occupatum est: qui eo Praefectos mittunt, salvis tamen loci iuribus veteribusque privilegiis: Habet etiam Coenobium Augiae divitis quaedam hic [orig: hîc] iura. Signum urbs a Pontif. Romano quondam, imaginibus quibsdam ornatum, nempe Christi crucifixi imagine, et duabus clavibus decussatim positis, accepit, quod in bello universa Turgea quondam secuta est, nunc huic proprii duces, et peculiaria signa obtigere [orig: obtigêre], urbi priscis suis hodieque relictis. Vide Stumpf. de Turgea, c. 27. Ios. Simler. descr. Helvet. etc.

FRAUENTHALIUM Monasterium Tuginorum, Fr. Gullimann. de Rep. Helv.

FRAUS Dea Gentil. a veteribus, ita efficta fuit. Faciem illius iusti hominis aiunt videri, corpus reliquum serpentinum, varits et maculis, et coloribus distinctum, eius caudam terminati in scorpionis aculeum. Fraudem porro per Cocyti undas innare nec eius nisi faciem apparere.

FRAXINETUM [1] opp. in Italiae Provinciaeque confinio, mari ex uno latere, ex altero densissima [orig: densissimâ] filva [orig: filvâ] munitum, Luitpr. l. 1. Haec fuit statio, hoc receptaculum Saracenorum, oram Galliae Italiaeque depopulantium, ab Arnulphi regno, usque ad Ottonem Mag. unde a Graecis deiecti sunt A. C. 931. Frodoardus in Chron. castro a Robaldo Comite Provinciae, ope Arduini, et Aimonis transfugae, expugnato. Hodie Fraseneto, unde Valli nomen. Hadr. Vales. Not. Gall. Morerius la gar de du Frainet dici ait, quasi Garda Fraxinett: propeque ait fuisse locum Favas vel Favars, 9. saeculo a Saracenis vastatum. quod ex inscriptionibus, monumentis, nummisque et vasis Saracenicis ibi repertis, probat: In dioec. Foroiuliensi, in sinu Grimaldi dicto. In eadem dioec. Bargemon vel Bariamon est, oppid. 5. leuc. a mari, in Vicaria Draguniensi, olim apanagii loco minoribus natu filiis Comitum Provinciae dari solitum. Pattia Gulielmi, Poeseos laude in aula Berengarii Com. florentissimi: qui obiit A. C. 1285. Vide Buchaeum descr. Prov. et Auctores, laudatos Morerio Dict. Hist.

FRAXINETUM [2] opp. Liguriae, ad Padum fluv. vulgo Frassimel.

FRAXINUM vulgo FRESNO, opp. Hisp geminum. Unum in Baetica, et Vandalia, alterum in Tarracon. apud Bilb. lim. Est et opp. Hisp. in Castella vet. et alterum in eadem Castella apud Carpium. Flaxinum praererea, apud Anton. opp. olim, nunc pagus Lusitaniae in regno Portugallico. Alpalhano, seu Gaviano teste Vascone.

FRAXINUS arbor procera ac teres Plin. l. 16. c. 13. multum Homeri praeconio et Achillis hasta [orig: hastâ] nobilitata. Materies est ad plurima utilis. Ea quidem, quae fit in Ida Troadis, in tantum citro similis, ut ementes fallat, ubi quod de hasta Achillis habet, hinc est, quod praecipuus ad hastas usus sit huius arboris. Unde, ut classica, sic fraxinum.


image: s0311a

pro perpetuo belli instrumento usurpavit Claud. in Rufin. l. 1. Carm. 3. v. 217. et seqq.

Haec si nota forent, frueremur simplice cultu,
Classica non fremerent, non stridula fraxinus iret,
Non quateret puppes ventus, non machina muros.

Et fraxineum robur, pro hasta, Stat. Theb. l. 7. v. 716.

--- Iam fraxineum demiserit hastae.

Idem l. 8. v. 716.

Ecce secat zephyros, ingentem fraxinus iram.

Rationem addit Plin. l. 16. c. 43. Oboedientissima quocumque in opere fraxinus eademque hastis corylo melior, cornu levior, sorbo lentior. Gallica vero etiam ad currus flexibilis. Vide quoque infra Sarissa, Ceterum tanta inter eam ac serpentes inimicitia est, ut ne matutinas quidem occidentesque umbras quam sunt longissimae, serpens attingat --- et si fronde ea gyroque claudatur ignis et serpens, in ignem potius, quam in fraxinum fugiat serpens, Idem ubi supra c. 14. Quod de taxo prodidit Theophr. Hist. l. 3. c. 10. Plura de operibus, ad quae fraxinus utilis vide Apud Virruv. 1. 2. c. 9. uti de Nemesi, cum ramo fraxineo plingi solita, infra ubi de ea.

FREA Saxonum Dea, uxor Vodani, qui et ab iis pro Deo cultus est, de qua Paulus Warnefridus de Gestis Longobardorum l. 1. c. 8. Matth. Westmonasteriensis, Vilhelmus Malmesbur. Saxo Grammaticus l. 1. et 5. Ordericus Vitalis l. 4. Godefridus Viterb. Galfridus Monumeth. l. 3. c. 1. Wormius in Fastis Danicis l. 1. c. 15. in Monum. Danic. l. 1. c. 4. et Cluv. German. antiq. l. 1. c. 27. laudati C. du Fresne in Gloss. et Dominico Macro in Hierolexico. Ab ea nomen feriae sextae hebdomadis inditum, Freytag, apud Germanos, hodieque perdurat. Fuit autem Vodan vel Wodan, teste Paulo Diacono de Gestis Longobard. l. 1. c. 9. et Godefr. Viterbiensi praefato Chronici part. 17. a Romanis Mercurius sua [orig: suâ] lingua [orig: linguâ] redditus: an bene, quaeritur. Certe Wodan, nec literaturae, vel facundiae, nec negotiationi Germanorum praefuit. Nec Dorum nuntius, eoque multo inferior, non Iove solum, sed cunctis Saturni liberis: verum summus Deus universi praeses iis habitus est. Iis enim Wodan sive Woden idem fuit, ac Guodan seu Guode, pro quo Gode vel God nunc dicimus. Quod si itaque Deorum maxime Mercurium Germanis cultum esse, scribit Tac. de Morib. Germ. c. 9. Alius saltem is fuerit a Mercurio Romanorum. Vide proin quomodo cum *qeu=q Graecorum, seu Thoyth Aegyptiorum, illum faciat eundem Gerh Ioh. Voss. de or. et progr. Idolol. l. 1. c. 37. ubi et feriae quartae hebdomadis nomen ab eo impositum, ac Woonsdag, quasi Wodansdag, illam hodieque Belgis, dici, addit. Sunt tamen, qui Martem fuisse hoc nomine indigitatum contendant, quo pacto Frea Venus fuerit, unde Frau hodieque mulier, matrona, Germanis etc. Vide infra.

FRECULPHUS Ep. Lexoviensis, in Normannia, Chronicon condidit, in duas partes divisum. Quarum prior a M. C. usque ad C.N. continet libb. 7. Posterior. A. C. N. usque ad adventum Francorum, et Lonobardorum, continet 5. libb. Huic Rabanus Maurus Comment. suos in Genesin inscripsit. Sigebert. in Cat. c. 91. Lupus Ferrerius, ep. 84. Trithem. de Scr. et in Chron. Hirsgau. Simlerus, Voss. etc. Floruit A. C. 830.

FREDA apud Monachum Altisiodor. A. C. 840. ornamentum est vel umbraculum, quod feretris et capsis S S. superponebatur.

FREDEGARIUS Scholasticus, sec. 8. Imperio Childebrandi, fratris Caroli Martelli, orsus est Chronicon, ubi desinit Greg. Turonensis, usque ad Pipinum. Editum a Frehero Voss. de Hist. Lat.

FREDEGONDE uxor Chilperici, Suessionum Regis Familiae regalis Furia, impudicitiae, crudelitatis et proditoriae perfidiae infamia [orig: infamiâ] supra omnes. Chilpericum, cuius ancilla prius fuerat, impulit, ut Audoveram, iam 3. filiorum matrem, repudiaret, subditos exactionibus vexaret, fratres bello aggrederetur. Quod cum is quaterna vice fecisset, ultimo infelix, Tornaci a Sigeberto obsessus est: Sed hunc per duos, venenatis cultris instructos, sustulit Fregedonde. Dein Merovaeum, Chilperici fil. Brunchildis maritum, Clodoveum eius fratrem, Praetextatum Ep. Rotomag. Maritum denique proprium, ob derectos cum Landrico adulterinos congressus, occidit. Postea Parisios profecta, Guntrani protectione implorata [orig: imploratâ], perrexit Brunchildem, et Childebertum fil. eius persequi. Cum fraus et venenum nil proficerent, Childebertum, patris necem, et insidias suas vindicaturum, militaris femina, acie vicit, 30000. hostium caesis, vastavit Campaniam, recepit Parisios, ubique victrix: et quod mireris Lector, suo occumbens Fato, A. C. 596. Aet. 55. fil. Clotarium, infantem reliquit, rebus regni optime constitutis. Greg. Tur. l. 5. et 6. Aimoin. l. 3. etc.

FREDERICUS vide Fridericus.

FREDIANI cum Dendrophoris aliisque, qui gentilitiae superstitioni operam dabant, recensentur in l. 20. Cod. Theodos. de Paganis. Vide Iacobi Gothofredi Iurisconsulti coniecturas.

FREGELLA urbs Italiae. Steph. quae olim Opicorum erat, deinde Volscorum facta est, olim clarissima, inter Formias, et Sinuessam sita, nunc procul a Liri amne; Cuius etiam hodie non obscura exstant vestigia, ex quibus facile potest aestimari, quanta olim fuerit eius amplitudo. Haec cum a Romanis defecisset, diruta fuit, et ad vicum iam usque a Strabonis tempore reducta. Eadem dicitur et Fregellae multitudinis numero. Sil. Ital. Punic. Bell. l. 5. v. 542.

--- Hunc tristes luxere Fregellae

. Idem l. 8. v. 477.

--- Obsessae campo squalente Fregellae

. Ubi tamen Cluv. Fregena legit. Populi Fregellani, Plin. l. 3. c. 5. et Fregellana vitis, apud Columellam l. 3. c. 2.