CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

HAPHNIA vulgo Coppenhagen. urbs est Selandiae ins. et Daniae regni primaria. Distat 9. leucis a Varingburgo in Bor. Elsenoram versus; fuitque obsessa per aliquot menses a Rege Sueciae hisce posterioribus annis, irrito tamen conatu. Dicitur etiam Hafnia, vide ibi.

HAPHSIBA mater Manasse Regis. 2. Reg. c. 21. v. 1. Lat. loluntas mea in ea.

HAPIOLA cogu. Balduini Com. Flandriae, filii Roberti II. in Chroni o Anderensi p..409. qui Meiero et aliis Securis dicitur. Bellocampius proin hapiolam interpretatur vernacule hapiette, seu securiculam, Gallice Hachette, petite Hache, in Hist. Merovingica, apud C. du Fresne.

HAPPELIUS Wigandius et interpres, Marpurgensis, Lovanii Gemmae Frisii et Petri Nannii, Witenbergae Lutheri, Melanchthonis, C. Crucigeri et Ioh. Pomerani; Argentorati Petri Martyris, Buceri, Sturmii, Fagii, Hedionis; Tiguti Conr. Pellicani, auditor: Hebraeae L. Canones Baisleae edidit, eiusque Profellor Marpurgi constitutus est. Postmodum A. C. 1556. Iuris Utriusque Doctor creatus, Codicem tractavit; Consulatus dignitate tandem auctus, Obiit A. C. 1572. Aet. 50. P. Freher Theatro Vir. erud. claror.

HAPSELIA vulgo Hapsel, urbs Livoniae. in Estonia provincia et Vickeslandia regiunc. ad sinum parvum cogn. in ora maris Baltici. Antea Episcopal. sub Archiep. Rigensi. 2. leuc. Suec. a Lehalio in Bor. 11. a Pevalia in Occ. sub Suecis.

HAPSUS in 7. l. Celsi, inducitur hapsus lane mollis, tepido oleo repletus, inter Vett. periapta. Remedia enim, sive quae medici imperabant, sive quae superstitio suadebat, vel ars Magica, persaepe lanae involuta affectae parti admovebant. Et quidem sucum remedio futurum vel adhibebant collectum flocco, ut Plin. ait: vel lanaehapso ntebantur etc. Casaub. ad Suet. Galba c. 3. Vide quoque supra Galbea, et infra Lana.

HARACIUM apud Vinc. Belvacensem l. 31. c. 143. 10. milia equorum --- praeter illos qui erant in pascuis et haraciis, et l. 1. Cod. Theod. de Grege Dominic. Greges dominici, haracia dominica: grex equorum est i(ppofo/rbion Procopio Vandalic. l. 1. c. 12. et Goth. l. 4. c. 7. Gallis vulgo Haras. An ex Lat. Hara, stabulo vel grege porcorum; an ex Ital. la Razza, seu Gallico la Race, quod in eiusmodi Haraciis equi, secundum ortus, generationis ac nationis speciem distinguantur. Nemesian. in Cyneget.

--- --- Delectus equorum
Quos Phrygiae matres Argaeaque gramina pastae
Semine Cappadocum sacris praesepibus edunt.

Vide omnino Iac. Gothofred. de gregibus dominicis Impp. ad dict. tit. Sed et Francici Reges sua habuisse haracia leguntur, in Capitulari de Villis, quod Carolo Mag. adscribitur: Vide quoque Greg. Turon. l. 8. c. 40. ubi iumentorum fiscalium meminit. Etiam Impp. CP. citerioris aevi, quibus praeerat Magistratus, *logoqe/ths2 tw=n a)gelw=n dictus, cuius, praeter Codin. meminit Pachymeres l. 9. c. 5. etc. Aliud longe est Harasse, in Assisiis Hierosolym. MSS. c. 94. ubi de armis agitur Militis, duello pedes decertantis, pro causa murdri: nempe scutum ingentis magnitudinis et ponderis; unde harasser Gallis hodie pro Fatigare; quemadmodum targer, eadem fere notione, a targia, scuto itidem praegrandi, effictum est. Ingentium eiusmodi scutorum meminit Rigordus A. C. 1214. Quidam de obsidione consuever at venire ad fossas, parma [orig: parmâ] praetenta [orig: praetentâ], quam quidem famulus ante ipsum portabat; non manuali quidem parma [orig: parmâ], sed immensa [orig: immensâ], quales in obsidionibus deferri solent, apud C. du Fresne in Gloss.

HARAD sive Harada fons, sive locus in quo castrametati sunt Istaelitae profecti de Sepher. Num. c. 33. v. 24. Iud. c. 7. v. 1.

Reges Angliae.

HARALDUS [1] I. fil. nothus Canuti I. patri successit in Anglia, excluso Canuto II. filio eius legitimo, quem Angli surrogatum ibant. Vitiis deditus, Canuti patris uxorem pepulit, ipse subditis invisus Decessit, A C. 1039. Regni 4. Gul. Malmesbur. Polyd. Virg. et Chenius Hist. Angl. Rogerus.

HARALDUS [2] II. Anglorum Rex, Comitis Godwini fil. Tosto fratri regnum invidens, Haraldum Norvegiae Regem, spe regni praedaeque, in fratrem commovit. Nic. Lloyd. Electus post mortem Eduardi, qui Gulielmum Normannum heredem dixerat, Haraldo Norvegiae Rege qui Eboracum obsidebat victo, a Gulielmo postea praelio superatus et occisus est. A. C. 1066. Gul. Malmesbur. Paris.

HARALDUS [3] I Daniae Rex pulsus a suis ob fidem, ad Ludov. Pium se recepit, A. C. 826.

HARALDUS [4] II. Christianismum amplexus est, miro ferri candentis, sine laesione gestati, permotus. Apostolus totius Septentrionis, a Svenone fil. adhuc Ethnico, interemptus. A. C. 980. Regni 50.

HARALDUS [6] I. Rex Norvegiae. Harsagerus seu Comatus congneminatus est, condiror regiae Harfagerorum familiae, quae per 6. saecula continua [orig: continuâ] successione in Norvegia regnavit, donec exstingueretur in Olao A. C. 1388. Georg. Horn. Orb. Imp. p. 357.

HARAN civitas Mesopotamiae, quae et Charran. Gen. c. 11. v. 32. c. 12. v. 5. c. 27. v. 45. c. 28. v. 10. et c. 29. v. 4. 2. Reg. c. 19. v. 12. Isa c. 37. v. 12. Ezech. c. 27. v. 23. Act. c. 7. v. 2. 1. Par. c. 9. v. 46.

HARBURGUM vulgo Harburg, opp. Duc. Luneburg. ad Albim fluv. 2. leuc. ab Hamburgo in Austr. 6. a Luneburgo in Occ.

HARCALO veneficus, qui leones im pune attrectabat. Sil. Ital. Pun. Bell. l. 1. v. 406.

HARCURTIUM vulgo Harcourt, oppid. Normanniae cum castro, in Ebroicensi tractu, vix 5. leuc. ab Ebroico in Circ. 2. a Bellemontio in Bor. Hinc dicti Principp. Lotharingi, et Comes bello haud pridem percelebris. Vide Harecortis.

HARDECCIA Comitatus Germ. qui titulus saeculo decimo tertio in Mansfeldia familia, una [orig: unâ] cum altero Burggraviorum Magdeburgensium, reperitur; qua [orig: quâ] vero ratione ex illa migraverit, minus compertum est. Post haec tabulae Hardeccianae hodiernam familiam ex Dominis Prueschenkiis de Stettenberg, quorum sator Ulricus Annam Burggraviam Magdeburgicam atque Comitem Hardecciae uxorem principio sec. 14. habuerit descendere testantur: in quibus Henrico Comitatus in Comitiis Wormatiensibus concessus est, A. C. 1494. unde deinceps nomen eorum in subscriptionibus Comitialium actorum reperitur et assignatus contributionis ad Imperii necessitates modus est, donec ab Austriacis eximerentur. Qui nunc superant, patrueles sunt, Iulio et Philippo geniti: Phil. duasuxores, habuit, et ex posteriore Eva maria Sinzendorfia, suscepit Aug. (qui nat. A. C. 1644. Obiit Argentinae A. C. 1665.) et... Sorotem eius quorum progenitores sic habent. Steph. Prueschenk Dn. in Stettenberg, ex Margaretha de Reicheneck, genuit Henric. Com. ab Hardeck, qui Elisabethae de Rosenber maritus, fil. habuit Iulium, Defunctum A. C. 1557. Hoc et Gertrude Eberstenia, genirus Henricus, uxorem habuit Annam Mariam de Turri, ex ea pater Georgii Friderici: qui ex Sidonia de Herberstein Phil. praefatum suscepit. Vide Phil. Iac. Spener. Theatr. Nobil. Europ. Part. II. p. 137.

HARDERVICUM urbs munita Geldriae, in Velavia tractu, cum portu satis commodo, ad interiorem sin. maris Austrini, Hanzeatica, cum Academia, 7. leuc. ab Ultraiecto in Caec. 6. a Daventria in Occas. Aliter Hardebones, inter Arenacum et Campenam 5. leucis.

HARDERUS Ioh Iac. Basil. Phil. et Med. D. Nat. A. C. 1656. Patre Viro Amplissimo Ioh. Conrado Hardero Archigrammateo et Scholarcha, post multiiugae eruditionis, Medicae praerimis fundamenta domi forisque iacta, ad Professiovem Rhetoricae in Academia Patria vocatus A. C. 1678. edidit Anno seq. tractatus binos: Prodromum viz. Physiologicum, de humor: bus nutritioni et generationi dicatis; cum Examine Anatom. cochleae terrestris Domiportae: A. C. dehinc 1682. Paeonis et Pythagorae Exercitationes Anatomico-Medicas, S. R. I. Academiae Naturae Curiosor. (a cuius illustri Praeside Anno praec. Collega sollenniter fuerat renuntiatus, et Paeonis agnomine insignitus) consecratas publici iuris fecit: quas brevi, su\n *qew=|, sequentur Observationes Anatom. et Med. Curios. Admiranda item Cochleaeterr. Domiportae cum Limacologia. Ceterum cum Medicis celebratissimis Galliae, Italiae, Belgii, Germaniae Helvetiaeque literarium fovet commercium et haud pridem Sereniss. Principi tiadena-Durlacensi dignus visus est, cui sanitatis curam concrederet etc. Iam Anatomices ac Botanices Professor.

Paeona dum magni dixit me Caesaris Argo,
Non quis sim, potius quem velit esse, docet.

HARDES in Charta Gaufridi Ducis de Baucignies, fratris Ducis Brabantiae, apud C. du Fresne, tortiles sunt ex virgultis laquci, Gallis Hardi et Harcelles, dicti: a qua voce indita resti ac laqueo, quo furciferi suspenduntur, appellatio forte, quod eiusmodi tortilibus virgultis, ad maiorem ignominiam eorum colla innecterentur iisque furcae appenderentur: quod testatur Wippo de Vita Conradi Salici p. 433. ubi de Romanis, qui seditionem commoverant, et iam aute p. 432. ubi de Ravennatibus etc. Sic Ioh. Com. Hannoniae, qui a fide defecerat, iniunctum esse legimus, a Phil. Pulchro Gall. Rege cuius vassallus, propter Comit. Austrevanti fuerat, ut in Curiam veniret, pour amender a sa volonte; ayant un fil de soye entour son col, a guise de hart, h. e. filum sericum circa colluni habens: laquei instar, vide infra in Retorta.

HARECORTIS vicus quondam Galliae, nunc castellum, inter Auturam et Riselam fluv. sive inter Luparias Louviers, et Tetboldi villam Tibouville, a Philippo VI. Rege A. C. 1338. in Comitatum evectum. Hodie Harcourt dicitur. Vide Harcurtium.

HAREFLOTUM et Humofletum, duo castella Galliae. ad os Sequanae, hinc et inde posita, illud in Caleris ad dextram Harfleur, hoc in Lexoviis ad sinistram, Honfleur. Utrumque a Fleat, vel Fleot, quod sinum maris et locum ad sinum postum Germ. designat, Belgis Vliet, vel Fliet. Sinus [orig: Sinûs] autem huius maris ad ostium Sequanae meminit Fortunat. Carm. l. 6.

Pervenit, qua se piscoso Sequana fluctu
In mare fert iuncto Rotomagense sinu.

HARENAM seu Herrinam Michaeli Scoto de Physionom. unum est e XII. auguriis, de quibus in verbo Venta: quando homo vel avis a dextro latere tui vadit in sinistrum, transiens post tergum tui et eam vides alicubi repausare: tunc est tibi malum signum super negotio.

HARENARUM Remedium apud Suet. Aug. c. 80. [correction of the transcriber; in the print 8.] Coxendice et femore et crure sinistro non perinde valebat, ut saepe etiam inde claudicaret, sed remedio harenarum atque harundinum confirmabatur; vel de fomentis calidis affectae parti admotis, inter quae harenam quoque Cels. numerat l. 2. vel de ambulatione in arena alta, capi potest, quam posteriorem sententiam plerique amplectuntur. Sed et de volutatione in harena calida, aut etiam litorali ac fluviali, locus intelligi potest. Seu. Sammonic. c. de Hydrope,

Symmach. contra podagram eo remedio usus est; l. 8. Ep. 45. Multaque apud Graecos Medicos, Aetium, Aegineram, alios, legas peri\ yammismou= et yammoxwsi/as2. Palaestrico inprimis pulveri talem aliquam vim inesse credidit Lucan. cum de fabuloso Antaeo, ad hoc remedii genus alludens, canit. Civ. Bell. l. 4. v. 616.

Imo etiam extra morbi necessitatem, Vett. in exercendo corpore, volutasse se super candente harena, ut corpus ferendo calori assuefacerent, observant Eruditi; ex Laertio, ubi de Diogene Cane. Vide Casaub. ad Suet. d. l. et aliquid infra in voce Rutrum. De harena vero palaestrica Plin. l. 36. c. 23. uti de harena, qua [orig: quâ] marmora secantur, l. eod. c. 6. Set et ab harena, nomen gemmae, serpenri, oraculo, uti vidimus in vocibus Hammochryos, Hammodytes, Hamon etc. Vide quoque supra Arena.

HARENGARUM piscatio et commercium quod pracipue Hollandorum est, ita se habet. Initio Iunii mille et amplius naves maiores emittunt, quas Buysas vel Bussas vocant, quarumve plurimae 120. aliae 100. 60. 50. etc. tonnarum, ut aiunt, sunt; impositis singulis 24. 18. 16. hominibus, quibus olim 30. vel 40. naves bellicas defensionis ergo adiungebant, contra Ostendanos et Duynkerkanos: pacis vero tempore non nisi 4. vel 6. istiusmodi naves illos comitantur, ob metum piratarum. Sic instructae hae naves Hitlandiam versus pergunt, et usque ad d. 14. Iunii ibi subsistunt: Statuti enim loco inter piscatores observatur, ne ante diem istam retia proiciantur, quod Harengas saliturae citius haud aptas esse autument. Hinc prro piscationem ordiuntur, ac e regione Scotiae ac Angliae Yarmutham usque; h. e. totis 200. milliaribus progrediuntur, quo circa Festum S. Bartholomaeanum perveniunt et interiecto tempore bis vel ter etiam harengis replentur, quas aliae naves ipsis obviam venientes excipiunt atque ilico in destinatas regiones deferunt. Quas dein post festum praefatum in regione Yarmouthensi capiunt, cum non amplius ad saliendum idoneas iudicent vel domum avehunt, vel Anglis Yarmutham venientibus divendunt, unde Harengae infumatae fiunt. Luctum, quod inde trahitur, inges est, et singulas habrum navium una [orig: unâ] vice repletae 2500. Imperiales lucrari creduntur, quod si bis aut ter fiat, tanto maiorem efficiet summam. Unde non solum Rei publicae de necessariis prospicitur, sed et illi, qui Tutorum officio funguntur, orphanorum pecuniam, tamquam oprime collocandam, in Bussas eiusmodi impendunt. De aliorum generum navibus minoribus, Pinckis, Galiottis et similibus, quarum 3000. et amplius eodem fine emitti solent, ut et aliis ad hoc commercium spectantibus vide Consilium Anon. ad Ser. Regem Angliae, de incrementis Regni per capturam Harengarum, in Diario Europ. Continuat. 6. p. 388. ac Ioh. Keymontii Observationes de Piscatura Belgarum in Appendice ad Continuat. 16. Diarii Eur. Quod enim Anglos attinet, illi itidem naves quidem emittunt, sed vix ultra quadringentas, quae non nisi 7. hebdomadibus huic negotio vacant, et mense quidem Octobri ac Novembri, optimae piscaturae tempore iam elapso; Neque illi alto se com mittunt, sed littora legentes, cum tempestas ingruit, in portus se recipiunt: cum e contrario Belgae toris 26. hebdomadibus et usque in finem Novembris fere piscationi immorentur, nec adversae tempestaris aut ullius periculi meru a proposito sese dimoveri patiantur. Proin ab Anglis res haec non scriptis solum, sed et ferro aliquoties ventilata, et ad promovendum piscationis successum singularia privilegia indulta sunt, d. 22. Aug. A. C. 1661. Imo iam Cromvelli tempore Belgae intra decimum ab Anglia milliare piscari sunt prohibiti. Auctor Anon. Hist. orbis Terr. Geogr. et Civil. c. 10. de Commerciis. De eodem pisce, si Voss. Harengus noster, piscis ut videtur Veteribus ignotus; ut quibus exigua maris Septentrionalis fuerit notitia --- quandoque tantum continet ovorum, ut pondus aequet piscemipsum --- Vulgo halecem nuncupant. Sed alius piscis. Uti et maini\s2, quae Persio maena, uti et Plin. et Voss. de Orig. et progress. idol. l. 4. c. 2. Idem de nomine eius ita, Harengi nostri tot bona quis satis praedicat? Vox ipsa nova; sed Fortasse ex Graeco *ta/rixos2, quia sale conditur, unde pekelharing vocatur, quasi nuricatum harengum dixeris. Solum inicit scrupulum, quod piscis iste nec recens nec salitus, Romanis aut Graecis fuisse cognitus videtur, l. eod. c. 27. Vide et supra in voce Bussae, it. Alec, et Halec.

HARFLEVIUM vulgo Harfleur, opp. tractus Caletensis, ad Sequanae aestuar. 3. leuc. ab Honflevio in Bor. vix 2. a Portu Gratiae in Ort. Vide Hareflotum.

HARFORDIA urbs Angl. ad Leam amnem, 15. mill. a Londino in Bor. Cantabrigiam versus. Hinc Comit. Harfordiensis, inter Comit. Cantabrigiensem ad Bor. Midlesexiam ad Austr.