CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

HONOSCA Hispan. Tarracon maritima urbs inter Iberum fluv. et Carthaginem novam. Liv. l. 22. c. 20. Forte nunc Villa Ioyosa, Ortel.

HONSTENIA vulgo HONSTEIN, Fam. Germ. illustris, ab arce nomen adepta; quam Conradus Ludovici Barbati Thuringi, ex filio Berengario, nepos, condidisie dicitur A. C. 1061. Idem dein, cum prole careret, hereditatem transcripsisie amitino Berengario Ludovici Com. Linderbecani filio, a quo propagata familia est. In Theodorici IV. liberis duae lineae, Viradiensis et Clettenbergia, coepere [orig: coepêre]: quarum tamen utraque sup. sec. exituro, masculorum defectu, terminata est; ditionibus eorum a Saxonibus, Brunsvicensibus et Halberstadiensibus, non tamen citra aliorum contradictionem occupatis. Ultimus totius familiae fuit Ernestus VII. Com. Honstenius, cuius progenitores sic habent. Ernestus IV. Com. Honstenii, ex Anna (filia Botonis Com. Stolbergae, Defuncta A. C. 1430.) genuit Henricum, Margarethae Waldecciae (filiae Henrici Com.) maritum et ex ea parrem Ernesti V. quo et Felicitate Beichlingensi (filia Ioh. Comitis) nat. Ernestus VI. Obiit A. C. 1552. ex Anna Benthemia (filia Eberwini Comitis) genitor Wolmari Wolfgangi, Defuncti A. C. 1580. Huic Margaretha de Barby (filia Wolfgangi Comitis) genuit Ernestum VII. praefatum ultimum masculum rami Clettenbergii totiusque adeo familiae Honsteniae. Eius enim fil. ex Iuliana Barbiensi, filia Alberti Comitis) nat. A. C. 1583. Vollmarus Wolfgangus, Obiit A. C. 1586. ex filiabus Maria Magdalena (nat. A. C. 1584. Decessit A. C. 1590.) Erdmutha Iultana (nat. A. C. 1587. ux. fuit Ioh. Ludovici Com. Gleichensis Defuncta A. C. 1606.) Elisabetha (nat. et Den. A. C. 1588.) et Dorothea Elisabetha nat. A. C. 1589. Obiit... ipse vero Pater fato suo Defunctus est, A. C. 1593. Phil. Iac. Spener. Theatr. Part. II. p. 31.

HOORNBEEK Iohannes Harlemo Batavus, Theologiae Ultraiecti Prof. eiusdemque Eccl. Pastor, A. C. 1645. dein Cathedram Theologicam et Pastoratum Eccl. Belgicae nactus est, Lugd. Batav. A. C. 1653. Linguas novit, praeter vernaculam, Germanicamque, Anglicam, Gallicam, Italicam: Latinam, Graecam, Hebtaicam, Syriacam, et Rabbinicam: Arabicae et Hispanicae rudimenta attigit. Philosophiam tenuit, quantum Theologo opus est, Iurisprudentiam degustavit, Medicinam infelici experientia [orig: experientiâ] didicit, ob morbos frequentes: Historiam, sacram praesertim, multum excoluit, et ad Theologiam mirifice applicuit, Oratoriam perspectam habuit, in Theologia vero principatum obtinuit. Libros scripsit plurimos, Exegeticos, Didascalicos, Polomicos, Practicos et Historicos: in quibus eminet Summa Controversiarum Religionis, Tom. II. Ex reliquis sunt, Apologia pro. Ecclesia Christiana, de Convincendis et convertendis Iudaeis, De Bulla Urbani VIII. Examen Bullae Papalis Innoc. X. De praecepto Decalogi IV. De Independentismo, Socinianismus confutatus, Institutiones Theologicae, De modo conscribendae Historiae Reformationis, De Conversione Indorum et Gentilium etc. Obiit A. C. 1666. Aet. 58. praeter dicta, insigni corporis forma [orig: formâ] conspicuus. Vita eius.

HOPLIAS fluv. Boeotiae iuxta Coroneam urb. in Phliorum fluv. influens. Isomantus Plutarch. in vita Lysandri.

HOPLITAE inter opera Parasii, apud Plin. l. 35. c. 10. Sunt et duae picturae eius nobilissimae, Hoplitae (alii habent Hoplitides ) alter in certamine ita decurrens, ut sudare videatur: alter arma deponens, ut anhelare sentiatur. Sic dicti sunt, qui armati currebant in Olympicis, aliisque sacris certaminibus, de quo peditum gravioris armaturae cursu, bellicisque excursionibus simillima [orig: simillimâ] exercitatione, vide C. Paschal. Coron l. 6. c. 14. *(opli/thn dro/mon vocat Scalig. poet. l. 1. c. 22. unde composita [orig: compositâ] voce *(oplitodro/moi iidem etc. At Hoplomachus, apud Mart. l. 8. Epigr. 74. gladiator armatus est, vide Lips. Sat. et hic [orig: hîc] passim, inprimus in voce Monomachia, it. Ocrea.

HOPPERUS [2] Iohannes, Ep. Glocestriensis, Evangelicam doctrinam, cum Thoma Cramero, Archiep. Cantuar. sub Eduardo VI. in Anglia strenue promovit, postea sub Maria Regina, A. C. 1555. ob religionem exustus. Bucholcerus Ind. Chronol.

HOPPHA nomen viri. I. Par. c. 24. v. 13. Lat. thalamus, sive coopertorium, aut litus, vel ripa cius.

HOPHRA Ier. c. 44. v. ult. Tradam Pharaonem Hophra, Regem Aegypti, in manum inimicorum eius etc. Chaldaeo vertitur Tractus, Syro Claudus; ironice forsan, quod in ferendo auxilio Iudaeis claudicaverit. Graeci autem nomen proprium agnoscunt, vertuntque *di/dwrhto\n *)onafrh\ basile/a *ai)gu/ptou Dabo Vaphrem Regem Aegypti: quam lectionem retinent Clemens Alex. Africanus, Euseb. Syncellus, qui Apriem Herodoti intelligunt. l. 2. c. 161. et 162. Vide Apries.

HOR mons in finibus terrae Idumaeae prope Petram civitatem, in quo Aaron primus Israelitarum summus Pontifex mortuus est et sepultus. Num. c. 20. v. 22. et c. 33. v. 38. Lat. mons, sive concipiens, vel demonstrans.

HORA [1] Dea quaedam apud Rom. ita dicta a)po\ th=s2 w(/ras2, i. e. a venustate, et pulchritudine, cui praeesse putabatur. Hanc Romani putarunt esse Hersiliam, Romuli uxorem, quae, post mariti apotheosin, in caelum translata, Hora vocata est Qu. Ennius,

Apud Ovid. tamen Met. l. 14. legitur Ora, sine aspiratione, et priore correpta, v. 852.

--- --- Priscum pariter cum corpore nomen
Mutat, Oramque vocat, quae nunc Dea iuncta Quirino est.

HORA [2] duodecima pars diei, Romae trecentis Annis ignorata fuit, teste Plin. l. 7. c. 60. ut et Censorino l. de Die Natalit c. 19. unde in Legibus XII. Tabb. Ortus tantum et Occasus nominantur, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 8. Sic autem sonant verba Cenforini; Horarum nomen non minus Annos CCC. Romae ignoratum esse credibile est. Nam dnodecim tabulis nusquam nominatas Horas invenias, ut in aliis postea Legg. sed ANTE MERIDIEM. Plin. vero l. 7. Duodecim Tabb. Ortus tantum et Occasus nominantur, post aliquot Annos adiectus et Meridies, accenso Cos. id pronuntiante. Imo Annis plusquam 450. cum eo demum tempore Horologium primum visum Romae, ut infra dicemus neque prius Horae a Romanis observatae et appellatae sint. Unde apud Censorin. legendum Salmas. indicat, non minus Annos GCCCL. Romae ignoratum esse etc. Post reperta dein Solaria, de quibus Vide paulo infra in voce Horologium, et Horae, more reliquarum gentium, a Romanis observari coeperunt [orig: coepêrunt]: in cuius rei auctorem ita facunde invehitur Parasitus Plautinus apud Aul. Gell. l. 3. c. 3.

Ut illum DI perdant, primus qui Horas repperit,
Quique adeo primus statuit hic Solarium.
Qui mihi comminuit misero articulatim diem.
Nam me puero uterus erat Solarium, etc.

Quomodo vero illi Horas suas diviserint, Mart. hoc Epigr. explicat, quod octavum est l. 4. cuius epigraphe ad Ephemum.

Prima salutantes, atque altera continet hora.
Exercet raucos tertia Caussidicos.
In quintam varios extendit Romalabores,
Sexta quies lassis, septima finis erit.
Sufficit in nonam mtidis octava palaestris
Imperat exstructos frangere nona toros.
Hora libellorum decima est etc.

Saturis nempe et mero incalescentibus, post cenam nona [orig: nonâ] sumptam, lectitare carmina iocosa mos erat. Vide Ramires. ad l. Ad Graeciam quod attinet, certum est, Horarum apud illos usum non multo antecessisie Alex. Mag. aetatem, adeo que plusquam 200. Annis ab Anaximandri morte, nec vulgo tamen ab omnibus Graeciae populis nisi sero acceptam fuisse, Salmas. ad Solin. p. 651. Utrisque Horas prius non nisi ex umbra corporis humani pedibus dimensa colligentibus, ut videbimus infra ubi de Umbra. Munivisie autem viam rei reperiundae videtur antiqua diei aequinoctialis partitio, in XII. mo/ria quam Babylonii primi vel Aegyptii Astrologi instituerunt [orig: instituêrunt], occasione indigitata [orig: indigitatâ], in voce Cynocephalus; quaque adeo Graeci vett. usi sunt in explorandis multis Astricae scientiae arcanis, quae ex gnomonica ratione et umbris deprehendi datur: in dierum augmentis et detrimentis per menses iudicandis, Horoscopo inveniendo etc. Qua [orig: Quâ] ratione et apud Herod. iam in XII. partes diem divisum legas. At posterius hoc horarum inventum diem omnem in XII. horas divisit, aequinoctialem, brumalem, solstitialem et Horologia fecit Gnomonica, horis illis XII. in dies notandis, per omnia Anni tempora. Quae ratio instituta est, non ut Mathematicis usibus ac demonstrationibus serviret, sed ut civilem et negotiosam vitam, quam peristatikh/n vocabant, his intervallis distingueret. Quod quando primum coeperit, ex Horologiorum historia petendum est. Ad Horas autem, postquam illae inventae, nuntiandas, pueros habebant Romani proceres. Poeta,

Quod et in Graecia obtinuit, ubi dominae ancillas, quae hoc munus sibi fungerentur, habehant, perhtri/as2 dictas Hesych. Longuius enim invisere Horologium in publico loco positum: nondum frequentato illorum multiplicatoque usu. Quam ob causma, in veteri more, umbris dimetiendi tempus, diu perstitere [orig: perstitêre] de plebe homines, et au)todia/konoi etiam post ea excogitata, uti pluribus docet Salmas. ad Solin. d. l. Apud Hebraeos duplicis generis erant Horae, viz. minores, quarum 12. diem, totidemque noctem constituebant, et maiores, quarum quatuor utrobique erant, quaque tres minores complectente. Noctis Horae maiores vigiliae appellabantur, quarum prima Caput Vigiliarum Ierem. Lament. c. 2. v. 19. a 6. vespertina incipiebat: Secunda Media, ad mediam noctem pertingebat: Tertia [orig: Tertiâ] hora [orig: horâ] 3. Quarta [orig: Quartâ], Sexta [orig: Sextâ] nocturna [orig: nocturnâ], seu matutina [orig: matutinâ] potius finiebabatur. Nominantur Marc. c. 13. v. 35. *)oye\ *mesonukti/on, *)alektorofwni/a, h) *prwi/+. Similter in quatuor partes diem apud ipsos divisum fuisse, ex Matth. c. 20. colligitur: Quarum prima a 6. matutina incepit et duravit, usque ad nonam, vocaturque v. 3. Tertia hora: Secunda duodecima [orig: duodecimâ] finiebatur, quam v. 5. Sextam vocat: Tertia usque ad tertiam pomeridianam pertingens Nona appellatur, cod. v. Ultima tandem, quam sexta vespertina finiebat. Undecima dicitur v. 6. quae quidem Duodecima fuisset appellanda, cum semper a finiente hora minore maior diceretur, sed maluit Christus eam undeciamam appellare, ut ostenderet, licet aliquando usque ad undecimam diei Horma Dominus vineae exspectet, operarios conducendo, tamen raro duodecima ad hoc impium venire, cum haec hora potius dimissioni et quieti, quam conductioni et labori, destinata sit. Hac distinctione Horarum praesupposita [orig: praesuppositâ], facilis est conciliatio, inter Marcum Evangel. qui c. 15. v. 25. ait, Erat hora tertia, quando crucifixerunt [orig: crucifixêrunt] eum: et Ioh. qui c. 19. v. 14. ubi de examine SERVATORIS coram Pilato loquitur, Erat autem Parasceve, paschae inquit, hora vero quasi sexta. Non enim Marcus de crucifixione seu suspensione aut affixione ipsa ad crucem loquitur, quae demum facta.

est hora [orig: horâ] sexta [orig: sextâ], Lucae c. 23. v. 44. neque de exspiratione eius, quae contigit circa horam nonam, Marci c. 15. v. 34. sed de tempore eo, quo Christus coram Pilato examini subie ctus est et populus Crucifige Crucifige, inclamavit: Cumque hora tertia, et sexta, seu secunda et tertia maior, immediate se sequerentur, facile pro se mutuo sumi poterant. Porro minores illae horae, Horae diei dici solitae sunt, Ioh. c. II. v. 9. maiores vero Horae templi vel precationis sunt appellatae: unde Petrus et Ioh. in templum ascendisse dicuntur sub horam precationis, nempe nonam Actor. c. 3. v. 1. in quem tamen locum notat Drusius, Non fuisse ultra tres horas precationis in die, apud Iudaeos, clare testatur R. David Kimchi: Nimirum tertiam, institutam ab Abrahamo, qua [orig: quâ] etiam Spiritus S. in Apostolos eftusus est, Idem c. 2. v. 15. Sextam, ab Isaco, qua [orig: quâ] Petrus ascendit in solarium, ut oraret, Idem c. 10. v. 9. et Nonam, ab Iacobo institutam, qua [orig: quâ] Petrum et Ioh. in templum ascendisse, paulo ante dictum Ab istiusmodi maioribus Hebraeorum Horis accepere [orig: accepêre] originem Horae Canonicae in Eccl. Latina, quarum octo dies civilis continet, nor quaternas totidemque dies. Harum prima, incipiens hora [orig: horâ] 6. vespertina [orig: vespertinâ], Hora vespertina, vel Vespertinum subint. Officium vocatur. Secunda, quam nona inchoat, Completorium dicitur. Tertia, cui a media nocte initium, Nocturnum, et quarta, quam sexta finit, Matutinum appellatur, Germ. die Mette, Diei vero Horae, prima, tertia, sexta, nona nuncupantur. Quem Horarum usum (Cursum Galli vocant.) Eleutherium Papam instituisse, Polyd. Virg. ait Vide Macros Fratres in Hierol. et C. du Fresne in Gloss. quorum hic in quibusdam Monasteriis, Horas de Sancta Maria, una cum Horis Regularibus seu Canonicis simul cantari, addit, ex libro Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. c. 50. Inde Horarium, liber Horas continens, apud Gillebertum Lunic. Ep. de usu Eccl. Qui vero illas persolvendas curat, et stipendia Canonicis, qui iis intersunt, persolvit, Horoscopus in vet. Charta et Horarum Receptor in Necrolelogio Eccl. Parisiensis dicitur, apud eund. C. du Fresne. Plura hanc in rem, de Horis Hebraeorum inprimis, apud Thomam Godwyn. de Ritib. Hebr. l. 3. c. I. et hic [orig: hîc] passim.

*deu/teron h)ga/geto liparh\n *qe/min, h(\ te/ken *(/wras2,
*eu)nomi/hn te, *di/khn te, kai\ *ei)rh/nhn teqalui=an,
*ai(/t' e)/rg' w(reu/ousi kataqnhtoi=si brotoi=si.

Orpheus non solum ex praedictis parentibus, sed etiam verno tempore natas esse dixit in his carminibus:

*w(=rai qugate/res2 *qe/midos2 kai\ *zhno\s2 a)/naktos,
*eu)nomi/hte *di/kh th kai\. *eirh/nh polu/olbe
*ei)arinai\, leimwnia/des2.

Paus. in Boeot. non haec sed alia Horarum nomina attulit longe diversa; vocavitque aliam Carpo, aliam Thalloten, alterius nomen non dixit. *karpo\s2 autem fructum sig. qa/llein vero pullulare. Quas idcirco e)pikarpi/ous2 sive fructiveras vocavit Aratus, uti videre est in his:

*)en toi=s2 h(e/lios2 fe/retai duokai/deka pa=si
*pa/nt' eniauto\n a)/gwn, kai\ oi( peri/ tou=ton i)o/nti
*ku)klon, a)econtai pa=sai e)pika/rpioi *(=wrai.

Iungere equos Titan velocibus [correction of the transcriber; in the print volocibus] imperat Horis,
Iussa Deae celeres peragunt.

Has et molles habere pedes, et omnium Deorum tardissimas esse, et novi semper aliquid adferre, testatur Theocrit. in Syracusiis:

*mhni\ duwdekatw| malakai/podes2 h)/gagon *(=wrai,
*bardi/stai maka/roun *(=wrai fi/lai, a)lla\ poqeinai\
*)/erxontai pa/ntessi brotoi=sin a)ei\ ti\ fe/rousai.

Homer. Il. 5. non solum portas Caeli servare, sed etiam nubes inducere, et serenum facere cum libuerit, inquit,

*au)to\matai de\ pu/lai mu/kon ou)ranou=, a(\s2 e)/xon *(=wrai
*th=s2 e)pite/traptai me)gas2 ou)rano\s2, ou)/lumpo\s2 te,
*)\h me\n a)nakli=nai pukno\n kne/fas2, h)/d' e)piqei=nai.

HORAM Rex Gazer, Ios. c. 10. v. 33. Lat. mons eorum, sive manifestans, vel concipiens eos.

HORARIVS Cupido in Museo Kircher. theatrum est Catoptricum parvum, tribus planis speculis instructum, quae ad angulos rectos sibi invicem connexa sunt: cuius medio Cupido pendulo supra stantis horologii alhigatus continuo volitat; speciebus eius; quae a speculis reflectuntur, iucundum ludentium puerulorum agmen ostentantibus. G. de Sepibus Coll. R. S. I. Museo p. 37.

HORATA ins. Galliae, inter Veneticas loco non extremo: vulgo Hovat, al l. Isse Hovat monasterio S. Gildae adversa. Hadr. Vales. Not. Gall. in voce Reumvisius pagus.